Co So LT Ham Bien Phuc NTT4

C s l thuyt hm bin phc
Nguyn Thy Thanh

NXB i hc quc gia H Ni 2006, 565 Tr.
T kho: Mt phng phc, Hm s phc, s phc, Hm bin phc, im t,
Bin ca tp hp, Tp hp compact, Hm phc bin thc, Min n lin, a
lin, Hm chnh hnh, nh x bo gic, nh x chnh hnh, Nguyn l thc trin
gii tch, tp hp m, Hm a tr, Din a lin, L thuyt thng d, Hm n
dip, Phin hm lin tc, Din Riemann.
Ti liu trong Th vin in t H Khoa hc T nhin c th s dng cho mc

ch hc tp v nghin cu c nhn. Nghim cm mi hnh thc sao chp, in n
phc v cc mc ch khc nu khng c s chp thun ca nh xut bn v
tc gi.

THANH
N THUY
NGUYE
. .
T
CO SO LY THUYE
.
HAM BIEN PHU C
N DAI HOC QUO

` XUA
T BA
C GIA HA
` NO
. I
NHA
.
.
H`
a N
o.i 2006
Mu.c lu.c
àu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
oi d
L`
o.i n
a h`
am bi
en ph
u.c
1 M
a.t ph
ang ph
u.c v`
1.1 Ta.p ho..p so ph
u.c, ma.t phang ph
u.c . .
- i.nh ngha so ph
1.1.1 D
u.c . . . . . . .
1.1.2 Da.ng da.i so cua so ph
u.c . . . .
1.1.3 Phep tr`
u. và phep chia so ph
u.c
u.c . . . . . . . .
1.1.4 Ma.t phang ph
1.1.5 Modun và acgumen cua so ph
u.c
1.1.6 Phep khai can so ph
u.c . . . . .
1.2
10
. . . . . . . . . . . . . 11
. . . . . . . . . . . . . 12
. . . . . . . . . . . . . 16
. . . . . . . . . . . . . 18
. . . . . . . . . . . . . 19
. . . . . . . . . . . . . 20
. .
.
1.1.7 Da.ng m
u cua so ph
uc . . . . . . .
è ma.t phang mo. ro.ng .
1.1.8 Khai nie.m v
1.1.9 Khoang cach tren C . . . . . . . .
Cac khai nie.m topo co. ban tren ma.t phang
1.2.1
1.2.2
1.2.3
1.2.4
1.2.5
1.2.6
1.2.7
1.2.8
1.2.9
Topo
àn
Ph
- iem
D
. . . . . . . . . . . 28
. . . . . . . . . . . 29
. . . . . . . . . . . 30
. . . . . . . . . . . 33
ph
u.c . . . . . . . 35
tren C . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
àn ngoài . . . . . . . . . . . . . . . . 38
trong và ph
tu.
Bien cua
Ta.p ho..p
Ta.p ho..p
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
ta.p ho..p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
compac . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
lien thong . . . . .
.
Hàm ph
u c bien thu..c. Tuyen
òng luan . . . . . . .
Phep d
èn do.n lien và da lien . .
Mi
. . . . . . . . . . . . . . . 42
và du.ò.ng cong . . . . . . 46
. . . . . . . . . . . . . . . 53
. . . . . . . . . . . . . . . 56
MU
. C LU
.C
1.3
1.4
1.5
1.6
Hàm bien ph
u.c . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
- i.nh ngha hàm bien ph
1.3.1 D
u.c . . . . . . . . .
è anh xa. do.n die.p . . . . . . .
1.3.2 Cac v du. v
1.3.3 Gio.i ha.n cua hàm . . . . . . . . . . . . . .
èu . . . . . . . .
1.3.4 Tnh lien tu.c và lien tu.c d
èn ph
L
y thuyet day và chuo i trong mi
u.c . . . . .
1.4.1 Gio.i ha.n cua day diem . . . . . . . . . . .
1.4.2 Chuo i so ph
u.c và su.. ho.i tu. cua no . . . .
1.4.3 Day và chuo i hàm . . . . . . . . . . . . .
1.4.4 Chuo i l
uy th`
u.a . . . . . . . . . . . . . . .
èu tren t`
1.4.5 Su.. ho.i tu. d
u.ng compac . . . . . .
Hàm arg z . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.5.1 Tnh lien tu.c cua hàm arg z . . . . . . . .
1.5.2 So gia cua acgumen do.c theo du.ò.ng cong .
1.5.3 Nhanh do.n tri. lien tu.c cua hàm arg z . . .
Bài ta.p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2 H`
am chnh h`nh
2.1 Hàm kha vi . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.1.1 Hàm R2 - kha vi . . . . . . . . . . . .
- a.o hàm theo phu.o.ng . . . . . . . . .
2.1.2 D
2.1.3 Hàm C - kha vi . . . . . . . . . . . . .
2.1.4 Moi lien he. gi
u.a C - kha vi và R2 - kha
2.1.5 Hàm chnh h`nh . . . . . . . . . . . . .
2.1.6 Khong gian cac hàm chnh h`nh . . . .
2.2 Mo.t so hàm chnh h`nh so. cap . . . . . . . . .
- a th
u.u ty . . . . . . . .
2.2.1 D
u.c và hàm h
2.2.2 Hàm w = z n và z = n w, n N . . . .

2.2.3 Hàm ez . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.2.4 Hàm logarit . . . . . . . . . . . . . . .
2.2.5 Hàm l
uy th`
u.a z , R . . . . . . . .
2.2.6 Cac hàm so. cap khac . . . . . . . . . .
. .
. .
. .
. .
vi
. .
. .
. .
. .
. .
. .
. .
. .
. .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
59
59
62
64
67
72
72
75
79
85
92
95
95
96
98
100
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
105
. 106
. 106
. 108
. 110
. 114
. 115
. 121
. 122
. 122
. 122
. 124
. 126
. 130
. 131
MU
. C LU
.C
2.3
2.4
2.5
2.2.7 Nhanh chnh h`nh cua hàm da tri. . . .

Hàm chnh h`nh và anh xa. bao giac . . . . . .
ngha h`nh ho.c cua acgumen cua da.o
2.3.1 Y
ngha h`nh ho.c cua modun da.o hàm
2.3.2 Y
2.3.3 Anh
xa. bao giac . . . . . . . . . . . . .
2.3.4 Anh
xa. lien tu.c và anh xa. chnh h`nh .
Cac d ang cau so. cap . . . . . . . . . . . . . .
- ang cau phan tuyen tnh . . . . . . .
2.4.1 D
2.4.2 Anh
xa. w = ez và z = log w . . . . . .
2.4.3 Hàm Jukovski . . . . . . . . . . . . . .
2.4.4 Cac dang cau so. cap khac . . . . . . .
2.4.5 Mo.t so v du. . . . . . . . . . . . . . . .
Bài ta.p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3
. . .
. . .
hàm
. . .
. . .
. . .
. . .
. . .
. . .
. . .
. . .
. . .
. . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
134
138
138
140
141
143
146
147
160
164
172
175
183
3 L
y thuy
et tch ph
an h`
am chnh h`nh
188
.
èn ph
3.1 Tch phan trong mi
u c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189
- i.nh ngha tch phan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189
3.1.1 D
.
3.1.2 U o.c lu.o..ng tch phan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193
3.1.3 Tnh tch phan bàng phu.o.ng phap qua gio.i ha.n . . . . 194
ung và da.ng vi phan dong . . . . . . . 200
3.1.4 Da.ng vi phan d
.
.
3.1.5 Tch phan du ò ng phu. thuo.c tham so . . . . . . . . . . 213
3.2 L
y thuyet Cauchy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217
3.2.1 Nguyen hàm di.a phu.o.ng cua hàm chnh h`nh . . . . . 217
3.2.2 Nguyen hàm cua hàm chnh h`nh theo tuyen . . . . . . 223
òng luan227
3.2.3 Tnh bat bien cua tch phan doi vo.i cac tuyen d
u. nhat cua Cauchy . . . 231
3.2.4 Cong th
u.c tch phan co. ban th
èn do.n lien . . . . . . . . . . . . 234
3.2.5 Nguyen hàm trong mi
u.c co. ban th
u.
3.2.6 Cong th
u.c tch phan Cauchy (cong th
hai cua Cauchy) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235
e n tch phan doi vo.i da.o hàm cua hàm chnh h`nh241
3.2.7 Bieu di
- i
èu kie.n du de hàm f chnh h`nh . . . . . . . . . . . . 250
3.2.8 D
èu hòa và moi lien he. vo.i hàm chnh h`nh . . . 250
3.2.9 Hàm di
MU
. C LU
.C
3.3
3.2.10 Tch phan da.ng Cauchy. Cong th

u.c
Sokhotski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257
e n tch phan hàm di
èu hòa . . . . . . . . . . . . 270
3.2.11 Bieu di
Bài ta.p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 277
am chnh h`nh
278
4 C
ac tnh ch
at co. ban cua h`
.
4.1 Cac ket qua quan tro.ng nhat r
ut ra t`
u tch phan Cauchy . . . 279
- i.nh l
4.1.1 D
y gia tri. trung b`nh . . . . . . . . . . . . . . . . 279
- .inh l
4.1.2 D
y Liouville . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280
- i.nh l
è chuo i hàm ho.i tu. d
èu . . . . . . 284
4.1.3 D
y Weierstrass v
4.1.4 Tnh chat di.a phu.o.ng cua hàm chnh h`nh. Chuo i Taylor288
y
4.1.5 Cac quan diem khac nhau trong vie.c xay du..ng l
thuyet hàm chnh h`nh . . . . . . . . . . . . . . . . . . 305
4.2 Tnh chat duy nhat cua hàm chnh h`nh . . . . . . . . . . . . 310
4.2.1 Khong diem (0-diem) cua hàm chnh h`nh . . . . . . . 310
4.2.2 Tnh chat duy nhat cua hàm chnh h`nh . . . . . . . . 313
4.2.3 Nguyen l
y thac trien giai tch . . . . . . . . . . . . . . 317
4.2.4 Nguyen l
y modun cu..c da.i . . . . . . . . . . . . . . . . 320
- iem bat thu.ò.ng co la.p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 326
4.3 D
4.3.1 Chuo i Laurent . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 326
- iem bat thu.ò.ng co la.p do.n tri. . . . . . . . . . . . . . 337
4.3.2 D
ung . . . . . . . . . . 348
4.3.3 Dang die.u cua hàm ta.i diem vo c`
4.3.4 Phan loa.i hàm chnh h`nh . . . . . . . . . . . . . . . . 350
4.4 Tnh bat bien cua ta.p ho..p mo. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 354
4.4.1 Nguyen l
y acgumen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 354
- .inh l
4.4.2 D
y Rouche . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 360
4.4.3 Tnh bat bien cua ta.p ho..p mo. . . . . . . . . . . . . . . 363
4.5 Bài ta.p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365
5 H`
am d a tri. v`
a di
e.n Riemann
369
.
.
5.1 Phu o ng phap thac trien cua Weierstrass . . . . . . . . . . . . 370
àn tu. chnh tac . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 371
5.1.1 Ph
MU
. C LU
.C
- iem bat thu.ò.ng cua ph

àn tu. chnh tac . .
D
5.1.3 Phu.o.ng phap thac trien cua Weierstrass . .
5.1.4 Hàm khong cho phep thac trien giai tch . .
Cac phu.o.ng phap khac . . . . . . . . . . . . . . . .
5.1.2
5.2
Thac trien giai tch theo tuyen . . . .

5.2.2 Thac trien doi x
u.ng . . . . . . . . .
Hàm giai tch d u . . . . . . . . . . . . . . .
5.3.1 Khai nie.m hàm giai tch du . . . . .
5.2.1
5.3
5.3.2
5.3.3
5.3.4
5.3.5
5.4
5.5
. . . . . . 372
. . . . . . 373
. . . . . . 378
. . . . . . 380
. . . . . . . . . . 380
. . . . . . . . . . 386
. . . . . . . . . . 391
. . . . . . . . . . 391
Mo.t vài v du. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Tnh do.n tri. và da tri..
- i.nh l
D
y do.n tri. (monodromie) . . . . . . . . . .
Nhanh và phu.o.ng phap tach nhanh chnh h`nh
è diem bat thu.ò.ng . . . . . . . . .
Khai nie.m v
è die.n Riemann . . . . . . .
Khai nie.m v
àu . . . . . . .
5.4.1 Mo.t so v du. mo. d
5.4.2 Phu.o.ng phap du..ng die.n Riemann
Bài ta.p . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . 393
. . . . 396
. . . . 399
. . . . 405
. . . . . . . . . . . . 412
. . . . . . . . . . . . 413
. . . . . . . . . . . . 419
. . . . . . . . . . . . 420
6 L
y thuy
et th
a.ng du. v`
au
.ng du.ng
6.1 Co. so. l
y thuyet tha.ng du. . . . . . . . . . . . . . .
- i.nh ngha tha.ng du. . . . . . . . . . . . . .
6.1.1 D
6.1.2 Phu.o.ng phap tnh tha.ng du. . . . . . . . . .
- i.nh l
6.1.3 D
y co. ban cua l
y thuyet tha.ng du. . . .
6.1.4 Tnh tch phan theo chu tuyen dong . . . .
6.2 Mo.t so u
.ng du.ng cua l
y thuyet tha.ng du. . . . . . .
6.2.1 Phu.o.ng phap tnh tch phan . . . . . . . . .
Z2
6.2.2 Tnh tch phan da.ng I = R(cos , sin )d
422
. . . . . . 423
. . . . . . 423
. . . . . . 425
. . . . . . 436
. . . . . . 444
. . . . . . 448
. . . . . . 448
. . . . . . 451
6.2.3
Z+
R(x)dx . . . . . . . . . . . . . 454
Tch phan da.ng I =
MU
. C LU
.C
6.2.4
6.2.5
Tch phan da.ng I =

Tch phan da.ng I =
Z
R
Z
eiax R(x)dx . . . . . . . . . . . . 459

R(x)x dx . . . . . . . . . . . . 463
R+
6.3
6.4
6.2.6 Mo.t so v du. khac . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6.2.7 T`m tong cua chuo i . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Hàm nguyen và hàm phan h`nh . . . . . . . . . . . . . . . .
6.3.1 Hàm phan h`nh. Bài toan Cousin th
u. nhat trong ma.t
phang ph
u.c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.3.2 Hàm nguyen. Bài toan Cousin th
u. hai trong ma.t
phang ph
u.c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Bài ta.p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7 Anh
xa. bao gi
ac
7.1 Cac khai nie.m chung . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7.1.1 Hàm do.n die.p . . . . . . . . . . . . . . . . . .
- i
èu kie.n du de hàm do.n die.p . . . . . . . . .
7.1.2 D
7.1.3 Su.. ho.i tu. cua day hàm do.n die.p . . . . . . . .
7.1.4 Tnh chat di.a phu.o.ng cua anh xa. chnh h`nh
hàm ba`ng 0 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7.1.5 Tnh chat chung cua anh xa. bao giac . . . . .
- ang cau và tu.. dang cau . . . . . . . . . . . .
7.1.6 D
- i
òn ta.i dang cau . . . . . . .
èu kie.n c
àn de t
7.1.7 D
- i
èu kie.n chuan . . . . . . . . . . . . . . . . .
7.1.8 D
- i.nh l
y thuyet anh xa. bao giac . . . .
7.2 D
y co. ban cua l
7.2.1 Ta.p ho..p bi. cha.n trong H(D) . . . . . . . . .
òng ba.c . . . . . . . . . . .
7.2.2 Ta.p ho..p lien tu.c d
7.2.3 Nguyen l
y compac . . . . . . . . . . . . . . .
7.2.4 Phiem hàm lien tu.c . . . . . . . . . . . . . . .
- o.n gian hoa cach da.t bài toan Riemann . . .
7.2.5 D
- i.nh l
7.2.6 D
y Riemann . . . . . . . . . . . . . . . .
- .inh l
7.2.7 D
y duy nhat cua anh xa. bao giac . . . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
co da.o
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. 478
. 490
. 495
. 495
. 503
. 513
515
. 516
. 517
. 522
. 524
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
525
527
528
532
534
537
538
539
540
544
546
548
553
MU
. C LU
.C
.ng
Su.. tu.o.ng u
Schwarz . . .
7.3 Bài ta.p . . . . . . . .
T`
ai li
e.u tham khao . .
7.2.8
7
gi
u.a cac
. . . . .
. . . . .
. . . . .
bien và cong th

u.c Christoffel. . . . . . . . . . . . . . . . . . 554
. . . . . . . . . . . . . . . . . . 560
. . . . . . . . . . . . . . . . . . 563
àu
oi d
L`
o.i n
èn mong t`
Co. so. l
u. gi
y thuyet hàm bien ph
u.c (LTHBP) du.o..c da.t n
u.a the
ky XVIII bo.i cac cong tr`nh cua L. Euler. Vo.i tu. cach mo.t nhanh do.c la.p,
u.a the ky XIX nhò. cac cong tr`nh cua O.
LTHBP du.o..c h`nh thành vào gi
Cauchy, C. Weierstrass và B. Riemann.
àn quan tro.ng nhat cua toan
Ngày nay LTHBP là mo.t trong nh
u.ng ph
u.a co dien v`
u.a hie.n da.i, v`
u.a gan bo ma.t thiet vo.i
ho.c. Do là khoa ho.c v`
èu bài
cac nhanh hie.n da.i nhat cua toan ho.c l
y thuyet la.i v`
u.a gan bo vo.i nhi
toan va.t l
y và co. ho.c cu. the. Tu. tu.o.ng và ket qua cua no da tham nha.p sau
èu ph
àn khac nhau cua toan ho.c. Cac phu.o.ng phap cua LTHBP da
vào nhi
èu ngành u
.ng du.ng nhu. thuy do.ng ho.c,
tro. thành quen thuo.c ca trong nhi
òi,... V` l
y thuyet dàn h
y do do mà LTHBP là mon ho.c
và kh do.ng ho.c, l
àn tat yeu cua giao du.c toan ho.c doi vo.i cac he. dào ta.o:
bat buo.c, là mo.t ph
.ng du.ng cua tru.ò.ng Da.i ho.c Khoa ho.c Tu..
Toan, Toan - Co., Toan - Tin u
nhien (Da.i ho.c Quoc gia Hà No.i).
Giao tr`nh Co. so. ly thuyet h`
am bien ph
u.c này du.o..c bien soa.n theo
u.c du.o..c Da.i ho.c Quoc gia Hà No.i ban hành.
sat chu.o.ng tr`nh Hàm bien ph
uc chung cua cuon sach là hoàn toàn tu.o.ng u
.ng vo.i no.i
Khoi lu.o..ng và cau tr
dung và cau tr
uc cua chu.o.ng tr`nh hie.n hành cua Da.i ho.c Quoc gia Hà No.i.
y thuyet Hàm bien
No du.o..c bien soa.n du..a tren no.i dung cuon sach Co. so. l
.
.
.
ph
u c tru o c day cua tac gia và kinh nghie.m tr`nh bày LTHBP o. tru.ò.ng Da.i
ho.c Tong ho..p Hà No.i tru.o.c day và Da.i ho.c Quoc gia Hà No.i ngày nay.
up sinh vien hieu thau dao co. so. l
y thuyet cua LTHBP,
Nhàm mu.c dch gi
èu v du. minh
khi bien soa.n giao tr`nh này ch
ung toi da co gang du.a vào nhi
àu
L`
o.i n
oi d
y càng và du.o..c giai mo.t cach chi tiet.

ho.a du.o..c cho.n lo.c k
o.ng d
an
Ch
ung toi hy vo.ng ràng giao tr`nh này c`
ung vo.i giao tr`nh Hu.
giai B`
ai t
a.p H`
am bien ph
u.c (Nhà Xuat ban Da.i ho.c Quoc gia Hà No.i, 2003)
àu co. ban v
è LTHBP
.ng du.o..c nh
u.ng yeu c
cua ch
ung toi se là bo. sach dap u
cua DHQG Hà No.i.
Ch
ung toi chan thành bày to lòng biet o.n den Bo. mon Giai tch, Khoa
Toan - Co. - Tin ho.c tru.ò.ng Da.i ho.c Tong ho..p Hà No.i tru.o.c day và tru.ò.ng
èu kie.n cho toi hoàn thành
Da.i ho.c Khoa ho.c Tu.. nhien ngày nay da ta.o di
ban thao giao tr`nh này.
e n Van Ma.u và PGS. TS
Ch
ung toi chan thành cam o.n GS. TSKH Nguy
e n Minh Tuan da co nh
èu y
Nguy
u.ng trao doi và dong gop nhi
kien qu
y bau
cho tac gia khi chuan bi. ban thao giao tr`nh này.
cua ba.n do.c
Tac gia chan thành mong nha.n du.o..c su.. quan tam và gop y
.
.
.
àn v
è no.i dung và h`nh th
xa g
u c de giao tr`nh ngày du o. c hoàn thie.n ho.n.
H`
a N
o.i, M`
ua thu 2005
T
ac gia
Chu.o.ng 1
M
a.t ph
ang ph
a h`
am bi
en
u.c v`
ph
u.c
1.1
o ph
u.c, m
a.t ph
ang ph
u.c . . . . . . . .
11
T
a.p ho..p s
- i.nh ngha s
1.1.1 D
o ph
u.c . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
1.1.2
1.1.3
1.1.5
M
a.t ph
ang ph
u.c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
M
odun v`
a acgumen cua s
o ph
u.c . . . . . . . . . . 20
1.1.6
Phep khai c
an s
o ph
u.c . . . . . . . . . . . . . . . . 28
1.1.7
1.1.8
Da.ng m
u cua s
o ph
u.c . . . . . . . . . . . . . . . . 29
è m
Kh
ai nie.m v
a.t ph
ang mo. r
o.ng . . . . . . . . . 30
1.1.9
Khoang c
ach tren C . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
1.1.4
1.2
Da.ng da.i s
o cua s
o ph
u.c . . . . . . . . . . . . . . . 16
Phep tr`
u. v`
a phep chia s
o ph
u.c . . . . . . . . . . . 18
C
ac kh
ai ni
e.m t
op
o co. ban tr
en m
a.t ph
ang ph
u.c 35
1.2.1
T
op
o tren C
1.2.2
àn trong v`
àn ngo`
Ph
a ph
ai . . . . . . . . . . . . . . 38
1.2.3
- iem tu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
D
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
1.1. Ta.p ho..p so ph

u.c, ma.t phang ph
u.c
1.2.7
Bien cua t
a.p ho..p . . . . . . . .
c . . . . . . . .
T
a.p ho..p comp
a
ong . . . . . . .
T
a.p ho..p lien th
H`
am ph
u.c bien thu..c. Tuyen v`
a
1.2.8
òng lu
Phep d
an . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
1.2.9
èn do.n lien v`

Mi
a da lien . . . . . . . . . . . . . . . 56
1.2.4
1.2.5
1.2.6
1.3
11
. . . . . . . . . . . 40
. . . . . . . . . . . 41
. . . . . . . . . . . 42
du.`
o.ng cong . . . . 46
H`
am bi
en ph
u.c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.3.1
1.3.2
1.3.3
59
- .inh ngha h`
D
am bien ph
u.c . . . . . . . . . . . . . 59
è a
C
ac v du. v
nh xa. do.n die.p . . . . . . . . . . . . 62
am . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64
Gi
o.i ha.n cua h`
èu . . . . . . . . . . . . 67
Tnh lien tu.c v`
a lien tu.c d
i trong mi
èn ph
L
y thuy
et d
ay v`
a chu
o
u.c . . . .
72
1.3.4
1.4
1.4.2
Gi
o.i ha.n cua d
ay diem . . . . . . . . . . . . . . . . 72
i s
Chu
o
o ph
u.c v`
a su.. h
o.i tu. cua n
o . . . . . . . . . 75
1.4.3
i h`
D
ay v`
a chu
o
am . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79
1.4.4
i l
Chu
o
uy th`
u.a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85
1.4.5
c . . . . . . . . . . 92
èu tren t`
Su.. h
o.i tu. d
a
u.ng comp
1.4.1
1.5
H`
am arg z . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.5.1
1.5.2
1.5.3
1.6
1.1
95
Tnh lien tu.c cua h`

am arg z . . . . . . . . . . . . . 95
S
o gia cua acgumen do.c theo du.`
o.ng cong . . . . . 96
Nh
anh do.n tri. lien tu.c cua h`
am arg z . . . . . . . 98
B`
ai t
a.p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
100
o ph
u.c, m
a.t ph
ang ph
u.c
T
a.p ho..p s
òng
Ta.p ho..p so ph
u.c co hai cau tr
uc: cau tr
uc da.i so cua mo.t tru.`
o.ng và d
èu,
uc topo cua mo.t kh
ong gian (khong gian Euclide hai chi
thò.i no co cau tr
Chu.o.ng 1. Ma.t phang ph

u.c và hàm bien ph
u.c
12
u.c co ca tnh chat da.i so la n

t
u.c là ma.t phang). Do do ta.p ho..p cac so ph
tnh chat topo. Trong mu.c này ta se nghien c
u.u cac tnh chat da.i so cua ta.p
u.c.
ho..p so ph
1.1.1
- i.nh ngha s
D
o ph
u.c
Ta xet phu.o.ng tr`nh

x2 + 1 = 0.
Ro ràng là phu.o.ng tr`nh này khong co nghie.m thuo.c R v` x2 +1 > 1, x R.
è tu.. nhien da.t ra là t`m mo.t ta.p ho..p (ta k
y hie.u là C) thoa
Do do mo.t van d
èu kie.n sau day:
man cac di
1. C là mo.t tru.ò.ng;
2. R C;
3. Phu.o.ng tr`nh x2 + 1 = 0 co nghie.m trong C.
V` ta.p ho..p cac so thu..c R là mo.t ta.p ho..p con cua C nen khi xac di.nh cac
àn dòi hoi ràng khi ap du.ng cho
u.c ta c
phep tnh so ho.c co. ban tren cac so ph
cac so thu..c cac phep toan do du.a la.i ket qua nhu. ket qua thu du.o..c trong so
ho.c cac so thu..c. Ma.t khac, neu ta mong muon cac so ph
u.c co nh
u.ng u
.ng
è cua giai tch th` ta c
àn dòi hoi ràng cac phep toan co.
du.ng trong cac van d
è thong thu.ò.ng cua so ho.c cac
ban du.o..c du.a vào do phai thoa man cac tien d
so thu..c.
- i.nh ngha 1.1.1. Mo i ca.p so thu..c co th
D
u. tu.. (a, b) a R, b R du.o..c
go.i là mo.t s
o ph
u.c neu tren ta.p ho..p cac ca.p do quan he. ba`ng nhau, phep
è) sau day:
co.ng và phep nhan du.o..c du.a vào theo cac di
.nh ngha (tien d
a = c
I.
(a, b) = (c, b)
b = d.
def
II. Phep c
o.ng: (a, b) + (c, d) = (a + c, b + d) 1 và ca.p (a + c, b + d) du.o..c
go.i là t
ong cua cac ca.p (a, b) và (c, d).
1
t cua t`
Def. l`
a c
ach viet t
a
u. tieng Anh definition (di.nh ngha)

u.c, ma.t phang ph
u.c
13
def
III. Phep nh
an: (a, b)(c, d) = (ac bd, ad + bc) và ca.p (ac bd, ad + bc)
.
.
du o. c go.i là tch cua cac ca.p (a, b) và (c, d).
òng nhat vo.i so thu..c a, ngha là
IV. Ca.p (a, 0) du.o..c d
def
(a, 0) a.
Ta.p ho..p cac so ph
u.c du.o..c k
y hie.u là C.
èu du.o..c phat bieu ba`ng ngon
àn cua di.nh ngha so ph
u.c d
Nhu. va.y mo.i ph
ung.
ng
u. so thu..c và cac phep toan tren ch
è d
àu thu..c chat là di.nh ngha cac khai
Trong di.nh ngha này ba tien d
u.c.
nie.m khac nhau: di.nh ngha khai nie.m ba`ng nhau, tong và tch cac so ph
è do vo.i nhau se khong da n den bat c
Do do vie.c doi chieu cac tien d
u. mau
èu duy nhat co the gay ra doi ch
è IV. Van
ut lo nga.i là tien d
thua n nào. Di
è là o. cho : von d cac khai nie.m ba`ng nhau, tong và tch cac so thu..c co y
d
.
.
ngha hoàn toàn xac di.nh và do do neu cac khai nie.m này khong tu o ng thch
è ca.p den trong cac tien d
è I - III khi xet cac so
u.ng khai nie.m du.o..c d
vo.i nh
è IV.
u. tien d
thu..c vo.i tu. cach là cac ca.p da.ng da.c bie.t th` buo.c phai loa.i tr`
.
àn doi chieu tien d
è IV vo i cac tien d
è I, II và III.
Do do ta c
1) I - IV. Gia su. hai so thu..c a và b ba`ng nhau nhu. nh
u.ng ca.p da.ng
òng nhat vo.i ch
è I ta co
ung: (a, 0) = (b, 0). Khi do theo tien d
da.c bie.t d
.
ung bàng nhau theo ngha thong thu.ò.ng.
(a, 0) = (b, 0) a = b, t
u c là neu ch
è II, tong hai so thu..c a và c du.o..c xet nhu. nh
u.ng
2) II - IV. Theo tien d
è
ca.p (a, 0) và (c, 0) là ba`ng ca.p (a + c, 0 + 0) = (a + c, 0). Nhu.ng theo tien d
.
IV th` (a + c, 0) a + c. Nhu va.y
(a, 0) + (c, 0) = (a + c, 0 + 0) = (a + c, 0) a + c
òng nhat bàng tong a + c theo ngha thong thu.ò.ng.
t
u.c là d
è III, tch cac so thu..c a và b du.o..c xet nhu. nh
u.ng
3) III - IV. Theo tien d
ca.p (a, 0) và (c, 0) là bàng ca.p
(ac 0 0, a 0 + 0 c) = (ac, 0)

u.c
14
è IV ta co (ac, 0) ac. Nhu. va.y

và theo tien d
(III)
(IV )
(a, 0)(c, 0) = (ac, 0) = ac

òng nhat bàng tch a vo.i c theo ngha thong thu.ò.ng.
t
u.c là d
è IV tu.o.ng thch vo.i cac tien d
è I, II và III.
Nhu. va.y tien d
cong th
u.c sau day du.o..c suy tru..c tiep t`
u. III và IV:
Ta c
ung lu.u y
m(a, b) = (ma, mb),
m R.
Tha.t va.y t`
u. IV và III ta co
m(a, b) = (m, 0)(a, b) = (ma 0 b, mb + 0 a)
= (ma, mb).
Neu m N th` theo II ta co
(a, b) + (a, b) = (2a, 2b);
(2a, 2b) + (a, b) = (3a, 3b), . . .
t
u.c là (ma, mb) là ket qua cua phep co.ng lien tiep m so ha.ng ba`ng (a, b).
èu do ph`
u ho..p vo.i bieu tu.o..ng thong thu.ò.ng là phep nhan vo.i so tu.. nhien
Di
.ng vo.i phep co.ng m so ha.ng ba`ng nhau.
tu.o.ng u
e dàng thay ràng cac tien d
è II và III là tu.o.ng thch vo.i nhau và cac
D
quy lua.t thong thu.ò.ng cua cac phep tnh thu..c hie.n tren cac so va n du.o..c
bao toàn khi chuyen sang so ph
u.c (du.o.ng nhien phai cat bo mo.i quy lua.t co
quan he. to.i dau >).
- i.nh ngha 1.1.2. Gia su. z = (a, b) C. Khi do so ph
u.c (a, b) du.o..c go.i
D
u.c z và du.o..c k
y hie.u là z:
là s
o ph
u.c lien ho..p vo.i so ph
z = (a, b).
Ta co di.nh l
y sau day:

u.c, ma.t phang ph
u.c
15
- i.nh l
èu kie.n:
a.p th`
anh m
o.t tru.`
o.ng thoa m
an c
ac di
D
y 1.1.1. T
a.p ho..p C l
1. C R;
àn tu. i n`
àn tu. i v
o.i tnh ch
at i2 = 1; ph
ay du.o..c go.i l`
a
2. C ch
u.a ph
.
do n vi. ao.
àn tu. do.n vi. cua C là ca.p
Ch
u.ng minh. 1. C l`
a m
o.t tru.`
o.ng. Hien nhien, ph
àn tu. (1, 0) v` ràng (a, b)(1, 0) = (a 1 b 0, a 0 + b 1) = (a, b); và ph
khong cua C là ca.p (0, 0) v` ra`ng (a, b) + (0, 0) = (a + 0, b + 0) = (a, b).
àn kiem nghie.m su. t
òn ta.i ph
àn tu.
De ch
u.ng to C là mo.t tru.ò.ng ta ch c
è còn la.i doi vo.i mo.t tru.ò.ng là hien
nghi.ch dao (vie.c kiem nghie.m cac tien d
nhien). Gia su. z = (a, b) 6= (0, 0) (t
u.c là a2 + b2 > 0). Ta se t`m z 0 = (a0, b0 )
sao cho
(a, b)(a0, b0) = (1, 0).
T`
u. I và III suy ra
aa0 bb0 = 1,
ba0 + ab0 = 0.
T`
u. do r
ut ra a0 =
a
b
0
,
b
=
. Nhu. va.y
a2 + b2
a2 + b2
a
b
,
,
z0 = 2
a + b2
a2 + b2
và ro ràng là

a
b
z z 0 = (a, b) 2
,
a + b2
a2 + b2
a2 + b2
ab + ab
, 2
= (1, 0).
=
a2 + b2
a + b2
è sau ph
àn tu. nghi.ch dao z 0 cua z thu.ò.ng du.o..c k
V
y hie.u là z 1 .
e dàng thay ràng ta.p ho..p R0 =
2. R C. Xet cac ca.p da.ng (a, 0). D
u. R vào R0
{(a, 0), a R} la.p thành mo.t tru.ò.ng con cua C. Ta xet anh xa. t`
a 7 (a, 0).

u.c
16
òng thò.i
Hien nhien ràng neu (a, 0) = (a0 , 0) th` a = a0 và ngu.o..c la.i, d
a + b 7 (a + b, 0) = (a, 0) + (b, 0),
ab 7 (ab, 0) = (a, 0)(b, 0).
Do do anh xa. v`
u.a xet là mo.t dang cau gi
u.a R và R0 và phep dang cau này
cho phep ta xem R nhu. là mo.t tru.ò.ng con cua C.
àn tu. i
3. Phu.o.ng tr`nh x2 + 1 = 0 co nghie.m trong C, t
u.c là C ch
u.a ph
mà i2 = 1.
Tha.t va.y, gia su. x = (a, b) C. Khi do trong C phu.o.ng tr`nh x2 + 1 = 0
co da.ng:
(a, b)(a, b) + (1, 0) = (0, 0),
hay là
a2 b2 + 1 = 0,
2ab = 0.
T`
u. do r
ut ra a = 0, b = 1 và a = 0, b = 1. Ta k
y hie.u hai nghie.m do là
i = (0, 1) và i = (0, 1).
1.1.2
Da.ng da.i s
o cua s
o ph
u.c
Ta co di.nh l
y sau day
- .inh l
e n du.
èu c
D
y 1.1.2. Mo.i s
o ph
u.c z = (a, b) C d
o the bieu di
o.i da.ng
z = (a, b) = a + ib.
Ch
u.ng minh. Tha.t va.y, ta co
z = (a, b) = (a, 0) + (b, 0)(0, 1) = a + ib.
e n so ph
Phep bieu di
u.c z = (a, b) du.o.i da.ng a + ib du.o..c go.i là da.ng da.i
àn thu..c cua so ph
u.c
s
o hay da.ng Descartes cua so ph
u.c. So a du.o..c go.i là ph

u.c, ma.t phang ph
u.c
17
àn ao cua no và k

y hie.u là
z và k
y hie.u là a = Re [z], so b du.o..c go.i là ph
2
b = Im [z].
Neu z = Re [z] th` z là mo.t so thu..c. Neu z = iIm [z] th` z là mo.t s
o
.
.
.
.
àn
àn ao. Vo i quan diem cac phep toan trong tru ò ng cac so ph
u c, so thu
thu
u.c
ao bi co the hieu nhu. là tch cua so thu..c b vo.i do.n vi. ao i và mo i so ph
àn ao ib.
a + ib nhu. là tong cua so thu..c a vo.i so thu
.
.
u c này ta da su. du.ng cac k
y hie.u co
Do do trong cach xay du. ng so ph
u.c do k
y
mo.t y
ngha hoàn toàn cu. the và v` the tranh du.o..c tnh h`nh th
.
hie.u do n vi. ao i mang la.i.
H
e. qua. Gia su. z = a + ib C. Khi d
o s
o ph
u.c lien ho..p z c
o the bieu dien
o.i da.ng z = a ib.
du.
u.c da cho sang so ph
Phep chuyen t`
u. so ph
u.c lien ho..p vo.i no du.o..c go.i là
phep l
ay lien ho..p.
- i.nh l
D
y 1.1.3. Gia su. z, z1 v`
a z2 C. Khi d
o
1.
z1 + z2 = z 1 + z2 ;
z1z2 = z 1 z2 , z = z, R;
2.
z = z.
3.
Ch
u.ng minh. 1. Tha.t va.y, gia su. z1 = a1 + ib1 , z2 = a2 + ib2. Khi do
z1 + z2 = (a1 + a2) i(b1 + b2 )
= (a1 ib1) + (a2 ib2) = z 1 + z2 .
2. Tu.o.ng tu..
z1z1 = (a1 a2 b1b2 ) i(a1b2 + a2 b1)
= (a1 ib1)(a2 ib2) = z1 z 2 .
3. Hien nhien.
t c
ap Reel (thu..c) v`
a
C
ac k
y hie.u Re v`
a Im xu
at hie.n do vie.c viet t
a
ac t`
u. tieng Ph
Imaginaire (ao)
2

u.c
18
ung vo.i so lien ho..p vo.i no khi và ch khi no là so thu..c.
Mo.t so ph
u.c tr`
e thay anh xa. t`
u.c vào ta.p ho..p cac so ph
u.c
D
u. ta.p ho..p tat ca cac so ph
lien ho..p vo.i ch
ung:
C 3 z 7 z C
là mo.t tu.. dang cau cua C (Ba.n do.c hay tu.. kiem tra !).
1.1.3
a ph
ep chia s
o ph
u.c
Ph
ep tr`
u. v`
Cac phep toan tr`

u. và chia du.o..c di.nh ngha nhu. cac phep toan ngu.o..c vo.i
phep co.ng và nhan. Doi vo.i phep tr`
u. ta co
- i.nh l
òn ta.i m
D
y 1.1.4. Gia su. z1 v`
a z2 C. Khi d
o t
o.t v`
a ch m
o.t s
o ph
u.c
a z = (z1 ) + z2.
z sao cho z1 + z = z2 , cu. the l`
Ch
u.ng minh. 1. Ta co z1 + ((z1) + z2) = (z1 + (z1)) + z2 = 0 + z2 = z2
và nhu. va.y z = (z1) + z2 thoa man dòi hoi cua di.nh l
y.
.
.
u. do
2. Ngu o. c la.i, neu z1 + z = z2 th` (z1) + (z1 + z) = (z1) + z2. T`
u.ng minh.
y du.o..c ch
z = (z1) + z2 và nhu. va.y di.nh l
u.c z2 và z1. Thong
So ph
u.c z = (z1) + z2 du.o..c go.i là hie.u cua cac so ph
y hie.u là
thu.ò.ng hie.u do du.o..c k
z = z2 z1,
và neu z1 = a1 + ib1, còn z2 = a2 + ib2 th`
z = z2 z1 = (a2 a1) + i(b2 b1 ).
Doi vo.i phep chia ta co
- i.nh l
òn ta.i m
D
y 1.1.5. Gia su. z1 v`
a z2 C, z2 =
6 0. Khi d
o t
o.t v`
a ch m
o.t
1
.
a: z = z2 z1 .
s
o ph
u c z sao cho z2z = z1 , cu. the l`
Ch
u.ng minh. 1. Neu z = z21 z1 th` z2 z = z2 (z21 z1) = z1.
2. Neu z2 z = z1 z = z21 (z2 z) = z21 z1 .

u.c, ma.t phang ph
u.c
19
Nhu. va.y so z21 z1 là thu.o.ng cua phep chia z1 cho z2.
z1
y hie.u là
hoa.c z1/z2 .
So thu.o.ng thu.ò.ng du.o..c k
z2
Gia su. z1 = a1 + ib1, z2 = a2 + ib2. Khi do ta co the viet:
z=
z1
z1 z2
(a1 + ib1)(a2 ib2)
=
=
z2
z2 z2
a22 + b22
a1a2 + b1b2
a2b1 a1b2
=
+i
2
2
a2 + b2
a + 22 + b22
Nhu. va.y
z=
a1a2 + b1b2
a2b1 a1b2
+i 2
2
2
a2 + b2
a2 + b22
u.c z 6= 0 bat k`
y là luon luon thu..c
Và t`
u. do suy ra ràng phep chia cho so ph
hie.n du.o..c.
1.1.4
M
a.t ph
ang ph
u.c
Gia su. tren ma.t phang R2 cho he. to.a do. Descartes vuong goc xOy. Nhu. da
biet, hai diem du.o..c xac di.nh bo.i cac to.a do. Descartes vuong goc tr`
ung nhau
khi và ch khi ch
ung co hoành do. ba`ng nhau và tung do. ba`ng nhau. Do do
.ng do.n tri. mo.t - mo.t gi
u.a cac diem cua
ta co the xac la.p mo.t phep tu.o.ng u
u.c z = x + iy C se
u.c cua C, trong do mo i so ph
ma.t phang R2 vo.i cac so ph
.ng vò.i diem hoàn toàn xac di.nh M(x, y) R2 và ngu.o..c la.i mo i diem
tu.o.ng u
.ng vo.i so ph
u.c hoàn toàn xac di.nh z = x + iy R2 .
M(x, y) R2 se tu.o.ng u
.ng
Nhu. va.y phep tu.o.ng u
R2 3 (x, y) 7 x + iy C
e n
èu co the bieu di
u. do ta thay ràng mo.i so ph
là do.n tri. mo.t - mo.t. T`
u.c d
.
.
.
.
u s
o ph
u c z và diem z
bo i diem cua ma.t phang và nhu va.y cac thua.t ng
òng ngha.
ung nhu. nh
u.ng t`
u. d
du.o..c d`
- i.nh ngha 1.1.3. Ma.t phang vo.i phep tu.o.ng u
.ng do.n tri. mo.t - mo.t
D
R2 3 (x, y) 7 x + iy C
20

u.c
a.t ph
ang ph
u.c và c
ung du.o..c k
y hie.u là C.
nhu. da mo ta o. tren du.o..c go.i là m
o du.o..c d`
ung
Co the noi mo.t cach khac: m
a.t ph
ang m`
a c
ac diem cua n
.
.
.
.
.
.
a m
a.t ph
ang ph
u c. Cac so thu. c du o. c mo ta bo i cac
de m
o ta s
o ph
u c go.i l`
.
.
àn ao du.o..c
diem tren tru.c Ox nen tru.c do du o. c go.i là tru.c thu..c. Cac so thu
mo ta bo.i cac diem tren tru.c Oy nen tru.c Oy du.o..c go.i là tru.c ao.
àn thu..c và ph
àn ao
.ng gi
u.a cac ph
Ta c
ung co the xac la.p phep tu.o.ng u
.
.
.
.
cua so ph
u c vo i cac to.a do. cua vecto vo i goc, chang ha.n, ta.i goc to.a do.. Su..
.ng gi
u.a cac so ph
u.c và cac vecto. tren ma.t phang ph
u.c vo.i goc ta.i
tu.o.ng u
u.c z còn co the
O là mo.t phep tu.o.ng u
.ng do.n tri. mo.t - mo.t. Do do so ph
e n bo.i mo.t vecto. vo.i goc ta.i O và d
àu m
bieu di
ut ta.i diem z và ta co the su.
òng ngha.
du.ng thua.t ng
u. s
o ph
u.c z và vecto. z nhu. nh
u.ng thua.t ng
u. d
è ma.t h`nh ho.c ta co the
u.c, v
Nhò. cach minh ho.a vecto. doi vo.i cac so ph
.
.
.
u cac so ph
u c theo cac quy tac co.ng và tr`
u. cac
thu. c hie.n phep co.ng và tr`
vecto..
1.1.5
M
odun v`
a acgumen cua s
o ph
u.c
e n so ph
Bay giò. ta xet cac to.a do. cu..c cua diem bieu di
u.c z ba`ng cach cho.n
àn du.o.ng cua tru.c thu..c làm tru.c cu..c.
goc to.a do. làm goc-cu..c và ph
òm co ban knh vecto. cua no (ba`ng
Nhu. ta biet, cac to.a do. cu..c cua diem g
khoang cach t`
u. diem z den goc cu..c) và goc cu..c ta.o nen bo.i hu.o.ng du.o.ng
cua tru.c cu..c và vecto. di t`
u. cu..c den diem z.
- i.nh ngha 1.1.4. Do. dài cua ban knh-vecto. cua diem bieu di
e n so ph
u.c
D
u.c và k
odun cua so ph
y hie.u là |z|.
z du.o..c go.i là m
Ro ràng là neu z = a + ib th`
|z| =
zz = (a2 + b2)1/2.
Doi vo.i so ph
u.c z C bat k`
y modun cua no xac di.nh mo.t cach do.n tri..
ung vo.i gia tri. tuye.t
Trong tru.ò.ng ho..p khi z là so thu..c th` modun cua z tr`
doi cua no.

u.c, ma.t phang ph
u.c
21
- i.nh l
o c
ac tnh ch
at sau d
D
y 1.1.6. M
odun cua s
o ph
u.c z c
ay:
1.
|z| > 0, |z| = 0 z = 0;
2.
|z1z2 | = |z1| |z2 |,
at d
ang th
u.c tam gi
ac).
3. |z1 + z2 | 6 |z1| + |z2| (b
u. di.nh ngha.
Ch
u.ng minh. 1. Du.o..c suy t`
2. Ta co |z1z2|2 = z1 z2 z1z2 = z1z 1 z2z 2 = |z1|2 |z2|2 . Do do |z1 z2| =
|z1| |z2|.
3. Ta co
|z1 + z2|2 = (z1 + z2)(z1 + z2) = |z1 |2 + |z2 |2 + 2Re(z1z 2 ).
Do do, de y
den bat dang th
u.c
|z1z2| 6 Re(z1z 2 ) 6 |z1z2 |
ta suy ra
|z1 + z2 |2 6 |z1|2 + |z2|2 + 2|z1 z2| = (|z1|2 + |z2|2)2
thành thu.
|z1 + z2| 6 |z1 | + |z2|
Nh
a.n xet. T`
u. di.nh l
y v`
u.a ch
u.ng minh suy ra ra`ng
|z1 z2| = d(z1, z2)
là khoang cach gi
u.a hai diem z1 và z2 và da.i lu.o..ng |z| là do. dài cua ban
knh-vecto. z.
H
e. qua
a) |z1 z2 | 6 |z1| + |z2|;
b) |z1 + z2 | > |z1| |z2|;
c) |z1 z2| > |z1 | |z2 |;

d) |z1 + z2 | > |z1| |z2|;

e) |z1 z2| > |z1| |z2|.

u.c
22
Ch
u.ng minh. a) Tha.t va.y, v` |z2 | = | z2| nen
|z1 z2 | = |z1 + (z2)| 6 |z1| + | z2| = |z1| + |z2|.
u.ng minh b) ta ap du.ng a) cho
b) De ch
z1 = (z1 + z2 ) z2.
Ta co
|z1| 6 |z1 + z2| + |z2| |z1 + z2| > |z1 | |z2|.
c) |z1 z2| = |z1 + (z2)| > |z1| | z2| = |z1 | |z2 |.
d) Ta co |z1 + z2 | > |z1| |z2| và |z1 + z2| > |z2 | |z1 |. Do do

|z1 + z2| 6 |z1| |z2| 6 |z1 + z2 | |z1| |z2| 6 |z1 + z2|.
e) Bat dang th
u.c e) thu du.o..c t`
u. d) sau khi thay z2 bo.i z2.
e dàng suy ra ra`ng
T`
u. bat dang th
u.c tam giac, d
n
n
X
X

z
|zk |.
6

k
k=1
(1.1)
k=1
u.c này và a) suy ra

T`
u. bat dang th
|z1 + z2 + + zn | > |z1| |z2 + z3 + + zn |
> |z1| |z2| |zn |.
(1.2)
u.ng bat dang th

u.c (1.1) và (1.2) nhu. nh
u.c
Co the xem cac bat dang th
tong quat doi vo.i bat dang th
u.c tam giac và bat dang th
u.c a).
u.c z = a + ib 6= 0.
Bay giò. ta chuyen sang di.nh ngha acgumen cua so ph
Ta da.t r = |z| = a2 + b2 . V` a2 6 r2 , b2 6 r2 nen

b
a

6 1 và 6 1.
r
r

u.c, ma.t phang ph
u.c
23
h i
.
.
sao
Nhu ta biet, vo i mo.i x [0, 1] ton ta.i mo.t và ch mo.t so y 0,
2
.
òn ta.i so 0 sao cho
cho sin y = x. T`
u do suy ra`ng t
b

a) 0 6 0 6 , b) sin 0 = .
2
r
Nhu.ng v`
a 2
r
b 2
r
=1
nen
a
= cos 0 ,
r
b
= sin 0.
r
Da.t = 0 . Neu a < 0 th` thay ba`ng . Neu b < 0 th` thay
èu kie.n
ba`ng . Do do ta thu du.o..c so thoa man di
a
= cos ,
r
b
= sin .
r
(1.3)
Ta co di.nh ngha sau day.

- i.nh ngha 1.1.5. So thu..c thoa man he. (1.3) du.o..c go.i là acgumen cua
D
y hie.u là Arg z.
so ph
u.c z và du.o..c k
e dàng nha.n thay ra`ng acgumen cua z là goc ta.o nen
T`
u. di.nh ngha này d
.
.
.
.
.
èu kim
gi
u a hu o ng du o ng cua tru.c thu..c vo.i vecto. z nha.n hu.o.ng ngu.o..c chi
òng h
ò làm hu.o.ng bien thien du.o.ng.
d
Doi vo.i so z = 0 acgumen khong co gia tri. xac di.nh và do c
ung là diem
duy nhat co acgumen khong xac di.nh. Tha.t va.y, z = 0 Re z = Im z = 0,
u. (1.3) suy ra arg 0 khong xac di.nh.
do do t`
Acgumen cua so ph
u.c du.o..c xac di.nh khong do.n tri.. Ta se noi ro da.c diem
cua tnh da tri. cua acgumen.
Gia su. 0 là gia tri. be nhat cua acgumen cua z du.o..c tnh theo hu.o.ng
àn vecto. z xung quanh
du.o.ng. Sau khi thu..c hie.n mo.t so vòng quay toàn ph
cu..c theo hu.o.ng du.o.ng ta se di den gia tri. acgumen là 0 + k 2, trong do
k Z, k > 0 là so vòng quay vecto. z. So do do.n gian nhat cua acgumen theo
24

u.c
hu.o.ng am se là (2 0) = 0 2. Do do neu thu..c hie.n tiep s vòng quay

vecto. z xung quanh cu..c theo hu.o.ng am th` ta se di den gia tri. acgumen là
0 (s + 1)2, s > 0. Do do, tat ca cac gia tri. co the co cua acgumen cua
u.c = 0 + 2k, k Z. Nhu. va.y, mo.i so ph
u.c
z se du.o..c cho bo.i cong th
èu co vo so gia tri. acgumen lien he. vo.i nhau mo.t cach do.n gian: hai
z 6= 0 d
gia tri. bat k`
y cua acgumen khac nhau mo.t bo.i nguyen cua 2.
èu kie.n
Ta co the tranh du.o..c tnh da tri. cua acgumen neu da.t them di
èu kie.n
de tach mo.t trong cac gia tri. co the co cua acgumen, chang ha.n di
0 6 < 2, hoa.c < 6 .
èu kie.n v`
Gia tri. cua acgumen cua z thoa man di
u.a neu du.o..c go.i là gi
a
y hie.u là arg z. Thong thu.ò.ng ta se xet gia
tri. chnh cua acgumen và du.o..c k
èu kie.n
tri. acgumen thoa man di
< arg z 6 .
òn ta.i gia
Tr`
u. tru.ò.ng ho..p z = 0, còn doi vo.i so ph
u.c z bat k`
y luon luon t
.
èu kie.n v`
tri. duy nhat cua acgumen thoa man di
u a neu.
u.c
T`
u. di.nh ngha gia tri. chnh cua arg z ta co he. th
khi a > 0
arctg ,
b
arg z = arctg + , khi a < 0, b > 0,
arctg b , khi a < 0, b < 0.

a
b
Ch
u.ng minh. Tha.t va.y, v` gia tri. chnh cua arctg
thuo.c khoang
a

,
nen ta co:
2 2
àn tu. th
a) neu diem z na`m trong goc ph
u. I và IV (a > 0) th` arg z =
b
arctg ;
a
àn tu. th
u. II (a < 0, b > 0) th`
b) neu diem z na`m trong goc ph
< arctg 6 0
2
a

u.c, ma.t phang ph
u.c
25
và
b
arg z = arctg + ;
a
b
àn tu. th
c) cuoi c`
ung neu z na`m trong goc ph
u. III th` 0 < arctg < và
a
2
b
arg z = arctg .
a
Nh
a.n xet. Neu 0 6 arg z < 2 và
2
chnh th` tu.o.ng tu.. ta co
arctg
b
arg(a + ib) = arctg + 2
arctg b +
a
< arctg
<
là nh
u.ng gia tri.
a
2
neu a > 0, b > 0,

neu a > 0, b < 0,
neu a < 0.
e n so
Vo.i khai nie.m modun và acgumen cua so ph
u.c ta co the bieu di
.
.
.
.
.
ph
u c o mo.t da.ng khac tie.n lo. i ho n trong vie.c thu. c hie.n phep nhan và phep
chia.
- i.nh ngha 1.1.6. Gia su. z C và z 6= 0; r = |z|. = arg z. Khi do t`
u.
D
(1.3) ta co
z = r(cos + i sin ).
(1.4)
He. th
u.c (1.4) du.o..c go.i là da.ng lu.o..ng gi
ac cua so ph
u.c z.
- i.nh l
e n du.
èu c
o the bieu di
o.i da.ng lu.o..ng
D
y 1.1.7. Mo.i s
o ph
u.c z 6= 0 d
on Arg z, z 6= 0 x
ac di.nh v
o r = |z| x
ac di.nh do.n tri., c`
o.i su.. sai
gi
ac, trong d
kh
ac m
o.t s
o ha.ng b
o.i nguyen cua 2.
Ch
u.ng minh. Gia su. z = a + ib 6= 0. Khi do
z = a + ib = |z|
a
b
+i
= r(cos + i sin ).
|z|
|z|

u.c
26
Neu cho hai da.ng lu.o..ng giac cua so z là: r(cos 1 + i sin 1) = r(cos 2 +
i sin 2 ) th` khi z 6= 0 ta co r 6= 0 và do do cos 1 = cos 2 và sin 1 = sin 2 .
Do do
1 = 2 + 2k,
k Z.
è sau, thay v` viet 1 = 2 + 2k, k Z ta se viet

V
1 2 (mod 2).
èu do co ngha là hie.u 1 2 chia het cho 2.
Di
- i.nh l
D
y 1.1.8. Gia su. z1 = 1 (cos 1 +i sin 1 ) v`
a z2 = 2 (cos 2 +i sin 2).
o
Khi d
a 1 2 (mod 2).
1. z1 = z2 1 = 2 v`
2. z1z2 = 1 2 [cos(1 + 2) + i sin(1 + 2)].
z1
1
3.
= [cos(1 2 ) + i sin(1 2 )], z2 6= 0.
z2
2
u.ng minh du.o..c suy tru..c tiep t`
u. cong th
u.c (1.4).
Ch
u.ng minh. Phep ch
H
e. qua.
1.
|z1z2 | = |z1| |z2 |,

arg(z1z2 ) arg z1 + arg z2(mod 2).
z |z |
1
1
,
=
z2
|z2|
2.
arg
z1
arg z1 arg z2(mod 2).
z2
e dàng du.o..c
u.c 1) trong he. qua d
Bàng phu.o.ng phap quy na.p, cong th
u.u ha.n n th`
u.a so. Cu. the ta co
khai quat cho tru.ò.ng ho..p mo.t so h
|z1 z2 zn | = |z1| |z2| |zn |,

u.c, ma.t phang ph
u.c
27
arg(z1z2 . . . zn ) arg z1 + arg z2 + + arg zn (mod 2).

Bay giò. gia su. z1 = z2 = = zn = z = (cos + i sin ). Khi do
e thay là: |z n | = |z|n , arg(z n ) narg z(mod2) [(cos + i sin )]n =
d
ong th
u.c Moivre:
n (cos n + i sin n). Khi = 1 ta thu du.o..c c
(cos + i sin )n = cos n + i sin n.
ung ca khi n = 0 và n là so nguyen am. Vo.i
Cong th
u.c Moivre va n còn d
èu hien nhien v` (cos + i sin )0 = cos 0 + i sin 0 = 1. Bay
n = 0, do là di
giò. da.t k = n, n N.
Ta co
1
(cos + i sin )k = (cos + i sin )n =
(cos + i sin )n
(cos n i sin n)
1
=
=
(cos n + i sin n)
(cos2 n + sin2 n)
= cos(n) + i sin(n) = cos k + i sin k.
ung vo.i mo.i n Z.
u.c Moivre d
Nhu. va.y cong th
y 1.1.8 suy ràng phep nhan so ph
u.c z1 vo.i so ph
u.c
Nh
a.n xet 1. T`
u. di.nh l
è phep quay vecto. z1 xung quanh goc to.a do. mo.t goc bàng
z2 du.o..c da n v
àn (neu |z2| > 1) hoa.c co |z2 | l
àn vecto.
arg z2 và tiep den là phep gian |z2| l
z1 (neu |z2| < 1).
2. Phep chia z1 cho z2 du.o..c xem nhu. phep nhan z1 vo.i 1/z2 . Bay giò. ta
neu ra su.. giai thch h`nh ho.c phep toan w = 1/z.
u. diem z ta ke du.ò.ng vuong goc vo.i tia Oz cat du.ò.ng
Gia su. |z| < 1. T`
u. diem ta ke tiep tuyen vo.i du.ò.ng
tròn do.n vi. {|z| = 1} ta.i diem . T`
tròn do.n vi. và gia su. tiep tuyen do cat tia Oz ta.i diem . Hien nhien ràng
1
.
arg = arg z, || =
|z|
u. diem z den
Nhu. va.y so lien ho..p vo.i 1/z: = 1/z. Bu.o.c chuyen t`
oi x
u.ng qua du.ò.ng tròn do.n vi.. Bay giò. de thu
diem 1/z du.o..c go.i là phep d
àn xac di.nh diem doi x
u.ng vo.i qua tru.c thu..c.
du.o..c 1/z ta ch c
àn tien hành theo
Trong tru.ò.ng ho..p |z| > 1 th` phep du..ng da mo ta c
th
u. tu.. ngu.o..c la.i.

u.c
28
1.1.6
Ph
ep khai c
an s
o ph
u.c
Bay giò. ta chuyen sang xet phep khai can cac so ph

u.c. Doi vo.i so ph
u.c
z C cho tru.o.c, ta giai phu.o.ng tr`nh z = wn . Ta.p ho..p cac nghie.m cua
an b
a.c n cua so ph
u.c z.
y hie.u là n z và go.i do là c
phu.o.ng tr`nh này du.o..c k
- i.nh l
òn ta.i d
D
y 1.1.9. Gia su. z C v`
o t
ung n gi
a tri. cua
a n N. Khi d
o du.o..c
ac 0: z = (cos + i sin ). C
ac gi
a tri. d
c
an b
a.c n cua s
o ph
u.c kh
ong th
u.c
cho bo.i c

+ 2k
+ 2k
1/n
n
cos
+ i sin
,
(1.5)
z=
n
n
trong d
o gia thiet k nh
a.n c
ac gi
a tri., ch
ang ha.n 0, 1, 2, . . . , n 1.
Ch
u.ng minh. 1. Ta se t`m w du.o.i da.ng lu.o..ng giac w = r(cos + i sin ).
u.c wn = z du.o..c viet du.o.i da.ng
Khi do dang th
rn [cos n + i sin n] = (cos + i sin ).
y 1.1.8 suy ra
T`
u. di.nh l
r = n ,
rn =
+ 2k
n (mod 2)

, k Z.
n
òn ta.i và du.o..c tnh theo cong th
Do do cac can ba.n n cua so z t
u.c

+ 2k
+ 2k
+ i sin
(1.6)
wk = 1/n cos
n
n
vo.i k Z bat k`
y.
.
u.ng minh ràng wk1 = wk2 k1 k2 (mod n). Tha.t va.y
2. Bay giò ta ch
)
+ 2k2
+ 2k1
=
+ 2m, m Z.
n
n
Nhu.ng dang th
u.c v`
u.c
u.a viet la.i tu.o.ng du.o.ng vo.i dang th
wk1 = wk2
k1 k2
= m Z k1 = k2 (mod n).
n

u.c, ma.t phang ph
u.c
29
Nhu. va.y
wk1 = wk2 k1 = k2 (mod n).
èu co hie.u (lay
3. V` hai so nguyen khac nhau cua day so 0, 1, . . . , n 1 d
u. cho so be) be ho.n n và do do khong chia het cho n. Do do ta t`m
so lo.n tr`
du.o..c tat ca cac gia tri. khac nhau cua wk neu k = 0, 1, . . . , n 1.
e n
V du.. Ta co 1 = cos 0 + i sin 0, t`
u. do can ba.c n cua do.n vi. du.o..c bieu di
.
.
uc
bo i cong th
k = cos
2k
2k
+ i sin
,
n
n
k = 0, 1, . . . , n 1.
(1.7)
è phu.o.ng die.n h`nh ho.c, cac diem w0 , w1, . . . , wn1 chnh là cac dnh cua
V
èu n ca.nh no.i tiep trong du.ò.ng tròn ban knh R = 1/n . Tha.t
mo.t da giac d
èu ba`ng nhau và khi chuyen t`
u.
va.y modun cua mo.i wk , k = 0, 1, . . . , n 1 d
àn chuyen nhu. the ta tro.
wk den wk+1 acgumen du.o..c tang len 2/n. Sau n l
àu tien r
òi sau do la.i nha.n du.o..c cac gia tri. cua no mà ta da
la.i gia tri. can d
la.p.
1.1.7
Da.ng m
u cua s
o ph
u.c
De do.n gian cach viet cac so ph

u.c ta da.t
def
cos + i sin = ei .
(1.8)
ràng den bay giò. ta chu.a di.nh ngha phep toan nang mo.t so ph
u.c len
(De y
ung dan cua cong th
u.c
u.ng to su.. d
l
uy th`
u.a ao. Trong chu.o.ng II ta se ch
(1.8)).
T`
u. (1.8) ta co
z = ei .
o m
u cua so ph
u.c.
Do là da.ng s
e dàng ch
D
u.ng minh ràng neu z1 = 1 ei1 và z2 = 2 ei2 th`
(1.9)

u.c
30
1.
z1 z2 = 12 ei(1 +2 )
2.
z1
1
= ei1 2 ).
z2
2
3.
4.
z n = n ein .
+2k
wk = n z = n ei n ,
k = 0, 1, . . . , n 1.
Tu. (1.8) và (1.9) và ba`ng cach thay bo.i ta co
1 i
i
cos = (e + ie ),
2
1
sin = (ei ei ).
2i
(1.10)
ong th
u.c Euler.
Cac cong th
u.c (1.10) du.o..c go.i là c
1.1.8
è m
Kh
ai ni
e.m v
a.t ph
ang mo. r
o.ng
èu vo.i he. to.a do. Descartes vuong goc (, , )

Trong khong gian Euler ba chi

1 .
1
àu vo.i tam ta.i diem 0, 0,
vo i ban knh bàng (h`nh I.1)
ta xet ma.t c
2
2

1 2 1 o
=
S = (, , ) : + +
2
4
n
sao cho no tiep x

uc vo.i ma.t phang z ta.i goc to.a do. và tru.c thu..c cua ma.t
ung vo.i tru.c
phang z tr`
ung vo.i tru.c { = 0, = 0}, còn tru.c ao th` tr`
{ = 0, = 0}.
Ta xet phep chieu vo.i cu..c bac ta.i diem P (0, 0, 1). Gia su. z C là diem
t`
uy y
. Noi diem z C vo.i cu..c bac P ba`ng doa. n thang. Doa.n thang này cat
àu S ta.i diem A(z). Và ngu.o..c la.i, gia su. A S là mo.t diem t`
ma.t c
uy y
cua
.
àu. Khi do tia P A se cat ma.t phang ph
u c ta.i diem z. Hien nhien ra`ng
ma.t c
.ng do.n tri. mo.t-mo.t.
do là mo.t phep tu.o.ng u

u.c, ma.t phang ph
u.c
31
H`nh I.1
- i.nh ngha 1.1.7. Phep tu.o.ng u
.ng
D
: C 3 z 7 A(z) S
nhu. da mo ta o. tren du.o..c go.i là phep chieu n
oi vo.i cu..c ta.i diem P . Diem
àu cua diem z.
oi hay là anh c
A(z) S du.o..c go.i là anh n
- .inh l
D
y 1.1.10. Trong phep chieu n
oi
: C 3 z 7 A(z) S
diem x = x + iy C se tu.o.ng u
o to.a d
o. l`
a
.ng v
o.i diem A(z) S c
=
x
,
1 + |z|2
y
,
1 + |z|2
|z|2
1 + |z|2
(1.11)
ong th
u.c cua phep chieu n
oi.
Cong th
u.c (1.11) du.o..c go.i là c
Ch
u.ng minh. Tha.t va.y, v` ba diem P (0, 0, 1), A(z) = (, , ) và z = (x, y, 0)
ung phai thoa man
c`
ung na`m tren mo.t du.ò.ng thang nen cac to.a do. cua ch
he. th
u.c
0
0
1
=
=
,
x0
y0
01
hay là
x=
,
1
y=
,
1
z=
+ i
ràng
De y
|z|2 =
2 + 2
(1 )2

1 2 1
và 2 + 2 +
=
2
4
ta thu du.o..c
|z|2 =
,
1
(1.12)

u.c
32
|z|2
và do do =
. The gia tri. vào (1.12) ta t`m du.o..c
1 + |z|2
=
x
,
1 + |z|2
1 + |z|2
Hien nhien trong phep bien doi , diem P (0, 0, 1) khong tu.o.ng
u.c l
y tu.o.ng z
diem z nào cua ma.t phang C. Bay giò. ta xet so ph
u.c C ba`ng cach them cho no diem xa
bo sung cho ma.t phang ph
duy nhat (go.i tat diem v
.ng vo.i so ph
u.c z = .
o c`
ung) tu.o.ng u
u
.ng vo.i
= và
vo c`
ung
- i.nh ngha 1.1.8. Ta.p ho..p la.p nen t`

D
u. ma.t phang ph
u.c C và diem vo c`
ung
a.t ph
ang ph
u.c mo. r
o.ng và k
y hie.u là C.
(k
y hie.u là ) du.o..c go.i là m
Nhu. va.y C = C {} và C khong phai là mo.t tru.ò.ng. T`
y 1.1.10
u. di.nh l
.ng do.n tri. mo.t-mo.t gi
u.a cac
suy ra`ng phep chieu noi xac la.p su.. tu.o.ng u
diem cua C và cac diem cua S \ {P }.
àn den diem P (0, 0, 1). Tha.t
Hien nhien khi |z| th` diem A(z) se d
òng da.ng cua hai tam giac zOP và AP O suy ra`ng
va.y, t`
u. tnh d
1
AP = p
1 + |z|2
và do do AP 0 khi |z| .
ut ra ket lua.n ràng phep chieu noi : C 7 S \ {P }
y lua.n do ta r
T`
u. su.. l
co the thac trien vào C thành
: C S
ba`ng cach da.t

C = ,
zC
và
() = P (0, 0, 1).

u.c, ma.t phang ph
u.c
33
.ng vo.i
Do do, mo.t cach tu.. nhien ta co the cho ra`ng diem z = tu.o.ng u
àu S và mo.i diem tren ma.t c
àu S co the xem nhu.
cu..c bac P cua ma.t c
e n h`nh
là mo ta diem tu.o.ng u
.ng cua ma.t phang C. Phu.o.ng phap bieu di
e n c
àu cua cac so
ap bieu di
ho.c cac so ph
u.c nhu. tren du.o..c go.i là phu.o.ng ph
àu S, v` l
àu s
y do do, du.o..c go.i là m
a.t c
o ph
u.c Riemann. Tnh
ph
u.c. Ma.t c
àu Riemann là o. cho tren ma.t c
àu Riemann diem vo c`
ung
u.u vie.t cua ma.t c
.
.
.
.
duy nhat cua ma.t phang ph
u c du o. c mo ta mo.t cach kha tru. c quan. Sau này
è nào do neu muon xet ca diem z = th` ta se
khi nghien c
u.u mo.t van d
àu Riemann.
tien hành cac la.p lua.n tren ma.t c
1.1.9
Khoang c
ach tr
en C
e n h`nh ho.c so ph
Tu.o.ng u
.ng vo.i hai phu.o.ng phap bieu fi
u.c da du.o..c mo
u. nhat khoang cach
ta, ta se du.a vào trong C hai metric. Trong metric th
def
gi
u.a hai diem z1, z2 C du.o..c gia thiet bàng dC = dC (z1, z2) = |z1 z2 | =
p
(x1 x2)2 + (y1 y2 )2. Metric này là metric Euclide thong thu.ò.ng trong
àu) khoang cach gi
ma.t phang R2 . Trong metric th
u. hai (go.i là metric c
u.a
hai diem z1 và z2 C du.o..c hieu là khoang cach (trong khong gian , , )
àu cua ch
àu
ung. Khoang cach này du.o..c go.i là khoang c
ach c
gi
u.a cac anh c
hay khoang c
ach Jordan gi
u.a hai diem z1 và z2 C:
def
dC = dC (z1, z2).
- i.nh l
àu gi
a khoang c
ach c
u.a c
ac diem
D
y 1.1.11. Gia su. dC = dC (z1 , z2) l`
a z2 = x2 + iy2. Khi d
o
z1 = x1 + iy1 v`
1.
dC (z1, z2) =
(1 + |z1
|z1 z2 |
2
| )1/2 (1 +
|z2 |2)1/2
(1.13)
2. Neu z2 = th`
1
;
dC (z1, ) = p
1 + |z1|2
(1.14)
è th
àu thoa m
o.ng cua m
o.t metric.
ong thu.`
3. Khoang c
ach c
an c
ac tien d

u.c
34
u. cong th
u.c (1.11) ta co
Ch
u.ng minh. 1. Tha.t va.y, t`
dC (z1, z2) = [(1 2 )2 + (1 2)2 + (1 2 )2 ]1/2
= [1 + 2 2(1 2 + 1 2 + 1 2 )]1/2 =
h
|z2|2
x1 x2
|z1|2
+
2
2
2
1 + |z1| | 1 + |z2 |
(1 + |z1 |2)(1 + |z2 |2)
io1/2
y1 y2
|z1|2|z2 |2
+
+
(1 + |z1|2 )(1 + |z2 |2) (1 + |z1|2)(1 + |z2|2 )
1/2
2
|z1| (1 + |z2)2 ) + |z2|2 (1 + |z1|2 ) 2(x1x2 + y1y2 ) 2|z1|2 |z2|2
p
p
=
1 + |z1|2 1 + |z2|2
1/2
1/2
2

|z1 | + |z2|2 2x1 x2 2y1 y2
(x1 x2)2 + (y1 y2 )2
p
p
p
=
= p
1 + |z1|2 1 + |z2|2
1 + |z1|2 1 + |z2|2
|z1 z2 |
p
=p
1 + |z1|2 1 + |z2|2
=
u.ng minh.
Cong th
u.c (1.13) du.o..c ch
2. Trong tru.ò.ng ho..p khi z2 = ta co
q
dC (z1, ) = 12 + 12 + (1 1 )2 = (v` z2 = nen 2 = 1)
p
1
= 1 1 =
(1 + |z + 1|2 )1/2
3. Hien nhien ràng dC (z1, z2) > 0 và dC (z1, z2 ) = 0 z2 = z2 và
u.ng minh ra`ng dC (z1, z3 ) 6 dC (z1 , z2)+
dC (z1, z2) = dC (z2 , z1). Ta còn phai ch
dC (z2, z3).
òng nhat sau
Doi vo.i z1, z2 và z3 ta co d
(z1 z2)(1 + z3z 3 ) = (z1 z3)(1 + z2 z 3) + (z3 z2)(1 + z1 z 3).
T`
u. do
|z1 z2 |(1 + |z3|2 ) 6 |z1 z3 |(|1 + z2z 3 |) + |z3 z2|(|1 + z1 z 3|).
(1.15)
1.2. Cac khai nie.m topo co. ban tren ma.t phang ph
u.c
35
Nhu.ng de y
ràng
(1 + uv)(1 + u v) 6 (1 + |u|2)(1 + |v|2)
cho nen
|1 + z2z 3 |2 = (1 + z2z 3 )(1 + z 2 z3) 6 (1 + |z2|2 )(1 + |z3|2 )
(1.16)
và
|1 + z 1z3 |2 6 (1 + |z1|2 )(1 + |z3 |2).
(1.17)
èu phai ch
T`
u. cac he. th
u.c (1.13) và (1.15) - (1.17) ta thu du.o..c di
u.ng
minh.
Ta nha.n xet ra`ng tren cac ta.p ho..p bi. cha.n M C (t
u.c là nh
u.ng ta.p
u.a trong h`nh tròn co di.nh nào do {|z| 6 R, R < }) hai metric
ho..p du.o..c ch
àu là tu.o.ng du.o.ng vo.i nhau.
Euclide và metric - c
Tha.t va.y, neu M {|z| 6 R} th` t`
u. (1.13) ta co
|z1 z1|
6 dC (z1, z2) 6 |z1 z2|, z1, z2 M.
1 + R2
àu thu.ò.ng du.o..c ap du.ng khi xet cac ta.p ho..p khong bi.
Do do metric c
cha.n. Và noi chung, khi tien hành cac la.p lua.n tren C ta su. du.ng metric
àu dC .
Euclide dC , còn tren C th` su. du.ng metric - c
èu v`
u.ng minh tren day c
u.a ch
ung suy ra ràng vie.c du.a vào mo i
T`
u. di
èu bien C thành khong gian metric.
metric tren day d
1.2
en m
a.t
C
ac kh
ai ni
e.m t
op
o co. ban tr
ph
ang ph
u.c
Tren C và C ta da du.a vào cac metric tu.o.ng u

u.ng
.ng bien C và C thành nh
u.ng topo
khong gian metric. Bay giò. ta du.a vào cac ta.p ho..p du.o..c xet nh
u.ng tnh ch
.ng vo.i cac metric ay và qua do tr`nh bày van tat nh
at
tu.o.ng u
a.t ph
ang ph
u.c.
t
op
o co. ban cua m

u.c
36
1.2.1
T
op
o tr
en C
- .inh ngha 1.2.1. 1) Ta.p ho..p nh

D
u.c
u.ng diem z C thoa man he. th
U (z0 , ) = {z C : |z z0 | < }.
trong do là so du.o.ng cho tru.o.c, du.o..c go.i là - l
an c
a.n cua diem z0. Do là
h`nh tròn vo.i tam ta.i z0 và ban knh .
u.c dC (z, z0) < , z0 C,
u.ng diem z C thoa man he. th
2) Ta.p ho..p nh
an c
a.n cua diem z0.
du.o..c go.i là - l
.
.
T`
u he. th
u c (1.14) suy ra ràng
dC (z, ) < |z| >
1
1.
2
Do do ta se hieu - lan ca.n cua diem là ta.p ho..p

n
1o
.
U (, ) = z C : |z| >
1
àn ngoài h`nh tròn vo.i tam ta.i goc to.a do. và ban knh r = .
Do là ph
èu tru.ò.ng ho..p ta còn d`

Trong nhi
ung thua.t ng
u. lan ca.n thung. Theo
an c
a.n thung cua diem z0 C du.o..c hieu là
di.nh ngha, -l
U (z0, ) = U (z0 , ) \ {z0} = {z : 0 < |z z0 | < }.
Tu.o.ng tu.., -l
an c
a.n thung cua diem z0 C là ta.p ho..p
U (z0, ) = {z : 0 < dC (z, z0) < }.
- i.nh ngha 1.2.2. Gia su. ta.p ho..p con M C (hoa.c C). Diem z0 du.o..c go.i
D
là diem trong cua M neu > 0 sao cho - lan ca.n cua diem z0 là thuo.c M.
- i.nh ngha 1.2.3. Ta.p con A C (hoa.c C) du.o..c go.i là t
a.p ho..p mo. neu
D
èu là diem trong cua no.
mo.i diem z A d
u.c
37
- i.nh l
D
y 1.2.1. Ho. c
ac t
a.p con mo. cua C thoa m
ay
an c
ac tnh ch
at sau d
è c
au tr
uc t
op
o):
(c
ac tien d
.
a.p ho..p mo..
1. v`
a C l`
a nh
u ng t
o.t s
o h
u.u ha.n hay v
o ha.n b
at k`y c
ac t
a.p ho..p mo. l`
a m
o.t
2. Ho..p cua m
t
a.p ho..p mo..
a.p ho..p mo. l`
a t
a.p ho..p mo..
3. Giao cua m
o.t s
o h
u.u ha.n t
Ch
u.ng minh. 1. Hien nhien.
2. Gia su. {U } là ho. cac ta.p con mo. nào do. Neu z0 U nào do th`
S
r > 0 sao cho U (z0 , r) U U = U .
n
T
3. Gia su. U1 , . . . , Un là nh
u.ng ta.p ho..p mo.. Neu U0 =
Ui = th` U mo.
i=1
(theo 1.). Gia su. U0 6= và z0 U0 . Khi do, vo.i mo i gia tri. i (i = 1, 2, . . . , n)
òn ta.i i > 0 sao cho
se t
U (z0, i ) Ui .
Hien nhien ra`ng U (z0, ) U0 , trong do
= min |i | > 0.
i=1,n
Vo.i cach du.a vào khai nie.m ta.p ho..p mo. nhu. va.y C và C tro. thành khong
gian topo.
- i.nh l
è tach Hausdorff). Gia su. z1 v`
D
y 1.2.2. (tien d
a z2 l`
a nh
u.ng diem
òn ta.i nh
o t
u.ng l
a U (z2 , .) sao cho
an c
a.n 3 U (z1, .) v`
kh
ac nhau cua C. Khi d
U (z1, .) U (z2 , .) = .
1
Ch
u.ng minh. 1. Gia su. z1, z2 C. Da.t = |z1 z2| và U (zi , .) = U (zi , ),
4
i = 1, 2. Gia su. z U (z1 , ) U (z2 , ). Khi do
4 = |z1 z2| 6 |z1 z| + |z z2| < + = 2.
.
am ta.i diem z v`
an knh . se du.o..c
O d
ay ta k
y hie.u U (z; .) l`
a h`nh tr`
on v
o.i t
a v
o.i b
x
ac di.nh trong qu
a tr`nh ch
u.ng minh
3

u.c
38
èu này vo l
Di
y. Va.y
U (z1, ) U (z2 , ) = .
2. Bay giò. gia su. z1 C, z2 = . Ta se ch
u.ng minh ra`ng lan ca.n U (z1 ; 1)

1
1
khong giao nhau. Gia su. z U (z1 , 1) U ,
.
và U ,
|z1| + 2
|z1| + 2
V` z U (z1 , 1) nen
(z, 0) 6 (z, z1 ) + (z1, 0) < 1 + |z1 |.

1
èu mau
Ma.t khac v` z U ,
nen (z, 0) > |z1| + 2. Do là di
|z1 | + 2
thua n.
- i.nh ngha 1.2.4. Ta.p ho..p con A C (hoa.c C) du.o..c go.i là t
D
ong neu
a.p d
àn b`
ph
u CC A cua no là ta.p mo..
- .inh l
ong thoa m
an c
ac tnh ch
at sau d
ay:
D
y 1.2.3. He. c
ac t
a.p ho..p d
.
a.p d
ong.
1. C v`
a l`
a nh
u ng t
.
.
ong l`
a t
a.p ho..p d
ong.
o.t s
o h
u u ha.n t
a.p ho..p d
2. Ho. p cua m
ong l`
a t
a.p
o ha.n b
at k`y c
ac t
a.p ho..p d
3. Giao cua m
o.t s
o h
u.u ha.n hay v
.
ong.
ho. p d
àn b`
y 1.2.1 và cac quy tac lay ph
u.
u. di.nh l
Ch
u.ng minh. Suy tru..c tiep t`
Nh
a.n xet 1.2.1. T`
u. di.nh l
y 1.2.1 và 1.2.3 suy ra ràng tren ma.t phang ph
u.c
òng thò.i v`
u.a mo. trong C.
u.a dong v`
C ch co chnh C và ta.p ho..p là d
1.2.2
àn trong v`
àn ngo`
Ph
a ph
ai
- i.nh ngha 1.2.5. Gia su. A C, A 6= . Ta.p ho..p cac diem trong cua A
D
àn trong cua A và du.o..c k

du.o..c go.i là ph
y hie.u là A.
T`
u. di.nh l
y 1.2.1 suy ra ràng A là ta.p ho..p mo..
- i.nh ngha 1.2.6. Ph

àn ngo`
àn trong CC A du.o..c go.i là ph
ai cua ta.p ho..p A.
D
u.c
39
Ta co
- i.nh l
D
y 1.2.4. Diem z0 C l`
a diem ngo`
ai cua t
a.p ho..p A khi v`
a ch khi
o khoang c
ach
d(z0, A) > 0, trong d
d(z0, A) = inf
d(z0, z 0 ).
0
z A
Ch
u.ng minh. 1. V` d(z0 , A) > 0 U (z0, d(z0 , A)) CA, do do z0 là diem
trong cua CA, t
u.c là diem ngoài cua A.
òn ta.i h`nh tròn U (z0, r), r > 0, na`m
2. Neu z0 là diem ngoài cua A th` t
.
.
y ta co d(z0 , z) > r và do do
trong CA. Nhu va.y doi vo i diem z A bat k`
d(z0, A) > r.
1.2.3
- i
D
em tu.
Ta xet diem tu. cua ta.p ho..p và cua day diem tren C.
- i.nh ngha 1.2.7. Diem z0 C du.o..c go.i là diem tu. (hay diem gi
o.i ha.n)
D
y cua no co vo so diem cua A.
cua ta.p ho..p A C neu trong lan ca.n bat k`
u. di.nh
y hie.u là A0. T`
Ta.p ho..p cac diem tu. cua ta.p ho..p A thu.ò.ng du.o..c k
ngha 1.2.7 suy ràng lan ca.n bat k`
y cua diem z giao vo.i A khi và ch khi
hoa.c z A, hoa.c z là diem tu. cua A. V` va.y, co the mo ta khai nie.m ta.p
u. lan ca.n nhu. sau:
ho..p dong theo ngon ng
- i.nh ngha 1.2.4. Ta.p ho..p A C du.o..c go.i là dong neu no ch
D
u.a mo.i
diem tu. cua no.
Ho..p cua ta.p ho..p A C vo.i ta.p ho..p mo.i diem tu. cua no du.o..c go.i là bao
d
ong cua ta.p ho..p A và k
y hie.u là A.
0
.
Nhu va.y A = A A .
- i.nh ngha 1.2.8. Anh

xa. zn : N C du.o..c go.i là mo.t d
ay diem tren C và
D

o.i
o.i tu. to.i diem z (hay z là gi
k
y hie.u là zn n>0 . Day {zn } C du.o..c go.i là h
èu m0 N : m N,
ha.n cua day {zn }) neu: vo.i mo i lan ca.n V cua z, d
m > m0 th` zm V .

u.c
40
è Hausdorff) ta co
T`
u. di.nh l
y 1.2.2 (tien d
- i.nh l
èu c
at.
o gi
o.i ha.n duy nh
D
y 1.2.5. Trong C mo.i d
ay h
o.i tu. d
Ch
u.ng minh. Neu day ho.i tu. zn co hai gio.i ha.n z0 và z0 (z0 6= z0) th` t`m
.ng sao cho U V = .
du.o..c hai lan ca.n U và V cua z0 và z0 tu.o.ng u
Theo di.nh ngha gio.i ha.n th` m0 N; n0 N sao cho: zn U , n > m0 ,
èu này
zn V , n > n0 , v` va.y zn U V khi n > max(m0, n0 ). Nhu.ng di
khong the xay ra.
Nh
a.n xet 1.2.2. Gi
u.a cac khai nie.m diem tu. cua day {zn } và cua ta.p ho..p
cac gia tri. {zn } co su.. khac nhau. V du., day xn = 1, n = 0, 1, 2, . . . co diem
òm mo.t diem zn = 1 khong co diem tu..
tu. x = 1, còn ta.p {zn } ch g
Bi
en cua t
a.p ho..p
1.2.4
- i.nh ngha 1.2.9. Ta.p ho..p nh

àn trong và
D
u.ng diem cua C khong thuo.c ph
àn ngoài cua ta.p ho..p A C du.o..c go.i là bien cua A và k
y
khong thuo.c ph
hie.u là A.
V` A CA là ta.p ho..p mo. nen A là ta.p ho..p dong.

- i.nh l
òng
D
y 1.2.6. Diem a A khi v`
a ch khi l
an c
a.n b
at k`y cua diem a d
a cua CA.
u.a diem cua A v`
th`
o.i ch
òng thò.i giao vo.i A và
Ch
u.ng minh. Gia su. lan ca.n V bat k`
y cua diem a d
CA:
V A 6= ;
V CA 6= .
Khi do V 6 A và V 6 CA. Suy ra a 6 A và a 6 CA. Va.y a A.

Ngu.o..c la.i, gia su. a A và V là lan ca.n nào do cua a. Khi do V A 6=
àn ngoài cua A. Tu.o.ng tu..
v` neu V A = th` V CA suy ra a thuo.c ph
V CA 6= .
u.c
1.2.5
41
ac
T
a.p ho..p comp
- i.nh ngha 1.2.10. 1. Ta.p ho..p A C du.o..c go.i là t

c neu no
D
a.p ho..p comp
a
dong và bi. cha.n.
2. Ta.p ho..p A C du.o..c go.i là ta.p compac neu A là ta.p ho..p dong trong
C.
u.c là
Gia su. {U } là ho. t`
uy y
cac ta.p ho..p mo. phu ta.p ho..p compac A, t
èu thuo.c t nhat là mo.t ta.p ho..p cua ho. {U }. Ngu.ò.i ta
mo i diem z A d
c
ung noi ra`ng ho. {U } là mo.t phu mo. cua A. Doi vo.i cac ta.p ho..p A C hai
èu kie.n sau day là tu.o.ng du.o.ng vo.i nhau:
di
(I) A là ta.p ho..p compac;
èu co the trch ra mo.t phu con h
u.c
u.u ha.n, t
(II) t`
u. mo.i phu mo. cua A d
là co mo.t so h
u.u ha.n ch so i1 , i2, . . . , in sao cho
A U i1 U i2 U in ,
Uik {U },
k = 1, 2, . . . , n.
è Heine - Borel - Lebesgue.

Do chnh là no.i dung cua bo d
è Heine - Borel Mo.t trong nh
u.ng he. qua quan tro.ng nhat cua bo d
Lebesgue là nguyen l
y Bozano - Weierstrass.
- i.nh l
D
y 1.2.7. (nguyen l
y Bolzano - Weierstrass). D
ay v
o ha.n b
at k`y
{zn },
n = 1, 2, . . .
(1.18)
c K C c
c
ac diem cua t
a.p ho..p comp
o t nh
at m
o.t diem tu..
a
Ch
u.ng minh. Gia thiet ra`ng khong mo.t diem nào cua K là diem gio.i ha.n
èu do co ngha là z K, > 0 sao cho U (z, ) ch
u.a
cua day (1.18). Di
y hie.u U là ho. cac ta.p
khong qua mo.t so h
u.u ha.n diem cua day (1.18). Ta k
è Heine
ho..p mo. U (z, ) khi z cha.y tren K. Do là phu mo. cua K và theo bo d
- Borel - Lebesgue co the trch phu con h
u.u ha.n phu K:
[U (z10 , 1), U (z20 , 2), . . . , U (zn0 , n )].
V` mo i U (zk0 , k ) ch
u.a khong qua mo.t so h
u.u ha.n diem cua day (1.18) nen
day (1.18) khong the là day vo ha.n. Ngha là gia thiet cua ch
ung ta khong
u.ng minh.
ung. Do do nguyen l
y Bolzano - Weierstrass du.o..c ch
d
42

u.c
VI DU
CAC
.
.
1. Ta.p ho. p mo.t diem là ta.p ho..p compac.
u.u ha.n diem là ta.p ho..p compac.
2. Ta.p ho..p h
3. Ta.p ho..p C khong phai là ta.p ho..p compac. Tha.t va.y, neu ta xet phu
mo. vo.i tam ta.i goc to.a do. và ban knh > 0 th` ro ràng là mo.t so h
u.u ha.n
bat k`
y cac h`nh tròn này na`m tro.n trong mo.t h`nh tròn ban knh h
u.u ha.n.
Do do no khong phu toàn C du.o..c.
èu này ta cu. the hoa
u.ng minh di
4. Ta.p ho..p C là ta.p ho..p compac. De ch
àu mu.c nhu. sau:
topo da trang bi. cho C o. d
u.a diem là mo. trong C neu no mo. trong C;
a) Ta.p ho..p U khong ch
àn b`
u.a diem là mo. trong C neu ph
u CC U () là
b) Ta.p ho..p U () ch
compac trong C.
u.ng ràng topo này chnh là topo da xac di.nh
Ba.n do.c co the tu.. kiem ch
e dàng ch
u.ng minh du.o..c
o. tren. Vo.i topo da cu. the hoa này o. trong C ta d
ra`ng C là compac. Tha.t va.y, neu {Ui } là mo.t phu mo. cua C, th` mo.t trong
àn b`
u.a diem . Ta k
y hie.u do là U (). Khi do ph
u cua no là
cac Ui se ch
.
.
.
u.u ha.n
compac K C nào do. V` K compac nen no du o. c phu bo i mo.t so h
u. do suy ra ràng cac ta.p ho..p Ui1 , Ui2 , . . . , Uin và
ta.p ho..p Ui1 , Ui2 , . . . , Uin . T`
U () là phu con h
u.u ha.n cua C.
u. nguyen l
y Bolzano V` ma.t phang ph
u.c C là ta.p ho..p compac, nen t`
Weierstrass suy ra: trong C d
ay v
o ha.n b
at k`y c
o t nh
at l`
a m
o.t diem tu..
òn ta.i nh
Hien nhien ra`ng trong C t
u.ng day diem khong co diem gio.i ha.n
thuo.c C. Chang ha.n day 1, 2, . . . , n, . . . khong co diem gio.i ha.n trong C.
1.2.6
en th
ong
T
a.p ho..p li
u.c C. Ta co:
Gia su. A là ta.p ho..p con cua ma.t phang ph
- i.nh ngha 1.2.11. Ta.p ho..p A C du.o..c go.i là t
D
a.p ho..p lien th
ong neu
òn ta.i hai ta.p ho..p mo. A1 và A2 trong C sao cho:
khong t
1. A A1 6= , A A2 6= ;
2. A A1 A2 = ;
u.c
43
3. A A1 A2.
Bay giò. ta xet ta.p ho..p A trong topo cam sinh 4 bo.i topo cua C. Nhu. ta
da biet, khi do ta.p ho..p A se tro. thành khong gian topo con cua C. Do do
u.ng ta.p ho..p mo. khong trong và
gia su. A = A1 A2, trong do A1 và A2 là nh
òn ta.i nh
khong giao nhau doi vo.i A. Khi do, t
u.ng ta.p ho..p mo. khong giao
nhau A1 và A2 cua C sao cho:
A1 = A1 A,
A2 = A2 A.
u.ng ta.p ho..p b`

u nhau mo.t cach tu.o.ng ho doi
V` ta.p ho..p A1 và A2 là nh
òng thò.i dong và mo. trong A. T`
u.ng ta.p ho..p d
u.
vo.i A nen A1 và A2 là nh
do ta co di.nh ngha tu.o.ng du.o.ng sau day:
- i.nh ngha 1.2.12. Ta.p ho..p A C du.o..c go.i là ta.p ho..p lien thong neu
D
òng thò.i v`
òn ta.i mo.t ta.p ho..p con nào d
u.a mo.
u.a dong v`
trong A khong t
trong A tr`
u. chnh ta.p ho..p A và ta.p ho..p .
VI DU
CAC
.
òm mo.t diem là nh
1. Ta.p ho..p trong và ta.p ho..p g
u.ng ta.p ho..p lien thong.
2. Ta.p ho..p C là ta.p ho..p lien thong.
3. Ta.p ho..p C \ {mo.t so h
u.u ha.n diem} là ta.p ho..p lien thong.
4.Doa.n thang I = [a, b] R là ta.p ho..p lien thong.
Doi vo.i ta.p ho..p mo. khong trong cua ma.t phang C ta co:
- i.nh l
èu kie.n sau d
ay l`
a
a t
a.p ho..p mo. trong C. Hai di
D
y 1.2.8. Gia su. U l`
tu.o.ng du.o.ng
ong.
1. T
a.p ho..p U lien th
`
2. Qua hai diem t`
uy y cua t
a.p ho..p U c
o the n
oi ch
ung b
ang m
o.t du.`
o.ng
`m tro.n trong U .
g
ap kh
uc n
a
ac l
an
T
op
o cua t
a.p ho..p A C, trong d
o l
an c
a.n cua c
ac diem l`
a giao cua A v
o.i c
.
.
c
a.n cua chnh c
ac diem
a t
op
o cam sinh
ay trong t
op
o cua C du o. c go.i l`
4
44

u.c
u.ng minh t`
u. (1) suy ra (2). Gia su. a U là diem bat
Ch
u.ng minh. Ta ch
y hie.u E là ta.p ho..p nh
u.ng diem cua U mà ta co the noi
k`
y cho tru.o.c. Ta k
u.ng du.ò.ng gap kh
uc trong U . Ta.p ho..p E co cac
ch
ung vo.i diem a ba`ng nh
tnh chat sau day:
u.a t nhat là diem a.
a) Ta.p ho..p E 6= v` no ch
òn ta.i
b) Ta.p E là mo.. Tha.t va.y, v` U mo. nen vo.i mo i diem c0 U t
.
mo.t lan ca.n h`nh tròn vo i tam là c0 na`m tro.n trong U . Mo i diem cua h`nh
èu co the noi vo.i c0 ba`ng mo.t du.ò.ng gap kh
uc (chang ha.n, noi
tròn này d
theo ban knh). Nhu. va.y, neu diem c0 co the noi vo.i diem a ba`ng du.ò.ng gap
òn ta.i mo.t lan ca.n cua diem c0 mà mo.i diem cua
kh
uc nàm tro.n trong U th` t
èu co the noi vo.i a ba`ng du.ò.ng gap kh
uc U . Do do E là ta.p ho..p mo..
no d
c) E là ta.p ho..p dong. Tha.t va.y, gia su. diem c0 U là diem tu. cua E.
Ta se ch
u.ng minh ra`ng c0 E. Vo.i r > 0 nào do, h`nh tròn S = S(c0, r)
u.a trong U . V` diem c0 là diem gio.i
vo.i ban knh r và vo.i tam ta.i c0 du.o..c ch
ha.n cua E nen t`m du.o..c diem c S(c0, r) E. Diem c co the noi vo.i diem a
ung co the noi vo.i c0 bo.i doa.n thang trong U . Nhu. va.y
v` c E và diem c c
òn ta.i du.ò.ng gap kh
u.
uc na`m trong U vo.i goc ta.i a và diem cuoi ta.i c0. T`
t
do suy ra`ng c0 E và E là ta.p ho..p dong.
òng thò.i v`
u.a dong v`
u.a mo. trong
Nhu. va.y, E là ta.p ho..p khong trong, d
U , do do
E U.
èu kie.n (2) xay ra và
u.ng minh t`
u. (2) suy ra (1). Gia su. di
Bay giò. ta ch
.
.
.
òn ta.i hai
u c là theo di.nh ngha 1.2.11 t
ta.p ho. p mo U khong lien thong, t
ta.p mo. U1 , U2 sao cho:
U U1 6= , U U2 6= ;
U U1 U2 = ;
U U1 U2 .
u.ng minh ra`ng cac diem z1 và z2 khong the
Gia su. z1 U1 , z2 U2 . Ta ch
noi vo.i nhau bàng du.ò.ng gap kh
uc na`m trong U . Gia su. ngu.o..c la.i, khong
giam tong quat ta co the cho ra`ng z1 và z2 du.o..c noi vo.i nhau bo.i mo.t doa.n
u.c
45
thang I na`m tro.n trong U .

z = z1 + t(z2 z1),
t [0, 1].
Khi do theo tren ta co I U1 U2 , I U1 U2 = , I U1 6= , I U2 6= .

èu này phi l
y v` doa.n thang I là ta.p ho..p lien thong.
Nhu.ng di
Ta co di.nh ngha quan tro.ng sau day.
- i.nh ngha 1.2.13. Ta.p ho..p D C du.o..c go.i là mo.t mi
èn neu no thoa
D
èu kie.n sau day:
man hai di
1. D là ta.p ho..p mo.;
2. D là ta.p ho..p lien thong.
Trong tru.ò.ng ho..p khi D là ta.p ho..p dong lien thong th` D du.o..c go.i là
mo.t continum.
Bay giò. gia su. D là ta.p ho..p mo. t`
uy y
và z0 là mo.t diem nào do cua no.
ung vo.i diem z0 ba`ng
Gia su. E là ta.p tat ca cac diem cua D mà co the noi ch
y 1.2.8 suy ra
uc na`m trong D. T`
u. ch
u.ng minh di.nh l
nh
u.ng du.ò.ng gap kh
.
ra`ng ta.p ho. p E = E(z0 ) do co ba tnh chat:
a) E(z0 ) 6= ;
b) E(z0) là ta.p ho..p mo.;
èu co the noi ch
uy y
cua E(z0) d
ung ba`ng mo.t du.ò.ng
c) Qua hai diem t`
gap kh
uc nàm trong E(z0).
anh
Do do E(z0 ) là ta.p ho..p lien thong. Ta.p ho..p E(z0 ) du.o..c go.i là th`
àn lien thong
àn lien th
ph
ong (ch
u.a diem z0 ) cua ta.p ho..p mo. D. Thành ph
.
.
.
.
.
èn lo n nhat du.o..c ch
u.a
ung co the da.c tru ng nhu mo.t mi
cua ta.p ho. p mo D c
trong D và ch
u.a diem z0 cho tru.o.c.
àn lien thong cua mo.t ta.p ho..p mo. D c`
ung ch
u.a
Hien nhien hai thành ph
àn lien thong cua mo.t
ung nhau. Do do hai thành ph
mo.t diem chung phai tr`
ung nhau hoàn toàn.
ta.p ho..p hoa.c khong giao nhau, hoa.c tr`

u.c
46
1.2.7
en thu..c. Tuy
en v`
a du.`
o.ng cong
H`
am ph
u.c bi
ày
Bay giò. ta chuyen sang làm quen vo.i khai nie.m hàm ph
u.c bien thu..c (d
du ho.n là: hàm gia tri. ph
u.c bien thu..c).
- i.nh ngha 1.2.14. Gia su. I = [a, b] R. Mo.t h`
D
am ph
u.c bien thu..c
: [a, b] C
là mo.t quy tac cho u
.ng mo i t [a, b] vo.i mo.t so ph
u.c z = (t).
Noi cach khac, mo.t hàm ph
u.c bien thu..c là mo.t anh xa. t`
u. ta.p ho..p con
nào do cua R vào C.
Vie.c cho mo.t hàm ph
u.c bien thu..c z = (t) tu.o.ng du.o.ng vo.i vie.c cho hai
hàm thu..c x = x(t), y = y(t) sao cho
z = (t) = (x(t), y(t)) = x(t) + iy(t);
t [a, b].
Ta noi ra`ng z0 là gio.i ha.n cua hàm z(t) khi t t0: z0 = lim z(t) neu:
tt0
èu co bat dang th
u.c
> 0, > 0 : t {t [a, b] : |t t0| < } d
|z(t) z0| < .
Trong tru.ò.ng ho..p
lim z(t0 + h) = z(t0 )
h0
th` ta noi ràng hàm z(t) lien tu.c ta.i diem t = t0, ngha là > 0, > 0 :
t {t [a, b] : |t t0| < } th` |z(t) z(t0)| < .
Xet ty so
(h) =
z(t + h) z(t)
Ta co di.nh ngha sau day:

- .inh ngha 1.2.15. Neu t
òn ta.i gio.i ha.n
D
n x(t + h) x(t)
y(t + h) y(t) o
lim (h) = lim
+i
h0
h0
h
h
(1.19)
u.c
47
th` gio.i ha.n do du.o..c go.i là da.o h`

am cua hàm z(t) ta.i diem t và k
y hie.u là
dz(t)
= z 0(t) = x0(t) + iy 0(t).
dt
àu m
them ràng da.o hàm cua hàm z(t) ta.i cac d
Ta lu.u y
ut cua doa.n [a, b]
.
.
.
.
.
.
.
.
.
ng du o. c lay t`
u pha phai diem a và pha
du o. c hieu là gio i ha.n (1.19) tu o ng u
trai ta.i diem b.
è tuyen.
Bay giò. ta chuyen sang xet khai nie.m v

D
xa. lien tu.c
: [a, b] C,
[a, b] R
du.o..c go.i là mo.t tuyen (hay tuyen tham s

o h
oa) trong ma.t phang ph
u.c C,
àu, (b) go.i là diem cuoi. Neu (a) = (b) th` tuyen
diem (a) go.i là diem d
ong.
du.o..c go.i là tuyen d
T`
u. di.nh ngha ta thay ràng tuyen - do là hàm gia tri. ph
u.c z = (t) cua
bien thu..c t lien tu.c ta.i mo.i diem t [a, b].
àm la n anh xa. noi trong di.nh ngha 1.2.16 vo.i anh cua doa.n
Khong nen nh
[a, b] R - là anh cua tuyen qua anh xa. do.
Neu anh xa. là ha`ng anh ((t) const) th` anh cua tuyen ch là mo.t
anh m
o.t diem.
diem. Trong tru.ò.ng ho..p này ta co the noi: tuyen co th`
Nhu.ng ta nhan ma.nh ràng: tuyen là cai g` do khac vo.i ta.p ho..p diem thu
du.o..c trong anh xa.. Tu.o.ng tu.. nhu. va.y, lemniscat Bernoulli co the vòng
quanh theo hai hu.o.ng khac nhau trong khi no ch là mo.t ta.p ho..p diem tren
ma.t phang ph
u.c trong ca hai tru.ò.ng ho..p. Hai phu.o.ng phap vòng quanh se
tu.o.ng u
.ng vo.i hai tuyen khac nhau, ngha là tu.o.ng u
.ng vo.i hai anh xa. khac
nhau t`
u. doa. n thang cua R vào C.
àn phai noi ràng trong so nh
C
u.ng tuyen thoa man di.nh ngha 1.2.16 ta
u ho..p vo.i bieu tu.o..ng tru..c giac thong thu.ò.ng
c
ung ga.p nh
u.ng tuyen rat t ph`
cua ch
ung ta. Chang ha.n, ngu.ò.i ta da ch
u.ng minh ra`ng co the xay du..ng anh
xa. lien tu.c doa. n thang cua tru.c thu..c R len mo.t h`nh vuong (tuyen Peano !).
è sau ta se tach ra nh
u.ng tuyen co tnh chat tru..c quan ho.n ba`ng
Do do, v
èu kie.n bo sung.
nh
u.ng di
48

u.c
- i.nh ngha 1.2.17. 1. Neu anh xa. : [a, b] C lien tu.c và do.n tri. mo.t D
mo.t th` tuyen z = (t), t [a, b] du.o..c go.i là tuyen Jordan (tuyen do.n !).
2. Tuyen z = (t), t [a, b] du.o..c go.i tuyen tro.n neu ta.i mo.i diem t [a, b]
èu t
òn ta.i da.o hàm lien tu.c 0(t) (ta.i cac d
àu m
òn ta.i da.o
ut cua [a, b] - t
d
0
hàm mo.t pha) và (t) 6= 0.
u.ng kh
uc neu hàm z = (t) lien tu.c
3. Tuyen z = (t) du.o..c go.i là tro.n t`
tren = [a, b] và [a, b] co the chia thành mo.t so h
u.u ha.n doa.n thang sao cho
èu xac di.nh tuyen tro.n (ngha là hàm
ha.n che cua (t) tren mo i doa.n do d
(t) lien tu.c, kha vi t`
u.ng kh
uc tren [a, b] và 0 (t) 6= 0).
4. Tuyen z = (t), t [a, b] go.i là do du.o..c neu hàm (t) co bien phan bi.
cha.n.
VI DU
CAC
.
1. Tuyen z = eit , t [0, 2] là tuyen tro.n Jordan do du.o..c.
2. Tuyen
eit ,
6 t 6 ,
2
(t) = 3t
4, < t 6 2,
4
u.ng kh
uc do du.o..c (khong Jordan).
là tuyen tro.n t`
3. Tuyen

1
(t) = t 1 + i sin ,
t
h 1 1i
t ,

là tuyen Jordan khong do du.o..c.

- i.nh ngha 1.2.18. Hai tuyen z = 1 (t) : [a, b] C và z = 2 ( ) : [c, d]
D
òn ta.i hàm = g(t) lien
C du.o..c go.i là tu.o.ng du.o.ng vo.i nhau (1 2 ) neu t
.
.
tu.c và do n die.u tang tren [a, b] và anh xa. (do n tri. mo.t - mo.t !) [a, b] len [c, d]
sao cho 1 (t) = 2 [g(t)], t [a, b].
e dàng thay ràng doi vo.i tuyen z = (t) : [a, b] C bat k`
D
y luon luon
co the t`m du.o..c tuyen z = (t) : [0, 1] C tu.o.ng du.o.ng vo.i no du.o..c xac
u.c
49
è sau ta se xem
di.nh bo.i he. th
u.c (t) = [a + t(b a)], t [0, 1]. Do do v
èu du.o..c tham so hoa bo.i doa. n [0, 1].
mo.i tuyen d
VI DU
CAC
.
1. Hai tuyen 1 (t) = t, t [0, 1] và 2 (t) = sin t, t [0, /2] là hai tuyem
tu.o.ng du.o.ng.
2. Hai tuyen 1 (t) = t, t [0, 1] và 2 (t) = sin t, t [0, 1] khong tu.o.ng
èu kie.n
òn ta.i phep bien doi tham so thoa man di
du.o.ng vo.i nhau v` khong t
òn ta.i
cua di.nh ngha 1.2.18 bien hàm này thành hàm kia. Tha.t va.y, neu t
.
.
ung là hàm
phep bien doi nhu va.y, th` hàm do n die.u 1 = t sau khi bien doi c
do.n die.u trong khi do hàm sin t khong do.n die.u trong khoang [0, 1].
e dàng kiem tra ra`ng quan he. du.o..c xac di.nh trong di.nh
Ba.n do.c co the d
u.c là quan he. co cac tnh phan
ngha 1.2.18 là mo.t quan he. tu.o.ng du.o.ng, t
è hàm ngu.o..c và hàm ho..p). Quan
àu (d`
u.ng và bac c
y v
ung di.nh l
xa., doi x
he. tu.o.ng du.o.ng này da chia ta.p ho..p cac tuyen thành cac ta.p ho..p con go.i là
òm tat ca cac tuyen tu.o.ng du.o.ng vo.i nhau.
cac lo.p tu.o.ng du.o.ng - mo i lo.p g
- i.nh ngha 1.2.19. Lo.p cac tuyen tu.o.ng du.o.ng du.o..c go.i là mo.t du.`
o.ng
D
cong.
VI DU
CAC
.
1. Hai tuyen z = 1 (t) = t, 0 6 t 6 1 và z = 2 (t) = t2, 0 6 t 6 1, xac
di.nh mo.t du.ò.ng cong lien tu.c du.o..c tham so hoa bo.i doa. n [0, 1] R.
2. Ta xet ta.p ho..p
o
n
= (x, y) R2 : x2 + y 2 = 1, y > 0 .
è ma.t h`nh ho.c là nu.a tren cua du.ò.ng tròn do.n vi.. Gia su. I = [1, 1].
V
u.c (t) = (t, 1 t2), t I se là anh xa. lien tu.c doa. n thang
Khi do he. th
I vào R2 và (1) = (1, 0), và (+1) = (1, 0) và (I) = .
Nhu. va.y anh xa. cho phep ta xem nhu. là tuyen tham so hoa. Bay
ung
u.c (t) = (cos t, sin t ), t I = [0, ]. Ro ràng (t ) c
giò. ta xet he. th
.
.
.
.
.
là phep tham so hoa cua . Hai tuyen (t) và (t) tu o ng du o ng vo i nhau
u. I den I và = 0 g.
v` g(t ) = cos t là phep bien doi tham so t`
50

u.c
3. Hai tuyen z = 1 (t), 0 6 t 6 1 và z = 2 (t) = sin t, 0 6 t 6 1

òn ta.i phep bien doi tham so
xac di.nh hai du.ò.ng cong khac nhau v` khong t
chuyen du.ò.ng cong này thành du.ò.ng cong kia.
è ca.p den hu.o.ng tren du.ò.ng cong. T`
u. di.nh ngha
Bay giò. ta muon d
1.2.18 và 1.2.19 ta thay ràng cac phep bien doi tham so khac nhau g(t) se
.ng vo.i cac phep tham so hoa khac nhau cua c`
ung mo.t du.ò.ng cong.
tu.o.ng u
Gia su. z = (t), t [0, 1] là mo.t phep tham so hoa (còn go.i là phu.o.ng tr`nh
u. l
y lua.n o. tren ta thay ràng diem z = (t),
tham so) cua du.ò.ng cong . T`
èu
t [0, 1] se la.p thành ho..p diem M() khac vo.i ban than du.ò.ng cong. Di
.
.
.
.
.
.
èu khac
khac bie.t th
u nhat là: du ò ng cong là ta.p ho. p diem sap du o. c. Di
.ng vo.i
bie.t th
u. hai là cac diem khac nhau cua du.ò.ng cong co the tu.o.ng u
ch mo.t diem cua ma.t phang: cu. the neu (t1 ) = (t2) khi t1 6= t2 th` diem
u.ng diem khac nhau tren du.ò.ng cong nhu.ng
z1 = (t1 ) và z2 = (t2 ) là nh
u.ng diem do go.i là nh
ung nhau tren ma.t phang. Nh
u.ng
la.i là nh
u.ng diem tr`
.
àu và diem

diem tu.. c
at. (O day ta se khong xem su.. tr`
ung nhau gi
u.a diem d
.
cuoi là tu. cat).
Tren du.ò.ng cong ta se xac di.nh mo.t hu.o.ng ba`ng cach cho ràng diem
u.c là diem
u.ng tru.o.c diem vo.i gia tri. tham so lo.n, t
vo.i gia tri. tham so be là d
u.ng tru.o.c diem (t2) (hay (t2) d
u.ng sau (t1 )) t1, t2 , t1 < t2. Ba`ng
(t1 ) d
cach di.nh hu.o.ng nhu. va.y, du.ò.ng cong mà tren do du.o..c xac la.p mo.t hu.o.ng
o.ng cong du.o..c di.nh hu.
o.ng hay du.`
o.ng cong c
o hu.
o.ng. Hu.o.ng
go.i là du.`
.ng vo.i hu.o.ng
chuyen do.ng cua diem z = (t) theo du.ò.ng cong tu.o.ng u
o.ng du.o.ng.
tang cua tham so t du.o..c go.i là hu.
è ca.p den du.ò.ng cong co hu.o.ng ngu.o..c la.i. Doi vo.i doa.n
Bay giò. ta d
I R bat k`
y, ta xac di.nh doa.n I = {t R : t I}. Neu : I C
là mo.t tuyen tham so hoa nào do th` ta se xac di.nh tuyen tham so hoa
èu kie.n (t) = (t). Ta co (I) = (I). Do do
: I C bo.i di
ung anh. Neu I = [a, b] th` I = [b, a] và (b) = (b),
và co c`
àu và diem cuoi
u. den th` diem d
(a) = (a). Nhu. va.y khi chuyen t`
.
u ng minh ra`ng neu cha.y suot mo.t lo.p tu.o.ng
doi vai trò cho nhau. Co the ch
ung se nàm trong
du.o.ng nào do cua cac tuyen th` tat ca cac tuyen c
u.c
51
y hie.u là . Ta noi ràng du.ò.ng cong thu du.o..c

mo.t lo.p tu.o.ng du.o.ng k
t`
u. bàng phep doi hu.o.ng.
èu van d
è ta c
Trong nhi
ung su. du.ng su.. giai thch h`nh ho.c doi vo.i du.ò.ng
cong và khi do hieu du.ò.ng cong là ta.p ho..p diem
= {z C : z = (t), t [0, 1]}
tr`
ung vo.i anh lien tu.c cua doa.n [0, 1] R còn z = (t), t [0, 1] du.o..c
xem nhu. là mo.t trong cac phep tham so hoa cua . Vo.i quan diem do ta
è tnh Jordan, tnh tro.n, tnh tro.n t`
u.ng kh
uc và tnh do du.o..c
co the noi v
.ng trong cac tru.ò.ng ho..p tuyen Jordan, tuyen tro.n,
cua du.ò.ng cong tu.o.ng u
u.ng kh
uc và tuyen do du.o..c tham so hoa du.ò.ng cong ay.
tuyen tro.n t`
Chang ha.n ta co:
- i.nh ngha 1.2.20. Du.ò.ng cong go.i là du.`
D
o.ng cong Jordan (du.`
o.ng cong
òn ta.i phep tham so hoa : [0, 1] C cua no sao cho (t) do.n
do.n) net t
àu m
ut
die.u mo.t - mo.t tren doa. n [0, 1] (du.ò.ng cong khong tu.. cat nhu.ng cac d
co the tr`
ung nhau). Neu (0) = (1) th` là du.ò.ng cong dong Jordan.
- i.nh ngha 1.2.21. 1. Du.ò.ng cong du.o..c go.i là tro.n neu t
òn ta.i phep tham
D
so hoa kha vi lien tu.c cua no : [0, 1] C sao cho da.o hàm 0(t) 6= 0
t [0, 1].
òn ta.i phep tham so hoa
u.ng kh
uc neu t
2. Du.ò.ng cong du.o..c go.i là tro.n t`
(t) : t [0, 1] C cua no sao cho doa.n [0, 1] co the chia thành n doa. n con
bo.i cac diem tk , 0 = t0 < t1 < < tn = 1 mà trong mo i doa.n con do hàm
òn ta.i da.o
(t) co da.o hàm 0 (t) lien tu.c và 6= 0, còn ta.i cac diem chia tk th` t
hàm ben phai và ben trai khac 0.
Di.nh ngha cac loa.i du.ò.ng cong mo.t cach cha.t che du..a tren di.nh ngha
cac tuyen tu.o.ng du.o.ng vo.i cac ha.n che bo sung doi vo.i anh xa. = g(t) xin
àn I, trang
mò.i xem giao tr`nh cua B. V. Sabat Nha.p mon giai tch ph
u.c, ph
.
ung toi muon da.c bie.t lu.u y
ba.n do.c ra`ng khai
20-23, Hà No.i 1979. O day ch
.
.
nie.m tro n khong phai là bat bien doi vo i phep bien doi tham so = g(t) (xem
di.nh ngha 1.2.18). Chang ha.n, ta xet anh xa. (t) = (t, t), I = [1, +1]. Do
52

u.c
là phep tham so hoa du.ò.ng cong tro.n = {(x, y) : x = y, |x| 6 1} và ro
ràng (t) là tuyen tro.n (xem di.nh ngha 1.2.17). Xet phep bien doi tham so
= g(t) = t3 anh xa. doa.n thang I len chnh no. Khi do anh xa. = g
0
là tuyen khong tro.n. Tha.t va.y (t) = (t3, t3), (t) = (3t2, 3t2 ) và do do
0
(0) = (0, 0).
Nh
u.ng diem cua du.ò.ng cong mà ta.i do tnh tro.n bi. pha vo. du.o..c go.i
là nh
u.ng diem g
oc; nh
u.ng diem còn la.i du.o..c go.i là diem chnh quy. Ta.i
èu t
òn ta.i tiep
u.ng kh
uc d
mo.i diem chnh quy cua du.ò.ng cong Jordan tro.n t`
u.ng kh
uc khong co tiep
tuyen. Ta.i cac diem goc, du.ò.ng cong Jordan tro.n t`
tuyen: cac tiep tuyen mo.t pha ta.i nh
u.ng diem này ta.o nen mo.t goc vo.i do.
ung là l
y do ta.i sao ta go.i cac diem mà tnh tro.n cua du.ò.ng
lo.n nào do. Do c
u.ng diem goc.
cong bi. pha vo. là nh
è do. dài cua du.ò.ng cong . Gia su.
uc tiet này ta noi vài lò.i v
De ket th
R = (0 = t0 < t1 < t2 < < tn = 1) là mo.t phep phan hoa.ch doa.n [0, 1].
Ta la.p tong
LR () =
n1
X
|(tj+1) (tj )|,
j=0
trong do z = (t), t [0, 1] là mo.t phep tham so hoa nào do cua . Hien
uc no.i tiep trong du.ò.ng cong . So
nhien LR () là do. dài cua du.ò.ng gap kh
L() = sup LR ()
R
du.o..c go.i là d

o. d`
ai cua du.ò.ng cong . Du.ò.ng cong go.i là do du.o..c neu
L() < . Co the ch
u.ng minh ràng (xem H. Grauert, I. Lieb và W. Fisher.
àn I, trang 332-339, Hà No.i 1977) do. dài
Phep tnh vi phan và tch phan, ph
.
.
.
cua du ò ng cong di.nh ngha nhu va.y khong phu. thuo.c vào vie.c cho.n phep
tham so hoa cua du.ò.ng cong ay. Neu du.ò.ng cong co phep tham so hoa
kha vi lien tu.c : [0, 1] C th` do du.o..c và
L() =
Z1
| 0(t)|dt.
è sau, do. dài cua du.ò.ng cong thu.ò.ng du.o..c k

y hie.u là ||.
V
u.c
1.2.8
53
òng lu
Ph
ep d
an
ngha cua khai nie.m d

òng luan doi vo.i giai tch (da.c bie.t doi vo.i l
Y
y thuyet
èu da.i lu.o..ng du.o..c xac di.nh nhu. mo.t hàm cua
hàm chnh h`nh) là o. cho nhi
tuyen nhu.ng tren thu..c te la.i khong phu. thuo.c vào tuyen mà ch phu. thuo.c
òng luan.
vào lo.p cac tuyen d
è phep bien da.ng lien tu.c mo.t tuyen vào mo.t tuyen khac, ta co the
V
.
.
è ma.t h`nh ho.c. Sau day se neu ra
tu o ng tu.o..ng mo.t cach kha tru..c quan v
è ma.t giai tch.
di.nh ngha khai nie.m này mo.t cach cha.t che v
- i.nh ngha 1.2.22. 1. Gia su. hai tuyen
D
)
0 : I D
, I = [0, 1]
1 : I D
àu và diem cuoi, ngha là
co chung diem d
0 (0) = 1 (0);
0 (1) = 1 (1).
òng lu
èn D nhu. là
Hai tuyen 0 và 1 du.o..c go.i là d
an v
o.i nhau trong mi
àu m
òn ta.i anh xa. lien tu.c :
ut bat do.ng neu t
nh
u.ng tuyen co d
I I 3 (t, u) 7 (t, u) D
sao cho
(t, 0) = (t),
0
(0, u) = 0 (0) = 1 (0),
(t, 1) = (t),
1
(1, u) = 0 (1) = 1 (1).
2. Hai tuyen dong
0 : I D,
1 : I D

u.c
54
èn D, neu t
òn ta.i anh xa. lien tu.c :
òng lu
du.o..c go.i là d
an v
o.i nhau trong mi
I I 3 (t, u) 7 (t, u) D,
sao cho
(t, 0) = 0 (t);
(t, 1) = 1 (t);
(0, u) = (1, u),
u I.
Trong tru.ò.ng ho..p khi tuyen 1 là mo.t hàng anh 1 (t) = const (t
u.c là:
òng luan vo.i 1 th` ta noi
1 anh xa. doa. n I = [0, 1] thành mo.t diem) và 0 d
òng lu
è mo.t diem, hay là: 0 d
an v
o.i kh
ong.
ra`ng 0 du.o..c co v
òng luan gi
u.a cac tuyen bo.i k
y hie.u .
Ta ch tnh d
.
e hieu ho n, ta tu.o.ng tu.o..ng ra`ng h`nh vuong
De làm cho di.nh ngha này d
I I du.o..c cau thành bo.i cac doa.n thang na`m ngang Su0 mà mo i gia tri.
.ng vo.i mo.t doa.n nhu. the (h`nh I.2). Ha.n che cua anh xa.
u0 I se tu.o.ng u
tren Su0 se xac di.nh tuyen
u0 : [0, 1] D
èu kie.n
bo.i di
u0 (t) = (t, u0).
.ng vo.i
Nhu. va.y, ta thu du.o..c mo.t ho. cac tuyen mà mo i tuyen se tu.o.ng u
gia tri. u0 [0, 1].
H`nh I.2
u.c
55
Do do, neu cho ràng da.i lu.o..ng bien thien là thò.i gian th` ho. cac tuyen
này co the xem nhu. là cac vi. tr khac nhau cua mo.t tuyen di do.ng duy nhat.
èu này c
òng luan là phep bien
Di
ung giai thch v` sao ngu.ò.i ta go.i phep d
da.ng.
Nhu. va.y, mo i diem cua tuyen 0 di.ch chuyen theo tuyen lien tu.c den
e n nhò. tham so u, nhu.
diem cua tuyen 1 . Tuyen lien tu.c này co the bieu di
(t, u), u [0, 1]. Ta dòi hoi (t, u) lien tu.c theo hai bien t và u, và vo.i mo i
gia tri. co di.nh u0 no cho ta tuyen noi 0 (0) = 1 (0) vo.i 0 (1) = 1 (1).
VI DU
CAC
.
òng
1. Hàm (t, u) = [x0(t) + iy0(t)](1 u) + [x1(t) + ty1 (t)]u là phep d
luan trong C bien tuyen
0 (t) = x0(t) + iy0(t)
àu m
ut chung bat do.ng. Do do
vào tuyen 1 (t) = x1 (t) + iy1 (t) vo.i cac d
0 1 .
àu m
2. Neu 1 2 vo.i cac d
ut chung th` (1 2 ) 0.
3. Gia su. cho vành tròn
V = {z C : 1 < |z| < 3}
và gia su. ra`ng 1 là tuyen thuo.c V na`m tro.n trong nu.a vành tròn tren
ung co cac
(Im z > 0) và noi hai diem z = 2 và z = 2. Neu 2 là tuyen c
.
.
.
`
tnh chat do th` 1 2 . Neu 2 nam trong nu a vành tròn du o i (Im z < 0)
òng luan vo.i 2 trong V v`
và noi hai diem z = 2 và z = 2 th` 1 khong d
1 khong the bien da.ng vào 2 mà khong cat du.ò.ng tròn do.n vi. |z| = 1.
òng luan gi
Quan he. d
u.a hai tuyen 1 2 là quan he. tu.o.ng du.o.ng. Ta
èu do.
se ch
u.ng minh di
òng nhat (t, u) = (t).
1. vo.i phep bien da.ng d
2. Neu 1 2 th` 2 1 .
3. Neu 1 2 , 2 3 th` 1 3 . Tha.t va.y, neu (t, u) bien da.ng 1

u.c
56
vào 2 , còn 2 (t, u) bien da.ng 2 vào 3 th`
1 (t, 2u),
(t, u) =
2 (t, 2u 1),
06u6
1
2
1
6u61
2
se bien da.ng 1 vào 3 .

èn cho tru.o.c, mo.i tuyen vo.i d
àu m
ut chung hay là cac
Do do, trong mi
.
.
òm cac tuyen d
òng
tuyen dong co the chia thành cac lo p mà mo i lo p bao g
.
.
.
.
.
.
.
òng lu
an.
u ng lo p này du o. c go.i là nh
u ng l
o p d
luan vo i nhau. Nh
òng luan cua hai tuyen khong bi. pha vo. trong cac
Nh
a.n xet 1.2.3. V` tnh d
òng luan c
phep thay tham so nen khai nie.m d
ung du.o..c chuyen sang cho
àu m
du.ò.ng cong. Cu. the là: hai du.ò.ng cong vo.i d
ut chung, hoa.c là dong
òng luan vo.i nhau trong mi
èn D neu trong mi
èn D cac tuyen
du.o..c go.i là d
àn lu.o..t cho cac du.ò.ng cong này, là d
òng luan vo.i nhau.
1 và 2 - da.i die.n l
1.2.9
èn do.n li
en v`
a da li
Mi
en
òng luan ta se phan loa.i cac mi

èn tren C.
Bay giò., du..a vào khai nie.m d
- i.nh ngha 1.2.23. Mi
èn D C du.o..c go.i là mi
èn do.n lien neu mo.i tuyen
D
èu d
òng luan vo.i khong ( 0).
dong o. trong D d
èn khong co tnh chat này du.o..c go.i là mi
èn da lien.
Nh
u.ng mi
àu m
òng luan
èn do.n lien, hai tuyen bat k`
Doi vo.i mi
ut chung là d
y vo.i d
vo.i nhau.
èn do.n lien là mo.t ta.p ho..p lien thong, còn
Hien nhien ràng bien cua mi
èn da lien là ta.p ho..p khong lien thong. So thành ph
àn lien thong
bien cua mi
èn do. Neu so
èn da cho du.o..c go.i là c
ap lien th
ong cua mi
cua bien cua mi
.
.
àn lien thong cua mi
èn là vo ha.n th` mi
èn du o. c go.i là vo ha.n - lien
thành ph
thong.
VI DU
CAC
.
u.c
57
òi nen no ch
èn l
òi D bat k`
èn do.n lien. V` D l
u.a mo.i doa.n
1. Mi
y là mi
y cua no. Gia su. a D và 0 6 k 6 1. Khi do phep
thang noi hai diem bat k`
èn D vào no và khi k bien thien t`
u. 1
vi. tu.. vo.i tam ta.i a và he. so k bien mi
òng luan bien du.ò.ng cong thành mo.t diem.
den 0, phep vi. tu.. do se là phep d
èn do.n lien (bien
èn na`m gi
uc trong là mi
2. Mi
u.a hai du.ò.ng tròn tiep x
cua no là ta.p ho..p lien thong !). Tha.t va.y, ta co the xem hai du.ò.ng tròn 1
àu
và 2 tiep x
uc trong ta.i diem S nào do là hai du.ò.ng cong co chung diem d
èu ta.i diem S) nen t`
u. n 8 suy ra 1 2 và do do
và diem cuoi (d
1 21 0.
èn do.n lien. Tha.t va.y, hàm
3. Ma.t phang C là mi
(t, u) = 0 (t)u + 1 (t)(1 u)
òng luan hai tuyen 0 và 1 .
se thu..c hie.n phep d
èn nhi. lien.
4. Ta.p ho..p C \ {z0} là mi
5. Vành tròn
V = {z C : r < |z z0| < R}
èn nhi. lien.
là mi
èu kie.n
6. Gia su. co cac du.ò.ng cong Jordan 0 , 1 , . . . , n thoa man cac di
sau day:
a) 0 là du.ò.ng cong dong;
b) Cac du.ò.ng cong k (k = 1, 2, . . . , n) nàm ben trong 0 ;
èu na`m ngoài nhau và khong giao
c) Mo i du.ò.ng cong k , k = 1, . . . , n d
nhau. Ta.p ho..p cac diem na`m ben trong 0 và na`m ben ngoài mo.i k , k =
èn (n + 1) - lien thong D. Cac du.ò.ng cong k , k = 0, 1, . . . , n
1, 2, . . . , n là mi
èn còn
àn cua bien D cua mi
èn D. Mo.t doi khi bien cua mi
là cac thành ph
èn.
du.o..c go.i là chu tuyen cua mi
èn D = C \ , trong do là mo.t du.ò.ng cong Jordan
Hien nhien ràng mi
y quan tro.ng sau day:
dong. Ta co di.nh l
58

u.c
- i.nh l
èu chia m
o.ng cong d
D
y Jordan. Mo.i du.`
ong Jordan d
a.t ph
ang ph
u.c
i mi
èn: m
èn
èn do.n lien m`
a n
o l`
a bien cua m
o
o.t mi
mo. r
anh hai mi
o.ng C th`
àn trong (kh
èn kia l`
èn ngo`
l`
a ph
ong ch
u.a dem v
o c`
ung) v`
a mi
a mi
ai ch
u.a
o c`
ung.
diem v
èn bat
è ca.p den bien co hu.o.ng cua mo.t mi
uc mu.c này ta se d
De ket th
k`
y mà ta se xet sau.
- i.nh ngha 1.2.24. Gia su. D là mi
èn cua ma.t phang ph
D
u.c C du.o..c gio.i
òm mo.t so h
u.u ha.n du.ò.ng cong i , i = 0, 1, . . . , n.
ha.n bo.i ta.p ho..p {i }n0 g
o di.nh hu.
o.ng (go.i tat là bien c
o hu.
o.ng)
Ta.p ho..p {i }n0 du.o..c go.i là bien c
èn D neu no thoa man cac di
èu kie.n sau day:
cua mi
1. Du.ò.ng cong 0 là du.ò.ng cong dong và mo.i du.ò.ng cong i , i =
èu thuo.c ph
àn trong cua 0 .
1, 2, . . . , n d
èu na`m trong ph
àn ngoài cua mi
èn gio.i ha.n bo.i
2. Mo.i du.ò.ng cong k d
j , k 6= j; k, j = 1, 2, . . . , n.
3. Cac du.ò.ng cong i , i = 0, 1, . . . , n du.o..c di.nh hu.o.ng sao cho khi vòng
àn trong cua mi
èn D luon luon nàm ben trai. Phep di.nh
quanh theo i ph
èn vo.i phep di.nh
o.ng du.o.ng. Bien cua mi
hu.o.ng do du.o..c go.i là phep di.nh hu.
y hie.u là D.
hu.o.ng du.o.ng du.o..c k
èu kie.n 3. Neu = i (t), i = 0, 1, . . . , n, 0 6 t 6 1 là
Ta giai thch di
phu.o.ng tr`nh cua du.ò.ng cong i du.o..c di.nh hu.o.ng nhu. va.y th` ta.i mo.i diem
òn ta.i da.o hàm i0(t) 6= 0 th` vecto. i0(t) co tnh chat là:
z = i (t) mà ta.i do t
èu kim d
òng h
ò th` vecto. se hu.o.ng
neu quay vecto. ay mo.t goc
ngu.o..c chi
2
èn.
vào trong mi
èn D bi. cha.n th` chu tuyen ngoài 0 (ngha là chu
Ta lu.u y
ràng neu mi
àn b`
èn ch
tuyen mà mo.t ph
u cua no là mi
u.a diem z = và khong ch
u.a cac
òng h
ò, còn
èu kim d
diem cua D) co di.nh hu.o.ng du.o.ng là hu.o.ng ngu.o..c chi
cac chu tuyen trong (cac chu tuyen còn la.i) co di.nh hu.o.ng du.o.ng là hu.o.ng
òng h
ò. Neu mi
èn D 3 th` tat ca cac chu tuyen bien co
èu kim d
theo chi
èu kim d
òng h
ò.
di.nh hu.o.ng du.o.ng là hu.o.ng theo chi
1.3. Hàm bien ph

u.c
1.3
59
H`
am bi
en ph
u.c
è hàm.
Khai nie.m hàm bien ph
u.c là mo.t tru.ò.ng ho..p rieng cua khai nie.m v
àn tru.o.c (xem 1.2) ta xet cac hàm ph
Ph
u.c bien thu..c : (a, b) C, (a, b)
R.
Noi chung ta se go.i anh xa.
f :CC
là hàm ph
u.c mo.t bien ph
u.c (hay mo.t cach do.n gian là mo.t hàm bien ph
u.c).
u. ta.p ho..p nào do
Khai nie.m hàm còn du.o..c mo. ro.ng neu ta xet cac anh xa. t`
cua C vào C.
Trong mu.c này, ta se tr`nh bày khai nie.m hàm bien ph
u.c, tnh C - lien
tu.c c`
ung cac tnh chat co. ban cua no.
1.3.1
- i.nh ngha h`
D
am bi
en ph
u.c
èu du.o..c k
y hie.u là C) ta
Tren ma.t phang ph
u.c mo. ro.ng cua bien z và w (d
.
.
.
.
àn lu o. t cac ta.p ho. p D và D (co the ch

u a ca diem vo c`
ung).
xet l
- i.nh ngha 1.3.1. Gia su. D C là mo.t ta.p ho..p t`
uy y
cho tru.o.c. Mo.t
D
h`
am bien ph
u.c
f :DC
là mo.t quy tac cho u
.ng mo i diem z D vo.i mo.t diem duy nhat w = f (z) C.
u.c, ta còn d`
ung cac k
y hie.u sau day:
De ch mo.t hàm bien ph
z 7 f (z),
w = f (z), . . .
VI DU
CAC
.
Anh xa. z 7 f (z) = az + b xac di.nh mo.t hàm nguyen tuyen tnh trong C.
60

u.c
az + b
Anh
xa. z 7 f (z) =
, c 6= 0 xac di.nh mo.t hàm ph
an tuyen tnh
cz
+
d
o
n d
tren ta.p ho..p D = C \ , (gia thiet bc ad 6= 0).
c
1
1
Anh xa. z 7
am Jukovski
z+
xac di.nh mo.t hàm thu.ò.ng go.i là h`
2
z
tren ta.p D = C \ {0}.
Trong tru.ò.ng ho..p khi w = f (z) D , z D th` ta viet f : D D ,
và noi ràng diem w D là anh cua diem z D, còn z là nghi.ch anh cua
ung k
y hie.u z = f 1 (w).
diem w. De ch nghi.ch anh, ta d`
èu là h`
am do.n tri.:
Theo di.nh ngha hàm da tr`nh bày o. tren, mo.i hàm d
ngha là vo.i mo i gia tri. cua z ta co tu.o.ng u
.ng mo.t gia tri. duy nhat cua f (z).
Khai nie.m hàm da tri. se du.o..c tr`nh bày trong chu.o.ng V.
Gia su. ta.p ho..p D C và f : D C là hàm du.o..c cho tren D. Hien
àn ao cua f là nh
àn thu..c, ph
u.ng so thu..c phu. thuo.c vào z,
nhien ràng ph
z D. Do là nh
u.ng hàm thu..c bien ph
u.c z:
)
u(z) : D R,
DC
v(z) : D R,
và do do co the viet f (z) = u(z) + iv(z).
òng nhat vo.i ma.t phang R2 nen mo i z D du.o..c
V` ma.t phang C du.o..c d
òng nhat vo.i (x, y) R2 . Nhu. va.y:
d
f (x, y) = u(x, y) + iv(x, y).
Ngu.o..c la.i, neu tren ta.p D cho hai hàm nha.n gia tri. thu..c do.c la.p vo.i
u.c
nhau: u = u(x, y); v = v(x, y) th` c
ung co ngha là da cho mo.t hàm ph
w = u + iv = u(x, y) + iv(x, y) = f (x, y) = f (z).
Do do, vie.c cho hàm f tren D tu.o.ng du.o.ng vo.i vie.c cho hai hàm thu..c
hai bien thu..c:
u = u(z) = u(x, y) : D R,
v = v(z) = v(x, y) : D R.
1.3. Hàm bien ph

u.c
61
T`
u. nha.n xet tren day, toàn bo. l
u.c co the giai thch
y thuyet cac ca.p hàm cua hai bien thu..c x và y.
nhu. là l
- i.nh ngha 1.3.2. Mo.t hàm
D
f : D D
u.ng diem khac
du.o..c go.i là do.n tri. mo.t-mo.t hay do.n die.p neu cac anh cua nh
nhau cua D là khac nhau. Cu. the ho.n: f (z) là do.n die.p neu hai diem bat
èu do tu.o.ng du.o.ng vo.i di
èu
k`
y z1, z2 D, z1 6= z2, th` anh f (z1 ) 6= f (z2 ). Di
òm d
ung mo.t diem.
kie.n nghi.ch anh cua mo i diem thuo.c D ch g
T`
u. di.nh ngha 1.3.2 ta thay ràng anh xa. w = f (z) là anh xa. do.n die.p
neu khong nh
u.ng diem z1 co mo.t anh duy nhat w1 mà diem w1 D bat k`
y
c
ung ch là anh cua mo.t diem z1 D.
Trong anh xa. do.n die.p w = f (z), nghi.ch anh z = f 1 (w) co the xem nhu.
am ngu.o..c doi vo.i hàm
là mo.t hàm do.n tri. bien w. Hàm này du.o..c go.i là h`
ung
w = f (z). Hien nhien doi vo.i hàm do.n tri. (nhu.ng khong do.n die.p) ta c
1
.
.
.
.
.
è hàm ngu o. c z = f (w), nhu ng khi do hàm ngu o. c này khong

co the noi v
.
do n tri.. Ro ràng là anh xa. w = f (z) là anh xa. do.n die.p khi và ch khi ca hai
èu do.n tri..
hàm f và f 1 d
- i.nh ngha 1.3.3. Gia su. cac hàm
D
f : D D ;
g : D D
ò
du.o..c cho theo so. d
f
D D D
(f (D) D ).
Khi do ta co the xac di.nh du.o..c mo.t hàm

h : D D
ba`ng cach cho u
.ng mo i diem z D vo.i diem
h(z) = g[f (z)] D .

u.c
62
am ho..p cua cac hàm f và g da cho và du.o..c k

y
Hàm h này du.o..c go.i là h`
hie.u là
h = g f : D D .
Chang ha.n, neu anh xa. w = f (z) do.n die.p và f 1 (w) = (w) là hàm
ngu.o..c cua no th`
[f (z)] = z.
1.3.2
è
e.p
C
ac v du. v
anh xa. do.n di
Bay giò. ta se làm sang to nh

u.ng khai nie.m du.a ra o. tren bàng mo.t so v du..
xa. ph
a. Anh
an tuyen tnh. Anh
xa.
az + b
,
cz + d
ad bc 6= 0,
w=
(1.20)
(1.21)
èu kie.n ad bc 6= 0,
trong do a, b, c, d là nh
u.ng so ph
u.c xac di.nh thoa man di
.
.
du o. c go.i là anh xa. phan tuyen tnh.
Anh
xa. (1.20) do.n die.p khi và ch khi cac he. so a, b, c, d thoa man he.
th
u.c (1.21). Tha.t va.y, gia su. z1 , z2 C, z1 6= z2. Khi do
w1 =
az1 + b
,
cz1 + d
w2 =
az2 + b
cz2 + d
và do do
w2 w1 =
(bc ad)(z1 z2)
(cz1 + d)(cz2 + d)
èu c
àn khang di.nh.
T`
u. do suy ra di
èu kie.n c
àn và du de t
òn ta.i anh xa. ngu.o..c cua
V` va.y, he. th
u.c (1.21) là di
(1.20), trong do:
z=
dw b
cw + a
1.3. Hàm bien ph

u.c
63
Da.c bie.t, khi c = 0, d = 1, t`

u. (1.21) ta co
a 6= 0.
(1.22)
èu kie.n (1.22) dam bao tnh do.n die.p cua anh xa. tuyen tnh w = az + b
Di
vo.i anh xa. ngu.o..c là
w b

a
a
Khi xet anh xa. (1.20), ta loa.i tr`
u. tru.ò.ng ho..p d = c = 0. Trong cac
èu kie.n ad bc = 0 tu.o.ng du.o.ng vo.i di
èu kie.n
tru.ò.ng ho..p còn la.i, di
z=
w = const
èn do.n die.p.
và do do no khong co mi
xa. w = z n , n N. De t`m mi
èn do.n die.p cua anh xa. này, ta xet cac
b. Anh
gia tri.:
z1 = |z1 |ei1
và z2 = |z1|ei2 .
Khi do
w1 w2 = |z1|n (ein1 ein2 ).
2 .
vo i dnh
Ro ràng là anh xa. w = z n do.n die.p trong mo i goc vo.i do. mo.
n
ta.i goc to.a do..
xa. Jukovski. Anh
c. Anh
xa.
1
1
z+
(1.23)
2
z
èn D nào do khi và ch
du.o..c go.i là anh xa. Jukovski. No do.n die.p trong mi
èn D khong ch
khi mi
u.a nh
u.ng ca.p diem khac nhau z1 , z2 lien he. vo.i nhau
u.c
bo.i he. th
w=
z1z2 = 1.
(1.24)

u.c
64
Tha.t va.y, gia su.
1 1
1
1
=
z1 +
z2 +
2
z1
2
z2
khi do

1
= 0.
(z1 z2) 1
z1z2
T`
u. do: hoa.c z1 = z2 hoa.c z1z2 = 1.
1
è ma.t h`nh ho.c, dang th
u.c (1.24) ch
thu du.o..c
u.ng to ra`ng diem z2 =
V
z1
u.ng kep qua du.ò.ng tròn do.n vi. và tru.c thu..c:
ba`ng phep doi x
w=
1
;
z
w = w1 .
èn D khi v`
Nhu. va.y,
anh xa. (1.23) do.n die.p trong mi
a ch khi D kh
ong
.
.
.
.
.
ac nhau m`
a diem n`
ay thu du o. c t`
o.
u ng c
a.p diem kh
u diem kia nh`
ch
u a nh
oi x
u.ng kep: qua du.`
o.ng tr`
on do.n vi. v`
a tru.c thu..c.
phep d
èn sau day:

Anh
xa. (1.23) do.n die.p trong cac mi
.
àn ngoài h`nh tròn do n vi.,
{|z| > 1} - ph
{|z| < 1} - h`nh tròn do.n vi..
1.3.3
am
Gi
o.i ha.n cua h`
Bay giò. ta chuyen sang xet khai nie.m co. ban cua giai tch - khai nie.m gio.i
ha.n.
Gia su. cho hàm
f :DC
và z0 là diem gio.i ha.n cua ta.p ho..p D.
- i.nh ngha 1.3.4. So w0 du.o..c go.i là gi
o.i ha.n cua hàm f khi z z0 neu:
D
> 0
() > 0 : z D U (z0, )
|f (z) w0 | < .
1.3. Hàm bien ph

u.c
65
K
y hie.u
w0 = lim f (z),
zz0
(1.25)
(trong do U (z0, ) là - lan ca.n thung cua diem z0 ).

y sau day:
Ta co di.nh l
- i.nh l
a f (z) = u(z) + iv(z). Khi d
o
D
y 1.3.1. Gia su. w0 = u0 + iv0 C v`
òn ta.i khi v`
òn ta.i hai gi
gi
o.i ha.n lim f (z) t
a ch khi t
o.i ha.n
zz
0
u0 = lim Re[f (z)] = lim u(z),

zz0
zz0
v0 = lim Im[f (z)] = lim v(z).

zz0
zz0
ang th
u.c
N
oi c
ach kh
ac, d
w0 = lim f (z)
zz0
(1.26)
ang th
u.c:
o.i hai d
tu.o.ng du.o.ng v
u0 = lim u(z),
zz0
v0 = lim v(z).
zz0
(1.27)
y,
Ch
u.ng minh. Tha.t va.y, gia su. f thoa man (1.26), khi do vo.i > 0 bat k`
() > 0 sao cho
|f (z) w0 | <
khi |z z0| = [(x x0)2 + (y y0 )2 ]1/2 < ().
Nhu.ng
|u(z) u0 | = |Re[f (z) w0 ]| 6 |f (z) w0 | < ,
|v(z) v0 | = |Im[f (z) w0]| 6 |f (z) w0 | < ,
và t`
u. do suy ra (1.27).

u.c
66
Bay giò., gia su. (1.27) du.o..c thoa man. Khi do > 0:
|u(z) u0| < ,

2
Neu
|v(z) v0 | <
2
p
(x x0)2 + (y y0)2 = |z z0| < 0() th`
|f (z) w0| = |(u u0 )2 + (v v0 )2]1/2 < .
u.a du.o..c ch
u.ng minh gi
u.a (1.26) và (1.27) suy
T`
u. tnh tu.o.ng du.o.ng v`
è gio.i ha.n cua hàm trong giai tch thu..c du.o..c
ra`ng nh
u.ng di.nh l
y so. cap v
chuyen sang cho giai tch ph
u.c khong mo.t su.. thay doi nào. Cu. the là, neu
lim f (z) = w0,
zz0
lim (z) = w
0
zz0
òn ta.i cac gio.i ha.n cua f (z) (z), f (z) (z), f (z)/(z) (khi (z) 6= 0)
th` t
khi z z0 và:
lim [f (z) (z)] = w0 w
0 ,
zz0
0,
lim [f (z) (z)] = w0 w
zz0
lim
zz0
w0
f (z)
=
,
(z)
w
0
w
0 6= 0.
è gio.i ha.n va n d
àn lu.u y
ung ca
ràng di.nh ngha 1.3.4 v
Nh
a.n xet 1.3.1. Ta c
.
.
.
trong cac tru ò ng ho. p: hoa.c z0, hoa.c w0 hoa.c ca z0 và w0 ba`ng vo c`
ung.
u. bat
Chang ha.n, khi z0 6= , w0 = th` hàm f thoa man (1.25) neu t`
u.c
dang th
0 < |z z0| < ()
suy ra
|f (z)| > .
1.3. Hàm bien ph

u.c
67
V du.. Ch
u.ng minh ràng
lim [a0 + a1z + + an z n ] = ,
n>1
vo.i an 6= 0.
Tha.t va.y, ta co
a0 + a1z + a2 z 2 + + an z n = z n
ha
0
n
z
a1
z n1
i
+ + an .
Hien nhien ra`ng

lim
ha
0
n
z
a1
z n1
+ +
an1 i
= 0.
z
èu do co ngha ra`ng: > 0, R > 0 : z : |z| > R

Di
a
a1
an1
0
n + n1 + +
< .
z
z
z
Ta lay < |an |. Do do khi |z| > R ta co

a
a
a0
a0

n1 an2
n1
+
+
+
+ + n
an +
> |an |
z
zn
z
z2
z
> |an | .
T`
u. do suy ra ràng
|a0 + a1z + a2z 2 + + an z n | > |z|n (|an | ),
|z| > R
và do do ve phai tang vo ha.n khi z và hien nhien khi do ve trai tang
vo ha.n, t
u.c là
lim [a0 + a1 z + + an z n ] = .
1.3.4
èu
Tnh li
en tu.c v`
a li
en tu.c d
Gia su. hàm w = f (z) du.o..c cho tren ta.p ho..p D C.

u.c
68
- i.nh ngha 1.3.5. 1. Hàm f (z) du.o..c go.i là lien tu.c (hay C - lien tu.c) ta.i
D
diem z0 D neu
f (z0 ) 6= và
lim f (z) = f (z0 ),
zz0
z D.
2. Neu hàm f (z) lien tu.c ta.i mo.i diem z D th` hàm f (z) du.o..c go.i là
lien tu.c tren t
a.p ho..p D.
y hie.u là C(D).
Ta.p ho..p mo.i hàm lien tu.c tren ta.p ho..p D C du.o..c k
.
.
.
.
Di.nh ngha 1.3.5 còn co the phat bieu du o i da.ng tu o ng du.o.ng sau day.
Hàm f (z) du.o..c go.i là lien tu.c ta.i diem z0 D neu > 0, (, z0) > 0:
z {|z z0 | < (, z0)}
(1.28)
|f (z) f (z0)| < .
(1.29)
th`
ung co the noi den tnh C - lien tu.c theo mo.t

Tu.o.ng tu.. nhu. va.y, ta c
u.ng he. th
u.c (1.28) - (1.29) ch
tuyen (hoa.c du.ò.ng cong) và hieu nhu. sau: nh
du.o..c thoa man ta.i nh
u.ng diem thuo.c tuyen (hoa.c du.ò.ng cong) ay mà khong
den cac gia tri. cua hàm ta.i cac diem khac.
de y
VI DU
CAC
.
1. Hàm f (z) =
z+a
(a 6= b) lien tu.c ta.i mo.i diem z0 6= b trong ma.t
z+b
phang z.
Tha.t va.y, gia su. cho tru.o.c > 0. Ta da.t |z0 + b| = 2d. Gia su. them ràng
|z z0| < d. Ta co
z + b = z0 + b + z z0

|z + b| > |z0 + b| |z z0| > 2d d = d
|z + b| > d.
T`
u. do suy ra
z + a z + a |a b| |z z |
|a b| |z z0|
0
0

=
z+b
z0 + b
|z + b| |z0 + b|
2d2
1.3. Hàm bien ph

u.c
Neu
69
|a b| |z z0|
2d2
< (ngha là |z z0 | <
) và |z z0| < d th`
2d2
|a b|
ta se co
z + a z + a

0

< .
z+b
z0 + b
Do do he. th
u.c
z + a z + a

0
<

z+b
z0 + b
du.o..c thoa man neu
|z z0| < min
1
2
|z0 + b|,
|z0 + b|2
.
2|a b|
u.u ha.n. Ta co
2. Hàm f (z) = z n , n N lien tu.c vo.i mo.i z = a h
z n an = (z a)(z n1 + az n2 + + an1 )
do do
|z n an | 6 |z a|(|z|n1 + + |a|n1 ).
Ta xet h`nh tròn {|z| 6 r} và gia su. z và a thuo.c h`nh tròn do, |z| < r,
|a| < r. Khi do
|z n an | 6 nrn1 |z a|.
và ta co the cho.n so () là bàng

min
,
r
+
|a|
.
nrn1
èu do ch
Di
u.ng to ra`ng z n là hàm lien tu.c z {|z| 6 r}, trong do r co the
lo.n t`
uy y
. Và nhu. va.y z n là hàm lien tu.c z C.
- i.nh l
a ch khi
D
y 1.3.2. 1. H`
am f (z) lien tu.c ta.i diem z0 = x0 + iy0 khi v`
u(x, y) v`
a v(x, y) lien tu.c ta.i diem (x0, y0).
2. Neu h`
am f (z) lien tu.c th` h`
am |f (z)| c
ung lien tu.c.
70

u.c
ràng
Ch
u.ng minh. Tru.o.c het ta lu.u y
)
|u(x, y) u(x0, y0)|
6 |f (z) f (z0)| 6 |u(x, y) u(x0, y0 )| + |v(x, y) v(x0, y0 )|
|v(x, y) v(x0, y0)|
1. Gia su. hàm f (z) lien tu.c ta.i diem z0. Ta co
|u(x, y) u(x0, y0)| 6 |f (z) f (z0 )| <
khi |z z0| < .
òng thò.i co |x x0 | < và |y y0| < , do

Nhu.ng |z z0| < khi d
2
2
do hàm u(x, y) lien tu.c. Tu.o.ng tu.. v(x, y) lien tu.c.
Ngu.o..c la.i, neu u và v là cac hàm lien tu.c th` hàm f lien tu.c (ba.n do.c co
e dàng).
the suy lua.n d
àn th
2. Ph
u. hai cua di.nh l
y du.o..c suy t`
u.c
u. bat dang th

|f (z)| |f (z0 )| 6 |f (z) f (z0)|.
è cac phep tnh doi

T`
u. di.nh l
y 1.3.2 suy ra ra`ng nh
u.ng di.nh l
y so. cap v
ung trong giai tch ph
u.c, tnh lien
vo.i cac hàm lien tu.c ta.i mo.t diem va n d
tu.c o. day là tnh C - lien tu.c.
- i.nh ngha 1.3.6. Hàm f (z) du.o..c go.i là lien tu.c d
èu tren ta.p ho..p D C
D
neu
> 0, = () > 0 : z D, z 0 D : d(z, z 0) < (),
|f (z) f (z 0 )| < .
èu cua f (z) suy ra ra`ng f là lien tu.c. Di
èu khang di.nh
T`
u. tnh lien tu.c d
èu do du.o..c ch
u.ng to bo.i v du. sau
ung. Di
ngu.o..c la.i, noi chung là khong d
day.
1
Gia su. f (z) = và D = {z C : 0 < |z| < 1}.
z
1.3. Hàm bien ph

u.c
71
èu trong do. Tha.t va.y,

Hàm f (z) lien tu.c trong D, nhu.ng khong lien tu.c d
òn
èu trong D. Khi do vo.i = 1, phai t
gia su. ngu.o..c la.i: hàm f (z) lien tu.c d
ta.i so = 1 > 0 sao cho mo.i ca.p diem z 0 và z 00 ta co
1
1

0 00 < ,
z
z
0 < |z 0 z 00| < 1.
T`
u. day so n = 2, 3, . . . ta se cho.n so n0 sao cho
1
1

< 1 .

n0 2n0
1
1
ta thu du.o..c
Khi do, da.t z 0 = , z 00 =
n0
2n0
1
1 1
1

= n0 > 1.
0 00 =
z
z
1/n0 1/2n0
0 < |z 0 z 00| < 1.
èu mau thua n.
Do là di
èu trong mi
èn
Tuy nhien, ta c
ung nha.n xet ràng hàm da cho lien tu.c d
= {z C : 0 < R 6 |z| < 1}.
D
bat k`
Tha.t va.y, vo.i ca.p diem z 0 và z 00 D
y ta co
1
|z 0 z 00|
1 |z 0 z 00|

0 00 = 0 00 6
z
z
|z | |z |
R2
u.a
Gia su. > 0 là so t`
u. bat dang th
u.c v`
uy y
. Khi do neu lay = R2 , th` t`
bat k`
viet suy ra ra`ng vo.i ca.p diem z 0, z 00 D
y thoa man he. th
u.c
|z 0 z 00| <
( = R2 )
ta co
1
1

0 00 < .
z
z
d.p.c.m.

u.c
72

òng ph
D
xa. f du.o..c go.i là mo.t d
oi (anh xa. topo) neu:
1. f do.n die.p;
2. f và f ! lien tu.c.
VI DU
CAC
.
1, Anh xa. w =
z
òng phoi bien ma.t phang C len h`nh
là mo.t phep d
1 + |z|
tròn do.n vi. {|w| < 1}.
2. Anh
xa.
w=
2R
z
arctg |z|,
|z|
w(0) = 0
òng phoi bien C len h`nh tròn mo. {|w| < R}.
là mo.t phep d
è sau ta thu.ò.ng su. du.ng cac tnh chat sau day cua hàm lien tu.c.
V
1. Anh lien tu.c cua ta.p ho..p compac là ta.p ho..p compac.
2. Anh lien tu.c cua ta.p ho..p lien thong là ta.p ho..p lien thong.
3. Gia su. compac K C và f là hàm lien tu.c tren K. Khi do
a) f bi. cha.n, ngha là |f (z)| < A, z K, A = const
b) Da.t sup và inf cua no tren K, t
u.c là z1, z2 K sao cho
|f (z)| 6 |f (z1 )|,
|f (z)| > |f (z2 )|,
z K.
èu
4. Gia su. f lien tu.c tren ta.p ho..p compac D C. Khi do f lien tu.c d
èn ph
y Cantor trong mi
u.c).
tren D (di.nh l
1.4
1.4.1
èn ph
L
y thuy
et d
ay v`
a chu
o i trong mi
u.c
ay di
Gi
o.i ha.n cua d
em
è ca.p den gio.i ha.n cua day diem trong mi

èn ph
Trong mu.c 1.1.5 ta da d
u.c.
.
O day ta se noi den gio.i ha.n cua day mo.t cach cu. the ho.n.
èn ph
1.4. L
u.c
73
- i.nh ngha 1.4.1. 1. Gia su. trong C cho day

D
z1 , z2, . . . , zn , . . .
(1.30)
o.i ha.n cua day (1.30) neu > 0, N = N ()

Diem z0 ( C) du.o..c go.i là gi
sao cho zn U (z0 , ) n > N .
o.i tu.. Day khong co gio.i ha.n
Day co gio.i ha.n thuo.c C du.o..c go.i là day h
hoa.c co gio.i ha.n ba`ng du.o..c go.i là day ph
an k`y. Trong tru.ò.ng ho..p day
phan k`
y co gio.i ha.n duy nhat là ta viet
lim zn = .
(1.31)
u.c (1.31) co ngha là: > 0, N = N () (N N): sao cho

Dang th
zn CU (0, ) vo.i mo.i n > N .
u.c
u.c cho phep ta hieu dang th
Su.. minh ho.a Riemann doi vo.i cac so ph
u.c (1.11), 1.1.8, anh
(1.31) mo.t cach rat tru..c quan. Tha.t va.y, theo cong th
àu cua day (1.30) là day {Ak (k , k , k )} vo.i cac to.a do.:
c
xk
,
k =
1 + |zk |2
yk
k =
,
1 + |zk |2
|zk |2
k =
1 + |zk |2
(*)
T`
u. cong th
u.c (*) và cac he. th
u.c |xk | 6 |zk |, |yk | 6 |zk | ta suy ra ràng
àu Riemann.
day {Ak } ho.i tu. den cu..c bac P cua ma.t c
0
T`
u. di.nh ngha gio.i ha.n cu
oay suy ra ra`ng neu day {zn } và {zn } ho.i tu.
n az d
n
(zn0 6= 0, lim zn0 6= 0) ho.i tu. và:
th` day {zn zn0 }; {zn zn0 }
n
zn0
lim (zn zn0 ) = lim zn0 lim zn0 ,
n
n
n
0
0
lim (zn zn ) = lim zn lim zn ,
n
n
n
(1.32)
lim
z
n
zn
lim 0 = n 0
n z
lim
z
n
n
n
u.c (1.32) khong co g` khac bie.t vo.i vie.c ch

u.ng
Vie.c ch
u.ng minh cac he. th
èu khang di.nh tu.o.ng u
è nghi. ba.n do.c
.ng trong giai tch thu..c. (D
minh cac di
tu.. thu..c hie.n).

u.c
74
èu tru.ò.ng ho..p, khi khao sat su.. ho.i tu. cua day ta c
ung thu.ò.ng
Trong nhi
su. du.ng tieu chu
an Cauchy da.c tru.ng cho day ho.i tu.:
D
ay {zn } h
o.i tu. khi v`
a ch khi
> 0, N = N () : m, n N : m, n > N
|zn zm | < .
u.ng minh di.nh l
y này hoàn toàn du..a tren ch
y
Phep ch
u.ng minh di.nh l
.
.
.
.
.
.
.
.
.
èu
ng. C
ung nhu trong tru ò ng ho. p thu. c, day thoa man di
thu. c tu o ng u
ay co. ban hay d
ay Cauchy.
kie.n này du.o..c go.i là d
.
.
.
è t`m gio.i ha.n
Thong thu ò ng vie.c t`m gio i ha.n cua day (1.30) du.o..c du.a v
èu khang di.nh này du..a tren co. so. di.nh
cua day cac so thu..c {xn } và {yn }. Di
l
y sau day:
- .inh l
o lim zn = z0 khi v`
a ch khi
D
y 1.4.1. Gia su. z0 = x0 + iy0. Khi d
n
lim xn = x0,
lim yn = y0.
Ch
u.ng minh. Tha.t va.y, ket lua.n cua di.nh l
y 1.4.1 du.o..c suy tru..c tiep t`
u. cac
u.c
bat dang th
|x x0| 6 |zn z0 |,
|yn y0 | 6 |zn z0|;
|zn z0| 6 |xn x0 | + |yn y0|

và di.nh ngha gio.i ha.n cua day.
Nh
a.n xet 1.4.1. Gia su. zn = rn ein , trong do |rn | = |zn |, n = arg zn . Neu
lim rn = và lim n = th` lim zn = ei .
n
n
n
èu ket lua.n này du.o..c suy t`
Di
y 1.4.1 và he. th
u.c
u. di.nh l
zn = rn (cos n + i sin n ).
V du. 1. Gia su. z = x + iy là mo.t so ph
u.ng
u.c t`
uy y
, xac di.nh. Ta se ch
minh ràng day

z n
co gio.i ha.n.
an = 1 +
n
èn ph
1.4. L
u.c
75
Ta co:

z n
2x x2 + y 2 n/2

+
|an| = 1 + = 1 +
,
n
n
n2
y

z
= narctg n x
arg an = narg 1 +
n
1+
n
Hien nhien ràng

2x n/2
= ex
lim |zn | = lim 1 +
n
n
n
và
ny
= y.
n n + x
lim arg an = lim
Do do

z n
lim 1 +
= ex (cos y + i sin y).
n
n
1.4.2
a su.. h
o.i tu. cua n
o
Chu
o i s
o ph
u.c v`
Gia su. ta co day so ph

u.c hoàn toàn xac di.nh và khac :
z1, z2, . . . , zn , . . . ,
zn = xn + iyn .
Bieu th
u.c
X
zn = z1 + z2 + + zn + . . .
(1.33)
n>1
i s
du.o..c go.i là mo.t chu
o
o tren C, còn bieu th
u.c
X
Sn =
zk
16k6n
du.o..c go.i là t

ong rieng (th
u. n) cua chuo i (1.33).
(1.34)
76

u.c
- i.nh ngha 1.4.2. Chuo i (1.33) du.o..c go.i là h

òn ta.i gio.i ha.n h
o.i tu. neu t
u.u
D
ha.n
lim Sn = S.
Ngha là: > 0, N = N (), N N : n > N

|Sn S| < .
òn ta.i hoa.c
So S du.o..c go.i là tong cua chuo i (1.33). Neu lim Sn khong t
n
ba`ng th` ta noi chuo i (1.33) ph
an k`y.
èu kie.n c
àn doi vo.i su.. ho.i tu. cua chuo i (1.33) thu du.o..c t`
Di
u. vie.c chuyen
u.c
qua gio.i ha.n dang th
Sn Sn1 = zn
và no co da.ng
lim zn = 0.
(1.35)
èu kie.n do ch là di

èu kie.n c
àn ch
èu kie.n du: ngha là neu
u. khong phai là di
Di
èu kie.n (1.35) khong du.o..c thoa man th` chuo i khong the ho.i tu.. Nhu.ng co
di
P 1
èu kie.n (1.35) nhu.ng la.i phan k`
nh
u.ng chuo i (v du.
thoa man di
y.
n
n>1
De khao sat su.. ho.i tu. cua chuo i trong C ta co:
P
- i.nh l
i s
zn , zn = xn + iyn h
o.i tu. khi v`
a ch khi
D
y 1.4.2. Chu
o
o ph
u.c
n>1
i
c
ac chu
o
X
xn ;
n>1
òng th`
o.i tu..
d
o.i h
Ch
u.ng minh. Tha.t va.y, ta da.t
Sn = n + in =
X
n>1
X
16k6n
T`
u. do suy ra ket lua.n cua di.nh l
y.
yn
xk + i
X
16k6n
yk .
èn ph
1.4. L
u.c
77
Di.nh l
y 1.4.2 cho phep ta du.a vie.c khao sat su.. ho.i tu. cua chuo i trong
è khao sat cac chuo i so thu..c da quen biet.
èn ph
mi
u.c v
Chang ha.n, bàng cach ap du.ng tieu chuan Cauchy cho day Sn ta thu
i: Chuo i so ph
oi v
o.i c
an Cauchy d
ac chu
o
u.c (1.33) ho.i tu. khi
du.o..c tieu chu
và ch khi > 0, N = N () : n > N () và p N |Sn+p Sn | < .
u. cac modun
C`
ung vo.i vie.c xet chuo i (1.33) ngu.ò.i ta còn xet chuo i la.p nen t`
cua cac so ha.ng cua chuo i ay
X
|zk |.
(1.36)
k>1
V`
X

X

zN +k 6
|zN +k |

16k6m
16k6m
nen theo tieu chuan ho.i tu. Cauchy ta ket lua.n ràng neu chuo i (1.36) ho.i tu.
th` chuo i (1.33) c
ung ho.i tu..
- i.nh ngha 1.4.3. Chuo i (1.33) du.o..c go.i là h
D
oi neu chuo i (1.36)
o.i tu. tuye.t d
ho.i tu..
T`
u. tieu chuan ho.i tu. Cauchy suy ra:
- i.nh l
i (1.33) h
D
y 1.4.3. Gia su. zn = xn + iyn . Chu
o
o.i tu. tuye.t d
oi khi v`
a
ch khi c
ac chu
oi
X
X
xn v`
a
yn
n>1
n>1
òng th`
o.i tu. tuye.t d
d
o.i h
oi.
èu ket lua.n cua di.nh l
y du.o..c suy tru..c tiep t`
u. bat
Ch
u.ng minh. Tha.t va.y, di
u.c kep sau day:
dang th
)
|xn |
6 |zn | 6 |xn | + |yn |.
|yn |

u.c
78
uy y
cac so ha.ng cua chuo i ho.i tu.
Giong nhu. chuo i so thu..c su.. hoan vi. t`
tuye.t doi khong làm thay doi tong cua chuo i.
Nh
a.n xet. De khao sat su.. ho.i tu. tuye.t doi cua chuo i (1.33) ta co the su. du.ng
tieu chuan ho.i tu. da biet doi vo.i cac chuo i vo.i so ha.ng khong am.
V du. 2. Khao sat su.. ho.i tu. cua chuo i
X n(2 + i)n
3n
n>1
Ta xet chuo i cac modun
X n 5n
=
n
3
n>1
X n|2 + i|n
n>1
3n
du.ng dau hie.u ho.i tu. DAlambert, ta co

Ap
h (n + 1)5n+1 n5n i 5
=
< 1.
:
lim
n
3n+1
3n
3
Va.y chuo i da cho ho.i tu..
V du. 3. Khao sat su.. ho.i tu. cua chuo i:
X in
n>1
Ta co
X in
n>1
X (1)k
n>1
2k
+i
X (1)k
2k
+
1
n>0
V` va.y chuo i da cho ho.i tu..

Xet chuo i cac modun
X |i|n
n>1
X1
n
n>1
èn ph
1.4. L
u.c
79
èu hòa và nhu. ta biet, no là chuo i phan k`

y. Do do
Chuo i này là chuo i di
chuo i da cho ho.i tu. song khong ho.i tu. tuye.t doi.
V du. 4. Khao sat su.. ho.i tu. cua chuo i
X
zn .
n>0
Ta co Sn = 1 + z + + z n1 ,
Sn =
1 zn
1z
khi z 6= 1.
Do do

Sn
|z|n
1
,
=
1z
|1 z|
và
lim Sn =
1
1z
khi |z| < 1.
1,
neu |z| = 1,
Khi |z| > 1 th` v`

lim |z|n =
neu |z| > 1
nen chuo i phan k`

y.
P n
Nhu. va.y, chuo i
z ho.i tu. vo.i |z| < 1 và phan k`
y vo.i |z| > 1.
n>0
1.4.3
i h`
D
ay v`
a chu
o
am
èu ch
èu ph
àn cua l
Trong nhi
u.ng minh o. nhi
u.c, ngu.ò.i
u.ng tnh chat da.c bie.t cua day hàm ho.i tu.. Nhò.
ta su. du.ng rat ro.ng rai nh
u.ng minh do tro. nen rat do.n gian và de.p de.
nh
u.ng tnh chat này mà cac ch
Gia su. ta co day hàm
f1 (z), f2(z), . . . , fn (z), . . .
(1.37)

u.c
80
xac di.nh tren ta.p ho..p D C nào do.

o.i tu. ta.i diem z0 D neu day so {fn (z0)} ho.i tu..
Day (1.37) du.o..c go.i là h
o.i tu. tren D neu no ho.i tu. ta.i mo.i diem cua D.
Day hàm (1.37) du.o..c go.i là h
Trong tru.ò.ng ho..p này ta co the noi den hàm gio.i ha.n xac di.nh tren D:
f (z) = lim fn (z).
n
Di.nh ngha ho.i tu. cua day hàm to.i hàm gio.i ha.n f (z) co the phat bieu
ba`ng ngon ng
u. , .
- i.nh ngha 1.4.4. Day (1.33) h
D
o.i tu. den hàm f (z) neu > 0, và vo.i
òn ta.i so tu.. nhien N = N () sao cho vo.i mo.i n > N ta co
z D bat k`
y, t
|f (z) fn (z)| < .
àn nhan ma.nh ràng: vo.i mo.t > 0, so hie.u N mà khi n > N th` co
C
|f (z) fn (z)| < co the khac nhau vo.i cac diem khac nhau cua D.
- i.nh ngha 1.4.5. Day hàm (1.37) du.o..c go.i là h
èu tren D den hàm
o.i tu. d
D
f (z) neu:
> 0, N = N () (ch phu. thuo.c vào ): n N z D
|f (z) fn (z)| < .
e dàng ch
èu den hàm f (z) khi
D
u.ng minh ra`ng day hàm (1.37) ho.i tu. d
và ch khi > 0, N = N () : m, n > N , z D |fm (z) fn (z)| < .
èu den hàm f (z) tren D th` no ho.i tu. den
Neu day hàm (1.37) ho.i tu. d
.
.
èu ngu o. c la.i noi chung là khong d
ung.
hàm f (z). Di
V du. 5. Khao sat su.. ho.i tu. cua day hàm
1 zn
; n = 1, 2, . . . , |z| < 1.
(1.38)
1z
u.ng minh ràng day (1.38) ho.i tu. trong
Trong v du. 3 mu.c tru.o.c, ta da ch
h`nh tròn do.n vi. và hàm gio.i ha.n là
f (z) =
f (z) =
1z
èn ph
1.4. L
u.c
81
èu trong h`nh

Ta se ch
u.ng minh ràng day (1.38) ho.i tu. den f (z) khong d
tròn do.n vi..
èu den hàm f (z) th` theo di.nh ngha
Tha.t va.y, neu day (1.38) ho.i tu. d
suy ra ràng:
> 0, N = N () : n > N, z {|z| < 1}
ta co:
1
1 z n z n

=
< .
1z
1z
1z
Da.c bie.t là khi = 1, vo.i mo.i z thu..c:
z = x;
0<x<1
ta co:
xn
< 1,
1x
n = 2, 3, . . .
Nhu.ng ta nha.n xet ràng

xn
= (n = 2, 3, . . . )
x1 1 x
òng thò.i thoa man. Do do day hàm ho.i tu.
Hai he. th
u.c này khong the d
èu.
khong d
e dàng ch
èu trong h`nh tròn {|z| 6
D
u.ng minh ra`ng day (1.38) ho.i tu. d
R < 1}. Tha.t va.y, trong h`nh tròn này ta co:
zn
Rn

6
1z
1R
u. bat dang th
u.c
uy y
, so hie.u N du.o..c xac di.nh t`
và vo.i > 0 t`
ln[(1 R)]
Rn

< , n >

1R
ln R
lim
Do do, neu da.t

ln[(1 R)]

N = N () = E
,
ln R
82

u.c
àn nguyen cua t, th` vo.i n > N () và vo.i mo.i z {|z| 6
trong do E(t) là ph
R < 1} ta co:
1
1 z n

< .
1z
1z
- i.nh l
D
y 1.4.4. Gia su. c
ay (1.37) l`
a nh
u.ng h`
ac h`
am fn (z) cua d
am lien tu.c
èu tren D den h`
am f (z). Khi d
o h`
am f (z)
tren D v`
a d
ay h`
am (1.37) h
o.i tu. d
lien tu.c tren D.
òn ta.i so hie.u
Ch
u.ng minh. Tha.t va.y, gia su. z0 D; vo.i > 0 cho tru.o.c, t
n sao cho vo.i mo.i z D ta co
|fn (z) f (z)| <

3
òn ta.i so > 0 sao cho vo.i mo.i z D U (z0, ) ta co:
Tiep theo, t
|fn (z) fn (z0)| <
Do do vo.i mo.i z D U (z0 , ) ta co

|f (z) f (z0 )| 6 |f (z) fn (z)| + |fn (z) fn (z0)| + |fn (z0) f (z0)|

< + + = .
3 3 3
Bay giò. ta xet chuo i hàm:
f0 (z) + f1(z) + + fn (z) + =
fn (z).
(1.39)
n>0
V` ta.i diem z0 D co di.nh th` chuo i (1.39) là mo.t chuo i so nen theo di.nh
ngha, su.. ho.i tu. cua no den tong S(z0) co ngha là
> 0, N = N (, z0) : n > N ta co
X
fk (z0 ).
|S(z0 ) Sn (z0)| < , Sn (z0) =
06k6n
i h
Chuo i (1.39) du.o..c go.i là chu
o
o.i tu. tren t
a.p D neu no ho.i tu.
diem z D. Hien nhien tong S cua no là hàm cua bien z, xac di.nh
diem z D.
ta.i mo.i
ta.i mo.i
èn ph
1.4. L
u.c
83
- i.nh ngha 1.4.6. Chuo i hàm (1.39) du.o..c go.i là h

èu tren ta.p ho..p
o.i tu. d
D
D neu:
> 0, N = N () : n > N, z D và
p N |Sn+p (z) Sn (z)| < .
èu tren ta.p ho..p D th`
T`
u. di.nh ngha này ta suy ra ra`ng chuo i ho.i tu. d
èu ngu.o..c la.i noi chung khong d
ho.i tu. ta.i mo.i diem cua ta.p ho..p do. Di
ung.
V du. 6. Xet chuo i
1 + z + z2 + + zn + . . .
(1.40)
u.ng minh ra`ng chuo i (1.40) ho.i tu.

Trong v du. 3 o. mu.c tru.o.c ta da ch
1
.
trong h`nh tròn do.n vi. và tong cua no ba`ng
1z
èu trong h`nh tròn do.n vi.. Tha.t
Tuy nhien, chuo i (1.40) ho.i tu. khong d
va.y, ta co
|Sn+p (z) Sn (z)| = |z n+1 (1 + z + + z n1 )|
|z|n+1 |1 z p |
|z|n+1 (1 |z|p)
=
>
|1 z|
|1 z|
n
Ta lay so n N t`
uy y
và da.t p = n, zn =
. Khi do:
n+1
n p i
n n+1 h
1
n+1
|S2n (zn ) S(zn )| > n + 1
1
1+n

1 p
1 1+
n
(khi n ).
=n
1 n
1+
n
òn ta.i nh
uy y
, t
u.ng so p (= n) và nh
u.ng diem
Nhu. va.y, vo.i n du lo.n t`
uy y
.
zn {|z| < 1} mà: |S2n (zn ) Sn (zn )| lo.n bao nhieu t`
.
èu trong h`nh tròn do.n vi..
T`
u do suy ra`ng chuo i da cho ho.i tu. khong d
è su.. ho.i tu. d
èu sau day.
u.ng minh dau hie.u do.n gian v
Werierstrass da ch

u.c
84
- i.nh l
àu t`
o hie.u k0 n`
D
y 1.4.5. Gia su. b
u. s
ao d
o v`
a v
o.i mo.i z D:
at d
1. |fn (z)| 6 an , an > 0, n > k0 .
X
i s
an h
o.i tu..
2. Chu
o
o
(1.41)
n>1
èu (v`
o chu
o i (1.39) h
o.i tu. d
a tuye.t d
oi) tren t
a.p ho..p D.
Khi d
u.ng minh. V` chuo i (1.41) ho.i tu. nen > 0, N () > k0 sao cho
Ch
P

y.
aN +k < vo.i m N bat k`

16k6m
Do do ta co

X
X
X

fN +k (z) 6
|fN +k (z) 6
aN +k < .

16k6m
16k6m
16k6m
èu tren D.
V` va.y, theo di.nh ngha, chuo i (1.39) ho.i tu. d
- i.nh l
i (1.39) h
èu tren D v`
D
y 1.4.6. Gia su. chu
a m
o i s
o ha.ng cua
o
o.i tu. d
èu l`
a nh
u.ng h`
o t
ong S(z) cua chu
o i c
ung l`
a
am lien tu.c tren D. Khi d
n
o d
h`
am lien tu.c tren D.
àn ch
Ch
u.ng minh. Gia su. z0 D là diem co di.nh bat k`
y. Ta c
u.ng minh
ra`ng:
èu co:
> 0, = (z0, ), sao cho z D U (z0, ) d
|S(z) S(z0)| < .
èu nen
Tha.t va.y, v` chuo i (1.39) ho.i tu. d
> 0, N = N (), N N sao cho
|S(z) SN (z)| <
,
3
z D.
òn ta.i so = (z0, ) sao

V` hàm SN (z) lien tu.c nen vo.i > 0 da cho.n, t
cho
|SN (z) SN (z0 )| <
,
3
z D U (z0 , ).
èn ph
1.4. L
u.c
85
u.c này thu du.o..c:

T`
u. cac he. th
|S(z) S(z0)| 6 |S(z) SN (z)| + |SN (z) SN (z0)| + |S(z0) SN (z0)|

6 + + = .
3 3 3
Lo.p cac chuo i hàm do.n gian nhat và là cong cu. co y
ngha da.c bie.t quan
.
.
u u cac hàm bien ph
u c là cac chuo i l
uy th`
u.a.
tro.ng de nghien c
1.4.4
uy th`
u.a
Chu
o i l
Chuo i hàm da.ng

X
ak (t z0 )k ,
(1.42)
k>0
i
trong do z0, ak , k = 0, 1, 2, . . . là nh
u.ng so ph
u.c cho tru.o.c, du.o..c go.i là chu
o
l
uy th`
u.a. So z0 du.o..c go.i là tam cua chuo i, ak , k = 0, 1, 2, . . . du.o..c go.i là
uy th`
u.a.
nh
u.ng he. so cua chuo i l
Neu da.t z = t z0 th` co the viet chuo i (1.42) du.o.i da.ng
X
an z n .
(1.43)
n>0
àu tien ta se nghien c

uc cua ta.p ho..p diem ho.i tu. cua chuo i
D
u.u cau tr
(1.43). Hien nhien ta.p ho..p do khong trong v` trong mo.i tru.ò.ng ho..p chuo i
(1.43) ho.i tu. ta.i diem z = 0 vo.i tong ba`ng a0 .
òm mo.t diem
òn ta.i nh
uy th`
u.a vo.i ta.p ho..p diem ho.i tu. g
T
u.ng chuo i l
z = 0 duy nhat. Chang ha.n, ta xet chuo i
X
nn z n .
1+
n>1
òn ta.i so hie.u n0 mà bat d

àu t`
Vo.i mo i z 6= 0 co di.nh, t
u. do |nz| > 2 và do
do |nn z n | > 2n . V` va.y
lim nn z n 6= 0

u.c
86
èu kie.n c
àn cho su.. ho.i tu. khong thoa man.
t
u.c là di
Bay giò. ta xet chuo i
1+
X zn
n
n
n>1
àu t`
u.u ha.n, bat d
Vo.i mo i z h
u. so hie.u n0 xac di.nh, ta co
z 1

6
n
2
t
u.c là
zn
1

n < n
n
2
P 1
ho.i tu. nen chuo i l
uy th`
u.a ho.i tu. trong toàn ma.t phang.
n
2
n>1
òn ta.i nh
T
u.ng chuo i l
y ta.i
uy th`
u.a ho.i tu. ta.i nh
u.ng diem này, phan k`
nh
u.ng diem khac. Chang ha.n chuo i da xet trong V du. 6 ho.i tu. trong h`nh
tròn và phan k`
y ngoài h`nh tròn do.n vi..
u.u cau tr
u.ng minh:
uc cua ta.p ho..p diem ho.i tu., ta ch
De nghien c
V` chuo i
- i.nh l
o.i tu. ta.i diem z0 6= 0

D
y 1.4.7. (N. Abel) Neu chu
o i l
uy th`
u.a (1.43) h

oi trong h`nh tr`
on |z| < |z0| .
th` n
o h
o.i tu. tuye.t d
Ch
u.ng minh. V` chuo i (1.43) ho.i tu. ta.i diem z0 nen
lim an z0n = 0.
èu bi. cha.n, nen t

òn ta.i ha`ng so du.o.ng M sao cho
Nhu.ng mo.i day ho.i tu. d
|anz0n | 6 M,
n = 0, 1, 2, . . .
den bat dang th

u.c này ta co:
De y

z n
n

n
|an z | = an z0
6 M qn;
z0
P n
V` chuo i so q ho.i tu. nen t`
u. do suy ra ket
n
z

= q < 1.
z0
lua.n cua di.nh l
y.
èn ph
1.4. L
u.c
87
H
e. qua 1.4.1. Neu chu
o i (1.43) ph
an k`y ta.i diem z = z1 th` n
o c
ung ph
an
a |z| > |z1|.
k`y ta.i mo.i diem z m`
z| > |z1| th` theo
Ch
u.ng minh. Tha.t va.y, neu chuo i (1.43) ho.i tu. ta.i diem z, |

di.nh l
y Abel, chuo i do ho.i tu. trong h`nh tròn |z| < |
z | và do do ca ta.i diem
z1.
òn ta.i so R > 0 sao cho
Tren co. so. di.nh l
y Abel, ta se ch
u.ng minh ràng t
chuo i (1.43) ho.i tu. khi |z| < R và phan k`
y khi |z| > R.
.
.
uy th`
u a ho.i tu. ta.i mo.t diem duy nhat z = 0
Hien nhien, doi vo i cac chuo i l
.
è còn
.ng ba`ng 0 hoa.c . Van d
hoa.c tren toàn ma.t phang th` so R tu o.ng u
u.ng diem này và phan
la.i là xet tru.ò.ng ho..p khi chuo i (1.43) ho.i tu. ta.i mh
k`
y ta.i nh
u.ng diem kia.
y sau day:
Ta co di.nh l
- i.nh l
èn h
D
y 1.4.8. Mi
o.i tu. cua chu
o i l
uy th`
u.a (1.43) l`
a h`nh tr`
on
S = {z C : |z| < R}
v
o.i b
o.c v`
ao c
ac he. s
o cua chu
o i. S
o R go.i l`
a
an knh R x
ac di.nh, phu. thu
b
an knh h
o.i tu. cua chu
o i.
òn ta.i doa. n thang
Ch
u.ng minh. Theo di.nh l
y Abel, tren nu.a tru.c du.o.ng R+ t
[a1, b1 ] mà a1 là diem ho.i tu., b1 là diem phan k`
y cua chuo i (1.43). Do do,
è còn la.i là
y khi |z| > b1. Van d
chuo i (1.43) se ho.i tu. khi |z| < a1 và phan k`
xet su.. ho.i tu. trong vành tròn
V1 = {a1 < |z| < b1 }.
àu m
Ta k
y hie.u [a2, b2] là nu.a doa.n thang cua [a1, b1] mà d
ut ben trai là
àu m
ut ben phai là diem phan k`
y. Theo
diem ho.i tu. cua chuo i (1.43), còn d
y Abel, chuo i (1.43) ho.i tu. khi |z| < a2 và phan k`
y khi |z| > b2 và ta
di.nh l
.
tiep tu.c xet su. ho.i tu. trong vành
V2 = {a2 < |z| < b2 } V1 .

u.c
88
àn, ta thu du.o..c mo.t day doa.n

Bàng cach tiep tu.c qua tr`nh này vo ha.n l
òng nhau
thang l
[a1, b1 ] [a2, b2 ] [an , bn ] . . .
vo.i bn an 0 khi n .
òng nhau, t
òn ta.i suy nhat
è cac doa. n thang l
Theo nguyen l
y Cantor v
mo.t diem a thuo.c mo.i doa.n thang [an, bn ] n = 1, 2, . . .
u.ng minh ra`ng chuo i (1.43) ho.i tu. trong h`nh tròn
Ta da.t R = a và ch
{|z| < R} và phan k`
y o. ngoài h`nh tròn do.
àn den R nen t`m du.o..c ap
Tha.t va.y, gia su. |z| < R. V` an là day tang d
sao cho:
|z| < ap < a = R.
Do do, theo di.nh l
y Abel, chuo i ho.i tu. ta.i diem z. Bay giò. gia su. z 0 :
àn den R nen t`m du.o..c so bq sao cho
|z 0 | > R. V` bn là day giam d
|z 0| > bq > R.
y ta.i diem z 0 . Di.nh l
y hoàn toàn du.o..c ch
u.ng minh.
Do do chuo i phan k`
Bay giò., t`
u. cac he. so an cua chuo i ta thành la.p day:
|a1 |, |a2|1/2, . . . , |an|1/n , . . .
và da.t
= lim |an |1/n.
n
òn ta.i, co the ba`ng )

ung t
(Hien nhien so bao giò. c
- i.nh l
D
y 1.4.9. (Cauchy - Hadamard) B
an knh h
o.i tu. R cua chu
o i l
uy
.
.
.
.
th`
u a (1.43) du o. c tnh theo c
ong th
uc
R=
1
1
=
,
lim |an |1/n

n
trong d
o ta d
a.t R = 0 neu = + v`
a R = + neu = 0.
(1.44)
èn ph
1.4. L
u.c
89
u.c Cauchy - Hadamard.

Cong th
u.c (1.44) du.o..c go.i là cong th
Ch
u.ng minh. Ta lu.u y
ràng gio.i ha.n tren cua day so thu..c un du.o..c di.nh
ngha nhu. sau:

lim un = lim sup un .
n
n>p
De ch
u.ng minh cong th
u.c (1.44) ta se su. du
Cauchy.
. u ho.i tu. cua P
. ng dau hie
1/n
n
1/n
un =
, và chuo i
Da.t un = |an | r . Khi do lim un = r lim |an |
n

P
1
1/n
u.c là lim |an |1/n < .
|an |rn ho.i tu. khi lim un = r lim |an |1/n < 1, t
n
n
n
r
n
.
y.
T`
u do suy ra ket lua.n cua di.nh l
- i.nh l
i l
èu trong h`nh tr`
o.i tu. d
D
y 1.4.10. Chu
o
uy th`
u.a (1.43) h
on d
ong
o R l`
a b
an knh h
o.i tu. cua chu
o i.
{|z| 6 r < R}, trong d
P
Ch
u.ng minh. V` diem z = r na`m trong h`nh tròn ho.i tu. nen chuo i so |an |rn
n
ho.i tu.. Ngoài ra, khi |z| 6 r ta co

|an z n | 6 |an |rn ,
n,
u. dau hie.u ho.i tu. cua Weierstrass.

y du.o..c suy t`
và v` va.y ket lua.n cua di.nh l
i l
`m
a h`
am lien tu.c ta.i mo.i diem z n
H
e. qua 1.4.2. T
ong cua chu
o
uy th`
u.a l`
a
trong h`nh tr`
on h
o.i tu. cua n
o.
uc mu.c này, ta xet cac phep toan so ho.c co. ban doi vo.i cac chuo i
De ket th
l
uy th`
u.a.
Gia su. ban knh ho.i tu. R cua chuo i (1.43) khac 0 và r là so t`
uy y
thoa
èu kie.n
man di
0 < r < R.
è tnh duy nhat cua chuo i l
Ta co di.nh l
y sau day (go.i là di.nh l
y v
uy th`
u.a).

u.c
90
- i.nh l
ang 0 kh
ap no.i
D
y 1.4.11. Neu t
ong S(z) cua chu
o i l
uy th`
u.a (1.43) b
trong h`nh tr`
on {|z| < r} th` an = 0, n = 0, 1, 2, . . .
u.ng minh di.nh l
u.ng. Gia
y bàng phu.o.ng phap phan ch
Ch
u.ng minh. Ta ch
àu tien cua chuo i (1.43). Khi do
su. am là he. so 6= 0 d
S(z) = am z m + am+1 z m+1 + = z m [am + am+1 z + . . . ]
X
= zm
am+k z k = z m S0 (z).
k>0
Theo gia thiet, tong S0(z) cua chuo i
am+k z k ba`ng 0 khap no.i trong
k>0
vành tròn {|z| < r} \ {0}. Ta da.t:

S0 (z) =
am+k z k .
k>1
òn ta.i so > 0 sao cho

Hàm S0 (z) lien tu.c khi |z| 6 r và S0(0) = 0. Do do t
khi |z| 6 ta co:
1
X

am+k z k < |am |
|S0(z)| =
2
k>1
và t`
u. do:

X

k
am+k z
|S0(z)| = |am + S0 (z)| = am +
k>1
X

1
1

k
> |am |
am+k z > |am| |am | = |am |.
2
2
k>1
èu này mau thua n vo.i dang th

Nhu.ng di
u.c
S0 (z) = 0,
z {0 < |z| 6 }.
èn ph
1.4. L
u.c
91
.ng cua chuo i

Bay giò. gia su. R1 > 0, R2 > 0 là ban knh ho.i tu. tu.o.ng u
l
uy th`
u.a
X
S1 (z) =
an z n ,
(1.45)
n>0
S2 (z) =
bn z n .
(1.46)
n>0
Da.t = min(R1 , R2 ). V` h`nh tròn {|z| < } là h`nh tròn ho.i tu. chung
è tong
cua cac chuo i (1.45), (1.46) nen ta.i mo i diem z cua no ta co the noi v
và hie.u cua hai chuo i (1.45) và (1.46).
X
X
X
X
an z n +
bn z n =
(an bn )z n =
cn z n .
(1.47)
n>0
n>0
n>0
n>0
y Abel, ban knh ho.i tu. R cua chuo i (1.47) lo.n ho.n hoa.c bàng
Theo di.nh l
, R > .
Tha.t va.y, ta da.t
n = |an | + |bn |.
khi do |cn | < n . Neu r < th` cac chuo i
X
X
|an |rn và
|bn |rn
P
P
èu ho.i tu. và do do
d
n rn < +. Do do chuo i
(an bn )z n ho.i tu..
n>0
n>0
èu be ho.n ban knh ho.i tu. cua chuo i (1.47). Do do R > .
Va.y mo.i r < d
V` hai chuo i (1.45) và (1.46) ho.i tu. tuye.t doi khi |z| < nen co the nhan
uy th`
u.a
hai chuo i vo.i nhau và thu du.o..c chuo i l
X
X
dn z n , dn =
ak bnk .
(1.48)
n>0
06k6n
Ta se ch
u.ng minh ràng ban knh ho.i tu. cua chuo i (1.48) khong be ho.n .
Tha.t va.y, ta da.t
X
n =
|ak | |bnk |.
0kn

u.c
92
Khi do |dn | 6 n .
P
P
|an |rn và
|bn |rn ho.i tu. và do do
Neu r < th` cac chuo i
n>0
n rn =
X
n>0
n>0
|ap |rp
X
p>0

|bq |rq < +.
q>0
Nhu. va.y, khong mo.t so r nào, r < co the vu.o..t qua ban knh ho.i tu. cua
chuo i (1.48). Do do ban knh ho.i tu. cua chuo i (1.48) lo.n ho.n hoa.c bàng .
Ta nha.n xet ra`ng khi b0 6= 0, ta co the xet thu.o.ng cua hai chuo i (1.45)
P n
dn z . Do b0 6= 0 nen cac he. so dn
uy th`
u.a
và (1.46) và thu du.o..c chuo i l
n>0
òi sau:
cua chuo i do du.o..c xac di.nh do.n tri. t`
u. cac he. th
u.c truy h
X
bk dnk = an , n = 0, 1, 2, . . .
06k6n
và co the ch
u.ng minh ràng khi b0 =
6 0 th` ban knh ho.i tu. cua chuo i
X
dn z n
n>0
là khac 0 neu R1 6= 0, R2 6= 0.
1.4.5
èu tr
o.i tu. d
ac
Su.. h
en t`
u.ng comp

Gia su. D là mi
u.c C. Ta se k
y hie.u C(D) là ta.p ho..p
cac hàm lien tu.c trong D. Trong l
y thuyet cac hàm chnh h`nh, su.. ho.i tu.
èu cua day (chuo i) tren mo i ta.p ho..p dong và bi. cha.n thuo.c D là rat quan
d
c cua mi
èu tren t`
èn D
u.ng comp
o.i tu. d
a
tro.ng. Ta se go.i su.. ho.i tu. do là su.. h
èu trong mi
èn D.
de phan bie.t vo.i su.. ho.i tu. d
- i.nh ngha 1.4.7. Gia su. cho day hàm fn C(D). Day hàm fn du.o..c go.i
D
c cua mi
èu tren t`
èn D neu vo.i mo.i compac K D
u.ng comp
a
là day h
o.i tu. d
èu.
day cac ha.n che {fn |K} ho.i tu. d
èu trong mi
èn D th` ho.i tu. d
èu tren
Ta nha.n xet ra`ng mo.i day ho.i tu. d
.
.
.
èu khang di.nh ngu o. c la.i, noi chung, là khong
èn do. Di
t`
u ng compac cua mi
ung.
d
èn ph
1.4. L
u.c
93
èu do ba`ng v du. sau day. Ta xet day hàm

Ta se ch
u.ng to di
fn (z) = 1 + z + + z n .
1. Day da cho ho.i tu. trong h`nh tròn do.n vi. (xem v du. 4 mu.c tru.o.c).
èu tren t`
u.ng compac cua h`nh tròn do.n vi.. Tha.t va.y,
2. Day fn ho.i tu. d
u. K
gia su. K U = {|z| < 1} là compac nào do và > 0 là khoang cach t`
den U . Khi do, vo.i mo.i z K ta co
|z| 6 1 ,
và

n+1 1 z p
|fn+p fn | = |z
+ + z | = z

1z
1 + |z|p
2
6 (1 )n+1
6 |z|n+1
1 |z|
n+1
n+p
2
àn den 0 khi n nen co the làm
Hien nhien ra`ng da.i lu.o..ng (1 )n+1 d
cho no be ho.n > 0 khi n > N ().

èu trong h`nh tròn do.n vi.. Di
èu này
3. Day hàm da cho khong ho.i tu. d
.
.
.
.
.
u ng minh trong v du. 6 mu.c tru o c.
du o. c ch
- i.nh l
c cua
èu tren t`
a
o.i tu. d
u.ng comp
D
y 1.4.12. Neu d
ay h`
am fn C(D) h
.
èn D th` h`
mi
am gi
o i ha.n f C(D).
èu tren t`
Ch
u.ng minh. Neu day hàm lien tu.c fn ho.i tu. d
u.ng compac K th`
u.ng compac K D lien tu.c. V` D là
hàm gio.i ha.n f co ha.n che f |K tren t`
èn C nen mo.i diem z0 D d
èu co lan ca.n compac U (z0 , ) nàm trong
mi
D. T`
u. do suy ra tnh lien tu.c cua hàm f trong D.
è su.. ho.i tu. d
èu tren t`
Ta se ch
u.ng minh tieu chuan sau day v
u.ng compac.
- i.nh l
c cua mi
èu tren t`
èn
D
y 1.4.13. D
ay h`
am fn C(D) h
o.i tu. d
u.ng comp
a
i diem z0 D t
òn ta.i l
oi v
o.i m
an c
a.n m`
a ta.i d
o d
ay h
o.i
o
D khi v`
a ch khi d
èu.
tu. d
94

u.c
èu kie.n c
àn. Di
èu kie.n c
àn o. day là hien nhien v` neu
Ch
u.ng minh. 1. Di
èu tren do và v` va.y no se ho.i tu.
{|z z0| 6 } D th` day phai ho.i tu. d
èu trong lan ca.n {|z z0| < }.
d
èu kie.n du. Ta se ch
èu kie.n du ba`ng phu.o.ng phap phan
u.ng minh di
2. Di
èu kie.n cua di.nh l
y du.o..c thoa man nhu.ng day ho.i tu. khong
ch
u.ng. Gia su. di
èu tren compac K D nào do. Khi do c
àn phai t
òn ta.i so du.o.ng 0 , nh
u.ng
d
so tu.. nhien nk (nk < nk+1 ) lo.n bao nhieu t`
uy y
và nh
u.ng diem zk K sao
cho
|f (zk ) fnk (zk )| > 0 ,
trong do f là hàm gio.i ha.n cua day.
T`
u. day diem {zk } ta co the cho.n day con {zk0 } ho.i tu. den diem z0 K nào
èn D nen theo di
òn ta.i lan ca.n
y, t
do. V` z0 là diem cua mi
èu. Do do ta.i mo.i diem z U (z0 , )
U (z0 , ) D mà trong do day ho.i tu. d
ta co
|f (z) fn (z)| < 0
vo.i n du lo.n.
òn ta.i nh
ung ta suy ra ràng t
u.ng ch so nk ,
Ma.t khac, t`
u. gia thiet cua ch
àu
uy y
sao cho ta.i cac diem zk0 na`m trong U (z0 , ) (mo.i diem zk0 bat d
lo.n t`
èu thuo.c U (z0 , )), ta co bat dang th
u.c ngu.o..c la.i
t`
u. mo.t so hie.u nào do d
|f (zk0 ) fn (zk0 )| > 0.
ung ta là khong d
ung. Di.nh
T`
u. mau thua n do suy ra ra`ng gia thiet cua ch
.
.
.
u ng minh.
l
y du o. c ch
èu cua day
Nh
a.n xet. 1. T`
u. su.. phan tch tren day suy ra ràng tnh ho.i tu. d
èu trong mi
èn
hàm tren t`
u.ng compac co dòi hoi yeu ho.n so vo.i tnh ho.i tu. d
D.
2. V` co the xem day hàm nhu. là day cac tong rieng cua mo.t chuo i nen
èu
cac ket qua da tr`nh bày tren day du.o..c chuyen sang cho cac chuo i ho.i tu. d
.
mo.t cach tu. nhien.
1.5. Hàm arg z
1.5
1.5.1
95
H`
am arg z
Tnh li
en tu.c cua h`
am arg z
Gia su.
= {0, ei }
là nhat cat theo tia la.p vo.i hu.o.ng du.o.ng cua tru.c thu..c goc và di t`
u. goc
èn do.n lien. Khi
to.a do. den diem , và D = C \ . Ro ràng D là mi
do hàm (z) = arg z du.o..c xac di.nh mo.t cach do.n tri. bo.i he. phu.o.ng tr`nh
x = r cos (z), y = r sin (z) (v` < (z) < + 2, z D ).
V du. 1. Gia su. D = C \ (0, ei ). Khi do hàm acgumen = arg z là
hàm lien tu.c z D .
uy y
và gia su.
Ch
u.ng minh. Tha.t va.y, ta co di.nh diem z0 C \ (0, ei) t`
> 0 cho tru.o.c. Ta xet - lan ca.n thuo.c D cua diem z0:
U (z0 , ) = {z D : |z z0 | < }.
e dàng thay ràng z U (z0, ) ta co
D
|(z) (z0 )| < arcsin
|z0|
Nhu.ng v` khi x > 0 arcsin x < 2x nen

|(z) (z0)| <
2
< ,
|z0 |
z U (z0 , ).
èu phai ch
u.ng minh.
T`
u. do suy ra di
Ta lu.u y
ra`ng tren nhat cat hàm (z) co gian doa.n. Hie.u cac gia tri.
àn den diem tren bò. ben phai và bò. ben trai là ba`ng
gio.i ha.n cua (z) khi z d
2.
u.c ta.p ho.n, (z) khong the xac di.nh
Trong tru.ò.ng ho..p nhat cat da.ng ph
u.c < < + 2 du.o..c. Khong di sau vào chi tiet, ta ch
nhò. bat dang th
lu.u y
ra`ng trong tru.ò.ng ho..p này (z) c
ung du.o..c xac di.nh do.n tri. và là mo.t
hàm lien tu.c cua z.

u.c
96
1.5.2
o.ng cong
S
o gia cua acgumen do.c theo du.`
- i.nh ngha 1.5.1. Gia su. du.ò.ng cong khong di qua goc to.a do. z = 0.
D
u.
Khi do goc quay cua vecto. z khi diem z chuyen do.ng theo du.ò.ng cong t`
àu den diem cuoi du.o..c go.i là so gia cua acgumen z do.c theo du.ò.ng
diem d
cong và k
y hie.u là arg z.
V du. 2
àu 1 i và diem cuoi 1+ i th` arg z =
1. Neu là doa.n thang vo.i diem d
.
2
òng h
ò
èu kim d
2. Neu + = {z : |z| = 1, Im z > 0} vo.i hu.o.ng ngu.o..c chi
th` + arg z = .
òng h
ò
èu kim d
ung chi
3. Neu = {z : |z| = 1, Im z 6 0} vo.i hu.o.ng c`
th` arg z = .
e n doi vo.i arg z. V`
u.c bieu di
Bay giò. ta neu ra cong th
x = r cos ,
y = r sin ,
nen
dx = cos dr r sin d,
dy = sin dr + r cos d.
Do do
rd = sin dx + cos dy
và
d = d(arg z) =
Bay giò. ta xet
ydx + xdy
x2 + y 2
(1.49)
d(arg z). Tch phan này bàng hie.u gi

u.a gia tri. acgumen
àu và diem cuoi cua du.ò.ng cong , ngha là ba`ng arg z. Nhu.
z ta.i diem d
1.5. Hàm arg z
97
va.y
arg z =
ydx + xdy
x2 + y 2
(1.50)
So gia arg z co cac tnh chat sau day.

u.c là D = {z C : 0 < |z| < } và 1 , 2 là
(I) Gia su. D = C \ {0} (t
òng luan vo.i nhau (1 2 ) trong D. Khi do
nh
u.ng du.ò.ng cong d
1 arg z = 2 arg z.
(1.51)
u. diem A den diem B. Da.t = 1 2 . V`

Ch
u.ng minh. Gia su. 1 và 2 di t`
1 2 trong D và
x
y
=
y x2 + y 2
x x2 + y 2
lay theo du.ò.ng cong noi diem A vo.i diem B
nen 5 tch phan cua ydx+xdy
x2 +y 2
khong phu. thuo.c vào da.ng cua du.ò.ng cong. Do do
Z
Z
ydx + xdy
ydx + xdy
=
(1.52)
2
2
x +y
x2 + y 2
1
T`
u. (1.50) và (1.52) suy ra (1.51).
Da.c bie.t t`
u. tnh chat (I) r
ut ra
.
.
(II) Neu D là du ò ng cong dong và 0 trong D th`
arg z = 0.
(1.53)
ràng dang th
u.c (1.51) du.o..c thoa man khong phai vo.i
Nh
a.n xet. 1. Ta lu.u y
àu m
1 và 2 bat k`
y (vo.i cac d
ut chung) trong D. Tha.t va.y, vo.i + và
da xet trong cac v du. 2) và 3) ta co 1 arg z 6= 2 arg z2. Hien nhien trong
òng luan vo.i 2 trong D.
tru.ò.ng ho..p này 1 khong d
an ho.c, t
a.p II, trang 230-232. Nh`
a xu
at
Xem G. M. Fichtengon. Co. so. giai tch to
ban Da.i ho.c v`
a Trung ho.c Chuyen nghie.p, H`
a N
o.i 1972.
5

u.c
98
2. C
ung nhu. va.y, dang th
u.c (1.53) du.o..c thoa man khong phai doi vo.i
du.ò.ng cong dong bat k`
y trong D. Chang ha.n neu = {|z| = 1} co hu.o.ng
òng h
ò th` arg z = 2. Hien nhien o. day khong d
òng
èu kim d
ngu.o..c chi
.
luan vo i 0.
(III) Neu du.ò.ng cong khong di qua diem z = 0 th`
arg z = arg z.
(1.54)
u.c (1.54) du.o..c suy t`

u. (1.50) và tnh di.nh hu.o.ng cua tch phan
Dang th
du.ò.ng.
e n du.o.i
(IV) Neu du.ò.ng cong khong di qua diem z = 0 và du.o..c bieu di
da.ng = 1 2 , trong do 1 , 2 là cac cung cua no th`
1 2 arg z = 1 arg z + 2 arg z.
èu do du.o..c suy t`
Di
u. (1.50) và tnh co.ng tnh cua tch phan du.ò.ng.
1.5.3
en tu.c cua h`
am arg z
Nh
anh do.n tri. li
èn D C. Theo di.nh ngha, hàm do.n tri. lien tu.c f (z) trong mi
èn
Gia su. mi
o.t nh
anh do.n tri. lien tu.c cua hàm da tri. F (z) neu ta.i mo.i
D du.o..c go.i là m
ung vo.i mo.t trong cac gia tri. cua F (z) ta.i diem
diem z D gia tri. f (z) tr`
òn ta.i d`
u ch mo.t nhanh do.n tri. lien tu.c trong
do. Neu doi vo.i hàm F (z) t
èn D cho tru.o.c th` ngu.ò.i ta noi ra`ng F (z) cho phep t
ach c
ac nh
anh do.n
mi
tri. lien tu.c trong D.
èn D0 = C \ R (t
è sau ta thu.ò.ng xet den mi
u.c là tru.ò.ng ho..p nhat
V
cat di theo ban tru.c thu..c am). Gia su. z0 là diem co di.nh t`
uy y
thuo.c D,
.
.
.
.
u z0 den z, z D0 (neu z = z0
(z0 , z) D0 là du ò ng cong do n lien tu.c di t`
.
.
th` (z0, z) là du ò ng cong dong). Ta.i diem z0 ta co di.nh mo.t trong cac gia
y hie.u 0 = arg z0 . Ta xet hàm
tri. cua arg z0 và k
arg z ,
z = z0,
0
(z) =
(1.55)
(z ,z) arg z,
z D, z 6= z0 .
0
1.5. Hàm arg z
99
Hàm (z) co cac tnh chat sau day:

1. (z) là hàm do.n tri. trong D0 . Tha.t va.y, gia su. 1 (z0, z) và 2 (z0 , z)
èu khong bao diem
là hai du.ò.ng cong do.n lien tu.c thuo.c D0 . V` ca 1 và 2 d
0 nen t`
u. tnh chat (I) và (II) suy ra 1 (z0 ,z) arg z = 2 (z0 ,z) arg z. Do do
y. Do do no do.n tri. trong D0 .
(z) do.n tri. ta.i diem z D0 bat k`
u.ng minh he.t nhu. trong n 1 cua
2. (z) là hàm lien tu.c trong D0 . Ch
mu.c này.
èu v`
u.a ch
u.ng minh suy ra ra`ng vo.i gia tri. du.o..c cho.n 0, hàm (z)
T`
u. di
là mo.t nhanh do.n tri. lien tu.c cua hàm da tri. arg z và nhanh do.n tri. lien tu.c
cua hàm arg z trong D0 hoàn toàn du.o..c xac di.nh bo.i gia tri. cua no ta.i mo.t
diem z0 D0 .
Tiep theo ta xet cac hàm
arg z + 2m, z = z , m Z,
0
0
m (z) =
(1.56)
(z ,z) arg z, z D, z 6= z0.
0
Do là nh
u.ng nhanh do.n tri. lien tu.c cua hàm da tri. arg z trong D0 (khi
m = 0 ta co 0 (z) = (z)).
èn D
u.c (1.56) ta thay ràng de hàm (1.56) là do.n tri. trong mi
T`
u. cong th
èu kie.n c
àn và du là so gia cua acgumen arg z khong phu. thuo.c
nào do, di
y ta co
vào du.ò.ng cong , ngha là doi vo.i du.ò.ng cong dong D bat k`
arg z = 0.
èn D khong ch
u.ng du.ò.ng cong dong Jordan bao
Noi cach khac, mi
u.a nh
è mo.t mi
èn nhu. va.y là
goc to.a do.. V du. v
D = C \ [0, ei ].
èn D {z = 0} th` trong D khong the tach
Ta da noi ro v` sao khi mi
.
nhanh do n tri. lien tu.c cua hàm arg z.
òn ta.i nhanh do.n tri. lien tu.c (z)
Gia su. ngu.o..c la.i, trong D t
cua hàm
.
0) = arg z0 + 2k0 , k0 Z+
arg z. Gia su ta.i diem co di.nh z0 D ta co (z
là so co di.nh nào do. Gia su. là du.ò.ng cong dong qua z0 và bao goc to.a
u. diem z0 th`
do. z = 0. Khi diem z vòng quanh theo hu.o.ng du.o.ng t`

u.c
100
è diem z0 th` (z)

(z)
se bien thien lien tu.c và khi z tro. v
se nha.n gia tri.

èu do co ngha là nhanh du.o..c tach (z)
+ 2. Di
2k0 + arg z + 2 = (z)
èu do ch
èn D bat k`
khong do.n tri.. Di
u.ng to ra`ng trong mi
y ch
u.a goc to.a do.
khong the tach nhanh do.n tri. lien tu.c cua hàm arg z.
1.6
B`
ai t
a.p
1. Cho di.nh th
u.c

a
z11
1

a2
z21
Dn = .
..
.
..

a2n+1 z2n+1,1
...
...
z1n
z2n
..
.
z 11
z 21
..
.
...
. . . z2n+1,n z 2n+1,1

...

. . . z 2n+1,n
...
...
z 1n
z 2n
..
.
trong do ai là so thu..c, zij là so ph

u.c. Ch
u.ng minh ra`ng Dn là so thu..c neu
àn ao neu n là so le.
n là so cha n và Dn là so thu
u.c sau:
2. Ch
u.ng minh c
a1c dang th
1

1) |a| + |b| = (a + b) ab + (a + b) + ab, a, b C.
2
2
2) |ab + 1|2 + |a b|2 = (1 + |a|2)(1 + |b|2 ), a, b C.
3) |a + b|2 + |a b|2 = 2(|a|2 + |b|2), a, b C.
+
4) Neu a = Rei , b = Rei , 0 6 < < 2 th` b a = |b a|iei 2 .
z2
z3 z2
1
= arg .
5) Neu |z1| = |z2| = |z3| th` arg
z3 z1
2
z1
3. Ch
u.ng minh ràng neu 0 6 arg z < 2 và < arctg x 6 là nh
u.ng gia
2
2
tri. chnh th`
neu a > 0, b > 0,

arctg
b
arg(a + ib) = arctg + 2 neu a > 0, b < 0,
arctg b +
neu a < 0.
a
4. Ch
u.ng minh cac bat dang th
u.c sau
1.6. Bài ta.p
101

a

1) 1 6 |arg z|, a C .
|a|
a
1
b
2) |a + b| > |a| + |b| + , a, b C, a 6= 0, b 6= 0.
|a| |b|
2

3) |z 1| 6 |z| 1 + |z||arg z|, z C.
.
4) Gia
u.c |z| 6 1,
u.ng minh ràng cac bat dang th
z
su a C và |a| < 1. Ch
a

6 1 là tu.o.ng du.o.ng vo.i nhau và trong ca hai tru.ò.ng ho..p dau ba`ng
1 az
da.t du.o..c vo.i c`
ung mo.t gia tri. z.
1 + |z|
5) Neu Re z > 0 th` |1 + z| > .
2
.
5. Ch
u ng minh ràng
s
s
a2 + b2 + a
a2 + b2 a
+ isign b
.
a + ib =
2
2
6. Go.i 0 , 1, 2 , . . . , n1 là cac can ba.c n cua do.n vi.,
k = cos
2k
2k
+ i sin
n
n
và gia su. p là so nguyen du.o.ng. Tnh tong

S = p0 + p1 + + pn1
trong hai tru.ò.ng ho..p p là bo.i cua n và p khong là bo.i cua n.
[Tra l`
o.i: S = n neu p là bo.i cua n; S = 0 neu p khong là bo.i cua n].
7. Ch
u.ng minh ràng phu.o.ng tr`nh du.ò.ng tròn di qua ba diem cho tru.o.c z1,
e n du.o.i da.ng
z2 và z3 khong nàm tren mo.t du.ò.ng thang co the bieu di

zz z z 1

z z z z 1
1 1 1 1

= 0.
z2z 2 z2 z 2 1

z z z z 1
3 3
3
3
èu kie.n
8. Xac di.nh qu
y tch nh
u.ng diem z C thoa man cac di
z a n
Im
= 0, n N, a, b C.
z b

u.c
102
u.c sau
9. Vo.i gia tri. nào cua tham so a cac du.ò.ng tròn tren ma.t phang ph
àu Riemann:
.ng vo.i du.ò.ng tròn lo.n tren ma.t c
day se tu.o.ng u
1. |z a| = a, a > 0;

a

2. z + = a, a > 0;
2
3. |z i| = a, a > 0;
4. |z 2ai| = a, a > 0.
2
òn ta.i gia tri. a
[Tra l`
o.i: 1) a = ; 2) a = ; 3) a = 2; 4) khong t
3
nào].
ung vo.i hai cu..c
10. Ch
u.ng minh ra`ng hai diem M(z1 ) và M(z2) khong tr`
àu Riemann là doi knh vo.i nhau khi và ch khi cac
Nam và Bac cua ma.t c
diem z1 và z2 lien he. vo.i nhau bo.i he. th
u.c z1 z2 = 1.
èu
11. Hay mo ta h`nh ho.c cac diem z tren ma.t phang ph
u.c thoa man cac di
kie.n:
1. d(z, 0) < R, 0 < R < 1;
2. d(z, ) < R, 0 < R < 1;
1
3. d(z, i) > ;
2
1
1
4. < d(z, 1) < ,
2
2
àu.
trong do d là khoang cach c

R
àn
[Tra l`
o.i: 1) H`nh tròn vo.i tam z = 0 và ban knh
; 2) Ph
1 R2
1
ngoài h`nh tròn vo.i tam z = 0 và ban knh
1 R2 ; 3) Nu.a ma.t phang
R
na`m o. pha tren tru.c thu..c; 4) Nu.a ma.t phang na`m o. ben phai tru.c ao cat
bo h`nh tròn vo.i tam z = 2 và ban knh 5].

àu Riemann cua ho. du.ò.ng thang song song tren ma.t
12. T`m anh tren ma.t c
u.c C qua phep chieu noi.
phang ph
Chi d
a n. Gia su. xet ho. du.ò.ng thang song song co phu.o.ng tr`nh là
u.c phep chieu noi thu du.o..c
y = kx + b, k = tg = const. T`
u. cong th
1.6. Bài ta.p
103
= k + b(1 ) và do va.y

k b = b,

1 2 1
2
2
=
+ +
2
4
Do là phu.o.ng tr`nh du.ò.ng tròn qua diem P (0, 0, 1).
àu
13. Ch
u.ng minh ra`ng trong phep chieu noi, cac du.ò.ng tròn tren ma.t c
.ng vo.i cac du.ò.ng tròn hoa.c du.ò.ng thang tren ma.t phang.
Riemann tu.o.ng u
àu se tu.o.ng u
.ng vo.i du.ò.ng thang tren
Nh
u.ng du.ò.ng tròn nào tren ma.t c
ma.t phang.
àu Riemann
Ch d
a n. Xet du.ò.ng tròn tren ma.t c
A + B + C + D = 0,

1 2 1
2 + 2 +
=
2
4
u.c cua phep chieu noi hay r
ut ra phu.o.ng
T`
u. phu.o.ng tr`nh này và cac cong th
.ng
tr`nh tu.o.ng u
(D + C)(x2 + y 2) + Ax + By = D.
T`
u. do suy ra dpcm.
u.ng minh ràng
14 Gia su. cho day a, a0, a1, . . . và lim an = a. Ch
n
!
n
X
n
ak = a.
lim 2n
n
k
k=0
u.ng minh ràng z C và m nguyen du.o.ng ta co
15 Ch

z m
|z| m |z|2 e|z|
z
6
6 e|z| 1 +
a 1 +
m
m
2m
16 Neu 0 < a0 < a1 < < an th` cac nghie.m cua phu.o.ng tr`nh
P (z) = a0 z n + a1z n1 + + an = 0

u.c
104
èn |z| 6 1.
na`m ngoài mi
17 Gia su. cac nghie.m k (k = 1, 2, . . . , n) cua da th

u.c
P (z) = a0 z n + a1z n1 + + an
(a0 6= 0)
èn {|z| 6 r} và cac nghie.m k , k = 1, 2, . . . , n cua da th

na`m trong mi
u.c
Q(z) = b0 z n + b1z n1 + + bn
(b0 6= 0)
èn {|z| > r + 2}.

na`m trong mi
èn
u.c P (z) + Q(z) nàm trong mi
Ch
u.ng minh ràng cac nghie.m cua da th
{|z| > 1} neu |a0 | 6 |b0|.
u.ng minh ràng hàm
18 Ch
w = an z n + an1 z n1 + + a1z + a0,
èn
u.ng hàng so, a1 6= 0 là do.n die.p trong mi
trong do a0, a1 , . . . , an là nh
èu kie.n
|z| < r neu r thoa man di
|a1 | 2|a2 |r (n 1)|an1 |rn2 n|an |rn1 > 0.
Chu.o.ng 2
H`
am chnh h`nh
2.1
2.2
2.3
H`
am kha vi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
106
2.1.1
H`
am R2 - kha vi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106
2.1.2
- a.o h`
am theo phu.o.ng . . . . . . . . . . . . . . . . 108
D
2.1.3
H`
am C - kha vi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110
2.1.4
M
oi lien he. gi
u.a C - kha vi v`
a R2 - kha vi . . . . . 114
2.1.5
H`
am chnh h`nh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
2.1.6
Kh
ong gian c
ac h`
am chnh h`nh . . . . . . . . . . . 121
M
o.t s
o h`
am chnh h`nh so. c
ap . . . . . . . . . . 122
- a th
2.2.1 D
u.c v`
a h`
am h
u.u ty . . . . . . . . . . . . . . . 122
2.2.2 H`
am w = z n v`
a z = n w, n N . . . . . . . . . . . 122
2.2.3
H`
am ez . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124
2.2.4
H`
am l
ogarit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126
2.2.5
H`
am l
uy th`
u.a z , R . . . . . . . . . . . . . . . 130
2.2.6
C
ac h`
am so. c
ap kh
ac . . . . . . . . . . . . . . . . 131
2.2.7
Nh
anh chnh h`nh cua h`
am da tri. . . . . . . . . . . 134
H`
am chnh h`nh v`
a
anh xa. bao gi
ac . . . . . . .
138
Chu.o.ng 2. Hàm chnh h`nh
106
2.3.1
2.3.2
ngha h`nh ho.c cua acgumen cua da.o h`

Y
am . . . 138
ngha h`nh ho.c cua m
Y
odun da.o h`
am . . . . . . . 140
Anh
xa. bao gi
ac . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141
2.3.4 Anh
xa. lien tu.c v`
a
anh xa. chnh h`nh . . . . . . . 143
2.4 C
ac d
ap . . . . . . . . . . . . . . . . 146
ang c
au so. c
2.3.3
2.5
2.4.1
-
D
ang c
au ph
an tuyen tnh . . . . . . . . . . . . . . 147
2.4.2
Anh
xa. w = ez v`
a z = log w . . . . . . . . . . . . . 160
2.4.3
H`
am Jukovski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164
2.4.4
C
ac d
ap kh
ac . . . . . . . . . . . . . . 172
ang c
au so. c
2.4.5
M
o.t s
o v du. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175
B`
ai t
a.p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
183
èu kie.n C - kha vi se du.a

Su.. thu he.p ta.p ho..p cac hàm bien ph
u.c bàng di
u.c
den lo.p cac hàm chnh h`nh. Di.nh ngha tnh C - kha vi cua hàm bien ph
se du.o..c tr`nh bày hoàn toàn tu.o.ng tu.. nhu. di.nh ngha tnh kha vi trong giai
è ngoài do, gi
òn
u.a hai khai nie.m này t
tch thu..c. Tuy co su.. giong nhau b
ta.i nh
u.ng su.. khac nhau rat cot yeu mà ta se thay ro trong chu.o.ng II này.
2.1
2.1.1
H`
am kha vi
H`
am R2 - kha vi
èn cua ma.t phang R2 và f (x, y) là hàm gia tri. thu..c hoa.c ph
Gia su. D là mi
u.c
xac di.nh trong D, z0 = x0 + iy0 D.
- i.nh ngha 2.1.1. Hàm f du.o..c go.i là R2 - kha vi ta.i diem (x0, y0 ) D neu
D
òn ta.i hàm tuyen tnh Ah + Bk cua cac bien thu..c h và k sao cho vo.i h và
t
u.c
k du be so gia cua f thoa man he. th
f (x0 + h, y0 + k) f (x0 , y0) = Ah + Bk + (h, k),
2.1. Hàm kha vi
107
u.c, = h2 + k 2 và (h, k) 0 khi 0.

trong do A, B thu..c hoa.c ph
Neu f là hàm R2 - kha vi ta.i diem z0 = x0 + iy0 D th` cac ha`ng so A
u.c) du.o..c xac di.nh duy nhat và tu.o.ng u
.ng ba`ng
và B (thu..c hoa.c ph
A=
f
(x0 , y0),
x
B=
f
(x0, y0 )
y
và bieu th
u.c
df =
f
f
(x0, y0 )h +
(x0 , y0)k
x
y
(2.1)
du.o..c go.i là vi ph

an cua hàm f ta.i diem (x0, y0).
èn thong doi vo.i h và k:
Bàng cach su. du.ng k
y hie.u co tnh chat truy
h = dx, k = dy, t`
u. (2.1) ta co
df =
f
f
(x0, y0)dx +
(x0 , y0)dy.
x
y
òn ta.i trong mo.t lan ca.n nào do

ra`ng neu cac da.o hàm rieng t
Ta lu.u y
cua diem (x0, y0 ) và lien tu.c ta.i diem ay th` f là hàm R2 - kha vi ta.i diem
èn D du.o..c go.i là kha vi
do. Hàm f co cac da.o hàm rieng lien tu.c trong mi
èn do.
lien tu.c trong mi
Bay giò. ta xet vi phan
df =
f
f
dx +
dy.
x
y
(2.2)
Doi vo.i cac hàm z = x + iy và z = x iy ta co

dz = dx + idy,
dz = dx idy
và do do
1
1
dx = (dz + dz), dy = (dz dz).
2
2i
u.c
The (2.3) vào (2.2) ta thu du.o..c he. th
1 f
f
1 f
f
df =
i
dz +
+i
dz.
z x
y
2 x
y
(2.3)
108
Bàng cach da.t
1 f
f
f
,
=
i
z
2 x
y
f
1 f
f
=
+i
z
2 x
y
(2.4)
ta co
f
f
f
=
+
,
x
z
z
f
f
f
=i
y
z
z
và co the viet bieu th

u.c vi phan cua hàm R2 - kha vi du.o.i da.ng
df =
f
f
dz +
dz.
z
z
(2.5)
- i.nh l
e n vi ph
D
y 2.1.1. Phep bieu di
an (2.5) cua h`
am R2 - kha vi f l`
a duy
a neu c
o
nh
at, t
u.c l`
df = Adz + Bdz
th` A =
f
;
x
B=
Ch
u.ng minh. V` dz = dx + idy, dz = dx idy nen
df = (A + B)dx + i(A B)dy.
T`
u. do thu du.o..c
A+B =
f
;
x
i(A B) =
èu phai ch
Giai he. phu.o.ng tr`nh này ta thu du.o..c di
u.ng minh.
2.1.2
- a.o h`
D
am theo phu.o.ng
Gia su. f (z) là hàm R2 - kha vi ta.i diem z0 D và f là so gia cua no ta.i
.ng vo.i z = rei.
diem z0 u
f
và xet gio.i ha.n cua no khi z 0 sao cho
Ta thành la.p ty so
z
lim = lim (arg z) =
z0
z0
trong do là mo.t so co di.nh cho tru.o.c.
2.1. Hàm kha vi
109
f
- i.nh ngha 2.1.2. Gio.i ha.n cua ty so
khi z 0 mà = lim (argz)
D
z0
z
am cua h`
am f theo phu.o.ng ta.i diem z0 .
du.o..c go.i là da.o h`
f
và nhu. va.y
y hie.u là
Da.o hàm theo phu.o.ng du.o..c k
z
f
f
= lim
z
z
=const
z0
y sau day:
Ta co di.nh l
- i.nh l
ac gi
a tri.
o t
a.p ho..p c
D
y 2.1.2. Gia su. f l`
a h`
am R2 - kha vi. Khi d
da.o h`
am theo phu.o.ng ta.i diem z0 cho tru.
o.c l
a.p th`
anh du.`
o.ng tr`
on v
o.i t
am
f
f

`ng .
v`
a b
an knh b
a
ta.i diem
z
z
.
Ch
u ng minh. Theo gia thiet ta co f là hàm R2 - kha vi, nen
f =
trong do lim
f
f
z +
z + o(z),
z
z
(2.6)
o(z)
= 0 khi z 0. Do do
z
f
f 2i
f
=
+
e
+ (z),
z
z
z
trong do (z) =
o(z)
, và ta thu du.o..c
z
f
f
f 2i
f
=
+
e
= lim
.
z
z
z
z
(2.7)
Cong th
u.c (2.7) ch
u.ng to ra`ng cac gia tri. da.o hàm cua hàm f theo
f
ày du.ò.ng tròn vo.i tam ta.i diem
và ban knh
phu.o.ng ta.i diem z0 lap d
z
f

ba`ng .
z
Tru.ò.ng ho..p da.c bie.t quan tro.ng là tru.ò.ng ho..p khi da.o hàm theo mo.i
ung nhau. Khi do, du.ò.ng tròn da noi trong di.nh l
y 2.1.2 se suy
phu.o.ng tr`
f
(z0 ).
bien thành mo.t diem
z
110
2.1.3
H`
am C - kha vi

Gia su. D là mi
u.c C và f là hàm bien ph
u.c z = x + iy
xac di.nh trong D. Ta co di.nh ngha quan tro.ng sau day:
- i.nh ngha 2.1.3. Hàm f du.o..c go.i là C - kha vi ta.i diem z0 D neu t
òn
D
ta.i gio.i ha.n
f (z0 + h) f (z0 )
h
h0
lim
h 6= 0
và ta noi ra`ng hàm f c

o da.o h`
am theo bien ph
u.c ta.i diem z0 và k
y hie.u là
df
f 0 (z0 ) hay
(z0 ):
dz
f 0 (z0 ) =
df (z0 )
f (z0 + h) f (z0)
= lim
dz
h
h0
(2.8)
h 6= 0
òn ta.i doi vo.i mo.i c

Di.nh ngha 2.1.3 dòi hoi ràng gio.i ha.n (2.8) phai t
ach
.
.
àn den z0 . Noi chnh xac ho n, he. th
u c (2.8) co ngha ràng: > 0,
cho z d
u.c
= () > 0 sao cho khi 0 < |h| < th` bat dang th
f (z + h) f (z )

0
0
0
f (z0) <

h
(2.9)
du.o..c thoa man. Nhu. va.y ta dòi hoi ràng khi h 0 (t

u.c là z z0 ) theo b
at
o.ng n`
ao ty so
c
u. du.`
f (z0 + h) f (z0 )
h
àn to.i c`
ung mo.t gio.i ha.n.
phai d
u.c (2.9) c
ung suy ra ra`ng neu h`
am f (z) c
o da.o h`
am ta.i diem z0
T`
u. he. th
èu khang di.nh ngu.o..c la.i là khong d
th` n
o lien tu.c ta.i diem d
o. Di
ung.
.
.
èn
T`
u di.nh ngha da.o hàm (2.8) và cac tnh chat cua gio i ha.n trong mi
ph
u.c suy ràng cac quy tac co. ban de tnh da.o hàm cua tong, tch và thu.o.ng
2.1. Hàm kha vi
111
èu
cua hai hàm. cua hàm ho..p và hàm ngu.o..c doi vo.i cac hàm bien thu..c d
u.c.
du.o..c bao toàn doi vo.i cac hàm bien ph
è tu.. nhien là: tnh C - kha vi da neu
Bay giò. ta chuyen sang xet van d
àn
.ng vo.i tnh chat do.n gian nào cua cac hàm u(x, y) và v(x, y) là ph
tu.o.ng u
àn ao cua hàm f (z).
thu..c và ph
- i.nh l
D
y 2.1.3. Gia su. h`
am
f (z) = u(x, y) + iv(x, y)
l`
a C - kha vi
v(x, y) c
o c
ac
ta.i diem z = x + iy. Khi d

o ta.i diem (x, y) h`
am u(x, y) v`
a
èu kie.n
am rieng theo bien x v`
a y thoa m
an di
da.o h`
v
u
=
,
x y
v
u
=
y
x
(2.10)
èu kie.n Cauchy - Riemann.

a c
ac di
C
ac he. th
u.c (2.10) du.o..c go.i l`
èn D C và co da.o
Ch
u.ng minh. Gia su. hàm w = f (x) xac di.nh trong mi
hàm ta.i diem z D:
f (z + z) f (z)
w
= lim
(2.11)
z0
z
z
àn den 0 gio.i ha.n (2.11) phai
Nhu. va.y vo.i mo.i cach cho z = x + iy d
òn ta.i và d
èu ba`ng mo.t gia tri. là f 0 (z). Do do gio.i ha.n ay phai t
òn ta.i trong
t
hai tru.ò.ng ho..p rieng sau
a) z = x + i0 = x và x 0.
b) z = 0 + iy = iy và y 0.
u. nhat ta co
Trong tru.ò.ng ho..p th
h u(x + x, y) u(x, y)
v(x + x, y) v(x, y) i
f 0 (z) = lim
+i
x0
x
x
u(x + x, y) u(x, y)
v(x + x, y) v(x, y)
+ i lim
= lim
x0
x0
x
x
v
u
(x, y) + i (x, y).
(2.12)
=
x
x
f 0 (z) = lim
z0
112
u. hai:
h u(x, y + y) u(x, y)
v(x, y + y) v(x, y) i
f 0 (z) = lim
+i
y0
iy
iy
u(x, y + y) u(x, y)
v(x, y + y) v(x, y)
+ lim
= lim
y0
y0
iy
y
v
u
(x, y).
(2.13)
= i (x, y) +
y
y
T`
u. (2.12) và (2.13) ta thu du.o..c
v
u
=
x
y
v
v
u
u
+i
=
i
u
v
x
x
y
y
=
y
x
u.ng minh.
y du.o..c ch
Di.nh l
èu
Ro ràng là cac he. qua thu du.o..c t`
u. tnh C - kha vi là an tu.o..ng ho.n nhi
u. tnh C - lien tu.c. Ngoài vie.c cac hàm u(x, y)
so vo.i cac he. qua thu du.o..c t`
và v(x, y) co cac da.o hàm rieng cap 1, cac da.o hàm này còn phai lien he. vo.i
nhau bo.i cac phu.o.ng tr`nh vi phan (2.10).
Nhu. va.y, tha.m ch neu u(x, y) và v(x, y) co cac da.o hàm rieng cap 1 th`
noi chung hàm u + iv khong phai là hàm kha vi cua z.
èu kie.n c
àn de
u.c Cauchy - Riemann (2.10) la.p thành di
T`
u. do, cac he. th
èu kie.n du. Ta xet
hàm f (z) là C - kha vi. Tuy nhien do khong phai là di
mo.t vài v du..
p
Ta xet hàm f (z) = |xy|. Hàm này trie.t tieu tren ca hai tru.c và do do
khi z = 0 ta co
u
v
v
u
=
=
=
=0
x
y
x y
èu kie.n Cauchy - Riemann thoa man. Nhu.ng hàm f (z) khong C kha vi
và di
p
|xy|
f (z)
=
và neu x = r, y = r trong
ta.i diem z = 0. Tha.t va.y, ta co
z
x + iy
p
||
àn to.i
u.c do d
do , là nh
khi r 0.
u.ng ha`ng so còn r > 0 th` he. th
+ i
Nhu. va.y gio.i ha.n khong duy nhat và hàm khong C - kha vi.
2.1. Hàm kha vi
113
V du. này ch
u.ng to ra`ng hàm f (z) co the khong C - kha vi neu he. ty so
f (z) f (z0)
àn den gio.i ha.n do.c theo hai du.ò.ng thang vuong goc. Và noi
d
z z0
àn den gio.i ha.n
chung, hàm f co the khong C - kha vi cho d`
u ty so tren d
theo mo.t lo.p cac du.ò.ng da.c bie.t nào do. Chang ha.n, ta xet hàm
2
xy (x + iy) neu z 6= 0,
x4 + y 4
f (z) =
0
neu z = 0.
f (z) f (0)
e dàng thay ràng lim
D
= 0 neu z 0 do.c theo bat c
u. du.ò.ng
z
thang nào qua goc to.a do.. Nhu.ng tren du.ò.ng cong x = y 2 ta co
y4
1
f (z) f (0)
= 4
=
4
z
y +y
2
Do do hàm f (z) khong C - kha vi ta.i diem z = 0.
èu kie.n du de f (z) là C - kha vi neu gia thiet
Cac he. th
u.c (2.10) se là di
èu t
òn ta.i
them ràng ca bon da.o hàm rieng cap 1 cua hàm u(x, y) và v(x, y) d
trong lan ca.n diem (x, y) và lien tu.c ta.i diem (x, y). Ta co
- i.nh l
ac h`
am u(x, y) v`
a v(x, y) c
o c
ac da.o
D
y 2.1.4. Neu ta.i diem (x, y) c
èu kie.n Cauchy - Riemann th` h`
am bien
h`
am rieng lien tu.c thoa m
an c
ac di
o da.o h`
am ta.i diem z = x + iy.
ph
u.c f (z) = u + iv c
Ch
u.ng minh. Gia su. cac hàm u và v co cac da.o hàm rieng lien tu.c ta.i diem
u.c là so gia u và v tu.o.ng u
.ng
(x, y). Khi do u và v kha vi ta.i diem do, t
e n du.o.i da.ng
vo.i cac so gia x và y co the bieu di
u
u
x +
y + o1 (), 0
x
y
v
v
v = v(x + x, y + y) v(x, y) =
x +
y + o2 (), 0
x
y
p
trong do = |z| = x2 + y 2, o1 () và o2 () ( 0) là nh
u.ng vo c`
ung
.
.
.
u c là
be cap cao ho n so vo i , t
u = u(x + x, y + y) u(x, y) =
oj ()
= 0,
0
lim
j = 1, 2.
114
ràng o1 () + io2() = o() ( 0) ta co

Do do, neu lu.u y
v
u
u
v
x +
y + i
x +
y
u + iv
o()
f
x
y
x
y
=
=
+
z
x + iy
x + iy
z
v
u
(x + iy) +
(y + ix) o()
x
= x
+
x + iy
z
v o()
u
+i
+
=
x
x
o()

V`
= 1 và lim
= 0 nen t`
u. do suy ra`ng
=
0
z
|z|
lim
z0
u
v
f
=
+i
z
x
x
v
u
t
u.c là ta.i diem z hàm f co da.o hàm f 0 (z) =
+i
x
x
2.1.4
a R2 - kha vi
M
oi li
en h
e. gi
u.a C - kha vi v`
e n du.o.i da.ng go.n gàng

èu kie.n Cauchy - Riemann (2.10) co the bieu di
Cac di
ho.n neu ta su. du.ng khai nie.m da.o hàm h`nh th
u.c trong 1. và 2.
y 2.1.2 suy ra ra`ng neu f là hàm C - kha vi ta.i diem z0 D th`
T`
u. di.nh l
f
èu tr`
da.o hàm theo mo.i phu.o.ng ta.i diem do d
ung nhau và ba`ng

z
.
Chnh xac ho n ta co
- i.nh l
èn D l`
a h`
am C - kha vi trong
D
y 2.1.5. H`
am R2 - kha vi f trong mi
èu kie.n
èn d
o khi v`
a ch khi n
o thoa m
an di
mi
f
= 0.
z
(2.14)
Ch
u.ng minh. 1. Gia su. f là hàm C - kha vi. Khi do, theo di.nh ngha 2.1.3
òn ta.i khong phu. thuo.c vào phu.o.ng phap d
àn z den 0, và
gio.i ha.n (2.8) t
ta co
f = f 0 (z0 )z + (z),
2.1. Hàm kha vi
115
trong do lim (z) = 0. T`

u. do r
ut ra
z0
df = f 0 (z0)dz,
t
u.c là
f
= 0.
z
f
2. Gia su.
= 0. T`
u. cong th
u.c (2.6) ta thu du.o..c
z
f
f
=
+ (z),
z
z
òn ta.i và
u. do thay ro là gio.i ha.n (2.8) t
trong do lim (z) = 0. T`
z0
f 0 (z0) =
èu kie.n (2.9) chnh là di

èu kie.n kha vi ph
èu
Di
u.c Cauchy - Riemann. Di
e n du.o.i da.ng
kie.n Cauchy - Riemann còn co the bieu di
f
f
+i
=0
x
y
(2.15)
và nhu. va.y ta co di.nh l

y sau day.
- i.nh l
D
y 2.1.6. H`
am f l`
a C - kha vi ta.i m
o.t diem n`
ao d
o khi v`
a ch khi n
o
o v`
a c
ac da.o h`
am rieng cua n
o ta.i diem
ay lien he.
l`
a R2 - kha vi ta.i diem d
`ng he. th
a
u.c (2.15).
v
o.i nhau b
2.1.5
H`
am chnh h`nh
T`
u. tnh C - kha vi da du.o..c di.nh ngha ta chu.a the r
ut ra nh
u.ng ket lua.n
àm quan tro.ng cua khai nie.m này.
mà ch
ung ta mong muon khi noi den t
.
.
.
u ng ket qua do, dòi hoi hàm f phai là C - kha vi ta.i mo.t
De thu du o. c nh
lan ca.n nào do cua diem z0 . V` the ta co
116
- i.nh ngha 2.1.4. 1) Hàm f du.o..c go.i là hàm chnh h`nh ta.i diem z0 neu
D
no là C - kha vi ta.i mo.t lan ca.n nào do cua diem z0 . Hàm f du.o..c go.i là
èn D neu no chnh h`nh ta.i mo.i diem cua mi
èn ay. Ta.p
chnh h`nh trong mi
.
.
.
èn D du o. c k
y hie.u là H(D).
ho. p mo.i hàm chnh h`nh trong mi
1
2) Hàm f (z) chnh h`nh ta.i diem v
chnh
o c`
ung neu hàm (z) = f
z
h`nh ta.i diem z = 0.
àn 2) cua di.nh ngha 2.1.4 cho phep ta xet cac hàm chnh h`nh tren
Ph
cac ta.p ho..p cua ma.t phang dong C.
u. hàm chnh h`nh ngu.ò.i ta còn
Ta nha.n xet ràng c`
ung vo.i thua.t ng
u. tu.o.ng du.o.ng khac sau day:
d`
ung nh
u.ng thua.t ng
hàm chnh h`nh hàm chnh quy hàm giai tch do.n tri..
e dàng suy ra
èu kie.n Cauchy - Riemann và di.nh ngha 2.1.4 d
T`
u. di
- i.nh l
èn D C v`
a H(D) t
a.p ho..p mo.i h`
am chnh h`nh
D
y 2.1.7. Gia su. mi
èn D.
trong mi
o
Khi d
1. H(D) l`
a m
o.t v`
anh;
1
2. neu f H(D) v`
a f (z) 6= 0 z D th` H(D);
f
`
3. neu f H(D) v`
a f ch nh
a.n gi
a tri. thu..c th` f l`
a h
ang s
o.
Ch
u.ng minh. Bàng cach tnh toan tru..c tiep ta thu du.o..c
f g
(f + g) =
+
,
z
z z
f
g
(f g) =
g+f
z
z
z
T`
u. do suy ra 1) và 2).
f f
De ch
,
c
ung ch nha.n gia tri. thu..c.
u.ng minh 3) ta nha.n xet ra`ng
x y
Nhu.ng ma.t khac:
f
f
=i
x
y
nen suy ra
f
f
0. Va.y f là ha`ng so.

x
y
2.1. Hàm kha vi
117
- i.nh l
è h`
a h`
am chnh h`nh trong D v`
D
y 2.1.8. (v
am ho..p). Neu f (w) l`
a
a h`
am chnh h`nh trong D th` h`
am ho..p f [g(z)] chnh h`nh
neu g : D D l`
trong D,
e thay ràng
Ch
u.ng minh. Tha.t va.y, d
f g
f g
[f (g)]
=
z
w z w z
f
g
Theo gia thiet
= 0,
= 0 nen suy ra f [g(z)] là hàm chnh h`nh
w
z
trong D.
Tiep theo, gia su. w = f (z), z D là hàm chnh h`nh anh xa. do.n tri. mo.t
èn D len mi
èn D . Di
èu do co ngha là theo hàm da cho mo i z D
- mo.t mi
èu tu.o.ng u
òng thò.i theo quy lua.t do mo i
.ng vo.i mo.t gia tri. w D và d
d
.ng vo.i mo.t gia tri. z D. T`
u. do xac di.nh du.o..c hàm
w D ch tu.o.ng u
do.n tri. z = (w), w D co tnh chat là f [(w)] = w, w D . Nhu. ta biet
hàm z = (w) du.o..c go.i là h`
am ngu.o..c vo.i hàm w = f (z), z D.
am z = (w) l`
a h`
am
Ta se ch
u.ng minh ra`ng neu f 0 (z) 6= 0, z D th` h`
chnh h`nh tren D .

Tha.t va.y, gia su. w, w + w D . Nhò. hàm ngu.o..c, cac diem này tu.o.ng
u
.ng vo.i diem z, z + z. Theo gia thiet hàm f co da.o hàm ta.i diem z nen
f (z) lien tu.c ta.i do: w 0 neu z 0. Do tnh do.n tri. mo.t - mo.t ta co
èu khang di.nh ngu.o..c la.i: z 0 neu w 0. Nhu.ng khi do
ca di
1
z
1
= 0
= lim
, (f 0 (z) 6= 0).
w0 w
z0 w
f (z)
z
èu do ch
òn ta.i ta.i diem w
u.ng to ra`ng da.o hàm cua hàm ngu.o..c z = (w) t
Di
và bàng
lim
0(w) =
1
f 0 (z)
w D .
V` w là diem t`
uy y
cua D , f 0 (z) lien tu.c và f 0 (z) 6= 0 nen hàm (w) chnh
h`nh trong D .
118
Ta xet v du. hàm w = az + b, a 6= 0 là hàm tuyen tnh nguyen. Hàm này
u.c z len ma.t phang ph
u.c w. Hàm
anh xa. do.n tri. mo.t - mo.t ma.t phang ph
ngu.o..c cua no co da.ng
wb
z=
wb
e dàng thay ràng hàm w = az + b và hàm ngu.o..c cua no z =
D
chnh
a

1
.
.ng wz0 = a, zw0 =
h`nh khap no.i tren ma.t phang z và w tu.o.ng u
a
- i.nh l
i l
D
y 2.1.9. Gia su. cho chu
o
uy th`
u.a
X
an z n .
(2.16)
n>0
i (2.16) kh
Neu b
an knh h
o.i tu. cua chu
o
ac 0 th` t
ong S(z) cua n
o l`
a m
o.t
.
a khi
h`
am chnh h`nh trong h`nh tr`
on h
o.i tu. {|z| < R, R > 0} cua n
o, t
u c l`
|z| < R ta c
o
S 0 (z) = lim
S(z + h) S(z)
(2.17)
àu tien ta ch
Ch
u.ng minh. 1. D
u.ng minh ra`ng neu ban knh ho.i tu. cua chuo i
da cho (2.16) là R th` ban knh ho.i tu. R cua chuo i da.o hàm
S0 (z) =
nan z n1
(2.18)
n>1
c
ung ba`ng R. Tha.t va.y, hien nhien ràng ban knh R ba`ng ban knh ho.i tu.
cua chuo i
X
nan z n .
n>0
Nhu.ng
lim
p
p
1 p
n
n|an | = lim n n n |an | = lim n |an|
n
2.1. Hàm kha vi

và do do
R =
119
lim
1
1
p
p
n
n|an |
= lim n |an |
= R.
n
uy y
nàm trong h`nh tròn |z| < R. Khi do
2. Gia su. z là diem co di.nh t`
co the ch ra so R1 (0 < R1 < R) sao cho |z| < R1 < R. Gia su. z là so gia
t`
uy y
cua z mà |z + z| < R1 < R. V`
(z + z)n z n
= (z + z)n1 + z(z + z)n2 + + z n1
z
cho nen
S(z + z) S(z)

S0 (z) 6

z
m
X

an (z + z)n1 + z(z + z)n2 + + z n1 nz n1 +
6
n=1
X

n1
n2
n1
+
an (z + z)
+ z(z + z)
+ + z

n=m+1

X

n1
nan z .
+
(2.19)
n=m+1
Xet diem z = R1 . V` diem z = R1 na`m trong h`nh tròn ho.i tu. |z| < R
cua chuo i (2.18) nen t`
u. su.. ho.i tu. tuye.t doi cua chuo i (2.18) trong h`nh tròn
àn du.
|z| < R suy ra`ng: > 0, M = M() sao cho m > M th` ph
(2.20)
n|an |Rn1
<
1
3
n m+1
Do do vo.i m > M, t`
u. (2.20) thu du.o..c
X

X

n1
nan z <
n|an |Rn1
<

1
3
n=m+1
n=m+1
(2.21)
và
X

an (z + z)n1 + z(z + z)n2 + + z n1 6

n=m+1
n=m+1
n|an |Rn1
<
1
(2.22)
120
u.c
Tiep theo, t`
u. he. th
lim
z0
m
X
m

X
n1
n2
n1
an (z + z)
+ z(z + z)
+ + z
nan z n1
=
n=1
n=1
suy ràng vo.i so > 0 da cho.n, t`m du.o..c so = () > 0 sao cho vo.i
|z| < min(; |R1 z|) th`
m

X

n1
n2
n1
n1
an (z + z)
+ z(z + z)
+ + z
nz <

3
n=1
(2.23)
Bàng cach thay n > M trong (2.19), t`

u. (2.21) - (2.23) suy ràng khi
|z| < min(, |R1 z|) ta co
S(z + z) S(z)

S0(z) < + + = .

z
3 3 3
Do do
S0 (z) = lim
z0
S(z + z) S(z)
= S 0 (z).
z
V` z là diem t`
uy y
cua h`nh tròn ho.i tu. |z| < R nen di.nh l
y du.o..c ch
u.ng
minh.
Nh
a.n xet. V` ba`ng phep doi bien theo cong th
u.c t = z z0, z0 6= 0 chuo i
P
P
è chuo i
an (z z0)n du.o..c quy v
an tn nen ta co di.nh l
y sau:
n>0
n0
P
- i.nh l
D
y 2.1.9. T
ong f (z) cua chu
o i l
uy th`
u.a
an (z z0 )n l`
a h`
am chnh
n>0
o i d
o v`
a da.o h`
am f 0 (z) du.o..c
h`nh trong h`nh tr`
on h
o.i tu. |z z0 | < R cua chu
t`m theo c
ong th
u.c
f 0 (z) =
X
n>1
nan (z z0 )n1 .
2.1. Hàm kha vi
2.1.6
121
Kh
ong gian c
ac h`
am chnh h`nh
èn D C, C(D) là ta.p ho..p cac hàm lien tu.c trong D và H(D) là
Gia su. mi
ta.p ho..p cac hàm chnh h`nh trong D.
Khong di sau vào chi tiet (vie.c do dành cho bo. mon topo ho.c), o. day ch
phac qua vie.c xac di.nh topo trong C(D). Doi vo.i ta.p ho..p compac K D
bat k`
y và so > 0 bat k`
y, da.t
V (K, ) = {f C(D) : |f (z)| < , z K}.
Ro ràng là ta.p ho..p V (K, ) là lan ca.n cua f 0 trong C(D). Ngu.ò.i ta
u.ng minh ràng (xem [10], trang 188-191) neu {Kn } là day cac ta.p ho..p
da ch

S
èn D : Ki Ki+1 ,
K i = D sao cho mo i compac K D
compac cua mi
i=1
èu thuo.c mo.t Kn nào do th` cac ta.p ho..p V (Ki , ) doi vo.i mo.i Ki và nhu.
d
àn tu. 0 (t
va.y là he. lan ca.n co. so. cua ph
u.c là f 0) và se xac di.nh mo.t topo
mà vo.i topo do C(D) là mo.t khong gian topo. Ro ràng là day hàm fn C(D)
èu tren t`
èn D khi và ch khi K D, > 0,
u.ng compac cua mi
ho.i tu. d
.
n du lo n suy ra
fn f V (K, ).
èu do co ngha ra`ng day fn C(D) co gio.i ha.n là mo.t diem trong topo
Di
mà V (K, ) la.p thành he. lan ca.n co. so. cua f 0.
V` H(D) là khong gian con cua khong gian C(D) nen tren H(D) ta xet
topo cam sinh bo.i topo cua khong gian C(D). Vo.i topo do, H(D) là khong
ung nhu. H(D) ta co the xac di.nh topo
gian topo. Doi vo.i khong gian C(D) c
u.ng
bo.i metric hoa. Do do co the ap du.ng cho khong gian C(D) và H(D) nh
è khong gian metric. Chang ha.n, ta.p ho..p con A cua
y quen thuo.c v
di.nh l
y cua A
khong gian E là dong khi và ch khi gio.i ha.n cua day diem bat k`
thuo.c A.
122
2.2
2.2.1
ap
M
o.t s
o h`
am chnh h`nh so. c
- a th
u.c v`
a h`
am h
u.u ty
D
d(const)
dz
= 0,
= 1 và cac quy tac tnh da.o hàm
De y
den cac dang th
u.c
dz
dz
u.c Pn (z) l`
a h`
am chnh h`nh z C và
ta co the ket lua.n ràng da th
Pn (z) =
n
X
ak z
nk
0
k=0
n1
X
(n k)ak z nk1 .
k=0
P (z)
, trong do P (z) và Q(z) là cac da th
u.c,
Cac hàm h
u.u ty R(z) =
Q(z)
chnh h`nh z C \ N (Q), trong do N (Q) = {z C : Q(z) = 0}. Chang
n do
az + b
chnh h`nh z C \
neu c 6= 0
ha.n, hàm phan tuyen tnh w =
cz + d
c
1
1
và chnh h`nh trong C neu c = 0 và d 6= 0; hàm Jukovski w =

z+
2
z
chnh h`nh z C \ {0}.
2.2.2
H`
am w = z n v`
az=
w, n N
Ta xet cac gia tri. z1 = |z1|ei1 , z2 = |z1|ei2 . T`

u. do

w1 w2 = |z1|n ein1 ein2

= |z1|n ein2 ein(1 2 ) 1 .
(2.24)
He. th
u.c (2.24) ch
ung mo.t anh khi và ch khi
u.ng to ra`ng z1 và z2 co c`
1 2 = k
2
,
n
k Z.
èn D nào do khi và ch khi D khong

Do va.y, hàm w = z n do.n die.p trong mi
u.ng ca.p diem khac nhau z1 và z2 mà
ch
u.a nh
|z1| = |z2 |
arg z1 = arg z2 + 2 k, k Z.
n
2.2. Mo.t so hàm chnh h`nh so. cap
123
è mi
èn do.n die.p cua hàm w = z n là cac h`nh qua.t vo ha.n
V du. v
n
o
2
2
< arg z <
(k + 1), k = 0, n 1 .
Dk = z C : k
n
n
u. goc
Ta chia ma.t phang ph
u.c C thành n h`nh qua.t bo.i cac tia di ra t`
to.a do.
= k =
2
k,
n
k = 0, 1, . . . , n 1.
Gia su. Dk là h`nh qua.t

k < < k+1 ,
> 0.
t
u.c là
o
n
Dk = z C : z = ei , > 0, k < = arg z < k+1 .
èn. Ta k
Hien nhien Dk là mi
y hie.u
n
o
Dk = z C : z = ei , k 6 < k+1 , > 0 .
Tiep theo ta da.t
= k + ,
k 6 < k+1 .
2
th` k 6 < k+1 và ngu.o..c la.i.
T`
u. do neu 0 6 < 1 =
n
èn Dk len
Ta ch
u.ng minh ràng: h`
anh xa. do.n tri. m
am w = z n
o.t - m
o.t mi
to`
an b
o. m
a.t ph
ang
o
n
i
C = Cw = w C : w = re , 0 6 < 2 .
Tha.t va.y, ta co
2
rei = n ein = n ein( n k+) = n ein .

Do do
n
r= ,
= n
2
.
0 6 < 1 =
n
124
và t`
u. do ta thu du.o..c anh cua Dk là ma.t phang Cw .
u.ng minh tren ta c
ung thu du.o..c
T`
u. ch
1
= rn =
=
n
n
r,
èn Dk hàm w = z n co hàm ngu.o..c

và t`
u. do suy ra`ng tren mi
1
z = (z)k = ei = r n ei
+2k
n
k = 0, 1, . . . , n 1; w Cw .
(2.25)
Noi chung: hàm w = z n co hàm ngu.o..c n-tri.

z=
n
w
.ng vo.i cac so k = 0, 1, . . . , n1. Cac nhanh

là n nhanh lien tu.c (2.25) tu.o.ng u
(2.25) xac di.nh bo.i cac so k = 0, 1, . . . , n 1 anh xa. C len D0 , D1 , . . . , Dn
tu.o.ng u
.ng.
èn Dk Dk . Ta k
u. k ta phai xet mi
y hie.u
De tnh da.o hàm cua nhanh th
C+
w = Cw \ R+ .
Ro ràng là hàm chnh h`nh w = z n anh xa. do.n tri. mo.t - mo.t Dk len C+
w,
.
.
.
.
.
.
.
.
.
òng thò i hàm ngu o. c tu o ng u
ng du o. c xac di.nh theo cong th
u c (2.25).
d
.
.
du.ng quy tac da.o hàm hàm ngu o. c ta co (z Dk )
Ap
0
0
n
w = nw k=
1
1
zn
0 =
1
z
=
nz n1
nw
+2k
1
1 r n ei n
1 1
1 1
= i(+2k) = r n 1 ei( n 1)(+2k) = w n 1 .
n re
n
n
2.2.3
H`
am ez
Gia su. z = x + iy. Khi do

def
ez = ex (cos y + i sin y).
125
Neu z = x là so thu..c th` ez = ex, t

u.c là khi z nha.n cac gia tri. thu..c th` hàm
èu nha.n xet này
u bien thu..c thong thu.ò.ng. Di
bien ph
u.c ez tr`
ung vo.i hàm m
u.ng to tnh ho..p l
y cua
c`
ung vo.i mo.t so tnh chat du.o..c neu du.o.i day se ch
.
.
u bien ph
u c v`
u a neu.
di.nh ngha hàm m
mo.t so tnh chat cua hàm ez .
Ta lu.u y
èu do du.o..c suy ra t`
u.c ex 6= 0,
u. di.nh ngha và he. th
1) ez 6= 0 z C. Di
|eiy | = 1.
2) ez1 ez2 = ez1 +z2 .
Ch
u.ng minh. Gia su. z1 = x1 + iy1, z2 = x2 + iy2. Khi do
ez1 ez2 = ex1 (cos y1 + i sin y1 )ex2 (cos y2 + i sin y2)

= ex1 +x2 cos(y1 + y2 ) + i sin(y1 + y2 ) = ex1 +x2 +i(y1 +y2 )
= ez1 +z2 .
ez1
èu này du.o..c suy ra t`
u. di.nh ngha và tnh chat 2).
= ez1 z2 . Di
ez2
u.c ez+ = ez = 2ki, k Z.
4) Dang th
3)
Ch
u.ng minh. Gia su. = 2ki, k Z. Khi do ta co
ez+ = ez+2ki = ez e2ki = ez .
Ngu.o..c la.i, neu ez+ = ez , = + i th`

ez++i = ez ez e+i 1 = 0.
V` ez 6= 0 nen e+i = 1. Ta se ch
u.ng minh ra`ng khi do = 0, = 2k,
k Z.
Tha.t va.y, t`
u. dang th
u.c e+i = 1 suy ra`ng e ei = 1 và do do e = 1,
= 2k, k Z; t
u.c là = 0, = 2k, k Z. Nhu. va.y = 0 + i2k =
2ki.
126
y ta co dang th
Cac so 2ki, k Z mà vo.i z C bat k`
u.c ez+2ki = ez
ac chu k`y cua hàm ez và so 2i go.i là chu k`y co. ban cua no.
du.o..c go.i là c
5) ez khong co gio.i ha.n khi z v` lim ex = 0, lim ex = .
x
x+
èn D C khi và ch khi mi
èn D khong ch
u.a
6) Hàm ez do.n die.p trong mi
nh
u.ng ca.p diem khac nhau z1 và z2 mà
z1 z2 = 2ni,
n Z.
ung co mo.t anh. Khi do t`

u.
Ch
u.ng minh. Tha.t va.y, gia su. z1, z2 (z1 6= z2) c`
he. th
u.c w1 = w2 suy ra
ez1 = ez2 ez1 z2 = 1 z1 z2 = 2ki.
è mi
èn do.n die.p cua hàm m
V du. v
u bien ph
u.c là cac b
ang v
o ha.n na`m
ngang
n
o
Dk = z C : < Re z < +; 2k < Im z < 2(k + 1), k Z .
7) Hàm ez lien tu.c tren C. Tha.t va.y v` cac hàm Re(ez ) = u(x, y) =
èu lien tu.c nen theo di.nh l
y ta co hàm ez lien tu.c.
ex cos y, Im(ez ) = ex sin y d
àn thu..c u(x, y) = ex cos y và
8) Hàm ez H(C). Tha.t va.y cac hàm ph
èu là nh
èu kie.n
àn ao v(x, y) = ex sin y d
u.ng hàm kha vi và thoa man di
ph
y 2.1.4 ta co ez H(C).
Cauchy - Riemann, nen theo di.nh l
2.2.4
H`
am l
ogarit
Gia su. cho so ph

u.c C thoa man phu.o.ng
u.c z C. Khi do mo.i so ph
y hie.u là
tr`nh e = z du.o..c go.i là logarit cua so z C và du.o..c k
Ln z = .
Nhu. va.y
Ln z = e = z.
(2.26)
127
Gia su. = x + iy, z = r(cos + i sin ), r = |z|, = arg z, < 6 .

Ta co
e = z ex+iy = r(cos + i sin )
ex (cos y + i sin y) = r(cos + i sin )
ex = r > 0,
y = + 2k, k Z;
x = ln r
y = + 2k, k Z.
Nhu. va.y
Ln z = = x + iy = ln r + i( + 2k),
k Z,
hay là
Ln z = ln |z| + iarg z + 2ki,
k Z.
(2.27)
Ta k
y hie.u
ln z = ln |z| + iarg z
và go.i do là gi
a tri. chnh cua Ln z. T`
u. do
Ln z = ln z + 2ki,
k Z.
i s
èu c
T`
u. he. th
o v
o s
o gi
a
u.c (2.27) suy ra ràng: m
o
o ph
u.c z 6= 0, d
o hai gi
a tri. l
ogarit b
at k`y l`
a kh
ac nhau m
o.t b
o.i nguyen
tri. l
ogarit, trong d
.
.
.
ung vo.i ln |z|
cua 2i. Neu z là so thu. c du o ng th` gia tri. chnh cua logarit tr`
e n so thu..c tr`
ung vo.i logarit co dien: Chang ha.n ln 1 = 0,
và do do no bieu di
ln e = 1, . . .
Nhu.ng, ngoài cac gia tri. thu..c do, logarit cua cac so thu..c du.o.ng còn
u.c (2.27). Chang ha.n:
co vo so cac logarit ph
u.c du.o..c tnh theo cong th
Ln 1 = 2ki, Ln e = 1 + 2ki, . . .
128
hai tnh chat da.c bie.t cua logarit so ph

Ta lu.u y
u.c
a) Ln (z1z2 ) = Ln z1 + Ln z2,
z1
= Ln z1 Ln z2.
b) Ln
z2
àn du.o..c hieu mo.t cach u.o.c le.: do là dang th
u.a cac
Cac dang th
u.c này c
u.c gi
ta.p ho..p. Noi cach khac; ve trai co the sai khac ve phai mo.t bo.i nguyen cua
2i hoa.c ve phai ba`ng ve trai vo.i vie.c cho.n so ha.ng 2ki trong ve trai mo.t
cach thch ho..p.
Bay giò. ta xet logarit vo.i tu. cach là mo.t hàm.
Ta da.t
C0 = C \ {0}
và du.a vào xet hàm
Lnk : C0 C,
Lnk z = ln |z| + iarg z + 2ki.
Do là hàm do.n tri.. Ma.t khac v` < arg z 6 nen
n
o
Lnk C0 Dk = w C : (2k + 1) < Im w 6 (2k + 1)
è ro.ng 2.
là bang vo ha.n na`m ngang co b
.
Ta se ch
u ng to ra`ng
Lnk C0 = Dk ,
t
u.c là ch
u.ng minh ràng w Dk z C0 sao cho
Lnk z = w.
Gia su. w = u + iv Dk . Khi do
v = v0 + 2k,
< v0 6 .
Ta da.t z = ew = eu (cos v0 + i sin v0 ). Khi do ta thu du.o..c

Lnk z = ln |z| + iarg z + 2ki
= u + i(v0 + 2k) = u + iv = w.
129
Nhu. va.y
(l
en)
Lnk : C Dk .
èn do.n die.p cua Lnk nen ta.i do no co hàm ngu.o..c
V` Dk là mi
Ln1
k : Dk C0 .
do là hàm
w
Ln1
k (w) = e .
Hàm này do.n tri..

Ta nha.n xet ràng hàm Lnk z khong lien tu.c trong C0 , mà cu. the là no
àn am tru.c thu..c R . Tha.t va.y v` z = x0 < 0 và
khong lien tu.c tren ph
àn vo.i
U (x0, ) là - lan ca.n cua x0 , z U (x0, ) sao cho Im(Lnk z) se g
àn vo.i (2k 1). Noi chnh
(2k + 1) và z U (x0 , ) sao cho Im(Lnk z) se g
àn
.ng: Im z < 0) th` Lnk z d
xac ho.n khi z x0 R mà Im z > 0 (tu.o.ng u
àn den ln |x0| + (2k 1)).
.ng: d
den ln |x0| + (2k + 1) (tu.o.ng u
ac nh
anh (do.n tri.) cua hàm da tri. Ln z.
Cac hàm Lnk z du.o..c go.i là c
Mo.t cach tu.. nhien ta du.a vào ta.p ho..p
n
o
C = z C : < arg z <

àn am tru.c thu..c và xet hàm
là ma.t phang ph
u.c C cat bo ph

Ln0 = Lnk .
k
Ro ràng là
Ln0k C
Dk0
= w C : (2k 1) < Im w < (2k + 1)
èu do ta ch c
àn ch
u.ng minh di
u.ng minh
Hàm Ln0k lien tu.c tren C . De ch
ra`ng
ln z = ln |z| + iarg z
130
èu do là hien nhien v` ph

àn thu..c ln |z| lien tu.c
lien tu.c tren C . Nhu.ng di
àn ao arg z lien tu.c tren C
tren C (tha.m ch no lien tu.c ca trong C0 ) và ph
nhu. ta da ch
u.ng minh trong chu.o.ng tru.o.c. Nhu. va.y: h`
am Lnk z lien tu.c
.
tren C = C \ R . Do là cac nhanh do n tri. lien tu.c tren C cua hàm logarit
Ln z.
èn C ta thu du.o..c v
o s
o nh
anh do.n tri. lien tu.c. Mo.i nhanh Lnk z
Trong mi
èu là: Cac gia tri. cua no thuo.c mo.t bang vo
hoàn toàn du.o..c da.c tru.ng bo.i di
ha.n na`m ngang Dk xac di.nh.
ung suy ra ràng hàm w = Lnk z anh xa. do.n tri. mo.t T`
u. la.p lua.n tren c
èn C len Dk và hàm ngu.o..c cua no z = ew co da.o hàm
mo.t và lien tu.c mi
6= 0 ta.i mo.i diem w Dk . Do do theo quy tac da.o hàm cua hàm ngu.o..c ta co

0
1
1
1
Lnk z =
(2.28)
0 = w =
e
z
z
ew w
Ta nhan ma.nh ràng o. day ta tnh da.o hàm khong phai cua hàm da tri.
.ng vo.i gia tri. k nào do.
Ln z mà là cua nhanh do.n tri. cua no tu.o.ng u
2.2.5
H`
am l
uy th`
u.a z , R
Hàm l
uy th`
u.a z , R du.o..c di.nh ngha theo cong th
u.c
w = z = e ln z = e[ln |z|+i(arg z+2k)]
= |z|ei(arg z+2k) ,
kZ
(2.29)
hay là
w = ei(+2k) ,
k Z; z = ei .
(2.30)
Ta xet cac tru.ò.ng ho..p sau day.

1+ . Neu là so nguyen th` ei2k = 1 và
w = (ei ) = z
u.a so z.
trong do z du.o..c hieu theo ngha thong thu.ò.ng là tch cua th`
131
p
2+ . Neu = , trong do p > 0, q > 0 là nh
u.ng so nguyen, th` gi
u.a cac
q
.ng vo.i k = 0, 1, . . . , q 1 là
so o. ve phai cua (2.30) ch co cac gia tri. tu.o.ng u
khac nhau:
w = ei(+2k) ,
k = 0, 1, . . . , q 1.
1
1
Da.c bie.t là khi = , n N th` hàm w = z n da du.o..c xet trong 2).
n
3+ . Neu là so vo ty th` doi vo.i cac gia tri. k khac nhau cac hàm xac
di.nh bo.i (2.29) hay (2.30) là khac nhau. Tha.t va.y gia tri. acgumen cua cac
gia tri. z ba`ng
k = + 2k
và trong cac gia tri. do khong co cac gia tri. nào khac nhau mo.t bo.i nguyen cua
2 v` neu vo.i k1 , k2 nguyen và k1 6= k3 mà k1 k2 = 2k1 2k2 = 2n,
trong do n-nguyen th`
=
n
k1 k2
èu do ch
là so h
u.u ty. Vo l
u.ng to ra`ng z là hàm v
o s
o tri.. Do là C
ac
y. Di
nh
anh lien tu.c cua h`
am v
o s
o tri. w = z .
Tiep theo ta co (z = ei )
z
0
0
e[ln +i(+2k)]
= [ln +i(+2k)]
z
e
(1)[ln +i(+2k)]
1
= e
= z
= e ln z
= e ln z
0
t
u.c là dang th
u.c z = z 1 d
ung doi vo.i mo.i nhanh cua z .
2.2.6
ap kh
ac
C
ac h`
am so. c
Cac hàm chnh h`nh so. cap da xet: hàm phan tuyen tnh, hàm ez và ln z,
hàm Jukovski dong mo.t vai trò co. ban trong vie.c khao sat cac hàm so. cap
co. ban khac.
132
Tha.t va.y, khi biet hàm f (z) và (z) ta c

ung se biet ca hàm f [(z)] và
èu co the
ap co. ban khac d
am so. c
[f (z)]. Co the khang di.nh ràng mo.i h`
e n du.o.i da.ng ho..p mo.t so nào do cac hàm so. cap mà ta da nghien c
bieu di
u.u.
u.c
Chang ha.n ta xet cac hàm lu.o..ng giac bien ph
eiz eiz
,
2i
iz
iz
def e + e
cos z =
,
2
def sinz
tg z =
,
cos z
def cos z
cotg z =
sin z
def
sin z =
(2.31)
(2.32)
(2.33)
(2.34)
u.c Euler ta co
Neu z = x là so thu..c th` theo di.nh ngha và cong th

1
sin z =
(cos x + i sin x) (cos(x) + i sin(x)) = sin x, cos z = cos x.
2i
u.c sin z tr`
ung vo.i hàm sin x quen
Nhu. va.y khi z = x là so thu..c hàm bien ph
thuo.c. Tu.o.ng tu.. nhu. va.y doi vo.i hàm cos z và tg z.
èu tnh chat cua hàm
Lu.u y
ràng cac hàm lu.o..ng giac (2.31) bao toàn nhi
èu du.o..c bao to`
ong phai mo.i tnh ch
at d
an.
lu.o..ng giac bien thu..c nhu.ng kh
1
1
ee
e+e
1, 54; sin i =
1, 17i, ngha là kh
ong
Chang ha.n cos i =
2
2i
a.n.
the n
oi cos z v`
a sin z c
o m
odun bi. ch
Hàm w = cos z du.o..c xet nhu. là ho..p cua ba hàm sau day:
1
1
z2 +
.
z1 = iz; z2 = ez1 ; w =
2
z2
è khao sat cac hàm da du.o..c
Do do vie.c khao sat hàm cos z du.o..c du.a v
nghien c
u.u.
ut ra tnh C - kha vi
u.c (2.32) và cac tnh chat cua hàm ez ta r
T`
u. he. th
cua hàm cos z.
Tu.o.ng tu.., hàm w = sin z là ho..p cua bon hàm sau day:
1
z2
1
z1 = iz; z2 = ez1 ; z3 = , w = (z3 +
i
2
z3
133
è khao sat cac hàm da xet

nen vie.c khao sat hàm w = sin z c
ung du.o..c du.a v
o. tren.
u.c (2.31) và (2.32) suy ra ràng hàm cos z và sin z là nh
u.ng hàm
T`
u. he. th
àn hoàn vo.i chu k`
y 2 và là nh
u.ng hàm C - kha vi:
tu
(cos z)0 = sin z;
(sin z)0 = cos z.
Doi vo.i hàm tg z, theo di.nh ngha ta co:
sin z
, z 6= + k, k Z.
cos z
2
Do là hàm tu
y co. so. . Bàng cach su. du.ng (2.31) và
(2.32) ta co
tg z =
1 e2iz 1
(2.35)
tg z = 2iz+1
2 e
è khao sat cac hàm trung gian
Do do vie.c khao sat hàm tg z du.o..c du.a v
da du.o..c xet sau day
z1 = 2iz;
z2 = ez1 ;
w = i
z2 1
z2 + 1
uy th`
u.a tong quat
Bay giò., ta chuyen sang xet hàm l
w = z,
R+ .
mo.t cach chi tiet ho.n.

Ta da.t
z = elog z .
Hàm này là ho..p cua ba hàm trung gian sau day
z1 = log z;
z2 = z1 ;
w = ez2 .
àn tren, ta co the di.nh ngha khai nie.m nhanh lien tu.c
C
ung nhu. o. cac ph
èn D. Mo i nhanh lien tu.c cua hàm log z trong mi

èn D
cua hàm z trong mi
èn do.
se xac di.nh mo.t nhanh lien tu.c cua hàm z trong mi
134
e dàng thay ràng anh cua goc

D

D = z C : a < arg z < b, b a 6 2, b, a R
(2.36)
qua anh xa. w = z , R+ là mo.t trong cac goc sau:

D = w : a + 2k < arg w < b + 2k, k Z .
(2.37)
Tha.t va.y, qua anh xa. z1 = log z anh cua D se là mo.t trong cac bang vo
ha.n sau:

D(z1 ) = z1 C : a + 2k < Im z1 < b + 2k, k Z ,
trong do so nguyen k du.o..c xac di.nh ba`ng vie.c cho.n nhanh lien tu.c cua log z
trong goc (2.36). Qua anh xa. z2 = z1 th` anh cua D(z1 ) se là bang vo ha.n

D(z2 ) = z2 C : a + 2k < Im z2 < b + 2k
èu kie.n (b a) 6 2.
vo.i di
èu phai ch
u.ng minh.
T`
u. do suy ra di
2.2.7
Nh
anh chnh h`nh cua h`
am da tri.
èn D du.o..c go.i là mo.t nh

anh
Theo di.nh ngha, hàm chnh h`nh f trong mi
chnh h`nh cua hàm da tri. F (z) neu ta.i mo.i diem z D gia tri. cua hàm f (z)
tr`
ung vo.i mo.t trong cac gia tri. cua F (z) ta.i diem ay.
Ta se giai thch khai nie.m nhanh chnh h`nh doi vo.i mo.t vài hàm do.n
gian.
èn D = C \ {[0, ei]}, trong do

Tru.o.c het ta xet hàm w = n z trong mi
{0, ei } là tia arg z = . Ta da thay ràng nhanh do.n tri. lien tu.c cua hàm
n
èn D neu trong do hàm arg z co the tach cac
z co the tach du.o..c trong mi
nhanh do.n tri. lien tu.c (xem 1.5). Gia su. z0 là diem co di.nh nào do thuo.c D
và 0 = arg z0 là mo.t trong cac gia tri. cua arg z ta.i z0 . Ta xet hàm
arg z ,
z = z0 ,
0
(2.38)
(z) =
(z ,z) arg z, z D, z 6= z0
0
135
nhu. da làm trong 1.5. Ta k

y hie.u w (z) là gia tri. cua hàm can n z ta.i diem
.ng vo.i gia tri. (z) ta.i diem ay. Khi do
z tu.o.ng u
p h
(z)
(z) i
+ i sin
.
(2.39)
w (z) = n |z| cos
n
n
p
u.ng hàm do.n tri. lien tu.c nen w(z) do.n
Hien nhien, v` n |z| và (z) là nh
tri. lien tu.c.
Ta ch
u.ng minh ràng w (z) là hàm chnh h`nh trong D (xem 2.2.2).
Tha.t va.y, ta k
y hie.u r = |z|, = (z). Khi do
Re w (z) = u (r, ) = n r cos ,

n
n
Im w (z) = v(r, ) = r sin ,
n
e dàng thay ràng
và d
u
1
v
1
=
=
cos ,
sin ,
n n1
n n1
n
r
n
n r
n r
n
n
u
r
r
=
sin ,
=
cos
n
n
n
n
T`
u. do suy ra
u
1 v
=
,
r
r
1 u
v
=
r
r
èu kie.n Cauchy - Riemann. Nhu. va.y hàm u và v thoa man
Do chnh là di
èu kie.n Cauchy - Riemann trong D. V` u và v kha vi lien tu.c trong D theo
di
r và nen w(z) là mo.t nhanh chnh h`nh cua hàm n z trong D.
u.c
Ta xet cac hàm wm (z) xac di.nh bo.i dang th
p
m (z)
m (z)
wm (z) = n |z| cos
+ i sin
m = 0, 1, . . . , n 1,
(2.40)
n
n
trong do hàm m (z) du.o..c xac di.nh nhu. (5.8), 1.5. Khi m = 0 ta thu du.o..c
e dàng thay ra`ng cac hàm này d
èu là nh
u.ng nhanh
hàm (z) trong (2.38). D
chnh h`nh cua hàm n z.
136
èn D
y lua.n tren day và mu.c 1.5.3 ta co the ket lua.n ràng trong mi
T`
u. l
khong ch
u.a diem z = 0 hàm da tri. n z co the tach n nhanh chnh h`nh du.o..c
xac di.nh bo.i (2.40).
e dàng ch
èn D bat
u.ng to ra`ng trong mi
C
ung tu.o.ng tu.. nhu. o. mu.c 5, d
k`
y co ch
u.a goc to.a do. ta khong the tach nhanh chnh h`nh cua hàm da tri.
n
z.
Neu t`
u. ta.p ho..p cac nhanh chnh h`nh cua hàm da tri. F (z) ta muon tach
àn da.t ra di
èu kie.n bo sung. Di
èu kie.n do thong
mo.t nhanh xac di.nh th` c
àn tach ta.i mo.t diem nào do cua
thu.ò.ng du.o..c cho bo.i gia tri. cua nhanh c
èn D.
mi
V du. 1. Cho hàm w = 3 z, D = C \ R+ . Hay tach nhanh chnh h`nh wm (z)

mà wm (1) = 1. T`m gia tri. cua nhanh do ta.i diem z = 8i.
V` wm (1) = 1 nen ta co the da.t
0 = arg z0 = arg(1) = 3.
Khi do hàm m (z) là
m (z) =
3,
(1,z) arg z,
z = 1,
z D, z 6= 1
àn tach là

và nhanh chnh h`nh c
p
m (z)
m (z)
wm (z) = 3 |z| cos
+ i sin
.
3
3
Gia tri. cua no ta.i diem z = 8i ba`ng

3
3
3
2 + i sin
2
wm (8i) = 8 cos
3
3

5
5
+ i sin
= 3 + i.
= 2 cos
6
6
Bay giò. ta chuyen sang xet vie.c tach nhanh chnh h`nh cua hàm logarit.
e dàng ch
u.ng minh ra`ng nhanh chnh h`nh cua
C
ung tu.o.ng tu.. nhu. tren, d
137
èn D neu trong do co the tach du.o..c

hàm logarit co the tach du.o..c trong mi
nhanh do.n tri. lien tu.c cua hàm arg z.
C
ung nhu. tren, gia su. z0 là diem co di.nh cua D = C \ [0, ei] và
arg z0 = 0 là mo.t trong cac gia tri. cua Arg z0. Ta da.t
arg z ,
z = z0,
0
(z) =
(z ,z) arg z, z D, z 6= z0
0
.ng vo.i arg z = (z).

và w (z) là gia tri. cua w = Ln z = ln|z|+iArg z tu.o.ng u
Khi do
w(z) = ln|z| + i(z).
èu do.n tri. lien tu.c nen w(z) do.n
Hien nhien v` trong D ca ln|z| la n (z) d
àn ch
tri. lien tu.c trong D. Ta còn c
u.ng minh ràng w (z) là hàm chnh h`nh
trong D (xem 2.2.3).
Da.t
Re w (z) = u (r, ) = log r,
Im w (z) = v (r, ) = (z) = .
Khi do
1
u
= ,
r
r
u
= 0,
v
= 0,
r
v
= 1.
Do do
u
1 v
1 u
v
=
,
=
r
r
r
r
èu kie.n Cauchy - Riemann du.o..c thoa man. V` u
Nhu. va.y trong D cac di
và v kha vi lien tu.c trong D nen w (z) là nhanh chnh h`nh cua w = Ln z
trong D. C
ung tu.o.ng tu.. cac hàm
wm (z) = ln|z| + i[(z) + 2m],
m = 0, 1, 2, . . .
là nh
u.ng nhanh chnh h`nh cua hàm logarit, trong do w0 (z) = w (z).
C
ung tu.o.ng tu.. nhu. doi vo.i hàm can, hàm logarit co the tach du.o..c thành
èn D bat k`
cac nhanh chnh h`nh trong mi
y khong ch
u.a goc to.a do. z = 0,
èn D {0} th` vie.c tach do là khong thu..c hie.n du.o..c.
còn neu mi
138
2.3
H`
am chnh h`nh v`
a
anh xa. bao gi
ac
Trong mu.c này ta se làm quen vo.i su.. mo ta h`nh ho.c doi vo.i cac hàm chnh
è co. ban cua
u.ng van d
h`nh. Cu. the ho.n ta se làm quen vo.i mo.t trong nh
u.u cac hàm chnh h`nh bàng cach
l
u.c là vie.c nghien c
xuat phat t`
u. da.c tnh cua cac anh xa. mà cac hàm do da thu..c hie.n - go.i là
anh xa. bao giac.
Bài toan co. ban cua anh xa. bao giac là bài toan sau day. Gia su. cho hai
èn D và D . Hay t`m hàm f : D D thu..c hie.n anh xa. do.n tri. mo.t mi
èn D len mi
èn D .
mo.t và bao giac mi
è t
òn ta.i và duy nhat doi vo.i hàm
ung se nay sinh ra nh
u.ng van d
T`
u. do c
f mà ta se nghien c
u.u k
y trong chu.o.ng VII.
2.3.1
ngha h`nh hoc cua acgumen cua dao h`

Y
am
.
.
Gia su. hàm w = f (z) H(D), f 0 (z0) 6= 0, z0 D. Khi do, theo di.nh ngha,
ta co:
f 0 (z0 ) = lim
z0
w
= Aei,
z
A 6= 0
(2.41)
và t`
u. do suy ra

w
= = arg f 0 (z0).
(2.42)
lim arg
z0
z
Gia su. = (t), t [a, b] là cung tro.n Jordan di qua diem z0. Ta.i diem
z0 = z0 (t0) ta co 0 (t0) 6= 0.
Anh cua qua anh xa. w = f (z) là cung = f () di qua diem w0. Cung
do co phu.o.ng tr`nh là w = f [(t)], t [a, b].
Theo quy tac vi phan hàm ho..p, ta co:
w0 = f 0 ((t0 )) 0(t0) 6= 0.
(2.43)
u.c (2.43) suy ra ràng co tiep tuyen ta.i diem w0 và

T`
u. he. th
arg f 0 (z0 ) = arg w0 (t0) arg 0 (t0)(mod 2).
(2.44)
2.3. Hàm chnh h`nh và anh xa. bao giac
139
è ma.t h`nh ho.c, arg f 0 (z0 ) bàng goc quay cua cung ta.i diem
Nhu. va.y, v
z0 qua anh xa. f (z).
Neu hai du.ò.ng cong co tiep tuyen 1 và 2 giao nhau ta.i diem z0 th` qua
anh xa. w = f (z) tiep tuyen cua nh
u.ng du.ò.ng cong này se quay mo.t goc
nhu. nhau và bàng arg f 0 (z0). Do do neu goc gi
u.a 1 và 2 ba`ng (1 , 2 ) th`
u.a cac anh 1 = f (1 ) và 2 = f (2 ) c
ung se ba`ng (1 , 2 ).
goc (1 , 2 ) gi
.
.
.
.
.
.
.
è do. lo n và hu o ng goc gi
u a hai du ò ng cong cat nhau ta.i mo.t
Nhu va.y, v
.ng cua ch
ung qua anh xa.
u.a cac du.ò.ng cong anh tu.o.ng u
diem là ba`ng goc gi
0
w = f (z), f (z0 ) 6= 0.
- i.nh ngha 2.3.1. Gia su. 1 và 2 là hai du.ò.ng cong di qua diem vo c`
D
ung
1
z = . Khi do goc gi
u.a cac anh cua 1 và 2 qua anh xa. = ta.i diem
z
u.a hai du.ò.ng cong 1 và 2 ta.i z = .
= 0 du.o..c go.i là goc gi
V du. 1. Gia su. hai tia 1 và 2 xuat phat t`
u. diem h
u.u ha.n z0. Khi do goc
u.a hai tia do ta.i diem z0 vo.i dau
gi
u.a 1 và 2 ta.i diem z = ba`ng goc gi
ngu.o..c la.i.
De do.n gian, ta da.t z0 = 0. Gia su.

arg z z = i ,
i
i = 1, 2.
Khi do goc gi
u.a 1 và 2 (theo hu.o.ng t`
u. 1 den 2 ) ta.i diem z = 0 là
ba`ng = 2 1. Anh cua cac tia 1 và 2 qua anh xa. = 1/z là 1

và 2 và arg i = i. Do do goc gi
u.a 1 và 2 ta.i diem = 0 bàng
u.a hai tia 1 và 2 ta.i
(2) (1 ) = và theo di.nh ngha 2.3.1 goc gi
diem ba`ng .
èu kie.n du v
è su.. bao toàn goc ta.i diem z0 qua
Bay giò. ta neu ra mo.t so di
anh xa. w = f (z) lien tu.c ta.i lan ca.n diem z0 khi z0 = hay khi f (z0 ) = .
1. Gia su. z0 = và f (z0 ) 6= . Hàm = 1/z anh xa. cac du.ò.ng cong
u. diem = 0.
xuat phat t`
u. diem z0 = thành cac du.ò.ng cong xuat phat t`
Do do, de co su.. bao toàn cac goc ta.i diem z0 = qua anh xa. w
= f (z) ch
.
.
àn cac goc ta.i diem = 0 du o. c bao toàn qua anh xa. w = f 1 . Và de
c
140
òn ta.i da.o hàm khac 0 cua hàm f (1/) ta.i

èu do ta ch c
àn co su.. t
du.o..c di
u.c là
diem = 0, t
f (1/) f ()
= lim[z(f (z) f ())] 6= 0.
z0
0
0
2. Gia su. z0 6= còn f (z0) = . Trong tru.ò.ng ho..p này cac du.ò.ng
cong xuat phat t`
u. diem z0 du.o..c anh xa. thành cac du.ò.ng cong di qua diem
èu kie.n du
w = . Do do de cac goc ta.i diem z0 bao toàn qua anh xa. f (z) di
1
1
là cac goc ta.i diem z0 du.o..c bao toàn qua anh xa. =
=
. Và de co
w
f (z)
èu do, di
èu kie.n du là t
u.u ha.n sau day:
di
lim
1
1
1
f (z) f (z0 )
6= 0.
= lim
lim
zz0
zz
z z0
0 f (z)(z z0 )
3. Bay giò. gia su. z0 = và f (z0) = . De bao toàn cac goc ta.i diem
1
èu kie.n du là cac goc ta.i diem 0 =
z0 = qua anh xa. w = f (z) di
=0
z0
1
èu do, di
èu kie.n du là t
òn ta.i
bao toàn qua anh xa. = . Và de co di
1
f
gio.i ha.n h
u.u ha.n
1/f(1/) 1/f()
z
= lim
6= 0.
z f (z)
0
0
lim
2.3.2
ngha h`nh hoc cua m

Y
odun da.o h`
am
.
Bay giò. t`
u. diem z0 D ta ke tia theo hu.o.ng vecto. do.n vi. ~s và lay tren tia
u.a cac anh f (z0 ) và f (z) vo.i khoang
do diem z. Ta la.p ty so khoang cach gi
cach gi
u.a cac diem z0 và z.
àn den z0 theo tia du.o..c go.i là he. s
o co
Gio.i ha.n cua ty so này khi z d
~
s
.
.
.
gi
an cua anh xa. f ta.i diem z0 theo hu o ng vecto ~s và k
y hie.u là mf (z0 ). Neu
z = z0 + ~st, 0 < t < th`
|f (z0 + ~st) f (z0 )|
= |f 0 (z0)|.
t0
|~st|
m~sf (z0 ) = lim
141
Nhu. va.y, neu hàm f kha vi ta.i diem z0 th` do. co gian tuyen tnh ta.i diem
z0 theo hu.o.ng ~s qua anh xa. f , f 0 (z0) 6= 0 là ba`ng |f 0 (z0)|, (m~sf (z0 ) = |f 0 (z)0 )|)
và khong phu. thuo.c vào hu.o.ng ~s.
Bay giò. gia su. là du.ò.ng cong Jordan nhu. trong 1. và = f () là anh
cua no.
|dz0 | = (dx20 + dy02 )1/2dt = ds0 ,
|dw0 | = (du20 + dv02 )1/2dt = d0
àn lu.o..t cua và ta.i cac diem z0 và w0 tu.o.ng u
.ng
là nh
u.ng yeu to do. dài l
nen
|f 0 (z0)| =
d0
ds0
(2.45)
u.ng to ra`ng qua anh xa. w = f (z) he. so co gian tuyen tnh
He. th
u.c (2.45) ch
y di qua diem do khong phu. thuo.c vào da.ng
ta.i diem z0 cua mo.t cung bat k`
và hu.o.ng cua .
2.3.3
Anh
xa. bao gi
ac
Bay giò. ta co the phat bieu di.nh ngha anh xa. bao giac.

D
xa. topo
w = f (z) = u(z) + iv(z),
èn D cua ma.t phang ph
bien mi
u.c (z) len mi
u.c (w)
èn D neu ta.i mo i diem z D, goc gi
u.a
anh xa. bao gi
ac trong mi
du.o..c go.i là
èu.
è do. lo.n và hu.o.ng) và do. co gian là d
cac du.ò.ng cong du.o..c bao toàn (ca v
èu kie.n mà hàm bien ph
u.ng di
T`
u. 2.3.1 và 2.3.2 ta co the phat bieu nh
u.c
àn thoa man de no là anh xa. bao giac.
c
- i.nh l
èn D v`
anh xa. t
op
o w = f (z) chnh h`nh trong mi
a
D
y 2.3.1. Gia su.
0
èn D.
o
anh xa. w = f (z) bao gi
ac trong mi
f (z) 6= 0, z D. Khi d
142
èu qua anh xa. do.

Ch
u.ng minh. V` f 0 (z) 6= 0, z D nen do. co gian là d
àn ch
u.a cac du.ò.ng cong du.o..c bao toàn qua anh
Ta c
u.ng minh ra`ng goc gi
xa. do. Tha.t va.y, gia su. z0 là diem t`
uy y
thuo.c D, 1 và 2 là hai cung tro.n
Jordan xuat phat t`
u. z0, o. day 1 : z = z1 (t), t [a, b], z0 = z1(t0), z10 (t0) 6= 0
u.a 1 và
và 2 : z = z2 ( ), [a2, b2], z2 = z2(0 ), z20 (0 ) 6= 0, và goc gi
.ng qua anh xa. f là
y hie.u anh cua 1 và 2 tu.o.ng u
2 là (1 , 2 ). Ta k
èu di qua diem w0 = f (z0 ) và co
1 = f (1 ), 2 = f (2 ). Hai cung 1 và 2 d
.ng là w1(t) = f [z1(t)], z1(t0) = z0 và w2 ( ) = f [z2 ( )],
phu.o.ng tr`nh tu.o.ng u
èu do ch
u.ng
z2 (0 ) = z0 . Theo gia thiet ta co w10 (t0 ) 6= 0 và w20 (0 ) 6= 0. Di
y hie.u goc
to ra`ng ta.i diem w0 = f (z0 ) hai cung 1 và 2 co tiep tuyen. Ta k
gi
u.a cac anh 1 và 2 là (1 , 2 ). Tren co. so. (2.45) ta co
arg f (z0 ) = arg w1 (t0) arg z10 (t0 )(mod 2),
(2.46)
arg f (z0 ) = arg w2 (0 ) arg z2(0 )(mod 2).
T`
u. (2.46) suy ra ra`ng vo.i su.. sai khac so ha.ng 2k ta co
arg w10 (t0) arg w10 (0 ) = arg z10 (t0 ) arg z20 (0 )
hay là
(1 , 2 ) = (1 , 2 ).
T`
u. di.nh l
y v`
u.a ch
am kh
ac
u.ng minh suy ra ra`ng tnh chnh h`nh v`
a da.o h`
èu kie.n du de h`
èu do du.o..c lua.n ch
u.ng
am f l`
a
anh xa. bao gi
ac. Di
kh
ong l`
a di
trong di.nh l
y sau day.
- i.nh l
èn D
anh xa. bao gi
ac mi
D
y 2.3.2. Gia su. h`
am w = f (z) thu..c hie.n
0
.
èn D . Khi d
len mi
o h`
am f H(D) v`
a f (z) 6= 0 v
o i mo.i z D.
Ch
u.ng minh. Da.t w = f = f (z + z) f (z), z, z + z D. Theo
y, f là bao giac nen ta.i diem z0 D bat k`
y anh xa.
di
143
èu. Do do vo.i mo.i z1, z2

w = f (z) co tnh chat bao toàn goc và do. co gian d
ung be, ta co:
thuo.c lan ca.n cua z0, vo.i su.. sai khac da.i lu.o..ng vo c`
a)
arg w2 arg w1 = arg z2 argz1
và do do
w2
w1
= arg
= ,
z2
z1
(2.47)
w w

2
1
=
= A 6= 0,

z2
z1
(2.48)
arg
b)
trong do
z1 = z1 z0,
z2 = z2 z0,
w1 = f (z1) f (z0 ),
w2 = f (z2 ) f (z0 ).
u.c (2.47), (2.48), vo.i su.. sai khac da.i lu.o..ng vo c`

ung be, ta co
T`
u. he. th
w2
w1
=
= A ei.
z2
z1
(2.49)
u.ng diem t`
uy y
trong lan ca.n diem z0 nen he. th
u.c (2.49)
V` z1, z2 là nh
òn ta.i
ch
u.ng to t
lim
z0
w
z
òn ta.i da.o hàm f 0 (z0 ). V` A 6= 0 nen

và do do t
lim
z0
w
= f 0 (z0) 6= 0.
z
uy y
thuo.c D, nen f chnh h`nh trong D.
V` z0 là diem t`
2.3.4
Anh
xa. li
en tu.c v`
a
anh xa. chnh h`nh
T`
u. cac mu.c 2.3.1 - 2.3.3 cua tiet này, ta thay ràng anh xa. chnh h`nh vo.i
da.o hàm khac 0 du.o..c da.c tru.ng bo.i hai tnh chat
144
1. Tnh chat bao toàn goc;
èu.
2. Do. co gian d
Mo.t bài toan du.o..c da.t ra tu.. nhien là:
I) Mo.i anh xa. lien tu.c
w = u + iv
(2.50)
èu là chnh h`nh khong ? (Noi cach khac:

co tnh chat bao toàn goc co phai d
èu khong ?)
tnh chat bao toàn goc co keo theo su.. co gian d
Hoa.c bài toan tu.o.ng tu..:
èu co phai là chnh h`nh hay khong ?
II) Mo.i anh xa. lien tu.c co do. co gian d
è tren day d
èu co lò.i giai ho..p l
àu ta gia thiet
y neu ngay t`
u. d
Ca hai van d
.
èu co da.o hàm rieng lien
ra`ng doi vo i anh xa. da cho (2.50) cac hàm u và v d
tu.c.
- i.nh l
àn thu..c u(z) v`
àn ao v(z) cua
D
y 2.3.3. Gia su. ph
a ph
anh xa. f (z) =
am rieng c
ap m
o.t lien tu.c v`
a
anh xa. f (z) c
o tnh
u(z) + iv(z) c
o c
ac da.o h`
0
ch
at bao to`
an g
oc ta.i mo.i diem z D. Khi d
o f H(D) v`
a f (z) 6= 0.
Ch
u.ng minh. Ta co
lim
z0
f
f 2i
w
=
+
e
,
z
z
z
trong do = lim argz.

z0

y, khi co di.nh z th` arg
Theo di
thuo.c vào nen
lim
z0
w
khong phu.
z
w
= 0.
z

D
xa. R2 - kha vi f du.o..c go.i là phan chnh h`nh (d
oi
èn D neu
chnh h`nh) trong mi
f
=0
z
ta.i mo.i diem z D.
145
Hien nhien ràng neu f H(D) th` hàm f là phan chnh h`nh trong D.
- i.nh l
D
y 2.3.4. Gia su. u(z) v`
am rieng c
ap 1 lien tu.c trong
a v(z) c
o c
ac da.o h`

w

èu, t
èn D v`
o c
o d
o. co gi
an d
u.c l`
a lim
mi
a ta.i mo.i diem z D n
6= 0
z
o
anh xa. w = f = u + iv l`
a chnh h`nh ho
a.c
kh
ong phu. thu
o.c v`
ao . Khi d
phan chnh h`nh.
u. he. th
u.c (2.7) ta co
Ch
u.ng minh. T`

n w w
o
w 2 w 2 w 2

e2i .
lim
= + + 2Re
z
z
z
z z
T`
u. di
y ta r
ut ra
w w
= 0.
z z
w
w
Ta se ch
u.ng minh ràng hoa.c
= 0, z D hoa.c
= 0, z D.
z
z
òng thò.i du.o..c thoa man ta.i mo.t
Tha.t va.y, neu ca hai he. th
u.c v`
u.a noi d
èu ba`ng 0 ta.i
diem nào do thuo.c D th` cac da.o hàm rieng cua f theo x và y d
èu do khong the xay ra do di
y. V` cac
diem do. Nhu.ng di
f
f
èu lien tu.c nen cac ta.p ho..p
và
d
hàm
z
z
o
o
n
n
w
w
= 0 , E2 = z D :
=0
E1 = z D :
z
z
èu là nh
èn D là ho..p cua hai ta.p
d
u.ng ta.p ho..p dong trong D. Nhu. va.y mi
ho..p dong khong giao nhau E1 và E2 . Do D lien thong nen mo.t trong hai
ta.p ho..p này phai là ta.p ho..p trong.
è
Trong tru.ò.ng ho..p neu xet anh xa. lien tu.c t`
uy y
nào do th` hai van d
.
.
da.t ra tren day se tro nen rat kho khan. Tuy nhien, ba`ng cach u
ng du.ng cac
phu.o.ng phap cua l
y thuyet hàm bien thu..c doi vo.i bài toan I, D. Menchoff 1
da ch
u.ng minh du.o..c ra`ng
1
D. Menchoff, Sur la representation conforme des domaines planes, Math. Ann. 1926.
146
o tnh ch
at bao to`
an g
oc th` f (z)
Neu
anh xa. do.n die.p lien tu.c w = f (z) c
l`
a h`
am chnh h`nh.
u.ng
The nhu.ng den nay ngu.ò.i ta chu.a ro tnh do.n die.p trong phep ch
àn thiet den m
minh di.nh l
y tren c
u.c nào. Còn doi vo.i bài toan II th` no da
u.ng minh du.o..c ra`ng
du.o..c giai quyet tro.n ve.n. H. Bohr 2 da ch
èu ta.i mo.i diem
Neu
anh xa. do.n die.p lien tu.c w = f (z) c
o. co gi
an d
o d
z D th` ho
a.c f (z) l`
a h`
am chnh h`nh ho
a.c f (z) l`
a phan chnh h`nh.
.
O day, gia thiet do.n die.p dong vai trò cot yeu. Tha.t va.y, xet v du.
hàm
z khi Im z > 0,
f (z) =
z khi Im z 6 0.
Hàm f (z) lien tu.c tren C nhu.ng khong do.n die.p. Hàm f (z) co do. co gian
èu v` ràng
d
z
w

lim
= lim
= 1 khi Im z > 0,
z
z
w
z

lim
= lim
= 1 khi Im z 6 0.
z
z
The nhu.ng f (z) khong chnh h`nh và c
ung khong phan chnh h`nh trong
u.c (z).
ma.t phang ph
2.4
ap
C
ac d
ang c
au so. c
èn cua ma.t phang

èn cua ma.t phang bien ph
Gia su. D là mi
u.c z, D là mi
.
òng ph
a m
o.t
oi f : D D du.o..c go.i l`
bien ph
u c w. Theo di.nh ngha, phep d
èu chnh h`nh. Phep

phep d
ang c
au neu ca
anh xa. f l
an
anh xa. ngu.o..c f 1 d
èn D len chnh no du.o..c go.i là phep tu.. d
ang c
au.
dang cau mi
.
èn D len mi
èn D còn du.o..c
è sau anh xa. bao giac (do n die.p) f bien mi
V
èn d
go.i là d
ang c
au (bao gi
ac), còn D và D du.o..c go.i là nh
ang c
au
u.ng mi
2
H. Bohr, Uber
streckentreue und conforme Abbildung, Math. z., 1918, s, 403
2.4. Cac d ang cau so. cap
147
v
o.i nhau. Trong mu.c này ta se tr`nh bày cac dang cau do.n gian nhat thu..c
ung mo.t v du. de tie.n
hie.n bo.i cac hàm so. cap hoa.c to ho..p cua cac hàm ay c`
èn này len mi
èn kia.
làm quen vo.i cach giai bài toan t`m cac dang cau bien mi
.
òng thò i thong qua vie.c tr`nh bày do, ch
ung toi muon di den mo.t ket lua.n
D
èn cho tru.o.c len mi
èn
là: qua tr`nh giai bài toan t`m dang cau bien mo.t mi
àn giong nhu. qua tr`nh t`m nguyen hàm cua mo.t hàm
khac du.o..c tien hành g
cho tru.o.c mà o. day cac anh xa. so. cap se du.o..c tr`nh bày co vai trò nhu. mo.t
bang tch phan co. ban.
Khi giai cac bài toan anh xa. bao giac ta thu.ò.ng su. du.ng hai tnh chat
y trong 7.1):
sau day cua anh xa. bao giac (se du.o..c tr`nh bày k
(i) Anh
xa. ngu.o..c vo.i anh xa. bao giac là anh xa. bao giac.
(ii) Ho..p cua hai anh xa. bao giac là anh xa. bao giac.
2.4.1
-
D
ang c
au ph
an tuy
en tnh
è ca.p den trong chu.o.ng I. O. day, ta se

Anh
xa. phan tuyen tnh da du.o..c d
tr`nh bày cac tnh chat co. ban nhat cua anh xa. do.
Anh
xa. phan tuyen tnh du.o..c xac di.nh bo.i he. th
u.c
w=
az + b
,
cz + d
ad bc 6= 0,
(2.51)
u.c.
trong do a, b, c, d là cac so ph
èu kie.n ad bc 6= 0 ta co w 6 const. Trong cong th
u.c (2.51) neu
Vo.i di
c = 0 còn d 6= 0 th`
b
a
z + b.
w= z+ =a
d
d
Do là mo.t hàm nguyen.
xa. ph
- i.nh l
òng ph
D
y 2.4.1. Anh
an tuyen tnh (2.51) l`
a m
o.t phep d
oi bien
C len C.
Ch
u.ng minh. 1. Tru.ò.ng ho..p c = 0 là hien nhien.
148
2. Ta xet tru.ò.ng ho..p c 6= 0. Giai phu.o.ng tr`nh (2.51) doi vo.i z ta co

z=
dw b
,
cw + a
ad bc 6= 0.
(2.52)
Do là hàm ngu.o..c cua (2.51). Anh

xa. (2.52) do.n tri. trong ma.t phang C và
là anh xa. phan tuyen tnh. Do do (2.51) do.n tri. mo.t - mo.t tren C.
d
Tnh lien tu.c cua (2.51) ta.i cac diem z 6= , là hien nhien. Bàng
c
cach da.t
d
a
w() = , w
=
c
c
y du.o..c ch
u.ng minh.
ta thay ràng (2.51) lien tu.c tren C. Di.nh l
xa. ph
- i.nh l
p no.i tren C.
D
y 2.4.2. Anh
an tuyen tnh bao gi
ac kh
a
Ch
u.ng minh. 1. Doi vo.i z 6= d/c, tnh bao giac du.o..c suy t`
u. cho là ta.i
cac diem ay
ad bc
dw
=
6= 0.
dz
(cz + d)2
2. Bay giò. gia su. hai du.ò.ng cong 1 và 2 di qua diem z = d/c và là
u.a cac anh 1 và
u. 2.3.1 suy ra ràng goc gi
goc gi
u.a 1 và 2 ta.i diem ay. T`
.ng qua anh xa. (2.51) ta.i diem w = (tu.o.ng u
.ng
2 cua 1 và 2 tu.o.ng u
vo.i z = d/c) là bàng v`
lim
zd/c
1
az + b
(z + d/c)
cz + d
= lim
zd/c
c
6= 0.
az + b
Tru.ò.ng ho..p z = c
ung du.o..c ch
u.ng minh tu.o.ng tu...

èn D len mi
èn D du.o..c
D
xa. phan tuyen tnh bien mi
èn D và D du.o..c go.i là nh
u.ng
ang c
au ph
an tuyen tnh, còn cac mi
go.i là d
èn dang cau phan tuyen tnh vo.i nhau.
mi
149
- i.nh l
D
y 2.4.3. T
a.p ho..p mo.i d
ang c
au ph
an tuyen tnh l
a.p th`
anh m
o.t nh
om,
ngha l`
a
ang c
au ph
an tuyen tnh l`
a d
ang c
au ph
an tuyen tnh.
ac d
1. Ho..p (tch) c
xa. ngu.o..c cua d
ang c
au ph
an tuyen tnh l`
a d
ang c
au ph
an tuyen
2. Anh
tnh.
èu khang di.nh 2) là hien nhien.
Ch
u.ng minh. Di
Ta ch
u.ng minh 1). Gia su.
a1z + b1
,
c1 z + d1
a2 + b2
w=
,
c2 + d2
=
a1d1 b1c1 6= 0,
a2d2 b2 c2 6= 0.
Khi do
a1z + b1
+ b2
c1 z + d1
w=
a1 z + b1
c2
+ d2
c1 z + d1
az + b
(a1a2 + c1 b2)z + (b1 a2 + d1 b2 )
=
,
=
(a1c2 + c1d2 )z + (b1 c2 + d1 d2 )
cz + d
a2
trong do ad bc = (a1d1 b1 c1)(a2 d2 b2c2 ) 6= 0.

Nh
a.n xet. Hien nhien ràng nhom cac dang cau phan tuyen tnh là nhom
1
khong giao hoan. Tha.t va.y, gia su. w(z) = , (z) = z + 1.
z
Khi do
w((z)) =
1
,
z+1
(w(z)) =
1
+ 1.
z
Do do
w((z)) 6= (w(z)).
èu tu.o.ng
V` qua phep chieu noi ca du.ò.ng thang la n du.ò.ng tròn tren C d
àu Riemann nen ta co the quy u.o.c go.i du.ò.ng
u
.ng vo.i du.ò.ng tròn tren ma.t c
150
èu là du.ò.ng tròn tren C (ta

u.c d
thang hay du.ò.ng tròn tren ma.t phang ph
xem du.ò.ng thang tren C là du.ò.ng tròn tren C di qua diem ), và go.i h`nh
àn ngoài h`nh tròn và nu.a ma.t phang (h`nh tròn vo.i ban knh vo
tròn, ph
èu là h`nh tròn tren C.
c`
ung) d

S(a, R) = |z a| < R h`nh tròn,

àn ngoài h`nh tròn,
S (a, R) = |z a| > R ph

P (R, ) = z C : Re(ei z) > R là nu.a ma.t phang.
Tha.t va.y, da.t e+i = cos + i sin , z = x + iy, ta co
P (R, ) = {(x, y) R2 : x cos + y sin > R}.
Do là nu.a ma.t phang;
- i.nh l
ang c
au ph
an tuyen tnh b
at k`y bien h`nh tr`
on (du.`
o.ng
D
y 2.4.4. D
.ng th`
anh du.`
o.ng tr`
on).
tr`
on) th`
anh h`nh tr`
on (tu.o.ng u
èu là bat bien cua nhom
Noi cach khac: h`nh tròn và du.ò.ng tròn d
cac dang cau phan tuyen tnh.
e n du.o.i da.ng ho..p cua

Ch
u.ng minh. Anh
xa. phan tuyen tnh co the bieu di
cac anh xa.:
w=
a bc ad
+
;
c
c2
1
;
=z+
d
,
c
trong do co hai anh xa. tuyen tnh và anh xa. = 1/. Doi vo.i cac anh xa.
1
àn xet phep nghi.ch dao w = .
tuyen tnh di.nh l
y 2.4.4 là hien nhien. Ta ch c
z
1. Ta xet tru.ò.ng ho..p h`nh tròn S(a, R). Anh cua no se là
1

a

< R, |1 aw| < R|w|, |1 aw|2 < R2 |w|2
w
1 2Re(aw) + |a2||w|2 < R2 |w|2 .
Tiep theo ta xet ba tru.ò.ng ho..p sau
151
a) |a| > R. Ta co
(|a|2 R2 )|w|2 2Re(aw) + 1 < 0
aw
|a|2
+
|a|2 R2 (|a|2 R2 )2
|a|2
1
<
(|a|2 R2 )2 |a|2 R2
2

R2
a

w 2
<

|a| R2
(|a|2 R2 )2

a
R

w 2
<

|a| R2
|a|2 R2
|w|2 2Re
Do là h`nh tròn.

b) Gia su. |a| < R. Tu.o.ng tu.. nhu. tren ta co

R
a

> 2
w 2
2
|a| R
R |a|2
c) Gia su. |a| = R. Da.t a = |a|ei, = arg a, ta co:
1
1
Re(aw) > Re(eiw) >
2
2|a|
Do là nu.a ma.t phang.
àn ngoài h`nh tròn A(a, R) di.nh l
2. Doi vo.i ph
y du.o..c xet tu.o.ng tu...
3. Bay giò. ta xet phep anh xa. nu.a ma.t phang Re(ei z) > R, R > 0.
Anh cua no se là

1
w
Re ei
> R Re ei 2 > R
w
|w|
Re(eiw) > R|w|2 ,
và do do
2R|w|2 + 2Re(ei w) > 0
ei
1
1
w +
>
|w|2 + 2Re
2
2R
4R
4R2

1
ei 2
1
ei

w +
, w +
>
>
2
2R
4R
2R
2R
152
àn ngoài h`nh tròn. Phep anh xa. nu.a ma.t phang Re(ei z) > R > 0
Do là ph
du.o..c xet tu.o.ng tu...
Nh
a.n xet 2.4.1. Trong mo.i tru.ò.ng ho..p, diem a du.o..c anh xa. thành diem 1/a.
ung vo.i mo.t lan ca.n nào do cua no.
Diem này thuo.c anh h`nh tròn S(a, R) c`
xa. ph
- i.nh l
èn th`
èn.
D
y 2.4.5. Anh
an tuyen tnh bien mi
anh mi
èn, w = (z) là anh xa. phan tuyen tnh, D =
Ch
u.ng minh. Gia su. B là mi
(B).
òn ta.i duy nhat
1. Ch
u.ng minh D là ta.p ho..p mo.. Vo.i mo.i w0 D, t
.
diem z0 B sao cho (z0) = w0 . Gia su U (z0 ) B là lan ca.n cua diem z0
àn ngoài h`nh tròn neu z0 = ).
(h`nh tròn vo.i tam z0 neu z0 6= hoa.c ph
y 2.4.4 ta co (U (z0 )) là h`nh tròn ch
u.a diem w0 c`
ung
Khi do theo di.nh l
.
.
vo i mo.t lan ca.n nào do cua no. Nhu va.y w0 là diem trong cua D và do do
D là ta.p ho..p mo..
u.
2. Ch
u.ng minh D là ta.p ho..p lien thong. V` B là ta.p lien thong nen t`
y 2.4.1 suy ra ràng D là ta.p ho..p lien thong.
di.nh l
èn.
Nhu. va.y D là ta.p ho..p mo. lien thong, ngha là: D là mo.t mi
Di.nh l
y 2.4.1, 2.4.2 và 2.4.4 là nh
u.ng tnh chat da.c tru.ng cua anh xa.
phan tuyen tnh.
Ngoài tnh bao giac và bao toàn du.ò.ng tròn, nhom cac dang cau phan
u.a.
tuyen tnh còn co nh
u.ng bat bien khac n
u.a ba tham so ph
u.c là ty so cua ba
Dang cau phan tuyen tnh (2.51) ch
u. tu. (6= 0). Cac tham so này du.o..c xac
trong bon he. so a, b, c, d vo.i he. so th
èu kie.n: ba diem cho tru.o.c z1, z2, z3 cua ma.t phang ph
u.c
di.nh do.n tri. bo.i di
èu do du.o..c
u.c (w). Di
(z) bien thành ba diem w1 , w2, w3 cua ma.t phang ph
y sau day.
suy ra t`
u. di.nh l
- i.nh l
òn ta.i d
ang c
au ph
an tuyen tnh duy nh
at bien ba diem
D
y 2.4.6. T
anh ba diem kh
ac nhau w1 , w2, w3 C tu.o.ng u
.ng.
kh
ac nhau z1, z2 , z3 C th`
ang c
au d
o du.o..c x
ong th
u.c
ac di.nh theo c
D
z z1 z3 z2
w w1 w3 w2
(2.53)
w w2 w3 w1
z z2 z3 z1
153
at. Gia su. ta co hai dang cau w1(z) và w2 (z)

Ch
u.ng minh. 1.Tnh duy nh
y. Gia su. 2 (w) là anh xa. ngu.o..c cua w2(z).
thoa man cac di
Ta xet anh xa. 2 [w1(z)]. Do là mo.t dang cau phan tuyen tnh. Dang cau
này co ba diem bat do.ng z1, z2 và z3 v`
w1 (zk ) = wk ,
k = 1, 2, 3,
2 (wk ) = zk ,
k = 1, 2, 3.
az + b
th`
Do do neu da.t 2 [w1 (z)] =
cz + d
azk + b
= zk ,
czk + d
k = 1, 2, 3,
hay là
czk2 + (d a)zk b = 0,
k = 1, 2, 3.
Da th
u.c ba.c hai o. ve trai ch co the co ba nghie.m khac nhau (z1 6= z2 6= z3 )
èu ba`ng 0, t
u.c là a = d, b = c = 0 và 2 [w1(z)] z
khi mo.i he. so cua no d
hay là w1(z) w2(z).
y du.o..c xac
2. Dang cau phan tuyen tnh thoa man di
di.nh theo cong th
u.c (2.53). Tha.t va.y, giai phu.o.ng tr`nh (2.53) doi vo.i w
ta thu du.o..c hàm phan tuyen tnh. Ngoài ra khi the ca.p z = z1 và w = w1
èu ba`ng 0. The ca.p z = z3 và w = w3
vào (2.53) th` ca hai ve cua (2.53) d
èu ba`ng 1 và cuoi c`
vào (2.53) ta thu du.o..c ca hai ve d
ung, the ca.p z = z2 và
èu ba`ng .
w = w2 ta thu du.o..c ca hai ve d
Trong h`nh ho.c, bieu th
u.c
=
z z1 z3 z1
:
z z2 z3 z2
èu h`
du.o..c go.i là ty s
oa cua bon diem z, z1, z2 và z3 .
o phi di
Neu bon diem z1, z2, z, z3 na`m tren mo.t du.ò.ng tròn (hoa.c du.ò.ng thang)
èu hòa là mo.t so thu..c. Tha.t va.y
th` ty so phi di
154
a) Neu cac diem z1, z2, z, z3 na`m tren du.ò.ng thang = 0 + tei, <
t < ta co: z1 = 0 + t1 ei, z2 = 0 + t2ei, z = 0 + t0 ei, z3 = 0 + t3ei
và t`
u. do
z z1 z3 z1
:
z z2 z3 z2
t0 t1 t3 t1
=
:
R.
t0 t2 t3 t2
(z1, z2 , z, z3) =
b) Neu cac diem z, z1, z2 , z3 na`m tren du.ò.ng tròn = 0 + reit , r > 0,
u. do ta
0 6 t 6 2, ta co z1 = 0 + rei1 , z2 = 0 + rei2 , z3 = 0 + rei3 và t`
co
ei0 ei1 ei3 ei1
:
ei0 ehi2 ei3 ei2 i
h
i
+

+

i 02 1
i 02 1
i 0 2 1
i 22 1
i 32 1
i 3 2 1
e
e
e
e
e
e
i
h
i
= 0 +2 h 0 1
:
0 1
1 +3
3 2
3 2
ei 2 ei 2 ei 2
ei 2 ei 2 ei 2
(z1, z2 , z, z3) =
0 1
0 1
sin
2
2
=
0 2 :
3 2 R.
sin
sin
2
2
sin
y 2.4.6 ta r
ut ra mo.t tnh chat quan tro.ng n
u.a cua dang cau
T`
u. di.nh l
phan tuyen tnh.
èu h`
H
e. qua 2.4.1. Ty s
o phi di
oa l`
a m
o.t b
at bien cua nh
om c
ac d
ang c
au
ph
an tuyen tnh.
- i.nh ngha 2.4.2. 1. Hai diem z và z du.o..c go.i là d
o.i nhau qua
oi x
u.ng v
D

o.ng tr`
on = |z z0 | = R C neu ch
du.`
ung co cac tnh chat sau:
a) z và z c`
ung na`m tren mo.t tia di t`
u. z0;
b) |z z0 | |z z0| = R2 .
u.ng vo.i chnh no qua
2. Mo.i diem tren du.ò.ng tròn du.o..c xem là doi x
.
155
T`
u. di.nh ngha 2.4.2 suy ra ràng cac diem doi x
u.ng qua du.ò.ng tròn lien
he. vo.i nhau bo.i he. th
u.c
w = z0 +
R2
z z0
u.c v`
u.a viet suy ra
Tha.t va.y, t`
u. bieu th
|w z0| |z z0| = R2
và
arg(w z0) = arg(z z0 ).
Trong h`nh ho.c so. cap ta biet ra`ng hai diem z và z doi x
u.ng vo.i nhau
èu
qua du.ò.ng tròn khi và ch khi mo.i du.ò.ng tròn C di qua z và z d
tru..c giao vo.i .
y sau.
Ta co di.nh l
- i.nh l
o gi
u.a c
ac diem l`
oi x
u.ng tu.o.ng h
a m
o.t b
at bien cua
D
y 2.4.7. Tnh d
au ph
an tuyen tnh.
ang c
nh
om c
ac d
Ch
u.ng minh. Ket lua.n cua di.nh l
u. di.nh l
y du.o..c suy t`
y 2.4.2 và 2.4.4.
T`
u. su.. bat bien cua tnh doi x
u.ng gi
u.a cac diem suy ra ra`ng trong tru.ò.ng
u.ng tr`
ung vo.i khai
ho..p khi du.ò.ng tròn bien thành du.ò.ng thang, tnh doi x
u.ng thong thu.ò.ng.
nie.m doi x
Ta minh ho.a vie.c ap du.ng tnh bat bien cua cac diem doi x
u.ng qua dang
y sau day.
cau phan tuyen tnh bàng cac di.nh l
- i.nh l
ang c
au ph
an tuyen tnh b
at k`y bien nu.a m
a.t ph
ang tren
D
y 2.4.8. D
èu c
o da.ng
len h`nh tr`
on do.n vi. d
w = ei
o R l`
a s
o thu..c t`
uy y.
trong d
z
,
z
Im > 0,
(2.54)
156
Ch
u.ng minh. Gia su. dang cau phan tuyen tnh w = w(z) anh xa. nu.a ma.t
phang tren Im z > 0 len h`nh tròn {|w| < 1} sao cho w() = 0 (Im > 0).
.ng vo.i cac gia tri. lien
Ta nha.n xet ràng diem w = 0 và w = se tu.o.ng u
.ng vo.i diem ).
ho..p cua z, do do c 6= 0 (v` neu c = 0 th` diem se tu.o.ng u
d
b
Cac diem w = 0, w = se tu.o.ng u
.ng vo.i cac diem và . Do do
a
c
b
d
az
co the viet = , = và w =
a
c
cz
u.c là
V` cac diem cua tru.c thu..c co anh nàm tren du.ò.ng tròn do.n vi., t
|w| = 1 khi z = x R, cho nen
a x a

= =1

c x
c
z
và a = cei. Nhu. va.y w = ei

z
Ta ch
u.ng minh ra`ng do là dang cau phai t`m. Tha.t va.y, neu z = x R
àn ho.n so vo.i (t
u.c là
th` hien nhien |w| = 1. Neu Im z > 0 th` z g
|z | < |z |) và do do |w| < 1.
Nh
a.n xet 2.4.2. Trong anh xa. (2.54) goc quay cua cac du.ò.ng cong ta.i diem
u. (2.54) ta co
là ba`ng v` t`
2
arg w0 () =
2
- i.nh l
D
y 2.4.9. D
ang c
au ph
an tuyen tnh b
at k`y bien h`nh tr`
on
èu c
o da.ng
{|z| < 1} len h`nh tr`
on {|w| < 1} d
w = ei
z
,
1 z
(2.55)
trong d
o || < 1, R l`
a s
o thu..c t`
uy y.
Ch
u.ng minh. Gia su. dang cau phan tuyen tnh w = w(z) bien h`nh tròn
{|z| < 1} len h`nh tròn {|w| < 1} sao cho w() = 0 (|| < 1). Theo tnh
u.ng, cac diem w = 0, w = tu.o.ng u
.ng vo.i cac
chat bao toàn diem doi x
1
diem lien ho..p z = và z = , || < 1. Do do:
b
= ,
a
d
1
= ,
c
|| < 1,
157
và
a z
a z
=
1
c
c z 1
z
a z
=
c 1 z
w=
V` cac diem cua du.ò.ng tròn do.n vi. phai bien thành cac diem cua du.ò.ng
tròn do.n vi. nen |w| = 1 khi |z| = 1. V` z z = |z|2 nen zz = 1 khi |z| = 1. V`
so 1 z và 1 z lien ho..p vo.i nhau và |1 z| = |1 z| nen neu |z| = 1
th`
|1 z| = |1 z| |z| = |z zz| = |z |.
Do do khi |z| = 1 th` ta co:
z

= 1.
1 z
a
a

= ei, R. Nhu. va.y ta
Nhu.ng khi do |w| = 1 cho nen = 1 và
c
c
thu du.o..c (2.55).
àn ch
Ta c
u.ng minh ràng do là dang cau muon t`m. Tha.t va.y neu z = ei
và = r1 ei th`
ei r ei 1 r ei ei

1
1
|w| =
=
= 1.
i
i
i
i
1 r1 e e
1 r1e e
Neu z = rei (r < 1) th`
|z a|2 |1 z|2 = r2 2rr1 cos( ) + r12 (r12 r2 2r1 r cos( ) + 1)
= (r2 1)(1 r12 ) < 0
và do do |z |2 |1 z|2 < 0 và |w| < 1.
Nh
a.n xet 2.4.3. V`
dw
dz
z=
= ei
1
,
1 ||2
|| < 1,
158
è ma.t h`nh ho.c ba`ng goc quay cua anh xa. (2.55) ta.i diem :
cho nen v
h
dw i
.
= arg
dz z=
u.c (2.55) ta còn r
ut ra he. th
u.c
T`
u. cong th
dw
1

=

dz z= 1 ||2
àn den khi diem d
àn den bien cua h`nh tròn do.n vi..
và do do do. gian d
Nh
a.n xet 2.4.4. Phep dang cau bien h`nh tròn {|z| < R} len h`nh tròn
{|w| < R0 } co da.ng
w = RR0 ei
z
,
z R2
|| < R, R.
V du. 1. Gia su. U1 = {|z| < 1}, U2 = {|z 1| < 1} và D = U1 U2. T`m
èn D len nu.a ma.t phang tren.
dang cau bien mi
èn D là cac diem sau:
Giai. Giao diem cua cac cung tròn gio.i ha.n mi
1
3
a= +i
,
2
2
1
3
a = i
2
2
y hie.u là 1 và cung tròn di

Gia su. cung tròn di qua diem z = 1 du.o..c k
qua diem z = 0 là 2. Ta ap du.ng cac anh xa. trung gian sau
1. Anh
xa.
z
z1 =
z
1
2
1
2

3
i
2 ,
3
+i
2
èn da cho D thành mo.t goc trong ma.t phang z1 vo.i dnh là z1 = 0.
bien mi
2
èu ba`ng
ung nhu. a d
V` goc gi
u.a hai cung tròn 1 và 2 ta.i cac diem a c
3
159
2
e dàng thay ràng
. D
nen do. mo. cua goc v`
u.a thu du.o..c bàng
3

1
3
1
i
1
3
2
2
= +i
z1(1) =
1
2
2
3
+i
1
2 2
1
3
z1(0) = i
2
2
và do do goc - anh thu du.o..c co ca.nh di qua diem z1 (1) và z1(0). Ta k
y hie.u
goc do kà D(z1 ).
xa. quay z2 = e 2i
3 z bi
en goc D(z1 ) thành goc co mo.t
ca.nh tr`
ung
2. Anh
1
1
3
àn du.o.ng cua tru.c thu..c, còn ca.nh kia di qua diem + i
vo.i ph
2
2
àn t`m co da.ng w = z23/2

3. Anh
xa. c

2 3
.
=!
goc co do. mo
3 2
Ho..p nhat 1) - 3) ta thu du.o..c
2z 1 + i3 3/2
w=
2z 1 i 3
và hien nhien do ch là mo.t trong cac hàm thu..c hie.n anh xa. phai t`m.
èn D là goc {0 < arg z < , 0 < < 2} vo.i nhat
V du. 2. Anh
xa. mi
u. diem z = 1 den diem z = ei ,
cat theo mo.t cung cua du.ò.ng tròn do.n vi. t`
0 < < (hay ve h`nh) len nu.a ma.t phang tren.
Giai. Ta su. du.ng cac anh xa. trung gian sau day
1. Anh
xa. z1 = z 1/ bien goc da cho thành goc D(z1 ) co do. mo. ba`ng
u. diem z = 1 den diem z = ei .

vo.i nhat cat thuo.c du.ò.ng tròn do.n vi. di t`
2. Anh
xa. phan tuyen tnh
z2 =
z1 1
z1 + 1
èn D(z1 ) thành nu.a ma.t phang tren vo.i nhat cat theo tru.c ao t`
bien mi
u. goc
èn anh do là D(z2 ).

y hie.u mi
to.a do. den diem itg . Ta k
2
160
èn D(z2 ) thành ma.t phang vo.i nhat cat theo

xa. z3 = z22 bien mi
3. Anh
èn thu du.o..c là D(z3 ).

tg2 , R. Ta k
y hie.u mi
2
àn t`m co da.ng
Hien nhien hàm c
s
r
z 1/ 1 2
+ tg2 .
w = z3 + tg2 =
1/
2
z +1
2
De ket th
uc tiet này, ta ch
u.ng minh ràng
anh xa. ph
an tuyen tnh (2.51)
az + b
w=
, ad bc 6= 0 bien nu.a m
a.t ph
ang tren len chnh n
o khi v`
a ch khi
cz + d
èu l`
èu kie.n ad bc > 0. Gia
o thu..c thoa m
an di
a nh
u.ng s
mo.i he. s
o a, b, c, d d
su. anh xa. (2.51) bien nu.a ma.t phang tren len chnh no. Ta xet ba diem khac
nhau z1, z2 và z3 cua tru.c thu..c trong ma.t phang z. Anh cua ba diem này là
u.c là cac so wk = w(zk ),
nh
u.ng diem bien cua nu.a ma.t phang Im w > 0, t
u. do, ta thu du.o..c he. phu.o.ng tr`nh vo.i cac he.
k = 1, 2, 3 là nh
u.ng so thu..c. T`
so thu..c de xac di.nh a, b, c, d. Do do vo.i su.. chnh xac den mo.t th`
u.a so nào do
e dàng suy ra ra`ng cac he. so
u.a thu du.o..c d
t`
u. he. phu.o.ng tr`nh tuyen tnh v`
èu là thu..c. V` w = u + iv, z = x + iy nen khi y > 0 ta co v > 0.
cua (2.51) d
Thay w = u + iv, z = x + iy vào (2.51) ta co
v=
y(ad bc)
(cx + d)2 + (cy 2)
T`
u. do suy ra ad bc > 0.
èu thu..c th` tru.c thu..c cua ma.t phang
Ngu.o..c la.i, neu cac he. so a, b, c và d d
(z) du.o..c anh xa. len tru.c thu..c cua ma.t phang (w) và v` ad bc > 0 nen nu.a
ma.t phang tren du.o..c anh xa. len nu.a ma.t phang tren.
2.4.2
Anh
xa. w = ez v`
a z = log w
èn D và hàm f H(D) th` ta khong the t`m ngay mo.t
Neu cho tru.o.c mi
èn D qua anh xa. f .
thua.t toan cho phep t`m anh D cua mi
Doi vo.i cac du.ò.ng cong su.. vie.c co gian do.n ho.n. Tha.t va.y neu z = z(t)
là phu.o.ng tr`nh cua du.ò.ng cong trong ma.t phang z th` phu.o.ng tr`nh cua
èn cho tru.o.c
du.ò.ng cong - anh là f [z(t)]. Do do de khao sat anh cua mo.t mi
161
èn da
tot ho.n ca là tien hành nhu. sau: ta cho.n mo.t ho. du.ò.ng cong phu mi
cho và t`m anh cua ho. du.ò.ng cong do. Tat nhien, vie.c cho.n ho. du.ò.ng cong
èn da cho.
du.o..c xac di.nh bo.i da.ng cu. the cua hàm da cho và mi
.
.
.
Bay giò ta ap du.ng phu o ng phap do de khao sat mo.t so hàm so. cap.
è ca.p den trong chu.o.ng
Doi vo.i anh xa. w = ez và z = log w ta da co di.p d
èn D nào do khi và ch khi
II. Ta lu.u y
ra`ng anh xa. w = ez do.n die.p trong mi
.
.
èn này khong ch
u ng ca.p diem khac nhau z1 và z2 lien he. vo.i nhau
mi
u a nh
u.c
bo.i he. th
z1 z2 = 2ki,
k Z.
- i.nh l
D
y 2.4.10. V
o.i s
anh xa. bao
o nguyen n b
at k`y (n Z) h`
am w = ez
gi
ac b
ang v
o ha.n
Dn = {a + 2n < Im z < b + 2n, b a < 2},
nZ
(2.56)
len g
oc
= {a < arg w < b}.
(2.57)
H`
am z = log w
anh xa. bao gi
ac g
oc = {a < arg w < b} len m
o.t trong
.
.
.
c
ac b
ang v
o ha.n Dn (s
o n du o. c x
ac di.nh bo i c
ach cho.n nh
anh chnh h`nh
cua h`
am l
ogarit trong g
oc ).
àn th
Ch
u.ng minh. 1. De ch
u.ng minh ph
u. nhat ta xet ho. cac du.ò.ng thang
song song vo.i tru.c thu..c:
{} = { : z = x + i, R},
< x < +.
Anh cua cac du.ò.ng thang này qua anh xa. ez co phu.o.ng tr`nh là:
w = ex+i = ex ei = (da.t ex = t)
= tei,
R, 0 < t < .
Hien nhien ràng w = tei là phu.o.ng tr`nh cua tia {arg w = }.
162
u. a+2n den b+2n. Khi do, du.ò.ng

Bay giò. ta cho bien thien lien tu.c t`
ung se quay lien
thang se quet het bang D0 và tia anh cua du.ò.ng thang c
.
.
.
òng h
ò t`
èu kim d
tu.c ngu o. c chi
u vi. tr arg w = a den vi. tr arg w = b. T`
u. do
suy ra anh cua bang (2.56) vo.i b a < 2 là goc (2.57).
àn th
y.
u. hai cua di.nh l
2. Ta ch
u.ng minh ph
Ta da.t w = rei . Khi do mo.t trong cac gia tri. cua z se là: log r+i(+2n),
u. z = x + iy suy ra
n Z. Do do t`
x = log r,
y = + 2n.
Khi r bien thien t`
u. 0 den th` x bien thien t`
u. den +. Do do
neu b a 6 2 th` nhu. ta da biet hàm log w co the tach nhanh chnh h`nh
trong goc a < arg w < b và mo i nhanh này se anh xa. bao giac goc (2.57) len
.ng nào do.
bang Dn tu.o.ng u
Nh
a.n xet 2.4.5. Khi anh xa. bang a < Im z < b len goc cua ma.t phang w th`
àn cua ma.t phang w se du.o..c phu nhi
èu l
àn neu b a > 2 và l
mo.t ph
uc này
.
anh xa. khong do n die.p.
Bay giò. ta xet anh cua cac du.ò.ng thang song song vo.i tru.c ao. Phu.o.ng
e n du.o.i da.ng
tr`nh cua nh
u.ng du.ò.ng thang này co the bieu di
: z = c + iy,
< y < .
ut ra anh cua qua anh xa. ez co phu.o.ng tr`nh

T`
u. do r

ez z = ec+iy = ec eiy ; < y < .
Hien nhien do là phu.o.ng tr`nh cua du.ò.ng tròn
{|w| = ec }
èu l
àn. Mo i doa.n thang co do. dài 2 se tu.o.ng u
.ng vo.i
du.o..c vòng quanh nhi
ày du. T`
àn vòng quanh d
u. do ta r
ut ra
mo.t l
163
- i.nh l
o nguyen n Z b
at k`y, h`
am w = ez
D
y 2.4.11. V
o.i s
anh xa. bao gi
ac
a.t
h`nh ch
u. nh
R = {c < Re z < d, a + 2n < Im z < b + 2n, b a < 2}
(2.58)
len h`nh qua.t v`

ong
Q = {ec < |w| < ed , a < arg w < b}.
(2.59)
H`
am z = log w
anh xa. bao gi
ac h`nh qua.t v`
ong (2.59) len m
o.t trong c
ac
.
.
.
.
h`nh ch
u nh
a.t (2.58) (s
o n du o. c x
ac di.nh bo i vie.c cho.n nh
anh chnh h`nh
cua h`
am l
ogarit trong h`nh qua.t).
V du. 3. Anh
xa. bang vo ha.n nàm ngang {0 < y < 2} vo.i nhat cat
{ 6 x 6 a, y = H} len bang {0 < v < 2H} (h`nh II.1)
H`nh II.1
Giai
èn da cho len nu.a ma.t phang tren vo.i nhat
1. Hàm z1 = ez/2H anh xa. mi
y hie.u mi
cat theo doa.n tru.c ao [0, bi], b = ea/2H . Ta k
p
èn D(z1 ) len nu.a ma.t

2. Hàm z2 = z12 + b2 = ez/H + ea/H anh xa. mi
phang tren.
àn t`m co da.ng
Hàm anh xa. c
w=
H
2H
ln z2 =
ln[ez/H + ea/H ].
164
èn gio.i ha.n bo.i du.ò.ng tròn do.n vi. và du.ò.ng thang
V du. 4. Anh
xa. mi
tiep x
uc vo.i du.ò.ng tròn ta.i diem z = i len nu.a ma.t phang tren.
Giai
z+i
bien diem chung cua du.ò.ng tròn và du.ò.ng thang
1. Hàm z1 =
zi
thành diem z1 = . T`
u. tnh chat bao toàn du.ò.ng tròn và tnh bao giac cua
èn D(z) là bang vo ha.n:
anh xa. phan tuyen tnh suy ra anh cua mi
D(z1 ) = {0 < Re z1 < 1}.
2. Hàm z2 = z1 anh xa. bang D(z1 ) thành bang D(z2 ) = {0 < Re z2 <
}.
u.a thu du.o..c thành bang na`m ngang
3. Hàm z3 = ei/2z2 quay bang v`
D(z3 ) = {0 < Im z3 < }.
e dàng suy ra`ng hàm
T`
u. do d
z+i
w = ez3 = ei zi
là anh xa. phai t`m.
2.4.3
H`
am Jukovski
Hàm
w=
1
1
z+
2
z
(2.60)
du.o..c go.i là hàm Julovski. Hàm này chnh h`nh ta.i mo.i diem z 6= 0, ; trong
do
dw
1
1
=
1 2
dz
2
z
và co cu..c diem do.n ta.i cac diem z = 0; . Do do hàm Jukovski do.n die.p
ta.i mo i diem z 6= 1 v` w(z) 6= 0 khi z 6= 1 và khong do.n die.p ta.i diem
z = 1.
165
èn D nào do khi và ch khi

ra`ng hàm Jukovski do.n die.p trong mi
Ta lu.u y
èn D khong ch
u.ng ca.p diem khac nhau z1 , z2 lien he. vo.i nhau bo.i
mi
u.a nh
u.c z1z2 = 1.
dang th
1
`
èn D và mi
èn D =
nen anh cua mi
Ta nha.n xet rang v` w(z) w
z
o
n
1
ung nhau. De khao sat anh xa. (2.60) ta xet cac ho.
t = : z D là tr`
z
du.ò.ng cong là: ho. cac du.ò.ng tròn {|z| = r} và ho. cac tia {arg z = }.
àu tien ta t`m anh cua ho. du.ò.ng tròn.
D
Ta da.t z = rei , w = u + iv và thu du.o..c
1 i 1 i
,
re + e
u + iv =
2
r
hay là
1
1
u=
r+
cos
2
r
1
1
v=
r
sin .
2
r
(2.61)

() = z = ei , 0 6 6 2 ,
(2.62)
Ta xet du.ò.ng tròn
u. (2.61) suy ra ra`ng qua anh xa. Jukovski, anh cua

( > 0 là so co di.nh). T`
du.ò.ng tròn (2.62) là elip
1
1
+
cos ,
u=
(2.63)
1
1
v=
sin ,
2
vo.i cac ban tru.c là

a() =
1
1
+
,
2
1
b() =
2
và vo.i cac tieu diem là w = 1 (v` a2 () b2() = 1). Bàng cach khu. tham
so t`
u. phu.o.ng tr`nh (2.63) ta thu du.o..c da.ng chnh tac cua phu.o.ng tr`nh
166
elip
v2
u2
+
= 1,
a2() b2()
6= 1.
(2.64)
1
1. Tru.`
u.
o.ng ho..p 0 < < 1. V` khi < 1 da.i lu.o..ng r < 0 cho nen t`
r
(2.63) suy ra ràng khi vòng quanh du.ò.ng tròn () theo hu.o.ng du.o.ng th`
.ng trong ma.t phang w se cha.y theo hu.o.ng am. Tha.t va.y khi
elip tu.o.ng u
0 < < ta co u > 0 và giam t`

u. a() den 0, còn v < 0 và giam t`
u. 0 den
2
u. 0 den a() còn v tang t`

b(). Khi < < th` u tiep tu.c giam t`
u. b
2
3
, u tang t`
u. a den 0, còn v tang t`
u. 0 den b; cuoi
den 0. Khi < t <
2
3
c`
ung khi
< t < 2 ta co u tang t`
u. 0 den a, còn v giam t`
u. b den 0.
2. .
o ng ho..p r > 1. Trong tru.ò.ng ho..p này hu.o.ng cua du.ò.ng tròn
2. Tru `
(2.62) và elip - anh cua no trong ma.t phang w là tr`
ung nhau và cha.y theo
hu.o.ng du.o.ng.
o.ng ho..p r = 1. Trong tru.ò.ng ho..p này du.ò.ng tròn {|z| = 1} c
ung
3. Tru.`
.
bien thành elip vo i cac ban tru.c a() = 1, b() = 0 ngha là bien thành nhat
cat [1, +1] R.
Bay giò. ta xet cac tia
z = rei ,
0<r<
(2.65)
( là so co di.nh). Qua anh xa. Jukovski anh cua tia (2.65) là du.ò.ng cong
1
1
u=
r+
cos ,
2
r
0 < r < +
(2.66)
1
1
v=
r
sin .
2
r
u. (2.66) ta thu du.o..c
Bàng cach khu. tham so r t`
k
v2
u2
= 1, 6=
, k Z.
(2.67)
2
2
cos sin
2
e dàng
Du.ò.ng cong (2.67) là du.ò.ng hypecbon vo.i tieu diem ta.i w = 1, d
u.ng vo.i nhau qua cac tru.c to.a do.
ch
u.ng minh ràng cac ca.p du.ò.ng knh doi x
167
(la.p nen t`
u. cac ban knh
z = r(cos i sin ),
0 6 r < 1)
du.o..c anh xa. thành cac hypecbon khong ke dnh, vo.i tieu diem 1 và cac
ban tru.c | cos |, | sin |.
Khi = 0 ta co
1
1
r+
, v = 0 (0 6 r < 1).
u=
2
r
Do do anh cua du.ò.ng knh na`m ngang cua h`nh tròn do.n vi. là khoang vo
u. diem 1 den diem +1 qua .
ha.n cua tru.c di t`
Khi = ta co
2

11
r , 0 6 r < 1.
u = 0, v =
2 r
e dàng suy ra anh cua du.ò.ng knh thang d
T`
u. do d
u.ng là toàn bo. tru.c ao
tr`
u. goc to.a do..
Hien nhien ra`ng qua anh xa. Jukovski hai ho. du.ò.ng cong (2.64) và (2.67)
tru..c giao vo.i nhau do tnh bao giac cua anh xa. (2.60).
y sau day:
Ta co di.nh l
1
1
- i.nh l
z+
:
D
y 2.4.12. H`
am Jukovski w =
2
z
xa. du.`
1. Anh
o.ng tr`
on {|z| = } th`
anh elip (2.64) 0 < < 1.
.
an b
o. m
a.t ph
ang
2. Anh
xa. bao gi
ac h`nh tr`
on do n vi. {|z| < 1} len to`
at c
at theo doa.n [1, +1] R.
d
ong tr`
u. nh
èu khang di.nh th
Ch
u.ng minh. 1. Di
u. nhat là hien nhien.

1
1
1
1
+ , b() = , nen nhu. ta da noi o. tren elip
2. V` a() =
2
(2.64) cha.y theo hu.o.ng am khi vòng quanh du.ò.ng tròn theo hu.o.ng du.o.ng.
a) Khi 0 ta co
lim a() = ,
lim b() = ,
lim(a() b()) = lim = 0.
168
àn ra và tròn d

àn la.i.
T`
u. do suy ra ràng khi 0 th` cac elip to d
b) Khi 1 0 ta co
lim a() = 1,
10
lim b() = 0.
10
àn thành doa.n [1, +1] R.

T`
u. do suy ra ràng cac elip anh co - de.t d
.ng gi
u.a du.ò.ng tròn do.n vi. và cac bò. cua nhat cat
Ta xet su.. tu.o.ng u
[1, +1].
Khi r 1 0 và 0 < < th` v 0. Khi r 1 0 và < < 2,
ta co v +0. T`
u. do suy ra ràng nu.a du.ò.ng tròn tren bien thành bò. du.o.i
cua nhat cat, còn nu.a du.ò.ng tròn du.o.i bien thành bò. tren.
- i.nh l
àn ngo`
D
y 2.4.13. H`
am Jukovski (2.60)
anh xa. bao gi
ac ph
ai cua h`nh
.
.
an b
o. m
a.t ph
ang w v
o i nh
at c
at theo doa.n [1, +1] cua
tr`
on do n vi. len to`
tru.c thu..c.
èu ket lua.n cua di.nh l
Ch
u.ng minh. Hien nhien di
y co the suy ngay t`
u. cho là
1
.
w(z) w
z
Phep ch
u.ng minh tru..c tiep du.o..c tien hành nhu. sau. Ta xet ho. du.ò.ng
tròn {|z| = , > 1}. Anh cua ho. này qua anh xa. (2.60) là nh
u.ng elip cha.y
theo hu.o.ng du.o.ng và vo.i cac ban tru.c là
1
1
+
,
a() =
2
1
!
b() =
.
2
a) Khi 1 + 0 ta co
lim a() = 1,
lim b() = 0.
àn thành doa. n [1, +1]. Ta xet su.. tu.o.ng u

Do do cac elip (2.60) co - de.t d
.ng
gi
u.a du.ò.ng tròn và nhat cat [1, +1]. Khi 1 + 0, và 0 < < ta co
v +0 và khi 1 + 0 và < < 2 ta co v 0.
ut ra ket lua.n: nu.a du.ò.ng tròn tren bien thành bò. tren cua nhat
T`
u. do r
cat và nu.a du.ò.ng tròn du.o.i bien thành bò. du.o.i cua nhat cat [1, +1].
169
b) Khi ta co
lim a() = ,
lim b() =
1
lim[a() b()] = lim = 0.
àn ra và tròn d

àn la.i.
Do do cac elip - anh to d
Nh
a.n xet 2.4.6. Ta.i cac diem z = 1, anh xa. Jukovski khong bao giac. Tha.t
va.y t`
u. (2.60) ta co
1
1
z+
1
w1
z 2 + 1 2z
z
= 2
= 2
1
1
w+1
z + 1 + 2z
z+
+1
2
z
z 1 2
=
.
(2.68)
z+1
Bay giò. ta da.t
z1
1+
=
; = 2; w =
(2.69)
z+1
1
xa.
T`
u. do ta suy ra ra`ng anh xa. Jukovski là ho..p cua ba anh xa. (2.69). Anh
.
.
.
.
u ba bao giac khap no i tren C, anh xa. th
th
u nhat và th
u hai khong bao giac
.
.
.
.
ta.i diem = 0 (tu o ng u
ng vo i diem z = 1) và ta.i diem = (tu.o.ng u
.ng
vo.i diem z = 1).
Bay giò. ta xet anh xa. ngu.o..c vo.i anh xa. Jukovski. Giai phu.o.ng tr`nh
(2.60) doi vo.i z, ta t`m du.o..c
z = w + w2 1
nhu. va.y hàm
w=z+
z2 1
(2.70)
là hàm ngu.o..c doi vo.i hàm Jukovski. Hàm này là hàm da tri.: mo i diem z se
.ng vo.i hai gia tri. w1 và w2 lien he. vo.i nhau bo.i he. th
tu.o.ng u
u.c
w1w2 = 1.
170
èn D = C \ [1, +1] hàm (2.70) co the tach thành hai nhanh
Trong mi
àn
àn ngoài doa.n [1, +1] len ph
chnh h`nh: mo.t nhanh se anh xa. bao giac ph
àn ngoài doa.n [1, +1] len
ngoài h`nh tròn do.n vi., còn nhanh kia anh xa. ph
.
àn trong cua h`nh tròn do n vi..
ph
Ta nha.n xet ràng hai nhanh chnh h`nh v`
u.a noi tren day khong the du.o..c
da.c tru.ng bo.i dau cua can th
u.c. Tha.t va.y, ta xet nhanh th
u. nhat: nhanh
àn ngoài h`nh tròn do.n vi.. Ta.i diem
èn D = C \ [1, +1] len ph
anh xa. mi
z = 2 no nha.n gia tri. (2 + 3), và ta.i diem z = 2 no nha.n gia tri. (2 + 3).
V du. 5. Anh
xa. nu.a ma.t phang tren cat bo nu.a tren cua h`nh tròn do.n vi.
và tia {x = 0, y > 2} len nu.a ma.t phang tren (h`nh II.2).
H`nh II.2
Giai. Ta su. du.ng cac anh xa. trung gian sau day
1. Hàm
1
1
z1 =
z+
2
z
èn D(z) len nu.a ma.t phang tren tr`
u.
anh xa. mi
u. nhat cat theo tru.c ao di t`
3
èn này là D(z1 ).
i. Ta k
y hie.u mi
4
èn D(z1 ) len toàn bo. ma.t phang z2 tr`
u. nhat
2. Hàm z2 = z12 anh xa. mi

9
và [0, ). Ta ch mi
cat ,
16
z2 + 9/16
èn D(z2 ) thành mi

èn
bien mi
3. Anh
xa. phan tuyen tnh z3 =
z2
171
D(z3 ) = C \ R+ . T`
u. cac anh xa. 1) - 3) suy ra ràng:
4z 4 + 17z 2 + 4
w = z3 =
2(z 2 + 1)
x2 y 2
àn ngoài elip

àn ngoài h`nh tròn do.n
V du. 6. Anh
xa. ph
+
= 1 len ph
25 16
vi..
Giai. Ta su. du.ng cac anh xa. trung gian sau day:
1. V` elip da cho co tieu diem ta.i cac diem
c = 25 16 = 3,
z
àu tien ta d`
ung anh xa. z1 = và thu du.o..c elip vo.i tieu diem 1.
nen d
3
p
2. Hàm z2 = z1 + z12 1 anh xa. h`nh elip v`
u.a thu du.o..c len h`nh tròn
{|z2| < 3}.
z
èn v`
òng da.ng w = 2 cho ta anh cua mi
u.a thu du.o..c là h`nh
3. Anh
xa. d
3
àn t`m là
tròn do.n vi.. Nhu. va.y anh xa. c
z + z2 9
w=
3
n
o
trong do n N
V du. 7. Anh xa. h`nh qua.t Q = |z| < 1, 0 < arg z <
n
len chnh no sao cho cac doa.n

|z| 6 , arg z = 0 , 0 < < 1
và

|z| 6 , arg z =
,0 < < 1
n
.ng.
bien thành doa.n ban knh tu.o.ng u
Ta su. du.ng cac anh xa. trung gian sau:
1. Hàm z1 = z n anh xa. h`nh qua.t Q len nu.a tren cua h`nh tròn do.n
vi.. Doa.n ban knh [0, ] bien thành doa.n [0, n ], doa.n [0, ei/n ] thành doa.n
[0, n ].
172
1
1
èn v`
z2 +
bien mi
u.a thu du.o..c thành nu.a ma.t phang
2
z2
1
1
àn bien t`
u. (n + n ) den (n +
du.o.i và doa.n [n , n ] bien thành ph
2
2
àn bien do là ().
y hie.u ph
n ) di qua . Ta k
p
èn v`
u.a thu
3. Hàm ngu.o..c cua hàm Jukovski z4 = z3 + z32 1 bien mi
du.o..c len nu.a tren cua h`nh tròn do.n vi. và du.ò.ng knh nàm ngang là anh
àn bien t`
cua ph
u. 1 den +1 (qua ).
Anh
xa. ho..p trong ket qua ba`ng
q
p
n
n 1/n
z n z n + (z n + z n )2 (n + n )2 .
w = ( + )
2. Hàm z2 =
2.4.4
au so. c
ap kh
ac
C
ac d
ang c
Cac dang cau so. cap du.o..c nghien c

u.u trong 2.4.1, 2.4.2 và 2.4.3 mang la.i
u. cu.c k`
y quan tro.ng cac anh xa. co. ban. Nhò. cac dang cau
cho ta mo.t du.. tr
này ta co the xay du..ng cac anh xa. thu..c hie.n bo.i cac hàm so. cap khac. Tha.t
va.y, khi biet cac anh xa. w = f () và = (z) ta se biet ca anh xa. f [(z)]
(phep ho..p cac anh xa.).
e n du.o.i da.ng ho..p mo.t so

èu co the bieu di
y d
Anh
xa. so. cap co. ban bat k`
nào do cac anh xa. mà ta da nghien c
u.u trong 1. 2. và 3. Tha.t va.y, ta xet
cac anh xa. so. cap thu..c hie.n bo.i cac hàm lu.o..ng giac sau day:
1. Hàm w = cos z. Theo di.nh ngha ta co
cos z =
eiz + eiz
(2.71)
Anh
xa. này là ho..p cua ba anh xa.
1
1
+
, trong do mo.i anh xa. trung gian
a) = iz; b) = e ; c) w =
2
.
.
.
èu da du o. c khao sat o tren.
d
èn D là mi
èn D1 , qua anh xa. b) anh
Gia su. qua anh xa. a) anh cua mi
èn D2 là mi
èn D . Anh
èn D1 là D2 và qua anh xa. c) anh cua mi
xa.
cua mi
.
.
.
èn D1 khi và ch khi D1
a) do n die.p khap no i, anh xa. b) do n die.p trong mi
u.ng ca.p diem 1 và 2 lien he. vo.i nhau bo.i he. th
khong ch
u.a nh
u.c
1 2 = 2ki,
kZ
173
hay là
z1 z2 = 2k,
k Z.
èn D2 khi và ch khi D2 khong ch

Anh
xa. c) do.n die.p trong mi
u.ng ca.p
u.a nh
diem lien he. vo.i nhau bo.i he. th
u.c
1 2 = 1,
u.ng diem mà
hay là D khong ch
u.a nh
eiz1 eiz2 = ei(z1 +z2 ) = 1
u.a nh
u.ng diem mà
t
u.c là D khong ch
z1 + z2 = 2k.
èn D nào do khi và ch
T`
u. do suy ra ra`ng anh xa. (2.71) do.n die.p trong mi
èn D khong ch
khi mi
u.a nh
u.ng diem mà z1 z2 = 2k, hoa.c z1 + z2 = 2k.
u.c
2. Hàm w = sin z. T`
u. he. th

sin z = cos z
2
suy ra`ng anh xa. w = sin z khac vo.i anh xa. cos z bo.i phep di.ch chuyen ma.t
phang z.
e n qua cac anh xa. da nghien c

u.u o.
Anh
xa. w = sin z c
ung co the bieu di
tren. Ta biet ra`ng, theo di.nh ngha
sin z =
eiz eiz
2i
và do do anh xa. này là ho..p cua bon anh xa.:
a) z1 = iz; b) z2 = ez1 ; c) z3 = iz2; d) w =
èu da du.o..c nghien
trong do mo i anh xa. v`
u.a viet d
3. Anh
xa. w = tg z. Theo di.nh ngha ta co
tg z =
sin z
cos z
(2.72)
1
1
= sin z,
z3 +
2
z3
c
u.u.
(2.73)
174
ut ra:
và do do t`
u. (2.71) và (2.72) r
tg z = i
eiz eiz
e2iz 1
=
i
eiz + wiz
e2iz + 1
Do do anh xa. (2.73) là ho..p cua ba anh xa. quen biet sau day
z2 1
a) z1 = 2iz; b) z2 = ez1 ; c) w = i
z2 + 1
4. C
ung tu.o.ng tu.., anh xa. w = cotg z c
ung là ho..p cua ba anh xa. quen
biet
z2 + 1
,
a) z1 = 2iz; b) z2 = ez1 ; c) w = i
z2 1
èu da du.o..c xet.
trong do mo.i anh xa. trung gian d
xa. này là ho..p cua cac

5. Hàm w = z , R. Ta co z = elnz . Anh
anh xa. trung gian sau day:
a) z1 = ln z;
b) z2 = z1;
c) w = ez2 .
(2.74)
V du.: Ta t`m anh cua goc

D(z) = a < arg z < b, b a 6 2
u.c là anh xa. (2.74)).
qua anh xa. w = z (t
Qua anh xa. a) goc D(z) bien thành mo.t trong cac bang sau
o

D(z1 ) = a + 2k < Im z1 < b + 2k, k Z
(so k du.o..c xac di.nh ba`ng vie.c cho.n nhanh cua logarit trong goc D(z)).
Qua anh xa. b) bang D(z1 ) bien thành bang

D(z2 ) = a + 2k < Im z2 < b + 2k, k Z
èu kie.n là (b a) 6 2.
vo.i di
Do do qua anh xa. w = z goc da cho co anh là mo.t trong cac goc sau

a + 2k < arg w < b + 2k, k Z
neu b a 6 2 và (b a) 6 2.
2.4.5
175
M
o.t s
o v du.
Cac anh xa. bao giac da xet o. tren là nh

u.ng anh xa. ma u. Nhò. cac anh xa.
èn do.n gian khac.
do, ta co the t`m anh xa. bao giac cac mi
V du. 8. T`m anh xa. bao giac h`nh tròn {|z| < 1} len h`nh tròn {|w| < 1}
èu kie.n
thoa man cac di
w(z0 ) = w0 ;
arg w0 (z0 ) = .
Giai. Hàm
= g(z) = ei
z z0
1 z 0z
èu kie.n z0
anh xa. h`nh tròn {|z| < 1} len h`nh tròn {|| < 1} và thoa man di
bien thành 0 và arg g 0 (z0) = .
Hàm
w w0
= h(w) =
1 w0 w
èu kie.n w0 bien
anh xa. h`nh tròn {w < 1} len h`nh tròn {| < 1} thoa man di
u. do suy ra ràng hàm w = w(z) xac di.nh bo.i he.
thành 0, arg h0 (w0 ) = 0. T`
th
u.c
w w0
z z0
= ei
1 w0 w
1 z0z
se là anh xa. muon t`m.
n
o
V du. 9. Anh
xa. h`nh qua.t Q = z C : 0 < arg z <
len h`nh tròn
4
{|w| < 1} sao cho cac diem z = ei/8 và z = 0 bien thành cac diem w = 0 và
.ng.
w = 1 tu.o.ng u
Giai. Hàm z1 = z 4 anh xa. h`nh qua.t da cho len nu.a ma.t phang tren
Im z1 > 0. Khi do cac diem z = ei/8 bien thành z1 = ei/2 = i và diem z = 0
u.a thu
bien thành diem z1 = 0. Bay giò. ta anh xa. nu.a ma.t phang tren v`
du.o..c len h`nh tròn {|z2| < 1} sao cho diem z1 = i bien thành tam cua h`nh
tròn
z1 i
z2 = k
z1 + i
176
e
èu kie.n là diem z1 = 0 bien thành diem z2 = 1. D
So k du.o..c xac di.nh t`
u. di
dàng thay ràng k = 1. T`
u. do suy ra ràng hàm:
w=
i z4
z4 i
=
z4 + i
i + z4
àn t`m.
là anh xa. c
èn nhi. lien gio.i ha.n bo.i hai
V du. 10. T`m anh xa. phan tuyen tnh bien mi
òng tam vo.i
du.ò.ng tròn = {|z 3| = 9} và = {|z 8| = 16} len vành d
tam ta.i diem w = 0 sao cho ban knh ngoài cua vành ba`ng 1.
òng thò.i doi x
u.ng vo.i nhau qua hai du.ò.ng
Giai. Diem w = 0 và w = d
òng tam. T`
u. do, theo di.nh l
y 2.4.7 cac nghi.ch anh cua
tròn bien cua vành d
òng thò.i doi x
u.ng qua hai du.ò.ng tròn và . Ta
w = 0 và w = c
ung se d
xac di.nh cac nghi.ch anh này. V` tam cua và na`m tren tru.c thu..c nen cac
àn t`m c
diem c
ung na`m tren tru.c thu..c. Ta k
y hie.u cac diem ay là x1 và x2 .
Theo di.nh ngha 9.2 ta co
(x1 3)(x2 3) = 81,
(x1 8)(x2 8) = 256.
Giai he. phu.o.ng tr`nh này ta co: x1 = 24, x2 = 0 (hoa.c x1 = 0, x2 = 24).

àn du.o..c anh xa. len diem w = 0, còn diem
u.a t`m du.o..c c
Mo.t trong hai diem v`
kia len diem w = .
a) Gia su. w = 0 khi z = 24 và w = khi z = 0. Khi do
w=k
z + 24
,
z
(2.75)
àn du.o..c xac di.nh. V` anh xa. (2.75) bien diem z = 0 thành
trong do he. so k c
àn trong cua mo i du.ò.ng tròn trong ma.t phang z se du.o..c
diem w = nen ph
àn ngoài cua anh tu.o.ng u
.ng. V` na`m trong nen qua anh
anh xa. len ph
xa. (2.75) ban knh cua anh du.ò.ng tròn se lo.n ho.n ban knh cua anh du.ò.ng
àn du.o..c xac di.nh sao cho |w| = 1 khi z . Chang
tròn . T`
u. do he. so k c
ha.n ta xet diem z = 12 . Gia tri. w tu.o.ng u
.ng se là
w = 3k;
|w| = 3k = 1 hay là k = 1/3.
177
Nhu. va.y, trong tru.ò.ng ho..p này ta co:

w=
1 z + 24 i
e ,
3
z
R.
(2.76)
b) Neu ta dòi hoi w = 0 khi z = 0 và w = khi z = 24 th` c

ung tu.o.ng
tu.. nhu. o. tren ta co:
w = ei
2z
z + 24
(2.77)
èu kie.n cua bài toan ngu.ò.i ta ch cho tru.o.c ban

Nh
a.n xet 2.4.7. Trong di
knh ngoài cua vành tròn. Ta se ch
u.ng to ra`ng khi do ban knh trong c
ung
hoàn toàn xac di.nh.
y na`m tren
Tha.t va.y, bàng cach the vào (2.76) hoa.c (2.77) mo.t diem bat k`
e dàng thay ràng
du.ò.ng tròn co anh là du.ò.ng tròn trong cua vành tròn, d
.
èn nhi. lien da cho ch co the
ban knh trong bàng 2/3. T`
u do suy ra ra`ng mi
anh xa. len vành tròn mà ty so gi
u.a ban knh trong và ban knh ngoài bàng
2/3.
V du. 11. Anh

xa. bang vo ha.n {0 < x < 1} vo.i cac nhat cat do.c theo cac
tia
o
o
n
n
1
1
và
x = + , < y 6 h2 .
x = , h1 6 y <
2
2
trong do h2 < h1 (H`nh II.3) len nu.a ma.t phang tren.
èn D(z) len mi
èn D(z1 ) là bang nàm ngang
1. Hàm z1 = 2iz anh xa. mi
.
{0 < Im z1 < 2} vo i hai nhat cat (, i 2h1 ] và [i + 2h1, ).
èn D(z1 ) len mi
èn
2. Hàm z2 = ez1 anh xa. mi
D(z2 ) = C \ [(, e2h1 ] [e2h2 , ].
àn t`m co da.ng
T`
u. do suy ra ràng anh xa. c
s
e2iz + e2h1
w=
e2iz + e2h2
178
xa. mi
èn gio.i ha.n bo.i cac du.ò.ng tròn {|z 1| = 1}; {|z 2| =
V du. 12. Anh
2} vo.i nhat cat theo doa.n {y = 0, 2 6 x 6 a} (a < 4) len nu.a ma.t phang
tren (h`nh II.4).
179
H`nh II.3
H`nh II.4
4
èn D(z) da cho co anh là bang thang
. Qua anh xa. này mi
1. z1 =
z
i
h 4
èn do là
, 2 . Ta go.i mi
u.ng { < x < 2} vo.i nhat cat theo doa.n
d
a
D(z1 ).
èn D(z1 ) len toàn bo. ma.t phang tr`
u. hai
2. Hàm z2 = cos z1 se anh xa. mi
nhat cat theo tru.c thu..c. Tha.t va.y, phu.o.ng tr`nh cua du.ò.ng thang x = ,
x = 2 co the viet du.o.i da.ng
1 : z = + it,
2 : z = 2 + it,
< t < ;
< t < .
khi z1 bien thien tren 1 th`

z1 1 = cos( + it) = cos cht i sin sht = cht.
Và do do z2 va.ch nen nhat cat tia (, 1].
Tu.o.ng tu.. khi z1 bien thien tren 2 th`

z12 = cos(2 + it) = cht,
và do do z2 va.ch nen nhat cat [1, ).
T`
u. do suy ra
v
u
u 1 + cos 4
u
z
w=u
t
4
4
cos
cos
z
a
180
là anh xa. muon t`m.
V du. 13. Anh

xa. nu.a ma.t phang tren cat bo nu.a h`nh elip len nu.a ma.t
phang tren (hay ve h`nh !).
z
1. Hàm z1 = , c = a2 b2 bien h`nh elip da cho thành elip vo.i tieu
c
a
diem là +1 và 1. Elip cat tru.c thu..c ta.i hai diem
và cat tru.c ao
a2 b2
bi
ta.i diem
.
a2 b2
p
z
+
z 2 + b2 a2
èn v`
bien mi
u.a thu du.o..c
2. Hàm z2 = z1 + z12 1 =
a2 b2
len nu.a ma.t phang tren cat bo nu.a h`nh tròn tam z1 = 0 và ban knh là
a+b
.
R=
a2 b2
z2
èn v`
se anh xa. mi
u.a thu du.o..c len nu.a ma.t phang tren
3. Hàm z3 =
R
cat bo nu.a h`nh tròn do.n vi. và
z + z 2 + b2 a2
z1
a2 b2
z3 =
=
R
a+b
a2 b2
z + z 2 + b2 a2
=
a+b
4. Tiep theo ta su. du.ng anh xa. Jukovski
z4 =
1
1
z3 +
2
z3
u.a viet ta
và thu du.o..c nu.a ma.t phang tren. The gia tri. z3 vào bieu th
u.c v`
181
co
z4 =
=
=
=
o
a+b
1 n z + z 2 + b2 a2
+
2
a+b
z + z 2 + b2 a2
z 2 + 2z z 2 + b2 a2 + z 2 + b2 a2 + (a + b)2
2(a + b)(z + z 2 + b2 a2)
2z(z + z 2 + b2 a2) + 2b(a + b)
2(a + b)(z + z 2 + b2 a2)

b
z
a + b z + z 2 + b2 a2
du.ng anh xa. d

òng da.ng và sau vài phep bien doi ta co
Ap
b(a + b)
w = (a + b)z4 = z +
z + z 2 + b2 a2
az b z 2 + b2 a2
=
a2 b2
Do là anh xa. phai t`m.
èn {|z| > 1} vo.i cac nhat cat theo cac doa. n thang
V du. 14. Anh
xa. mi
[a, 1] và [1, b], trong do < a < 1, 1 < b < len h`nh tròn do.n vi..
Giai
1
1
èn D(z) len ph
àn ngoài doa.n
z+
anh xa. mi
1. Hàm Jukovski z1 =
2
z
thang [A, B] R, trong do
1
1
1
a+
; B=
b+
2
a
2

A+ B 2
2. Hàm tuyen tnh z2 = z1

2
A+B
àn ngoài doa.n [1, 1]. T`
u. do r
ut ra
du.o..c len ph
q
w = z2 + z22 1
A=
1
.
b
èn v`
se anh xa. mi
u.a thu
là anh xa. muon t`m.
V du. 15. Anh

xa. nu.a bang {x > 0, 0 < y < 2h} vo.i nhat cat theo tia
{x > h, y = h} (H`nh II.5) len bang vo ha.n {0 < Im w < 1}
182
H`nh II.5
z
èn D(z) len nu.a bang vo.i do. ro.ng là .
anh xa. mi
1. Hàm z1 =
2h
2. Lo..i du.ng tnh chat cua hàm ez , ta xet anh xa.
z2 = ez1
èn thu du.o..c trong ma.t phang z1 len nu.a ma.t phang tren cat bo nu.a
bien mi
èn do là
h`nh tròn do.n vi. và nhat cat {Im z2 > e , Re z2 = 0}. Ta go.i mi
D(z2 ).
3. Hàm
z3 =
1
1
z2 +
,
2
z2

ie/2 ish
2
èn D(z3 ) là nu.a ma.t phang tren tr`

èn D(z2 ) len mi
u. nhat cat theo
bien mi
u. diem ish .
tru.c ao di t`
2
àn bien mi
èn
4. Den day ta thay ro là de co bang nàm ngang ro.ng 2 ta c
.
.
.
.
àn du o ng tru.c thu. c và sau do d`
ung
D(z3 ) len ma.t phang vo i nhat cat theo ph
anh xa. logarit. Nhu. va.y,
z4 = z32
èn D(z4 ) là ma.t phang tr`
anh xa. D(z3i) len mi
u. hai nhat cat

, sh2
và [0, ).
2
z4
èn D(z4 ) len ma.t phang vo.i nhat cat
5. Hàm z5 =
anh xa. mi
2
z4 + sh
4
.
.
àn du o ng tru.c thu..c. T`
u. cac anh xa. trung gian tren day ta suy ra
theo ph
sh2
1
2 .
log 1 +
w=
2 z
2
ch
2h
2.5. Bài ta.p
2.5
183
B`
ai t
a.p
1. Cho hàm
3
3
x (1 + i) y (1 i)
x2 + y 2
f (z) =
khi z 6= 0,
khi z = 0.
Ch
u.ng minh ràng:
1) f (z) lien tu.c ta.i diem z = 0.
èu kie.n Cauchy - Riemann ta.i diem (0, 0)
2) Hàm f (z) thoa man cac di
.
òn ta.i.
nhu ng da.o hàm ta.i diem do khong t
2. Ch
u.ng minh ràng cac hàm
2
xy (x + iy) khi z =
6 0
x2 + y 4
1) f1(z) =
0
khi z = 0;
4/3 5/3
5/3 4/3
x y + ix y
neu z 6= 0,
2
2
x2 + y 2
2) f2(z) = x + y
0
khi z = 0
èu khong co da.o hàm ta.i diem z = 0.
d
èn mà ta.i do hàm
3. T`m mi
f (z) = |x2 y 2 | + 2i|xy|
chnh h`nh.
[Tra lò.i: Hàm chnh h`nh khi
5
0 < arg z < , < arg z <
(f (z) = z 2) và khi
4
4
3 3
< arg z <

,
< arg z < 7
(f (x) = z 2).]
4
2
4
2
4. Gia su. z = (cos + i sin ) và f (z) = u(, ) + iv(, ). Khi do hàm
f (z) là C - kha vi khi và ch khi u(, ) và v(, ) là hàm kha vi cua , và
184
cac da.o hàm rieng cua ch
ung thoa man he. th
u.c
u
1 v
=
,
v
1 u
=
5. Ch
u.ng minh ràng hàm da.ng
w=
z +
,
z +
trong do , là nh
u.ng so ph
u.c t`
uy y
thoa man he. th
u.c = 1 anh xa.
àn trong
du.ò.ng tròn do.n vi. {|z| = 1} len chnh no. Neu = 1 th` ph
àn ngoài.
du.ò.ng tròn do.n vi. du.o..c bien thành ph
6. T`m nh
u.ng diem tren ma.t phang z mà
az + b

1.

= const,
cz + d
az + b
= const,
2.
arg
cz + d
u.c.
u.ng ha`ng so ph
trong do a, b, c, d là nh
7. Ch
u.ng minh ra`ng anh cua du.ò.ng thang hay du.ò.ng tròn qua anh xa.
az + b
phan tuyen tnh w =
, c 6= 0 là du.ò.ng thang khi và ch khi diem
cz + d
d
z0 = .
c
.
u.a hai du.ò.ng thang song song là bàng 0.
8. Ch
u ng minh ràng goc ta.i gi
9. Ch
u.ng minh ra`ng 4 diem na`m tren du.ò.ng thang hay du.ò.ng tròn khi và
ch khi ty so kep cua ch
ung là mo.t so thu..c.
|dz|
10. Ch
u.ng minh ra`ng da.i lu.o..ng 2
là bat bien doi vo.i cac anh xa.
R |z|2
phan tuyen tnh w = w(z) bien h`nh tròn {|z| < R} len chnh no, ngha là
|dw|
|dz|
=
,
R2 |w|2
R2 |z|2
w = w(z).
|dz|
là bat bien doi vo.i cac phep anh xa.
11. Ch
u.ng minh ra`ng da.i lu.o..ng
Im z
phan tuyen tnh bien nu.a ma.t phang tren Im z > 0 len chnh no.
2.5. Bài ta.p
185
12. Ch
u.ng minh ra`ng du.ò.ng thang qua cac diem bat do.ng cua anh xa.
iz + 2
là bien thành chnh no.
w=
zi
13. T`m da.ng tong quat cua anh xa. phan tuyen tnh co hai diem bat do.ng
z1 và z2.
(Tra lò.i : 1) w = Az neu z1 = 0, z2 = , A C;
z z1
w z1
=A
, A C.)
2)
w z2
z z2
14. Day diem (zn ) xac di.nh nhu. sau: z0 là diem cho tru.o.c, zn+1 = f (zn ),
n N, trong do f là hàm phan tuyen tnh co hai diem bat do.ng. Hay khao
sat su.. ho.i tu. cua day do.
du.ng bài 13
Ch d
a n. Gia su. , C là hai diem bat do.ng cua f . Ap
u.ng minh ràng
và cach cho day de ch
z0
zn+1
= |A|n+1ei(n+1)
,
zn+1
z0
= arg A.
Tiep do là qua gio.i ha.n d

ang th
u.c khi n .
neu |A| < 1,

.
òn ta.i neu
; 2) lim zn khong t
Tra l`
o i 1) lim zn =
n
n
neu |A| > 1
|A| = 1.
15. Gia su. h`nh tròn do.n vi. du.o..c anh xa. len chnh no sao cho diem z0 cua
no bien thành tam. Ch
u.ng minh ra`ng khi do nu.a du.ò.ng tròn do.n vi. du.o..c
àu m
ut cua no na`m tren
anh xa. thành nu.a du.ò.ng tròn khi và ch khi cac d
.
.
du ò ng knh di qua z0.
Ch d
a n. Su. du.ng cong th
u.c
w = ei
z z0
1 z0z
1
= .
z0
16. T`m anh doi x
u.ng cua du.ò.ng tròn = {z C : |z 2| = 2} qua du.ò.ng
tròn = {z C : |z 1| = 1}.
èu là w(z0 ) = 0, w

và di
186
Tra l`
o.i. Do là du.ò.ng tròn Apolonius doi vo.i cac diem 1 và 2: |w 2| =
2|w = 1|.
u.ng qua du.ò.ng tròn hoàn toàn du.o..c xac

Ch d
a n. Phep bien doi doi x
di.nh bo.i hàm
w=1+
z1
èu chia ma.t phang

17. Ch
u.ng minh ra`ng mo.i du.ò.ng tròn di qua diem 1 d
èn do.n die.p cua hàm Jukovski.
C thành hai mi
y qua 1 và z1 , z2 6 sao cho z1z2 = 1.

Ch d
a n. Xet du.ò.ng tròn bat k`
Tiep theo, xet anh xa.
w=
z+1
,
k(z 1)
|k| = 1
èn cua ma.t phang z (gio.i ha.n bo.i ) len nu.a ma.t
bien mo.t trong hai mi
èu kie.n z1z2 = 1 suy ra w1 = w2.
phang tren. T`
u. di
18. T`m anh cua h`nh ch
u. nha.t P = {z C : 0 < Re z < , 0 < Im z < b}
qua anh xa. w = cos z.
Tra l`
o.i. Anh là nu.a du.o.i cua h`nh elip vo.i cac ban tru.c ch b và sh b.

1
.
.
`
1 i),
19. Ch
u ng minh rang cac ca.nh cua h`nh vuong vo i dnh n +
2
1
1
èu kie.n
thoa man di
< 1.
n N hàm
| sin z|
| sin z|

1
Ch d
a n. Khi u.o.c lu.o..ng hàm tren cac ca.nh nàm ngang z = xi n+
2
hay su. du.ng bat dang th
u.c

1
> sh > 1.
sh n +
2
2
20. Gia su. f (z) = u(z) + iv(z) H(D). Ch
u.ng minh ra`ng cac ho. du.ò.ng
cong u(x, y) = C, v(x, y) = C (C là ha`ng so t`
uy y
) tru..c giao vo.i nhau.
Ch d
a n. Ch
u.ng minh ra`ng hgrad y, grad vi = 0, trong do grad u =
u u
v v
,
, grad v =
,
.
x y
x y
2.5. Bài ta.p
187
21. Gia su. f (z) H(D). Ch

u.ng minh ra`ng |f (z)| = const khap no.i trong
èn D th` hàm f (z) = const trong D.
mi
òi
Ch d
a n. Lay da.o hàm rieng theo x, theo y dang th
u.c u2 + v 2 = C 2 r
èu kie.n Cauchy - Riemann.
ap du.ng di
o
n
èn D = z C : < Re z < , < Im z <

22. T`m anh cua mi
2
2
qua anh xa. w = sin z.
u.c vo.i nhat cat theo tru.c thu..c
Tra l`
o.i. Anh D là toàn bo. ma.t phang ph
t`
u. diem w = 1 den diem w = +1 qua .
23. Vo.i gia tri. nào cua th` cac ta.p ho..p gia tri. sau day tr`
ung nhau:
1. (a2 ) và a2;
2. (a3 ) và a3.
k
[Tra l`
o.i. 1. =
, k, m = 0, 1, 2, . . .
2m + 1
k
, k, m = 0, 1, 2, . . . )]
2. =
3m 1
24. Ch
u.ng minh ràng
1. ii = e/2 e2k ,
2. (1)i = e(2k+1) ,
3. (1) 2 = cos(2k + 1) 2 + i sin(2k + 1) 2, k Z.
Chu.o.ng 3
L
y thuy
et tch ph
an h`
am chnh
h`nh
3.1
èn ph
Tch ph
an trong mi
u.c . . . . . . . . . . . .
3.1.2
- i.nh ngha tch ph

D
an . . . . . . . . . . . . . . . . . 189
.. ..
U
o c lu o. ng tch ph
an . . . . . . . . . . . . . . . . . 193
3.1.3
`ng phu.o.ng ph
Tnh tch ph
an b
a
ap qua gi
o.i ha.n . 194
3.1.4
Da.ng vi ph
an d
ung v`
a da.ng vi ph
an d
ong . . . . . 200
Tch ph
an du.`
o.ng phu. thu
o.c tham s
o . . . . . . . . 213
3.1.1
3.1.5
3.2
189
L
y thuy
et Cauchy . . . . . . . . . . . . . . . . . .
217
3.2.1
Nguyen h`
am di.a phu.o.ng cua h`
am chnh h`nh . . . 217
3.2.2
Nguyen h`
am cua h`
am chnh h`nh theo tuyen . . . 223
3.2.3
òng
Tnh b
at bien cua tch ph
an d
ac tuyen d
oi v
o.i c
lu
an . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227
3.2.4
C
ong th
u.c tch ph
an co. ban th
u. nh
at cua Cauchy 231
3.2.5
èn do.n lien . . . . . . . . . . 234

Nguyen h`
am trong mi
3.2.6
C
ong th
u.c tch ph
an Cauchy (c
ong th
u.c co. ban
th
u. hai cua Cauchy) . . . . . . . . . . . . . . . . . 235
èn ph
3.1. Tch phan trong mi
u.c
3.2.7
189
e n tch ph
Bieu di
an d
oi v
o.i da.o h`
am cua h`
am
chnh h`nh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241
- i
èu kie.n du de h`
D
am f chnh h`nh . . . . . . . . . 250
èu h`
3.2.9 H`
am di
am chnh h`nh . 250
oa v`
a m
oi lien he. v
o.i h`
3.2.10 Tch
ph
an
da.ng
Cauchy.
C
ong
th
u.c
Sokhotski . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257
3.2.8
e n tch ph
èu h`
3.2.11 Bieu di
an h`
am di
oa . . . . . . . . . 270
3.3
B`
ai t
a.p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
277
èu kie.n
Bay giò. xet su.. thu he.p lo.p tong quat cac hàm bien ph
u.c bàng di
kha tch. Su.. thu he.p do se du.a ta to.i chnh lo.p cac hàm chnh h`nh da du.o..c
nghien c
u.u trong chu.o.ng II. Toàn bo. chu.o.ng này du.o..c dành cho vie.c tr`nh
ung hai cong th
u.c
y co. ban trong phep tnh tch phan cua Cauchy c`
bày di.nh l
co. ban cua nhà toan ho.c noi tieng do.
3.1
3.1.1
èn ph
Tch ph
an trong mi
u.c
- i.nh ngha tch ph
D
an
Gia su. cho tuyen tro.n = (t) : I C, I = [a, b] R và gia su. cho anh xa.
lien tu.c
f : (I) C.
khi do hàm f [(t)] là mo.t hàm lien tu.c tren I.
Ta co di.nh ngha sau day:
- .inh ngha 3.1.1. Tch phan
D
J (f ) =
Zb
a
f [(t)] 0(t)dt
(3.1)
Chu.o.ng 3. L
y thuyet tch phan hàm chnh h`nh
190
an cua h`
am f theo tuyen và du.o..c k
y hie.u là
du.o..c go.i là tch ph
Z
f (z)dz.
Di.nh ngha này ph`

u ho..p vo.i di.nh ngha tch phan du.ò.ng thong thu.ò.ng
(theo ngha Cauchy - Riemann) cua hàm lien tu.c theo khoang compac.
u.ng kh
uc. Trong
C
ung co the tnh tch phan du.ò.ng theo tuyen tro.n t`
.
.
.
tru ò ng ho. p này se cho.n phep phan hoa.ch
a = t 0 < t1 < < tn = b
sao cho ha.n che i cua tuyen tren doa.n [ti, ti+1 ] là tuyen tro.n vo.i i bat k`
y,
0 i n 1. Và theo di.nh ngha
Z
XZ
f (z)dz =
f (z)dz.
(3.2)
i
Co the ch
u.ng minh ra`ng gia tri. cua ve phai (3.2) khong phu. thuo.c vào
..
.
.
vie.c cho.n phep phan hoa.ch
Z và trong tru ò ng ho. p khi là tuyen tro n th` di.nh
ung vo.i di.nh ngha 3.1.1.
ngha này cua tch phan f (z)dz tr`
Do do, di.nh ngha tch phan (3.2) là d

ung dan.
V du. 1. Gia su. là du.ò.ng tròn

= z C : |z a| = r
(do do (t) = a + eir , t [0, 2] và f (z) = (z a)n , n Z.
Theo di.nh ngha 3.1.1 ta co:
J (f ) =
(z a)n dz = rn+1 i
Khi n 6= 1 th` J (f ) = 0.
Z2
0
ei(n+1)tdt.
èn ph
u.c
191
Khi n = 1 th`
Z
dz
=i
za
Z2
dt = 2i.
Nhu. va.y:
J (f ) =
khi n 6= 1,
2i
(3.3)
khi n = 1.
Nh
a.n xet 3.1.1. Bàng cach da.t f = u + iv và dz = dx + idy ta thu du.o..c:
Z
Z
Z
f (z)dz = udx vdy + i vdx + udy.
(3.4)
e dàng suy ra cac tnh chat sau day

T`
u. di.nh ngha và cong th
u.c (3.4) d
èn ph
cua tch phan trong mi
u.c.
I - Tnh ch
at tuyen tnh. Neu fk (z), k = 1, 2, . . . , n là nh
u.ng hàm lien
tu.c du.o..c cho tren và ak (k = 1, 2, . . . , n) là nh
u.ng ha`ng so cho tru.o.c th`:
Z X
n
ak fk (z) dz =
k=1
n
X
ak
k=1
fk (z)dz.
II - Tnh ch
at c
o.ng tnh. Gia su. cho hai tuyen tro.n
1 (t) : [a, c] C,
2 (t) : [c, b] C
sao cho
1 (c) = 2 (c).
Xet tuyen tro.n t`
u.ng kh
uc là ho..p cua hai tuyen 1 , 2
(t), t [a, c],

1
(t) =
2 (t), t [c, b].
Chu.o.ng 3. L
192
T`
u. di.nh ngha suy ra ràng
Z
Z
Z
f (z)dz = f (z)dz + f (z)dz.
1 2
oi v
o.i phep bien d
oi tham s
o. Ta nhac la.i o. day di.nh
III - Tnh b
at bien d
ngha phep thay tham so. Gia su. cho tuyen tro.n
: [a, b] C
và t = t(u) kha vi lien tu.c khi u [a1, b1] (a1 < b1 ) vo.i da.o hàm t0(u) > 0
khap no.i và
t(a1) = a,
t(b1) = b.
Khi do ho..p cua anh xa. u 7 t(u) và

: [a, b] C
se xac di.nh mo.t anh xa. 1 : u 7 [t(u)].
xa. do cho ta mo.t tuyen tro.n và noi ra`ng 1 thu du.o..c t`
u. ba`ng phep
Anh
thay the tham so.
- i.nh l
D
y 3.1.1. Tch ph
an (3.1) l`
a m
o.t b
at bien d
oi v
o.i phep thay tham s
o.
N
oi c
ach kh
ac, neu th`
Z
Z
f (z)dz = f (z)dz.
Ch
u.ng minh. Theo di.nh ngha ta co
Zb
Z
f (z)dz = f [(t)] 0(t)dt.
(3.5)
u.c vi
Thu..c hie.n phep thay tham so o. ve phai cua (3.5) và theo cong th
phan hàm ho..p, ta co
Z
f (z)dz =
Zb1
a1
f [1 (u)]10 (u)du
f (z)dz.
èn ph
u.c
193
T`
u. di.nh l
y 3.1.1 ta r
ut ra ket lua.n quan tro.ng là: tch phan da du.o..c xay
du..ng doi vo.i tuyen va n co ngha ca doi vo.i du.ò.ng cong là lo.p cac tuyen
tu.o.ng du.o.ng.
ung ho.n: Doi vo.i tuyen bat k`
y xac di.nh du.ò.ng cong tro.n nào do
Noi d
th` tch phan cua hàm lien tu.c theo tuyen ay co mo.t và ch mo.t gia tri..
o.ng. Doi vo.i tuyen tro.n và tuyen ngu.o..c vo.i no
IV - Tnh di.nh hu.
(tuyen thu du.o..c t`
u. ba`ng phep thay tham so t 7 a+bt, (t) = [a+bt])
ta co:
Z
Z
f (z)dz = f (z)dz.
u.ng minh nhu. di.nh l

y 3.1.1.
Tnh chat này du.o..c ch
3.1.2
..
an
o c lu.o..ng tch ph
U
- i.nh l
D
y 3.1.2. Gia su. l`
a m
o.t tuyen tro.n
: [a, b] C
x [I] v`
v`
a gia su. t 7 f [(t)] l`
aa
nh xa. lien tu.c t`
u. t
a.p ho..p comp
a
ao C. Khi
o
d
Z

f (z)dz 6 sup |f (z)| ||,
trong d
o || l`
a d
o. d`
ai cua tuyen .
Ch
u.ng minh. Gia su.
J (f ) =
f (z)dz = |J (f )|ei .
Chu.o.ng 3. L
194
Ta co
|J (f )| =
ei f (z)dz =
Zb
Zb
ei f [(t)] 0(t)dt

Re ei f [(t)] 0(t) dt.
Do do
|J (f )| 6
Zb
|f ((t))|| (t)|dt =
|f (z)||dz|
6 sup |f (z)|
|dz| = sup |f (z)|
Zb n
dx 2 dy 2 o 12
+
dt
dt
dt
= sup |f (z)|||.
èu kie.n
H
e. qua 3.1.1. Neu them v`
ao c
ac gia thiet cua di.nh ly 3.1.2 di
`
o M l`
a h
ang s
o n`
ao d
o th`
|f (z)| 6 M, z , trong d
Z

f (z)dz 6 M ||.
3.1.3
`
ap qua gi
o.i ha.n
Tnh tch ph
an b
ang phu.o.ng ph
Gia su. là phep phan hoa.ch [a, b]

: a = t0 < t1 < < tn = b,
trong do da.t
= max |ti+1 ti |.
i
èn ph
u.c
195
àn tnh hie.u n gi

Ta c
u.a tch phan (3.1) vo.i tong
n1
X

f [(i )] (ti+1 ) (ti ) ,
i [ti, ti+1 ].
i=0
V`
Zti+1
dz = (ti+1) (ti )
ti
nen bieu th
u.c tren co the viet du.o.i da.ng
Zb
f(t) 0(t)dt,
trong do f(t) là hàm tren [a, b], ba`ng f [(i )] tren khoang (ti , ti+1 ). Nhu. va.y
Zb

0
|n | = [f ((t) f (t)] (t)dt.

a
Gia su. > 0 là mo.t so cho tru.o.c. Cho.n du nho, sao cho vo.i mo.i ca.p
èu kie.n |t0 t00| < ta d
èu co:
t0, t00 [a, b] thoa man di
|f ((t0)) f ((t00))| <
||
èu do co the thu..c hie.n du.o..c v` hàm f |(t)| lien tu.c tren [a, b] do do no
(Di
èu tren doa.n do).
lien tu.c d
Khi do
|f ((t)) f(t)| 6
||
và:
|n | 6
|| = .
||
Chu.o.ng 3. L
196
u.a ch
u.ng minh suy ra ra`ng tch phan
T`
u. ket qua v`
f (z)dz là gio.i ha.n
cua tong tch phan Riemann khi 0.

èu v`
T`
u. di
u.a ch
y 3.1.1 suy ràng tch phan du.ò.ng theo
u.ng minh và di.nh l
tuyen khong phu. thuo.c phep tham so hoa tuyen do: hai phep tham so hoa
èu da.c bie.t ho.n
tu.o.ng du.o.ng doi vo.i tuyen ch cho mo.t gia tri. tch phan. Di
n
u.a là cac tong Riemann co the mo ta bo.i cac thua.t ng
u. h`nh ho.c lien quan
àn tnh tch phan. Ta d`
den du.ò.ng cong mà tren do c
u.ng la.i de tr`nh bày
èu do.
mo.t cach ngan go.n di
àu A và diem
Gia su. L(A, B) C là du.ò.ng cong co hu.o.ng vo.i diem d
cuoi B và gia su. tren L(A, B) cho hàm f (z). Thu..c hie.n phep phan hoa.ch
chia du.ò.ng cong L(A, B) thành mo.t so n t`
uy y
cac cung nho bo.i cac diem
u.c là zj d
u.ng
z0 = A, z1 , z2, . . . , zn1 , zn = B na`m lien tiep tren L(A, B) (t
_
tru.o.c zj+1 , j = 0, 1, . . . , n 1). Tren mo i cung nho Lj = zj zj+1 ta lay diem
uy y
và la.p tong tch phan
j t`
Jn =
n1
X
f (j )zj ,
zj = zj+1 zj .
j=0
Gia su. r = max (diam Lj ).

06j6n1
òn ta.i gio.i ha.n lim Jn khi r 0 khong phu. thuo.c vào cach phan
Neu t
hoa.ch L(A, B) thành cac cung nho và khong phu. thuo.c vào vie.c cho.n cac
diem trung gian j th` gio.i ha.n do du.o..c go.i là tch phan du.ò.ng cua hàm f
theo du.ò.ng cong L(A, B):
lim
r0
r1
X
j=0
f (j )zj =
f (z)dz.
L(A,B)
Trong tru.ò.ng ho..p khi L(A, B) là du.ò.ng cong dong A B th` da.t
èn ph
u.c
197
y hie.u là
L(A, B) = L và tch phan du.o..c k
I
Z
J = f (z)dz hay
f (z)dz neu L co di.nh hu.o.ng du.o.ng;
L+
J=
f (z)dz hay
f (z)dz
neu L co di.nh hu.o.ng am.
Tiep theo ta ch
u.ng minh di.nh l
y cho phep ta du.a vie.c tnh tch phan
èn ph
è tnh tch phan du.ò.ng trong mi
èn thu..c (xem (3.4))
trong mi
u.c v
- i.nh l
è su.. t
òn ta.i tch phan du.ò.ng)
D
y 3.1.3. (V
.o.ng cong c
o hu.
o.ng, do du.o..c v`
a h`
am f (z) lien tu.c tren L
Neu L l`
a du
Z`
òn ta.i. Them v`
th` tch ph
an f (z)dz t
ao d
o, neu z = x + iy, f (z) =
L
u(x, y) + iv(x, y) th`

Z
Z
Z
f (z)dz = u(x, y)dx v(x, y)dy + i v(x, y)dx + u(x, y)dy.
L
(3.6)
Ch
u.ng minh. Gia su. zj = xj + iyj , j = j + ij , uj = u(j , j );Zvj = v(j , j ),
zj = xj + iyj . Ta bien doi tong tch phan cua tch phan
f (z)dz:
L
n1
X
f (j )zj =
n1
X
n1
X
j=0
(uj + ivj )(xj + iyj )
j=0
j=0
(uj xj vj yj ) + i
n1
X
(vj xj + uj yj ).
(3.7)
j=0
Neu f lien tu.c tren L th` u và v lien tu.c tren L và do do cac tch phan o. ve
òn ta.i. Ve phai cua (3.7) g
òm cac tong tch phan doi vo.i cac tch
phai (3.6) t
phan du.ò.ng o. ve phai cua cong th
u.c (3.6). Do do khi r 0 ve phai cua
àn den ve phai cua (3.6). T`
u. do suy ràng ve trai cua (3.7) co gio.i ha.n
(3.7) d
khong phu. thuo.c vào cach phan hoa.ch du.ò.ng cong L và khong phu. thuo.c
òn ta.i.
vào cach cho.n cac diem j . Nhu. va.y tch phan o. ve trai cua (3.6) t
Chu.o.ng 3. L
198
Qua gio.i ha.n dang th

u.c (3.7) khi r 0 ta thu du.o..c (3.6). Di.nh l
y du.o..c
ch
u.ng minh.
V du. 1. Tnh tch phan
I=
z pdz,
p = 0, 1, 2, . . .
(3.8)
àu z = a và diem

trong do L là du.ò.ng cong t`
uy y
co do. dài |L| vo.i diem d
u.c t`
uy y
).
cuoi z = b (a và b là nh
u.ng so ph
.
Giai. Gia su z0 , z1, . . . , zn là cac diem chia trong phep phan hoa.ch du.ò.ng
cong L. Trong tru.ò.ng ho..p do: z0 a, zn b và
bp+1 ap+1 =
n
X
n
X
n
X
p+1
zkp+1 zk1
k=1
p
zkp + zkp1 zk1 + + zk1
zk
k=1
zkpzk
k=1
n
X
zkp1 zk1 zk + +
k=1
n
X
pm
zkm zk1
zk
+ +
k=1
n
X
p
zk1
zk .
(3.9)
k=1
àu và tong cuoi o. ve phai cua (3.9) là cac tong tch phan thong
Tong d
u. nhat ta lay diem trung gian là k = zk , còn trong
thu.ò.ng: trong tong th
tong cuoi ta da.t k = zk1 .
lim
r0
n
X
kp zk
k=1
= lim
r0
n
X
kp zk = I.
k=1
Ta xet mo.t tong nào do o. gi

u.a, chang ha.n
Sn0
n
X
k=1
pm
zkm zk1
zk ,
1<m<p
(3.10)
èn ph
u.c
199
và so sanh (3.10) vo.i tong cuoi

Sn =
n
X
p
zk1
zk .
k=1
Ta co
|Sn0
n
X

pm m
m
Sn | =
zk1 (zk zk1 )zk
k=1
n
X
2

m1
zkpm zkm1 + zkm2 zk1 + + zk1
zk
=
k=1
n
X

|zk1 |pm |zk |m1 + + |zk1 |m1 |zk |2
k=1
6 mR
n
X
|zk |2 ,
(3.11)
k=1
trong do R là so nào do khong be ho.n khoang cach t`

y cua L den
u. diem bat k`
goc to.a do..
n
P
àn ch
Ta c
u.ng minh ràng lim
|zk |2 = 0. Tha.t va.y, ta co
r0 k=1
n
X
k=1
|zk | =
n
X
|zk | |zk | 6 r
k=1
n
X
|zk | 6 r|L|.
k=1
àn den 0.
Do do khi r 0 th` tong da neu d
T`
u. do suy ra`ng
lim Sn = lim Sn0 = I.
r0
r0
Qua gio.i ha.n (3.9) khi r 0 ta thu du.o..c

bp+1 ap+1 = (p + 1)I I =
t
u.c là
Z
L(a,b)
z p dz =
bp+1 ap+1
,
p+1
bp+1 ap+1
p+1
Chu.o.ng 3. L
200
Z
J=
dz
;
za
= {z : |z a| = r}.
Giai. Phu.o.ng tr`nh cua co the viet du.o.i da.ng:

z = a + rei ,
0 6 6 2,
(xem v du. 1 trong tru.ò.ng ho..p khi n = 1).

2k
và da.t
Ta cho.n phep phan hoa.ch tk =
n
k =
(2k + 1)
tk + tk+1
=
,
2
n
k = 0, 1, . . . , n 1.
Khi do
zk = a + re
2k
i
2
k = a + re
2k+1
i
n
.ng co da.ng
Tong Riemann tu.o.ng u
n1
X
1
2k+1
i
n
k=0 re
n1 h
X
i
h 2(k+1)
2ki
r e n i e n =
e n e n
k=0
i

i
= n e n e n = n 2i sin
n
Do do
Z
h
dz
i
= lim 2n i sin
= 2i.
z a n
n
3.1.4
Da.ng vi ph
an d
ung v`
a da.ng vi ph
an d
ong
è da.ng vi phan. Ta bat d

àu t`
mo.t so khai nie.m v
Trong tiet này ta lu.u y
u.
èn thu..c.
da.ng vi phan trong mi
ung
I. Da.ng vi ph
an d
èn ph
u.c
201
- i.nh ngha 3.1.2. Gia su. P (x, y) và Q(x, y) là nh

D
u.ng hàm lien tu.c nha.n
èn D R2 . Bieu th
u.c trong mi
gia tri. thu..c hoa.c ph
u.c
= P (x, y)dx + Q(x, y)dy = P dx + Qdy
èn D.
du.o..c go.i là da.ng vi ph
an trong mi
V du.. Gia su. f (z) H(D). Khi do
= f (z)dz = [u(x, y) + iv(x, y)][dx + idy]
= (u + iv)dx + (iu v)dy
èn D.
là da.ng vi phan trong mi
- i.nh ngha 3.1.3. Da.ng vi phan = P dx + Qdy du.o..c go.i là da.ng vi ph
an
D
èn D neu t
òn ta.i hàm F cho trong mi
èn D sao cho
ung trong mi
d
dF = ,
am cua da.ng vi phan .
và khi do hàm F du.o..c go.i là nguyen h`
àn
ung thu.ò.ng du.o..c go.i là vi ph
ra`ng da.ng vi phan d
an to`
an ph
Lu.u y
(hay vi ph
an du).
- i.nh l
èn D v`
ung trong mi
a
D
y 3.1.4. Neu = P dx + Qdy l`
a da.ng vi ph
an d
a hai nguyen h`
am cua n
o trong D th` F2(x, y) = F1(x, y) + C trong
F1, F2 l`
`
o C l`
a h
ang s
o n`
ao d
o.
D, trong d
F1
F1
Ch
u.ng minh. Theo gia thiet ta co dF1 =
= P,
= Q và
x
y
F2
F2
= P,
= Q. Ta xet hàm
dF2 =
x
y
= F2 F1 .
= 0,
= 0 trong D. T`
u. do, ap du.ng di.nh l
y 1 khang di.nh ràng
x
y
èu bàng 0 trong mi
èn D th` hàm do là
neu mo.i da.o hàm rieng cua hàm d
Ta co
e n V
e n Thuy Thanh. Phep tnh vi ph
Nguy
an M
a.u, D
a.ng Huy Ru
a.n, Nguy
an v`
a tch
èu bien, Nh`
ph
an h`
am nhi
a xu
at ban DHQG H`
a N
o.i, 2001, (di.nh l
y 4, tr. 74)
Chu.o.ng 3. L
202
ha`ng so trong D. Nhu. the F1 F2 = C const trong D, t

u.c là F2 = F1 + C
trong D.
- i.nh l
èn D;
D
y 3.1.5. Neu = P dx + Qdy l`
a da.ng vi ph
an d
ung trong mi
o.ng cong c
o hu.
o.ng, do du.o..c
P v`
a Q lien tu.c trong D v`
a L = L(A, B) l`
a du.`
`m trong D v
àu A v`
n
a
o.i diem d
a diem cu
oi B th`
Z
(3.12)
J = = F (B) F (A)
L
trong d
o F l`
a nguyen h`
am n`
ao d
o cua da.ng vi ph
an .
Ch
u.ng minh. Gia su. dist (L, D) = . Ta k
y hie.u
n
o
.
D = z D : dist(z, D) >
2
uy y
T chia
Ro ràng D là ta.p ho..p dong. Ta thu..c hie.n phep phan hoa.ch t`
.
.
.
du ò ng cong L thành n cung t`

uy y
j , j = 0, n 1 bo i cac diem chia A0 A,
u.ng tru.o.c Aj+1 tren L, j = 0, n 1). K
y
A1 , A2, . . . , An1 , An B (Aj d
hie.u
dj = diam j ,
dT = max dj .
06j6n1
Da.i lu.o..ng dT go.i là du.`

o.ng knh cua phep phan hoa.ch. Gia su. dT < . Khi
2
do
n1 h
i
X
J = F (B) F (A) =
F (Aj+1 ) F (Aj ) , Aj = (xj , yj )
j=0
Ta xet hàm
j (t) = F (xj + xj t, yj + yj t),
0 6 t 6 1.
Ta noi Aj vo.i Aj+1 bo.i doa.n thang và vo.i dT < doa.n thang do se nàm
2
trong D . Ta co
F (Aj+1) F (Aj ) = (1) (0) = 0(j ), 0 < j < 1
F 00 00
F 00 00
F (Aj+1) F (Aj ) =
(xj , yj )xj +
(x , y )yj
x
y j j
èn ph
u.c
Ma.t khac tong tch phan cua I =
203
Z
co da.ng
Jn =
n1 h
X
F
j=0
(x0j , yj0 )xj +
i
F 0 0
(xj , yj )yj .
y
T`
u. do theo di.nh ngha vo.i > 0 và vo.i phep phan hoa.ch du mi.n ta se co
|Jn J | <
Bay giò. ta xet |Jn J |. Ta co
n1 nh
X
F 00 00 i
F 0 0

(xj , yj )
(xj , yj ) xj
|Jn J | =
x
x
j=0
o
h F
F 00 00 i

0
0
(xj , yj )
(xj , yj ) yj
+
y
y
n1
n
X
|P (x0j , yj0 ) P (x00j , yj00)||xj |
6
j=0
o
+ |Q(x0j , yj0 ) Q(x00j , yj00)||yj | .
y Cantor ch
ung lien tu.c
Hàm P và Q lien tu.c trong D và do do theo di.nh l
èu trong D . Do do vo.i du.ò.ng knh phep phan hoa.ch dT du be, mo i hie.u o.
d
ve phai khong vu.o..t qua và do do
|Jn J | 6
n1
X
|xj | + |yj |
j=0
6 2
n1 q
X
(xj )2 + (yj )2 6 2|L|
j=0
trong do |L| là do. dài cua L. Nhu. va.y

|J J | 6 |J Jn | + |Jn J | 6 + 2|L|.
V` > 0 be t`
uy y
nen J = J và di.nh l
y du.o..c ch
u.ng minh.
Chu.o.ng 3. L
204
- i.nh ngha 3.1.4. Gia su. trong mi

èn D cho da.ng vi phan và gia su. tch
D
Z
èu t
òn ta.i.
phan theo mo.i du.ò.ng cong do du.o..c L trong D d
L
Ngu.ò.i ta noi ra`ng tch phan
kh
ong phu. thu
o.c v`
ao du.`
o.ng l
ay tch
ph
an trong D neu vo.i hai diem A, B D bat k`
y và vo.i hai du.ò.ng cong do
àu A và diem cuoi B ta co
y vo.i diem d
du.o..c L1 , L2 D bat k`
Z
Z
= .
L1
L2
àu A và
Trong tru.ò.ng ho..p này tch phan ch phu. thuo.c vào diem d
y hie.u
diem cuoi B cua du.ò.ng lay tch phan và ta k
ZB
A
ZB
P dx + Qdy.
- i.nh l
èn cua m
a Q l`
a nh
u.ng h`
a mi
a.t ph
ang R2, P v`
am
D
y 3.1.6. Gia su. D l`
o = P dx + Qdy l`
a da.ng vi ph
an d
ung trong D khi
lien tu.c trong D. Khi d
èu kie.n sau d
ay thoa m
an:
v`
a ch khi m
o.t trong
Z hai di
ong do du.o..c L D.
o.ng cong d
(I) Tch ph
an = 0 theo mo.i du.`
LZ
(II) Tch ph
an kh
ong phu. thu
o.c du.`
o.ng l
ay tch ph
an trong D.
y 3.1.6 co the phat bieu du.o.i da.ng khac sau day
Di.nh l
- i.nh l
èn cua m
D
y 3.1.6*. Gia su. D l`
a Q l`
a nh
u.ng
a mi
a.t ph
ang R2 , P v`
èu kie.n sau d
o ba di
ay l`
a tu.o.ng du.o.ng v
o.i nhau:
h`
am lien tu.c trong D. Khi d
ung trong D.
(I) = P dx + Qdy
a da.ng vi ph
an d
Z l`
`
(II) Tch ph
an theo mo.i du.`
ong do du.o..c trong D l`
o.ng cong d
a b
ang
L
0.
(III) Tch ph
an
Z
L
kh
ong phu. thu
o.c du.`
o.ng l
ay tch ph
an trong D
èn ph
u.c
205
ò:
u.ng minh di.nh l
Ch
u.ng minh. Ta se ch
y theo lu.o..c d
(I) (II) (III) (I).
.
àu A
u.c là diem d
a) (I) (II). Gia su L là du.ò.ng cong dong do du.o..c, t
èu kie.n (I) thoa man nen da.ng co
ung nhau. V` di
và diem cuoi B cua no tr`
y 3.1.5 ta co
nguyen hàm F . Do do theo di.nh l
Z
= F (B) F (A) = 0,
L
èu kie.n (II) thoa man.

t
u.c là di
uy y
và hai du.ò.ng cong do
b) (II) (III). Ta lay hai diem A, B D t`
u. A den B, L
a du.ò.ng cong co hu.o.ng ngu.o..c vo.i L2 . Ro
du.o..c L1 và L2 t`
2 l`
èu kie.n (II) thoa
a du.ò.ng cong dong do du.o..c. V` di
ràng là LZ= L1 + L
2 l`
= 0. Do do
man nen
=0
Z
L1
L1
t
u.c là tch phan
=0
L
2
Z
L1
=0
L2
L2
khong phu. thuo.c du.ò.ng lay tch phan.
Z
.
.
èu kie.n (III) thoa man, t
u c là tch phan
c) (III) (I). Gia su di
àu và diem
khong phu. thuo.c du.ò.ng lay tch phan mà ch phu. thuo.c diem d
àu cua du.ò.ng lay tch phan là diem co di.nh
cuoi cua du.ò.ng do. Ta lay diem d
(x0, y0) nào do, còn diem cuoi là diem bien thien vo.i to.a do. (, ). Khi do
tch phan se là hàm cua , :
L
F (, ) =
(,)
Z
(x0 ,y0 )
(,)
Z
(x0 ,y0 )
P dx + Qdy.
Chu.o.ng 3. L
206
àn ch
Ta c
u.ng minh ràng
F
= P (, ),
F
= Q(, ),
(, ) D.
F ( + h, ) F (, )
àn tnh
Ta c
h
Da.i lu.o..ng F ( + h, ) F (, ) là tch phan cua P dx + Qdy theo du.ò.ng
àu (, ) và diem cuoi ( + h, ). Theo di
èu kie.n (III) ta co the lay
vo.i diem d
du.ò.ng do là doa.n thang na`m ngang noi (, ) vo.i ( + h, ). Ma.t khac v`
(+h,)
Z
Qdy = 0
(,)
nen
(+h,)
Z
F ( + h, ) F (, ) =
(x0 ,y0 )
(,)
Z
(x0 ,y0 )
(+h,)
Z
(,)
Z+h
P (x, )dx = hP ( + h, ),
=
0<<1
y gia tri. trung b`nh doi vo.i tch phan. T`

u. do suy ra
theo di.nh l
F ( + h, ) F (, )
= P ( + h, ), 0 < < 1.
h
V` P (x, y) là hàm lien tu.c nen khi h 0 ta thu du.o..c
F ( + h, ) F (, )
= P (, ).
h0
h
u.ng minh du.o..c ràng F0 (, ) = Q(, ). Di.nh l
y du.o..c
Tu.o.ng tu.. ta ch
ch
u.ng minh.
F0(, ) = lim
Nh
a.n xet 3.1.2. Trong tru.ò.ng ho..p da.c bie.t khi L là bien cua h`nh ch
u. nha.t
thuo.c D (c`
ung vo.i L) vo.i cac ca.nh song song vo.i cac tru.c to.a do. và là
ung trong D th` ta co
da.ng d
Z
= 0.
(3.13)
L
èn ph
u.c
207
èu kie.n c
àn de da.ng co nguyen hàm. Nhu.ng di
èu
Nhu. va.y (3.13) là di
èu kie.n du de da.ng vi phan co nguyen
ung là di
kie.n do khong phai bao giò. c
hàm.
Nh
a.n xet 3.1.3. Neu D là h`nh tròn, P và Q là nh
u.ng hàm lien tu.c trong D
và
Z
= 0, = P dx + Qdy
L
doi vo.i bien L cua h`nh ch

u. nha.t bat k`
y na`m trong D (c`
ung vo.i bien cua
ung.
no) vo.i cac ca.nh song song vo.i cac tru.c to.a do. th` là da.ng vi phan d
Ch
u.ng minh. Tha.t va.y, ta co di.nh diem (x0, y0 ) D và (, ) D là diem
òn ta.i hai tuyen L1 và L2 vo.i diem d
àu (x0, y0) và diem cuoi
t`
uy y
. Khi do t
u. hai ca.nh cua h`nh ch
u. nha.t vo.i hai ca.nh
(, ) và mo i tuyen du.o..c ta.o nen t`
song song vo.i tru.c to.a do. và (x0, y0 ) và (, ) là hai dnh doi die.n. Ro ràng
là
Z
Z
= .
L1
L2
èu
.ng vo.i di
Gia su. F (, ) là gia tri. chung cua cac tch phan ay. Tu.o.ng u
do ta co:
F (, ) =
Z
x0
Z
y0
P (x, y0 )dx +
Q(x0, y)dy +
Z
y0
Z
Q(, y)dy
P (x, )dx.
x0
Tu.o.ng tu.. nhu. trong ch

y 10.6* ta co F0 (, ) = P (, ),
u.ng minh di.nh l
u.c là
F0 (, ) = Q(, ) và do va.y F (, ) là nguyen hàm cua trong D, t
ung trong D.
là da.ng vi phan d
Chu.o.ng 3. L
208
II. Da.ng vi ph
an d
ong
- i.nh ngha 3.1.5. Gia su. D R2 là mi

èn; P , Q là nh
u.ng hàm lien tu.c
D
an d
ong trong D neu
trong D. Da.ng = P dx + Qdy du.o..c go.i là da.ng vi ph
èu t
òn ta.i lan ca.n U (M0 ) D cua diem
doi vo.i mo i diem M0 (x0, y0 ) D d
M0 sao cho trong lan ca.n do co nguyen hàm.
Noi mo.t cach ngan go.n: ta dòi hoi ràng da.ng vi phan co nguyen hàm di.a
phu.o.ng.
Ta co the gia thiet ra`ng lan ca.n noi tren là h`nh tròn vo.i tam ta.i diem
u. cac nha.n xet 10.2 và 10.3 và phu.o.ng phap ch
u.ng minh
M0 (x0 , y0). Khi do t`
di.nh l
y 3.1.6 ta co
- i.nh l
ac he. s
o P v`
a Q lien tu.c
D
y 3.1.7. Da.ng vi ph
an = P dx + Qdy v
o.i c
.
èn D l`
u. nh
a.t du
ong khi v`
a ch khi d
oi v
o i h`nh ch
trong mi
a da.ng vi ph
an d
.
.
`m trong D (c`
be b
at k`y n
a
ung v
o i Zbien cua n
o) v
o i c
ac ca.nh song song v
o.i
èu thoa m
o. d
an he. th
u.c = 0, trong d
o L l`
a bien cua h`nh ch
u.
tru.c to.a d
L
o.
nh
a.t d
P (x, y)
- i.nh l
èn; P (x, y), Q(x, y),
v`
a
a mi
D
y 3.1.8. Gia su. D R2 l`
x
Q(x, y)
l`
a nh
u.ng h`
am lien tu.c trong D. Da.ng vi ph
an = P dx + Qdy l`
a
y
ong trong D khi v`
a ch khi
d
P (x, y) Q(x, y)
=
y
x
(x, y) D.
èu kie.n c
àn. Theo gia thiet là da.ng dong trong D. Do do
Ch
u.ng minh. Di
(x0, y0 ) D F là hàm trong lan ca.n cua diem (x0, y0) sao cho dF =
u.c là
trong lan ca.n do, t
F
= P,
x
F
= Q.
y
èn ph
u.c
209
u. nhat theo y và dang th

u. hai theo x ta thu
Lay da.o hàm dang th
u.c th
u.c th
du.o..c
P
2F
=
,
y
xy
Q
2F
=
x
yx
Q
P
và
lien tu.c nen cac da.o hàm rieng ho n ho..p o. ve phai lien tu.c.
y
x
ung ba`ng nhau và t`
u. do
Do do ch
V`
P
Q
=
x
y
èu kie.n du. Trong lan ca.n diem (x0, y0 ) D ta xet hàm
Di
F (, ) =
P (x, y0 )dx +
x0
Q(, y)dy.
y0
u. diem
uc di t`
Do là tch phan cua da.ng = P dx + Qdy theo du.ò.ng gap kh
(x0, y0) den (, ) vo.i cac ca.nh cua no song song vo.i cac tru.c to.a do. và dnh
(x0, y0), (, y0 ) và (, ).
Lay da.o hàm F (, ) theo ta thu du.o..c
F (, )
= P (, y0 ) +
Q(, y)
dy.
y0
P
Q
(, y) =
(, y) và ta co
Nhu.ng theo gia thiet
y
F
(, ) = P (, y0 ) +
P (, y)
dy
y
y0
= P (, y0 ) + P (, ) P (, y0 )
= P (, ).
F (, )
= Q(, ). Nhu. va.y F (, ) là nguyen
Hoàn toàn tu.o.ng tu.. ta co
hàm cua trong lan ca.n cua diem (x0 , y0), t

u.c là là da.ng vi phan dong.
Chu.o.ng 3. L
210
Nh
a.n xet 3.1.4. T`
u. di.nh ngha và cac ket qua tren day ta thay ràng mo.i
èu là da.ng dong. Di
èu khang di.nh ngu.o..c la.i noi chung là khong
ung d
da.ng d
èu kie.n bo sung. Ta ch
èu do ba`ng v
d
ung neu khong co nh
u.ng di
u.ng to di
du. sau
Gia su. D = R2 \ {(0, 0)} và trong D cho
=
xdy ydx
x2 + y 2
y
Hien nhien là da.ng dong trong D v` = dArctg ta.i lan ca.n nào do cua
x
mo i diem (x0, y0 ) R2 \ {(0, 0)}. Tuy nhien khong phai là da.ng d
ung.
.
.
Tha.t va.y, neu là du ò ng tròn x = R cos t, y = R sin t, 0 6 t 6 2 th`
Z
Z2
Z2
R cos t R cos t R sin t (R sin t)

dt
R2 cos2 t + R2 sin2 t
dt = 2 6= 0.
èn ph
u.c.
III. Bay giò. ta chuyen sang xet da.ng vi phan trong mi
- i.nh ngha 3.1.6. 1. Da.ng vi phan = f (z)dz du.o..c go.i là da.ng vi ph
D
an
0
èn D neu t
òn ta.i hàm F (z) thoa man di
èu kie.n F (z) = f (z),
ung trong mi
d
z D.
an d
ong trong D neu
2. Da.ng vi phan = f (z)dz du.o..c go.i là da.ng vi ph
èu t
òn ta.i lan ca.n U (z0) cua diem z0 và t
òn ta.i hàm F (z) trong
z0 D d

U (z0 ) là nguyen hàm doi vo.i f U (z ) .
0
Da.t f (z) = u + iv và dz = dx + idy. Ta co

= f (z)dz = udx vdy + i(vdx + udy) = 1 + i2 .
è 3.1.1. Da.ng vi ph
B
o d
an = f (z)dz l`
a da.ng d
ung (da.ng d
ong) trong
èn D khi v`
a 2 = vdx + udy
mi
a ch khi c
ac da.ng vi ph
an 1 = udx vdy v`
.
.
.
.
òng th`
ung (tu o ng u
ong) trong D. D
o i, neu F = U + iV
ng: da.ng d
l`
a da.ng d
.
oi v
o i f = u + iv th` U v`
oi v
o.i 1
a V se l`
a nguyen h`
am d
l`
a nguyen h`
am d
.ng.
v`
a 2 tu.o.ng u
èn ph
u.c
211
àn ch
è cho tru.ò.ng ho..p da.ng vi phan
u.ng minh bo d
Ch
u.ng minh. Ta ch c
d
ung.
ung trong D ngha là F là
1. Gia su. = f (z)dz là da.ng vi phan d
.
.
nguyen hàm doi vo i f . Gia su F = U + iV .
Ta co
F 0(z) =
V
U
+i
= u + iv.
x
x
V
U
T`
u. do r
= u,
= v. V` hàm F chnh h`nh trong D nen
ut ra
x
x
V
U
V
U
=
;
=
x
y
y
x
Và bay giò. ta co
1 = udx vdy =
V
U
U
U
dx
dy =
dx +
dy
x
x
x
y
và do do 1 là da.ng d

ung trong D và U là nguyen hàm cua no.
Tu.o.ng tu..
U
V
V
V
dx +
dy =
dx +
dy
x
x
x
y
ung và V là nguyen hàm doi vo.i no.
ngha là 2 - da.ng d
u.ng da.ng vi phan d
ung và U , V là nguyen
2. Bay giò. gia su. 1 và 2 là nh
hàm cua ch
ung. Ta co
2 = vdx + udy =
U
= u,
x
U
= v,
y
V
= v,
x
V
= u.
y
V
U
V
U
èu kie.n Cauchy =
và
=
, ngha là di
T`
u. do suy ra
x
y
y
x
Riemann thoa man. Do do F = U + iV chnh h`nh trong D và
V
U
+i
= u + iv = f (z).
x
x
Do do F là nguyen hàm doi vo.i f trong D.
y c
ung du.o..c ch
u.ng minh tu.o.ng
Doi vo.i cac da.ng vi phan dong di.nh l
tu...
F 0(z) =
Chu.o.ng 3. L
212
è v`
u.ng minh ta co the chuyen mo.t so ket qua trong l
y
Nhò. bo d
u.a ch
èn
èn thu..c sang cho da.ng vi phan trong mi
thuyet da.ng vi phan trong mi
ph
u.c. De làm v du., ta se ch
u.ng minh hai di.nh l
y sau day.
- i.nh l
èn D C,
ung trong mi
D
y 3.1.9. Neu = f (z)dz l`
a da.ng vi ph
an d
a F2 l`
a hai nguyen h`
am d
oi v
o.i f trong D th`
F1 v`
F2(z) = F1 (z) + C,
z D,
C = const.
Ch
u.ng minh. Tha.t va.y, F2 (z) = U2 + iV2 , F1(z) = U1 + iV1, trong do U1, U2
là nguyen hàm doi vo.i 1 = udx vdy (f = u + iv), còn V1 và V2 là nguyen
hàm doi vo.i 2 = vdx + udy. Do do U2 = U1 + C1, V2 = V1 + C2 trong do C1
và C2 là nh
u.ng ha`ng so. Bay giò. ta co
F2 (z) = U2 + iV2 = U1 + iV1 + C1 + iC2 =
= F1(z) + C,
C = C1 + iC2 = const.
Z
.
- i.nh l
èn D C. Neu f (z)dz
D
y 3.1.10. Gia su f l`
a h`
am lien tu.c trong mi
oi
o.ng l
ay tch ph
an trong D v`
a F l`
a nguyen h`
am d
kh
ong phu. thu
o.c v`
ao du.`
o
v
o.i f trong D th` a, b D ta c
Zb
f (z)dz = F (b) F (a).
Ch
u.ng minh. Da.t F (z) = U (z) + iV (z), f (z) = u(x, y) + iv(x, y), z = x + iy
ta co
Zb
a
f (z)dz =
Zb
udx vdy + i
Zb
vdx + udy
= U (b) U (a) + i(V (b) V (a))

= F (b) F (a).
èn ph
u.c
3.1.5
213
o.ng phu. thu

o.c tham s
o
Tch ph
an du.`
Gia su. L là du.ò.ng cong co hu.o.ng do du.o..c và D là ta.p ho..p mo. cua ma.t
ac di.nh, do.n tri. khi z D và L. Gia
phang ph
u.c C, còn f (, z) là hàm x
su. z0 là diem tu. cua D (z0 là diem h
u.u ha.n hay diem vo c`
ung). Ta nhac la.i
mo.t vài di.nh ngha lien quan den su.. ho.i tu. cua ho. hàm phu. thuo.c tham so.
- i.nh ngha 3.1.7. 1+ . Hàm (), L du.o..c go.i là gi
o.i ha.n cua hàm
D
f (, z) (ho. hàm !) khi z z0 (z0 6= ) neu
> 0, L = (, ) > 0 : z D {z : 0 < |z z0| < }
|f (, z) ()| < .
2+ . Hàm (), L du.o..c go.i là gio.i ha.n cua hàm f (, z) khi z ,
z D neu
> 0, L = (, ) > 0 : z D {z : |z| > }
|f (, z) ()| < .
àn d
èu d
3+ . Hàm f (, z) d
oi v
o.i L den h`
am () khi z z0 (khi
.ng: = () > 0) sao cho
z ) neu: > 0, = () > 0 (tu.o.ng u
z D {z : 0 < |z z0| < } (tu.o.ng u
.ng: z D {z : |z| > ) và L
th`
|f (, z) ()| < .
K
y hie.u:
f (, z) ()
(zz0 )
u.c là khi L N, D R) co the

Tu.o.ng tu.. nhu. tru.ò.ng ho..p day hàm (t
èu là hàm lien tu.c.
ch
u.ng minh ra`ng gio.i ha.n cua ho. hàm lien tu.c ho.i tu. d
du.ng ket qua này ta ch
Ap
u.ng minh
Chu.o.ng 3. L
214
- i.nh l
o.ng cong c
o hu.
o.ng do du.o..c, D C
D
y 3.1.11. Gia su.: 1+ L l`
a du.`
l`
a t
a.p ho..p mo. v
a z0;
o.i diem tu. l`
+
a h`
am lien tu.c tren L z D nhu. l`
a h`
am cua
2 f (, z), L, z D l`
.
3+ f (, z) ().
(zz0 )
o
Khi d
lim
zz0
f (, z)d =
lim f (, z)d =
zz0
L
()d
t
u.c l`
a phep qua gi
o.i ha.n du.
o.i d
au tch ph
an du.`
o.ng c
o the thu..c hie.n du.o..c.
Ch
u.ng minh. Theo nha.n xet o. tren hàm gio.i ha.n () là hàm lien tu.c tren
L.
V` f (, z) () khi z z0 nen: > 0, = () > 0 sao cho L
|f (, z) ()| <
,
|L|
z D {z : 0 < |z z0| < }
du.ng di.nh l
è u.o.c lu.o..ng
y 3.1.2 v
trong do |L| là do. dài cua du.ò.ng cong L. Ap
tch phan ta co
Z
Z

|L| = .
[f (, z) ()]d 6 |f (, z) ()|dS <
|L|
L
V` > 0 là so t`
uy y
nen t`
y.
T`
u. di.nh l
y 3.1.11 ta thu du.o..c cac tru.ò.ng ho..p rieng sau day.

a d
ay
a du.`
o.ng cong c
o hu.
o.ng do du.o..c, fn n=1 l`
H
e. qua 3.1.2. Gia su. L l`
o
h`
am lien tu.c tren L v`
a fn f () tren L. Khi d
(n)
fn ()d
(n
f ()d.
èn ph
u.c
215
o.ng cong c
o hu.
o.ng do du.o..c, chu
oi
H
e. qua 3.1.3. Gia su. L l`
a du.`
X
un () = u1() + u2 () + + un () + . . .
n>1
i
èu tren L den t
c
ac h`
am lien tu.c tren L h
o.i tu. d
ong S(). Khi d
o chu
o
P
un () c
o the tch ph
an theo L t`
u.ng s
o ha.ng v
o.i ngha l`
a
n>1
Z hX
L
n>1
Z
i
XZ
un () d =
un ()d = S()d.
n>1 L
è 3.1.2. (Bat dang th

B
o d
u.c Lagrange) Gia su. doa.n [a, b] R v`
a f :
[a, b] C l`
a h`
am lien tu.c tren [a, b], kha vi ta.i mo.i diem cua khoang (a, b).
o
Khi d
|f (b) f (a)| 6 |f 0 ()|(b a),
a < < b.
Ch
u.ng minh. Gia su. Arg[f (b) f (a)]. Khi do
|f (b) f (a)| = ei [f (b) f (a)] = ei f (b) ei f (a).
Da.t ei f (x) = u(x) + iv(x), x [a, b]. Ta co
|f (b) f (a)| = (u(b) + iv(b)) (u(a) + iv(a))
= u(b) u(a) + i(v(b) v(a)).
àu tien là so thu..c). Do
Hien nhien ra`ng ve cuoi c`
ung phai là so thu..c (v` ve d
òn ta.i diem
u. do theo di.nh l
y Lagrange doi vo.i hàm u, t
do v(b) v(a) = 0. T`
(a, b) sao cho
|f (b) f (a)| = u0()(b a) 6 |f 0 ()|(b a)
- i.nh l
D
y 3.1.12. (Da.o hàm tch phan du.ò.ng theo tham so)
Gia su.
Chu.o.ng 3. L
216
o.ng cong c
o hu.
o.ng do du.o..c, D l`
a t
a.p ho..p mo. cua m
1+ L l`
a du.`
a.t ph
ang
ph
u.c C.
a h`
am lien tu.c theo tren L z D c`
on
2+ f (, z), z D, L l`
0
a h`
am lien tu.c tren L D v`
a
fz (, z) l`
Z
(z) = f (, z)d, z D.
L
o
Khi d
0
(z) =
fz0 (, z)d
(3.14)
a
v`
a 0 (z) lien tu.c tren D hay l`
Z
Z
d
f (, z)d.
f (, z)d =
dz
z
L
àn ch
u.ng minh ràng bieu th
u.c
Ch
u.ng minh. Ta c
Z
(z + z) (z)
f (, z + z) f (, z)
=
d
z
z
L
àn den (3.14) khi z 0, hay là

d
Z h
i
f (, z + z) f (, z)
fz0 (, z) d 0,
J (z) =
z
z 0.
è u.o.c lu.o..ng tch phan ta co

y 3.1.2 v
Tru.o.c het, theo di.nh l
Z

f (, z + z) f (, z)

|J (z)| 6
fz0 (, z)ds.
z
L
Xet hàm
g(t) =
f (, z + tz) f (, z)
fz0 (, z)t,
z
0 6 t 6 1.
3.2. L
y thuyet Cauchy
217
du.ng bat dang th

Ap
u.c Lagrange cho hàm g(t) ta thu du.o..c
f (, z + z) f (, z)

0
fz (, z)
|g(1) g(0)| =
z

0
6 |g ( )| 1 = fz0 (, z + z) fz0 (, z), 0 < < 1.
Nhu. va.y
|J (z)| 6
|fz0 (, z + z) fz0 (, z)|ds.
èu tren ta.p ho..p dong LU (z),

V` fz0 (, z) lien tu.c tren LD nen no lien tu.c d
trong do U (z) là lan ca.n nào do cua diem z: U (z) D. Do do > 0, > 0:
|fz0 (, z + z) fz0 (, z)| < ,
Nhu. va.y
|J (z)| 6
z : |z| < , z + z U (z), L.
ds = |L|,
|z| <
và do do J (z) 0, khi z 0.

Tiep theo ta co
Z
0
0
| (z1 ) (z2)| 6 |fz0 (, z1) fz0 (, z2)|ds
6
L
Z
ds = |L|,
|z1 z2| < ,
t
u.c là hàm 0(z) lien tu.c tren D.
3.2
3.2.1
L
y thuy
et Cauchy
am chnh h`nh
Nguy
en h`
am di.a phu.o.ng cua h`
è t
òn ta.i nguyen hàm doi vo.i hàm chnh
Bay giò. ta chuyen sang xet van d
h`nh. Ta co
Chu.o.ng 3. L
218
- i.nh ngha 3.2.1. Gia su. hàm f H(D). Hàm F (z) H(D) du.o..c go.i là
D
nguyen hàm cua hàm f (z) neu
F 0(z) = f (z),
z D.
Neu F (z) là mo.t nguyen hàm nào do doi vo.i hàm chnh h`nh f (z) trong
èn D th` ta.p ho..p mo.i nguyen hàm cua no du.o..c cho bo.i cong th
u.c F (z)+C,
mi
trong do C là ha`ng so t`
uy y
(xem tiet 3.1.4).
è t
òn ta.i nguyen hàm doi vo.i hàm chnh h`nh, d
àu
u.u van d
De nghien c
è t
òn ta.i nguyen hàm di.a phu.o.ng tac du.ng trong lan ca.n
tien ta xet van d
àu vie.c do t`
u. vie.c ch
y cu..c k`
u.ng minh di.nh l
y
cua mo.t diem nào do. Ta bat d
quan tro.ng sau day.
- i.nh l
èn cua m
a mi
a.t ph
ang ph
u.c C. Neu
D
y 3.2.1. (Cauchy) Gia su. D l`
ong trong D.
f H(D) th` da.ng vi ph
an f (z)dz l`
a da.ng vi ph
an d
Z
.
.
àu tien ta ch
Ch
u ng minh. 1. D
u ng minh ra`ng f (z)dz = 0 trong do
èu kim
là bien cua tam giac t`
uy y
nàm trong D co di.nh hu.o.ng ngu.o..c chi
òng h
ò.
d
Gia su. ra`ng
Z

(3.15)
f (z)dz = () > 0.
Ta chia thành bon tam giac con bo.i cac du.ò.ng trung b`nh và gia thiet
èu du.o..c di.nh hu.o.ng ngu.o..c
ra`ng bien cua và cua cac tam giac con này d
òng h
ò. Gia su. bon tam giac con du.o..c k
èu kim d
y hie.u là i , i = 1, 2, 3, 4
chi
.
.
.
.
.
ng i. V` nh
u ng tch phan theo cac du.ò.ng trung b`nh
vo i bien tu o ng u
àn theo hai hu.o.ng ngu.o..c nhau nen ch
du.o..c lay hai l
ung trie.t tieu la n nhau
và ta co
Z
f (z)dz =
4 Z
X
i=1
f (z)dz =
4
X
i=1
(i ).
3.2. L
y thuyet Cauchy
219
T`
u. do r
ut ra
Z
Z

Z

f (z)dz +
f (z)dz
() = f (z)dz 6
1
Z

Z

f (z)dz +
f (z)dz .
+
òn ta.i t nhat mo.t

Do do trong so bon h`nh tam giac i , i = 1, 2, 3, 4 t
()
h`nh mà (i ) >
. Ta k
y hie.u tam giac do là 1. Nhu. va.y
4
Z
()

f (z)dz >

4
1
Ta la.i chia tam giac 1 thành bon tam giac ba`ng nhau bo.i cac du.ò.ng
òn ta.i mo.t
u.a thu du.o..c, t
trung b`nh nhu. o. tren. Trong so bon tam giac v`
èu kie.n
h`nh, gia su. do là h`nh tam giac 2 , thoa man di
Z
()

f (z)dz >

42
2
àn, ta co the di den day vo ha.n cac h`nh

Tiep tu.c qua tr`nh này vo ha.n l
òng nhau:
tam giac l
1.
(1) (2 ) (k ) (k+1 ) . . . ,
(k ) D,
(3.16)
2. do. dài
1
1
|n | = |n1| = n ||,
2
2
3.
Z
()

f (z)dz > n

4
n
(3.17)
Chu.o.ng 3. L
220
òn ta.i diem z0 duy nhat thuo.c mo.i tam

T`
u. tnh chat (3.16) suy ra ràng t
n
n
giac , z0 , n. Hien nhien z0 D và do do hàm f (z) chnh h`nh ta.i
u. do suy ra ràng > 0, > 0:
diem z0. T`
f (z) f (z )

0

0
f (z0 ) < ;

z z0
z D : |z z0| < .
(3.18)
Ro ràng là N N : n > N th` n na`m trong h`nh tròn {|z z0| < }
và do do z n ta co (3.18) hay là
|f (z) f (z0 ) f 0 (z0)(z z0)| < |z z0 |.
u.a hai diem cua mo.t tam giac luon
ràng khoang cach |z 0 z| gi
Ta lu.u y
luon be ho.n chu vi cua no. Do do doi vo.i z n ta co
|z z0| < |n| =
||
2n
(3.19)
Tiep theo ta co
Z
[f (z) f (z0 ) f 0 (z0)(z z0)]dz =
f (z)dz f (z0)
dz + f (z0 )
zdz z0f (z0)
Theo di.nh ngha tch phan ta co

Z
dz = 0;
n
zdz = 0
ut ra
và t`
u. (3.20) r
Z
n
[f (z) f (z0 ) f (z0)(z z0)]dz =
Z
n
f (z)dz.
dz.
(3.20)
3.2. L
y thuyet Cauchy
221
u.a viet và t`

u. (3.17) và (3.19) suy ra
Do do t`
u. dang th
u.c v`
Z

()

6
f
(z)dz

n
4
n

Z

0
[f (z) f (z0 ) f (z0)(z z0)]dz
=
n
||2
4n
và t`
u. do
() 6 ||2.
(3.21)
uy y
, còn || và tch phan
V` là da.i lu.o..ng be t`
f (z)dz khong phu.
u.c (3.21) suy ra ra`ng () = 0, hay là

thu
u. bat dang th
Z o.c vào nen t`
f (z)dz = 0.
èu ch
2. T`
u. di
u.ng minh trong 1) suy ra ra`ng
f (z)dz = 0 doi vo.i h`nh
(R)
ch
u. nha.t bat k`
y R D c`
ung vo.i bien (R) cua no. Ro ràng là
Z
1 = 0,
(R)
2 = 0 và do do 1 và 2 là nh

u.ng da.ng vi phan d
ung trong lan ca.n
(R)
èn D (xem di.nh l

y 3.1.3), ngha là: 1 và 2 là nh
u.ng da.ng
mo i diem cua mi
è da ch
u. bo d
u.ng minh trong 3.1.4 suy ra ra`ng
vi phan dong trong D. T`
y du.o..c ch
u.ng minh
= f (z)dz = 1 + i2 là da.ng dong trong D. Di.nh l
hoàn toàn.
- i.nh l
D
y 3.2.2. Neu h`
am f H(D) th` f c
o nguyen h`
am di.a phu.o.ng v`
a
nguyen h`
am n`
ay chnh h`nh.
Ch
u.ng minh. Tha.t va.y, v` f H(D) nen f (z)dz là da.ng vi phan dong trong
òn ta.i nguyen hàm di.a phu.o.ng du.o..c suy t`
u. di.nh ngha da.ng
D. Do do su.. t
Chu.o.ng 3. L
222
vi phan dong. Nguyen hàm do là hàm chnh h`nh v` hàm chnh h`nh f là da.o
hàm cua no.
- i.nh l
i diem cua mi
èn
D
y 3.2.3. Gia su. h`
am lien tu.c f (z) chnh h`nh ta.i m
o
`
u.ng diem n
o.ng th
ang song song v
o.i tru.c
D c
o the tr`
u. ra nh
am tren du.`
thu..c. Khi d
o da.ng vi ph
an f (z)dz l`
a da.ng d
ong trong D.
èn D,
Tru.ò.ng ho..p da.c bie.t, neu hàm f (z) chnh h`nh ta.i mo.i diem cua mi
u.ng diem co la.p th` f (z)dz là da.ng vi phan dong.
co the tr`
u. ra nh
Nhu. va.y, di.nh l
y 3.2.3 là su.. khai quat hoa cua di.nh l
y 3.2.1.
àn ch
Ch
u.ng minh. Ta c
u.ng minh tch phan
Z
f (z)dz = 0
(3.22)
u. nha.t R D bat k`
y.
doi vo.i bien R cua h`nh ch
1. Neu h`nh ch
u. nha.t R khong cat th` (3.22) là hien nhien.
u. nha.t R co bon
2. Gia su. mo.t ca.nh cua R na`m tren . Gia su. h`nh ch
y hie.u
dnh là u, u + a, u + ib, u + a + ib trong do u, u + a ; a, b R. Ta k
.
.
R() là h`nh ch
u nha.t vo i bon dnh là
u + i,
u + a + i,
u + ib,
u + a + ib,
trong do là so du.o.ng du be. Khi do

Z
f (z)dz = 0.
R()
Nhu.ng khi 0 th`
f (z)dz
f (z)dz. Do do
R()
Z
R
f (z)dz = 0.
3.2. L
y thuyet Cauchy
223
0
.
3. Bay giò. gia su. chia h`nh ch
u. nha.t RZ thành hai h`nh ch
Z u nha.t R và
èu ch
u. di
u.ng minh tren suy ra ra`ng
f (z)dz = 0 và
f (z)dz = 0.
R00. T`
R0
R00
Do do
Z
f (z)dz = 0.
3.2.2
Nguy
en h`
am cua h`
am chnh h`nh theo tuy
en
èn D
Trong tiet tru.o.c ta da ch
u.ng minh ràng mo.i hàm chnh h`nh trong mi
.
.
.
èn do. Van d
òn ta.i nguyen
èu co nguyen hàm di.a phu o ng trong mi
è v
è su. t
d
àn ph
hàm toàn cu.c trong D co ph
u.c ta.p ho.n. Trong tiet này ta se neu
ap d
an cac nguyen hàm di.a phu.o.ng thành nguyen hàm theo
phu.o.ng ph
tuyen.
- i.nh ngha 3.2.2. Gia su. trong mi
èn D cho hàm f và : I D (I = [a, b])
D
èn D. Hàm
là tuyen lien tu.c t`
uy y
trong mi
F : I 7 C
du.o..c go.i là nguyen hàm cua hàm f do.c theo tuyen neu
1. hàm F lien tu.c tren [a, b],
òn ta.i lan ca.n U D cua diem (t0) mà
uy y
, t
2. vo.i diem t0 [a, b] t`
ta.i do hàm f co nguyen hàm Fu sao cho Fu ((t)) = f (t) vo.i mo.i t thuo.c lan
ca.n u(t0) [a, b].
- i.nh l
D
y 3.2.4. Gia su. h`
am f H(D) v`
a l`
a tuyen (lien tu.c) b
at k`y thu
o.c
.
òn ta.i v`
o nguyen h`
am cua f do.c theo tuyen bao gi`
o c
ung t
a x
ac
D. Khi d
.
.
.
`ng s
o i su. sai kh
ac m
o.t h
a
o c
o.ng.
di.nh do n tri. v
òn ta.i lan ca.n
òn ta.i. Doi vo.i mo i gia tri. t0 [a, b], t
Ch
u.ng minh. 1. Su.. t
v(t0) [a, b] sao cho anh xa. bien no vào h`nh tròn mo. mà ta.i day hàm f co
224
Chu.o.ng 3. L
òn ta.i mo.t phep phan

nguyen hàm (di.nh l
y 3.2.2). V` doa.n [a, b] compac nen t
hoa.ch h
u.u ha.n doa.n [a, b] thành cac doa.n con Ik = [tk , tk+1 ], k = 0, 1, . . . , n
sao cho (Ik ) thuo.c h`nh tròn Uk D, k = 1, 2, . . . , n mà ta.i do hàm f co
u.ng nguyen hàm cua f (ch
ung khac nhau bo.i
nguyen hàm Fk . Trong so nh
mo.t hàng so co.ng) ta se cho.n mo.t nguyen hàm t`
uy y
. Ta k
y hie.u no là F1 .
Ta xet mo.t nguyen hàm nào do cua f trong h`nh tròn U2 . V` U1 U2 6=
(v` ch
u.a diem (t1 )) và lien thong nen nguyen hàm này ch sai khac F1 bo.i
ung mo.t hàm). Do do, trong
mo.t hàng so co.ng (v` do là nguyen hàm cua c`
òn ta.i mo.t nguyen hàm F2 mà F2 F1
cac nguyen hàm cua f trong U2 , t
.
trong giao U1 U2. Gia su
F
trong U1 ,
1
G1 =
F2 trong U2 .
Khi do G1 là nguyen hàm cua hàm f trong U1 U2 .
Tiep tu.c qua tr`nh l
y lua.n do, ta.i mo i Uk ta se cho.n du.o..c nguyen hàm
Fk sao cho
Fk Fk1
trong giao Uk1 Uk (k = 2, 3, . . . , n) và hàm Gk1 tu.o.ng u
.ng là nguyen
hàm cua f trong U1 U2 Uk .
Ta xet hàm F (t) = Fk ((t)), t Ik , k = 1, 2, . . . , n. Do là hàm lien tu.c
àn ch
u.ng minh ra`ng F (t) là nguyen hàm
tren I (do cach xay du..ng). Ta c
òn ta.i mo.t
cua f do.c theo tuyen . Tha.t va.y, doi vo.i mo i diem t0 [a, b] t
lan ca.n mà ta.i do
F (t) = FU ((t)),
trong do FU là nguyen hàm cua f trong lan ca.n U I cua diem (t0).
èu là nh
u.ng nguyen hàm cua f do.c
2. Tnh duy nh
at. Gia su. F1 và F2 d
theo . Trong lan ca.n U (t0 ) cua diem t0 [a, b] ta co
F1 = F (1)((t)),
F2 = F (2)((t)),
3.2. L
y thuyet Cauchy
225
trong do F (1) và F (2) là hai nguyen hàm cua f ta.i mo.t lan ca.n nào do cua
(t0). V` hie.u F1 F2 là ha`ng so nen suy ra ra`ng hàm
(t) = F1 (t) F2(t)
àn ch
u.ng minh ràng
là ha`ng so trong lan ca.n u(t0). Ta c
= const,
t [a, b].
Tha.t va.y, xet ta.p ho..p

E = {t [a, b] : (t) = (t0)}.
Ta.p ho..p E co cac tnh chat sau day
a) E 6= v` t0 E,
òn
b) E là ta.p mo. v` là ha`ng so di.a phu.o.ng và vo.i mo i diem t E t
ta.i mo.t lan ca.n u(t) E,
c) E là ta.p dong. V` lien tu.c (v` là hàng so di.a phu.o.ng) cho nen neu
u. he. th
u.c (tn ) = (t0) ta co:
tn E th` t`
lim (tn ) = (t ) = (t0 )
tn t
va.y t E. Do do E = I (v` I lien thong).

Nh
a.n xet 3.2.1. Neu anh xa. là ha`ng so th` hien nhien ra`ng nguyen hàm
èu là ha`ng so.
bat k`
y cua hàm f do.c theo d
Trong tru.ò.ng ho..p neu biet mo.t nguyen hàm cua hàm f do.c theo tuyen
u.c Newton - Leibnitz.
th` tch phan cua f theo du.o..c tnh bàng cong th
- i.nh l
D
y 3.2.5. Gia su. : [a, b] C l`
a tuyen tro.n t`
u.ng kh
uc v`
a h`
am f lien
o
tu.c tren v`
a c
o nguyen h`
am F (t) do.c theo . Khi d
Z
f (z)dz = F (b) F (a).
(3.23)
Chu.o.ng 3. L
226
èn
àu tien gia su. là tuyen tro.n và nàm tro.n trong mi
Ch
u.ng minh. 1. D
mà hàm f co nguyen hàm. Gia su. F là nguyen hàm cua f do.c theo , hàm
u.c là:
F [(t)] khac F mo.t hàng so co.ng, t
F (t) = F [(t)] + C.
0
òn ta.i da.o
V` là tuyen tro.n và F (z) = f (z) nen vo.i mo.i t [a, b] t
hàm lien tu.c
F 0(t) = f ((t)) 0 (t).

Do do
Z
f (z)dz =
Zb
f [(t)] (t)dt =
Zb
F 0(t)dt = F (b) F (a).
u.ng kh
uc. Trong tru.ò.ng ho..p này ta co
2. Tru.ò.ng ho..p là tuyen tro.n t`
the chia thành mo.t so h
u.u ha.n tuyen
: [t , t+1 ] C,
a = t 0 < t1 < < tn = b
èu là tro.n và d

èu nàm trong mi
èn mà hàm f co nguyen
sao cho mo i tuyen d
hàm.
Do do
Z
fdz = F (t+1 ) F (t ).
(3.24)
u.c (3.23).
u.c (3.24) ta thu du.o..c cong th
Bàng cach co.ng cac dang th
èn D. Khi do, t`
Nh
a.n xet 3.2.2. Gia su. hàm f chnh h`nh trong mi
u. di.nh l
y
11.4 và 11.5 ta co the di.nh ngha tch phan cua hàm f theo tuyen lien tu.c
D bat k`
y nhu. là so gia cua nguyen hàm cua no do.c theo khi t bien
thien tren [a, b]. Tch phan (3.23), hien nhien là bat bien doi vo.i phep thay
tham so. Do do, ta co the xet tch phan cua hàm chnh h`nh theo du.ò.ng
cong lien tu.c bat k`
y.
3.2. L
y thuyet Cauchy
3.2.3
227
ac tuy
en
Tnh b
at bi
en cua tch ph
an d
oi v
o.i c
òng lu
d
an
è tnh bat bien cua tch phan

Tru.o.c khi ch
y quan tro.ng v
u.ng minh di.nh l
òng luan, ta ch
è
u.ng minh di.nh l
y sau day v
hàm f H(D) theo cac tuyen d
òn ta.i cua nguyen hàm theo anh xa..
su.. t
- i.nh ngha 3.2.3. Gia su. : (t, u) 7 (t, u) là anh xa. lien tu.c h`nh ch
u.
D
nha.t
n
o
2
0
0
R = (t, u) R : a 6 t 6 b, a 6 u 6 b
èn D R2 và là da.ng vi phan dong o. trong D. Hàm lien tu.c (t, u)
vào mi
ong d
oi v
o.i
am cua da.ng vi ph
an d
anh xa. (t, u)
du.o..c go.i là nguyen h`
.
èu kie.n: vo i diem (t0 , u0) R bat k`
òn ta.i lan ca.n
y, t
neu no thoa man di
òn ta.i nguyen hàm F cua
U ((t0, u0 )) cua diem (t0, u0 ) và trong lan ca.n do t
sao cho
(t, u) = F [(t, u)]
àn (t0 , u0).
vo.i mo.i diem (t, u) du g
- i.nh l
ac gia thiet cua di.nh ngha 3.2.3 nguyen h`
D
y 3.2.6. V
o.i c
am (t, u)
.
.
òn ta.i v`
anh xa. bao gi`
o c
ung t
a x
ac di.nh do.n tri.
ong d
oi v
oi
cua da.ng d
`ng s
v
o.i su.. sai kh
ac h
a
o c
o.ng.
Ch
u.ng minh. V` h`nh ch
u. nha.t R là compac nen ta co the chia no thành
u. nha.t con bàng cach chia khoang bien thien cua t bo.i cac
nh
u.ng h`nh ch
y
diem ti và khoang bien thien cua u bo.i cac diem uj sao cho vo.i i và j bat k`
.
qua anh xa. anh cua h`nh ch
u nha.t
n
o
Rij = (t, u) : ti 6 t 6 ti+1, uj 6 u 6 uj+1
thuo.c h`nh tròn mo. Uij mà ta.i do da.ng co nguyen hàm Fij .
228
Chu.o.ng 3. L
Ta co di.nh j. V` cac nguyen hàm khac nhau bo.i ha`ng so co.ng và v` giao
Uij Ui+1,j 6= (và lien thong) nen co the them cho mo i nguyen hàm Fij (j
co di.nh, i bien thien) mo.t hàng so sao cho
Fij = Fi+1,j
trong giao
Uij Ui+1,j .
Do do doi vo.i u [uj , uj+1 ] ta thu du.o..c hàm j (t, u) mà vo.i i bat k`
y
j (t, u) = Fij ((t, u)),
t [ti, ti+1 ].
Nhu. va.y hàm j (t, u) lien tu.c trong h`nh ch

u. nha.t
o
n
2
Rj = (t, u) R : a 6 t 6 b, ui 6 u 6 uj+1
và no là nguyen hàm cua da.ng doi vo.i anh xa. j , trong do

j = Rj .
èu du.o..c xac di.nh vo.i su.. sai khac ha`ng so co.ng.
Mo i nguyen hàm j d
Bay giò. doi vo.i mo i j ta co the cho.n lien tiep cac hàng so co.ng do mo.t
cach thch ho..p sao cho
j (t, u) = j+1 (t, u) khi u = uj+1 .
u. nha.t R nhu. sau: vo.i j bat k`
y ta
Ta xac di.nh hàm (t, u) trong h`nh ch
da.t
(t, u) = j (t, u) khi u [uj , uj+1 ].
èu kie.n cua di.nh ngha 3.2.3.
Hàm này lien tu.c trong R và thoa man cac di
Do do no là nguyen hàm cua da.ng doi vo.i anh xa. .
u.ng minh di.nh l
Bay giò. ta ch
y chu yeu cua tiet này và c
ung là di.nh l
y chu
yeu cua toàn bo. l
y thuyet hàm chnh h`nh. Do là di.nh l
y tch phan Cauchy.
y 3.2.1), do va.y
Neu f H(D) th` = f (z)dz là da.ng vi phan dong (di.nh l
thay v` noi nguyen h`
am cua da.ng ta se noi: nguyen h`
am cua h`
am f .
Ta co
3.2. L
y thuyet Cauchy
229
- i.nh l
èn cua C v`
D
a mi
a f H(D). Neu 1
òng lu
v`
a 2 l`
a hai tuyen d
an v
o.i nhau trong D th`
Z
Z
f (z)dz = f (z)dz.
1
àn:
u.ng minh di.nh l
y du.o..c chia làm hai ph
Ch
u.ng minh. Ch
àu m
ut chung bat do.ng. Theo gia thiet 1 và 2
1. Tuyen 1 và 2 co d
.
òng luan vo i nhau trong D nen anh xa. thoa man di
èu kie.n
d
(t, 0) = 1 (t),
(t, 1) = 2 (t).
òn ta.i nguyen hàm (t, u) cua f doi vo.i

y 3.2.6 suy ra ra`ng t
T`
u. di.nh l
anh xa. . Do do
1 (t) = (t, 0)
là nguyen hàm cua f do.c theo tuyen 1 . Tu.o.ng tu..
2 (t) = (t, 1)
là nguyen hàm cua f do.c theo tuyen 2 .
y 3.2.5 ta co
T`
u. di.nh l
Z
f (z)dz = (1, 0) (0, 0)
1
f (z)dz = (1, 1) (0, 1)
và do do
Z
1
f (z)dz
f (z)dz = [(1, 0) (0, 0)] [(1, 1) (0, 1)]
= [(0, 1) (0, 0)] [(1, 1) (1, 0)].
230
Chu.o.ng 3. L
àn ch
Ta c
u.ng minh ràng
(1, 1) (1, 0) = 0,
(0, 1) (0, 0) = 0.
Tha.t va.y, xet hàm u 7 (0, u). Do là nguyen hàm cua hàm f theo tuyen
u : u 7 (0, u)
nhu.ng (0, u) = 1 (0) nen tuyen u là hàng so và do do (0, 1) (0, 0) = 0.
Tu.o.ng tu.., hàm u (1, u) là nguyen hàm cua f do.c theo tuyen ha`ng
so
eu : u 7 (1, u)
nen (1, 1) (1, 0) = 0.
u.ng tuyen dong. Ta da biet ràng, theo di.nh ngha,
2. Tuyen 1 và 2 là nh
òn ta.i anh xa. lien tu.c h`nh vuong I I
òng luan vo.i nhau th` t
neu 1 và 2 d
èn D sao cho
vào mi
(t, 0) = 1 (t),
(t, 1) = 2 (t),
06t61
(0, u) = (1, u) u [0, 1].

èu kie.n sau c`
(Di
ung ch
u.ng to: vo.i mo i u0 [0, 1] bat k`
y, tuyen u0 (t) =
(t, u0) là mo.t tuyen dong).
Bay giò. gia su. (t, u) là nguyen hàm cua f doi vo.i anh xa. . Ta xet hai
tuyen
u : u 7 (0, u);
eu : u 7 (1, u).
V` hai tuyen này tr`

ung nhau, cho nen
(0, 1) (0, 0) = (1, 1) (1, 0)
èu phai ch
và t`
u. do suy ra di
u.ng minh.
3.2. L
y thuyet Cauchy
231
u.ng minh ta r
ut ra ket lua.n là: tch
Nh
a.n xet 3.2.3. 1. T`
u. di.nh l
y v`
u.a ch
òng luan
phan cua hàm chnh h`nh theo mo.t tuyen là mo.t bat bien cua lo.p d
ch
u.a tuyen ay.
2. Trong 3.1.1 ta da neu ra khai nie.m tch phan doi vo.i tuyen và sau
do ta da thay ro ràng tren thu..c te tch phan du.o..c xac di.nh khong phai bo.i
y Cauchy
tuyen mà bo.i du.ò.ng cong (lo.p cac tuyen tu.o.ng du.o.ng). Vo.i di.nh l
.
.
.
.
u ng minh ta còn co the di xa ho n: doi vo i cac hàm
da.ng tong quat v`
u a ch
chnh h`nh tch phan du.o..c xac di.nh khong phai bo.i du.ò.ng cong mà bo.i mo.t
òng luan ch
u.a du.ò.ng cong ay.
lo.p d
3.2.4
an co. ban th
u. nh
at cua Cauchy
C
ong th
u.c tch ph
T`
u. di.nh l
y Cauchy da ch
u.ng minh trong tiet tru.o.c ta suy ra da.ng co dien
y Cauchy - go.i là di.nh l
y tch phan Cauchy.
sau day cua di.nh l
- i.nh l
D
y 3.2.8. (Cauchy) Neu f H(D) v`
a 0 l`
a tuyen d
ong b
at k`y
thu
o.c D th`
Z
f (z)dz = 0.
òng luan thành

Ch
u.ng minh. V` 0 trong D nen ta co the bien da.ng d
.
u di.nh l
y 3.2.2 suy ra ra`ng
tuyen dong 1 na`m trong h`nh tròn U D. T`
hàm f co nguyen hàm di.a phu.o.ng F trong U và do do nguyen hàm cua f
theo tuyen 1 là F (1 (t)). V` 1 là tuyen dong nen 1 (a) = 1 (b) = a. Do
do
Z
f (z)dz = F (a) F (a) = 0.
1
èu phai ch
u. di.nh l
y tch phan Cauchy suy ra di
u.ng
Nhu.ng v` 1 nen t`
minh.
èn do.n lien, mo.i tuyen dong d
èu d
òng luan vo.i 0 và do do hai
Trong mi
àu m
òng luan vo.i nhau. Do do t`
ut chung là d
u. di.nh l
y
tuyen bat k`
y vo.i d
Chu.o.ng 3. L
232
u.ng minh ta r
ut ra da.ng phat bieu co dien cua di.nh l
v`
u.a ch
y Cauchy doi vo.i
èn do.n lien.
mi
- i.nh l
èn do.n lien D C
D
y 3.2.9. (Cauchy) Neu h`
am f chnh h`nh trong mi
`
a
ong : I D b
at k`y l`
a b
ang 0, t
u.c l`
th` tch ph
an cua n
o theo tuyen d
Z
f (z)dz = 0.
(3.25)
C
ong th
u.c (3.25) du.o..c go.i l`
a c
ong th
u.c tch ph
an co. ban th
u. nh
at cua
Cauchy.
èn da lien, tch phan cua hàm chnh h`nh theo tuyen dong khong
Trong mi
èu do du.o..c ch
u.ng to bo.i v du. sau day.
nhat thiet là bàng 0. Di
Gia su. D = C \ {0} và f (z) = 1/z và = {z C : z = eit, t [0, 2]}.
Ta co
Z
dz
=
z
tdt = 2i 6= 0.
èn D
Bay giò. ta ch
y Cauchy 3.2.9 cho mi
u.ng minh su.. khai quat di.nh l
h
u.u ha.n lien thong.
- i.nh l
`
èn bi. ch
a mi
a.n n
am
a D l`
D
y 3.2.10. (Cauchy) Gia su. f H(D) v`
.
.
.
.
.
òm m
o g
o.t s
o h
u u ha.n du `
o ng cong do du o..c.
trong D c`
ung v
o i bien cua n
o
Khi d
Z
f (z)dz = 0.
(3.26)
D
èn h
u.u ha.n lien thong (vo.i cap lien thong n)
Ch
u.ng minh. Ta biet ra`ng mi
èn do.n lien h
chnh là mi
u.u ha.n nào do mà trong do cat bo (n 1) lo thung
àn bien ben trong). Ta ve trong D nh
u.ng nhat cat
oi cac
(cac thành ph
n
.
.
e vo.i
èn do n lien D
àn cua bien mi
èn D sao cho D tro thành mi
thành ph
u.ng doi mo.t khong
bien di.nh hu.o.ng du.o.ng D (o. day ta lay cac nhat cat t`
3.2. L
y thuyet Cauchy
233
àn cua bien tr`

u. cac diem
giao nhau và khong co diem chung vo.i cac thành ph
àu và cuoi cac nhat cat du.o..c mo ta bo.i hai bò. +
a
o ràng là
d
v`
). R
[
[
e = D
D
+
Do do
Z
e
D
f (z)dz =
f (z)dz +
XZ
f (z)dz +
XZ
+
y
f (z)dz = 0.
àn theo hai bò. vo.i

ràng tch phan theo cac nhat cat du.o..c lay hai l
Ta lu.u y
èu trie.t tieu
cac hu.o.ng ngu.o..c nhau. Do do cac tch phan theo cac nhat cat d
la n nhau và thu du.o..c
Z
Z
f (z)dz =
f (z)dz = 0.
e
D
u.ng minh.
y du.o..c ch
Di.nh l
èn s - lien thong D g
òm s du.ò.ng cong
Nh
a.n xet 3.2.4. Neu bien D cua mi
dong i , i = 1, 2, . . . , s trong do 1 là chu tuyen ngoài, còn 2 , 3 , . . . , s là
cac chu tuyen trong th` cong th
u.c (3.26) du.o..c viet nhu. sau:
Z
1
f (z)dz =
s Z
X
f (z)dz.
(3.27)
i=2
i
èn con
èu du.o..c ch
u.ng minh doi vo.i mi
Tat ca cac di.nh l
y 3.2.8 - 3.2.10 d
èn chnh h`nh cua hàm f (z), t
na`m tro.n trong mi
u.c là ch
ung du.o..c ch
u.ng
minh vo.i gia thiet hàm f (z) H(D), D = D D. Cac khai quat tiep
y tch phan Cauchy tr`nh bày trong cac cong tr`nh cua
theo doi vo.i di.nh l
u.ng to
cac nhà toan ho.c A. Pringsheim 2, N. Luzin 3 và I. Privalov 4 da ch
am du.
o.i d
au tch ph
an f (z) kh
ong nh
at thiet phai chnh h`nh
du.o..c ràng h`
A. Pringsheim (1850-1941) l`
a nh`
a to
an ho.c D
u.c
N. Luzin (1883-1950) l`
a nh`
a to
an ho.c Nga
4
I. Privalov (1891-1941) l`
a nh`
a to
an ho.c Nga
2
3
234
Chu.o.ng 3. L
àn n
èn D v`
tren D = D D m`
a ch c
o chnh h`nh trong mi
a lien tu.c tren
D l`
a du, t
u.c là f H(D) C(D). Cu. the ngu.ò.i ta da ch
u.ng minh du.o..c
- i.nh l
D
y Cauchy t
ong qu
at
.
èn bi. ch
Gia su h`
am f (z) chnh h`nh trong mi
a.n D gi
o.i ha.n bo.i m
o.t s
o
ong Jordan do du.o..c v`
o tch
o.ng cong d
a lien tu.c tren D. Khi d
h
u.u ha.n du.`
.
.
.
`
èn d
o ng cua mi
a
ph
an cua h`
am f (z) theo bien c
o hu
o l`
a b
ang 0, t
u c l`
Z
f (z)dz = 0.
D
u.ng minh di.nh l

y này trong B. V. Sabat Nha.p
Ba.n do.c co the xem ch
.
àn I, Nhà xuat ban Da.i ho.c và Trung ho.c Chuyen
mon giai tch ph
u c, ph
nghie.p, trang 113-117, Hà No.i 1979 hoa.c trong I. Privalov Nha.p mon l
y
thuyet hàm bien ph
u.c 2, ch.IV, Hà No.i 1964.
3.2.5
èn do.n li
en
Nguy
en h`
am trong mi
u. di.nh l
ut ra mo.t ket qua quan
Bay giò. t`
y 3.2.9 trong tiet tru.o.c ta co the r
òn ta.i nguyen hàm toàn cu.c trong mi
èn
è su.. t
tro.ng mà ta chò. do..i: di.nh l
y v
.
do n lien.
- i.nh l
èn do.n lien v`
a f H(D) th` h`
am f c
o
D
y 3.2.11. Neu D C l`
a mi
èn D.
nguyen h`
am trong mi
Ch
u.ng minh. Tha.t va.y, theo di.nh l
y 3.2.9, doi vo.i tuyen dong D bat k`
y
ta co
Z
f (z)dz = 0.
è o. 3.1.4 suy ra ràng da.ng vi phan = f (z)dz

V` va.y theo di.nh l
y 10.3 và bo d
ung trong D. Nhu. va.y hàm f (z) co nguyen hàm trong
là da.ng vi phan d
D.
3.2. L
y thuyet Cauchy
235
èn D o. day là rat cot yeu.

è tnh do.n lien cua mi
Nh
a.n xet 3.2.5. Dòi hoi v
Neu D = C \ {0} và f (z) = 1/z th` ro ràng hàm f khong co nguyen hàm
èn da lien
èn D (xem nha.n xet 3.1.4 o. 3.2.4). Do do doi vo.i cac mi
trong mi
.
è su. t
òn ta.i nguyen hàm toàn cu.c là khong d
y v
ung.
noi chung di.nh l
3.2.6
an Cauchy (c
ong th
u.c co. ban
C
ong th
u.c tch ph
th
u. hai cua Cauchy)
e n tch phan cac hàm chnh

è v
è bieu di
Trong tiet này ta se nghien c
u.u van d
e n do co nh
è ma.t
u.ng ap du.ng quan tro.ng ca v
h`nh. Ta se thay phep bieu di
l
y thuyet la n thu..c hành.
Ta co
- i.nh l
èn bi. ch
D
y 3.2.12. Gia su. D l`
a mi
a.n v
o.i bien Jordan do du.o..c D.
Neu h`
am f (z) chnh h`nh trong D v`
a lien tu.c trong D th` v
o.i diem z D
b
at k`y ta c
o c
ong th
u.c
Z
f (z) neu z D;
f ()
1
(3.28)
d =
0
2i
z
neu z 6 D,
D
trong d
o D l`
a bien c
o di.nh hu.
o.ng du.o.ng cua D.
ong th
u.c tch ph
an co. ban th
u. hai cua Cauchy (hay
Cong th
u.c (3.28) là c
an Cauchy); còn ve phai cua cong th
u.c do du.o..c go.i là tch
c
ong th
u.c tch ph
ph
an Cauchy.
Ch
u.ng minh. 1. De ch
u.ng minh (3.28) ta xet h`nh tròn du be S() = {|
èn K = D \ S. Bien co di.nh hu.o.ng
z| < } sao cho S() D. Ta xet mi
du.ng cong th
òn D và bien S() cha.y theo hu.o.ng am. Ap
u.c
du.o.ng K g
èn D \ S() và hàm f (z)/( z) H(D \ {z}) ta co
(3.27) cho mi
Z
Z
1
1
f ()
f ()
d =
d.
2i
z
2i
z
D
S()
Chu.o.ng 3. L
236
àn xet tch phan o. ve phai cua dang th

u.a viet. Ta co
Ta c
u.c v`
1
2i
f (z)
f ()
d =
z
2i
S()
1
d
+
z 2i
S()
= f (z) +
1
2i
f () f (z)
d
z
S()
f () f (z)
d.
z
(3.29)
S()
V` tch phan o. ve trai (3.29) và so ha.ng th

u. nhat cua ve phai khong phu.
thuo.c nen so ha.ng th
u. hai o. ve phai c
ung se khong phu. thuo.c . Neu ta
àn den 0 khi 0 th` se ch
u. hai d
u.ng
ch
u.ng minh du.o..c ràng so ha.ng th
minh du.o..c ra`ng no ba`ng 0.
Ta co
1 Z

2i
S()
f () f (z)
1
f () f (z)

d 6
max
2
z
2 S()
z
= max |f () f (z)|
S()
= max |f () f (z)|.
S()
àn den z và do do max |f () f (z)| 0 v`

Khi 0, diem S() d
S()
f là hàm lien tu.c.

Nhu. va.y
1
2i
f ()
d = f (z),
z
z D.
2. Bay giò. ta xet tru.ò.ng ho..p z 6 D. Hien nhien trong tru.ò.ng ho..p này
f ()
là hàm chnh h`nh ta.i mo.i diem cua D nen theo di.nh l
y
hàm g() =
z
tch phan Cauchy ta co
1
2i
Z
D
f ()
d = 0,
z
z 6 D.
3.2. L
y thuyet Cauchy
237
Nh
a.n xet 3.2.6. Cong th
u.c tch phan Cauchy bieu thi. mo.t hie.n tu.o..ng het
èn D hoàn toàn du.o..c xac
s
u.c da.c bie.t là gia tri. cua hàm chnh h`nh trong mi
di.nh bo.i cac gia tri. cua no tren bien. Tha.t va.y, neu cac gia tri. cua hàm tren
è ma.t
bien D da biet th` ta se t`m du.o..c gia tri. cua f ta.i mo.i diem z D. V
nguyen tac, su.. kie.n này phan bie.t cac hàm chnh h`nh vo.i cac hàm R2 -kha
vi.
J=
ez dz
,
z(z 2i)
{|z 3i| = 2}.
Giai. Hien nhien hàm f (z) = ez /z, chnh h`nh trong mo.t lan ca.n nào do
u. cong th
u.c (3.28) ta co
cua h`nh tròn gio.i ha.n bo.i . Do do t`
Z
ez dz
=
z(z 2i)
f (z)
dz = 2if (2i) = (cos 2 + isin2).
z 2i

J=
Z
z2
dz
+ 16
={|z|=5}
Giai. Hàm du.o.i dau tch phan chnh h`nh trong h`nh tròn {|z| 6 5} tr`
u.
ra hai diem z1 = 4i và z2 = 4i. Ta du..ng cac du.ò.ng tròn 1 và 2 vo.i tam
.ng ta.i z1 = 4i và z2 = 4i và vo.i ban knh du be 1 và 2 tu.o.ng u
.ng
tu.o.ng u
du.ng
èu thuo.c h`nh tròn {|z| < 5}. Ap
sao cho 1 và 2 khong cat nhau và d
èn
cong th
u.c (3.28) cho mi
D = {|z| 6 5} \ {S(1) S(2)},
S(1) = {|z 4i| < 1},
S(2) = {|z + 4i| < 2}.
Chu.o.ng 3. L
238
Ta co
Z
dz
=
z 2 + 16
dz
+
z 2 + 16
1+
dz
z 2 + 16
2+
1
1
= 2i
+ 2i

z + 4i z=4i
z 4i z=4i
1
1
= 0.
= 2i
8i 8i
V du. 3. Xet tch phan
J=
cos xdx
1 + x2
De tnh tch phan này, ta xet tch phan

Z i
e d
e
J=
2 + 1
trong do
= {[R, R] [z : |z| = R, Im z > 0, R > 1]}
= {[R, R] C}.
Hien nhien ràng
e
J = Re J.
Ta viet
ei
ei 1
f ()
=
=
;
2 + 1
+i i
i
ei
f () =
+i
Hàm f chnh h`nh trong và tren nen

Z
2
ei
1
f ()d
1
=
=
f (i) =
2i
i
i+i
2ie
3.2. L
y thuyet Cauchy
239
Nhu. va.y
1
1
=
2ie
2i
1
f ()d
=
i
2i
ei d
2 + 1
và do do:
Z
ei d
=
2
+1
e
e n Je du.o.i da.ng:
Bay giò. ta bieu di
Z
ei d
=
2 + 1
ZR
ei d
+
2 + 1
ei d
2 + 1
và do do
ZR
ei d
=
2
+1
e
ei d
2 + 1
Xet tch phan theo C. Khi C th` = Rei , 0 [0, ], nen

Z
ei d
= iR
2 + 1
ei eiR(cos +i sin )
d.
R2 e2i + 1
Nhu.ng
|ei eiR(cos +i sin ) | = eR sin 6 1 [0, ]
và
|R2 e2i + 1| > R2 1
nen
Z
Z ei d
R
R

0 (R ).
d = 2
6 2

2
+1
R 1
R 1
C
Chu.o.ng 3. L
240
Do do
Z+
eixdx
= lim
2
x +1
e R
ei d
=
2
+1
e
ut ra cong th
u.c:
T`
u. do r
Z
cos x
dx = ,
2
x +1
e
sin x
dx = 0 J =
2
x +1
2e
èn D ch
Di.nh l
y 3.2.12 co the khai quat cho tru.ò.ng ho..p khi mi
u.a diem
. Cu. the ta co
- i.nh l
èn D ch
D
y 3.2.13. Gia su. mi
o.i bien Jordan do du.o..c
u.a diem v
o.i diem
D. Neu h`
am f (z) chnh h`nh trong D v`
a lien tu.c trong D th` v
z D b
at k`y ta c
o c
ong th
u.c
Z
1
f ()
f (z) =
d + f ()
(3.30)
2i
z
D
èn D.
o D l`
a bien c
o di.nh hu.
o.ng du.o.ng cua mi
trong d
Ch
u.ng minh. Ta du..ng du.ò.ng tròn (z, R) vo.i tam z và ban knh R du lo.n
èn D na`m trong (z, R). Ta xet mi
èn B gio.i
sao cho toàn bo. bien D cua mi
du.ng cong
èn bi. cha.n và f H(B). Ap
ha.n bo.i D và (z, R). Do là mi
èn B và hàm f ta co
th
u.c tch phan Cauchy cho mi
Z
f ()
1
d
f (z) =
2i
z
D(z,R)
1
=
2i
f ()
d +
z
T`
u. do
1
f (z) =
2i
1
2i
(z,R)
f ()
d.
z
(z,R)
1
f ()
d +
z
2i
f ()
d
z
(z,R)
f () f ()
d,
z
3.2. L
y thuyet Cauchy
241
hay là
1
f (z) =
2i
1
f ()
d + f () +
z
2i
f () f ()
d.
z
(*)
,R
u.ng to du.o..c ra`ng tch phan cuoi c`

ung I(R) o. ve phai ba`ng
Neu bay giò. ta ch
y du.o..c ch
u.ng minh.
0 th` di.nh l
Mo.t ma.t ta co
1 Z

2i
(z,R)
max |f () f ()|
1
f () f ()
d 6
2R
z
2
R
= max |f () f ()|,
và do tnh lien tu.c max |f () f ()| 0 khi R . Ngha là tch phan
àn den 0.
I(R) noi tren d
u.c (*) ta thay ràng
Ma.t khac t`
u. cong th
Z
1
f ()
f (z)
d f ()
2i
z
D
khong phu. thuo.c R.

u.ng minh.
y du.o..c ch
Do do I(R) = 0 và di.nh l
Nh
a.n xet 3.2.7. Neu diem z 6 D th` ve phai cua (3.30) ba`ng 0. De thay du.o..c
èu do ch c
àn theo doi ch
u.ng minh di.nh l
y v`
u.a tr`nh bày.
di
3.2.7
Bi
eu di
e n tch ph
an d
oi v
o.i da.o h`
am cua h`
am
chnh h`nh
èn D - do là hàm bien ph

Theo di.nh ngha, hàm chnh h`nh trong mi
u.c co da.o
èn do. Bay giò., ba`ng cach ap du.ng cong th
u.c tch
hàm ta.i mo.i diem cua mi
u. tnh chnh h`nh cua hàm suy ra du.o..c
phan Cauchy ta se ch
u.ng to ra`ng t`
e n tch phan cua da.o hàm mo.i cap cua
òn ta.i, tnh chnh h`nh và bieu di
su.. t
hàm do.
Chu.o.ng 3. L
242
- i.nh l
èn D v`
D
y 3.2.14. Gia su. h`
a lien tu.c
èn D h`
èn D. Khi d
o ta.i m
o i diem z0 cua mi
am f (z) c
o da.o h`
am
trong mi
(n)
.
.
èn D v`
am f (z0) chnh h`nh trong mi
a du o. c x
ac di.nh bo.i
mo.i c
ap v`
a da.o h`
èn D theo c
gi
a tri. cua h`
am f (z) tren bien D cua mi
ong th
u.c
Z
n!
f (z)
(n)
dz, z0 D,
(3.31)
f (z) =
2i
(z z0)n+1
D
èn h
òm m
trong d
o D l`
a mi
u.u ha.n lien th
ong t`
uy y v
o.i bien D g
o.t s
o h
u.u
ong Jordan do du.o..c.
o.ng cong d
ha.n du.`
èn D bi. cha.n. Phep ch
àu tien ta xet tru.ò.ng ho..p mi
u.ng
Ch
u.ng minh. I. D
minh di.nh l
y du.o..c chia thành cac bu.o.c sau.
1. V` hàm f (z) chnh h`nh trong D nen theo di.nh ngha ta.i diem z0 hàm
àn ch
u.ng minh ràng
f (z) co da.o hàm cap mo.t và ta c
Z
1
f (z)
0
dz.
(3.32)
f (z0) =
2i
(z z0)2
D
Theo cong th
u.c tch phan Cauchy ta co
Z
1
f (z)
f (z0) =
dz,
2i
z z0
D
Z
1
f (z)
f (z0 + h) =
dz.
2i
z (z0 + h)
D
Do do
1
f (z0 + h) f (z0 )
=
h =
h
2i
f (z)dz
(z z0 h)(z z0)
Nhu.ng
z z0
1
=
(z z0 h)(z z0)
(z z0 h)(z z0)2
1
h
=
+
2
(z z0)
(z z0 h)(z z0 )2
3.2. L
y thuyet Cauchy
243
cho nen
1
h =
2i
h
f (z)dz
+
2
(z z0 )
2i
f (z)dz
(z z0 h)(z z0)2
và do do
Z
Z

1
f (z)dz |h|
f (z)dz

=

.
k

2i
(z z0)2
2
(z z0 h)(z z0)2
D
V` hàm f (z) chnh h`nh tren D nen no lien tu.c và bi. cha.n tren D, t`
u. do,
M sao cho:
|f (z)| 6 M,
z D.
Neu là khoang cach t`

u. z0 den D, t
u.c là
1
= inf |z0 z| th` |z z0 | > , z D.
zD
2
h 1 i
Ngoài ra, neu so h du.o..c cho.n sao cho |h| 6 min 1, th`
4
1
1
1
|z z0 h| > ||z z0| |h|| > = .
2
4
4
Khi do, neu do. dài cua D là L th`
Z

ML
1
f (z)dz |h|

h

1 2 1
2i
(z z0)2
2
D
4
4
Neu là so du.o.ng be t`
uy y
và cho.n
h 1 3 i
= min 1, ,
4 8ML
th`
Z

1
f (z)dz

< khi |h| < .
h
2i
(z z0)2
D
Nhu. va.y cong th

u.c (3.32) du.o..c ch
u.ng minh.
Chu.o.ng 3. L
244
u.ng minh da.o hàm f 0 (z) co da.o hàm, t

u.ng minh
2. Bay giò. ta ch
u.c là ch
òng thò.i ch
u.ng to ra`ng
hàm f 0 (z) chnh h`nh trong D0 d
2!
f (z) =
2i
00
f (z)
dz.
(z z0)3
(3.33)
Ta co:
h2
1
f 0 (z0 + h) f 0 (z0 )
=
=
h
2i
2(z z0 ) h
f (z)dz.
(z z0)2 (z z0 h)2
V`
[2(z z0 ) h](z z0)
2(z z0 ) h
=
2
2
(z z0 ) (z z0 h)
(z z0 )3(z z0 h)2
2
3(z z0) 2h
=
+h
3
(z z0 )
(z z0 )3(z z0 h)2
cho nen
h2
2
=
2i
Z
D
h
f (z)dz
+
(z z0 )3 2i
3(z z0 ) 2h
f (z)dz.
(z z0)3 (z z0 h)2
Va.y ta co u.o.c lu.o..ng

Z
Z

2
f (z)dz 3|h|
|f (z)| |dz|
2
6
h
3
2i
(z z0)
2
|(z z0)2 | |(z z0 h)2|
D
D
Z
|f (z)| |dz|
2|h|2
+
2
|(z z0)3 | |(z z0 h)2|
D
v` ràng |3(z z0 ) 2h| 6 3|z z0| + 2|h|. Nhu.ng v` f chnh h`nh tren D
nen |f | 6 M vo.i mo.i z D.
Neu là khoang cach t`
u. z0 den D th`
1
|z z0 | > > .
2
3.2. L
y thuyet Cauchy
245
h 1 i
uy y
thoa man |h| 6 min 1,
Do do vo.i h t`
4
1
|z z0 h| > |z z0 | |h| > |h|
2
1
1
1
> = .
2
4
4
Va.y
Z

ML
ML
2
2|h|2
f (z)dz 3|h|
2
<

+
h

2
2
1 3 1 2
2i
(z z0)
2 1 2 1
2
D
4
4
4
8
uy y
và du.o..c cho.n thoa man:
Neu là so du.o.ng be bao nhieu t`
h1
i
= min , 1, 4 /(192)ML
4
th`
Z

2
2
f (z)dz
2
< .
< + =
h
3
2i
(z z0 )
2 6
3
D
Nhu. va.y theo di.nh ngha da.o hàm ta co

Z
2!
f (z)
00
dz
f (z0) =
2i
(z z0)3
D
òng thò.i cong th

uy y
và d
u.c
và do do hàm f 0 (z) chnh h`nh ta.i diem z0 D t`
e n tch phan (3.33) cua da.o hàm cap 2 cua hàm f (z) du.o..c ch
u.ng
bieu di
minh.
3. Ta ch
u.ng minh (3.31) theo quy na.p. Ta da co ket qua doi vo.i n = 1
u.ng minh cho n = k. Khi do
và n = 2. Gia su. (3.31) da du.o..c ch
f (k) (z0 + h) f (k) (z0 )
Zh
i
h
k!
1
1
dz.
=
f (z)
2ih
(z z0 h)k+1 (z z0 )k+1
D
(3.34)
Chu.o.ng 3. L
246
De bien doi ve phai dang th

u.c (3.34) ta su. du.ng he. th
u.c 5
1
bk+1
1
ak+1
k+1
X
(b a)(k + 1)
2
=
+ (b a)
,
k+2
+1
a
a bk+2
=1
a, b R.
òi the ket qua vào bieu th

u.c du.o.i dau
Thay b = z z0 h, a = z z0 r
tch phan o. ve phai (3.34) ta thu du.o..c
(k + 1)!
f (k) (z0 + h) f (k) (z0)
=
h
2i
f (z)dz
(z z0 )k+2
Z k+1
k!h X
2i
=1
(z z0
f (z)dz
z0 h)k+2
)+1 (z
Do do
Z

f (z)dz
(k+1) (k + 1)!
k

2i
(z z0)k+2
D
Z X
k+1
|f (z)||dz|
k!
6 |h|
2
|z z0 |+1 |z z0 h|k+2
=1
Ta co |f (z)| 6 M z D và neu go.i là khoang cach t`

u. z0 den D th`
1
èu kie.n:
|z z0| > > , z D. Cho.n h thoa man di
2
1
|h| <
2
th`
1
|z z0 h| > |z z0 | |h| > |h| > ;
2
5
àn xu
at ban th
u. nh
at cua gi
ao tr`nh n`
ay, trang 244-245
Xem ch
u.ng minh trong l
3.2. L
y thuyet Cauchy
247
và
Z
Z k+1

f (z)dz |h| k! X M|dz|
(k+1) (k + 1)!
h
6
1 k+3
2i
(z z0)k+2
2
=1
D
D
2
k+1 Z
X
k!2k+2
< |h|
M
|dz|
k+3
=1
D
= |h| 2k+1
(k + 2)!
ML.
k+3
uy y
và cho.n
Neu là so du.o.ng t`
n1
o
= min
; k+3 /[2k+1 (k + 2)!ML]
2
th`
Z

f (z)dz
(k+1) (k + 1)!
< vo.i |h| < .

k
2i
(z z0 )k+2
D
Do do, theo di.nh ngha da.o hàm th`:

f
(k+1)
(k + 1)!
(z0 ) =
2i
f (z)dz
(z z0)k+2
òn ta.i trong lan ca.n nào

Nhu. va.y f (k+1) (z) - da.o hàm cap 1 cua hàm f (k) (z) t
.
.
.
.
y du.o..c ch
u c (3.31). Di.nh l
u.ng
do cua diem z0 D và du o. c cho bo i cong th
èn D khong ch
u.a diem .
minh cho tru.ò.ng ho..p mi
èn D 3 . Doi vo.i diem z0 6= ta co cong th
u.c (3.32):
II. Gia su. mi
Z
1
f (z)
0
f (z0 ) =
dz, z0 D, z0 6= .
(3.35)
2i
(z z0 )2
D
àn den 0 và theo di.nh ngha ta cho ràng f 0 () =

Khi z0 ve phai (3.35) d
òng thò.i vo.i di
èu do cong th
0. D
u.c (3.35) d
ung ta.i diem và f 0 (z0) lien
u.c lien tiep
tu.c ta.i diem . La.p la.i cac la.p lua.n này ta thu du.o..c cac cong th
(3.31) doi vo.i tru.ò.ng ho..p diem z0 = D.
248
Chu.o.ng 3. L
u.c t`
u.
Nh
u.c (3.31) co the thu du.o..c mo.t cach h`nh th
cong th
u.c tch phan Cauchy bàng phep da.o hàm tch phan du.ò.ng phu. thuo.c
àn.
tham so lien tiep n l
èn D 3 . Ta xet mi
èn
Nh
a.n xet 3.2.9. Gia su. hàm f chnh h`nh trong mi

1
1
èn D qua phep bien doi w =
z=
và ch
u.ng to ra`ng
u. mi
D thu du.o..c t`
z
w
1
hàm f
chnh h`nh trong D . Doi vo.i mo.i diem w 6= 0 (w = 0 thuo.c D )
w
àn ch
èu do là hien nhien theo quy tac da.o hàm cua hàm ho..p. Ta c
u.ng
th` di
1
òn ta.i da.o hàm trong
minh hàm f
chnh h`nh ta.i diem w = 0, t
u.c là t
w
èn D ta du..ng du.ò.ng tròn (R) vo.i tam ta.i diem
lan ca.n w = 0. Trong mi
1
z = 0 và ban knh R du lo.n sao cho (R) D. Hàm w = anh xa. du.ò.ng
z

1
1
.
.
.
tròn (R) D thành du ò ng tròn R vo i tam w = 0 và ban knh . Doi
R
vo.i z na`m ngoài (R), theo cong th
1
f (z) =
2i
f ()
d + f ().
z
(R)
1
ta thu du.o..c
và do do doi vo.i cac diem w na`m trong
R
Z
1
1
wf()
=
d + f ().
f
w
2i
w 1
(R)
è phep da.o hàm tch phan du.ò.ng

T`
u. do ba`ng cach ap du.ng di.nh l
y 10.10 v
phu. thuo.c tham so ta thu du.o..c
Z
d 1
1
f ()
f
=
d.
dw w
2i
(w 1)2
(R)
Dang th
u.c tren ch
u.ng to ra`ng da.o hàm
ca.n diem w = 0.
df
1
w
dw
òn ta.i và lien tu.c ta.i lan

t
3.2. L
y thuyet Cauchy
249
èu nha.n xet sau day: Di.nh l

u.ng minh là mo.t
Ta neu ra di
y v`
u.a du.o..c ch
u.ng g` mà ta da biet
ket qua tuye.t vò.i và no hoàn toàn mau thua n vo.i nh
è hàm bien thu..c.
tru.o.c day v
Chang ha.n, ta xet hàm bien thu..c
x2 sin 1 , x 6= 0,
x
f (x) =
0,
x = 0.
Hàm này co da.o hàm vo.i mo.i x. Tha.t va.y, neu x 6= 0 th`
f 0 (x) = 2x sin
1
1
sin ,
x
x
và neu x = 0 th`

1
f (h) f (0)
= lim h sin = 0.
h0
h0
h
h
òn ta.i, t
Tuy nhien lim f 0 (x) khong t
u.c là da.o hàm f 0 (x) khong lien tu.c. Do
x0
òn ta.i da.o hàm ta.i mo i diem khong the suy
do, doi vo.i hàm bien thu..c th` su.. t
ra tnh lien tu.c cua da.o hàm do.
f 0 (x) = lim
cos zdz
,
(z i)3
àn.
trong do là chu tuyen dong bao diem i mo.t l
èn bien . Do do ap du.ng
Giai. Hàm f (z) = cos z chnh h`nh trong mi
cong th
u.c (3.31) vo.i n = 2 ta co
Z
2i d2 (cos z)
e1 + e
cos zdz
=
=
i

(z i)3
2!
dz 2
z=i
2
Va.y:
Z
cos zdz
= ich1.
(z i)3
Chu.o.ng 3. L
250
3.2.8
- i
èu ki
D
e.n du d
e h`
am f chnh h`nh
èu kie.n du de hàm lien tu.c da cho chnh

u.ng minh mo.t di
Bay giò. ta se ch
èn D C và
h`nh. Neu hàm f lien tu.c trong mi
Z
fdz = 0
doi vo.i thuo.c lo.p cac ta.p ho..p nào do thuo.c D th` hàm f H(D). Ta se
u. nha.t nàm trong D vo.i cac ca.nh
gia thiet ràng {} là ta.p ho..p mo.i h`nh ch
song song vo.i cac tru.c to.a do..
- i.nh l
èn D. Neu
D
y 3.2.15. (Morera) Gia su. f l`
a h`
am lien tu.c trong mi
ong th` h`
am f chnh h`nh trong D.
da.ng vi ph
an f (z)dz l`
a da.ng vi ph
an d
Ch
u.ng minh. Tha.t va.y, theo di.nh ngha 10.5 hàm f co nguyen hàm di.a
y 3.2.14
phu.o.ng g(z). Nguyen hàm này là hàm chnh h`nh. Theo di.nh l
.
.
y du o. c ch
u.ng
da.o hàm f cua nguyen hàm này là hàm chnh h`nh. Di.nh l
minh.
3.2.9
èu h`
am chnh h`nh
H`
am di
oa v`
a m
oi li
en h
e. v
o.i h`
Lo.p hàm thu..c lien quan mo.t cach cha.t che vo.i cac hàm chnh h`nh là l
o.p
èu h`
oa.
c
ac h`
am di
- i.nh ngha 3.2.4. Hàm thu..c u(x, y) do.n tri. trong mi
èn D cua hai bien
D
èu h`
èn D neu trong mi
èn D no lien
oa trong mi
am di
thu..c x, y du.o..c go.i là h`
.
.
tu.c, co cac da.o hàm rieng cap hai lien tu.c và thoa man phu o ng tr`nh
2u 2u
+
= 0.
x2 y 2
(3.36)
Phu.o.ng tr`nh vi phan da.o hàm rieng (3.36) du.o..c go.i là phu.o.ng tr`nh
Laplace 6 và toan tu. vi phan
=
6
2
2
+
x2 y 2
P. S. Laplace (1749-1827) l`
a nh`
a to
an ho.c Ph
ap.
3.2. L
y thuyet Cauchy
251
go.i là to
an tu. Laplace.
e dàng thay ràng
Bàng cach ap du.ng phep vi phan h`nh th
u.c (2.1) d
=4
2
,
zz
z = x + iy, z = x iy.
Do do phu.o.ng tr`nh (3.36) co the viet du.o.i da.ng

2u
= 0.
zz
(3.37)
- i.nh l
èu l`
èu h`
D
y 3.2.16. Mo.i h`
am chnh h`nh d
a h`
am di
oa.
èu kha vi vo ha.n l
àn và
Ch
u.ng minh. Tha.t va.y, mo.i hàm chnh h`nh f d
f
= 0.
z
du.ng phep vi phan ta thu du.o..c (3.37).
Ap
z
àn thu..c v`
èu
àn ao cua h`
H
e. qua 3.2.1. Ph
a ph
am chnh h`nh l`
a c
ac h`
am di
h`
oa.
Ch
u.ng minh. Ta co
1
u = Ref = (f + f ),
2
v = Imf =
1
(f f ).
2i
T`
u. do suy ra`ng
1 f
2u
=
=0
zz
2 z z
f
f
= 0 do tnh chnh h`nh cua f ; còn hàm
là phan chnh
(o. day ta co
z
z
2v
= 0.
h`nh). Tu.o.ng tu.. ta co
zz
àn thu..c và ph
àn ao cua hàm f (z) chnh h`nh trong mi
èn D là
Nhu. va.y ph
.
.
.
èu hòa trong D. Di
èu khang di.nh ngu o. c la.i là khong d
ung neu
nh
u ng hàm di
èu do, ba.n do.c ch c
àn xet hàm u = ln |z| và
èn D da lien. De thay ro di
mi
252
Chu.o.ng 3. L
èn D = {z : 0 < |z| < } = C \ {0}. V

è m
mi
a.t di.a phu.o.ng ta.i lan ca.n cua
diem z 6= 0 bat k`
y ta co the tach mo.t nhanh lien tu.c nào do cua hàm da tri.
èn D = C \ {0}
àn thu..c cua nhanh do. Trong mi
ln z và hàm u = ln |z| là ph
khong the tach nhanh chnh h`nh cua hàm da tri. ln z.
èu hòa da.ng
V du. 1. T`m hàm di
u = (x +
p
x2 + y 2).
èu hòa da.ng da neu t

òn ta.i th` no se du.o..c t`m t`
u. phu.o.ng
Giai. Neu hàm di
p
tr`nh Laplace. Ta da.t x + x2 + y 2 = t, khi do
t
;
u0x = 0(t)t0x = 0 (t) p
2
x + y2
t2
y2
00
00
0
p
+ (t)
;
uxx = (t) 2
x + y2
( x2 + y 2 ) 3
t
u0y = 0(t)t0y = 0 (t) p
;
2
x + y2
y2
x2
00
00
0
p
uyy = (t) 2
+ (t)
x + y2
( x2 + y 2 ) 3
T`
u. do
y 2 + t2
1
+ 0 (t) p
=0
2
2
2
x +y
x + y2
p
2
2
y
+
x
+
2x
x2 + y 2 + x2 + y 2
p
+ 0 (t) = 0,
00(t)
x2 + y 2
p

00(t) 2 x2 + y 2 + 2x + 0 (t) = 0,
u00xx + u00yy = 00 (t)
200 (t)t + 0(t) = 0,

200 (t) 1
+ =0
0 (t)
t
1
2 ln 0 (t) + ln t = 2 ln C,
2
C
0(t) = ,
2 t
3.2. L
y thuyet Cauchy
253
(t) = C t + C1 .
Nhu. va.y
q
p
u(x, y) = C x + x2 + y 2 + C1.
- i.nh ngha 3.2.5. Neu cac hàm di

èu hòa u(x, y) và v(x, y) thoa man cac
D
èu kie.n Cauchy-Riemann th` hàm v(x, y) du.o..c go.i là h`
èu h`
am di
di
oa lien
ho..p vo.i u(x, y).
èu hòa lien ho..p vo.i v(x, y) (ch
ràng khi do u(x, y) là hàm di
u.
Ta lu.u y
khong phai vo.i v(x, y)).
T`
u. do ta thu du.o..c
- i.nh l
èn D di
èu kie.n c
àn v`
D
y 3.2.17. De m
o.t h`
am l`
a chnh h`nh trong mi
a
.
.
.
àn ao cua n
èu h`
àn thu. c cua n
a ph
o l`
a h`
am di
oa lien ho. p v
o i ph
o trong
du l`
èn D.
mi
Ta se ch
u.ng to ra`ng neu lay u(x, y) là nghie.m bat k`
y cua phu.o.ng tr`nh
èn do.n lien bi. ch
a.n D th` hàm v(x, y) se du.o..c xac
Laplace u = 0 trong mi
di.nh vo.i su.. sai khac mo.t hàng so co.ng.
èu kie.n Cauchy-Riemann ta co
Tha.t va.y, t`
u. cac di
dv =
v
u
u
v
dx +
dy = dx +
dy.
x
y
y
x
u
u
Da.ng vi phan 1 = dx +
dy là da.ng vi phan dong trong D (theo
y
x
èn do.n lien nen 1 là da.ng vi phan d
(3.36)) và v` D là mi
ung trong D. Ta
k
y hie.u nguyen hàm cua da.ng vi phan này là v (no xac di.nh vo.i su.. sai khac
u v
u
v
òng thò.i ta co
èu kie.n
ha`ng so co.ng). D
= ,
=
, t
u.c là di
x
y y
x
Cauchy-Riemann du.o..c thoa man. Ma.t khac ta co
2v
2u
,
=
x2
yx
2v
2u
v = 0,
=
y 2
xy
èu hòa. T`
u. do
t
u.c là hàm v thoa man phu.o.ng tr`nh Laplace, và v là hàm di
ta co
Chu.o.ng 3. L
254
- i.nh l
èu h`
èu c
a.n d
D
y 3.2.18. Mo.i h`
am di
oa trong mi
o the
àn thu..c hay ph
àn ao cua m
èn
xem l`
a ph
o.t h`
am chnh h`nh n`
ao d
o trong mi
ay.
èn D là t`
òn
Nh
a.n xet 3.2.10. 1. Neu mi
uy y
th` nguyen hàm v noi tren ch t
èu do co ngha là v
è ma.t di.a phu.o.ng mo.i hàm thu..c di
èu
ta.i di.a phu.o.ng. Di
.
àn ao cua hàm chnh h`nh.
èn D là ph
àn thu. c hoa.c ph
hòa trong mi
2. Ta co the ch ra phu.o.ng phap tch phan de xac di.nh hàm f nhu. sau.
Gia su. U = {|z z0| < r} D. T`
u. (3.36) suy ra ra`ng da.ng vi phan
=
u
u
dx +
dy
y
x
là da.ng vi phan dong trong U . Do do tch phan cua trong U khong phu.
thuo.c tuyen lay tch phan. Ta da.t
v(z) =
Zz
u
u
dx +
dy
y
x
z0
e dàng thay ràng

và t`
u. do d
u
v
= ,
x
y
v
u
=
,
y
x
èu kie.n kha vi ph

u.c cua hàm f = u+iv, u = Ref .
Cac he. th
u.c này chnh là di
Nhu. va.y
f (z) = u(x, y) + i
Zz
u
u
dx +
dy + iC.
y
x
z0
àn ao.
Doi vo.i hàm if = v + iu th` u(x, y) là ph
Ta xet mo.t vài v du..
u.c C tr`
1) Gia su. D = C \ R (t
u.c là ma.t phang ph
u. ra ban tru.c y = 0,
1
x 6 0) và u(x, y) = ln(x2 + y 2). T`m hàm chnh h`nh f (z) mà u(x, y) =
2
Ref (z).
3.2. L
y thuyet Cauchy
255
1
e dàng kiem ta ràng u(x, y) = ln(x2 + y 2) là hàm di
èu
Giai. Tru.o.c het d
2
èu hòa lien ho..p vo.i u(x, y). Ta co
àn t`m hàm v(x, y) di
hòa trong D. Ta c
cac phu.o.ng tr`nh
u
y
v
=
= 2
;
x
y
x + y2
v
u
x
=
= 2
y
x
x + y2
Do do
v(x, y) =
Zz
x2
y
x
dx + 2
dy + C.
2
+y
x + y2
z0
Ta lay z0 = (1, 0), z = (x, y).

Neu diem z thuo.c nu.a ma.t phang ben phai th` ta co the lay tch phan
theo du.ò.ng gap kh
uc z0Mz, M = (x, 0). Ta co
v(x, y) =
(x,y)
Z
y
x
2
dx + 2
dy =
2
x +y
x + y2
z0 M
(1,0)
=0+
Zy
Zz
y
xdy
= arctg + C.
2
+y
x
x2
0
àn tu. th
àn tu. th
u. II (hay thuo.c goc ph
u. III) cua
Neu diem z thuo.c goc ph
ma.t phang to.a do. (x 6 0, y 6= 0) th` ta co the lay tch phan theo du.ò.ng gap
.ng: theo du.ò.ng gap kh
uc
kh
uc z0M 0 z, M 0 = (1, y), z = (x, y) II (tu.o.ng u
z0M 00 z, M 00 = (1, y), trong do z = (x, y) thuo.c goc III).
Ta co
Zy
Zx
dy
ydx
+C
v(x, y) =
2
2
1+y
x + y2
0
1
x
= arctgy arctg + arctg + C
y
y
y
= arctg + C.
x
Chu.o.ng 3. L
256
T`
u. do suy ra`ng v(x, y) = argz + C z D và nhu. va.y
1
ln(x2 + y 2) + iargz + iC = ln |z| + iargz + iC.
2
2) T`m hàm chnh h`nh tren toàn ma.t phang ph
u.c w = u + iv = f (z) mà
v(x, y) = x3 3y 2x và f (0) = 1.
èu hòa tren
Giai. Bài toan co lò.i giai v` v(x, y) = x3 3y 2x là hàm di
toàn ma.t phang:
f (z) =
v
2v 2v
v
= 3x2 3y 2 ,
= 6xy
+
= 6x 6x = 0.
x
y
x2 y 2
àn cua no
C
ung nhu. tren hàm u(x, y) co the t`m theo vi phan toàn ph
du =
v
v
dx dy = 6xydx (3x2 3y 2 )dy.
y
y
T`
u. do ta co
u
= 6xy,
x
u
= (3x2 3y 2 ).
y
T`
u. phu.o.ng tr`nh (3.38) ta co the viet
Z
u = 6xydx = 3x2y + (y),
và ma.t khac, theo (3.39) ta thu du.o..c
u
= 3x2 + 0(y) = (3x2 3y 2)
y
0(y) = 3y 2 (y) = y 3 + C.
Nhu. va.y
u = 3x2y + y 3 + C;
f (z) = 3x2y + y 3 + C + i(x3 3y 2x)
= i(x3 + 3x2yi 3xy 2 iy 3) + C
= i(x + iy)3 + C = iz 3 + C.
Nhu.ng v` f (0) = C = 1 nen f (z) = iz 3 + 1.
(3.38)
(3.39)
3.2. L
y thuyet Cauchy
3.2.10
257
Tch ph
an da.ng Cauchy. C
ong th
u.c
Sokhotski
1+ Kh
ai nie.m tch ph
an da.ng Cauchy. Gia su. trong ma.t phang ph
u.c z
cho du.ò.ng cong do du.o..c t`
uy y
dong hoa.c khong dong L và tren du.ò.ng cong
do cho hàm lien tu.c () nào do. Khi do hien nhien tch phan
Z
()
1
F (z) =
d, z C \ L
(3.40)
2i
z
L
an da.ng
se xac di.nh mo.t hàm nào do cua z. Tch phan do du.o..c go.i là tch ph
1
Cauchy, hàm
du.o..c go.i là nh
o..
an Cauchy, hàm () du.o..c go.i là m
a.t d
z
Tch phan Cauchy là tru.ò.ng ho..p rieng cua tch phan da.ng Cauchy. Tha.t
èn do.n lien hoa.c L
va.y, neu L là du.ò.ng cong dong do du.o..c gio.i ha.n mo.t mi
èn h
òm mo.t so h
u.u ha.n lien thong
g
u.u ha.n du.ò.ng cong do du.o..c gio.i ha.n mi
và f H(D) C(D) th` tch phan (3.40) là tch phan Cauchy.
La.p la.i nguyen ve.n cac la.p lua.n trong ch
u.ng minh di.nh l
y 3.2.14 ta co the
ch
u.ng minh tnh chat da.c bie.t sau day cua tch phan da.ng Cauchy: ta.i mo.i
`
ong n
am tren du.`
an da.ng Cauchy
o.ng cong L (z C \ L) tch ph
diem z kh
(3.40) l`
a h`
am chnh h`nh cua bien z v`
a
Z
1
()
F 0(z) =
d.
2i
( z)2
L
am mo.i c
ap v`
a
u.a F (z) c
o da.o h`
Ho.n the n
Z
n!
()
F (n) (z) =
d,
2i
( z)n+1
n = 1, 2, . . .
(3.41)
èn th` trong cac

Neu du.ò.ng cong L tach ma.t phang ph
u.c thành mo.t so mi
.
èn do, noi chung tch phan da.ng Cauchy xac di.nh nh
mi
u ng hàm chnh h`nh
khac nhau. Trong tru.ò.ng ho..p khi L là du.ò.ng cong dong Jordan do du.o..c th`
èn do.n lien
y Jordan: m
a.t ph
ang ph
u.c C du.o..c t
ach th`
anh hai mi
theo di.nh l
i mi
èn. Và khi do tch phan da.ng Cauchy
o l`
a bien cua m
o
o.ng cong d
m`
a du.`
(3.40) xac di.nh hai hàm chnh h`nh, cu. the là:
Chu.o.ng 3. L
258
. `
(1) O ph
y
an trong D+ cua L tch phan (3.40) xac di.nh hàm chnh h`nh k
hie.u là f + (z)
Z
1
()
+
d.
f (z) =
2i
z
L
àn ngoài D cua L tch phan (3.40) xac di.nh hàm chnh h`nh
(2) Trong ph
f (z)
Z
1
()
d.
f (z) =
2i
z
L
Chang ha.n tch phan
1
2i
d
z
||=1
ba`ng 1 khap no.i trong h`nh tròn {z : |z| < 1} và ba`ng 0 khap no.i ngoài
h`nh tròn do.n vi.. Ro ràng f + (z) = 1, z {z : |z| < 1} và f (0) = 0,
z {z : |z| > 1} là hai hàm chnh h`nh khac nhau.
ra`ng hàm F (z) xac di.nh bo.i tch phan (3.40) là hàm chnh
Ta c
ung lu.u y
ung. Di
u. nha.n xet 11.9.
h`nh ta.i diem vo c`
è quan tro.ng nay ra mo.t cach tu.. nhien là co the xet gia tri. cua tch
Van d
u.c
phan (3.40) khi z = z0 thuo.c chu tuyen L hay khong, t
u.c là bieu th
Z
1
()
d
(3.42)
2i
z0
L
co ngha hay khong khi diem z0 L ?

- i.nh ngha 3.2.6. Ngu.ò.i ta noi ràng hàm do.n tri. f (z) cho tren ta.p ho..p
D
èu kie.n Holder 7 neu t
òn ta.i cac hàng so du.o.ng M
lien thong L thoa man di
(go.i là ha`ng so Holder) và so du.o.ng , 0 < 6 1 (go.i là so m
u Holder) sao
èu co
cho vo.i mo.i ca.p diem z1, z2 L ta d
|f (z1 ) f (z2 )| < M|z1 z2| .
7
L. Holder (1859-1937) l`
a nh`
a to
an ho.c D
u.c.
(3.43)
3.2. L
y thuyet Cauchy
259
èu kie.n Holder còn du.o..c go.i là di

èu kie.n
Nh
a.n xet 3.2.11. 1) Khi = 1 th` di
8
èu sach chuyen khao di
èu kie.n Holder du.o..c go.i là di
èu
Lipschitz . Trong nhi
kie.n Lipschitz cap .
èu kie.n Holder tren L th` ngu.ò.i ta noi ra`ng
2) Khi hàm f (z) thoa man di
f thuo.c lo.p Holder cap : f H (L).
èu kie.n Holder v
ung noi ràng hàm f () thoa man di
o
o.i s
3) Ngu.ò.i ta c
.
òn ta.i ha`ng so M > 0 sao cho vo i mo.i diem
m
u 0 < 6 1 ta.i diem 0 neu t
àn 0 th`
L du g
|f () f (0 )| 6 M| 0 | ,
0 < 6 1.
2+ Tch ph
an v
o.i ngha gi
a tri. chnh theo Cauchy
Ta se gia thiet ra`ng L là du.ò.ng cong Jordan tro.n và diem z = z0 na`m
tren L.
òn ta.i theo ngha thong
Khi diem z0 L th` tch phan (3.42) khong t
.
.
.
.
thu ò ng. Nhu ng vo i mo.t so ha.n che bo sung doi vo.i ma.t do. () ngu.ò.i
ta co the gan cho (3.42) mo.t y
ngha xac di.nh. Gia su. là du.ò.ng tròn:
= (z0, ) = {z C : |z z0 | = } trong do là so du.o.ng du be sao
àn du.ò.ng cong L na`m ngoài h`nh tròn
cho ch cat L ta.i hai diem. Ph
y hie.u là L(). Khi do tch phan
{z C : |z z0| 6 } du.o..c k
Z
1
()
I(z0, ) =
d
2i
z0
L()
òn ta.i theo ngha thong thu.ò.ng.

t
- i.nh ngha 3.2.7. Neu t
u.u ha.n
D
lim I(z0, ) = I(z0)
an v
o.i ngha gi
a tri. chnh theo Cauchy (go.i
th` gio.i ha.n do du.o..c go.i là tch ph
.
.
o ng Cauchy và du.o..c k
y hie.u là
tat là gia tri. chnh) hay tch ph
an b
at thu `
Z
1
()
I(z0) =
d.
(3.44)
2i
z0
L
8
R. Lipschitz (1832-1903) l`
a nh`
a to
an ho.c D
u.c.
Chu.o.ng 3. L
260
hay
1
I(z0) = v.p
2i
()d
z0
(3.45)
Hai ch
u. cai v.p o. tru.o.c tch phan trong ve phai cua (3.45) là viet tat cua
cac t`
u. valuer principal co ngha là gi
a tri. chnh.
- i.nh l
ong Jordan tro.n v`
a du.`
o.ng cong d
a h`
am ()
D
y 3.2.19. Gia su. L l`
èu kie.n Holder
thoa m
an di
|(1) (2 )| 6 M|1 2 |,
0<61
kh
ap no.i tren L. Khi d
o gi
a tri. chnh theo Cauchy cua tch ph
an da.ng Cauchy
òn ta.i ta.i mo.i diem z0 L v`
a
t
Z
Z
1
1
()
() (z0 )
1
d =
d + (z0 ).
(3.46)
2i
z0
2i
z0
2
L
Ch
u.ng minh. Ta xet tch phan theo L():
Z
Z
Z
()d
() (z0)
d
=
d + (z0 )
z0
z0
z0
L()
L()
(3.47)
L()
và thu..c hie.n phep qua gio.i ha.n (3.47) khi 0.

1) Khao s
at gi
o.i ha.n
Z
() (z0 )
lim
d
0
z0
(I)
L()
V` H (L) nen
() (z )

0

6 M| z0|1 .
z0
(3.48)
Ma.t khac v` L là du.ò.ng cong Jordan tro.n nen no co tnh chat da.c bie.t là
1>
| z0 |
>a>0
|s s0 |
(3.49)
3.2. L
y thuyet Cauchy
261
.ng vo.i diem

trong do s và s0 là cac gia tri. cua do. dài cung cua L tu.o.ng u
u. (3.48) và (3.49) ta co
và z0. Do do t`
() (z )

0
d 6 K1 |s s0 |1 ds.

z0
Nhu. va.y
Z
Z () (z )
0

d 6 K1
|s s0|1 ds

z0
L()
L()
và t`
u. do suy ra`ng tch phan (I) ho.i tu. tuye.t doi và
Z
Z
() (z0)
() (z0)
d =
d.
lim
0
z0
z0
(3.50)
L()
2) Khao s
at gi
o.i ha.n
lim
0
L()
z0
(II)
Lu.u y
y hie.u cung tròn nàm trong
ràng (z0, ) ch cat L ta.i hai diem. Ta k
du.ò.ng cong L cua (z0, ) và noi hai giao diem do là i (). Khi do theo di.nh
l
y Cauchy ta co
Z
Z
d
d
=
(3.51)
z0
z0
L()
i ()
Nhu.ng tch phan o. ve phai cua (3.51) bàng i() trong do () là so do goc
àn den goc gi
u.a cac tiep tuyen
cua cung i (). Khi 0 da.i lu.o..ng () d
vo.i du.ò.ng cong L ta.i diem z0. Do L là du.ò.ng cong tro.n nen () khi
u.c (3.47) khi 0 ta thu du.o..c
0. Qua gio.i ha.n dang th
Z
Z
1
1
i
()
() (z0 )
d =
d + (z0)
2i
z0
2i
z0
2i
L()
và t`
u. do thu du.o..c (3.46).
Chu.o.ng 3. L
262
è sau ta k
V
y hie.u
1
F (z0) =
2i
()
d,
z0
z0 L
(3.52)
an b
at thu.`
o.ng Cauchy
và nhu. ta biet tch phan (3.52) là tch ph
3+ Gi
a tri. gi
o.i ha.n cua tch ph
an da.ng Cauchy
.
.
O day ta se t`m gia tri. gio i ha.n cua tch phan da.ng Cauchy
Z
1
()
F (z) =
d, z C \ L
2i
z
L
àn den diem z0 L t`

khi diem z d
u. pha trong và t`
u. pha ngoài và xac la.p
ung chnh là no.i dung co. ban
moi lien he. gi
u.a cac gia tri. gio.i ha.n ay. Do c
cua cac cong th
u.c Sokhoski-Plemeli 9.
è, d
àu tien ta xet
De thay ro ban chat cua van d
Z
1
()
d
(3.53)
F (z) =
2i
z
L
èn D+ (là ph
àn trong cua
là tch ph
an Cauchy. Khi do ta.i mo i diem cua mi
.
èn D nào do ch
u.a ca
L) hàm F (z) tr`
ung vo i hàm (z) chnh h`nh trong mi
àn den
D và L. Do do neu z0 là diem nào do thuo.c L th` hàm F (z) = (z) d
u. pha trong và
gio.i ha.n (z0) khi z z0 t`
lim F (z) = (z0) = + (z0 )
(3.54)
zz0
zD +
+
y hie.u lim F (z) = + (z0). Khi z 6 D th` tch phan Cauchy

trong do ta k
zz0
zD +
+
àn den 0 và

(3.53) bàng 0. Do do khi z z0 , z 6 D th` tch phan Cauchy d
lim F (z) = 0 = (z0)
zz0
zD
9
Iu. V. Sokhoski (1842-1927) l`

a nh`
a to
an ho.c Nga.
.
J. Plemeli l`
a nh`
a to
an ho.c D
u c.
(3.55)
3.2. L
y thuyet Cauchy
263
trong do ta k
y hie.u lim F (z) = (z0).
zz0
zD
T`
u. (3.54) và (3.55) suy ra
+ (z0) (z0) = (z0) 0 = (z0).
(3.56)
èu t
òn ta.i cac
Nhu. va.y doi vo.i tch phan Cauchy ta.i mo i diem z0 L d
u. pha trong và bàng 0 t`
u. pha ngoài và cac gia
gia tri. gio.i ha.n ba`ng (z0) t`
u.c (3.56).
tri. gio.i ha.n do thoa man he. th
an da.ng Cauchy. Ta se thay ràng khi
Bay giò. gia su. (3.53) là tch ph
ung tuan theo chnh quy lua.t
z z0 L th` cac gia tri. gio.i ha.n cua (3.53) c
.
.
nhu doi vo i tch phan Cauchy.
De do.n gian trong tr`nh bày ta se xet tch phan (3.53) vo.i cac gia thiet
sau day
(i) L là du.ò.ng cong dong Jordan tro.n;
(ii) Hàm bien (ma.t do.) () là hàm chnh h`nh trong lan ca.n cua mo i
diem cua du.ò.ng cong L.
- i.nh l
ong
a du.`
o.ng cong d
D
y 3.2.20. (Iu. Sokhoski, J. Plemeli) Gia su. L l`
.
a (z) l`
a h`
am chnh h`nh trong l
an c
a.n cua m
o i diem cua
Jordan tro n v`
.
.
o tch ph
an da.ng Cauchy
o ng cong L. Khi d
du `
Z
()
1
d
(3.57)
F (z) =
2i
z
L
a F + (z0) v`
o.ng cong
c
o c
ac gi
a tri. gi
o.i ha.n l`
a F (z0) ta.i mo.i diem z0 cua du.`
àn den z0 t`
L khi diem z d
u. pha trong v`
a pha ngo`
ai tu.o.ng u
.ng v`
a c
ac gi
a
.
.
.
.
.
e n qua h`
o du o. c bieu di
am bien () v`
a tch ph
an b
at thu `
o ng
tri. gi
o i ha.n d
.
.
ac c
ong th
uc
bo i c
Z
1
1
()
+
F (z0) =
d + (z0),
2i
z0
2
L
1
F (z0) =
2i
Z
L
(3.58)
1
()
d (z0 ).
z0
2
Chu.o.ng 3. L
264
a c
ac c
ong th
u.c Sokhoski - Plemeli.
C
ac c
ong th
u.c (3.58) du.o..c go.i l`
Nh
a.n xet. Lu.u y
y hie.u (3.52) cac cong th
u.c (3.58) co the viet la.i
den k
du.o.i da.ng
1
F + (z0) = F (z0) + (z0)
2
(3.58*)
1
F (z0) = F (z0) (z0)
2
uy y
cua du.ò.ng cong L (z0 L). Ta xet
Ch
u.ng minh. Gia su. z0 là diem t`
-lan ca.n U (z0 , ) = U (z0 ) sao cho hàm () chnh h`nh trong U (z0 ). Ta
du..ng du.ò.ng tròn (z0 , ) = {z : |z z0 | = } du be sao cho (z0, ) U (z0 ).
Ta k
y hie.u:
àn du.ò.ng cong L na`m ngoài h`nh tròn S(z0, ) = {z : |z
+ L() là ph
àn du.ò.ng cong L na`m trong S(z0, );
z0 | 6 }, còn () là ph
+ e () là cung tròn cua (z0 , ) nàm ngoài L, còn i () nàm trong L;
+ () = L() e (); () = L() i ().
Tiep theo ta xet tch phan da.ng Cauchy
Z
1
()
d.
(3.57*)
F (z) =
2i
z
L
trong hai tru.ò.ng ho..p sau day.

o.ng ho..p th
u. nh
at: diem z D+ . Khi do tch phan da.ng Cauchy
Tru.`
(3.57*) xac di.nh hàm F +(z) H(D+ ) và
Z
1
()
+
d.
F (z) =
2i
z
L
V` diem z na`m ngoài du.ò.ng cong () e () và () chnh h`nh trong U (z0)
y tch phan Cauchy ta co
nen theo di.nh l
Z
Z
Z
1
1
()
()
()
1
d = 0
d =
d
2i
z
2i
z
2i
z
()e ()
()
e ()
3.2. L
y thuyet Cauchy
265
và t`
u. do suy ra`ng
1
F (z) =
2i
+
Z
L
1
2i
1
()
d =
z
2i
L()
1
()
d +
z
2i
L()
()
d
z
()
()
d
z
e ()
1
2i
1
()
d +
z
2i
()
d,
z
(3.59)
L()e (
trong do tch phan o. ve phai là tch phan da.ng Cauchy. No xac di.nh hàm
u.a diem cua L() +
chnh h`nh trong lan ca.n bat k`
y cua diem z0 (khong ch
òng thò.i ta.i cac diem thuo.c D+ cua lan ca.n do no tr`
ung vo.i hàm
e ()) d
àn den z0 L ta co
F +(z). Qua gio.i ha.n (3.59) khi z ( D+ ) d
1
lim F (z0 ) = F (z0 ) =
2i
+
zz0
1
()
d +
z0
2i
L()
()
d.
z0
(3.60)
e ()
zD +
u.ng to ra`ng gia tri. gio.i ha.n F +(z0 ) cua tch phan da.ng
Cong th
u.c (3.60) ch
òn ta.i z0 L và do (3.59) no xac di.nh mo.t hàm chnh h`nh tren
Cauchy t
chu tuyen L.
àn
De xac di.nh su.. phu. thuo.c gi
u.a hàm F + (z0) vo.i hàm bien (z0) ta c
u.c (3.60) khi 0.
chuyen qua gio.i ha.n dang th
àu tien khao sat gio.i ha.n
D
1
lim
0 2i
()
d.
z0
e ()
Da.t z0 = ei do.c theo cung e (). Khi do d = iei d. Ngoài ra ta co

the viet
() = (z0) + (, z0)
Chu.o.ng 3. L
266

trong do (, z0)e() 0 khi 0 và e (). Do do
1
2i
1
()
d =
z0
2i
e ()
(z0) + i
ie d
ei
e ()
(z0 )
=
2
e ()
v` lim
0
e ()
d = , lim
0
e ()
1
d +
2
d.
e ()
d = 0 nen
1
lim
0 2i
(z0 )
()
d =
z0
2
(3.61)
e ()
1
Tiep theo, khi 0 t`
u. (3.60) ta thu du.o..c tch phan
2i
()
d
z0
L()
àn den gio.i ha.n xac di.nh. Ta k

y hie.u gia tri. gio.i ha.n do là
d
Z
Z
1
1
()
()
lim
d =
d.
0 2i
z0
2i
z0
(3.62)
L()
Do là gia tri. cua tch phan da.ng Cauchy ta.i diem z0 L.
u.c (3.60), t`
u. (3.61) và (3.62) ta co
Nhu. va.y qua gio.i ha.n dang th
Z
1
1
()
+
d + (z0).
(3.63)
F (z0) =
2i
z0
2
L
o.ng ho..p th
u. hai: diem z D . Hoàn toàn tu.o.ng tu.. nhu. trong
Tru.`
u. nhat, trong tru.ò.ng ho..p này ta co
tru.ò.ng ho..p th
Z
Z
Z
1
1
1
()
()
()
F (z) =
d =
d +
d
2i
z
2i
z
2i
z
L
1
2i
Z
L()i()
L()
()
d.
z
i ()
(3.64)
3.2. L
y thuyet Cauchy
267
trong do tch phan da.ng Cauchy o. ve phai xac di.nh hàm chnh h`nh trong
ung vo.i F (z) ta.i nh
u.ng diem thuo.c D cua lan ca.n
lan ca.n diem z0 và tr`
àn den diem z0 L ta thu du.o..c
do. Qua gio.i ha.n (3.64) khi diem z D d
Z
Z
1
1
()
()
lim F (z) = F (z0) =

d
d.
(3.65)
2i
z0
2i
z0
zz0
L()
i ()
zD
òn ta.i gia tri. gio.i ha.n t`

Nhu. va.y ta da ch
u.ng minh su.. t
u. ngoài cua tch phan
uy y
z0 L.
da.ng Cauchy ta.i diem t`
.
ràng theo cong th
Lu u y
Z
Z
1
1
()
()
d +
d = (z0 )
2i
z0
2i
z0
e ()
i ()

và do do t`
Z
1
1
()
lim
d = (z0 ).
0 2i
z0
2
(3.66)
i ()
T`
u. (3.66), qua gio.i ha.n (3.65) khi 0 ta co
Z
1
1
()
F (z0) =
d (z0 ).
2i
z0
2
L
Nhu. va.y ta thu du.o..c

1
F (z0) =
2i
+
(z0)
()
,
d +
z0
2
1
F (z0) =
2i
(z0)
()
d
z0
2
Do là cac cong th

u.c Sokhoski - Plemeli.
ac d
H
e. qua 3.2.2. 1. C
o.ng ve v
o.i ve c
ang th
Z
1
F + (z0 ) + F (z0 )
()
(3.67)
d =
2i
z0
2
L
268
Chu.o.ng 3. L
`
u.ng to r
ang gi
a tri. cua tch ph
an da.ng Cauchy
He. th
u.c (3.67) ch
`ng trung b`nh c
b
at k`y cua chu tuyen tch ph
an l`
a b
a
o.ng c
ac gi
a tri.
.
.
t`
u trong v`
a t`
u ngo`
ai cua n
o.
.
.
ang th
u c th
ang th
u.c th
u nh
at cua (3.58) tr`
u. d
u. hai ta
2. L
ay d
(z0) = F + (z0 ) F (z0 ).
ta.i diem
gi
o.i ha.n
c
o
(3.68)
`
at k`y cua L l`
a
u.ng to r
ang gi
a tri. cua h`
am bien ta.i diem b
He. th
u.c (3.68) ch
`
b
ang hie.u gi
u.a c
ac gi
a tri. gi
o.i ha.n ta.i diem d
o cua tch ph
an da.ng Cauchy.
Ket qua tu.o.ng tu.. nhu. di.nh l
y 3.2.20 co the ch
u.ng minh cho tru.ò.ng ho..p
L là du.ò.ng cong tro.n t`
u.ng kh
uc. Khi do ta.i cac diem mà L co tiep tuyen
u.c (3.58)
u. nguyen. Ta.i cac diem goc cac cong th
cac cong th
u.c (3.58) va n gi
du.o..c thay bo.i
Z

1

()
+
(z0),
d + 1
F (z0) =
2i
z0
2
L
Z
1
()
F (z0) =
(z0)
d
2i
z0
2
L
trong do là goc gi

u.a cac tiep tuyen vo.i L ta.i diem goc z0 L.
Nh
a.n xet 3.2.12. Cac cong th
u.c Sokhoski-Plemeli va n còn d
ung neu hàm
bien () H (L) ch lien tu.c tren L và L là du.ò.ng cong Jordan do du.o..c.
V du.
1. Xet tch phan
1
F (z) =
2i
dx
xz
trong do = {x R : 1 6 x 6 1} và tch phan du.o..c lay theo hu.o.ng tang

.
cua x. Gia su. lay z0 = 0. O day hàm () 1 là hàm chnh h`nh z C.
èu kie.n duy nhat là du.ò.ng tròn (z0, ) phai cat ta.i hai
u. di
Do do ngoa.i tr`
u.ng tru.o.c và d
u.ng sau z0 = 0, ta co the cho.n du.ò.ng tròn (z0, ) mo.t
diem d
3.2. L
y thuyet Cauchy
269
cach t`
uy y
. Ta lay (z0 , ) là du.ò.ng tròn do.n vi.. Khi do cung () là doa.n
= [1, +1] và cac cung i (), e () chnh là nu.a tren và nu.a du.o.i cua
du.ò.ng tròn. Theo cong th
u.c (3.68) ta co
F + (0) F (0) = (0) = 1.
Ta xac di.nh F + (0) và F (0). Ta co
Z
1
F + (0) =
2i
1
d
=
2i
1
F (0) =
2i
1
ei id
= ;
i
e
2
e ()
Z2
1
d
=
2i
Z0
1
ei id
=
i
e
2
i ()
1
2. Gia su. L = {z : |z| = 1}, () = . Ta xet tch phan da.ng Cauchy
Z
1
d
2i
( z)
L
Neu diem z na`m trong L th`

Z
Z
Z
1 1
1 1
1
d
d
d
=
+
2i
( z)
2i z
2i z
z
L
1 1
= + = 0.
z z
1
Neu diem z na`m ngoài L th` tch phan do ba`ng . Nhu. va.y
z
F + (z0) = 0,
F (z0) =
1
z0
và do do theo cong th

Z
1
d
1
=
2i
( z0 )
2z0
L
Chu.o.ng 3. L
270
3.2.11
èu h`
Bi
eu di
e n tch ph
an h`
am di
oa
e n tch phan hàm di

èu hòa.
Bay giò. ta chuyen sang xet bieu di
- i.nh l
D
y 3.2.21. Gia su. h`
am f chnh h`nh trong h`nh tr`
on S(R) = {|z| < R}
ong S(R), f (z) = u(z) + iv(z). Khi d
o
v`
a lien tu.c trong h`nh tr`
on d
1
f (z) =
2
Z2
u(Reit)
Reit + z
dt + iv(0).
Reit z
(3.69)
Reit + z . .
a c
ong th
u.c Schwartz c`
on h`
am
C
ong th
u.c (3.69) du.o..c go.i l`
du o. c
Reit z
go.i l`
a nh
an Schwartz.
Ch
u.ng minh. Tha.t va.y, doi vo.i z S(R), theo cong th
u.c tch phan Cauchy
ta co
1
f (z) =
2i
1
f ()
d =
z
2
Z2
f (Reit )
Reit
dt.
Reit z
(3.70)
S(R)
Da.c bie.t là

1
f (0) =
2i
1
f ()
d =
Z2
f (Reit )dt.
(3.71)
S(R)
Ngoài ra ta co
Z
1
0=
2i
f ()
d
R2 /z
S(R)
1
=
2
Z2
f (Reit )
zReit
dt
Reit z R2
1
2
Z2
0
f (Reit )
z
dt,
z
Reit
(3.72)
3.2. L
y thuyet Cauchy
271
v` |R2 /z| > R và do do hàm du.o.i dau tch phan chnh h`nh trong S(R) và
lien tu.c tren S(R). T`
u. (3.70) và (3.71) ta thu du.o..c
1
1
f (z) f (0) =
2
2
Z2
f (Reit )
1 Reit + z
dt.
2 Reit z
(3.73)
Bay giò. t`
u. (3.71) và (3.72) ta co
Z2
1
1
f (0) =
2
2
f (Reit )
1 Reit + z
dt,
2 Reit z
và do do
1
1
f (0) =
2
2
Z2
f (Reit )
1 Reit + z
dt.
2 Reit z
(3.74)
Da.t f (z) = u(z) + iv(z) và co.ng (3.73) vo.i (3.74) ta thu du.o..c
Z2
1
Reit + z
f (z) =
dt + iv(0).
u(Reit ) it
2
Re z
0
Nh
u.c (3.69) cho phep ta xac di.nh hàm chnh h`nh f (z)
àn ao) khi
trong h`nh tròn S(R) (vo.i su.. chnh xac den mo.t hàng so co.ng thu
àn thu..c cua hàm do tren bien S(R).
biet cac gia tri. cua ph
àn thu..c và ph
àn ao,
T`
u. di.nh l
y v`
u.a ch
u.ng minh, bàng cach tach cac ph
ta co
Z2
R2 |z|2
1
u(Reit)
dt.
(3.75)
u(z) =
2
|Reit z|2
0
ràng
Neu da.t z = rei , r < R và de y
n Reit + rei o
R2 r2
Re
=
Reit rei
|Reit rei |2
R2 r2
= 2
R 2Rr cos(t ) + r2
Chu.o.ng 3. L
272
ta co the viet (3.75) o. da.ng khac nhu. sau:
1
u(rei ) =
2
Z2
u(Reit )
R2 r2
dt.
R2 2Rr cos(t ) + r2
(3.76)
Cong th
u.c (3.75) hoa.c (3.76) du.o..c go.i là c
ong th
u.c Poisson còn hàm
2
2
R r
an Poisson.
du.o..c go.i là nh
it
2
|Re z|
àn thu..c cua hàm chnh h`nh trong h`nh
Cong th
u.c này d
ung doi vo.i ph
u.c ay
u.ng minh ra`ng cong th
tròn S(R) và lien tu.c trong S(R). Co the ch
èu hòa trong S(R) và lien tu.c trong S(R). Neu
d
ung vo.i hàm u(z) bat k`
y di
f (z) = u(z) + iv(z) chnh h`nh trong S(R) và lien tu.c trong S(R) th` ba`ng
e n u và v bo.i cong th
u.c (3.75) (hoa.c (3.76)) ta thu du.o..c
cach bieu di
1
f (z) =
2
Z2
f (Reit )
R2 |z|2
dt.
|Reit z|2
(3.77)
ong th
u.c Poisson d
ac h`
am chnh h`nh
oi v
o.i c
Cong th
u.c này du.o..c go.i là c
trong h`nh tròn và lien tu.c trong h`nh tròn dong.
Bay giò. ta ch
u.ng minh cong th
u.c Poisson và Schwarz doi vo.i tru.ò.ng ho..p
èn là ph
àn ngoài h`nh tròn.
khi mi
èn S (R) = {|z| > R} và lien tu.c
Gia su. hàm f chnh h`nh trong mi
trong S (R). Khi do nhò. cong th
I
1
f (z) =
2i
f ()
d + f ()
z
S (R)
1
=
2
Z2
0
f (Reit )
Reit
dt + f ().
Reit z
3.2. L
y thuyet Cauchy
273
Ngoài ra
Z
1
0=
2i
1
f ()
d + f () =
S (R)
0=
1
2i
S (R)
1
=
2
Z2
Z2
f (Reit ) + f (),
f ()
d + f ()
R2
f (Reit )
z
dt + f ()
Reit z
v` ràng
R2

< R.
z
y lua.n nhu. o. tren ta thu du.o..c
Bàng phu.o.ng phap l
1
f (z) =
2
Z2
u(Reit )
Reit + z
dt + v()i,
Reit z
|z| > R.
u.c Schwartz doi vo.i cac hàm chnh h`nh trong S (R) và lien
Do là cong th
ung nhu. o. tren ta co
tu.c trong S (R). Tiep theo c
1
u(re ) =
2
i
Z2
u(Reit )
R2 r2
dt,
R2 2Rr cos( t) + r2
r > R.
èu hòa trong S (R) và lien tu.c

u.c Poisson doi vo.i cac hàm di
Do là cong th
u.c Poisson doi vo.i cac hàm chnh h`nh trong S (R)
trong S (R). Cong th
và lien tu.c trong S (R) co da.ng
1
f (rei ) =
2
Z2
f (Reit )
R2 r2
dt,
R2 2Rr cos( t) + r2
r > R.
Cong th
u.c Poisson (3.75) co vai trò rat quan tro.ng trong khi giai bài toan
Dirichlet.
Chu.o.ng 3. L
274
àn hoàn, lien

Bài toan Dirichlet da.t ra nhu. sau: Gia su. f () là hàm 2-tu
u.c F (z) thoa man
tu.c tren du.ò.ng tròn = {|z| = r}. Hay t`m hàm bien ph
èu kie.n:
di
èu hòa trong h`nh tròn U = {|z| < r};
a) di
b) lien tu.c trong U = {|z| 6 r}; và
c) f (0 ) = lim F (z).
zei0
|z|<r
Ta muon ch
u.ng minh di.nh l
y sau day.
- i.nh l
on lu
on lu
on c
o nghie.m.
oi v
o.i h`nh tr`
D
y 3.2.22. B`
ai to
an Dirichlet d
Ch
u.ng minh. Gia su. |z| < r. Ta da.t
Z2
1
r2 |z|2
F (z) =
f () i
d.
(3.78)
2
|re z|2
0
àn ch
Ta c
u.ng minh ràng
èu hòa trong U .
1. F (z) là hàm di
2. f (0 ) = lim F (z)
zei0
|z|<r
Ch
u.ng minh 1). Tru.o.c het ta nha.n xet ra`ng hàm F (z) xac di.nh bo.i
àn thu..c cua hàm
(3.78) là ph
1
Fe(z) =
2
Z2
f ()
rei + z
d.
rei z
Do do neu ta ch
u.ng minh du.o..c ràng Fe(z) chnh h`nh th` 1) du.o..c ch
u.ng
y ta co
minh. Vo.i z U bat k`
Z2
Fe(z + z) Fe(z) 1
rei
f () i
d =
z
(re z)2
0
Z2
0
rei f ()d
(rei z)2 (rei z z)
3.2. L
y thuyet Cauchy
275
àn den 0 khi z 0, t

òn ta.i.
và do do ve trai d
u.c là da.o hàm Fe 0(z) t
èu hòa cua F (z) du.o..c ch
u.ng minh.
Nhu. va.y tnh di
èu hòa hàng so u(z) = 1
Ch
u.ng minh 2). Ta nha.n xet ra`ng doi vo.i hàm di
ta co cong th
u.c
1
1=
2
Z2
r |z|2
d,
|rei z|2
|z| 6 r,
và do do
1
F (z) f (0 ) =
2
Z2
r2 |z|2
[f () f (0 )]d
|rei z|2
Z
r2 |z|2
[f ( f (0)]d
|rei z|2
1
=
2
|0 |6
1
+
2
r2 |z|2
[f () f (0 )]d =
|rei z|2
|0 |>
= 1 + 2
(3.79)
trong do là so se du.o..c xac di.nh.

.
uy y
. V`
U o.c lu.o..ng tch phan 1 . Gia su. > 0 là so du.o.ng cho tru.o.c t`
f () là hàm lien tu.c nen ta co the xac di.nh so () sao cho
|f () f (0 )| < /2,
| 0 | < ().
Do do
1

|1| =
2
Z
|0 |6
1 Z2 |r2 |z|2

d =
6
i
2
2 2
|re z|
2
(3.80)
.
U o.c lu.o..ng tch phan 2. Sau khi cho.n so () o. tren, ta xet tch phan
Z
1
r2 |z|2
d
(3.81)
(z) =
2
|rei z|2
|0 |>
Chu.o.ng 3. L
276
và ch
u.ng to ra`ng
lim (z) = 0.
zei0
|z|<r
Ta da.t z = ei. Neu | 0| < /2 th`

| | > /2
èu kie.n | 0| > . Do do
doi vo.i bat k`
y thoa man di
|rei |z| > r sin
,
2
và
1
|(z)| 6
r2
khi r.
Nhu. va.y sau vie.c cho.n
Z
1

|2| =
2
|0 |>
2
2
(r ) 0.
sin
2
2
so () o. tren ta co
2M

6
2
r2 |z|2
d = 2M(z),
|rei z|2
|0 |>
trong do M = sup |f ()|, và (z) là gia tri. cua tch phan (3.81). V` (z) 0
khi z rei0 (|z| < r) nen khi z thuo.c lan ca.n du be cua diem rei0 ta co
|2 | 6
T`
u. (3.79), (3.80) và (3.82) ta thu du.o..c
|F (z) f (0 )| 6

+ = .
2 2
(3.82)
3.3. Bài ta.p
3.3
277
B`
ai t
a.p
1. Ch
u.ng minh ràng neu f H(D) và là chu tuyen dong tro.n t`
u.ng kh
uc
èn do.n lien D th`
thuo.c mi
Z
f (z)dz = 0.
2. Ch
1
f (z)
2i
f () z n
d = g(z),
z n
u.c ba.c
trong do là chu tuyen Jordan bao diem = 0 và = z, là da th
n 1 và
g (m)(0) = f (m) (0),
m = 0, 1, . . . , n 1.
èn D 3 và f H(D). Khi do

3. Gia su. mi
Z
f ()
1
d + f (),
f (z) =
2i
z
z D.
P
a z doi vo.i cac
4. Ch
u.ng minh ràng trung b`nh co.ng cua mo.i gia tri. z n
=0
P
a z là hàm chnh h`nh
diem z tren du.ò.ng tròn {|z| = 1} là ba`ng an neu
=0
o. trong và tren bien h`nh tròn {|z| 6 1}.
èu hòa trong nu.a tren cua h`nh tròn do.n vi. nha.n gia tri. ba`ng
5. T`m hàm di
0 tren du.ò.ng knh và ba`ng 1 tren nu.a du.ò.ng tròn.
èu hòa trong vành le.ch tam gi
u.a hai du.ò.ng tròn 0 =
6. T`m hàm u(z) di

{|z 3| = 9} và 1 = {|z 8| = 16} và uz = u0 , uz = u1, trong do u0
0
1
và u1 là nh
u.ng ha`ng so.
èu hòa trong nu.a ma.t phang tren bo di h`nh tròn S =
7. T`m mo.t hàm di
{|z 2i| < 1} và co gia tri. ba`ng 0 tren tru.c thu..c và gia tri. ba`ng 1 tren chu
vi cua S.
Chu.o.ng 4
am
C
ac tnh ch
at co. ban cua h`
chnh h`nh
4.1
an
C
ac k
et qua quan tro.ng nh
at r
ut ra t`
u. tch ph
Cauchy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.1.1
- i.nh l
D
y gi
a tri. trung b`nh . . . . . . . . . . . . . . 279
4.1.2
- i.nh l
D
y Liouville . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280
4.1.3
- i.nh l
è chu
èu . . . 284
D
y Weierstrass v
o i h`
am h
o.i tu. d
i
Tnh ch
at di.a phu.o.ng cua h`
am chnh h`nh. Chu
o
Taylor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 288
4.1.4
4.1.5
4.2
C
ac quan diem kh
y
ac nhau trong vie.c x
ay du..ng l
thuyet h`
am chnh h`nh . . . . . . . . . . . . . . . . 305
Tnh ch
at duy nh
at cua h`
am chnh h`nh . . . . .
310
4.2.1
Kh
ong diem (0-diem) cua h`
am chnh h`nh . . . . . 310
4.2.2
Tnh ch
at duy nh
at cua h`
am chnh h`nh . . . . . . 313
4.2.3
Nguyen l
y th
ac trien giai tch . . . . . . . . . . . . 317
Nguyen l
y m
odun cu..c da.i . . . . . . . . . . . . . . 320
- i
D
em b
at thu.`
o.ng c
o l
a.p . . . . . . . . . . . . . . 326
4.2.4
4.3
279
4.1. Cac ket qua quan tro.ng nhat r

ut ra t`
u. tch phan Cauchy
279
4.3.1
i Laurent . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 326
Chu
o
4.3.2
- iem b
o.ng c
o l
a.p do.n tri. . . . . . . . . . . . 337
D
at thu.`
4.3.3
D
ang die.u cua h`
am ta.i diem v
o c`
ung . . . . . . . . 348
Ph
an loa.i h`
am chnh h`nh . . . . . . . . . . . . . . 350
a.p ho..p mo. . . . . . . . . . . 354
en cua t
Tnh b
at bi
4.3.4
4.4
4.4.1
Nguyen l
y acgumen . . . . . . . . . . . . . . . . . 354
4.4.2
- .inh l
D
y Rouche . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 360
a.p ho..p mo. . . . . . . . . . . . 363
Tnh b
at bien cua t
4.4.3
4.5
B`
ai t
a.p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
365
y thuyet hàm
Trong chu.o.ng tru.o.c, ta da ch
u.ng minh di.nh l
y co. ban cua l
chnh h`nh - di.nh l
y Cauchy. Di.nh l
y này keo theo mo.t loa.t he. qua quan
u.a cac gia
tro.ng. Da.c bie.t là no cho phep ta xac la.p moi lien he. nhat di.nh gi
èn chnh h`nh vo.i cac gia
tri. cua hàm chnh h`nh ta.i cac diem trong cua mi
u.c tch phan
tri. bien cua hàm do. Moi lien he. do du.o..c mo ta trong cong th
co. ban th
u.c trung tam cua l
u. hai cua Cauchy. Do là cong th
y thuyet hàm
chnh h`nh.
4.1
C
ac k
et qua quan tro.ng nh
at r
ut ra t`
u.
tch ph
an Cauchy
.
èu là he. qua cua cong
u.c do. nhat di.nh, mo.i di.nh l
O mo.t m
y cua mu.c này d
.
th
u c tch phan Cauchy.
4.1.1
- i.nh l
D
y gi
a tri. trung b`nh
Do là di.nh l
y sau day.
- i.nh l
D
y 4.1.1. Gia su. f (z) l`
ong S(R) =
a h`
am lien tu.c trong h`nh tr`
on d
a chnh h`nh trong h`nh tr`
on S(R). Khi d
o ta c
o
{z C : |z z0| 6 R} v`
Chu.o.ng 4. Cac tnh chat co. ban cua hàm chnh h`nh
280
d
ang th
u.c
1
f (z0) =
2
Z2
f (z0 + reit )dt,
`
a gi
a tri. cua h`
am ta.i t
am h`nh tr`
on b
ang trung b`nh c
o.ng c
ac gi
a tri. cua
t
u.c l`
.
.
n
o tren du `
o ng tr`
on.
Ch
u.ng minh. Theo cong th
Z
1
f ()
f (z0) =
d.
2i
z0
S(R)
u.c
Thu..c hie.n phep bien doi theo cong th
= z0 + Reit ,
0 6 t 6 2
ta thu du.o..c
1
f (z0) =
2i
Z2
Reitidt
1
f (z0 + Re )
=
it
Re
2
it
4.1.2
Z2
f (z0 + Reit )dt.
- i.nh l
D
y Liouville
- i.nh l
D
y 4.1.2. (Liouville 1) Neu h`
am chnh h`nh tren to`
an m
a.t ph
ang ph
u.c
`ng s
òng nh
f (z) c
o m
odun bi. ch
a.n th` n
o d
at h
a
o, t
u.c l`
a f (z) const z C.
Ch
u.ng minh. Gia su. |f (z)| 6 M < z C. Ta se ap du.ng cong th
u.c
tch phan Cauchy cho da.o hàm f 0 (z) và h`nh tròn S(R) vo.i tam ta.i diem z
và ban knh R. Ta co
Z
1
f ()
0
f (z) =
d.
2i
( z)2
S(R)
1
I. Liouville (1809-1882) l`
a nh`
a to
an ho.c Ph
ap

ut ra t`
u. tch phan Cauchy
281
T`
u. do
|f 0 (z)| 6
1 M
M
2R =
2
2 R
R
àn den 0 khi

u.c này khong phu. thuo.c R, còn ve phai d
Ve trai cua bat dang th
R tang vo ha.n. T`
u. do suy ra`ng |f 0 (z)| = 0 và f 0 (z) = 0 C. Do do f (z)
const trong C.
Nhu. va.y lo.p cac hàm chnh h`nh trong toàn ma.t phang và bi. cha.n ch
òm cac hàm t
àm thu.ò.ng (cac hàng so).
g
y Liouville v`
u.a ch
u.ng minh co the khai quat du.o.i da.ng
Di.nh l
- i.nh l
D
y 4.1.3. Neu h`
am f (z) chnh h`nh trong to`
an m
a.t ph
ang v`
a thoa
n
.
.
èu kie.n |f (z) 6 M|z| , M < v`
a n l`
a s
o nguyen du o ng th` d
o l`
a da
m
an di
2
.
.
a.c kh
ong cao ho n n.
th
u c b
Ch
u.ng minh. Gia su. z0 là diem t`
uy y
cua ma.t phang ph
u.c. T`
u. cong th
u.c
tch phan Cauchy doi vo.i da.o hàm cap cao ta co
Z
(n + 1)!
f (z)
(n+1)
f
(z0) =
dz, S(R) = {z : |z z0 | < R}
2i
(z z0)n+2
S(R)
và do do
|f (n+1) (z0)| 6
M|z|n
(n + 1)!.
Rn+1
V` |z| 6 |z0| + R nen qua gio.i ha.n khi R ta thu du.o..c f (n+1) (z0) = 0.
uy y
cua C nen f (n+1) (z) 0. T`
u. do suy ràng f (n) (z) const
Do z0 là diem t`
v`
f (n) (z) f (n) (z0) =
Zz
f (n+1) (z)dz 0,
z0
e dàng
t
u.c là f (n) (z) f (n) (z0 ) = const . . . Bàng cach la.p lua.n nhu. va.y, d
èu khang di.nh cua di.nh l
y.
thu du.o..c di
2
Khi n = 0 th` ta thu du.o..c di.nh l

y 12.1
282
Di.nh l
y Liouville còn co the phat bieu du.o.i da.ng
- i.nh l
D
y 4.1.2. Neu h`
am f (z) chnh h`nh tren to`
an m
a.t ph
ang mo. r
o.ng C
`ng s
òng nh
at h
a
o.
th` n
o d
òn ta.i và h
Ch
u.ng minh. V` hàm f chnh h`nh ta.i diem nen lim f (z) t
u.u
z
ha.n. T`
u. do suy ra f (z) bi. cha.n trong lan ca.n nào do U () = {z : |z| > R}
cua diem . Gia su. f (z)| 6 M1 , z U (). Ma.t khac, do hàm f chnh
h`nh (và do do no lien tu.c) trong h`nh tròn dong S(R) = {z : |z| 6 R} nen
no bi. cha.n trong h`nh tròn do. Gia su. |f (z)| 6 M2 , z S(R). Nhu.ng khi do
hàm f bi. cha.n trong toàn ma.t phang: f (z)| < M = max(M1 , M2) z C.
y 4.1.2 ta co f const.
V` hàm f chnh h`nh tren C nen theo di.nh l
Bay giò. ta ap du.ng di.nh l
y Liouville de ch
u.ng minh di.nh l
y Gauss - di.nh
l
y co. ban cua da.i so.
- i.nh l
èu
u.c da.i s
o b
a.c m > 1 v
o.i he. s
o ph
u.c d
D
y 4.1.4. (Gauss) Mo.i da th
i nghie.m du.o..c tnh m
`ng b
àn b
o.t s
o l
a
o.i cua n
o.
c
o m nghie.m neu m
o
Ch
u.ng minh. Gia su.
Pm (z) = am z m + am1 z m1 + + a1z + a0,
am 6= 0, m > 1.
u.ng: gia su. Pm (z) khong co nghie.m trong

Ta ch
u.ng minh bàng phan ch
C. Ta xet hàm
f (z) =
Pm (z)
Hàm f (z) co cac tnh chat sau day

(i) Hàm f (z) H(C) v` Pm (z) 6= 0 z C.
u.c là |f (z)| 6 M z C. Tha.t va.y,
(ii) Hàm f (z) co modun bi. cha.n, t
1
v` lim Pm (z) = nen lim
= 0. T`
u. do R > 0 sao cho z : |z| > R
z
z Pm (z)
ta co
|f (z)| < 1.

ut ra t`
u. tch phan Cauchy
283
Trong h`nh tròn dong |z| 6 R hàm f (z) co modun bi. cha.n, t
u.c là |f (z)| 6 m
z {|z| 6 R}. T`
u. do suy ra`ng |f (z)| < m + 1 = M, z C. Nhu. va.y
èu kie.n cua
hàm f (z) H(C) và |f (z) 6 M z C, t
u.c là thoa man cac di
.
y Liouville. Do do f (z) const tren C. T`
u do suy ra`ng Pm (z const.
di.nh l
èu do khong the xay ra v` am 6= 0 và m > 1.
Nhu.ng di
òn ta.i gia tri. 1 C sao cho
Nhu. va.y t
P (1 ) = 0.
ung là da
Do do Pm (z) = (z 1 )Pm1 (z), Pm1 (1 ) 6= 0. Nhu.ng Pm1 (z) c
th
u.c da.i so ba.c m 1 nen 2 C sao cho Pm1 (z) = (z 2)Pm2 (z),
Pm2 (2 ) 6= 0. Nhu. va.y
Pm (z) = (z 1 )(z 2 )Pm2 (z), . . .
u.c
Tiep tu.c la.p lua.n nhu. va.y ta thu du.o..c dang th
Pm (z) = am(z 1 )(z 2) (z m ).
u.ng to ra`ng 1 , 2 , . . . , m là nghie.m và ngoài ch
u.c này ch
ung ra da
Dang th
.
th
u c Pm (z) khong còn nghie.m nào khac. Tha.t va.y neu là nghie.m 6= i
i = 1, m cua da th
u.c Pm (z) th`
Pm () = am ( 1 )( 2 ) ( m ) = 0.
èu này ch
u.ng to ra`ng mo.t trong cac th`
u.a so phai ba`ng 0, t
u.c là
Di
i = 0,
= i ,
i = 1, 2, . . . , m
i = 1, 2, . . . , m.
è tru.`
u.ng minh còn co ten go.i là di.nh ly v
o.ng d
Di.nh l
y v`
u.a ch
ong da.i s
o.
284
4.1.3
- i.nh l
è chu
èu
D
y Weierstrass v
o i h`
am h
o.i tu. d
èu trong mi
èn D và
Trong 1.4 ta da tr`nh bày khai nie.m chuo i hàm h
o.i tu. d
èn D c`
èu tren t`
ac cua mi
ung mo.t so tnh chat hàm cua
h
o.i tu. d
u.ng comp
èu. Bay giò. ta ch
chuo i ho.i tu. d
y quan tro.ng cua Weierstrass
u.ng minh di.nh l
è su.. bao toàn tnh chnh h`nh cua tong cua chuo i trong phep qua gio.i ha.n
v
èu và phep da.o hàm t`
èu.
u.ng so ha.ng cua chuo i hàm chnh h`nh ho.i tu. d
d
- i.nh l
D
y 4.1.5. (Weierstrass) Gia su.:
èn D;
a nh
u.ng h`
am chnh h`nh trong mi
1) un (z) n N l`
i h`
2) chu
o
am
u1(z) + u2 (z) + + un (z) + . . .
(4.1)
c cua mi
èn D den h`
èu tren t`
a
u.ng comp
am (h
u.u ha.n) f (z).
h
o.i tu. d
Khi d
o
èn D.
1) T
ong f (z) cua chu
o i l`
a h`
i c
2) Chu
o
o the da.o h`
am t`
u.ng s
ap t`
uy y
o ha.ng den c
(m)
(m)
(m)
(z);
u1 (z) + u2 (z) + + u(m)
n (z) + = f
m = 1, 2, . . .
(4.2)
i h
i (4.2) d
c cua mi
èu l`
èu tren t`
èn
a chu
o
o.i tu. d
u.ng comp
a
3) Mo.i chu
o
D.
Ch
u.ng minh. 1) Lay h`nh tròn S(R) bat k`
y ban knh R vo.i bien (R) sao
cho S(R) D. Tren du.ò.ng tròn (R) ((R) là ta.p ho..p dong nàm trong D)
èu den hàm f (z). Do do hàm
chuo i (4.1) ho.i tu. d
f () = u1 () + u2() + + un () + . . . ;
(R)
lien tu.c tren (R). Nhan (4.3) vo.i hàm

v() =
1
1
,
2i z
(R), z S(R).
(4.3)

ut ra t`
u. tch phan Cauchy
285
Hàm này bi. cha.n tren (R). Do do chuo i thu du.o..c sau khi nhan (4.3) vo.i
èu tren (R) và co the tch phan t`
v() va n ho.i tu. d
u.ng so ha.ng theo (R).
Ta thu du.o..c
Z
Z
Z
1
1
1
f ()
u1 (
un ()
d =
d + +
d + . . .
2i
z
2i
z
2i
z
(R)
(R)
(R)
Tch phan o. ve trai là tch phan da.ng Cauchy. Do do ve trai là hàm chnh
du.ng cong th
u.c
h`nh trong h`nh tròn S(R). Ta k
y hie.u hàm do là fR(z). Ap
u. bieu th
u.c tren ta thu du.o..c
tch phan Cauchy cho cac hàm un () t`
fR (z) = u1(z) + u2(z) + + un (z) + . . .
(4.4)
èu den hàm fR(z) chnh h`nh trong h`nh

Nhu. va.y chuo i du.o..c xet ho.i tu. d
ung vo.i f (z). Ngha là f (z) là
tròn S(R). Nhu.ng trong S(R) hàm fR(z) tr`
èn D d
èu thuo.c mo.t h`nh
hàm chnh h`nh trong S(R). V` mo i diem z cua mi
tròn S(R), S(R) D nào do nen hàm f (z) chnh h`nh trong D.
èn D khong ch
Cac la.p lua.n tren day ch d
ung neu mi
u.a diem . Gia
èn D 3 . Ta se xet h`nh tròn SR () = {z : |z| > R} vo.i
su. mi
èu nàm trong du.ò.ng tròn
ban knh R du lo.n sao cho toàn bo. bien D d
R () = {z : |z| = R}. La.p lua.n nhu. tren và thay cho chuo i (4.4) theo di.nh
u.c
l
y 3.2.13 ta thu du.o..c dang th
fR (z) = [u1 (z) u1 ()] + [u2(z) u2()] + . . .
+ [un (z) un ()] + . . .
hay là
fR (z) = [u1(z) + + un (z) + . . . ]
[u1() + u2() + + un () + . . . ].
Chuo i trong dau ngoa.c vuong th
u. hai o. ve phai ho.i tu. den f () và do do
fR (z) + f () = u1 (z) + u2 (z) + + un (z) + . . .
286
.
O day fR (z) + f () = f (z) z SR () và hàm fR (z) + f () chnh h`nh
trong SR (). Do va.y hàm f chnh h`nh trong lan ca.n diem .
2) Neu nhan chuo i (4.3) vo.i hàm
vm () =
m!
1
,
2i ( z)m+1
z S(R)
bi. cha.n tren (R) và tch phan t`

u.ng so ha.ng theo (R) th` thay cho (4.4) ta
thu du.o..c chuo i
(m)
(m)
(m)
fR (z) = u1 (z) + u2 (z) + + u(m)

n (z) + . . .
V` fR (z) = f (z) z D nen t`
u. do thu du.o..c (4.2).
àn th
3) De ch
u.ng minh ph
y ta phu ta.p ho..p dong t`
uy y
u. ba cua di.nh l
0
0
.
.
E D bo i he. cac h`nh tròn S sao cho S D. Neu ta.p ho. p E 3 z = th`
ta co the lay h`nh tròn là ta.p ho..p S 0() = {z : |z| > R > 0}, S 0() D.
òm mo.t so h
u.u ha.n
T`
u. he. cac h`nh tròn này ta co the cho.n mo.t phu con g
y hie.u là E . Gia su. là
cac h`nh tròn. Ho..p mo.i h`nh tròn dong này du.o..c k
èn D: = dist{E , D}.
khoang cach t`
u. E den bien mi
òng tam
u.n ha.n ta du..ng h`nh tròn S d
Doi vo.i mo i h`nh tròn S 0 cua phu h
vo.i ban knh lo.n ho.n ban knh cua S 0 mo.t da.i lu.o..ng ba`ng (doi vo.i S 0 ()
2
àn lay ban knh be ho.n ). Chu tuyen L cua cac h`nh tròn này la.p
th` c
2
P
èu tren
un (z) ho.i tu. d
thành ta.p ho..p dong D. Do do chuo i du.o..c xet
n1
, ngha là
> 0, N N : n > N, p N,
n+p
X

uk () < .

k=n+1
uy y
cua E và gia su. no thuo.c h`nh tròn S 0 cua phu
Gia su. z là diem t`

ut ra t`
u. tch phan Cauchy
287
h
u.u ha.n. Khi L và z S 0 th` | z| > . Do do
2
Z
n+p
n+p
X

X
m!
uk ()

(m)
uk (z) =
d

m+1
2i
(
z)
k=n+1
k=n+1
L
m!
2
n+p

P

u
()

Z
k
k=n+1
| z|m+1
ds
m!
m+1 2R
2
2
trong do R là ban knh cua h`nh tròn S tu.o.ng u
.ng. Nhu. va.y doi vo.i mo i
diem z E ta co
6
n+p
X

e
Rm!

(m)
uk (z) 6 m+1

k=n+1
2
e là ban knh lo.n nhat trong cac ban knh cua cac h`nh tròn S
trong do R
èu cua chuo i da.o hàm tren t`
u.ng
u. do suy ra su.. ho.i tu. d
cua phu h
u.u ha.n. T`
compac cua D.
Nh
a.n xet 4.1.1. Trong giai tch thu..c khong co di.nh l
y tu.o.ng tu.. nhu. di.nh l
y
.
Weierstrass. Tha.t va.y, trong giai tch thu. c ta biet ràng tong S(x) cua chuo i
P
èu tren khoang nào do co the
un (x) ho.i tu. d
hàm thu..c (bien thu..c) kha vi
n1
là hàm khong kha vi. Ho.n the n

u.a neu S 0(x) th` hoàn toàn khong nhat
P
u.c S 0 (x) =
u0n (x).
thiet phai co dang th
n>1
Nh
a.n xet 4.1.2. Neu co day hàm fn (z)
n>1
èn D th` chuo i

cho trong mi
f1 (z) + [f2(z) h(z)] + + [fn (z) fn1 (z)] + . . .

èu khang di.nh v
è chuo i
u. do mo.i di
co tong rieng th
u. n là Sn (x) = fn (x). T`
.
.
.
.
èu co the phat bieu doi vo i day và ngu o. c la.i. T`
y 4.1.3 ta r
ut
u do và di.nh l
d
ra
288
- i.nh l
è day hàm chnh h`nh ho.i tu. d
èu)
D
y 4.1.6. (Weierstrass; v

èn D h
èu tren
o.i tu. d
Neu d
ay c
ac h`
am fn (z) n>1 chnh h`nh trong mi
c cua mi
èn D den h`
am h
u.u ha.n f (z) th` f (z) l`
a
a h`
am chnh h`nh
t`
u.ng comp

(m)
èu tren t`
am fn (z) n>1 ; m = 1, 2, . . . h
o.i tu. d
u.ng
trong D v`
a d
ay c
ac da.o h`
c cua D den h`
am f (m) (z).
comp
a
y Weierstrass 4.1.3 và di.nh l
y Abel r
ut ra
T`
u. di.nh l
H
e. qua 4.1.1. T
ong cua chu
o i l
uy th`
u.a
X
an (z a)n
n>0
l`
a h`
on h
o.i tu. cua n
o v`
a trong h`nh tr`
on h
o.i tu.
.
àn t`
am t`
u ng s
o ha.ng m
o.t s
o l
uy y,
cua chu
o i ta c
o the l
ay tch ph
an v`
a da.o h`
.
.
òng th`
o ha.ng kh
ong l`
am thay d
o i phep da.o h`
am v`
a tch ph
an t`
u ng s
oi b
an
d
knh h
o.i tu. cua chu
o i.
4.1.4
am chnh h`nh.
Tnh ch
at di.a phu.o.ng cua h`
i Taylor
Chu
o
Trong 2.1 ta da ch
u.ng minh ràng tong cua chuo i l
uy th`
u.a là hàm chnh h`nh
u.c tch phan Cauchy ta
trong h`nh tròn ho.i tu. cua no. Bay giò. nhò. cong th
u.a cua hàm chnh h`nh - do
co the ch
u.ng minh mo.t tnh chat quan tro.ng n
e n
èu bieu di
là tnh chat di.a phu.o.ng: mo i hàm chnh h`nh trong h`nh tròn d
y sau
uy th`
u.a. Cu. the ta ch
u.ng minh di.nh l
du.o..c du.o.i da.ng tong cua chuo i l
- i.nh l
D
y 4.1.7. (Cauchy - Taylor 3 )
èn D th` ta.i l

Neu h`
an c
a.n cua m
o i diem
e n du.o..c du.
i l
am f (z) bieu di
o.i da.ng chu
o
uy th`
u.a
z0 D h`
X
an (z z0 )n
(4.5)
f (z) =
n0
v
o.i b
an knh h
o.i tu. R kh
ong be ho.n khoang c
ach d t`
u. diem z0 den bien D
èn D (d = dist(z0 , D).
cua mi
3
B. Taylor (1685-1731) l`
a nh`
a to
an ho.c Anh

ut ra t`
u. tch phan Cauchy
289
èn D. Ta k
Ch
u.ng minh. Gia su. f H(D) và z0 là diem t`
uy y
cua mi
y
uy y
cua
hie.u S(z0 , d) = {z D : |z z0 | < d} và gia su. z là diem t`
òng tam vo.i h`nh tròn S(z0, d)
S(z0, d) : z S(z0, d). Xet h`nh tròn S(z0, ) d
èu kie.n 0 < < d sao cho diem z na`m trong D.
vo.i ban knh thoa man di
du.ng cong th
Ap
Z
Z
f ()
f ()d
1
1
d =
(4.6)
f (z) =

z z0 ,
2i
z
2i
(
z
)
1
0
()
()
z0
trong do () = : | z0| = }.
u.c
Doi vo.i diem z S(z0; ) co di.nh ta co bat dang th
z z

0

= q < 1, ().
z0
Do do bieu th
u.c
1
z z0
1
z0
co the xem nhu. tong cua cap so nhan
X z z0 n
1
.
z z0 =
z0
1
n>0
z0
(4.7)
èu tren () nen ta co the thu..c hie.n phep tch phan t`

u.ng
Chuo i (4.7) ho.i tu. d
so ha.ng và t`
u. (4.6) và (4.7) ta thu du.o..c
X 1 Z
f ()d
(z z0)n
f (z) =
n+1
2i
(
z
0)
n>0
=
()
an (z z0 )n ,
(4.8)
n0
trong do
1
an =
2i
Z
()
f ()d
,
( z0)n+1
n = 0, 1, . . .
(4.9)
290
De y
den cong th
u.c tch phan Cauchy doi vo.i da.o hàm cua hàm chnh
h`nh ta co
an =
f (n) (z0 )
;
n!
n = 0, 1, 2, . . .
(4.10)
V` doi vo.i mo i diem z co di.nh thuo.c h`nh tròn {|z z0 | < } chuo i o. ve
èu doi vo.i () còn cac he. so an khong phu. thuo.c
phai cua (4.7) ho.i tu. d
P
an (z z0 )n
vào trong khoang 0 < < d nen ban knh ho.i tu. R cua chuo i
n>0
khong be ho.n d. Tha.t va.y neu R < d th` mau thua n vo.i di.nh ngha ban
u.ng
y du.o..c ch
knh ho.i tu. cua chuo i do v` co the lay là so lo.n ho.n R. Di.nh l
minh.

ut ra t`
u. tch phan Cauchy
291
H`nh IV.1
e n qua hàm chnh h`nh f (z) theo cac cong
Chuo i (4.8) vo.i he. so bieu di
i Taylor v
o
o.i t
am ta.i diem z0 hay khai
th
u.c (4.9) hay (4.10) du.o..c go.i là chu
trien Taylor ta.i l
an c
a.n diem z0 cua hàm f (z).
èu l`
H
e. qua 4.1.2. Mo.i chu
o i l
uy th`
u.a d
a chu
o i Taylor cua t
ong cua n
o.
Ch
u.ng minh. Tha.t va.y, gia su. trong h`nh tròn nào do
X
an (z z0)n .
f (z) =
(4.11)
n>0
òi thay
Thay z = z0 ta co f (z0 ) = a0 , da.o hàm t`
u.ng so ha.ng chuo i (4.11) r
z = z0 ta t`m du.o..c f 0 (a) = a1. Tnh da.o hàm t`
u.ng so ha.ng lien tiep chuo i
òi thay z = z0 ta co f 00 (z0) = 2!a2, f (3)(z0) = 3!a3, . . . , f (n) (z0) = n!an
(4.11) r
f (n) (z0)
. Do do chuo i (4.11) là chuo i Taylor cua hàm f (z).
và do do an =
n!
H
e. qua 4.1.3. Gia su. M(r) = max |f ()|. Khi d
o c
ac he. s
o an cua chu
oi
(r)
ang th
u.c
Taylor thoa m
an c
ac b
at d
|an | 6
M(r)
,
rn
n = 0, 1, . . .
(4.12)
trong d
o r l`
a s
o b
at k`y be ho.n b
ang th
u.c
an knh h
o.i tu. cua chu
o i. C
ac b
at d
a c
ac b
at d
o cua chu
o i Taylor.
ang th
u.c Cauchy d
oi v
o.i he. s
(4.12) du.o..c go.i l`
292
u. cac cong th
u.c (4.9) và (4.10) ta co
Ch
u.ng minh. T`
Z
1
f (n) (z0 )
f ()
an =
=
d.
n!
2i
( z0)n+1
(r)
èn ph
u.c u.o.c lu.o..ng tch phan trong mi
u.c ta thu du.o..c
T`
u. do ap du.ng cong th
|an | 6
1 M(r)
M(r)
n+1 2r =
2 r
rn
De r
ut ra he. qua tiep theo ta neu ra
- i.nh ngha 4.1.1. 1) Diem z = a du.o..c go.i là diem chnh quy cua hàm f (z)
D
neu hàm f (z) chnh h`nh trong mo.t lan ca.n nào do cua diem a.
o.ng cua hàm f (z) neu no khong
at thu.`
2) Diem z = a du.o..c go.i là diem b
èu
y cua no d
là diem chnh quy doi vo.i hàm f (z) nhu.ng trong lan ca.n bat k`
co diem chnh quy cua hàm.
am ta.i diem z = a
H
e. qua 4.1.4. B
an knh h
o.i tu. cua chu
o i Taylor v
o.i t
.
.
.
`
àn nh
at thu `
o ng g
at cua h`
am f (z).
b
ang khoang c
ach t`
u diem a den diem b
èu là diem bien doi vo.i mi
èn chnh
Ch
u.ng minh. V` cac diem bat thu.ò.ng d
y Cauchy - Taylor ban knh ho.i tu. cua chuo i
h`nh cua hàm nen theo di.nh l
u. diem a den diem bat thu.ò.ng
Taylor thu du.o..c khong be ho.n khoang cach d t`
àn nhat cua hàm, t
g
u.c là R > d. Nhu.ng ban knh ho.i tu. khong the lo.n ho.n
khoang cach do v` neu R > d th` co t nhat mo.t diem bat thu.ò.ng cua hàm f
èu do la.i khong the xay ra do tong cua chuo i
ro.i vào h`nh tròn ho.i tu., mà di
an b
o. h`nh tròn ho.i tu.. Do do R = d.
l
uy th`
u.a là hàm chnh h`nh trong to`
Cong th
u.c tong quat (4.9) hay (4.10) doi vo.i he. so Taylor thu.ò.ng khong
tie.n lo..i trong tnh toan. Trong mo.t so tru.ò.ng ho..p ta co the ap du.ng cac
uy th`
u.a.
phu.o.ng phap do.n gian ho.n de khai trien hàm thành chuo i l
e n no du.o.i da.ng tong
Neu f (z) là hàm h
u.u ty thu..c su.. th` ta co the bieu di
1
1
h
u.u ha.n cac phan th
hay
(k > 1). Khi do
u.c toi gian da.ng
za
(z a)k

ut ra t`
u. tch phan Cauchy
293
1
1
khai trien thành chuo i cap so nhan, còn phan th
u.c
za
(z a)k
(k > 1) khai trien thành chuo i thu du.o..c bàng phep da.o hàm lien tiep k 1
àn chuo i cap so nhan.
l
Neu f (z) là bieu th
u.c vo ty hay sieu vie.t th` co the ap du.ng cac khai
trien Taylor doi vo.i hàm ez , sin z, cos z, ln(1 + z), (1 + z) , . . . (go.i là cac
khai trien bang) thu du.o..c bàng cach tnh tru..c tiep cac da.o hàm cua cac hàm
ay.
P zn
, zC
I. ez =
n>0 n!
phan th
u.c
II. cos z =
P (1)n z 2n
, zC
(2n)!
n>0
III. sin z =
P (1)n z 2n+1
, zC
n>0 (2n + 1)!
IV. ln(1 + z) =
P (1)n1 n
z , |z| < 1
n
n>1
V.
!
X
( 1) 2
z n = 1 + x +
(1 + z) = 1 +
z + ...
2
n
n>1
+
n
VI1.
( 1) ( n + 1) n
z + ...,
n!
!
!
= 1,
R, |z| < 1,
( 1) ( n + 1)
,
n!
= Cn neu N
P n
1
=
z , |z| < 1
1 z n>0
P
1
=
(1)n z n , |z| < 1.
VI2.
1 + z n>0
. . . . . . . . . .
294
àn bien doi so. bo. hàm da cho.

Tru.o.c khi ap du.ng cac khai trien bang ta c
èu do ba`ng mo.t so v du. sau day.
Ta minh ho.a di
V du. 1. Khai trien hàm
f (z) =
1
(1
z 2)(z 2
+ 4)
thành chuo i Taylor ta.i lan ca.n diem z = 0.

e n du.o.i da.ng:
Giai. Hàm da cho co the bieu di
1h 1
1 i
f (z) =
+
5 1 z2 z2 + 4
i
1
1h 1
+
=
z2
5 1 z2
4 1+
4
.
Bay giò ap du.ng khai trien VI1
X
1
=
tn , |t| < 1
1 t n>0
ta co
f (z) =
X 1h
(1)n i
1 + n+1 z 2n ,
5
4
n>0
|z| < 1.
V du. 2. T`m khai trien Taylor cua hàm

f (z) = ez cos z.
Giai. Ta.i lan ca.n diem z = 0 ta co the nhan hai chuo i vo.i nhau. Tuy
òng nhat th
u.c
nhien, trong tru.ò.ng ho..p này, tie.n lo..i ho.n ca là su. du.ng d
h eiz + eiz i 1
ez cos z = ez
= [e(1+i)z + e1i)z ].
2
2
V` 1 + i = 2 ei 4 ; 1 i = 2 ei 4 nen ap du.ng khai trien (II) ta co:

n
i n
X 2 n2 ei n
4 + 22 e
4
z
zn
e cos z =
2
n>0
X n
n n
2
z , z C.
=
2 cos
4
n>0

ut ra t`
u. tch phan Cauchy
295
1
+ ez thành chuo i Taylor vo.i tam
V du. 3. Khai trien hàm f (z) =
1+z
a = 0 và ch ra ban knh ho.i tu. cua chuo i.
Giai. Ta co
1
= 1 z + z 2 z 3 + + (1)n z n + . . .
1+z
z2 z3
zn
+ + (1)n + . . .
ez = 1 z +
2!
3!
n!
T`
u. do ba`ng cach co.ng cac chuo i ta thu du.o..c
f (z) = [1 z + z 2 + (1)n z n + . . . ]
i
h
zn
z2
+ (1)n + . . .
+ 1z+
2!
n!

1 3
1 2
z 1+
z + ...
= 2 2z + 1 +
2!
3!

1
z n1 + . . .
+ (1)n1 1 +
(n 1)!

X
1
n1
1+
=
z n1 .
(1)
(n 1)!
n>1
àn goc to.a do. nhat là z = 1. Do do ban knh ho.i tu. cua
Diem bat thu.ò.ng g
chuo i là R = 1.
V du. 4. Khai trien hàm
f (z) =
z 2 2z + 19
(z 3)2 (2z + 5)
thành chuo i Taylor vo.i tam ta.i diem a = 0 và ch ra ban knh ho.i tu. cua
chuo i thu du.o..c.
e n no
Giai. V` f (z) là phan th
u.c h
u.u ty thu..c su.. nen ta co the bieu di
u.c toi gian:
du.o.i da.ng tong cac phan th
f (z) =
1
2
+
2z + 5 (z 3)2
296
Tiep theo ta co
1
1
=
2z + 5
5
1
1+
2z
5
X
n>1
(1)n
2n n
z .
5n+1
5
àn goc to.a do. nhat nen ban knh ho.i
là diem bat thu.ò.ng g
2
5
tu. R1 cua chuo i thu du.o..c là R1 = .
2
2
thành chuo i Taylor ta.i lan ca.n diem a = 0 ta
De khai trien hàm
(z 3)2
se ap du.ng he. qua cua di.nh l
y Weierstrass. Ta co
2 0
2
=
z3
(z 3)2
V` diem z =
X 1
2
1
2
=
2
=
zn,
n+1
z3
3 1 z
3
n>0
3
|z| < 3.
và do do
X nz n1
X (n + 1)z n
2
=2
=2
,
(z 3)2
3n+1
3n+2
n>1
n>0
Co.ng cac chuo i thu du.o..c ta co
Xh
2(n + 1) i n
2n
(1)n n+1 +
z ,
f (z) =
n+2
5
3
n>0
|z| < 3.
|z| <
V du. 5. Khai trien nhanh logarit nha.n gia tri. 2i ta.i diem z0 = 1 thành
chuo i Taylor trong lan ca.n diem a = 2.
àn xac di.nh nhanh nào (trong vo so nhanh cua hàm
Giai. Tru.o.c het ta c
èu kie.n cua bài toan. Ta co
logarit) là nhanh thoa man di
n h
z 2 io
ln z = ln[2 + (z 2)] = ln 2 1 +
2

z 2
.
= ln 2 + ln 1 +
2

ut ra t`
u. tch phan Cauchy
297
T`
u. do suy ra`ng

z 2
ln z = ln 2 + ln 1 +
+ 2i
2
àn t`m. Nhanh này chnh h`nh trong mi
èn C\R . V` dist (2; D) =
là nhanh c
2 nen trong h`nh tròn {z : |z 2| < 2} theo IV nhanh du.o..c cho.n khai trien
du.o..c thành chuo i Taylor da.ng
ln z = ln 2 + 2i +
X (1)n1
n>1
n2n
(z 2)n ,
vo.i ban knh ho.i tu. R = 2.

lan ca.n diem a = 8.
Giai. Nhu. trong v du. 5 ta co
3
z, 3 8 = 2 thành chuo i Taylor trong
p
h
z + 8 i1/3
3
z = 3 8 + (z + 8) = 3 8 1
8
èu kie.n bài toan là
và do do nhanh thoa man di

z + 8 1/3
f (z) = 2 1
.
8
Tiep theo, ap du.ng cong th
u.c V ta co

o

X 1 1
n
(z + 8)
f (z) = 2 1
3
n
n 8
n>1
àn diem a = 8 nhat nen R =
V` z = 0 là diem bat thu.ò.ng cua hàm g
dist(0; 8) = 8.
P
- i.nh l
i c
èu trong
uk (z) h
o.i tu. d
o
ac h`
am chnh h`nh
D
y 4.1.8. Gia su. chu
k>1
ong f (z):
h`nh tr`
on S(a; R) = {z : |z a| < R} den t
X
f (z) =
uk (z)
k>1
(4.13)
298
`
Khi d
o c
ac he. s
o Taylor an (f ) cua h`
am f (z) x
ac di.nh bo.i (4.13) l`
a b
ang c
ac
a
ac h`
am uk (z), t
u.c l`
t
ong cua c
ac he. s
o Taylor c`
ung s
o hie.u an (uk ) cua c
an (f ) =
an (uk ).
(4.14)
k>1
u. di.nh l
y
Ch
u.ng minh. Tnh chnh h`nh cua hàm tong f (z) du.o..c suy ra t`
y Weierstrass ta co
Weierstrass (4.1.3). C
ung theo di.nh l
f (n) (z) =
(n)
uk (z)
k>1
Thay z = a ta thu du.o..c

f (n) (a) X uk (a)
=
n!
n!
(n)
k>1
hay là
an (f ) =
an (uk ).
k>1
Ta xet v du. sau day.

Ta xet tong cua chuo i hàm
F (z) =
X
n>0
zn
1 zn
èu là nh
Tru.o.c het ta nha.n xet ra`ng cac so ha.ng cua chuo i d
u.ng hàm
chnh h`nh trong h`nh tròn do.n do.n vi..
èu tren t`
àn ch
u.ng compac cua
Ta c
u.ng minh ra`ng chuo i da cho ho.i tu. d
h`nh tròn do.n vi. U . Tha.t va.y, neu K là ta.p ho..p dong trong U và > 0 là
khoang cach t`
u. K den du.ò.ng tròn do.n vi. th`
|z| 6 1 = < 1 z K.

ut ra t`
u. tch phan Cauchy
299
Do do
zn
n
n

6
6

1 zn
1 n
1
P
Nhu.ng v` chuo i
n
èu tren K.
ho.i tu., nen chuo i da cho ho.i tu. d
n>0 1
De xac di.nh he. so Taylor cua z k trong khai trien Taylor cua hàm f (z) ta
àn co.ng cac he. so Taylor cua z k trong mo.i khai trien
c
zn
n =
= z n + z 2n + z 3n + . . .
n
1z
Ta k
y hie.u he. so Taylor cua n là Ak (n ). Ta co
1, neu k chia het cho n,

Ak (n ) =
0, neu k khong chia het cho n.
àn t`m cua z k ba`ng tong cac do.n vi. vo.i so lu.o..ng bàng so cac
Do do he. so c
y hie.u (k) là so do, th` (1) = 1; (2) = 2;
u.o.c tu.. nhien cua so k. Neu ta k
(3) = 2; (4) = 3, . . . và ta co
X
F (z) =
(k)z k
k>1
Do là khai trien muon t`m. Hàm F (z) chnh h`nh trong h`nh tròn do.n vi.
y Weierstrass) nen chuo i dang xet ho.i tu. trong h`nh tròn do.n vi..
(theo di.nh l
- i.nh l
D
y 4.1.9. Gia su. f (z) l`
a h`
am ho..p cua z
f (z) = F [(z)] = F (w),
w = (z)
èu kie.n sau d

v`
a c
ac di
ay du.o..c thoa m
an
+
1 . h`
am w = (z) chnh h`nh trong l
an c
a.n diem z = a;
am F (w) chnh h`nh trong l
an c
a.n diem w = b = (a).
2+ . h`
o: 1) h`
am f = F chnh h`nh ta.i l
an c
a.n diem z = a;
Khi d
.
`ng
am ta.i diem z = a thu du.o..c b
a
2) Khai trien Taylor cua h`
am f (z) v
o i t
i theo l
i theo l
am (z) v`
ao chu
o
uy
oi v
o.i h`
phep the chu
o
uy th`
u.a cua z a d
300
am F (w); o. d
th`
u.a cua w b d
oi v
o.i h`
ay c
ac he. s
o Taylor cua h`
am f (z)
`
ang c
ach thu..c hie.n c
ac phep nh
an chu
o i v`
a c
o.ng c
ac he. s
o cua
du.o..c t`m b
c
ac l
uy th`
u.a c`
ung b
a.c.
Ch
u.ng minh. Gia su.
(z) = b +
F (w) =
am (z a)m ,
|z r| < r
(4.15)
m>1
An (w b)n ,
|w b| < R.
(4.16)
n>0
trong do cac he. so am , An da biet.

V` (z) b khi z a nen = (R), 0 < 6 r sao cho khi |z a| <
th`
|(z) b| < R.
Do do khi |z| < , diem w = (z) thuo.c h`nh tròn ho.i tu. cua chuo i (4.16).
V` F (w) chnh h`nh trong h`nh tròn |w b| < R, còn (z) chnh h`nh trong
h`nh tròn |z a| < và gia tri. cua no thuo.c h`nh tròn |w b| < R nen hàm
ho..p
f (z) = F [(z)]
chnh h`nh trong h`nh tròn |z a| < . T`
u. do theo di.nh l
y Cauchy - Taylor
.
.
.
uy th`
u a trong h`nh tròn |z a| < .
hàm f (z) khai trien du o. c thành chuo i l
àn t`m he. so cua chuo i do.
Ta c
Xet khai trien
f (z) = F [(z)] =
An [(z) b]n
n>0
n>0
ho.i tu. khi |z a| < .
An
nX
m>1
am (z a)m
on
(4.17)

ut ra t`
u. tch phan Cauchy
301
èu cua no ta thay bo.i so khong lo.n ho.n

De co the du..a vào tnh ho.i tu. d
no là 0 < 0 6 sao cho trong h`nh tròn |z a| < 0 th`
|(z) b| <
R
èu khi |w b| <
èu khi
nen chuo i (4.17) ho.i tu. d
V` chuo i (4.16) ho.i tu. d
2
|z a| < 0. Do do he. so cua z k trong khai trien Taylor cua f (z) co the
t`m du.o..c bàng cach lay tong cac he. so c`
ung so hie.u trong khai trien cua mo i
n
àn
hàm un (z) = An [(z) b] . De t`m khai trien Taylor doi vo.i un (z) ta c
P
am (z a)m vo.i chnh no. Chuo i
thu..c hie.n phep nhan lien tiep cac chuo i
m>1
P
èu và g
òm t`
un (z) ho.i tu. d
u. cac hàm chnh h`nh nen co the ap du.ng di.nh
n>0
l
y 4.1.6. T`
u. do và t`
u. tnh duy nhat cua khai trien hàm thành chuo i l
uy
.
.
.
.
u ng
y du o. c ch
th`
u a suy ra cach xac di.nh cac he. so Taylor cua hàm f . Di.nh l
minh.
àu tien cua khai trien hàm f (z) = esin z thành
V du.. T`m bon so ha.ng d
chuo i Taylor vo.i tam a = 0.
Giai. Thay t = sin z vào dang th
u.c
et = 1 +
t2
tn
t
+ + =
+ ...
1! 2!
n!
ta thu du.o..c
esin z = 1 +
sinn z
sin z sin2 z
+
+ +
+ ...
1!
2!
n!
T`
u. do ta co
1
2

z3
z3
+ ... +
z
+ ...
esin z = 1 + z
3!
2!
3!

3
2
z
1
z
+ ... + =
+
3!
3!
302

1
2
z3
z2
2
=1+ z
+ ... + z 1
+ ...
3!
2!
3!
3
z2
1
+ ... + ...
+ z2 1
3!
3!
1 3 1 2 1 3
= 1 + z z + z + z + ...
3!
2!
3!
1 2
= 1 + z + z + 0 + ...
2
- i.nh l
i l
o
uy th`
u.a
D
y 4.1.10. Gia su. cho hai chu
X
X
an (z a)n , (z) =
bn (z a)n
(z) =
n>0
n>0
v
o.i b
a R2 . Gia su. (z) kh
an knh h
o.i tu. tu.o.ng u
.ng l`
a R1 v`
ong trie.t tieu
o h`
am
trong h`nh tr`
on |z a| < , > 0; ky hie.u r = min(R1 , R2 , ). Khi d
f (z) =
(z)
(z)
chnh h`nh trong h`nh tr`

on |z a| < r v`
a neu
f (z) =
an (z a)n
n>0
th`
a0
,
b0
b
0
0
0

b1
b0
0

b1
b0
1 b2
cn = n+1 .
..
.
..
b0 ..
.

b
n1 bn2 bn3

bn bn1 bn2
c0 =
...
...
...
..
.
0
0
0
..
.
. . . b0
. . . b1

,

an1

an
a0
a1
a2
..
.
n = 1, 2, . . .
(4.18)
Ch
u.ng minh. Tnh chnh h`nh cua hàm f (z) trong h`nh tròn da neu du.o..c
èu kie.n
u.c. Ta nha.n xet ràng t`
u. di
r
ut ra t`
u. quy tac da.o hàm doi vo.i phan th

ut ra t`
u. tch phan Cauchy
303
cua di.nh l
y suy ra`ng b0 6= 0 v` trong tru.ò.ng ho..p ngu.o..c la.i (a) = 0 và do do
(z)
òng nhat th
= 0 và ta di den mau thua n. Tiep theo, t`
= f (z)
u. d
u.c
(z)
suy ra`ng
X
X
X
an (z a)n =
cn (z a)n
bn (z a)n .
n>0
n>0
n>0
V` cac chuo i o. ve phai ho.i tu. tuye.t doi trong h`nh tròn |z a| < r nen trong
h`nh tròn do ta co the thu..c hie.n phep nhan cac chuo i do. Ta thu du.o..c
n

X
XX
n
an (z a) =
bnk ck (z a)n
n>0
n>0
k=0
= c0 b0 + (c0 b1 + c1b0 )(z a)

+ (c0 b2 + c1b1 + c2 b0)(z a)2 + . . .
+ (c0 bn + c1 bn1 + + cn b0 )(z a)n + . . .
Do tnh duy nhat cua khai trien hàm thành chuo i l
uy th`
u.a ta co the xac
di.nh cac he. so c0 , c1 , . . . bo.i he. sau
b0c0
b1c0 + b0 c1
b2c0 + b1 c1 + b0 c2
... ... ...
bn c0 + bn1 c1 + bn2 c2 + + b0 cn
... ... ...
= a0 ,
= a1 ,
= a2 ,
...
= an ,
...
Do là he. vo ha.n cac phu.o.ng tr`nh tuyen tnh doi vo.i cac he. so chu.a biet
c0, c1 , . . . , cn , . . . T`
u. he. do ta co the xac di.nh he. so c0, c1 , . . . , cn , . . . vo.i so
àu vo.i cac an
hie.u cho tru.o.c bat k`
y. Tha.t va.y, he. n + 1 phu.o.ng tr`nh d
u.c bàng
c0, c1 , . . . , cn co di.nh th

b
0
0
. . . 0
0

b1 b0
0
... 0
n+1
.
(4.19)
..
.. = b0 6= 0
..
..
.
. .
.
.
.

bn bn1 bn2 . . . b0
304
T`
u. (4.19) và quy tac Cramer ta thu du.o..c (4.18).
V du.. Ta thu..c hie.n phep chia chuo i l
uy th`
u.a cho chuo i l
uy th`
u.a. Xet hàm
f (z) =
ez
èu chnh h`nh z C nen hàm f (z) chnh h`nh z

V` z và ez 1 d
C \ {0; 2i; 4i; . . . }. V`
f (z) =
ez
z
=
1
1
z
=

2
z
z2
z
z
+ ... 1
+ ...
1+ +
1+ +
1! 2!
2! 3!
(4.20)
nen sau khi cho f (0) = 1 ta co the xem f (z) chnh h`nh ta.i z = 0. Diem bat
àn z = 0 nhat là z = 2i (và z = 2i). Do do trong h`nh tròn
thu.ò.ng g
|z| < 2 hàm f (z) khai trien du.o..c thành chuo i a0 + a1z + + an z n + . . . .
Du..a vào (4.20) ta co the viet

1= 1+

z
z2 z3
+
+
+ . . . a0 + a1z + a2 z 2 + . . .
2! 3!
4!
òng nhat bàng 1

Chuo i thu du.o..c sau phep nhan chuo i vo.i chuo i o. ve phai d
(t
u.c là bàng 1 + 0z + 0z 2 + . . . )
a0 = 1,
1
a1 + a0 = 0,
2!
1
1
a2 + a1 + a0 = 0,
2!
3!
... ... ...
1
1
1
a0 = 0,
an + an1 + + a1 +
2!
n!
(n + 1)!
(4.21)
n > 1.
T`
u. (4.21) suy ra:
a0 = 1,
1
a1 = ,
2
a2 =
1
,
12
a3 = 0,
a4 =
1
,...
720

ut ra t`
u. tch phan Cauchy
305
và do do khai trien co da.ng

z z2
z4
z
=1 +
+ ...
ez 1
2 12 720
(4.22)
Ta se ch
u.ng to ra`ng trong chuo i thu du.o..c mo.i he. so vo.i so hie.u le (tr`
u. ra
èu ba`ng 0. Tha.t va.y t`
u. (4.22) ta co
a1) d
z
z
z2
z4
+
=
1
+
+ ...
ez 1 2
12 720
Ve trai là hàm cha n v`
z
z
z ez + 1
z e 2 + e 2
z
z
z
+
=
=
cth
z
z =
ez 1 2
2 ez 1
2 e 2 e 2
2
2
Do do khai trien Taylor cua no o. ve phai ch ch
u.a cac l
uy th`
u.a cha n.
4.1.5
C
ac quan di
em kh
ac nhau trong vi
e.c x
ay du..ng
l
y thuy
et h`
am chnh h`nh
Khi xay du..ng l

y thuet hàm chnh h`nh ta co the xuat phat t`
u. cac di.nh ngha
èu do du..a tren co. so.
è hàm chnh h`nh trong mi
èn D. Di
tu.o.ng du.o.ng nhau v
èn D co the du.o..c d
là lo.p cac hàm chnh h`nh trong mi
a.c tru.ng bo.i nh
u.ng
tnh ch
at d
a.c bie.t kh
ac nhau nhu.ng tu.o.ng du.o.ng nhau. Do va.y he. thong
èu vào vie.c cho.n tnh chat
tr`nh bày l
u.c phu. thuo.c nhi
nào trong so do làm di.nh ngha xuat phat.
u.ng tnh chat quan tro.ng nhat da.c tru.ng cho tnh chnh
Sau day là nh
èn do.n lien và
èn D. O. day ta gia thiet D là mi
h`nh cua hàm f (z) trong mi
ta k
y hie.u f (z) = u(x, y) + iv(x, y), z = x + iy.
èn D.
Tnh ch
at C. Hàm f (z) co da.o hàm f 0 (z) ta.i mo.i diem cua mi
àn ao v(x, y) co cac
èn D ph
àn thu..c u(x, y) và ph
Tnh ch
at R. Trong mi
èu kie.n Cauchy - Riemann
da.o hàm rieng cap 1 lien tu.c và thoa man cac di
v
u
=
;
x
y
u
v
=
y
x
306
èn D. Tnh chat J

Tnh ch
at J . Gia thiet hàm f (z) lien tu.c trong mi
du.o..c phat bieu bo.i mo.t trong hai da.ng tu.o.ng du.o.ng sau.Z
y, tch phan
f (z)dz lay theo
(J1) Vo.i hai diem a và b thuo.c D bat k`
L(a,b)
du.ò.ng cong do du.o..c L(a, b) di t`

u. diem a den diem b là khong phu. thuo.c vào
àu a và
du.ò.ng lay tch phan L(a, b) mà ch phu. thuo.c vào hàm f (z), diem d
diem cuoi b cua L.
. ..
..
èn D tch phan
y L na`m trong mi
Z (J2) Vo i du ò ng cong dong do du o. c bat k`
f (z)dz lay theo du.ò.ng cong do là ba`ng khong.
L
Tnh ch
at W. Vo.i mo.i diem a D hàm f (z) khai trien du.o..c thành chuo i
u.c là: a D, (An), An = An (a) sao cho chuo i
l
uy th`
u.a vo.i tam ta.i a, t
X
An (z a)n
n>0
ho.i tu. trong h`nh tròn {z : |z a| < R} nào do (ban knh ho.i tu. R phu. thuo.c
vào a) và co tong ba`ng f (z)).
Ta co
- i.nh l
o.i nhau.
D
y 4.1.11. C
ac tnh ch
at C, R, J v`
a W l`
a tu.o.ng du.o.ng v
ò sau day
àn ch
Ch
u.ng minh. Ta c
u.ng minh lu.o..c d
C = R
~
w
w
w
w

W = J
èu khang di.nh C = R du.o..c ch
è di
èu
y 6.3 (v
u.ng minh trong di.nh l
1+ Di
.
òn ta.i da.o hàm
è su. t
àn de hàm f (z) là C - kha vi) và di.nh l
y 11.14 v
kie.n c
mo.i cap cua hàm chnh h`nh.
èu khang di.nh R = J du.o..c ch
y 10.3.
u.ng minh bo.i di.nh l
2+ Di
+
.
.
.
.
èu khang di.nh J = W du o. c ch
y Cauchy u ng minh bo i di.nh l
3 Di
Taylor.

ut ra t`
u. tch phan Cauchy
307
èu khang di.nh W = C du.o..c ch

4+ Sau c`
ung, di
y
è tnh chnh h`nh cua chuo i l
6.9 v
uy th`
u.a trong h`nh tròn ho.i tu. cua no.
Xuat phat t`
u. cac quan diem khac nhau nhu. va.y nen cac thua.t ng
u. du.o..c
d`
ung c
ung khac nhau. T`
u. di.nh l
y 4.1.11 cac thua.t ng
u. sau day du.o..c xem là
òng ngha
d
h`
am chnh h`nh h`
am giai tch
èu h`
h`
am d
am chnh quy
èn D. O. day, thua.t ng
hoa.c còn d`
ung thua.t ng
u. h`
u.
am nguyen trong mi
àu tien bo.i cac ho.c trò cua Cauchy. Thua.t ng
ung d
hàm chnh h`nh du.o..c d`
u.
àu tien bo.i Lagrange và sau do bo.i Weierstrass.
hàm giai tch du.o..c d`
ung d
Tren thu..c te O. Cauchy (1784 - 1857) da di.nh ngha hàm chnh h`nh bo.i
u khi ch
u.ng minh
tnh chat C (du..a vào cac tnh chat kha vi cua hàm) ma.c d`
di.nh l
y tch phan Cauchy (cong th
u.c tch phan co. ban I) ong da them gia
thiet co tnh chat k
y thua.t là da.o hàm f 0 (z) phai lien tu.c trong D. Nhu.ng
èu do da du.o..c khac phu.c bo.i Goursat và Pringsheim v
è sau.
di
C`
ung thò.i vo.i Cauchy, nhà toan ho.c D
u.c B. Riemann (1826 - 1866) da
òng thò.i
xuat phat t`
u. tnh chat R. Phu.o.ng phap này du.a den su.. khao sat d
èn D lien he. vo.i nhau bo.i di
èu hòa lien ho..p u và v trong mi
èu kie.n
ca.p hàm di
Cauchy - Riemann và xac di.nh hàm chnh h`nh du.o.i da.ng f (z) = u(z)+iv(z).
Ngu.ò.i tiep theo xac la.p co. so. l
u.c theo mo.t cach
khac là K. Weierstrass (1815 - 1897). Weierstrass da su. du.ng tnh khai trien
uy th`
u.a (t
u.c là tnh chat W) de làm di.nh ngha.
du.o..c cua hàm thành chuo i l
Sau c`
ung, de thu du.o..c cac tnh chat co. ban cua hàm chnh h`nh và da.c
u.c tch phan Cauchy ngu.ò.i ta da su. du.ng
bie.t là thu du.o..c nhanh cong th
àu tien khao sat cac tnh chat cua hàm chnh h`nh du..a
tnh chat J . Ngu.ò.i d
èn do.n lien D
tren quan diem này là Osgood: Hàm lien tu.c f (z) trong mi
èZ
n do neu vo.i du.ò.ng cong dong do du.o..c
du.o..c go.i là hàm chnh h`nh trong mi
èn D th` tch phan f (z) lay theo du.ò.ng cong do là ba`ng
L bat k`
y thuo.c mi
L
0.
Bay giò. ta neu ra mo.t so v du. ch
u.ng minh mo.t so tnh chat cua hàm
308
ba`ng nh
u.ng phu.o.ng phap khac nhau du..a tren cac di.nh ngha xuat phat da
neu.
èn D l`
1. T
ong cua hai h`
a h`
am chnh h`nh trong
èn D.
mi
Ch
u.ng minh. Gia su. f1, f2 H(D).
(C). Neu f1 và f2 kha vi ta.i diem z D t`
uy y
th` f1 + f2 c
ung kha vi ta.i
do và ta.i do no co da.o hàm mo.i cap.
(R). Da.t f1 (z) = u1 (x, u) + iv1(x, y); f2 (z) = u2(x, y) + iv2(x, y). Khi do
f1 (z) + f2 (z) = [u1(x, y) + u2 (x, y)] + i[v1(x, y) + v2(x, y)].
òn ta.i và lien tu.c nen
V` mo.i da.o hàm rieng cap 1 cua hàm u1 , u2, v1, v2 t
èu kie.n
ung co tnh chat do. Ngoài ra t`
u. cac di
cac hàm u1 + u2 và v1 + v2 c
v1
v2
u1
u2
=
=
y
y
x
y
và
v1
v2
u1
u2
=
=
y
x
y
x
suy ra
(u1 + u2)
(v1 + v2)
=
,
x
y
(u1 + u2)
(v1 + v2)
=
,
y
x
t
u.c là f1 (z) + f2 (z) chnh h`nh theo di.nh ngha R.
èn D ta co
y trong mi
(J ). Doi vo.i du.ò.ng cong dong do du.o..c bat k`
Z
f1 (z)dz = 0
Z
Z
[f1(z) + f2 (z)]dt = 0
=
f2 (z)dz = 0
t
u.c là hàm f1 + f2 chnh h`nh theo di.nh ngha J .
(W). Neu cac chuo i l
uy th`
u.a
X
f1(z) =
a0n (z a)n
n>0

ut ra t`
u. tch phan Cauchy
309
và
f2 (z) =
a00n (z a)n
n>
èn D th` chuo i

ho.i tu. trong lan ca.n cua diem a t`
uy y
nào do cua mi
f1 (z) + f2 (z) =
(a0n + a00n )(z a)n
n>0
c
ung ho.i tu. trong lan ca.n do và hàm f1(z) + f2(z) chnh h`nh theo di.nh ngha
(W).
2. Neu f1, f2 H(D) th` f1 f2 H(D),
f1
èn
H(D), f2 6= 0 trong mi
f2
D.
Ch
u.ng minh. 1+ Vie.c ch
u.ng minh f1 f2 H(D) theo di.nh ngha C là khong
co g` kho khan. Phep ch
u.ng minh theo di.nh ngha W (phep nhan chuo i) hay
èu da n den ket qua mong muon. Vie.c
u.c ta.p nhu.ng d
di.nh ngha R tuy ph
.
ch
u ng minh tnh chnh h`nh cua f1 f2 ba`ng di.nh ngha J to ra khong thch
ho..p.
f1
2+ De ch
ung di.nh ngha C.
u.ng minh
H(D) do.n gian ho.n ca là d`
f2
u.c ta.p: do là phep chia chuo i
Phep ch
u.ng minh du..a vào di.nh ngha W rat ph
y 4.1.10).
cho chuo i theo phu.o.ng phap he. so bat di.nh (di.nh l
3. Neu h`
am W = (z) chnh h`nh ta.i diem z0 , c`
on h`
am f (w) chnh h`nh
am f ((z)) chnh h`nh ta.i diem z0 .
ta.i w0 = (z0 ) th` h`
u.ng minh du..a vào di.nh ngha C là hien nhien v` no
Ch
u.ng minh. Phep ch
u. quy tac da.o hàm cua hàm ho..p. Neu ap du.ng di.nh ngha (W)
thu du.o..c t`
y
u.c ta.p ho.n do phep the chuo i vào chuo i (di.nh l
th` phep ch
u.ng minh ph
4.1.9).
310
4.2
Tnh ch
at duy nh
at cua h`
am chnh h`nh
Trong 3.2 ta da thay ra`ng hàm chnh h`nh hoàn toàn du.o..c xac di.nh bo.i cac
èn chnh h`nh. Bay giò. ta se ch
u.ng to ra`ng
gia tri. cua no tren bien cua mi
hàm chnh h`nh hoàn toàn du.o..c xac di.nh bo.i gia tri. cua no tren day diem
èn chnh h`nh. Tnh chat no.i ta.i này cua
t`
uy y
ho.i tu. den diem thuo.c mi
.
.
at duy nh
at.
hàm chnh h`nh du o. c go.i là tnh ch
4.2.1
Kh
ong di
em (0-di
em) cua h`
am chnh h`nh
- i.nh ngha 4.2.1. Gia su. f (z) H(D). Khi do

D
ong-diem (0-diem) cua hàm f (z) neu
1+ Diem z = a D du.o..c go.i là kh
f (a) = 0.
ong-diem c
ap m cua hàm f (z) neu
2+ Diem z = a D du.o..c go.i là kh
f (a) = f 0 (a) = = f (m1) (a) = 0,
(4.23)
f (m) (a) 6= 0.
ong-diem do.n cua hàm
Neu m = 1 th` z = a go.i là khong-diem cap 1 hay kh
f (z).
T`
u. di.nh l
y Cauchy-Taylor suy ra`ng trong lan ca.n U (a, ) cua khong diem
a cua hàm f ta co
f (z) =
f (m1) (a)
f (m) (a)
(z a)m +
(z a)m+1 + . . .
m!
(m + 1)!
hay là
f (z) = (z a)m (z)
trong do
(z) =
f (m) (a) f (m+1) (a)

+
(z a) + . . .
m!
(m + 1)!
f (m) (a)
là hàm chnh h`nh trong lan ca.n U (a, ) và (a) =
6= 0.
m!
Ta co tieu chuan sau day de xac di.nh khong-diem cua hàm chnh h`nh.
4.2. Tnh chat duy nhat cua hàm chnh h`nh
311
- i.nh l
D
y 4.2.1. Gia su. f H(D) v`
o diem z = a l`
a kh
onga a D. Khi d
ap m cua h`
am f khi v`
a ch khi ta.i l
an c
a.n cua diem a h`
am f thoa
diem c
m
an he. th
u.c
f (z) = (z a)m (z),
o h`
am chnh h`nh ta.i diem a v`
a (a) 6= 0.
trong d
Ch
u.ng minh. 1. Gia su. diem a là khong-diem cap m cua hàm f . Theo di.nh
l
y Cauchy-Taylor ta co:
f (m1) (a)
f 0 (a)
(z a) + +
(z a)m1
1!
(m 1)!
(m)
f (a)
(z a)m + f1(z)(z a)m+1 ,
+
m!
f (z) = f (a) +
trong do
f1 (z) =
f (m+1) (a) f (m+2) (a)

+
(z a) + . . .
(m + 1)!
(m + 2)!
chnh h`nh ta.i diem a. Nhu.ng z = a là khong-diem cap m nen f (a) = f 0 (a) =
= f (m1) (a) = 0 và do do
f (m) (a)
(x a)m + f1(z)(z a)m+1
m!
h 1
i
f (m) (a) + f1 (z)(z a) .
= (z a)m
m!
h 1
i
f (m) (a)
Da.t (z) =
f (m) (a)+f1 (z)(z a) và nha.n xet ra`ng (a) =
6= 0.
m!
m!
y.
T`
u. do suy ra di
2. Bay giò. gia su.
f (z) =
f (z) = (z a)m (z).

du.ng cong th
Ap
u.c Leibnitz doi vo.i da.o hàm cap cao cua tch cac hàm
1 (m1) 0
m1 0 (m1)
u
v + + Cm
uv
+ uv (m)
(uv)(m) = u(m)v + Cm
312
và da.t u = (z a)m , v = (z) ta co

f (z) = (z a)m (z) f (a) = 0;
f 0 (z) = m(z a)m1 (z) + (z a)m 0(z) f 0 (a) = 0;
...
...
...
1
f (m1) (z) = m(m 1) 2(z a)(z) + Cm1
m(m 1) 3(z a)2 + . . .
+ (z a)m (m1) (z), f (m1) (a) = 0.

Nhu.ng
1
f (m) (z) = m!(z) + Cm
m(m 1) 2(z a)0(z) + . . .
+ (z a)m (m) (z) f (m) (a) = m!(a) 6= 0

èu phai ch
và do là di
u.ng minh.
V du.
èu là khong-diem do.n cua hàm f (z) = sin z
1) Mo.i diem zk = k, k Z d
v` f (zk ) = sin zk = sin k = 0 và f 0 (zk ) = cos zk = cos k = (1)k 6= 0.
2
2) Diem z = 0 là khong-diem cap 4 cua hàm f (z) = ez 1 z 2. Tha.t
va.y, khai trien hàm da cho thành chuo i Taylor ta.i lan ca.n diem z = 0

z 2n
z2 z4
2
f (z) = ez 1 z 2 = 1 +
+
+ +
+ . . . 1 z2
1!
2!
n!
z 2n
z4 z6
+
+ +
+ ...
=
2!
3!
n!
h 1
i
z2
z 2n4
+
+ +
+ . . . = z 4(z).
= z4
|2! 3!
{z n!
}
(z)
T`
u. do suy ra`ng z = 0 là khong-diem cap 4 cua hàm da cho.
3) T`m cap cua khong-diem z = 0 doi vo.i hàm
f (z) =
z8
z sin z
313
Giai. Su. du.ng khai trien hàm sin z thành chuo i Taylor ta.i lan ca.n diem
z = 0, ta thu du.o..c
f (z) =
z8
=
z sin z
z8
i
h
z3 z5
+
...
z z
3!
5!
z8
1
= 3
= z5
z5
z2
z
1
+ ...
+ ...
3!
5!
3! 5!
Da.t
(z) =
1
z2
1
+ ...
3! 5!
khi do f (z) = z 5 (z), trong do (z) là hàm chnh h`nh ta.i diem z = 0 (ta.i
và (0) = 6 6= 0. Do va.y z = 0 là khong-diem cap 5 cua hàm f (z).
sao?)
4.2.2
Tnh ch
at duy nh
at cua h`
am chnh h`nh
Mo.t hie.n tu.o..ng rat da.c bie.t là lo.p hàm mà ta da tach ra t`
u. ta.p ho..p cac
èu kie.n C-kha vi t
u.c là lo.p cac hàm chnh
hàm bien ph
u.c tong quat bàng di
h`nh H(D) mang mo.t tnh chat no.i ta.i rat cha.t che. Tnh chat no.i ta.i do
è dang die.u cua hàm ay trong
cho phep ta du.a ra mo.t ket lua.n xac di.nh v
èn D. Ta co di.nh l
èn con du be thuo.c mi
y sau day mo ta tnh chat do go.i
mi
at.
là di.nh ly duy nh
- i.nh l
èn D v`
D
y 4.2.2. Neu h`
a trie.t tieu tren
.
`m trong D th`
o ha.n E D n`
ao d
o c
o t nh
at m
o.t diem tu. n
a
t
a.p ho. p v
f (z) = 0
z D.
àu tien ta xet tru.ò.ng ho..p ta.p ho..p E co diem tu. h

Ch
u.ng minh. I. D
u.u ha.n
a D. Phep ch
u.ng minh du.o..c chia thành cac bu.o.c sau.
1+ Hàm f co khai trien Taylor
f (z) = a1(z a) + a2 (z a)2 + . . .
(4.24)
314
Tha.t va.y, v` hàm f lien tu.c ta.i diem a nen f (a) = 0. Tiep do, v` f chnh
h`nh ta.i diem a nen no khai trien du.o..c thành chuo i Taylor ta.i lan ca.n diem
a và do f (a) = 0 nen ta co (4.24).
òn ta.i
u.ng minh ràng ak = 0 k = 1, 2, . . . . Gia su. ngu.o..c la.i: t
2+ Ta ch
u.c là
nh
u.ng he. so khac 0. Gia su. am là he. so khac 0 vo.i so hie.u nho nhat, t
a1 = a2 = = am1 = 0, am 6= 0. Khi do
f (z) = (z a)m [am + am+1(z a) + . . . ],
am 6= 0.
(4.25)
T`
u. (4.25) suy ràng trong lan ca.n thung du be cua diem z = a ca hai th`
u.a
èu khac 0. Nhu.ng di
èu do la.i mau thua n vo.i gia thiet
so cua ve phai (4.25) d
ra`ng z = a là diem tu. cua 0-diem cua hàm chnh h`nh f . Nhu. va.y gia thiet
cua ta là sai và ak = 0 k > 1. Nhu.ng khi do f (z) 0 trong lan ca.n nào do
èn D.
u. diem a den bien cua mi
cua diem a vo.i ban knh bàng khoang cach t`
+
.
.
èn D. Gia su.
u ng minh ràng f (z) 0 trong toàn mi
3 Bay giò ta ch
ngu.o..c la.i: ta.i diem z = b h
u.u ha.n nào do f (b) 6= 0, b D. Ta noi diem a vo.i
y hie.u = dist(`, D) là khoang
diem b bo.i du.ò.ng cong ` = `(a, b) D và k
.
.
.
cach t`
u du ò ng cong ` den bien D, > 0. Ta phu du.ò.ng cong ` bo.i cac
h`nh tròn ban knh sao cho h`nh tròn th
u. nhat co tam ta.i a, h`nh tròn tiep
u. nhat vo.i du.ò.ng cong `, . . .
theo co tam ta.i giao diem cua du.ò.ng tròn th
Theo ch
u.ng minh trong 2+ ta co f (z) 0 trong h`nh tròn th
u. nhat và tam
cua h`nh tròn th
u. hai là diem tu. cua cac khong-diem cua hàm f (z). Do va.y
f (z) 0 trong h`nh tròn th
u. hai. La.p lua.n tu.o.ng tu.. ta thu du.o..c f (z) 0
trong mo.i h`nh tròn và da.c bie.t là f (b) = 0. Trai vo.i gia thiet. Nhu. va.y
èn D. Neu hàm f chnh h`nh ta.i
u.u ha.n cua mi
f (z) 0 ta.i mo.i diem h
th` theo tnh lien tu.c ta co f () = 0, t
u.c là f (z) 0 trong D.
II. Tru.ò.ng ho..p ta.p E co diem tu. duy nhat ta.i . Ta xet hàm f (w) =
1
èn D là anh cua mi
èn D qua anh xa.
f
. Hàm này chnh h`nh trong mi
w
1
1
w = . Ta.p ho..p E co anh qua anh xa. w = là ta.p ho..p E nào do co diem
z
z
èn D . La.p lua.n nhu. tren ta co: F (w) = 0 trong D . Do
tu. w = 0 thuo.c mi
u.ng minh hoàn toàn.
do f (z) 0 trong D. Di.nh l
y du.o..c ch
315
H
e. qua 4.2.1. (nguyen l
y co la.p cua 0-diem hàm chnh h`nh)
`ng 0 d
òng nh
èu c
Mo.i 0-diem cua h`
am chnh h`nh kh
ong d
at b
a
o l
a.p, t
u.c
i 0-diem n
`
èu t
òn ta.i l
l`
a d
oi v
o.i m
am trong D cua h`
am f 6 0 d
an c
a.n m`
a
o
o h`
am f kh
ong c
o m
o.t 0-diem n`
ao kh
ac ngo`
ai 0-diem d
o.
trong d
òn ta.i 0-diem z = a cua hàm f 6 0 mà trong lan ca.n
Ch
u.ng minh. Gia su. t
òn ta.i cac 0-diem khac cua f . Khi do so 0-diem do là vo
bat k`
y cua no còn t
u. do theo di.nh l
y duy nhat
ung diem z = a là diem tu.. T`
so và doi vo.i ch
èu này mau thua n vo.i gia thiet ra`ng f (z) 6 0 trong
f (z) 0 trong D. Di
D.
èn D v`
H
e. qua 4.2.2. Neu h`
a ta.i diem a D n`
ao
èu trie.t tieu th` f (z) 0 trong D.
o h`
am f v`
a mo.i da.o h`
am cua n
o d
d
Ch
u.ng minh. V` hàm f chnh h`nh ta.i diem a D nen trong lan ca.n nào do
èu kie.n cua he.
cua diem a no khai trien du.o..c thành chuo i Taylor. Theo di
qua ta co f (n) (a) = 0 n > 0 nen
an =
f (n) (a)
= 0 n 0.
n!
èu do c
ung co ngha là f (z) 0 trong lan ca.n do. Lay lan ca.n này làm
Di
.
y duy nhat ta co f (z) 0 trong D.
ta.p ho. p E và ap du.ng di.nh l
ao d
H
e. qua 4.2.3. Neu f1, f2 H(D) v`
a f1 (z) = f2 (z) tren t
a.p ho..p E n`
o
`m trong D v`
o.c D th` f1 (z) f2 (z) trong D.
n
a
a c
o diem tu. thu
y duy nhat
Ch
u.ng minh. He. qua 4.2.3 thu du.o..c ba`ng cach ap du.ng di.nh l
cho hàm f (z) = f1 (z) f2 (z).
u.ng minh (còn go.i là
Nh
a.n xet 4.2.1. Ben ca.nh di.nh l
y duy nhat da du.o..c ch
di.nh ly duy nh
at trong) trong l
y thuyet hàm chnh h`nh còn co cac di.nh ly
y cua N.
duy nh
at bien, trong do tong quat nhat và sau sac nhat là cac di.nh l
Luzin và I. Privalov mà do pha.m vi giao tr`nh ta se khong tr`nh bày o. day.
316
u.ng minh ta c
ung suy ra ra`ng mo i khongNh
a.n xet 4.2.2. T`
u. di.nh l
y v`
u.a ch
èu co cap h
u. di.nh l
diem cua hàm f (6 0) d
u.u ha.n. Tha.t va.y, t`
y 4.1.1 và khai
trien Taylor (4.24) suy rang neu khong diem cua hàm chnh h`nh co cap vo
ha.n th`
f (z)
= 0,
za (z a)n
lim
n = 0, 1, 2, . . .
và do do f 0 trong D.
Nh
a.n xet 4.2.3. Ta.p ho..p con compac K D bat k`
y ch ch
u.a mo.t so h
u.u
ha.n cac khong- diem cua hàm chnh h`nh f .
Nh
a.n xet 4.2.4. Neu ta.p ho..p mo.i khong-diem cua hàm chnh h`nh f (f 6 0),
èn chnh h`nh D cua no khong h
trong mi
u.u ha.n th` ta.p ho..p do ch co the là
0
èn dong thuo.c D thoa
y hie.u D n là he. cac mi
ta.p dem du.o..c. Tha.t va.y, ta k
èu kie.n:
man cac di
0
a) D n+1 D n ;
1
.
n
0
èn dong D n hàm f ch co mo.t so h
Trong mo i mi
u.u ha.n khong-diem v`
òn ta.i gio.i ha.n cua cac khong diem ay và diem
trong tru.ò.ng ho..p ngu.o..c la.i, t
y duy nhat. T`
u.
gio.i ha.n này thuo.c D. Do do f (z) 0 trong D theo di.nh l
e dàng suy ra ra`ng ta.p ho..p cac khong diem cua hàm chnh
nha.n xet do, d
h`nh là dem du.o..c.
b) dist(D, Dn0 ) =
èu tru.ò.ng ho..p, thay v` cac khong-diem cua hàm

Nh
a.n xet 4.2.5. Trong nhi
chnh h`nh ta se xet A-diem. Ta go.i z0 là A-diem cua hàm f chnh h`nh trong
èn D neu f (z0 ) = A, A C. Trong tru.ò.ng ho..p da.c bie.t khi A = 0 th` z0
mi
là khong-diem cua hàm f . Ta nha.n xet ra`ng vo.i mo.i A 6= , mo.i A-diem
èu là khong-diem cua hàm f (z) A. Do do mo.i quy lua.t tong
cua hàm f d
èu d
ung vo.i
quat da du.o..c xac la.p doi vo.i khong-diem cua hàm chnh h`nh d
A-diem cua hàm chnh h`nh, trong do A 6= là so ph
u.c t`
uy y
.
4.2.3
317
Nguy
en l
y th
ac tri
en giai tch
- i.nh ngha 4.2.2. Gia su. cac di

èu kie.n sau day du.o..c thoa man: 1) hàm
D
D; 3)
èn D; 2) hàm F chnh h`nh trong mi
èn D
f chnh h`nh trong mi

u.c là F (z) f (z) khi z D. Khi do hàm F (z) du.o..c go.i là
F (z)D f (z), t
èn D ra mi
èn D).
th
ac trien giai tch cua hàm f (z) (t`
u. mi
èn xac di.nh cua hàm f mà va n gi`
Noi mo.t cach khac: hay mo. ro.ng mi
u.
nguyen tnh chnh h`nh.
Tnh chat quan tro.ng nhat cua thac trien giai tch là tnh duy nhat cua
y sau day (go.i là nguyen ly th
ac trien giai tch) co mo.t y
ngha rat
no. Di.nh l
co. ban trong vie.c xay du..ng khai nie.m hàm giai tch.
- .inh l
D
y 4.2.3. (nguyen l
y thac trien giai tch)
èn x
o.ng ho.n
Neu phep th
ac trien giai tch h`
am chnh h`nh v`
ao mi
ac di.nh r
o.c l`
a c
o the thu..c hie.n du.o..c th` phep th
ac trien d
cho tru.
o l`
a duy nh
at.
Ch
u.ng minh. Tha.t va.y, gia su. f1 và g1 là hai thac trien giai tch cua hàm
èn D1 D. Khi do hàm
ung mo.t mi
f0 H(D) vào c`
h(z) = f1(z) g1 (z)
èn D1 và bàng 0 trong mi
èn D. T`
chnh h`nh trong mi
u. di.nh l
y duy nhat suy
ra ràng h(z) 0 và f1(z) g1 (z) trong D1 .
ung mong muon thac trien hàm chnh
Nh
a.n xet 4.2.6. Hien nhien bao giò. ta c
èn càng ro.ng ho.n càng tot và ket qua thac trien hàm
h`nh cho tru.o.c ra mi
chnh h`nh cho tru.o.c ra khap no.i (tat nhien no.i nào co the) noi chung se
da n den tnh da tri. !
àn den su.. mo. ro.ng khai nie.m thac
è sau (xem chu.o.ng V) ta thu.ò.ng c
V
trien giai tch v`
u.a du.o..c tr`nh bày.
èn D1 C và D2 C và cac hàm chnh h`nh tu.o.ng
Gia su. cho hai mi
ac
u
.ng f1 H(D1 ) và f2 H(D2 ). Hai hàm f1 (z) và f2 (z) du.o..c go.i là th
trien giai tch tru..c tiep cua nhau neu
318
a) D1 D2 6= ,
òn ta.i mi
èn 12 D1 D2 sao cho
b) t

f112 = f2 12 .
Theo di.nh l
y duy nhat hai hàm f1 và f2 phai ba`ng nhau khap no.i trong
àn lien thong 12 cua giao D1 D2 . Nhu.ng giao D1 D2 co
thành ph
àn lien thong khac dang th
the khong lien thong và do do ta.i cac thành ph
u.c
f1 (z) = f2(z)
co the khong du.o..c thoa man.
è th
ac trien giai tch theo
Bay giò. ta du.a ra khai nie.m tong quat ho.n v
èn.
m
o.t xch mi
.
èn
Gia su cho xch mi
D0 , D1 , . . . , Dn
èn
èu khong trong và d
èu là nh
sao cho mo.i giao Di,i+1 = Di Di+1 d
u.ng mi
òn ta.i cac hàm
vo.i mo.i i, 0 6 i 6 n 1. Gia su. t
f0(z), f1 (z), . . . , fn (z)
èn Di , i = 0, . . . , n tu.o.ng u
.ng sao cho trong mo.i
chnh h`nh trong cac mi
èn Di,i+1 (i = 0, 1, . . . , n 1) ta co dang th
mi
u.c
fi fi+1
vo.i mo.i z Di,i+1 (t
u.c là: fi+1 là thac trien giai tch tru..c tiep cua fi t`
u. Di
èn Di+1 ). Khi do, hàm fn (z) du.o..c go.i là th
ac trien giai tch cua h`
am
vào mi
èn D0 , D1 , . . . , Dn (khong co h`nh dung t`
f0 (z) theo xch mi
u.tru..c tiep!).
e dàng thay ràng: thac trien giai tch hàm chnh h`nh theo mo.t xch
D
èn cho tru.o.c là duy nhat (tat nhien, neu phep thac trien do co the thu..c
mi
hie.n du.o..c).
319
èn
Ro ràng là khi thac trien hàm chnh h`nh cho tru.o.c theo mo.t xch mi
è mi
èn xuat phat sau mo.t so bu.o.c chuyen tiep nào do và noi
ta co the tro. v
chung l
uc do ta co the thu du.o..c mo.t hàm chnh h`nh khac.
èu kie.n de co the thu..c hie.n thac trien giai
uc tiet này, ta t`m di
De ket th
tch.
y sau day.
Ta co di.nh l
- i.nh l
èn D C v`
D
y 4.2.4. Gia su. mi
a h`
am f H(D). H`
am f (z) c
o the
èn D D khi v`
òn ta.i, d`
th
ac trien giai tch ra mi
a ch khi t
u ch l`
a m
o.t,
o th`
anh chu
o i Taylor ta.i l
an c
a.n cua diem a D n`
ao
phep khai trien h`
am d
.
.
.
.
èn D.
o v
o i h`nh tr`
on h
o.i tu. vu o. t ra khoi bien gi
o i cua mi
d
Ch
u.ng minh. 1+ Gia su. h`nh tròn ho.i tu. K(a) cua khai trien hàm f (z) thành
chuo i Taylor
f (z) = f (a) +
f 0 (a)
f (n) (a)
(z a) + +
(z a)n + . . .
1!
n!
(4.26)
èn D. Ta k
y hie.u
vu.o..t ra khoi bien gio.i cua mi

K1(a) = z D : |z a| < dist(a, D) ,
G = K(a) D.
èn
Xet dang th
u.c (4.26). Ve trai cua no là hàm f (z) chnh h`nh trong mi
.
e n hàm chnh h`nh trong h`nh tròn
D; còn ve phai là chuo i l
uy th`
u a bieu di
K(a). Theo di.nh l
y Cauchy-Taylor hai ve cua (4.26) bàng nhau trong h`nh
y duy nhat ch
ung ba`ng nhau trong giao G mà
tròn K1 (a). Do do theo di.nh l
èu chnh h`nh.
ta.i do ca hai ve d
èn D ba`ng cach da.t
Ta thac trien hàm f (z) ra khoi mi
f (z) neu z D,
f (z) =
S(z) neu z K(a) \ G
trong do S(z) là tong cua chuo i o. ve phai cua (4.26).
320
T`
u. do ta thu du.o..c hàm xac di.nh trong D K(a) do.n tri. và chnh h`nh
f (z) ta.i do. Nhu. va.y neu h`nh tròn ho.i tu. K(a) cua khai trien Taylor cua
èn chnh h`nh cua hàm th` co the
hàm f (z) vu.o..t ra khoi bien gio.i cua mi
èn D K(a).
thac trien giai tch hàm do ra mi
+
èn ro.ng ho.n D D.
2 Ngu.o..c la.i, gia su. hàm f (z) co the thac trien ra mi
èn D vo.i tam ta.i
òn ta.i h`nh tròn K(a) vu.o..t ra khoi bien gio.i mi
Khi do t
diem a D. Theo di.nh l
y Cauchy-Taylor khai trien
f 0 (a)
(z a) + . . .
f (z) = f (a ) +
1!
ho.i tu. t nhat là trong h`nh tròn K(a). Di.nh l
y du.o..c ch
u.ng minh.
Tren co. so. di.nh l
y v`
u.a ch
u.ng minh, qua tr`nh thac trien giai tch co the
h`nh dung nhu. sau.
èn D.
Ta khai trien hàm thành chuo i Taylor ta.i mo i diem trong cua mi
Co hai kha nang co the xay ra
(i) Neu khong mo.t h`nh tròn ho.i tu. nào cua cac khai trien thu du.o..c vu.o..t
èn D và mi
èn
èn D th` hàm f (z) khong thac trien du.o..c ra khoi mi
ra khoi mi
èn t
òn ta.i tu.. nhien cua hàm f (x) (xem 5.1, 5.2).
D du.o..c go.i là mi
èn D th` theo di.nh l
(ii) Neu co nh
u.ng h`nh tròn ho.i tu. vu.o..t ra khoi mi
y
.
.
.
4.2.3 ta thu du o. c hàm chnh h`nh trong D là ho. p cua mo.i h`nh tròn ho.i tu.
và D D.
Hàm da du.o..c thac trien nhu. va.y du.o..c khai trien thành chuo i Taylor ta.i
mo i diem a D \ D. Neu khong mo.t h`nh tròn ho.i tu. nào cua cac khai trien
èn t
òn ta.i cua hàm du.o..c xet. Trong
èn D th` D là mi
mo.i vu.o..t ra khoi mi
y tren và bàng cac khai trien mo.i
tru.ò.ng ho..p ngu.o..c la.i ta la.i ap du.ng di.nh l
èn D D trong do D là ho..p cua cac h`nh tròn
ta thac trien hàm vào mi
ho.i tu. mo.i.
èn
Qua tr`nh thac trien da ch ra du.o..c tiep tu.c cho den khi thu du.o..c mi
.
.
.
u a.
D(f ) mà hàm f khong the thac trien giai tch tiep du o. c n
4.2.4
Nguy
en l
y m
odun cu..c da.i
Do là di.nh l
y sau day
321
- i.nh l
èn D C. Khi d
D
y 4.2.5. Gia su. h`
o m
odun
a tri. cu..c da.i cua n
o (v`
a do d
o kh
ong da.t gi
a tri.
cua h`
am kh
ong the da.t gi
.
.
.
.
.
.
èn d
ao cua mi
o, tr`
u tru `
at) ta.i b
at c
u diem n`
o ng ho. p khi f (z) const
l
o n nh
èn D.
trong mi
Ch
u.ng minh. Gia thiet ràng ta.i diem z0 D (z0 6= ) modun cua hàm
èu do co ngha ràng trong lan ca.n nào
f (z) 6 const da.t cu..c da.i cua no. Di
u.c |f (z)| 6 |f (z0 )|.
do U (z0, ), > 0 cua diem z0 hàm f thoa man he. th
àu tien ta c
àn ch
u.ng minh ràng |f (z)| |f (z0)| trong lan ca.n U (z0 , 0).
D
uy y
vo.i ban knh < 0 và tam ta.i z0. Theo
Gia su. (z0, ) là du.ò.ng tròn t`
y trung b`nh ta co
di.nh l
1
f (z0 ) =
2
Z2
f (z0 + eit)dt
và t`
u. do
1
|f (z0)| 6
2
Z2
|f (z0 + eit )|dt
hay là
1
06
2
Z2

|f (z0 + eit)| |f (z0)| dt.
Trong bat dang th

u.c tren bieu th
u.c du.o.i dau tch phan là khong du.o.ng. Do
do bat dang th
u.c ch co the xay ra trong tru.ò.ng ho..p neu
|f (z0 + eit)| |f (z0)|,
uy y
, 0 < < 0 nen t`
u. do suy
t
u.c là |f (z)| |f (z0)| tren (z0, ). V` là t`
ra`ng |f (z)| |f (z0)| trong lan ca.n U (z0 , 0).
àn ch
Tiep theo ta c
u.ng minh ràng f (z) f (z0) trong lan ca.n U (z0 , 0).
Neu f (z0 ) = 0 th` |f (z)| 0 và do do f (z) 0 trong lan ca.n U (z0, 0 ). Neu
322
f (z0 ) 6= 0 th` f (z) 6= 0 trong lan ca.n da neu. Trong lan ca.n U (z0, 0 ) ta xet
hàm
F (z) = ln f (z) = ln |f (z)| + iargf (z) = u + iv.
.
O day v` |f (z)| |f (z0)| vo.i z U (z0 , 0) nen u const (v` u = ln |f (z)| =
èu kie.n Cauchy-Riemann ta co
ln |f (z0 )|). Theo di
u
v
=
0,
x
y
v
u
=
0,
y
x
và t`
u. do ta co v = const trong U (z0 , ). Do va.y hàm F (z) = ln f (z) const
và t`
u. do f (z) const trong lan ca.n cua diem z0. Nhu. va.y f (z) const
trong lan ca.n cua diem z0. Theo di.nh l
y duy nhat, ta co f (z) const trong
èu vo l
èn D. Do là di
y.
mi
.
.
.
èn D 3 và hàm f (z) co modun da.t cu..c
Bay giò ta xet tru ò ng ho..p mi
1
da.i ta.i . Trong tru.ò.ng ho..p này ta xet hàm F (w) = f
. Hàm này
w
1
èn D thu du.o..c t`
u. D qua anh xa. w = . Hàm F (w)
chnh h`nh trong mi
z
àn
co cu..c da.i ta.i diem w = 0 và diem w = 0 là diem trong cua D . Theo ph
.
ch
u ng minh tren ta co F (w) = const trong D . Do do f (z) const trong
èn D.
mi
Ta lu.u y
cac he. qua sau
`ng s
èn D c
H
e. qua 4.2.4. H`
o m
odun h
a
o khi v`
a
`ng s
èn d
o l`
a h
a
o trong mi
o.
ch khi ban th
an h`
am d
èu kie.n du là hien nhien. Di
èu kie.n c
àn du.o..c tr`nh bày trong
Ch
u.ng minh. Di
àn cuoi cua ch
ph
u.ng minh di.nh l
y.
èn D v`
H
e. qua 4.2.5. Neu f (z) 6 const l`
a h`
a lien
.
.
.
a tri. cu. c da.i cua m
odun cua n
o ch da.t du o. c tren bien cua
tu.c tren D th` gi
èn D.
mi
323
Ch
u.ng minh. Tha.t va.y, theo di.nh l
y quen thuo.c trong giai tch thu..c, hàm
èn D) nha.n gia tri. cu..c da.i cua no ta.i diem z0 nào do
|f (z)| (lien tu.c trong mi
èn D. Theo nguyen l
y modun cu..c da.i diem z0 khong the na`m trong
cua mi
èn D.
D. Do do diem z0 ch co the na`m tren bien D cua mi
èn D v`
H
e. qua 4.2.6. Neu f (z) 6 const l`
a h`
a
.
a do d
odun cua n
o kh
ong the da.t cu. c tieu (v`
o kh
ong
f (z0) 6= 0 z D th` m
.
èn D.
a tri. be nh
at) o trong mi
da.t gi
Ch
u.ng minh. Gia su. hàm |f (z)| co cu..c tieu ta.i diem z0 D. Ta xet hàm
F (z) =
f (z)
èn D. Hàm |F (z)| = |f (z)|1 co cu..c da.i ta.i

Do là hàm chnh h`nh trong mi
diem z0 D. Nhu.ng khi do F (z) const trong D và do do f (z) const
èu do trai vo.i gia thiet cua he. qua.
trong D. Di
èn D v`
H
am f (z) 6 const chnh h`nh trong mi
a lien tu.c
èn D th` n
a |f (z)| const tren bien D cua mi
o c
o t nh
at m
o.t
tren D v`
`m trong D.
a
0-diem n
Ch
u.ng minh. Gia su. ngu.o..c la.i: hàm f (z) khong co 0-diem trong D. Khi
èn D. V` |f (z)|
do modun |f (z)| khong co ca cu..c da.i la n cu..c tieu trong mi
.
lien tu.c tren D nen no da.t gia tri. lo n nhat và nho nhat cua no ta.i cac diem
èn D |f (z)| là hàm
èn. Nhu.ng, theo gia thiet tren bien cua mi
bien cua mi
èn D là tr`
ung nhau, t
u.c
ha`ng. Do do gia tri. lo.n nhat và nho nhat trong mi
èu do co ngha là mo i diem cua D d
èu là diem
là |f (z)| const trong D. Di
èu do khong the xay ra v` f (z) 6 const. Nhu.
cu..c da.i doi vo.i |f (z)|. Nhu.ng di
èn D.
va.y hàm f (z) co t nhat mo.t 0-diem trong mi
T`
u. nguyen l
y sau
y modun cu..c da.i cua hàm chnh h`nh ta thu du.o..c di.nh l
4
è Schwarz
day go.i là Bo d
4
K. G. A. Schwarz (1843-1921) l`
a nh`
a to
an ho.c D
u.c.
324
- i.nh l
D
y 4.2.6. Gia su. f (z) l`
a h`
on do.n vi.
èu kie.n f (0) = 0 v`
U = {z : |z| < 1} v`
a thoa m
an c
ac di
a |f (z)| < 1 z U .
o
Khi d
+
èu kie.n |f 0(0)| 6 1 v`
am f (z) c
ung thoa m
an c
ac di
a |f (z)| 6 |z|
1 h`
z U,
an d`
u ch ta.i m
o.t diem z0 6= 0,
ang th
u.c |f (z)| = |z| thoa m
2+ neu d
p no.i trong h`nh tr`
a
on U h`
am
|z0 | < 1 hay |f 0 (0)| = 1 th` kh
f (z) = eiz
`ng s
trong d
o l`
a h
a
o thu..c.
uy y
< 1. Khi do
Ch
u.ng minh. 1+ Gia su. r là so du.o.ng t`
Z
f (t)dt
1
, z {|z| < r}.
f (z) =
2i
tz
|t|=r
u.c v`
u.a viet ta co
T`
u. gia thiet f (0) = 0 và he. th
Z
1
1
1
f (t)dt
f (z) =
2i
tz
t
|t|=r
z
=
2i
f (t)dt
,
t(t z)
|t|=r
ngha là hàm

1
f (z)
=
z
2i
f (t)dt
t(t z)
|t|=r
chnh h`nh trong h`nh tròn {|z| < r}, trong do

Z
1
f (t)
0
f (0) =
dt.
2i
t2
|t|=r
Nhu. va.y hàm

F (z) =
f (z)
;
z
F (0) = f 0 (0)
325
chnh h`nh trong h`nh tròn: {|z| < 1}.

y modun cu..c da.i suy ra ra`ng max |F | da.t du.o..c tren du.ò.ng
T`
u. nguyen l
tròn {|z| = r1} trong do r1 là so du.o.ng t`
uy y
be ho.n r. Do do, vo.i |z| < r1 ,
theo gia thiet, ta co:
f (z)
1

<
z
r1
khi |z| = r1.
T`
u. do, doi vo.i diem z co di.nh bat k`
y thuo.c h`nh tròn do.n vi., qua gio.i
ha.n khi r1 1 ta co
f (z)

61
z
Da.c bie.t là doi vo.i z = 0 ta co |F (0)| = |f 0 (0)| 6 1 và doi vo.i diem z 6= 0 th`
|f (z)|
|F (z)| =
6 1 t
u.c là |f (z)| 6 |z|.
|z|
2+ Neu ta.i diem z0 6= 0, z0 U ta co dang th
u.c |f (z0 )| = |z0 | th` ta.i diem
f (z )

0
èu do co ngha là hàm |F (z)| da.t cu..c da.i = 1
do |F (z0)| =
= 1. Di
z0
ta.i diem z0 U . Do do theo nguyen l
y modun cu..c da.i ta co F (z) const
ung
u.c |f 0 (0)| = 1 th` ba`ng l
y lua.n tu.o.ng tu.. ta c
trong U . Neu co dang th
ket lua.n ràng F (z) const. Trong ca hai tru.ò.ng ho..p ro ràng là |F (z)| = 1,
è Schwarz du.o..c ch
t
u.c là F (z) = ei, R và do do f (z) = eiz. Bo d
u.ng
minh.
è ma.t h`nh ho.c Bo d

è Schwarz co ngha nhu. sau. Qua anh xa. bat k`
V
y
.
.
.
thu. c hie.n bo i hàm chnh h`nh w = f (z), f (0) = 0 bien h`nh tròn do n vi. U
èn D na`m trong h`nh tròn do.n vi. khoang cach t`
u. anh f (z0 ) cua diem
len mi
u. chnh diem z den
z0 U den diem w = 0 khong vu.o..t qua khoang cach t`
u. do den goc
diem z = 0. Neu co mo.t diem nào do cua U mà khoang cach t`
èn D tr`
u. anh cua no den goc to.a do. th` mi
ung
to.a do. ba`ng khoang cach t`
uc do anh xa. ch là phep quay.
vo.i h`nh tròn do.n vi. và l
326
4.3
4.3.1
- i
o.ng c
o l
a.p
D
em b
at thu.`
i Laurent
Chu
o
Chuo i hàm da.ng

+
X
an (z a)n = +
n=
am
a1
+ +
m
(z a)
za
+ a0 + a1(z a) + + an (z a)n + . . .
X
X an
+
an (z a)n
=
n
(z a)
n>1
n>0
X
=
an (z a)n
(4.27)
<n<
i Laurent 5, trong do z = a là diem co di.nh cua ma.t phang

o
du.o..c go.i là chu
o Laurent) và phep
ph
u.c, an C, n Z là cac he. so cua chuo i Laurent (he. s
lay tong du.o..c thu..c hie.n theo cac gia tri. am và du.o.ng cua so hie.u n.
Ta xet hai chuo i
a0 + a1(z a) + + an (z a)n + . . .
a2
am
a1
+
+
+
+ ...
z a (z a)2
(z a)m
(4.28)
(4.29)
- i.nh ngha 4.3.1. 1) Chuo i Laurent (4.27) ho.i tu. ta.i diem z C neu ta.i
D
òng thò.i ho.i tu..
diem do cac chuo i (4.28) và (4.29) d
2) Neu chuo i Laurent ho.i tu. th` tong cua no du.o..c di.nh ngha nhu. là tong
cua hai tong cua chuo i (4.28) và (4.29).
èn
Chuo i (4.28) là chuo i l
uy th`
u.a thong thu.ò.ng nen neu no ho.i tu. th` mi
ho.i tu. se là h`nh tròn S(R) = {z : |z a| < R} (khi R = 0 chuo i (4.28) ch
ho.i tu. ta.i diem a; còn khi R = th` chuo i ho.i tu. trong toàn ma.t phang).
1
uy th`
u.a
Trong (4.29) ta thay
= t và thu du.o..c chuo i l
za
X
an tn .
(4.30)
n=1
5
P. Laurent (1813-1854) l`
a nh`
a to
an ho.c Ph
ap.
- iem bat thu.ò.ng co la.p

4.3. D
327
èn ho.i tu. se là h`nh tròn

Neu chuo i (4.30) ho.i tu. th` mi
n
1o
.
S(r1 ) = t : |t| < r1 =
r
èn {z : |z a| > r}. Neu di
èu kie.n sau
Do do chuo i (4.29) ho.i tu. trong mi
day du.o..c thoa man
r<R
èn
th` chuo i (4.27) ho.i tu. trong mi
n
o
V = z C : r < |z a| < R, r < R .
Do là vành tròn vo.i tam ta.i diem a.
y do
Ta.i mo i diem na`m ngoài vành tròn do chuo i Laurent (4.27) phan k`
.
èu
mo.t trong hai chuo i (4.28) và (4.29) phan k`
y. Nhu va.y neu thoa man di
èn ho.i tu. cua chuo i (4.27) là vành tròn. Ta.i cac diem na`m
kie.n r < R th` mi
tren bien cua vành tròn V chuo i (4.27) co the ho.i tu. ta.i nh
u.ng diem này
y ta.i cac diem khac. Neu r > R th` cac chuo i (4.28) và (4.29)
nhu.ng phan k`
èn ho.i tu. chung và do va.y chuo i (4.27) khong ho.i tu. ta.i bat c
khong co mi
u.
u.c.
diem nào cua ma.t phang ph
Nh
a.n xet 4.3.1. T`
u. di.nh l
y Abel (di.nh l
y 4.6) suy ràng trong mo.i vành tròn
dong r < r1 6 |z a| 6 R1 < R na`m trong vành tròn V chuo i Laurent ho.i tu.
èu và theo di.nh l
d
y Weierstrass (di.nh l
y 12.3) tong cua chuo i Laurent (4.27)
òng thò.i, chuo i co the da.o hàm và
là hàm chnh h`nh trong vành tròn V. D
àn t`
uy y
.
tch phan t`
u.ng so ha.ng mo.t so l
Trong tru.ò.ng ho..p rieng co the xay ra tru.ò.ng ho..p r = 0 hay R = . T`
u.
su.. la.p lua.n o. tren suy ràng neu trong chuo i ch co mo.t so h
u.u ha.n so ha.ng
vo.i l
uy th`
u.a am th` r = 0 và neu ch co mo.t so h
u.u ha.n so ha.ng vo.i l
uy
.
.
.
th`
u a du o ng th` R = .
- .inh l
D
y 4.3.1. (Laurent)
am f (z) chnh h`nh trong v`
anh tr`
on
Gia su. 0 6 r < R 6 . Mo.i h`
V = {z C : r < |z a| < r, r < R}
328
e n du.o..c th`
èu bieu di
anh chu
o i Laurent h
o.i tu. trong v`
anh tr`
on d
d
o
X
X
X
an (z a)n =
an (z a)n +
a)n (z a)n
f (z) =
<n<+
n61
(4.31)
n>0
o l`
a duy nh
at.
v`
a khai trien d
Ch
u.ng minh. Gia su. z là diem co di.nh cua vành tròn V. Ta xet vành tròn
V = {z V : r0 < |z a| < R0 , r < r0 < R0 < R}
sao cho diem z V . Ta k
y hie.u cac du.ò.ng tròn bien cua V là (r0 ) = {z
u.c tch
V : |z a| = r0 } và (R0 ) = {z V : |z a| = R0 }. Theo cong th
phan Cauchy ta co
I
I
1
f ()
f ()
1
d +
d.
(4.32)
f (z) =
2i
z
2i
z
(R0 )
(r0 )
Tren du.ò.ng tròn (R0 ) nhan Cauchy
1
e n du.o.i da.ng
co the bieu di
z
X (z a)k
1
1
1
=
,
=
z
a 1 za
( a)k+1
k>0
a
(R0 ).
V`
z a

= q1 < 1
a
èu tren (R0 ). Nhan chuo i do vo.i hàm
nen chuo i thu du.o..c tren day ho.i tu. d
f ()
và tch phan ket qua theo du.ò.ng tròn (R0 ) ta co
2i
I
X
f ()
1
d =
ak (z a)k ,
(4.33)
2i
z
(R0 )
k>0
1
ak =
2i
I
(R0 )
f ()
d.
( a)k+1
(4.34)

4.3. D
329
Tren du.ò.ng tròn (r0 ) ta co

1
1
=
z
za
X ( a)k1
1
=
,
a
(z a)k
k>1
1
za
a

= q2 < 1.
za
1
f () và tch phan ket qua theo du.ò.ng tròn (r0 ) ta thu du.o..c
Nhan vo.i
2i
I
X ak
1
f ()
d =
(4.35)
2i
z
z a)k
k>1
(r0 )
I
1
f ()( a)k1 d
(4.36)
ak =
2i
(r0 )
The cac cong th

u.c (4.33) và (4.35) vào (4.32) ta co
X
ak (z a)k ,
f (z) =
(4.37)
<k<
è còn la.i là ch

u.ng minh ra`ng khai trien thu du.o..c là
vo.i mo.i z V . Van d
duy nhat.
u.ng kh
uc nào do na`m trong
Gia su. L là du.ò.ng cong dong Jordan tro.n t`
èu. Nhan hai
V và bao diem a. Tren du.ò.ng cong này chuo i (4.37) ho.i tu. d
1
1
u.c (4.37) vo.i
, trong do m là so nguyen co di.nh,
ve cua dang th
2i (z a)m+1
òi tch phan ket qua thu du.o..c theo du.ò.ng cong dong L theo hu.o.ng ngu.o..c
r
òng h
ò, ta co
èu kim d
chi
I
I
X
1
f (z)
1
dz
dz
=
a
k
m+1k
2i
(z a)m+1
2i
(z
a)
<k<
L
V`
I
L
dz
=
2i
(z a)m+1k
neu m 6= k
neu m = k
330
nen t`
u. do suy ra
1
am =
2i
f (z)
,
(z a)m+1
m Z.
èu do ch
u.ng to khai trien (4.37) trong vành tròn V là duy nhat. V` r0 và
Di
àn r và R t`
.ng g
uy y
nen khai trien (4.37) ho.i tu. trong
R0 co the lay tu.o.ng u
toàn vành V và khai trien do là duy nhat.
- i.nh ngha 4.3.2. 1. Gia su. hàm f (z) chnh h`nh trong vành tròn V =
D
{z C : 0 < |z a| < }. Khi do hàm f co the khai trien thành chuo i
Laurent
X
X
an
an (z a)n +
(4.38)
f (z) =
n
(z
a)
n>0
n>1
i (hay khai trien)
ho.i tu. trong vành tròn do. Chuo i (4.38) du.o..c go.i là chu
o
Laurent cua h`
am f (t) trong l
an c
a.n cua diem a.
èn {z : R < |z| < })
u.c là trong mi
2. Gia su. ta.i lan ca.n diem z = (t
e n du.o..c du.o.i da.ng chuo i ho.i tu.
hàm f (z) bieu di
X
f (z) =
an z n .
(4.39)
<n<
i (hay khai trien) Laurent cua h`

Khi do chuo i (4.39) du.o..c go.i là chu
o
am f (z)
trong l
an c
a.n cua diem .
u.c
Nh
a.n xet 4.3.2. Cac he. so cua khai trien (4.37) du.o..c tnh theo cong th
u.c (4.36) neu n 6 1. Ta lay
(4.34) neu n > 0 và du.o..c tnh theo cong th
du.ò.ng tròn t`
uy y
o
n
() = z V : |z a| = , r0 < < R0
e dàng thay ràng cac he. so Laurent
và ap du.ng di.nh l
y tch phan Cauchy d
u.c ho..p
du.o..c tnh ba`ng phep tch phan theo du.ò.ng tròn () và ta co cong th
nhat hai cong th
u.c (4.34) và (4.36) sau day
I
1
f ()d
an =
, n Z.
(4.40)
2i
( a)n+1
()

4.3. D
331
Bay giò. ta chuyen sang xet phep khai triem hàm thành chuo i Laurent ta.i
lan ca.n diem vo c`
ung.
.
Gia su hàm f (z) chnh h`nh trong lan ca.n thung nào do cua diem vo
1
c`
ung. Da.t z = . Qua phep bien doi này diem z = bien thành diem = 0
ung chuyen thành lan ca.n cua diem = 0.

và lan ca.n V() cua diem vo c`
1
Ro ràng là hàm () = f
chnh h`nh ta.i lan ca.n diem = 0. Do do co
the khai trien hàm () thành chuo i Laurent

X
X cn
X
cn n =
cn n +
() =
n
<n<
n>0
n>1
1
Tiep do, sau khi thu..c hie.n phep doi bien = và thay cn = an ta co
z
X an X
X
f (z) =
+
an z n =
an z n .
(4.41)
n
z
n>0
n>1
<n<
Chuo i (4.41) là khai trien Laurent cua hàm f (z) ta.i lan ca.n cua diem a = .
- i.nh ngha 4.3.3. 1+ Ph
àn cua chuo i (4.31) hoa.c (4.41) g
òm t`
u. mo.i so
D
ha.ng cua chuo i Laurent cua hàm f (z) ta.i lan ca.n diem z = a mà khi z a
àn chnh cua khai trien Laurent
èu d
àn den du.o..c go.i là ph
cac so ha.ng do d
cua hàm f (z).
àn
2+ Hie.u gi
u.a chuo i Laurent cua hàm f (z) ta.i lan ca.n diem z = a và ph
èu) cua chuo i Laurent
àn chnh h`nh (hay ph
àn d
chnh cua no du.o..c go.i là ph
cua hàm f (z) ta.i lan ca.n diem z = a.
Neu diem a 6= th` trong khai trien Laurent (4.31):
P
àn chnh;
an (z a)n là ph
(i) chuo i
n>1
P
àn chnh h`nh.
an (z a)n là ph
(ii) chuo i
n>0
Neu diem a = th` trong khai trien Laurent (4.41):

P
àn chnh;
an z n là ph
(i) chuo i
n>1
(ii) chuo i
P an
àn chnh h`nh.
là ph
n
n>0 z
332
Nh
a.n xet 4.3.3. 1. Khai trien Laurent thu.ò.ng du.o..c su. du.ng trong nh
u.ng
tru.ò.ng ho..p khi hàm f xac di.nh trong mo.t lan ca.n nào do cua diem z0 nhu.ng
khong xac di.nh ta.i z0.
Khi do, khai trien Laurent cua hàm f co the thu..c hie.n du.o..c trong vành
tròn {0 < |z z0| < }. Khai trien ay thu.ò.ng du.o..c go.i là khai trien Laurent
cua hàm f ta.i lan ca.n diem z0.
2. Chuo i Taylor là tru.ò.ng ho..p rieng cua chuo i Laurent khi an = 0,
n = 1, 2, . . . . Khac vo.i tru.ò.ng ho..p chuo i Taylor, trong do co cac he. so
e n qua cac da.o hàm cua hàm, trong tru.ò.ng ho..p chuo i
Taylor du.o..c bieu di
e n cac he. so Laurent an qua cac da.o hàm
Laurent ngu.ò.i ta khong the bieu di
cua f ta.i diem z0 v` hàm f khong xac di.nh ta.i diem z0 .
àn lu.u y
mo.t so phu.o.ng phap
De khai trien hàm thành chuo i Laurent ta c
sau day.
u.c (4.38) t khi du.o..c d`
ung de t`m he. so cua
Trong thu..c hành cac cong th
khai trien Laurent cua cac hàm cu. the. Thong thu.ò.ng ba`ng cach này hay
è
cach khac vie.c khai trien cac hàm cu. the thành chuo i Laurent du.o..c quy v
àn ap du.ng cac khai trien bang da
khai trien thành chuo i Taylor và do do c
neu trong 4.1.4.
De khai trien hàm thành chuo i Laurent ta.i lan ca.n diem a = ta co the
ap chnh t
ac sau.
su. du.ng c
ac khai trien bang hoa.c su. du.ng phu.o.ng ph
1
.
òi ap du.ng cac khai trien
àu tien thu. c hie.n phep bien doi bien z = r
D
1
thành chuo i Laurent ta.i lan ca.n diem
bang de khai trien hàm () = f
1
= 0. Sau c`
ung thay = vào chuo i thu du.o..c ta se thu du.o..c chuo i Laurent
z
ta.i lan ca.n diem z = .
1
èn
chnh h`nh trong cac mi
V du. 1. Hàm f (z) =
(1 z)(z + 2)
a) D1 = {|z| < 1};
b) D2 = {1 < |z| < 2};
c) D3 = {|z| > 2}.
èn noi tren.
Giai. Ta se t`m khai trien Laurent cua hàm f trong cac mi

4.3. D
333
e n hàm f du.o.i da.ng

Vo.i mu.c dch do, ta bieu di
1h 1
1 i
.
f (z) =
+
3 1z z+2
èn D1 . V` trong mi
èn D1 ta co |z| < 1 nen
a) Khai trien Laurent trong mi
X
1
=
zn,
1z
n>0
và
X (1)n z n
1
1

=
=
z
n+1
z+2
2
2 1+
n>0
2
Do do
f (z) =
X 1h
(1)n i
1 + n+1 z n ,
3
2
n>0
z D1 .
Do là khai trien Taylor.

èn D2 . V` 1 < |z| < 2 nen:
b) Khai trien Laurent trong mi
X 1
1
1
=
=
, |z| > 1,

1
1z
z n+1
n>0
z 1
z
và
X (1)n z n
1
1

=
, |z| < 2.
=
z
z+2
2n+1
2 1+
n>0
2
Do do
X 1 1
X (1)n z n
n+
, z D2 .
f (z) =
n+1
3
z
3
2
n>1
n>0
èn D3 . V` |z| > 2 nen
c) Khai trien Laurent trong mi
X 1
1
=
, |z| > 1,
1z
zn
n>1
X
1
2n
1
=
=
(1)n n+1

2
z+2
z
n>0
z 1+
z
X (1)n 2n1
=
,
zn
n>1
334
và ta co ket qua:
f (z) =
X (1)n 2n1 1
,
3 zn
n>1
|z| > 2.
1
thành chuo i Laurent ta.i lan ca.n
2z
diem a = .
1
àu tien thu..c hie.n phep doi bien z = . Khi do hàm da cho co
Giai. D
da.ng
1
=
=
w=f
2 1
1 2
èu kie.n |2| < 1 ta co
V` vo.i di
1
X
X
w=f
=
(2)n =
2n n+1 ,
n>0
n>0
|| <
1
2
è bien z ta thu du.o..c

nen khi tro. v
f (z) =
X 2n
1
=
,
2z
z n+1
|z| > 2.
àn t`m.
Do là khai trien Laurent c
Ta c
ung co the thu du.o..c khai trien này ba`ng cach ap du.ng phu.o.ng phap
giai v du. 1
Ta co
f (z) =
1
1
=
2z
z
1
1
2
z
2
èu kie.n < 1 ta co
Khi do vo.i di
z
X 2n
1 X 2 n
f (z) =
=
,
z n>0 z
z n+1
|z| > 2.
V du. 3. Khai trien cac hàm ez , sin z, cos z thành chuo i Laurent ta.i lan ca.n
diem a = .

4.3. D
335
1
1
Giai. Thu..c hie.n phep doi bien z = . Khi do cac hàm da cho co da.ng e ,
1
1
sin , cos . Khai trien cac hàm này thành chuo i Laurent ta.i lan ca.n diem
= 0:
1
1
1
+ 2 + +
+ ...,
2
n! n
1
1
1
=
+ + (1)n
+ ...,
3
3!
(2n 1)! 2n1
1
1
=1
+ + (1)n
+ ...
2
2!
(2n)! 2n
e = 1 +
1
1
cos
sin
è bien z ta thu du.o..c

Tro. v
zn
z
+ +
+ ...,
1!
n!
z 2n1
z3
+ + (1)n
+ ...,
sin z = z
3!
(2n 1)!
z2
z 2n
+ + (1)n
+ ....
cos z = 1
2!
(2n)!
ez = 1 +
èn
V du. 4. Khai trien hàm trong v du. 1 thành chuo i Laurent trong cac mi
khac nhau neu lay a = 1.
Giai. Trong tru.ò.ng ho..p này ta co hai vành tròn vo.i tam ta.i diem a = 1:
(i) h`nh tròn thung: V1 = {z : 0 < |z 1| < 1}
àn ngoài h`nh tròn V2 = {z : |z 1| > 1}.
(ii) ph
ung
Trong mo i vành tròn v`
u.a neu hàm f (z) chnh h`nh và tren bien cua ch
òn ta.i diem mà hàm khong chnh h`nh.

t
C
ung nhu. trong v du. 1, ta co
f (z) =
1
1
1
=
(z 1)(z 2)
z2 z1
Tiep theo,
X
1
1
=
=
(z 1)n ,
z2
1 (z 1)
n>0
|z 1| < 1.
336
Do do
f (z) =
X
1
(z 1)n ,
z 1 n>0
0 < |z 1| < 1.
(ii) Khai trien trong vành tròn 1 < |z 1| < .

èn này ta co
Trong mi
1
1
1
1
=
=
1
z2
(z 1) 1
z1
1
z1
1 X
1
=
z 1 n>0 (z 1)n
X
1
=
, |z 1| > 1.
n+1
(z
1)
n0
và t`
u. do suy ra`ng
f (z) =
X
1
1
1
=
,
z 2 z 1 n>2 (z 1)n
1 < |z 1| <
uc tiet này ta ch
u.ng minh
De ket th
- i.nh l
D
y 4.3.2. Gia su. h`
anh tr`
on V = {z : r <
o c
ac he. s
o cua chu
o i Laurent
|z a| < R}. Khi d
X
an (z a)n
f (z) =
<n<
cua h`
am f (z) trong v`
anh tr`
on V thoa m
an c
ac b
at d
ang th
u.c
M
|an | 6 n , n Z
o M = max |f (z)|, () = {z V : |z a| = , r < < R}.

trong d
(4.42)
z()
C
ac b
at d
ang th
u.c (4.42) du.o..c go.i l`
ang th
u.c Cauchy d
oi v
o.i
a c
ac b
at d
he. s
o Laurent.
u.c (4.38) ta co
Ch
u.ng minh. Su. du.ng cac cong th
Z
Z
1
M
M
M
|f ()|
|an | 6
d 6
ds =
2 = n
n+1
n+1
n+1
2
| a|
2
2
()
()

4.3. D
4.3.2
337
- i
o.ng c
o l
a.p do.n tri.
D
em b
at thu.`
Gia su. hàm f (z) chnh h`nh trong lan ca.n nào do cua diem z = a, co the tr`
u.
ra chnh diem a. Noi cach khac, f (z) chnh h`nh trong vành tròn (lan ca.n
thung) U (a; r) = {z : 0 < |z a| < r}. Khi do hai kha nang sau day co the
xay ra
(1) T`m du.o..c so A sao cho neu da.t f (a) = A th` hàm f (z) tro. nen chnh
u.c là chnh h`nh trong toàn h`nh tròn U (a; r) = {z :
h`nh ta.i diem z = a, t
at thu.`
o.ng
|z a| < r}. Trong tru.ò.ng ho..p này diem z = a du.o..c go.i là diem b
èu hoa.c diem thu.`
o.ng).
khu. du.o..c (hay còn go.i là diem d
(2) Hàm f (z) chnh h`nh trong vành tròn U (a; r) = {z : 0 < |z a| < r}
nhu.ng khong chnh h`nh trong h`nh tròn U (a; r) = {z : |z a| < r}. Khi do
at thu.`
at
o.ng c
o l
a.p do.n tri. (go.i tat là diem b
diem z = a du.o..c go.i là diem b
.
.
.
.
at thu `
o ng c
o l
a.p hoa.c doi khi ch go.i là diem b
o ng) cua hàm f (z).
thu `
De khao sat dang die.u cua hàm trong lan ca.n cua diem z = a ta khai
trien hàm f (z) thành chuo i Laurent trong vành tròn U (a, r):
X
X an
X
f (z) =
an (z a)n =
+
an (z a)n ,
(4.43)
n
(z
a)
<n<+
n>1
n>0
0 < |z a| < r
trong do
1
an =
2i
f (z)
,
(z a)n+1
n Z, 0 < < r.
(4.44)
()
Ta co
- i.nh l
D
y 4.3.3. Neu h`
anh tr`
on U (a; r) = {z :
0 < |z a| < r} th` z = a l`
a diem b
at thu.`
o.ng khu. du.o..c cua f (z) khi v`
a ch
khi h`
am f (z) c
o m
odun bi. ch
a.n trong l
an c
a.n n`
ao d
o cua diem a.
èu kie.n c
àn. Gia su. z = a là diem bat thu.ò.ng khu. du.o..c
Ch
u.ng minh. I. Di
cua f (z). Khi do t`m du.o..c so A sao cho sau khi thay f (a) = A th` ta thu
òn
u. su.. t
du.o..c hàm chnh h`nh ta.i diem z = a và do do no lien tu.c ta.i a. T`
338
u.u ha.n lim f (z) = A suy ra f (z) bi. cha.n trong lan ca.n nào do
ta.i gio.i ha.n h
za
cua diem a.
èu kie.n du. Gia su. t
òn ta.i lan ca.n U (a; ), 0 < 6 r và t
òn ta.i
II. Di
so M > 0 sao cho |f (z)| 6 M khi z U (a; ), z 6= a. Trong cac cong th
u.c
y 4.3.2
(4.44) ta xem () = {z : |z a| = , < } và ap du.ng di.nh l
|an | 6
M
,
n
nZ
ta thu du.o..c
|an | 6 Mn ,
n = 1, 2, . . .
(4.45)
Trong cong th
u.c (4.45) cac he. so an khong phu. thuo.c . Do do khi 0
u. do suy ra`ng trong khai trien Laurent
ta thu du.o..c an = 0 n = 1, 2, . . . . T`
àn chnh ba`ng 0 và
(4.43) cua hàm f (z) ph
X
an (z a)n , 0 < |z a| < r.
f (z) =
n>0
K
y hie.u tong cua chuo i l
uy th`
u.a ve phai là S(z). Tong S(z) là hàm chnh
h`nh trong toàn h`nh tròn U (a; r) và f (z) = S(z) z U (a; r). Neu ta da.t
f (a) = S(a) th` f (z) tro. nen chnh h`nh trong U (a; r) ke ca diem z = a. (Do
c
ung là l
y do co ten go.i diem bat thu.ò.ng khu. du.o..c).
Nh
a.n xet 4.3.4. Khai nie.m diem b
at thu.`
o.ng khu. du.o..c du.o..c d`
ung tu.o.ng
an doa.n khu. du.o..c. Tuy nhien neu doi vo.i hàm
tu.. nhu. khai nie.m diem gi
hai bien thu..c F (x, y) xac di.nh và kha vi trong lan ca.n diem (x0 , y0) (co the
tr`
u. ra chnh diem (x0 , y0)) t
u.u ha.n lim F (x, y) = A sau khi
xx0
yy0
bo sung gia tri. f (x0 , y0) = A ta se thu du.o..c hàm F (x, y) lien tu.c ta.i (x0, y0)
nhu.ng noi chung khong kha vi ta.i (x0, y0 ). Trong khi do doi vo.i hàm f (z)
èu kie.n v
è tnh bi. cha.n cua no trong
o.t di
chnh h`nh trong U (a; r) ch v
o.i m
òn ta.i h
u.u ha.n và sau khi
lan ca.n diem z = a ta da co gio.i ha.n lim f (z) t
za
bo sung gia tri. f (a) = lim f (z) ta thu du.o..c hàm chnh h`nh ta.i chnh diem
za
z = a.

4.3. D
339
T`
u. di.nh l
y 4.3.3 da ch
u.ng minh suy ra`ng z = a là diem bat thu.ò.ng co
la.p cua hàm f (z) chnh h`nh trong vành tròn U (a; r) khi và ch khi |f (z)|
khong bi. cha.n trong bat c
u. lan ca.n nào cua diem z = a, t
u.c là
lim |f (z)| = .
Nhu. va.y neu z = a là diem bat thu.ò.ng co la.p cua hàm f (z) th` hàm
u.u ha.n khi z a và do do ch co the xuat hie.n hai
f (z) khong co gio.i ha.n h
tru.ò.ng ho..p
i) lim f (z) = .
za
àn to.i mo.t gio.i ha.n h

ii) hàm f (z) khong d
u.u ha.n hay vo c`
ung nào khi z
0
0
0
.
òn ta.i t nhat hai day diem z1, z2 , . . . , zn , . . . và z100, z200, . . . , zn00, . . .
a (t
u c là t
.ng cua hàm f (zn0 ) và f (zn00 )
c`
ung ho.i tu. den a sao cho cac day gia tri. tu.o.ng u
àn to.i c`
ung mo.t gio.i ha.n).
khong d
1
, n N. Hàm này chnh h`nh khi
(z a)n
0 < |z a| và lim f (z) = . Nhu. va.y, tru.ò.ng ho..p i) xay ra.
za
V du. 5. 1) Ta xet hàm f (z) =
2) Ta xet v du. khac là f (z) = e za , a = + i. Hàm này chnh h`nh

òn ta.i. Tha.t va.y, gia su. z na`m tren
khi 0 < |z a|, nhu.ng lim f (z) khong t
za
du.ò.ng thang qua a và song song vo.i tru.c thu..c. V` z a = x là so
1
thu..c nen khi x > và x th` e x , còn khi x < và x th`
1
u.u ha.n la n gio.i ha.n vo c`
ung khi
e x 0. Do do khong t
.
.
.
z a và ta co tru ò ng ho. p ii).
- i.nh ngha 4.3.4. 1) Diem bat thu.ò.ng co la.p z = a cua hàm f (z) du.o..c
D
go.i là cu..c diem neu lim f (z) = .
za
at
2) Diem bat thu.ò.ng co la.p z = a cua hàm f (z) du.o..c go.i là diem b
.
.
è modun và khong d
àn den
o ng c
ot yeu neu hàm f (z) khong bi. cha.n v
thu `
khi z a.
Ta khao sat mo.t cach chi tiet dang die.u cua hàm ta.i lan ca.n cua cu..c
diem.
340
- i.nh l
D
y 4.3.4. Diem z = a l`
a cu..c diem cua h`
am f (z) khi v`
a ch khi diem
1
.
o l`
a 0-diem d
oi v
o.i h`
am (z) =
d
f (z)
Ch
u.ng minh. I. Gia su. z = a là cu..c diem cua hàm f (z). Khi do lim |f (z)| =
za
òn ta.i lan ca.n U (a; ) = {z : |z a| < < r} cua diem a sao
và do do t
u.c |f (z)| > 1. Trong lan ca.n do hàm
cho trong do f (z) thoa man bat dang th
1
u. he. th
u.c
(z) =
là hàm chnh h`nh co the tr`
u. ra diem z = a. Nhu.ng t`
f (z)
|(z)| =
1
<1
|f (z)|
y 4.3.3 suy ràng z = a là diem bat thu.ò.ng khu. du.o..c doi vo.i hàm
và di.nh l
(z). Gia tri. cua hàm này ta.i diem a ba`ng:
(a) = lim
za
1
= 0.
f (z)
Do do hàm (z) chnh h`nh trong U (a; ) và z = a là 0-diem cua no.
àn ch
II. Ngu.o..c la.i, gia su. z = a là 0-diem cua hàm (z). Ta c
u.ng minh
z = a là cu..c diem cua f (z). Tha.t va.y, v` z = a là 0-diem cua hàm (z) và
(z) 6 0 nen > 0 du be sao cho trong lan ca.n U (a; ) = {z : |z a| < }
hàm (z) khong co 0-diem nào khac ngoài z = a (tnh co la.p cua 0-diem cua
1
. Do là hàm chnh h`nh trong
hàm chnh h`nh !). Ta la.p hàm f (z) =
(z)
àn den khi z a. Do
lan ca.n thung U (a; ) = {z : 0 < |z a| < } và d
.
do z = a là cu. c diem cua f (z).
.ng gi
u.a 0-diem và cu..c diem du.o..c xac la.p trong di.nh l
Nhò. su.. tu.o.ng u
y
è c
ap cua cu..c diem.
4.3.4 ta co the phat bieu di.nh ngha v
- i.nh ngha 4.3.5. Ta noi ràng diem z = a là cu..c diem c
D
ap m (m > 1)
1
doi vo.i hàm f (z) neu diem z = a là 0-diem cap m doi vo.i hàm
. Trong
f (z)
tru.ò.ng ho..p m = 1 cu..c diem du.o..c go.i là cu..c diem do.n còn khi m > 1-cu..c
o.i.
diem go.i là cu..c diem b

4.3. D
V du. 6. 1) Xet hàm f (z) =
341
1
. Cac diem zk =
1
èu
, k = 1, 2, . . . d
k
1
z
1
1
.
.
= sin
chnh h`nh
là cu. c diem do n cua f (z). Tha.t va.y, hàm g(z) =
f (z)
z
khi z 6= 0 và zk là 0-diem do.n cua no (g 0 (zk ) 6= 0). Diem z = 0 là diem bat
thu.ò.ng khong co la.p, no là diem tu. cua cac cu..c diem.
1
.
2) Ch
u.ng minh ràng z = 0 là cu..c diem cap 3 cua hàm f (z) =
z sin z

e dàng thay ràng (z sin z)0
= (z sin z)00z=0 = 0,
Tu.o.ng tu.. nhu. tren d
z=0

còn (z sin z)(3)z=0 = 1. Do va.y z = 0 là 0-diem cap 3 cua ma u so và do
do là cu..c diem cap 3 cua hàm.
ung du.o..c xac di.nh
Dang die.u cua hàm ta.i lan ca.n cua cu..c diem cap m c
uc cua khai trien Laurent ta.i lan ca.n cua cu..c diem.
nhò. cau tr
sin
- i.nh l
o.ng c
o l
a.p z = a cua h`
am f (z) l`
a cu..c diem c
at thu.`
ap
D
y 4.3.5. Diem b
àn chnh cua khai trien Laurent cua h`
m cua n
o khi v`
a ch khi ph
am f (x) trong
.
u a kh
ong qu
a m s
o ha.ng v`
a an = 0 n 6 (m + 1),
l
an c
a.n diem z = a ch
c`
on am 6= 0.
Ch
u.ng minh. I. Gia su. z = a là cu..c diem cap m cua hàm f (z). Khi do z = a
1
là 0-diem cap m doi vo.i hàm
. T`
u. do suy ràng trong lan ca.n nào do cua
f (z)
z = a ta co
1
= Am (z a)m + Am+1 (z a)m+1 + . . . ;
f (z)
Am 6= 0
và do do
f (z) =
1
1
m
(z a)
Am + Am+1 (z a) + . . .
(4.46)
e n mo.t hàm chnh h`nh khong

Chuo i l
uy th`
u.a Am + Am+1 (z a) + . . . bieu di
trie.t tieu trong mo.t lan ca.n nào do cua diem z = a (v` Am 6= 0). Do do
(z) =
1
Am + Am+1 (z a) + . . .
342
là hàm chnh h`nh trong lan ca.n cua diem z = a và ta co khai trien da.ng
(z) = 0 + 1 (z a) + + n (z a)n + . . .
0 =
1
6= 0.
Am
(4.47)
Thay chuo i (4.47) vào (4.46) ta thu du.o..c chuo i

f (z) =
1
0
+
+ ...
m
(z a)
(z a)m1
(4.48)
và do tnh duy nhat cua khai trien hàm thành chuo i Laurent, chuo i o. ve
phai cua (4.48) là khai trien Laurent cua hàm f (z).
y hie.u cac he. so trong (4.48) bàng cach da.t n = anm ; n =
Thay doi k
0, 12, . . . ta thu du.o..c
f (z) =
a1
am
+ a0 + a1 (z a) + . . .
+ +
m
(z a)
za
(4.49)
II. Gia su. trong lan ca.n nào do cua diem z = a hàm f (z) co khai trien
da.ng (4.49), trong do am 6= 0. Khai trien do co the viet la.i du.o.i da.ng
f (z) =
am + Am+1 (z a) + . . .
(z a)m
T`
u. do suy ra
1
1
= (z a)m
,
f (z)
am + am+1 (z a) + . . .
am 6= 0.
1
bo.i khai trien
Bàng cach thay hàm chnh h`nh
am + am+1 (z a) + . . .
Taylor cua no theo cac l
uy th`
u.a cua z a ta thu du.o..c
1
= (z a)m[0 + 1 (z a) + . . . ]
f (z)
= 0(z a)m + 1(z a)m+1 + . . . ;
(4.50)
0 =
1
am
6= 0.
Khai trien (4.50) ch

u.ng to ra`ng z = a là 0-diem cap m cua hàm
do theo di.nh l
y 4.3.4 diem z = a là cu..c diem cap m cua hàm f (z).
1
. Do
f (z)

4.3. D
343
du.ng phu.o.ng phap ch

Ap
u.ng minh v`
u.a tr`nh bày ta co the ch
u.ng minh
- i.nh l
o.ng c
o l
a.p z = a cua h`
am f (z) l`
a cu..c diem
D
y 4.3.6. Diem b
at thu.`
e n du.
o.i da.ng
c
ap m (m > 1) cua n
o khi v`
a ch khi h`
am f (z) c
o the bieu di
f (z) =
(z)
,
(z a)m
(a) 6= 0
trong d
o (z) l`
a h`
am chnh h`nh ta.i diem z = a v`
a (a) 6= 0.
cos z 1
èn
V du. 7. 1) Xet hàm f (z) =
. Hàm f chnh h`nh trong mi
z4
èn D co
D = {z : 0 < |z| < }. Khai trien Laurent cua hàm do trong mi
da.ng
i
X
cos z 1
1
1 h X (1)n z 2n
z 2n
n
1
=
=
+
(1)
z4
z 4 n>0 (2n)!
2z 2 n>0
(2n + 4)!
1
và do do z = 0 là cu..c diem cap 2 cua hàm f (z) (o. day a2 = 6= 0;
2
an = 0 n > 2).
1
1
.
2) f (z) = z
e 1 z
àn hoàn nen
Ro ràng là z = 0 là diem bat thu.ò.ng cua hàm f (z). V` ez tu
u. nhat bàng 0 khi z = 2ki, k Z. Nhu. va.y hàm
ma u so cua phan th
u.c th
f (z) chnh h`nh z 6= 2ki, k Z.
1
1
e
Neu zk = 2ki, k 6= 0 th` chnh h`nh, còn z
co cu..c diem do. D
z
e 1
1
dàng thay ràng zk = 2ki, k Z, k 6= 0 là cac cu..c diem do.n cua z
và
e 1
344
do va.y ch
ung c
ung là cu..c diem do.n cua hàm f (z). Ta xet diem z = 0. Ta co
h
i
z2 z3
1+z 1+z+
+
+ ...
1 + z ez
2!
3!
=
f (z) =

i
h
z2 z3
z(ez 1)
+
+ ... 1
z 1+z+
2!
3!
z2 z3
...

2!
3!
=

z2
+ ...
z z+
2!
z
1
...
1
(z 0).
= 2! z3!
2
1 + + ...
2!
Do do hàm f (z) bi. cha.n trong lan ca.n diem z = 0 và v` va.y z = 0 là diem
bat thu.ò.ng khu. du.o..c.
Sau c`
ung ta khao sat dang die.u cua hàm chnh h`nh ta.i lan ca.n diem bat
e dàng ch
y 4.3.3 và 4.3.5 d
u.ng minh
u. cac di.nh l
thu.ò.ng cot yeu. T`
- i.nh l
at thu.`
at
o.ng c
o l
a.p z = a cua h`
am f (z) l`
a diem b
D
y 4.3.7. Diem b
àn chnh trong khai trien Laurent
o.ng c
ot yeu cua n
o khi v`
a ch khi ph
thu.`
o v
o s
o s
o ha.ng.
cua h`
am f (z) ta.i l
an c
a.n diem a c
1
èn D = {z C : 0 <
V du. 8. 1) Hàm f (z) = sin chnh h`nh trong mi
z
|z| < } và
f (z) = sin
1
1
1
1
n
=
+
+
(1)
+ ...
z
z 3!z 3
(2n + 1)!z 2n+1
àn chnh cua khai trien co vo so ha.ng th

Ph
u.c khac 0. Do do diem z = 0 là
1
diem bat thu.ò.ng cot yeu cua hàm sin .
z
1
èn D = {z C : 0 < |z| < } và
2) Hàm f (z) = e z chnh h`nh trong mi
P 1
1
f (z) = e z =
. Do do, diem z = 0 là diem bat thu.ò.ng cot yeu cua
n
n>0 n!z
1
hàm e z .
u.c ta.p cua dang die.u hàm chnh h`nh ta.i lan ca.n diem bat thu.ò.ng
Su.. ph
y sau day
cot yeu du.o..c the hie.n trong di.nh l

4.3. D
345
- i.nh l
D
y 4.3.8. (Weierstrass)6
Gia su. a l`
at thu.`
o ta.i l
an c
a.n
o.ng c
ot yeu cua h`
am f (z). Khi d
a diem b
.
.
àn m
a tri. g
o.t s
o ph
u c cho
U (a; ) b
at k`y cua diem a h`
am f (z) nh
a.n nh
u ng gi
.
.
.
tru
o c b
at k`y bao nhieu t`
uy y, t
u c l`
a:
b C, > 0, U (a, ) z U (a, ) : |f (z) b| < .
èu d
àn den gi
àn
Di
o c
o ngha l`
a: f (z) d
o.i ha.n cho tru.
o.c b
at k`y khi z d
ay c
ac gi
a tri. du.o..c cho.n tu.o.ng u
.ng.
den a theo d
u.ng minh bàng phu.o.ng phap phan ch
u.ng. Gia thiet
Ch
u.ng minh. Ta se ch
ra`ng
b C, > 0 U (a; ) : z U (a; ) |f (z) b| > .
Ta xet hàm
(z) =
f (z) b
Hàm (z) co cac tnh chat là

i) (z) co modun bi. cha.n trong lan ca.n thung U (a; )
|(z)| =
1
1
6
|f (z) b|
ii) (z) chnh h`nh trong U (a; ) và v` z = a là diem bat thu.ò.ng co la.p
cua f (z) nen no c
ung là diem bat thu.ò.ng co la.p cua (z).
y 4.3.3, diem a là diem bat thu.ò.ng khu. du.o..c cua (z)
Do do theo di.nh l
và ta.i lan ca.n diem a (chang ha.n a 6= ) ta co
(z) =
an (z a)n ,
am 6= 0, m > 0 z U (a; ).
nm
Neu m = 0 th` a0 6= 0 và hàm

f (z) = b +
6
1
1
=b+
(z)
a0 + a1(z a) + . . .
K. Weierstrass (1815-1897) l`
a nh`
a to
an ho.c D
u.c.
346
chnh h`nh trong lan ca.n thung U (a; ), t

u.c là z = a là diem bat thu.ò.ng khu.
du.o..c doi vo.i f (z). Mau thua n vo.i gia thiet cua di.nh l
y. Neu m > 0 th`
am 6= 0 và hàm
f (z) = b +
1
1
= b+
m
(z)
am (z a) + am+1 (z a)m+1 + . . .
èu do c
èu kie.n cua
ung mau thua n vo.i di
co cu..c diem cap m ta.i diem a. Di
y.
di.nh l
- i.nh ngha 4.3.6. Ta noi ràng t
p no.i trong t
D
a.p ho..p E tr`
u m
a.t kh
a
a.p ho..p
B neu
z B, > 0, z E : |z z | < .
Su. du.ng di.nh ngha 4.3.6 ta co the phat bieu di.nh l
y Weierstrass du.o.i
at thu.`
o.ng c
ot yeu cua h`
am f (z) th` U (a; ) l`
a l
an
da.ng: Neu a l`
a diem b
p no.i trong C.
u m
a.t kh
a
c
a.n cua diem a t
a.p ho..p f (U (a; )) tr`
Di.nh l
y Weierstrass ch khang di.nh ràng trong lan ca.n du be cua diem
.
.
àn mo.t so ph
u.ng gia tri. g
u.c cho tru.o.c bao
bat thu ò ng cot yeu hàm nha.n nh
è vie.c hàm nha.n mo.i gia tri.. Nhà toan ho.c
nhieu t`
uy y
ch
u. khong noi g` v
u.ng minh di.nh l
y ma.nh ho.n và sau sac ho.n sau day
Phap Picard 7 da ch
- i.nh l
D
y Picard. Trong l
an c
a.n be bao nhieu t`
uy y cua diem b
at thu.`
o.ng c
ot
èu nh
àn mo.i gi
u. nhi
at m
o.t
yeu h`
am f (z) nh
a.n v
o s
o l
a tri. h
u.u ha.n ngoa.i tr`
gi
a tri. (go.i l`
a gi
a tri. ngoa.i le. Picard).
1
V du. 9. 1) Khao sat dang die.u cua hàm f (z) = e z ta.i lan ca.n diem z = 0.
u.ng to ra`ng
Nhu. da biet diem z = 0 là diem bat thu.ò.ng cot yeu. Ta se ch
1
trong lan ca.n diem z = 0 hàm f (z) = e z co dang die.u nhu. du.o..c mo ta trong
y Picard. Gia su. A là so ph
u. phu.o.ng
u.c 6= 0 bat k`
y. Da.t A = ei . T`
di.nh l
!
tr`nh e z = A ta thu du.o..c
1
= ln A = ln + i( + 2k)
z
1
zk =
,
ln + i( + 2k)
7
C. Picard (1856-1942) l`
a nh`
a to
an ho.c Ph
ap.
k Z.

4.3. D
347
Ro ràng là doi vo.i mo.i h`nh tròn vo.i tam z = 0 và ban knh du be ta co the
èu ro.i vào trong h`nh
lay so k1 sao cho vo.i mo.i k mà |k| > |k1 | th` mo.i zk d
1
tròn do. Nhu.ng zk là nghie.m cua phu.o.ng tr`nh e z = A vo.i mo.i A cho tru.o.c
1
và A 6= 0. Nhu. va.y doi vo.i hàm e z gia tri. ngoa.i le. Picard là A = 0.
1
2) Hàm f (z) = sin co diem bat thu.ò.ng cot yeu là z = 0. Gia su. A là
z
so du.o..c cho t`
uy y
.
1
èn
Ta xet phu.o.ng tr`nh sin = A. Su. du.ng di.nh ngha hàm sin t trong mi
z
ph
u.c ta viet phu.o.ng tr`nh du.o.i da.ng
i
e z e z
= A.
2i
Sau mo.t vài phep bien doi ta thu du.o..c phu.o.ng tr`nh
2i
e z 2Aie z 1 = 0
và do do
i
e z = Ai
p
(Ai)2 + 1 = B.
p
So B 6= 0 v` neu khong nhu. va.y th` Ai = (Ai)2 + 1 hay là (Ai)2 =
(Ai)2 + 1. Gia su.
B = (cos + i sin ).
i
Khi do t`
u. phu.o.ng tr`nh e z = B ta thu du.o..c
i
= ln B = ln + i( + 2k)
z
1
,
z=
+ 2k i ln
k Z.
èu t`m du.o..c nghie.m

y cua diem z = 0 d
T`
u. do suy ra`ng trong lan ca.n bat k`
1
è modun.
uy y
v
cua phu.o.ng tr`nh sin = A, A v` so k co the lay lo.n t`
z
1
Trong tru.ò.ng ho..p này hàm sin khong co gia tri. ngoa. i le. Picard.
z
348
4.3.3
D
ang di
e.u cua h`
am ta.i di
em v
o c`
ung
òn ta.i mo.t diem vo c`

Ta lu.u y
ung và theo
ràng tren ma.t phang ph
u.c z ch t
di.nh ngha lan ca.n cua diem :
U (; ) = {z C : dC (z; ) < }
r
1
àn ngoài h`nh tròn vo.i ban knh R =
Do là ph
1 và vo.i tam ta.i goc
2
àu Riemann lan ca.n do tu.o.ng u
àu vo.i
.ng vo.i h`nh tròn c
to.a do.. Tren ma.t c
àu.
tam ta.i cu..c bac cua ma.t c
1
1
Neu thu..c hie.n phep bien doi z = hay = th` lan ca.n diem z =
z
cua ma.t phang z bien thành lan ca.n diem = 0 cua ma.t phang . Do do
è
vie.c khao sat dang die.u cua hàm f (z) ta.i lan ca.n diem z = du.o..c du.a v
1
khao sat dang die.u cua hàm () = f
ta.i lan ca.n diem = 0.
- i.nh ngha 4.3.7. Diem vo c`

D
ung z = cua ma.t phang ph
u.c là diem b
at
o.ng c
o l
a.p cua hàm chnh h`nh f (z) neu co the ch ra gia tri. R > 0 sao
thu.`
àn ngoài h`nh tròn |z| > R hàm f (z) khong co cac diem bat
cho trong ph
u.u ha.n.
u. do den goc to.a do. là h
thu.ò.ng mà khoang cach t`
1
Gia su. f (z) H(U (; )). Sau khi thu..c hie.n phep bien doi z = ta thu
du.o..c
1
= ()
f (z) = f
u. do suy
và hàm () chnh h`nh trong lan ca.n nào do cua diem = 0. T`
o.ng cua hàm f (z) khi z và cua () khi 0 là nhu.
ra`ng tnh b
at thu.`
nhau v`
lim f (z) = lim ().
Ta co

4.3. D
349
- i.nh ngha 4.3.8. Gia su. z = là diem bat thu.ò.ng co la.p cua hàm f (z).
D
o.ng khu. du.o..c, cu..c diem hay
Ngu.ò.i ta noi ra`ng diem z = là diem b
at thu.`
at thu.`
u.u ha.n, ba`ng hay
o.ng c
ot yeu t`
uy theo gio.i ha.n lim f (z) h
diem b
z
òn ta.i.
hoàn toàn khong t
è da.ng cua diem bat thu.ò.ng du.o..c phat bieu
Tuy nhien cac tieu chuan v
àn phai co su.. thay doi.
du..a vào khai trien Laurent c
u. khai trien Laurent
Khai trien Laurent cua hàm f (z) ta.i thu du.o..c t`
1
cua () ta.i lan ca.n diem = 0 ba`ng cach thay = :
z
X
X an X
+
an z n =
an z n ,
(4.51)
f (z) =
n
z
n>0
n>1
<b<+
trong do
P an
àn chnh h`nh
là ph
n
n>0 z
P
àn chnh.
chuo i
an z n là ph
chuo i
n>1
Ta thay, khac vo.i khai trien Laurent trong lan ca.n diem bat thu.ò.ng h
u.u
a.p
ha.n, trong khai trien (4.51) doi vo.i hàm f (z) ta.i lan ca.n diem z = t
.
.
.
.
.
àn chnh, còn ta.p
ong vai tr`
o ph
o ha.ng v
o i l
uy th`
u a du o ng cua z d
ho. p mo.i s
.
.
.
àn chnh h`nh. T`
uy th`
u a am la.p nen ph
u di.nh ngha 4.3.8 và cau tr
uc
ho. p l
cua chuo i Laurent (4.51) ta co
- i.nh l
a
D
y 4.3.9. Diem z = l`
+
.
.
.
at thu `
o ng khu du.o..c cua h`
am f (z) khi v`
a ch khi khai trien
1 diem b
àn chnh (t
u.c l`
a kh
ong ch
u.a c
ac s
o ha.ng v
o.i l
uy th`
u.a
(4.51) kh
ong ch
u.a ph
du.o.ng cua z);
àn chnh trong (4.51) ch ch
o.t s
o h
u.u
2+ cu..c diem khi v`
a ch khi ph
u.a m
ha.n s
o ha.ng;
àn chnh ch
3+ diem b
at thu.`
o.ng c
ot yeu khi v`
a ch khi ph
u.a v
o s
o s
o ha.ng
.
.
.
.
.
.
a ch
u a v
o s
o s
o ha.ng v
o i l
uy th`
u a du o ng cua z).
(t
u c l`
e n da.t nhu.
y Weierstrass di
Doi vo.i diem bat thu.ò.ng cot yeu ta.i di.nh l
o.ng c
ot yeu cua h`
am f (z) th` trong l
an c
a.n
sau: Neu z = l`
a diem b
at thu.`
350
àn m
a tri. g
o.t s
o ph
u.c cho tru.
o.c bao
b
at k`y cua n
o h`
am f (z) nh
a.n nh
u.ng gi
nhieu t`
uy y.
Di.nh l
y Picard doi vo.i tru.ò.ng ho..p diem bat thu.ò.ng cot yeu vo c`
ung c
ung
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
u u ha.n.
du o. c phat bieu tu o ng tu. nhu tru ò ng ho. p h
y Picard ba`ng hai v du. sau.
Ta minh ho.a di.nh l
V du. 10. 1) Diem z = là diem bat thu.ò.ng cot yeu doi vo.i hàm f (z) = ez .
Ta xet phu.o.ng tr`nh
ez = A,
A 6= 0.
Phu.o.ng tr`nh này co cac nghie.m sau day

zk = ln |A| + i(argA + 2k),
trong do argA là gia tri. chnh cua acgumen, k Z. T`
u. do suy ra`ng trong
òn ta.i vo so diem zk mà ta.i do hàm ez nha.n
lan ca.n bat k`
y cua diem z = t
gia tri. A (A 6= 0). Gia tri. A = 0 là gia tri. ngoa.i le. Picard (hàm ez khong
nha.n gia tri. A = 0).
2) Doi vo.i hàm f (z) = sin z diem z = là diem bat thu.ò.ng cot yeu và
doi vo.i mo i gia tri. A phu.o.ng tr`nh sin z = A co vo so nghie.m
1
zk = ln(iA + 1 A2) + 2k, k Z.
i
Do do hàm f (z) = sin z khong co gia tri. ngoa.i le. Picard.
4.3.4
Ph
an loa.i h`
am chnh h`nh
Ph`
u ho..p vo.i su.. phan loa.i diem bat thu.ò.ng co la.p, ta se phan loa.i cac hàm
ung.
chnh h`nh do.n gian nhat theo cac diem bat thu.ò.ng cua ch
- i.nh ngha 4.3.9. Hàm f (z) chnh h`nh trong toàn ma.t phang C (t
D
u.c là
hàm khong co diem bat thu.ò.ng h
u.u ha.n) du.o..c go.i là h`
am nguyen.
Khai trien hàm nguyen f (z) thành chuo i Taylor o. lan ca.n diem z = 0:
X
f (z) =
an z n .
(4.52)
n>0

4.3. D
351
V` hàm f (z) chnh h`nh trong toàn ma.t phang C nen chuo i (4.52) ho.i tu.
vo.i mo.i z, và do do chuo i do là chuo i Laurent cua hàm f (z) ta.i lan ca.n diem
àn chnh là
vo.i ph
X
an z n
f1 (z) =
n>1
àn chnh h`nh

và ph
f2(z) = a0.
Trong C, diem bat thu.ò.ng duy nhat cua hàm nguyen ch co the là diem
z = .
- i.nh l
a cu..c diem c
ap n cua h`
am nguyen f (z)
D
y 4.3.10. Neu diem z = l`
.
u c b
a.c n.
th` f (z) l`
a da th
Ch
u.ng minh. Theo gia thiet, ta co
f (z) = an z n + an1 z n1 + + a1z +
X n
n>0
zn
àn chnh cua khai trien

Da.t g(z) = an z n + an1 z n1 + + a1z. Do là ph
Laurent cua hàm f (z) trong lan ca.n diem z = . Hien nhien hàm
h(z) = f (z) g(z)
là mo.t hàm nguyen và diem z = là diem chnh h`nh cua no. Do do theo
y Liouville h(z) const. T`
u. do suy ra f (z) là da th
u.c ba.c n.
di.nh l
Hàm nguyen, mà diem z = là diem bat thu.ò.ng cot yeu du.o..c go.i là
h`
am nguyen sieu vie.t, (v du. cac hàm ez , sin z, cos z, . . . )
Lo.p tong quat ho.n cac hàm nguyen là cac hàm phan h`nh.
- i.nh ngha 4.3.10. Hàm f (z) du.o..c go.i là h`
èn D C
D
am ph
an h`nh trong mi
òn ta.i ta.p ho..p (h
u.u ha.n hoa.c vo ha.n) cac diem co la.p
neu t

ai iJ ,
ai D i J
352
mà mo i diem trong do là cu..c diem cua hàm f sao cho
f H
(D \ {ai}).
Noi cach khac: trong ta.p ho..p D hàm f khong co cac diem bat thu.ò.ng
nào khac ngoài cu..c diem.
e n
Trong lan ca.n cua mo i diem thuo.c D hàm phan h`nh co the bieu di
du.o.i da.ng thu.o.ng cua hai hàm chnh h`nh (z)/(z), trong do (z) khong
òng nhat bàng 0. Mo.t cach tu.. nhien, ta co the xac di.nh phep co.ng và nhan
d
cac hàm phan h`nh. Ro ràng là doi vo.i cac phep toan do, ta.p ho..p cac hàm
phan h`nh trong D la.p thành mo.t vành.
- i.nh l
D
y 4.3.11. Gia su. h`
am
l`
a ph
an h`nh trong D. H`
am f
a cu..c diem c
ap m > 0
neu z0 l`
am f 0 .
da.o h`
o h`
am f 0 c
ung
f (z) ph
an h`nh trong D. Khi d
0
.
.
òng th`
ung c
o cu. c diem nhu nhau, d
o.i
v`
a f c
cua h`
am f th` n
o l`
a cu..c diem c
ap m + 1 cua
èn D khong
Ch
u.ng minh. Hàm f 0 xac di.nh và chnh h`nh ta.i mo.i diem cua mi
u.ng minh ràng neu z0 là cu..c diem cua
phai là cu..c diem cua hàm f . Ta se ch
àn z0 ta co
ung là cu..c diem cua f 0 . Vo.i z du g
f th` z0 c
f (z) =
1
h(z),
(z z0)m
trong do h(z) là hàm chnh h`nh trong lan ca.n diem z0, h(z0) 6= 0. Do do,
neu z 6= z0 th`
1
[(z z0)h0 (z) mh(z)]
m+1
(z z0)
1
h(z).
=
(z z0)m+1
f 0 (z) =
V` h(z0) = mh(z0) 6= 0 nen diem z0 là cu..c diem cap m +1 cua hàm f 0 .
èn d
Ta nha.n xet ra`ng trong mi
ong bi. ch
a.n b
at k`y cua m
a.t ph
ang ph
u.c
h`
am ph
an h`nh ch c
o m
o.t s
o h
u.u ha.n cu..c diem.

4.3. D
353
èn dong bi. cha.n bat k`

Tha.t va.y, neu trong mi
y D C hàm co vo so cu..c
diem th` t`
u. ta.p ho..p cac cu..c diem co the trch ra day (zn ) ho.i tu. den diem z0
èn dong du.o..c xet z0 D. Khi do z0 là diem tu. cua day
nào do na`m trong mi
cac cu..c diem (zn ) cua f (z) và
lim f (zn ) = .
zn z0
Do do z0 là diem bat thu.ò.ng cua hàm f (z). Ma.t khac là diem tu. cua day
(zn ), diem z0 khong the là diem bat thu.ò.ng co la.p cua f . Nhu. va.y, diem z0
èu do mau thua n vo.i tnh
khong the là cu..c diem cua hàm f (z). Nhu.ng di
phan h`nh cua f (z).
y sau:
Ta co di.nh l
- i.nh l
ong c
o c
ac diem b
at thu.`
o.ng
D
y 4.3.12. H`
am chnh h`nh f (z) trong C kh
a ch khi f l`
a h`
am h
u.u ty.
kh
ac ngo`
ai cu..c diem khi v`
u.u ty là mo.t hàm phan h`nh co mo.t so
Ch
u.ng minh. 1. Hien nhien hàm h
h
u.u ha.n cu..c diem.
u.u ha.n (v`
2. Ngu.o..c la.i, ro ràng là so cu..c diem cua hàm f trong C là h
C là compac). Ta k
y hie.u a ( = 1, 2, . . . , n) là nh
u.ng cu..c diem cua no và
àn chnh cua khai trien Laurent tu.o.ng u
.ng ta.i diem a . Go.i g(z)
g (z) là ph
àn chnh cua khai trien Laurent ta.i diem z = (neu f chnh h`nh ta.i
là ph
th` g(z) 0).
Hàm
(z) = f (z) g(z)
g (z)
=1
chnh h`nh trong C và theo di.nh l

y Liouville th` (z) const. T`
u. do suy ra
f (z) = g(z) +
n
X
=1
là mo.t hàm h

u.u ty.
g (z) + const
354
4.4
Tnh b
at bi
en cua t
a.p ho..p mo.
Mo.t trong nh
u.ng tnh chat topo quan tro.ng cua hàm chnh h`nh là tnh chat
bat bien cua ta.p ho..p mo. mà ta se xet trong mu.c này.
4.4.1
Nguy
en l
y acgumen
- i.nh l
D
y 4.4.1. Gia su. t
a.p ho..p mo. D C v`
a f H(D) v
o.i t
a.p ho..p c
ac
.
.
.
e l`
e n
`m
èn D
a Nf (D). Gia su D
a bien di.nh hu
o ng cua mi
a
0-diem trong D l`
trong D sao cho
e D \ Nf (D).
D
e l`
e th` ta c
`m trong D,
o neu go.i Nf (D)
a s
o 0-diem cua h`
am f n
a
o c
ong
Khi d
th
u.c
Z 0
1
f (z)
e
Nf (D) =
dz,
(4.53)
2i
f (z)
e
D
i 0-diem du.o..c tnh m

`
àn b
o m
o
o.t s
o l
ang c
ap cua n
o.
trong d
e ch co mo.t
y duy nhat (xem nha.n xet 13.4) trong D
Ch
y hie.u cac khong diem do là a1, a2, . . . , am
so h
u.u ha.n 0-diem cua hàm f . Ta k
vo.i cap tu.o.ng u
.ng là n(a1 ), . . . , n(am ). Nhu. va.y
e =
Nf (D)
m
X
n(aj ).
j=1
e vo.i tam ta.i aj và ban

Doi vo.i mo i 0-diem aj ta xet h`nh tròn S(aj ) D
knh du be sao cho
S(aj ) S(ai) = ;
e\
Ta xet compac: D = D
h`nh tròn S(aj ).
nS
m
j=1
i 6= j; i, j = 1, 2, . . . , m.
o
àn trong cua

S(aj ) , trong do S(aj ) là ph
4.4. Tnh bat bien cua ta.p ho..p mo.
355
Hien nhien bien cua D là

e S(a1) S(am),
D = D
trong do cac du.ò.ng tròn S(aj ) du.o..c lay theo hu.o.ng am.
0
e D \ Nf (D) nen hàm g = f chnh h`nh trong lan ca.n nào do
V` D
f
.
e
cua bien D. Do do, doi vo i D ta co
Z 0
1
f (z)
dz = 0,
2i
f (z)
D
hay là
1
2i
Z
e
D
X 1
f 0 (z)
dz =
f (z)
2i
j=1
f 0 (z)
dz.
f (z)
(4.54)
S(aj )
V` aj , j = 1, 2, . . . , m là 0-diem cua hàm f nen f (z) = (z aj )n(aj ) j (z)

trong do j (z) chnh h`nh ta.i diem aj và j (aj ) 6= 0.
Do do
f 0 (z)
n(aj ) 0j (z)
=
f (z)
z aj j (z)
(4.55)
T`
u. (4.54) và (4.55) ta thu du.o..c (4.53):
Z 0
Z
Z
m
1
f (z)dz X 1
n(aj )
1
=
dz +
2i
f (z)
2i
z
a
2i
j
j=1
e
D
S(aj )
m
X
j=1
0j (z)dz
j (z)
S(aj )
e
n(aj ) = Nf (D).
e n da.t v
è ma.t h`nh ho.c nhu. sau. Ta
Di.nh l
y v`
u.a ch
u.ng minh co the di
e ba`ng tuyen
e n D
bieu di
z = z(t),
t [a, b]
356
và k
y hie.u (t) là nguyen hàm cua f 0 /f do.c theo tuyen do. Khi do
Z 0
f (z)dx
= (b) (a).
f (z)
e
D
Ma.t khac, (t) = ln f [z(t)], trong do ln là nhanh lien tu.c bat k`
y cua hàm
e V`
logarit bien thien do.c theo bien D.
ln f = ln |f | + iargf
e ba`ng 0 và
và hàm ln |f | do.n tri. nen so gia cua ln |f | do.c theo tuyen D
Z 0
f (z)
1
dz = i{argf [z(b)] argf [z(a)]}
2i
f (z)
e
D
= i De argf.
Do do
e = 1 e argf.
Nf (D)
2 D
(4.56)
ày du cua vecto.

è ma.t h`nh ho.c, ve phai cua (4.56) ch so vòng quay d
V
e (h`nh IV.2).
w = f (z) xung quanh diem w = 0 khi z vòng quanh theo D
H`nh IV.2
e : w = f [z(t)], t [a, b]. Khi do so Nf (D)
e trong
Ta k
y hie.u = f ( D)
cong th
u.c (4.53) và (4.56) ba`ng so vòng quay cua vecto. w khi diem w vòng
o cua tuyen doi vo.i diem
quanh theo . So vòng quay do du.o..c go.i là ch s
357
y hie.u là ind0 D . Do do, cong th

w = 0 và du.o..c k
u.c (4.56) co the viet du.o.i
da.ng
e = 1 argw = ind0 D .
Nf (D)
2
Nh
a.n xet 4.4.1. Thay v` xet khong-diem cua hàm f ta co the xet cac A-diem
èu do, ta ch
cua no, t
u.c là nghie.m cua phu.o.ng tr`nh f (z) = A. De làm di
àn thay hàm f bo.i hàm f (z) A trong toàn bo. qua tr`nh la.p lua.n nhu. tren.
c
e khong ch
Neu D
u.a A-diem cua f th`
Z
1
1
f 0 dz
e
=
e arg{f (z) A}
Nf,A (D) =
2i
f A
2 D
e
D
1
arg[w A] = indA D ,
2
e là so A-diem cua hàm f trong D.

e
trong do Nf,A (D)
y Gauss). Da th
u.c
V du. 1. (Di.nh l
n
Pn (z) = a0 z + A1z
n1
+ + an =
n
X
ak z nk ,
a0 6= 0
k=0
co n nghie.m (khong-diem) tren C.

èu na`m trong h`nh tròn
V` lim Pn (z) = nen mo.i nghie.m cua Pn (z) d
z
y hie.u so nghie.m do là Np . Khi do
{|z| < R} vo.i ban knh R du lo.n. Ta k
y 4.4.3 ta co
theo di.nh l
Z
1
Pn0 (z)dz
= Np .
2i
Pn (z)
|z|=R
e dàng thay ràng vo.i |z| du lo.n, th`

Ma.t khac, d
na0z n1 + + an1
Pn0 (z)
=
Pn (z)
a0z n + + an
h
i n const
X
n
k
1+
= + 2 h(z),
=
k z
z
z
z
k>1
358
trong do h(z) là hàm chnh h`nh o. ngoài h`nh tròn |z| > R và lim h(z) = 1.
z
Do do, neu () là du.ò.ng tròn {|z| = } th` ta co
Z
Z
Z
1
n
Pn0 (z)
dz const
h(z)
=
+
dz.
2i
Pn (z)
2i
z
2i
z2
()
()
()
àn den 0 khi nen

u. hai o. ve phai d
Nhu.ng tch phan th
Z
1
Pn0 (z)dz
= n.
2i
Pn (z)
()
u.c là da th
u.c ba.c n co d
ung n nghie.m trong C.
Nhu. va.y Np = n, t
y 4.4.1 và cong th
u.c (4.53) co the khai quat cho hàm phan h`nh.
Di.nh l
Tuy nhien trong tru.ò.ng ho..p này, no khong cho ta so khong-diem na`m trong
e mà ch cho hie.u
D
e Pf (D)
e
Nf (D)
e cac khong-diem và so Pf (D)
e cac cu..c diem cua hàm f trong
gi
u.a so Nf (D)
e Nhu. va.y ta co
D.
- i.nh l
D
y 4.4.2. Gia su. f (z) l`
a h`
am ph
an h`nh trong t
a.p ho..p mo. D, f 6=
e l`
a Nf v`
a s
o cu..c diem Pf . Gia su. D
o kh
ong-diem l`
a bien c
o
const v
o.i s
.
.
e
èn D D sao cho
o ng cua mi
hu
e D \ {N P }
D
e
(N v`
a P l`
a t
a.p c
ac kh
ong-diem v`
a cu..c diem cua h`
am f ). Khi d
o neu Nf (D)
e l
e th` ta
àn lu.o..t l`
a cu..c diem cua h`
am f trong D
a s
o kh
ong-diem v`
v`
a Pf (D)
c
o
Z 0
f (z)dz
1
e Pf (D),
e
= Nf (D)
(4.57)
2i
f (z)
e
D
i kh
`ng
èu du.o..c tnh m
àn b
o m
o
ong-diem v`
a m
o i cu..c diem d
o.t s
o l
a
trong d
c
ap cua n
o.
e
`
o.ng ho..p rieng, khi f H(D) th` ve phai cua (4.57) b
ang Nf (D).
Tru.`
359
e và Pf (D)
e là h
y hie.u
Ch
u.ng minh. Hien nhien ràng Nf (D)
u.u ha.n. Ta k
e vo.i cap tu.o.ng u
.ng là
b1, b2, . . . , bn là cac cu..c diem cua f na`m trong D
p(b1), p(b2 ), . . . , p(bn ) và nhu. va.y
e =
Pf (D)
n
X
p(bk ).
k=1
C
ung nhu. o. tren, lay cac khong-diem và cu..c diem làm tam ta du..ng cac
ung ngoài nhau t`
u.ng doi mo.t và
h`nh tròn S(aj ) và S(bj ) du be sao cho ch
e
c`
ung na`m trong D.
u.ng minh di.nh l
y 4.4.1 ta co
Tu.o.ng tu.. nhu. trong ch
1
2i
Z
e
D
f 0 (z)dz X 1
=
f (z)
2i
j=1
m
Z
S(aj )
X 1
f 0 (z)
dz +
f (z)
2i
j=1
f 0 (z)
dz.
f (z)
(4.58)
S(bj )
Doi vo.i cac khong-diem qua tr`nh l

y lua.n du.o..c tien hành nhu. o. tren.
Ta xet cac cu..c diem. Doi vo.i cu..c diem bj ta co
h(z)
;
(z bj )p(bj )
f 0 (z)
p(bj )
h0 (z)
=
,
+
f (z)
z bj
h(z)
f (z) =
(4.59)
trong do h(z) chnh h`nh và khong co khong-diem trong lan ca.n diem bj .
The (4.59) vào tch phan th
u. hai o. ve phai (4.58) và ap du.ng (4.55) ta
thu du.o..c
Z 0
m
n
X
1
f (z)dz X
=
n(aj )
p(bj )
2i
f (z)
j=1
j=1
e
D
e Pf (D).
e
= Nf (D)
- i.nh l
D
y 4.4.3. (Nguyen l
y acgumen)
360
ac gia thiet cua di.nh ly 4.4.2 ta c

V
o.i c
o
1
e Pf (D).
e
e argf (z) = Nf (D)
(4.60)
2 D
ong quanh theo c
ac tuyen d
ong 1 , 2 , . . . , n
N
oi r
o ho.n: gia su. diem z v`
.
.
cua bien c
o hu
o ng

e
e = i
èn D.
cua mi
D
iI
o diem w = f (z) se v`
ong quanh theo c
ac tuyen d
ong x
ac di.nh
Khi d
ong s
o v`
ong quay cua diem w theo c
ac tuyen bao diem
01 , 02 , . . . , 0n . T
`ng hie.u gi
èn
o 0-diem v`
o se b
a
u.a s
a s
o cu..c diem cua h`
am f trong mi
w = 0 d
e
D.
4.4.2
- i.nh l
D
y Rouch
e
Su. du.ng cac ket qua trong tiet tru.o.c ta se ch

y quan tro.ng
u.ng minh di.nh l
y Rouche.
sau day go.i là di.nh l
- i.nh l
D
y 4.4.4. (Rouche)
èn D; l`
a g(z) l`
a hai h`
a bien c
o
Gia su. f (z) v`
.
.
.
e D. Khi d
e
èn D
o neu |f (z)| > |g(z)| kh
ap no i tren = D
o ng cua mi
hu
th`:
a) h`
am f + g kh
ong c
o kh
ong-diem tren ;
e = Nf +g (D),
e
b) Nf (D)
e b
`
èn D
am f trong mi
ang s
o kh
ong-diem cua h`
am
a s
o kh
ong-diem cua h`
(t
u.c l`
e
f + g trong D).
èu khang di.nh th
u. nhat là hien nhien v` neu f (z)+g(z) =
Ch
u.ng minh. a) Di
0 th` |f (z)| = |g(z)| tren .
b) V` |f (z)| > |g(z)| > 0 f (z) 6= 0 tren . Theo di.nh l
y 4.4.1, so
e là
khong-diem cua hàm f (z) + g(z) trong D
Z 0
f (z) + g 0(z)
1
dz,
2i
f (z) + g(z)
361
v` f (z) + g(z) 6= 0 tren .

e n du.o.i da.ng
Ma.t khac, tch phan này co the bieu di
Z 0
Z
1
1
f (z) + g 0 (z)
d
dz =
[ln(f (z) + g(z))]dz
2i
f (z) + g(z)
2i
dz
Z
Z

1
g
d
d
1
(ln f )dz +
ln 1 +
dz
=
2i
dz
2i
dz
f
Z 0
Z
h
1
g(z) i
1
f (z)dz
d
+
ln 1 +
dz (*)
=
2i
f (z)
2i
dz
f (z)
Ta xet hàm
(z) =
f (z) + g(z)
f (z)
e dàng thay ràng tch phan th

D
u. hai o. ve phai cua (*) bàng
Z
d
1
,
2i
g
trong do là anh cua qua anh xa. = 1 + . Nhu.ng v`
f
g(z)

< 1,
f (z)
nen na`m tro.n trong h`nh tròn {| 1| < 1}. V` h`nh tròn này khong
ch
u.a diem = 0 nen
Z
1
d
= 0.
2i
Nhu. va.y
1
2i
1
f 0 (z) + g 0 (z)
dz =
f (z) + g(z)
2i
f 0 (z)
dz.
f (z)
362
V du. 2. T`m so khong-diem cua hàm

(z) = z 9 6z 4 + 3z 1
trong h`nh tròn {|z| < 1}.
Giai. Ta k
y hie.u
f (z) = 6z 4 ;
g(z) = z 9 + 3z 1
và do do f (z) + g(z) = (z).

Khi |z| = 1 ta co
|f (z)||z|=1 = 6;

|g(z)||z|=1 6 (|z|9 + 3|z| + 1)|z|=1 = 5.
y Rouche so khong-diem cua hàm

Do do |f |{|z|=1} > |g|{|z|=1} và theo di.nh l
.
trong h`nh tròn do n vi. là 4.
u.c Pn (z) b
a.c n trong v du. 1 (4.3) c
on
V du. 3. Ch
u.ng minh ra`ng da th
nghie.m trong C (di.nh ly Gauss).
Giai. Ta da.t
f (z) = a0 z n ,
g(z) = a1 z n1 + a2 z n2 + + an .
Vo.i |z| du lo.n, ta co
|f (z)| > |g(z)|.
Tha.t va.y, khi |z| > 1 ta co
|a1z n1 + + an | 6 |a1||z|n1 + + |an |
6 |z|n1 (|a1| + |a2| + + |an |)
Da.t M =
n
P
|am |. Khi do |z|n1 M < |a0z n | neu |z| >
m=1
|a0 z n | > |a1 z n1 + + an |
M
. Do do
|a0|
363
n M o
du.o..c thoa man khi |z| > R0 = max 1,
u.c
. T`
u. do suy ra ra`ng da th
|a0|
Pn (z) 6= 0 khi |z| > R0 . Ta da.t
(R) = {z C : |z| = R > R0 }.
Hàm f (z) và g(z) (f (z) + g(z) = Pn (z)) thoa man di.nh l
y Rouche trong h`nh
tròn {|z| 6 R}. Do do, so nghie.m cua Pn (z) trong C ba`ng so nghie.m cua
u.c da cho.
hàm f trong C và bàng ba.c cua da th
V du. 4. Tnh so nghie.m cua phu.o.ng tr`nh
0, 9 ez + 1 = 2z
èn D = {z C; |z| < 1, Rez > 0}.
trong mi
Giai. Ta da.t f (z) = 2z + 1, g(z) = 0, 9 ez .
Khi |z| = 1, x > 0 ta co
|f (z)| > 2|z| 1 = 1,
|g(z)| = 0, 9 ex 6 0, 9.
Khi x = 0, 1 6 y 6 1 ta co
|f (z)| =
p
1 + 4y 2 > 1;
|g(z)| = 0, 9.
Nhu. va.y
|f (z)|D > |g(z)|D .
1
èn D hàm f co mo.t khong-diem là z0 = nen theo di.nh l
y
V` trong mi
2
.
.
Rouche phu o ng tr`nh da cho co mo.t nghie.m trong D.
4.4.3
a.p ho..p mo.

Tnh b
at bi
en cua t
- i.nh l
`ng h
`
òng nh
D
y 4.4.5. Gia su. f (z) l`
at b
a
ang
a h`
am chnh h`nh, kh
ong d
.
.
.
o anh D = f (D) c
ung l`
a t
a.p ho. p mo.
s
o trong t
a.p ho. p mo D C. Khi d
trong C.
364
Ch
u.ng minh. Gia su. w0 là diem t`
uy y
thuo.c D và z0 là mo.t trong cac nghi.ch
òn ta.i h`nh tròn
anh cua no trong D. V` D là ta.p ho..p mo. nen t
o
n
S = z C : |z z0| < D.
àn thiet, ta co the cho
Bàng cach giam ban knh trong tru.ò.ng ho..p c
ra`ng h`nh tròn
n
o
S = z C : |z z0 | 6
y
khong ch
u.a cac w0 -diem khac ngoài diem z0 (v` f 6 const nen theo di.nh l
.
èu co la.p). Gia su

duy nhat, mo.i w0-diem d
= min |f (z) w0|.
(4.61)
zS
Hien nhien ràng > 0. Tha.t va.y, v` hàm f (z)w0 lien tu.c nen |f (z)w0|
òn ta.i w0-diem cua hàm
da.t cu..c da.i tren S. Do do, neu = 0 th` tren S t
èu do trai vo.i cach xay du..ng h`nh tròn S.
f . Di
àn ch
u.ng minh ràng
Bay giò. ta c
S = {|w w0 | < } D .
Gia su. w1 là diem t`
uy y
cua h`nh tròn S , t
u.c là
|w1 w0 | < .
(4.62)
f w1 = (f w0 ) + (w0 w1 ).
(4.63)
|f (z) w0| > ; z S
(4.64)
Ta xet bieu th
u.c
T`
u. (4.61) ta co
u. (4.62) - (4.64) ta thu du.o..c

và do do, t`
|f (z) w1| > |f (z) w0 | |w0 w1 | > 0,
z S.
4.5. Bài ta.p
365
èu kie.n di.nh l

Nhu. va.y hai hàm f (z) w0 và w1 w0 thoa man di
y Rouche.
Do do trong h`nh tròn S hàm f (z)w1 co so khong-diem ba`ng so khong-diem
u.c là co t nhat mo.t khong-diem, (diem z = z0 co the
cua hàm f (z) w0 , t
là khong-diem bo.i cua hàm f (z) w0). Nhu. va.y, trong S hàm f nha.n gia
uy y
, nen S D .
tri. w1 và do do w1 D . V` w1 là diem t`
u.ng minh.
Tnh mo. cua D du.o..c ch
- .inh l
èn)
D
y 4.4.6. (Nguyen l
y bao toàn mi
èn thu
o anh D =
a mi
o.c C v`
a f H(D), f 6 const. Khi d
Gia su. D l`
èn trong C.
f (D) l`
a m
o.t mi
àn ch
y 4.4.5. Ta c
u.ng
Ch
u.ng minh. Ta.p ho..p D là ta.p ho..p mo. theo di.nh l
u.ng diem t`
uy y
cua D và z1
minh D lien thong. Gia su. w1 và w2 là nh
là mo.t trong cac nghi.ch anh cua w1 , z2 là mo.t trong cac nghi.ch anh cua
w2 qua anh xa. f : f (z1 ) = w1 , f (z2 ) = w2 ; z1 , z2 D. V` D lien thong
òn ta.i du.ò.ng cong Jordan D noi z1 vo.i z2 . Gia su. co phu.o.ng
nen t
tr`nh z = (t), t [, ]. Khi do t [, ] hàm (t) D và () = z1,
e n tham so cua du.ò.ng
() = z2 . V` hàm f lien tu.c nen = f là bieu di
cong lien tu.c D noi w1 vo.i w2: () = (f )() = f (z1) = w1 ,
() = (f )() = f (z2 ) = w2 . Do va.y D là ta.p lien thong. Do do D là
èn.
mi
4.5
B`
ai t
a.p
1. Neu f H(D), D = {z : |z| < 1} và |f (z)| < 1 z D th`

f (z) f (z ) z z

0
0

6
; z0, z D
1 z 0z
1 f (z0 )f (z)
(*)
du.ng Bo d
è Schwarz.
Ch d
a n. Ap
2. Ch
u.ng minh ra`ng neu F H(D), D = {z : |z| < R} và |F (z)| 6 M
z D th`
F (z) F (z )
2MR

0
, z0, z D.

6 2
z z0
|R z 0 z|
366
du.ng (*) cho hàm f (z) = F (Rz) .
Ch d
a n. Ap
M
.
3. Ch
u ng minh ràng
ab
|a| |b|

,

>
1 ab
1 |a||b|
a, b {z : |z| < 1}.
4. Ch
u.ng minh ràng neu hàm f (z) chnh h`nh và |f (z)| < 1 trong h`nh tròn
do.n vi. th`
|f (z)| 6
|z| + |f (0)|
1 + |f (0)||z|
du.ng 3 và 1.
Ch d
a n. Ap
èu:
5. T`m nh
u.ng ta.p ho..p diem mà tren do cac chuo i sau day ho.i tu. d
2
P cos n z
,
1.
n2
n=1
1 n
P
1 o
2n
z 2n .
2.
n
z
n=1 2
.
Ch
u ng to ra`ng tren cac ta.p do hai chuo i noi tren khong cho phep lay da.o
èu do khong mau thua n vo.i di.nh
hàm t`
u.ng so ha.ng. Hay giai thch ta.i sao di
l
y Weierstrass?
àn ao cua hàm nguyen f (z) bi. cha.n bo.i ha`ng so M tren toàn
6. Gia su. ph
ma.t phang. Ch
u.ng minh ràng khi do hàm f là ha`ng so.
Ch d
a n. da.t (z) = eif (z) và xet |(z)|.
òn ta.i hay khong hàm chnh h`nh ta.i diem z = 0
7. Hay xac di.nh xem co t
1
và ta.i cac diem zn = , n = 1, 2, . . . no nha.n gia tri.
n
1 0
khi n = 1,
=
1)
f
1
n
khi n 6= 1;
2n
1
1
n
=
cos2
2)
f
n
2n
2
4.5. Bài ta.p
367
z/2
khi z 6= 1,
khi z = 1;
òn ta.i, f (z) =

Tra l`
o.i. 1) T
òn ta.i
2) Khong t
òn ta.i hay khong hàm chnh h`nh

8. Hay xet xem trong h`nh tròn do.n vi. co t
mà
1
n
1)
f
=
, n = 2, 3, . . . ;
n
n+1
1 1 , n 6= 1,
= n2
2)
f
0,
n
n = 1.
1
òn ta.i, f (z) =
Tra l`
o.i. 1) T
;
1+z
òn ta.i.
2) Khong t
9. Gia su. a là diem bat thu.ò.ng cot yeu cua hàm f . Hay xet xem a là diem
1
?
bat thu.ò.ng loa.i nào doi vo.i
f (z)
Tra l`
o.i. Diem gio.i ha.n cua cac cu..c diem hoa.c diem bat thu.ò.ng cot yeu.
òn ta.i cac
u.ng minh ra`ng t
10. Gia su. z0 là cu..c diem cap m cua f (z). Ch
ha`ng so du.o.ng , A, B sao cho z {0 < |z z0| < } ta co:
A
B
6 |f (z)| 6
m
|z z0 |
|z z0|m
y Liouville ba`ng cach tnh tch phan
11. Hay ch
u.ng minh di.nh l
Z
f (z)
dz, L(R) = {z : |z| = R}, |a| < R, |b| < R
(z a)(z b)
L(R)
và u.o.c lu.o..ng tch phan ay khi R .
Ch d
a n. Hay ch
u.ng minh ràng tch phan I ba`ng
f (b) f (a)
.
I = 2i
ba
12. Xac di.nh so nghie.m cua da th
u.c P (z) = z 5 12z 2 + 14:
368
1+ trong vành tròn V1 = {z : 0 < |z| < 2};
2+ trong vành tròn V2 = {z : 1 < |z| < 2};
3+ trong nu.a ma.t phang ben phai.
Tra l`
o.i. 1+ NV1 (f ) = 5; 2+ NV2 (f ) = 2; 3+ N (f ) = 2.
u.c
13. Hay xac di.nh cac nghie.m cua da th
P (z) = z 4 + z 3 + 4z 2 + 2z + 3
àn tu. nào cua ma.t phang ph
u.c
na`m trong nh
u.ng goc ph
àn tu. th
u. II và th
u. III.
Tra l`
o.i. Trong goc ph
u.c ba.c n th` du.ò.ng m
u.c LR = {z
14. Ch
u.ng minh ràng neu P (z) là da th
C : |P (z)| = R} (du.ò.ng lemniscate) co the phan ra thành khong qua n thành
àn lien thong.
ph
du.ng nguyen l
Ch d
a n. Ap
y modun cu..c da.i.
Chu.o.ng 5
H`
am da tri. v`
a di
e.n Riemann
5.1
5.2
5.3
ap th
ac tri
en cua Weierstrass . . . .
Phu.o.ng ph
5.1.1
àn tu. chnh t
Ph
ac . . . . . . . . . . . . . . . . . . 371
5.1.2
- iem b
àn tu. chnh t
D
at thu.`
o.ng cua ph
ac . . . . . . 372
5.1.3
Phu.o.ng ph
ap th
ac trien cua Weierstrass . . . . . . 373
5.1.4
H`
am kh
ong cho phep th
ac trien giai tch . . . . . . 378
C
ac phu.o.ng ph
ap kh
ac . . . . . . . . . . . . . . .
380
5.2.1
Th
ac trien giai tch theo tuyen . . . . . . . . . . . 380
5.2.2
Th
ac trien d
oi x
u.ng . . . . . . . . . . . . . . . . . 386
H`
am giai tch d u . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
391
5.3.1
Kh
ai nie.m h`
am giai tch du . . . . . . . . . . . . . 391
5.3.2
5.3.4
M
o.t v`
ai v du. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 393
Tnh
do.n
tri.
v`
a
da
tri..
.
- i.nh l
D
y do n tri. (monodromie) . . . . . . . 396
Nh
anh v`
a phu.o.ng ph
ap t
ach nh
anh chnh h`nh . . 399
5.3.5
è diem b
Kh
ai nie.m v
o.ng . . . . . . . . . . . 405
at thu.`
5.3.3
5.4
370
è di
Kh
ai ni
e.m v
e.n Riemann . . . . . . . . . . . .
412
Chu.o.ng 5. Hàm d a tri. và die.n Riemann
370
5.5
5.4.1
àu . . . . . . . . . . . . . . . . . 413
M
o.t s
o v du. mo. d
5.4.2
Phu.o.ng ph
ap du..ng die.n Riemann . . . . . . . . . 419
B`
ai t
a.p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
420
èn cho
Trong cac chu.o.ng tru.o.c ta da xet cac hàm chnh h`nh trong mi
èn do. Su..
tru.o.c và da khong quan tam den ban chat cua hàm o. ngoài mi
àn thiet de co su.. khao sat cac hàm
khao sat co tnh chat di.a phu.o.ng do là c
èn t
òn ta.i noi chung cua
mo.t cach toàn cu.c - t
u.c là khao sat hàm trong mi
no.
Nguyen nhan chung trong su.. xuat hie.n tnh da tri. cua thac trien giai tch
èn cho tru.o.c ra mi
èn ro.ng ho.n là o. cho : cac
mo.t hàm chnh h`nh t`
u. mo.t mi
u.c C khong phai là mo.t ta.p ho..p du.o..c sap th
u. tu..,
diem cua ma.t phang ph
trong khi phep thac trien ch co the do.n tri. trong tru.ò.ng ho..p khi ta co mo.t
u.a cac diem mà tren do qua tr`nh thac trien giai tch du.o..c
th
u. tu.. co di.nh gi
e n ra.
di
èu c
àn nhan ma.nh là trong l
ung c
y thuyet hàm ngu.ò.i ta khong
Mo.t di
u. cac hàm da tri. v` ngay cac hàm ngu.o..c cua nh
u.ng hàm
du.o..c phep loa.i tr`
è co. ban
ung da co the là khong do.n tri.. Do do van d
do.n tri. gian do.n nhat c
àn xay du..ng mo.t quan diem khong mau thua n, can doi và logic doi vo.i
là c
cac hàm da tri..
5.1
ap th
ac tri
en cua Weierstrass
Phu.o.ng ph
àu tien hàm ch du.o..c xac di.nh o. trong h`nh

Trong l
y thuyet Weierstrass, d
àu tien. Sau do, hàm du.o..c xac di.nh bo.i cac
tròn ho.i tu. cua chuo i lu
y th`
u.a d
gia tri. cho bo.i chuo i do và mo.i thac trien cua no.
Trong mu.c này ta se tr`nh bày mo.t cach ngan go.n qua tr`nh thac trien
ap chu
an cua thac trien.
giai tch theo Weierstrass hay còn go.i là phu.o.ng ph
5.1. Phu.o.ng phap thac trien cua Weierstrass
5.1.1
371
àn tu. chnh t

Ph
ac
èn D trong di.nh ngha 13.1 là mo.t h`nh tròn. Neu tam a cua h`nh
Gia su. mi
tròn thuo.c C (h
u.u ha.n !) th` h`nh tròn do co da.ng
S(a) = {|z a| < Ra , Ra 6 }.
Neu a = th` S(a) = {|z| > Ra , Ra > 0}. Khi do trong h`nh tròn S(a) hàm
e n du.o.i da.ng
f co the bieu di
P
an (z a)n , z {|z a| < Ra };
fa (z) = n>0
P
an z n ,
z {|z| > Ra }.
n>0
- i.nh ngha 5.1.1. Ca.p Pa = (S(a); fa(z)), trong do fa (z) là tong cua chuo i
D
lu
y th`
u.a vo.i tam ta.i diem a và S(a) là h`nh tròn ho.i tu. cua no du.o..c go.i là
àn tu. chnh t

mo.t ph
ac vo.i tam ta.i a và S(a) du.o..c go.i là h`nh tròn ho.i tu.
cua Pa .
àn tu. chnh tac vie.c di.nh ngha thac trien giai tch tru..c
Doi vo.i cac ph
àn do.n gian ho.n v` cac h`nh tròn ho.i tu. giao
tiep và thac trien giai tch co ph
àn thiet phai ch ro phep
nhau theo mo.t ta.p ho..p lien thong và do do khong c
àn lien thong nào cua giao.
thac trien giai tch du.o..c tien hành qua thành ph
Ta co
- i.nh ngha 5.1.2. Gia su. S(a1), S(a2), . . . , S(an ) là day h
D
u.u ha.n cac h`nh
tròn thuo.c C sao cho tam ai+1 cua h`nh tròn S(ai+1 ) nàm trong h`nh tròn
o.t xch. Neu fai (z)
S(ai), i = 1, 2, . . . , n 1. Day h`nh tròn ay du.o..c go.i là m
àn tu. chnh tac vo.i h`nh tròn ho.i tu. S(ai) và fai+1 (z) là thac trien giai
là ph
ac trien
tch tru..c tiep cua fai , i = 1, 2, . . . , n 1 th` ta noi ra`ng fa1 du.o..c th
giai tch theo xch c
ac h`nh tr`
on.
àn tu. chnh tac fb (z) là thac trien giai tch cua
T`
u. do ta r
ut ra là: ph
àn tu. chnh tac fa (z) neu
ph
a) hoa.c fb (z) là thac trien giai tch tru..c tiep cua fa(z);
372
àn tu.
b) hoa.c fb (z) là khau cuoi c`
ung cua mo.t xch h
u.u ha.n cac ph
fa(z) = fa1 (z), fa2 (z), . . . , fan (z) = fb (z),
trong do mo i chuo i faj (z) là thac trien giai tch tru..c tiep cua faj1 (z), j =
1, . . . , n 1.
e dàng thay ràng quan he. thac trien giai tch gi
àn tu. chnh
D
u.a cac ph
tac co cac tnh chat:
àn tu. chnh tac là thac trien giai tch cua chnh
1. tnh phan xa.: mo i ph
no;
àn tu. chnh tac fb (z) là thac trien giai tch cua
2. tnh d
oi x
u.ng: neu ph
àn tu. fa(z) là thac trien giai tch cua ph
àn tu. fb (z);
àn tu. fa (z) th` ph
ph
c c
àn tu.
àu: Neu ph
àn tu. fb (z) là thac trien giai tch cua ph
3. tnh b
a
àn tu. fc (z) là thac trien giai tch cua fb (z) th` fc (z) là thac trien
fa (z), ph
giai tch cua fa (z).
5.1.2
- i
àn tu. chnh t

o.ng cua ph
D
em b
at thu.`
ac
àn tu. chnh tac vo.i tam a và ban knh ho.i tu. Ra . Ta xet
Gia su. fa (z) là ph
diem s nào do tren bien (Ra ) = {|z a| = Ra } cua h`nh tròn ho.i tu. cua
fa (z). Cac diem cua (Ra ) = (R) co the chia thành hai lo.p.
òn ta.i ph
àn tu. chnh tac fs (z)
1. Ta.i diem s da cho cua du.ò.ng tròn (R) t
u.ng diem này du.o..c go.i là nh
u.ng diem
là thac trien tru..c tiep cua fa (z). Nh
chnh quy cua fa (z).
òn ta.i. Nh
àn tu. nhu. the khong t
u.ng diem này du.o..c go.i là nh
u.ng
2. Ph
àn tu. chnh tac fa(z).
diem b
at thu.`
o.ng cua ph
T`
u. di.nh ngha diem chnh quy suy ra ra`ng: neu z0 (Ra ) là diem chnh
èu là diem chnh quy. Do do, neu
quy th` mo.i diem cua cung 3 z0 nào do d
òn ta.i vo so diem chnh quy. Ngu.o..c la.i
òn ta.i mo.t diem chnh quy th` se t
t
èu này, diem bat thu.ò.ng co the là duy nhat.
vo.i di
àn tu. chnh
V` bien (Ra ) là dong nen cac diem bat thu.ò.ng cua mo.t ph
tac la.p thành mo.t ta.p ho..p dong. Noi cach khac, diem gio.i ha.n cua cac diem
ung là diem bat thu.ò.ng.
bat thu.ò.ng c
373
àn tu. chnh tac ta co

è diem bat thu.ò.ng cua ph
V
- i.nh l
on h
o.i tu. cua
D
y 5.1.1. Tren bien (Ra ) = {|z a| = Ra } cua h`nh tr`
i luy th`
c.
àn tu. chnh t
o t nh
at m
o.t diem b
at thu.`
o.ng cua ph
a
chu
o
u.a fa (z) c
òn ta.i mo.t diem bat thu.ò.ng nào cua
Ch
u.ng minh. Gia su. tren (Ra ) khong t
àn tu. chnh tac. Khi do hàm này co the thac trien giai tch den mo.i diem
ph
y hie.u là (z). Nhu.
na`m tren (Ra ). Ket qua cua thac trien giai tch du.o..c k
va.y (z) fa (z), z S(a). Theo di.nh ngha thac trien giai tch, doi vo.i mo i
èu t
òn ta.i h`nh tròn S() vo.i tam ta.i mà trong do (z)
diem (Ra ) d
chnh h`nh.
Nhu. va.y du.ò.ng tròn (Ra ) du.o..c phu bo.i vo so h`nh tròn vo.i tam nàm
tren (Ra).
è Heine - Borel, t`
u. phu vo ha.n do co the trch mo.t phu con h
u.u
Theo bo d
òn ta.i he. cac h`nh tròn S(j ) j = 1, 2, . . . , n; j (Ra ) phu
ha.n, ngha là t
è nhau S(j ) và S(j+1 )
(Ra). Gia su. zj là mo.t diem cua giao hai h`nh tròn k
(j = 1, 2, . . . , n; S(n+1 ) S(1 )) nàm ngoài S(a). Ta da.t R = min |zj a|.
16j6n
ung vo.i fa (z) trong S(a) và chnh h`nh trong h`nh tròn
Khi do hàm (z) tr`
u. do suy ra ràng hàm fa (z) bieu
lo.n ho.n S0 (a) = {|z a| < R, R > Ra }. T`
e n chuo i lu
di
y th`
u.a ho.i tu. trong h`nh tròn S0(a) vo.i ban knh ho.i tu. R > Ra .
èu này khong the xay ra.
Nhu.ng di
Ta co he. qua sau day.
`
H
e. qua 5.1.1. B
an knh h
o.i tu. cua chu
o i luy th`
u.a fa (z) b
ang khoang c
ach
.
.
.
.
àn nh
àn tu chnh t
at thu `
am a den diem b
o ng g
at cua ph
ac.
t`
u t
èu tru.ò.ng ho..p, di
èu khang di.nh này cho phep ta t`m ban knh
Trong nhi
.
ho.i tu. cua chuo i lu
y th`
u a mo.t cach rat co hie.u lu..c mà khong su. du.ng cong
th
u.c Cauchy - Hadamard.
5.1.3
ap th
ac tri
en cua Weierstrass
Phu.o.ng ph
Phu.o.ng phap thac trien giai tch cua Weierstrass du..a tren vie.c ap du.ng mo.t
èn D th`
cach co he. thong chuo i Taylor. Neu hàm f (z) chnh h`nh trong mi
374
no co the khai trien thành chuo i Taylor ta.i lan ca.n cua mo i diem z0 D vo.i
ban knh ho.i tu. R0 khong be ho.n khoang cach ngan nhat 0 t`
u. z0 den bien
u.a
D. Neu ban knh ho.i tu. lo.n ho.n khoang cach ngan nhat do th` chuo i v`
àn h`nh tròn na`m ngoài mi
èn
thu du.o..c se xac di.nh hàm chnh h`nh trong ph
u.a thu
D và tr`
ung vo.i f (z) trong h`nh tròn {|z z0| < 0 }. Do do chuo i v`
y 13.5)
du.o..c cho ta thac trien hàm vào h`nh tròn |z z0| < R0 } (xem di.nh l
.
è sau ta ch c
àn xet cac khai trien Taylor và d`
ung cac khai
Nhu va.y, v
trien do de thu..c hie.n thac trien giai tch.
àu t`
u.
No.i dung cua phu.o.ng phap Weierstrass là nhu. sau. Gia su. ta bat d
chuo i lu
y th`
u.a
fa1 (z) =
an (z a1 )n
(5.1)
n>0
co ban knh ho.i tu. h

u.u ha.n Ra1 > 0. Chuo i do se xac di.nh hàm fa1 (z) chnh
h`nh trong h`nh tròn S(a1) = {|z a1| < Ra1 }. Neu ta lay diem a2 vo.i modun
e dàng thay ràng cac gia tri. fa1 (a2), fa0 (a2), . . . , d(p)
be ho.n Ra1 , th` d
a1 (a2 )
1
è ma.t l
y thuyet) theo cac cong th
u.c
du.o..c tnh (v
fa(p)
(a2)
1
n(n 1) (n p + 1)an (a2 a1)np .
n=p
Do do ta co the xet chuo i Taylor

X fa(p)
1 (a2 )
p>0
p!
(z a2)p ;
(0! = 1).
(5.2)
Ta nha.n xet ra`ng vie.c khai trien hàm fa1 (z) thành chuo i theo cac lu
y
.
.
th`
u a cua (z a2) co the tien hành mo.t cach nhanh chong bàng cach du. a vào
he. th
u.c
(z a)n = [(z a2) + (a2 a1 )]n
X
=
Cnk (a2 a1)nk (z a2)k
06k6n
375
u.c v`
u.a viet vào (5.1).
và nhom cac t`
u. cua chuo i thu du.o..c sau khi the bieu th
Gia su. chuo i (5.2) ho.i tu. trong h`nh tròn
S(a2) = {|z a2| < Ra2 , Ra2 > Ra1 |a2 a1 |}.
Neu Ra2 = Ra1 |a2 a1| th` h`nh tròn S(a2 ) tiep x
uc trong vo.i h`nh tròn
S(a1). Trong tru.ò.ng ho..p này ta khong thu du.o..c thac trien giai tch.
Gia su. Ra2 > Ra1 |a2 a1 |. Khi do h`nh tròn S(a2) vu.o..t ra khoi gio.i
ha.n cua h`nh tròn S(a1). Trong h`nh tròn S(a2) chuo i (5.2) xac di.nh hàm
fa2 (z) chnh h`nh trong S(a2) và
fa1 (z) fa2 (z),
z S(a1) S(a2).
u. h`nh tròn S(a1 )

Do do fa2 (z) là thac trien giai tch tru..c tiep cua fa1 (z) t`
vào h`nh tròn S(a2).
èn S(a1) S(a2) ta thu du.o..c hàm chnh h`nh
Nhu. va.y, trong mi
f (z), z S(a ),
a1
1
f (z) =
fa (z), z S(a2 ).
2
Noi cach khac: hàm f (z) chnh h`nh trong

èn gio.i ha.n bo.i cac cung tròn AmB và AnB
mi
ung thay ràng neu z = a3
(h`nh V.1). T`
u. do ta c
thuo.c h`nh qua.t Aa1B cua S(a1) th` ban knh ho.i
e n hàm f (z) ta.i
tu. cua mo i chuo i Taylor bieu di
.
u. diem a3
diem a3 se khong be ho n khoang cach t`
èn AmBnA và lo.n ho.n Ra1 |a3|,
den bien cua mi
èu cho phep
và mo i diem cua h`nh qua.t Aa1B d
thac trien giai tch hàm f (z) ra khoi gio.i ha.n
èn
cua S(a1 ). Do do, neu doi vo.i a2 nào do mi
Ra2 = Ra1 |a2| th` ta khong the thac trien giai
H`nh V.1
.
tch ba`ng cach xuat phat t`
u cac diem na`m tren ban knh a1H di qua diem
a2, trong do H là diem cuoi cua ban knh h`nh tròn S(a1). Trong tru.ò.ng ho..p
này, diem H là diem bat thu.ò.ng cua fa1 (z).
376
V` tren bien cua h`nh tròn ho.i tu. cua chuo i lu

y th`
u.a co t nhat mo.t diem
ung co the
bat thu.ò.ng nen cac diem bat thu.ò.ng co the ro.i vào A hoa.c B. C
èu là diem bat thu.ò.ng doi vo.i
xay ra tru.ò.ng ho..p mo.i diem cua AmBnA d
u.a. Gia su. ra`ng khong
f (z), khi do f (z) khong the thac trien ro.ng ho.n n
èu là diem bat thu.ò.ng. Khi do t`m du.o..c diem
phai mo.i diem cua AmBnA d
a3 và chuo i
X f (q) (a3 )
q>0
q!
(z a3 )q
àn h`nh
vo.i h`nh tròn ho.i tu. S(a3 ) vu.o..t ra khoi gio.i ha.n AmBnA. Trong ph
.
.
.
tròn S(a3) nàm ngoài AmBnA ta se thu du o. c mo.t thac trien mo i cua f (z)
àn phan bie.t a3 thuo.c S(a1 ) hay S(a2 ). Nhu. va.y ta thu du.o..c
mà khong c
hàm chnh h`nh
f (z), z S(a1),
a1
f (z) = fa2 (z), z S(a2),
fa (z), z S(a3).
3
Sau khi bu.o.c th

u. hai này da hoàn thành ta chuyen sang bu.o.c th
u. ba,
th
u. tu.,...
òn ta.i mo.t day cac ph
àn tu. chnh tac
Gia su. t
fa1 (z), fa2 (z), fa3 (z), . . . , fan (z);
sao cho chuo i faj (z) là thac trien giai tch tru..c tiep cua faj1 (z), 1 6 j 6 n1.
àn tu. chnh tac fan (z) là thac trien giai tch cua ph
àn tu. chnh tac
Khi do ph
fa1 (z) do.c theo day xch cac h`nh tròn S(a1), S(a2), . . . , S(an ).
Thua.t toan da neu tren day de thac trien giai tch co the tien hành vo
ha.n neu ta cho.n tam cua cac khai trien Taylor là nh
u.ng diem chnh quy ngày
àn tu. chnh tac da thu du.o..c.
càng mo.i doi vo.i cac ph
àn tu. chnh tac faj (z) và faj1 (z) là thac trien
Ta nha.n xet ràng v` hai ph
giai tch tru..c tiep cua nhau nen
S(aj ) S(aj1) 6= .
377
Tha.t va.y, neu S(aj ) S(aj1 ) th` faj (z) là hàm chnh h`nh trong h`nh tròn
tam aj ban knh lo.n ho.n ban knh Raj . Do do h`nh tròn S(aj ) khong còn là
u.a.
h`nh tròn ho.i tu. cua faj (z) n
àu tien f1(z) du.o..c cho trong h`nh tròn S(0) = {|z| <
V du. 1. Gia su. hàm d
1} bo.i chuo i
X
zn .
f1 (z) =
n>0
1
.
1z
uy y
trong h`nh tròn S(0) và khai trien hàm f1 (z)
Ta cho.n diem z0 6= 0 t`
e dàng thay ràng khai trien Taylor cua f1 (z) ta.i
theo lu
y th`
u.a (z z0 )n . D
lan ca.n z0 co da.ng
Hien nhien tong f1 (z) =
f2(z) =
(n)
a1n (z z0)n ,
a1n =
1
f1 (z0 )
=
n!
(1 z0 )n+1
Do do
f2(z) =
X (z z0 )n
(1 z0 )n+1
e dàng kiem tra ra`ng ban knh ho.i tu. R0 cua chuo i này ba`ng |1 z0 |. Neu
D
diem z0 khong nàm tren doa. n [0, 1] th` R0 = |1 z0| > 1 |z0 |, ngha là R0
lo.n ho.n khoang cach t`
u. z0 den du.ò.ng tròn S(0). Do do, h`nh tròn ho.i tu.
S(z0) = {|z z0 | < R0 } vu.o..t ra khoi gio.i ha.n cua du.ò.ng tròn S(0). Trong
1
h`nh tròn S(z0 ) chuo i tren day xac di.nh hàm chnh h`nh f2 (z) =
và
1z
f2 (z) = f1 (z),
z S(0) S(z0).
u. S(0) vào S(z0). V` R0 = |1z0 |

Nhu. va.y f2 (z) là thac trien giai tch cua f1 t`
ba`ng khoang cach t`
u. diem 1 den diem z0 nen vo.i mo.i vi. tr cua z0 trong S(0)
èu phai di qua diem z = 1.
bien S(z0) d
Bay giò. ta lay diem z1 6= z0, z1 {|z z0| < |1 z0 |} làm tam và la.i thu
du.o..c khai trien
X (z z1)n
n>0
1 z1)n+1
378
1
ho.i tu. trong h`nh tròn S(z1) = {|z z1| < |1 z1 |} den hàm f3 (z) =
1z
àn chung cua S(z1) vo.i mi
èn xac di.nh
tr`
ung vo.i hàm f1 và f2 trong cac ph
èn S(z1 ) =
cua hàm f1 và f2 . Do do f3 (z) là thac trien giai tch cua f1 ra mi
èu
{|z z1|, |1 z1|}. Vo.i mo.i vi. tr cua diem z1 bien cua h`nh tròn S(z1) d
phai di qua diem z = 1.
Bàng cach la.p la.i qua tr`nh do, ta thu du.o..c thac trien giai tch hàm f1(z)
ra toàn ma.t phang tr`
u. diem z = 1. Nhu. va.y hàm
F (z) =
1
1z
èn D = C \ {1}.
là thac trien giai tch cua f1 (z) t`
u. h`nh tròn do.n vi. ra mi
è ma.t l
Nh
a.n xet 5.1.1. 1. V
y thuyet, phu.o.ng phap thac trien cua Wreierstrass tie.n lo..i trong mo.i tru.ò.ng ho..p. Nhu.ng trong cac bài toan cu. the, vie.c
èu kho khan bo.i tnh ph
u.c ta.p cua no.
ap du.ng phu.o.ng phap do ga.p rat nhi
y
2. Qua tr`nh thac trien giai tch du.o..c tr`nh bày tren day là co. so. cua l
.
.
.
thuyet hàm so du o. c Weierstrass du a ra, trong do Weierstrass da lay chuo i
èn tang de di.nh ngha hàm giai tch mà ta se tr`nh bày trong
lu
y th`
u.a làm n
mu.c sau.
5.1.4
H`
am kh
ong cho ph
ep th
ac tri
en giai tch
àn lo.n cac chuo i lu

èu cho phep thac trien giai
Tuy ph
y th`
u.a thong thu.ò.ng d
àu tien nhò. cac chuo i Taylor,
tch ra khoi gio.i ha.n cua h`nh tròn ho.i tu. d
y th`
u.a phep thac trien giai
nhu.ng khong nen ngh ràng doi vo.i mo.i chuo i lu
èu luon luon thu..c hie.n du.o..c. Weierstrass, ngu.ò.i d
àu tien du.a ra di.nh
tch d
òn ta.i nh
àn
u.ng ph
u.ng to ba`ng v du. ra`ng t
ngha thac trien giai tch, da ch
èu l`
tu. chnh tac mà mo.i diem bien cua h`nh tr`
on h
o.i tu. d
a diem b
at thu.`
o.ng,
o.ng b
at thu.`
o.ng.
ngha là bien cua h`nh tròn ho.i tu. là mo.t du.`
Ta xet chuo i
f (z) = 1 + z + z 2 + z 6 + + z n! + . . .
(5.3)
379
e dàng thay ràng ban knh ho.i tu. cua chuo i (5.3) là bàng 1. Do do tren
D
du.ò.ng tròn do.n vi. co t nhat mo.t diem bat thu.ò.ng cua hàm f (z).
àn den diem z = 1 t`
Neu d
u. pha trong th` mo i so ha.ng cua chuo i (5.3)
èu d
àn den 1, còn tong cua no th` d
àn den . T`
u. do suy ràng z = 1 là
d
diem bat thu.ò.ng cua (z).
èu t
òn ta.i nh
u.ng diem
Tren mo i cung be t`
uy y
cua du.ò.ng tròn {|z| = 1} d
u.u ty nào do. Ta da.t
co acgumen bàng 2 nhan vo.i mo.t so h
m
z = re2i n ,
r<1
m, n Z. Khi do
z n! = rn! e2im(n1)! = rn!
z (n+1)! = (z n! )n+1 = (rn! )n+1 = r(n+1)! , . . .
T`
u. do co the viet chuo i (5.3) du.o.i da.ng
f (z) = (1 + z + z 2 + + z (n1)! ) + rn! + r(n+1)! + . . .
Khi r 1, bieu th
u.c trong dau ngoa.c
1 + z + + z (n1)!
àn den . Di
àn den mo.t gio.i ha.n nào do, còn ph
àn du. d
èu do ch
d
u.ng to
m
èu là diem bat thu.ò.ng cua hàm f (z). V` ta.p
ra`ng cac diem da.ng z = e2i n d
m
ho..p cac diem z = e2i n , m, n Z la.p nen ta.p ho..p tr`
u ma.t khap no.i tren
du.ò.ng tròn {|z| = 1} và v` ta.p ho..p cac diem bat thu.ò.ng là dong nen mo.i
èu là diem bat thu.ò.ng cua hàm f (z).
diem thuo.c du.ò.ng tròn do.n vi. d
Trong tru.ò.ng ho..p này hàm f (z) hoàn toàn khong the thac trien den diem
z na`m ngoài du.ò.ng tròn {|z| = 1} và mo.t hàm nhu. va.y du.o..c go.i là hàm
khong thac trien du.o..c, còn du.ò.ng tròn {|z| = 1} du.o..c go.i là bien tu.. nhien
cua hàm.
380
5.2
ap kh
ac
C
ac phu.o.ng ph
òn ta.i th` thac trien do co the xay

Neu thac trien giai tch cua mo.t hàm t
èn tròn nhu. da mo ta trong mu.c tru.o.c. Nhu.ng
du..ng bo.i mo.t xch cac mi
khai nie.m này còn chu.a hoàn toàn tie.n lo..i de thu du.o..c mo.t bieu tu.o..ng ro
è da.c tnh da tri. xuat hie.n trong thac trien giai tch. Khai nie.m co
ràng v
hie.u lu..c nhat de da.t du.o..c mu.c dch do là khai nie.m thac trien giai tch theo
tuyen.
5.2.1
Th
ac tri
en giai tch theo tuy
en
èu
Khong ha.n che tong quat, ta co the gia thiet ra`ng mo.i tuyen dang xet d
du.o..c tham so hoa tren doa.n I = [0, 1].
Thac trien giai tch theo tuyen du.o..c di.nh ngha nhu. sau.
- i.nh ngha 5.2.1. Gia su. cho tuyen
D
:I C
àu a = (0) và diem cuoi b = (1), và ph
àn tu. chnh tac
vo.i diem d
X
an (z (0))n
f (z) = f(0)(z) =
n>0
àu cua tuyen . Ta noi ràng ph

àn tu. chnh tac
vo.i tam (0) = a ta.i diem d
ac trien giai tch du.o..c theo tuyen neu
f0 th
òn ta.i ho. cac ph
àn tu. chnh tac
1. t
X
an (z (t))n , t I
ft () = f(t) (z) =
n>0
vo.i tam ta.i diem at = (t) và ban knh ho.i tu. Rt = R((t)) 6= 0 (ngha là
èu tu.o.ng u
àn tu. chnh tac ft );
.ng vo.i ph
mo i gia tri. t I d
2. neu u(t0) [0, 1] là lan ca.n lien thong cua diem t0 I mà
(t) S[(t0)] = {|z (t0)| < Rt0 },
t u(t0)
àn tu. chnh tac ft là thac trien giai tch tru..c tiep
y, ph
th` vo.i t u(t0) bat k`
cua ft0 .
5.2. Cac phu.o.ng phap khac
381
àn tu.
Trong tru.ò.ng ho..p f0 thac trien du.o..c theo tuyen th` ta noi ràng ph
chnh tac f1 = f(1) cua ho. tren (vo.i tam ta.i diem cuoi b = (1) cua tuyen)
àn tu. chnh
u. f0 ba`ng thac trien giai tch theo . Ngu.o..c la.i, ph
thu du.o..c t`
u. f1 ba`ng thac trien giai tch theo tuyen .
tac f0 thu du.o..c t`
Thac trien giai tch theo tuyen co the xem nhu. tru.ò.ng ho..p gio.i ha.n cua
èn và
èn: thay cho xch h
thac trien giai tch theo mo.t xch mi
u.u ha.n cac mi
.
.
.
èn tu o ng u
ng do, ta se lay mo.t ho. lien tu.c cac
hàm chnh h`nh trong cac mi
èn. V
è sau ta se thay ràng thac trien giai tch theo tuyen luon
hàm và mi
è thac trien giai tch theo mo.t xch cac h`nh tròn.
luon co the du.a v
.
Bay giò ta chuyen sang xet mo.t so tnh chat cua thac trien giai tch theo
tuyen.
- i.nh l
`ng
òng nh
D
y 5.2.1. B
an knh h
o.i tu. R(a) cua chu
o i fa (z) ho
a.c d
at b
a
v
o c`
ung, ho
a.c l`
a h`
am lien tu.c cua t
am a.
Ch
u.ng minh. Gia su. R(a) < doi vo.i t0 nào do, a0 = (t0). Ta lay t1 sao
àn tu. chnh tac ft0 (z) và
cho diem (t1) nàm trong h`nh tròn ho.i tu. cua ph
|(t0) (t1 )| <
R(a0 )
Khi do ban knh ho.i tu. cua chuo i ft1 (z) khong be ho.n khoang cach t`
u.
(t1) den bien cua h`nh tròn ho.i tu. ft0 (z). Do do
R[(t1 )] > R[(t0 )] |(t0) (t1 )|.
Diem (t0) nàm trong h`nh tròn ho.i tu. cua ft1 (z) nen
R[(t0 )] > R[(t1 )] |(t0) (t1 )|.
Nhu. va.y
|R((t0 )) R((t1 ))| 6 |(t0) (t1)|
y.
và t`
382
- i.nh l
àn tu. chnh t

o.c theo
D
y 5.2.2. Phep th
ac trien giai tch ph
ac cho tru.
àn tu. chnh t

tuyen lu
on lu
on d
a n den m
o.t ph
at kh
ong phu.
ac P1 duy nh
.
.
àn tu thu. c hie.n th

ac trien.
thu
o.c v`
ao c
ach cho.n ho. c
ac ph
àn
ung mo.t ph
Ch
u.ng minh. Tha.t va.y, gia su. Pt và Qt là hai thac trien cua c`
.
tu P0 Q0 do.c theo tuyen . Neu E = {t J : Pt Qt } th` E co cac tnh
chat sau day
a) E 6= v` diem t = 0 E;
èu
y ca hai chuo i Pt0 và Qt0 d
b) E là ta.p ho..p mo.. Tha.t va.y, vo.i t0 bat k`
ho.i tu. trong h`nh tròn
|z (t0 )| < (t0),
òn ta.i so
trong do (t0) bàng ban knh be nhat trong hai ban knh ho.i tu.. T
= (t0) > 0 sao cho
|(t0) (t)| < (t0),
t {|t t0 | < },
.ng cua Pt0 và Qt0

cho nen Pt và Qt là thac trien giai tch tru..c tiep tu.o.ng u
khi |t t0| < . Neu t0 E th` Pt0 Qt0 và cac thac trien giai tch tru..c
ung tr`
ung nhau. Nhu. va.y t E neu |t t0| < .
tiep cua ch
ung Pt và Qt c
u.ng minh.
Tnh mo. cua E du.o..c ch
òn ta.i
c) E là ta.p ho..p dong. Gia su. t0 là diem gio.i ha.n cua E. Khi do t
t1 E sao cho
|t1 t0 | < (t0).
và Pt1 = Qt1 . Nhu.ng h`nh tròn ho.i tu. cua ba chuo i Pt1 , Pt0 và Qt0 giao
ung nhau. Nhu. va.y Pt0 Qt0 và
nhau và trong giao do tong cua ba chuo i tr`
t0 E.
T`
u. ba tnh chat tren day suy ra E = J và nhu. va.y Pt Qt vo.i mo.i
t J . Do do P1 = Q1 .
- i.nh l
àn tu. P0 do.c theo tuyen lu
D
y 5.2.3. Phep th
ac trien giai tch ph
on
.
`
ac
lu
on c
o the thay b
ang phep th
ac trien giai tch theo m
o.t xch h
u u ha.n c
h`nh tr`
on.
383
Ch
u.ng minh. V` ban knh ho.i tu. R((t)) là hàm lien tu.c du.o.ng cua (t) nen
R((t)) > > 0 vo.i mo.i t J . Ta cho.n day cac gia tri. 0 = t0 < t1 < <
tn = 1 sao cho
|(tj+1 ) (tj )| < ,
0 6 j 6 n 1.
Khi do cac h`nh tròn Sj = {|z (tj )| < R((tj ))|, 0 6 j 6 n 1 la.p
àn tu. P0 , P1 , . . . , Ptn la.p nen
nen mo.t xch h
u.u ha.n cac h`nh tròn, còn cac ph
thac trien giai tch theo xch cac h`nh tròn.
àn tu. P0 du.o..c thac trien giai tch theo tuyen 1 , noi
Tiep theo, neu ph
y khac c
ung
diem a vo.i diem b th` thac trien giai tch P0 do.c theo tuyen bat k`
.
.
àn 1 se da n den mo.t ph
àn tu duy nhat P1 . Cu. the ta co
noi a vo i b và du g
- i.nh l
D
y 5.2.4. Gia su. l`
a gi
a tri. cu..c tieu cua b
an knh h
o.i tu. R((t)) cua
àn tu. chnh t

a tuyen b
at k`y
ac Pt tren . Gia su. 1 : z = 1 (t), t J , l`
ph
èu kie.n
kh
ac thoa m
an di
1 (0) = (0) = a,
1 (1) = (1) = b,
4
`
àn tu. thu du.o..c t`
o neu Qt l`
a ph
ang th
ac trien giai tch theo
u. P0 = Q0 b
Khi d
1 th`
|1 (t) (t)| 6
P1 = Q1 .
èu kie.n
Ch
u.ng minh. Ta xet day diem 0 = t0 < < tn = 1 thoa man di
.
|(t) (ti1)| < vo i mo.i t [ti1, ti ] 0 6 i 6 n. Khi do phep thac trien
4
u.u ha.n cac thac trien tru..c tiep.
P0 thành P1 co the thu..c hie.n theo xch h
u. diem
Gia su. Li là doa. n thang noi (ti ) vo.i 1 (ti). Ta xet thac trien P0 , t`
a den diem (t1). Phep thac trien này co the thu..c hie.n:
a) theo tuyen t`
u. diem a den diem (t1); và
òm doa.n cua 1 t`
u. diem a den diem 1 (t1) và L
u.
b) theo tuyen ho..p g
1 t`
1 (t1) den (t1).
384
àn tu. Pt1 v` do là hai thac

Ca hai thac trien tren c`
ung du.a den mo.t ph
àn tu. chnh tac P0 Q0 .
trien xay ra trong h`nh tròn ho.i tu. cua ph
u. diem (t1) den diem (t2). Phep
Bay giò. ta thac trien tiep tu.c Pt1 t`
thac trien này co the thu..c hie.n:
àn tu. Pt2 ;
a) do.c theo t`
u. diem (t1) den (t2 ) và thu du.o..c ph
òm doa.n L1 , doa.n cua 1 t`
u. diem 1 (t1) den
b) hoa.c theo tuyen ho..p g
àn tu. Pt2 (v` trong
u. 1 (t2 ) den (t2) và c
ung thu du.o..c ph
diem 1 (t2 ) và L
2 t`
phep thac trien này, ta khong ra khoi h`nh tròn ho.i tu. cua Pt1 ).
u. a den (t2) ta da thac trien theo
Ta nha.n xet ràng trong thac trien P0 t`
L1 lien tiep theo hai hu.o.ng ngu.o..c nhau, nen ket qua se khong doi neu ta bo
qua L1 . Nhu. va.y, ta da thac trien do.c theo hai tuyen:
a) tuyen t`
u. a den (t2 ) do.c theo ; và
u. 1 (t2) den (t2) theo L
a da du.a
b) tuyen t`
u. a den 1 (t2) và sau do t`
2 , v`
àn tu. chnh tac Pt2 .
den mo.t ket qua là ph
u.u ha.n bu.o.c ta se den diem b và thu
Tiep tu.c qua tr`nh do, sau mo.t so h
du.o..c P1 Q1.
De ket th
uc vie.c nghien c
u.u cac tnh chat cua thac trien theo tuyen, ta
òng luan. Di.nh l
y
ch
u.ng minh tnh bat bien cua thac trien theo cac tuyen d
.
.
y quan tro.ng doi vo i l
y thuyet cac hàm da tri. mà ta se
ngha cu. c k`
do co y
thay ro trong mu.c sau.
- i.nh l
D
y 5.2.5. Gia su.
0 = 0 (t),
t J,
1 = 1 (t),
tJ
àu m
òng lu
àn tu.
l`
a nh
u.ng tuyen c
ut chung d
an v
o.i nhau v`
o d
a gia su. ph
chnh t
ac P th
ac trien giai tch du.o..c do.c theo tuyen b
at k`y
u = u (t),
uJ
òng lu
an (0 1 )
ay. Khi d
o, c
ac ket qua cua th
ac trien
thu..c hie.n phep d
àn tu. P theo 0 v`
a 1 l`
a tr`
ung nhau.
ph
385
òng luan và di

òn
Ch
u.ng minh. Theo di.nh ngha phep d
y t
ta.i ho. cac tuyen u = u (t), 0 6 u 6 1 phu. thuo.c lien tu.c vào u sao cho
èu co chung diem d
àu và diem cuoi;
a) mo.i tuyen u d
ung vo.i 0 khi u = 0 và tr`
ung vo.i 1 khi u = 1;
b) tuyen u tr`
èu co the thu..c hie.n
àn tu. P theo mo.i tuyen u d
c) thac trien giai tch ph
du.o..c.
àu m
De do.n gian cach l
ut chung là
y lua.n, ta ta.m go.i hai tuyen vo.i cac d
tu.o.ng du.o.ng neu ket qua cua thac trien theo cac tuyen do là nhu. nhau. Ta
èu tu.o.ng du.o.ng vo.i nhau.
àn ch
c
u.ng minh ràng mo.i tuyen u , 0 6 u 6 1 d
èu tu.o.ng
y 5.2.4 ta suy ra ra`ng vo.i u > 0 du be, cac tuyen u d
T`
u. di.nh l
du.o.ng vo.i 0 . Ta k
y hie.u u là ca.n du.o.i d
ung cua cac gia tri. u, 0 6 u 6 1
òn
u.ng gia tri. u ay t
mà tuyen u khong tu.o.ng du.o.ng vo.i tuyen 0 (neu nh
ta.i !).
y lua.n v`
u.a neu suy ra ràng u > 0. Mo.t ma.t, tuyen u khong the
T`
u. l
tu.o.ng du.o.ng vo.i tuyen 0 , và ma.t khac u khong the khong tu.o.ng du.o.ng
àn u d
èu co mo.t tnh
vo.i 0 , v` theo di.nh l
y 5.2.4 mo.i tuyen u vo.i u du g
èu do khong the xay ra theo di.nh ngha so
chat he.t nhu. cua u . Nhu.ng di
òn ta.i và mo.i tuyen u , 0 6 u 6 1 d
èu tu.o.ng du.o.ng
u. Do do so u khong t
y.
vo.i nhau. T`
Nh
a.n xet 5.2.1. Neu d`
u ch do.c theo mo.t trong cac tuyen u thu..c hie.n phep
òng luan 0 1 ph
àn tu. P khong the thac trien du.o..c th` ket qua cua thac
d
àn tu. P do.c theo 0 và 1 co the khac nhau.
trien ph
Tha.t va.y ta xet nu.a tren 0 du.ò.ng tròn do.n vi. và nu.a du.o.i 1 cua no.
u.
Gia su. f (z) = z. Ta xet ket qua cua thac trien f do.c theo 0 và 1 t`
òng luan này co the thu..c
diem 1 den diem 1. Hien nhien 0 1 và phep d
hie.n nhò. ho. cac cung tròn u , 0 6 u 6 1 di qua hai diem 1. Gia su. de xac
y hie.u
di.nh ta k
1 = [1, +1] R.
2
1
Hien nhien hàm f co the thac trien do.c theo u , u 6= . Hàm f khong
2
386
the thac trien giai tch theo tuyen 1 v`

2
f 0 (z) khi z 0 [1, +1].

Tat nhien ta.i diem 1 ta co
f0 = i r = i,
f1 = i r = i,
trong do f0 là ket qua cua thac trien hàm f theo 0 còn f1 là ket qua cua
thac trien hàm f theo 1 .
5.2.2
Th
ac tri
en d
oi x
u.ng
e n phep thac trien giai tch hàm chnh h`nh cho

De xay du..ng mo.t cach thu..c ti
.
.
.
.
.
.
u.ng cua Riemann và
y doi x
tru o c, thong thu ò ng ngu ò i ta su. du.ng nguyen l
Schwartz. Do là mo.t tru.ò.ng ho..p rieng cua thac trien giai tch co lien quan
to.i anh xa. bao giac. Nguyen l
u.ng tru.ò.ng ho..p rieng quan
y này se du.a den nh
òng thò.i no c
.ng du.ng, d
ung du.a den vie.c xay du..ng
tro.ng thu.ò.ng ga.p trong u
co hie.u lu..c thac trien giai tch.
- i.nh l
D
y 5.2.6. (Riemann - Schwartz) Gia su. h`
am f (z) chnh h`nh trong
.
èn D c
ang R cua tru.c thu..c v`
a DD =
mi
o bien Jordan D ch
u a doa.n th
èn d
o D l`
a mi
oi x
u.ng v
o.i D qua tru.c thu..c. Gia su. h`
am f lien
, trong d
.
a.n v`
a tren doa.n th
ang h`
am f (z) nh
a.n gi
a tri. thu. c. Khi d
o h`
am
tu.c den t
.
.
èn D v`
ac trien giai tch qua doa.n v`
ao mi
a phep th
ac trien d
o
f du o. c th
ong th
u.c
du.o..c cho bo.i c
f (z), z D ,
h(z) =
f (z), z D .
Ch
u.ng minh. Tru.o.c het ta nha.n xet ràng hàm thu du.o..c trong thac trien là
duy nhat, do tnh chat duy nhat cua thac trien giai tch.
Ta ch
g(z) = f (z),
z D
387
chnh h`nh trong D . Ta co

f (z + z) f (z)
g(z + z) g(z)
=
z
z
h f (z + z) f (z) i
.
=
z
V` z và z + z D nen z, z + z D và do do
g(z + z) g(z)
= f 0 (z).
z0
z
lim
Nhu. va.y hàm g(z) chnh h`nh trong D .

èn D D .
u.ng minh ra`ng hàm h(z) lien tu.c trong mi
Bay giò. ta ch
Tha.t va.y, t`
u. tnh lien tu.c cua hàm f den ta.n suy ra
lim f (z) = f (x),
zx
và t`
u. do ta co
lim g(z) = lim f (z) = f (x).
zx
zx
ung lien tu.c den ta.n . V`

t
u.c là hàm g(z) c
f (x) = f (x)
theo di
y nen

g(z)z = f (z)z
Nhu. va.y hàm h(z) lien tu.c trong D D , chnh h`nh ta.i mo.i diem
u. di.nh l
y 11.3 và di.nh l
y Morera suy ra ràng hàm h(z) chnh
cua D và D . T`
h`nh trong D D và là thac trien giai tch cua hàm f (z).
Ta nha.n xet ràng ta.i cac diem cua D D doi x
u.ng vo.i nhau qua
ung là nguyen do
u.c. Do c
tru.c thu..c hàm f (z) nha.n cac gia tri. lien ho..p ph
y 5.2.6 là nguyen l
y doi x
u.ng.
de ngu.ò.i ta go.i di.nh l
388
y doi x
Bay giò. ta tr`nh bày mo.t so v du. ap du.ng nguyen l
u.ng de t`m
anh xa. bao giac.
èn D0 = C \ {[3i, +3i] [4, +)} len nu.a ma.t phang

V du. 1. Anh
xa. mi
tren D0 = {Imw > 0}.
èn D0 và D0 da cho d
èu co tnh chat
Giai. Ta nha.n xet ra`ng ca hai mi
èn D0 co tru.c doi x
èn D0 co tru.c doi
u.ng: mi
u.ng là tru.c thu..c, còn mi
doi x
àn t`m ta ke nhat cat phu. (du.ò.ng
x
u.ng là tru.c ao. Do do, de co anh xa. c
èn D0 , ke nhat cat phu.
cham cham) theo tru.c thu..c và xet nu.a tren cua mi
àn tu. th
u.
theo tru.c ao trong ma.t phang w (du.ò.ng cham cham) và xet goc ph
nhat D cua D0 (h`nh V.2).
H`nh V.2
àn t`m anh xa. D(z) len D sao cho ph
àn bien phu. [, 4] du.o..c
Ta c
àn bien ABCD du.o..c anh xa.
àn du.o.ng cua tru.c ao, còn ph
anh xa. len ph
àn du.o.ng tru.c thu..c.
len ph
àu tien ta d`
èn D(z) len toàn bo. ma.t
1. D
ung anh xa. z1 = z 2 anh xa. mi
.
.
phang vo i nhat cat [9, +) R, trong do bò tren cua nhat cat tu.o.ng
àn bien CD , còn doa.n bò. du.o.i [9, +16] tu.o.ng u
àn
.ng vo.i ph
u
.ng vo.i ph
àn bien phu.
.ng vo.i ph
bien CBA, doa. n cua bò. du.o.i di t`
u. 16 den tu.o.ng u
(, 4].
2. Tiep theo ta su. du.ng hàm
z2 =
z2 + 9
èn v`
anh xa. mi
u.a thu du.o..c len nu.a ma.t phang tren, trong do doa. n [, 5]
èn D.
àn bien phu. và ph
àn còn la.i - doa.n [5, ) - là anh cua bien mi
là ph
389
3. Anh
xa.
z3 = z2 + 5 =
5 + z2 + 9
àn tu. th
u.a thu du.o..c thành goc ph
u. nhat, trong do
se bien nu.a ma.t phang v`
àn du.o.ng cua tru.c ao tu.o.ng
.ng vo.i bien cua D, còn ph
ban tru.c R+ tu.o.ng u
àn bien phu..
u
.ng vo.i ph
du.ng nguyen l
Ap
y doi x
u.ng cho doa. n (, 4) ta suy ra ra`ng hàm
p
ung vo.i thac trien cua no xuong nu.a ma.t phang

w = z3 = 5 + z 2 + 9 c`
èn D0 len nu.a ma.t phang tren.
du.o.i (qua doa.n (, 4) anh xa. mi
àn trong h`nh tròn do.n vi. D len ph
àn ngoài cua
V du. 2. T`m anh xa. ph
h`nh sao D :
{|w| 6 1, arg w =
2k
, k = 0, 1, 2, . . . , n 1}.
n
èu co tnh chat doi x

èn D la n D d
u.ng. Do do, de
Giai. Hien nhien ca mi
àn t`m ta ch c
àn xet anh xa. h`nh qua.t
co anh xa. c
n
2 o
D0 = |z| 6 1, 0 < arg z <
,
n
len h`nh qua.t
n
2 o
,
D = |w| < , 0 < arg w <
n
2
trong do cung tròn AB = 0,
bien thành hai doa. n thang {|w| <
n
n
2 o
(h`nh V.3)
1, arg w = 0} và |w| < 1, arg w =
n
390
H`nh V.3
Ta ve cac nhat cat phu. theo cac ban knh OA và OB và xet h`nh qua.t D0
trong ma.t phang z; ta ve cac nhat cat phu. A0 và B 0 trong ma.t phang
w và xet h`nh qua.t D . Ta se t`m anh xa. h`nh qua.t D0 len D0 sao cho cung
AB du.o..c anh xa. len hai doa. n thang B 0 O0 O0 A0 , cac nhat cat phu. du.o..c anh
xa. len cac doa. n thang A0 và B 0.
Ta thu..c hie.n cac anh xa. trung gian sau:
1. Anh
xa. z1 = z n anh xa. h`nh qua.t D0 len h`nh tròn do.n vi. vo.i nhat
cat phu. [0, 1].
2. Hàm Jukovski
z2 =
1
1
z1 +
2
z1
èn v`
u. nhat cat [1, +],
anh xa. mi
u.a thu du.o..c len toàn bo. ma.t phang tr`
u.ng diem trong!). Ta k
y
trong do nhat cat [1, +] là nhat cat phu. (do là nh
èn anh là D(z2 ).
hie.u mi
3. Hàm
z3 =
z2 + 1
2
èn D(z2 ) len toàn bo. ma.t phang vo.i nhat cat [0, +), trong do
anh xa. mi
nhat cat [+1, ) là nhat cat phu..
4. Hàm z4 = z3 cho ta nu.a ma.t phang tren, trong do nhat cat phu.
chuyen thành doa.n thang di t`
u. 1 den +1 qua .
5. Hàm
w=
z4
èn thu du.o..c trong ma.t phang z4 len h`nh qua.t D0 . Tiep do,
se anh xa. mi
y lua.n tu.o.ng tu.. nhu. trong v du. tru.o.c ta se thu du.o..c
ba`ng phu.o.ng phap l
àn t`m.
anh xa. c
5.3. Hàm giai tch d u
5.3
391
H`
am giai tch du
Khai nie.m thac trien giai tch da tr`nh bày trong cac mu.c tru.o.c là mo.t khai
y quan tro.ng. No cho phep ta khai quat hoa khai nie.m hàm chnh
nie.m cu..c k`
h`nh, di den khai nie.m hàm giai tch.
5.3.1
Kh
ai ni
e.m h`
am giai tch du
è hàm giai
Bay giò. ta co the phat bieu di.nh ngha sau day cua Weierstrass v
tch.
- i.nh ngha 5.3.1. Gia su. ta.i diem a cho ph
àn tu. chnh tac fa (z) vo.i tam
D
àn tu. fa(z) da cho theo mo.i tuyen
ta.i diem z = a. Ta thac trien giai tch ph
àu t`
àn tu. mà tren mo i tuyen phep thac trien ay co the
u. tam a cua ph
bat d
àn tu. thu du.o..c t`
thu..c hie.n du.o..c. Ta.p ho..p F mo.i ph
u. fa (z) trong ket qua
am giai tch du.
cua mo.i thac trien du.o..c go.i là h`
Hien nhien khai nie.m hàm giai tch da du.o..c di.nh ngha o. day khong phu.
àu tien. Tha.t va.y, gia su. fb (z) là
àn tu. chnh tac d
thuo.c vào vie.c cho.n ph
àn tu. bat k`
y thuo.c hàm giai tch F (z) xac di.nh bo.i fa(z). Khi do fb (z)
ph
u. fa (z) bàng thac trien giai tch theo tuyen . Nhu.ng chnh fa (z)
thu du.o..c t`
u. fb (z) bàng thac trien giai tch theo tuyen . Neu fc (z) là
la.i thu du.o..c t`
àn tu. t`
ung
uy y
thu du.o..c t`
u. fa (z) ba`ng thac trien theo tuyen th` fc (z) c
ph
.
.
.
.
u fb (z) bàng thac trien giai tch theo tuyen ho. p .

thu du o. c t`
àn
ung co t nhat mo.t ph
Hai hàm giai tch du.o..c xem là ba`ng nhau neu ch
àn tu. tu.o.ng u
tu. chung. T`
y 5.2.2 ta ket lua.n ràng khi do mo.i ph
u. di.nh l
.ng
èu ba`ng nhau.
cua ch
ung d
Ta co
- i.nh l
D
y 5.3.1. Gia su. F (z) l`
a DF l`
a ho..p mo.i h`nh
a m
o.t h`
am giai tch du v`
c thu
èn (go.i
àn tu. chnh t
o DF l`
a m
o.t mi
a
o.c F . Khi d
tr`
on h
o.i tu. cua mo.i ph
èn t
òn ta.i theo ngha Weierstrass cua h`
l`
a mi
am giai tch F ).
Ch
u.ng minh. 1. Hien nhien DF là ta.p ho..p mo..
392
àn ch
2. Ta c
u.ng minh DF là ta.p ho..p lien thong. Gia su. z0 S(z0),
òn ta.i mo.t xch noi
fz0 (z) F và z S(z ), fz (z) F . Theo di.nh ngha, t
fz0 vo.i fz
fz0 , . . . , fzn = fz .
V` fzj1 và fzj là thac trien giai tch tru..c tiep cua nhau nen
S(zj1) S(zj ) = j1,j 6= .
j = 0, 1, . . . , n 1. Gia su. j j1,j và j là tuyen thuo.c S(zj ) và noi j
vo.i j+1 , j = 1, 2, . . . , n 1. Khi do, ba`ng cach noi z0 vo.i 1 bo.i tuyen lien
tu.c 0 trong S(z0), . . . , noi n vo.i z bo.i tuyen lien tu.c n S(zn ) ta thu
du.o..c tuyen
= 0 1 n DF
èu do ch
noi z0 vo.i z . Di
u.ng to DF là ta.p ho..p lien thong.
Hàm giai tch du.o..c di.nh ngha o. day khong phai là hàm theo ngha thong
u. v` mo i gia tri. z cho tru.o.c khong nhat thiet phai tu.o.ng u
.ng
thu.ò.ng cua t`
vo.i mo.t gia tri. cua hàm mà co the tu.o.ng u
.ng vo.i mo.t so, và tha.m ch là vo.i
èu c
àn lu.u y
àn tu. chnh
o. day là: noi chung, ph
vo so gia tri. cua hàm. Di
tac se sinh ra hàm giai tch da tri..
àn tu. fa (z) ta.i diem a C nào do th`
Nh
a.n xet 5.3.1. 1. Neu ta cho mo.t ph
àn tu. này se xac di.nh mo.t ta.p ho..p K nào do cac tuyen na`m
hien nhien ph
èu xuat phat t`
u. diem a mà tren nh
u.ng tuyen do co the thac
trong C và d
àn tu. fa (z) se du.o..c
àn tu. fa (z). Hàm giai tch sinh bo.i ph
trien giai tch ph
xac di.nh doi vo.i mo i tuyen K. Do do ta co the xem gia tri. ta.i diem cuoi
àu tien fa (z) theo là gia
àn tu. d
cua tuyen trong thac trien giai tch ph
.ng vo.i tuyen K.
tri. cua hàm giai tch tu.o.ng u
y th`
u.a
2. T`
u. su.. phan tch tren ta thay ràng Weierstrass da lay chuo i lu
de làm cong cu. xuat phat trong khi di.nh ngha hàm giai tch. Tnh u.u vie.t
cua di.nh ngha Weierstrass là o. cho di.nh ngha do mang tnh chat kien thiet
393
y thuyet hàm theo quan diem

kha ro re.t. Tuy nhien trong vie.c xay du..ng l
Weierstrass, mo.t so ch
u.ng minh da to ra kho khan ho.n so vo.i phu.o.ng phap
cua Cauchy. Nhu.ng ma.t khac, vo.i phu.o.ng phap cua Cauchy ta da thu du.o..c
èu kie.n du de mo.t
u.ng hàm thoa man cac di
kha t oi khi chu.a t`m du.o..c nh
hàm là chnh h`nh. Ta c
ung da t`m du.o..c là: cac hàm chnh h`nh tong quat
èu co the khai trien thành chuo i lu
y th`
u.a; và do do ca hai quan diem
nhat d
èu do ch
u.ng to, de xay du..ng l
y
này hoàn toàn tu.o.ng du.o.ng vo.i nhau. Di
àn den ca hai phu.o.ng phap (xem 4.1.5).
thuyet mo.t cach tro.n ve.n ta c
5.3.2
ai v du.
M
o.t v`
è cac hàm giai tch. Ta se

Bay giò. ta xet mo.t vài v du. quan tro.ng nhat v
khong d`
u.ng la.i khao sat mo.t cach chi tiet, mà ch phac ho.a vie.c di.nh ngha
c`
ung mo.t so tnh chat cua cac hàm ay.
V du. 1. Doi vo.i cac gia tri. ph
u.c z, hàm ln z du.o..c di.nh ngha mo.t cach tu..
nhien nhu. là thac trien giai tch cua ln x. Hàm ln x du.o..c khai trien thành
chuo i Taylor da.ng
ln x = ln[1 + (x 1)] =
X (1)n1
n>1
(x 1)n .
(5.4)
y Abel, chuo i này ho.i

Chuo i này ho.i tu. trong khoang (0, 2) R. Theo di.nh l
u.c trong h`nh tròn S(1) = {|z 1| < 1} và v` the,
tu. ca doi vo.i cac gia tri. ph
u.c, ngha là xet hàm
ta co the xet chuo i (5.4) vo.i z ph
f (z) =
X (1)n1
n>1
(z 1)n .
(5.5)
Chuo i (5.5) ho.i tu. trong h`nh tròn S(1) và do do hàm f1 (z) chnh h`nh trong
S(1) và f1 (x) = ln x khi 0 < x < 2. Do do hàm f1 (z) là thac trien giai tch
(duy nhat !) cua hàm ln x t`
u. khoang 0 < x < 2 vào h`nh tròn S(1).
àn tu. chnh tac d
àu tien và thu..c hie.n mo.i
Bay giò. neu lay f1 (z) làm ph
àn tu. do (du.o..c cho ta.i diem z = 1) ta se thu du.o..c hàm
thac trien giai tch ph
giai tch ln z.
394
V du. 2. Ta xet hàm lu

y th`
u.a tong quat
w = z a,
a C.
Vo.i x thu..c và du.o.ng và vo.i a là mo.t so thu..c co di.nh ta co cong th
u.c
xa = ea ln x .
Ta mo. ro.ng cong th
u.c này cho tru.ò.ng ho..p z C và a co di.nh thuo.c C ba`ng
cach da.t
z a = ea ln z .
.
àn tu. chnh tac d
àu tien là
O day, ta co the lay ph
g1 (z) = eaf1 (z)
àn tu. d
àu tien cua hàm ln z ta.i diem
ta.i diem z = 1, trong do f1 (z) là ph
z = 1. Khi do
!
X a
(5.6)
(z 1)n ,
g1 (z) =
n
n>0
!
a
a(a 1) (a n + 1)
=
n!
n
Tha.t va.y, ta co
!

n
n
a
d
d
d

g1 (z)
= n g1 (x)
= n xn
= n!
.
n
dz
dx
dx
z=1
x=1
x=1
n
n
u.c này và cong th

u.c Taylor
T`
u. he. th
g1 (z) =
X g (n) (z0)
1
n>0
n!
(z z0)n
ta suy ra (5.6).
y th`
u.a tong quat là hàm giai tch.
Nhu. va.y, hàm lu
395
Ta se phan bie.t bon tru.ò.ng ho..p sau day.

1. a Z. Trong tru.ò.ng ho..p này hàm w = z a chnh h`nh trong C neu
a > 0 và trong C \ {0} neu a < 0.
p
u.u ty). Trong tru.ò.ng ho..p này mo i gia tri. z 6= 0,
2. a Q (a = là so h
q
.ng vo.i q gia tri. khac nhau cua m.
se tu.o.ng u
Tha.t va.y, da.t z = rei , ta co
|w| = ea ln x = ra ,
k = a + 2ka.
Khi k = 0, 1, . . . , q 1 ta co
0 = a,
p
1 = a + 2,
q
...
q1
...
...
p
= a + (q 1)2,
q
còn khi k > q th` cac gia tri. k khac cac gia tri. tren day mo.t so ha.ng bo.i
nguyen cua 2. Do do
p
zq =
q
zp .
3. a là so vo ty. Trong tru.ò.ng ho..p này doi vo.i cac gia tri. k = a + 2ka
se khong co nh
u.ng gia tri. khac nhau mo.t bo.i nguyen cua 2. Tha.t va.y, neu
k1 , k2 Z và k1 6= k2 mà
2k1 a 2k2 a = 2n,
th` ta co
a=
n
Q.
k1 k2
èu này trai vo.i gia thiet ra`ng a là so vo ty.

Di
nZ
396
.ng vo.i mo.t ta.p

Do do khi a là so vo ty, mo i gia tri. z 6= 0, se tu.o.ng u
ho..p dem du.o..c gia tri..
4. a = + i, 6= 0. Trong tru.ò.ng ho..p này w là hàm co vo so gia tri. và
k = |w| = e ln r(+2k) ,
ek = arg w = ( + 2k) + ln r,
k Z.
T`
u. hai he. th
u.c này suy ra ràng khi z 6= 0, cac gia tri. cua hàm lu
y th`
u.a
tong quat du.o..c phan bo tren he. cac du.ò.ng tròn
{|w| = e ln r(+2k) , k Z}.
5.3.3
a da tri..
Tnh do.n tri. v`
- i.nh l
D
y do.n tri. (monodromie)
èn t
òn ta.i DF và fa0 (z) là ph
àn tu. chnh
Gia su. z = a là mo.t diem thuo.c mi
tac du.o..c cho ta.i a0. Co hai kha nang sau day co the xay ra:
èu ch da n den
àn tu. fa0 (z) theo mo.i tuyen d
1. Thac trien giai tch ph
àn tu. ta.i diem a .
mo.t và ch mo.t ph
àn tu. t`m du.o..c ta.i a trong thac trien theo mo.t tuyen khong tr`
ung
2. Ph
àn tu. thu du.o..c ta.i diem ay nhu.ng qua thac trien theo mo.t tuyen khac.
vo.i ph
èu v`
u.a tr`nh bày tren day da buo.c ta phai chia cac hàm giai tch thành
Di
hai lo.p:
u. nhat du.o..c go.i là lo.p cac h`
am
(I) lo.p cac hàm thoa man kha nang th
.
do n tri.;
(II) lo.p cac hàm thoa man kha nang th
u. hai du.o..c go.i là lo.p cac h`
am da
tri..
Tnh chat cua hàm là do.n tri. hay da tri. là tnh chat toàn cu.c, ngha là
àn du be cua hàm ay.
tnh chat do khong xuat hie.n doi vo.i mo.t ph
àn tu. fa (z) ta.i diem a. Gia su. mi
èn
Ta xet hàm giai tch F (z) sinh bo.i ph
àn tu. fa (z) cho phep thac trien giai tch theo
D C và a D, và gia su. ph
àn tu. thu du.o..c
mo.i tuyen xuat phat t`
u. a và nàm trong D. Ta.p ho..p cac ph
èn D.
qua mo.i thac trien do du.o..c go.i là hàm giai tch F (z) trong mi
397
Ta se ch
u.ng minh ràng khai nie.m
` GIAI TICH DO.N TRI.
HAM
và khai nie.m
` CHINH HÌNH
HAM
òng nhat.
là hai khai nie.m d
èn D. Ta.i mo i diem z0 D ta
Tha.t va.y, gia su. F (z) chnh h`nh trong mi
àn tu. fz0 (z) mà cu. the là chnh hàm F (z). Ta co di.nh diem z0 D
cho ph
àn tu. fz0 (z) ta.i do. Neu tuyen noi z0 vo.i z và D th` mo.t cach
và ph
àn tu. fz0 (z) co thac trien giai tch theo và ta co the lay hàm
hien nhien ph
àn tu. chnh tac ta.i z .
F (z) làm ph
àn ch
u.ng minh F (z)
Bay giò. gia su. F (z) giai tch do.n tri. trong D. Ta c
èn D ta co d
èn do. Tha.t va.y, ta.i mo i diem cua mi
ung
chnh h`nh trong mi
.
.
òn ta.i hai ph
àn tu khac
àn tu F (z) (v` neu ta.i mo.t diem nào do t
mo.t ph
nhau th` hàm da cho khong do.n tri. !). Do do ta.i lan ca.n cua mo i diem thuo.c
àn tu. (duy
èn D cac gia tri. cua hàm F (z) tr`
mi
ung vo.i cac gia tri. cua mo.t ph
èn D.
nhat) nào do. V` va.y hàm F (z) chnh h`nh ta.i mo.i diem cua mi
Kho khan chu yeu khi khao sat cac hàm da tri. là vie.c cho.n cac gia tri.
cua hàm ta.i mo.t diem cho tru.o.c. Trong mo.t so tru.ò.ng ho..p, hàm giai tch
u.ng hàm thong thu.ò.ng (do.n tri. !). Ta co di.nh l
y
co the du.o..c xem nhu. nh
y do.n
y quan tro.ng doi vo.i l
y thuyet hàm da tri. sau day - go.i là di.nh l
cu..c k`
y 5.2.5.
tri. monodromie tru.ò.ng ho.p rieng cua di.nh l
- i.nh l
èn do.n lien v`
a
y do.n tri.). Gia su. D C l`
a mi
D
y 5.3.2. (di.nh l
.
f0(z) l`
a h`
am chnh h`nh ta.i diem z0 D n`
ao d
o. Gia su h`
o the
am f0 (z) c
àu ta.i z0 ) kh
th
ac trien giai tch theo tuyen D b
at k`y (v
o.i diem d
ong
.
.
.
.
.
èn D. Khi d
o h`
am giai tch F (z) thu du o. c qua
o i ha.n cua mi
vu o. t khoi gi
mo.i th
ac trien
ay cua h`
am f0 (z) l`
a h`
am chnh h`nh trong D.
Ch
u.ng minh. Gia su. hàm f0 (z) là tong cua chuo i lu
y th`
u.a ho.i tu. trong h`nh
èn D do.n lien nen hai
uy y
thuo.c D. V` mi
tròn S(z0 ). Gia su. z là diem t`
398
òng luan vo.i nhau. T`

èu
u. di
tuyen 0 và 1 D bat k`
y di t`
u. z0 den z là d
y suy ra ràng hàm f0 (z) co the thac trien giai tch theo tuyen
kie.n cua di.nh l
òng luan ay. Theo di.nh l
y thu..c hie.n phep d
y 5.2.5 mo.i
u , 0 6 u 6 1 bat k`
.
èu d
àn den mo.t và ch mo.t ph
àn tu chnh tac ta.i diem z .
thac trien do d
èn D bo.i mo.i thac trien do là hàm
Nhu. va.y, hàm giai tch xac di.nh trong mi
do.n tri. trong D. Do do F (z) là hàm chnh h`nh.
è nguyen
Nh
a.n xet 5.3.2. 1. Di.nh l
y do.n tri. cho ta su.. giai thch quan tro.ng v
nhan cua tnh da tri. co the co trong thac trien giai tch: tnh da tri. co the
àn tu. d
àu tien
nay sinh khi vòng quanh nh
u.ng diem mà phep thac trien ph
.
.
.
khong the thu. c hie.n du o. c.
àn tu. chnh tac fz0 (z) se sinh
y 5.3.2, ph
2. Vo.i cac di
èn D. Do do, di.nh l
y do.n tri. còn co the phat
ra mo.t hàm giai tch trong mi
bieu o. mo.t da.ng khac nhu. sau:
èn do.n lien l`
a m
o.t h`
am chnh h`nh.
H`
am giai tch trong mi
.
y do n tri. khong du.o..c thoa man th` ta.i cac
3. Neu di
èu gia tri.. Van d
è c
àn xem xet là
diem z D hàm giai tch co the nha.n nhi
àn tu. ta.i diem z D, co the co là bao nhieu?
so cac gia tri., ngha là so ph
àn tu. khac nhau cua hàm giai tch ta.i mo.t diem co the là vo ha.n.
So cac ph
Nhu.ng ta co
- i.nh l
D
y 5.3.3. (J. H. Poincare, V. Volterra). H`
am giai tch F (z) c
o
.
.
.
.
.
àn tu kh
the c
o kh
ong qu
a m
o.t t
a.p ho. p dem du o. c c
ac ph
ac nhau v
o i t
am ta.i
o di.nh cho tru.
o.c.
diem c
àu tien
àn tu. d
Ch
u.ng minh. Gia su. hàm giai tch F (z) du.o..c xac di.nh bo.i ph
àn tu. khac nhau cua
uy y
. Theo di.nh ngha, cac ph
fa (z), a MF là diem t`
àn tu. d
èu co the thu du.o..c ba`ng thac trien ph
àu tien
hàm giai tch F (z) d
y 5.2.4 ket qua cua thac trien theo tuyen
theo mo.t tuyen nào do. Theo di.nh l
se khong thay doi neu ta bien da.ng tuyen do di mo.t t. Do do ta luon luon
e n ra theo cac du.ò.ng gap kh
uc vo.i
co the xem thac trien giai tch du.o..c di
u.u ty. Ta.p ho..p cac du.ò.ng gap
dnh ta.i cac diem cua ma.t phang co to.a do. h
399
àn tu. thu du.o..c ba`ng

kh
uc do là ta.p ho..p dem du.o..c. Do do ta.p ho..p cac ph
uc ay là dem du.o..c.
thac trien theo cac du.ò.ng gap kh
5.3.4
ap t
ach nh
anh chnh h`nh
Nh
anh v`
a phu.o.ng ph
àu tien fa (z). Ta lay

àn tu. d
Gia su. cho hàm giai tch F (z) du.o..c sinh bo.i ph
èn D nào do ch
u.a diem a và xet cac thac trien giai tch fa (z) khong
mo.t mi
u. diem a mà ch theo nh
u.ng tuyen na`m
phai theo mo.i tuyen co the co di t`
èn D. Ket qua cua mo.i thac trien do cho ta hàm (z) khac vo.i toàn
trong mi
àn he.p ho.n.
èn xac di.nh cua (z) co ph
bo. hàm giai tch F (z) o. cho là: mi
èn D.
anh cua hàm giai tch F (z) trong mi
Hàm (z) này du.o..c go.i là mo.t nh
.
Cu. the ho n ta co
- i.nh ngha 5.3.2. Ph
àn cua hàm giai tch du F (z) du.o..c xac di.nh bo.i ta.p
D
àn tu. thu du.o..c ba`ng thac trien giai tch ph
àn tu. fa (z) theo cac
ho..p cac ph
èn D cho tru.o.c du.o..c go.i là mo.t nh
anh
tuyen khong vu.o..t khoi gio.i ha.n cua mi
èn D cua hàm giai tch du F (z).
trong mi
èn D c
Ta nhan ma.nh ràng: nhanh cua hàm giai tch trong mi
ung nhu.
èu du.o..c sinh bo.i vie.c cho ph
àu tien fa (z).
àn tu. d
ban than hàm giai tch d
.
e n da.t nhu sau:
Do do di.nh ngha tren còn co the di
àn tu. cua mo.t hàm giai tch du.o..c go.i là
Ta.p ho..p con lien thong cac ph
mo.t nhanh cua hàm giai tch.
è
Nhanh cua mo.t hàm giai tch co the là mo.t hàm khong do.n tri. cua z. V
sau ta ch xet cac nhanh do.n tri. cua hàm giai tch.
èn D là chnh h`nh trong mi
èn do nen
V` hàm giai tch do.n tri. trong mi
ta co
- i.nh ngha 5.3.3. Neu hàm (z) giai tch trong mi
èn D là do.n tri. trong
D
èn do th` (z) du.o..c go.i là mo.t nh
anh chnh h`nh cua hàm giai tch F (z)
mi
èn D).
(trong mi
àn rat quan
Vie.c tach cac nhanh chnh h`nh cua hàm giai tch là mo.t ph
y do.n
tro.ng cua bài toan khao sat da.c tnh da tri. cua hàm giai tch do. Di.nh l
400
tri. da ch
u.ng minh trong tiet tru.o.c cho phep ta xay du..ng mo.t thua.t toan
do.n gian và tie.n lo..i de tach cat hàm giai tch F (z) thành cac nhanh
chnh h`nh.
No.i dung thua.t toan do nhu. sau
èn da lien D co cap lien thong h
u.u ha.n
1. Ta ve nh
u.ng nhat cat bien mi
èn do.n lien D .
thành mi
àn tu. chnh tac
2. Ta co di.nh ph
P (a) = {S(a); fa(z)}
ta.i diem a D .
du.ng di.nh l
y do.n tri., ta thu du.o..c hàm chnh h`nh Fa(z) H(D ).
3. Ap
Hàm v`
u.a thu du.o..c là mo.t nhanh chnh h`nh cua hàm F (z). Hien nhien,
àn tu. khac nhau ta.i diem a se sinh ra cac nhanh chnh h`nh khac nhau
cac ph
èn D hàm F (z) du.o..c tach thành
cua hàm F (z). T`
u. do suy ra ra`ng trong mi
nh
u.ng nhanh chnh h`nh.
èn D thành mi
èn do.n lien D co
Ta nha.n xet ra`ng cac nhat cat bien mi
ung du.o..c tach thành
the lay theo cac cach khac nhau, do do hàm giai tch c
nhanh chnh h`nh theo nh
u.ng cach khac nhau.
è tach nhanh
Tuy nhien di.nh l
y do.n tri. khong cho phep ta giai quyet van d
èn da lien D.
chnh h`nh cua hàm giai tch F (z) trong mi
Trong tru.ò.ng ho..p chung, phu.o.ng phap tach nhanh chnh h`nh du.o..c tien
hành theo thu tu.c sau day:
àn tu. nào do cua hàm giai tch F (z) ta.i diem z0 D
Gia su. f (z) là mo.t ph
àu ta.i z0. Ba`ng cach thac trien giai
và D là mo.t tuyen dong vo.i diem d
àn tu. (z, ) ta.i diem z0.
tch hàm f (z) theo tuyen ta se thu du.o..c ph
Co hai kha nang sau day co the xay ra
àn tu. f (z) theo mo.i tuyen dong D co the
(I) Thac trien giai tch ph
àu ta.i z0 se da n den mo.t và ch mo.t ph
àn tu. f (z) ta.i diem z0.
co vo.i diem d
òn ta.i hàm chnh h`nh g(z) trong D sao cho
Trong tru.ò.ng ho..p này t
.
g(z) f (z), vo i mo.i diem z cua lan ca.n diem z0 .
àn tu. f (z) theo mo.t tuyen dong 0 D nào
(ii) Thac trien giai tch ph
401
àu ta.i z0 da n den ph

àn tu. (z, 0 ):
do vo.i diem d
(z, 0 ) 6= f (z)
ta.i diem z0 .
Trong tru.ò.ng ho..p này hàm giai tch F (z) khong cho phep tach nhanh
chnh h`nh trong D.
Do là no.i dung thu tu.c tach nhanh chnh h`nh trong tru.ò.ng ho..p chung.
èu v`
u.a tr`nh bày, ta xet vie.c tach nhanh chnh h`nh cua
De làm sang to di
cac hàm trong cac v du. 2 và 3 cua mu.c 5.1.
Tru.o.c het ta xet hàm w = n z . Hien nhien theo di.nh l

y do.n tri., nhanh
èn do.n lien bat k`

y khong ch
u.a
chnh h`nh cua hàm n z co the tach trong mi
u.a: Nh
anh cua h`
am n z c
o the t
ach trong m
o.t
diem z = 0, . Ho.n the n
.
èn b
o.t tuyen d
ong n`
ao bao diem z = 0.
mi
at k`y kh
ong ch
u a m
Ch
u.ng minh. Tha.t va.y, khi vòng quanh theo nh
u.ng tuyen bao diem z = 0
àn
th` arg z thay doi mo.t bo.i nguyen cua 2. Do do phep thac trien mo.t ph
àn tu. khac.
tu. nào do theo co the da n den mo.t ph
èn thoa man di
èu kie.n cua me.nh d
è v`
Trong mo i mi
u.a ch
u.ng minh ta co
the tach n nhanh chnh h`nh cua hàm giai tch F (z) = n z, mo i nhanh trong
2
u.a so ei n k và hoàn toàn du.o..c da.c
so do se khac vo.i nhanh kia bo.i cac th`
èn mà trong do hàm xac di.nh và mo.t gia tri. cua
tru.ng bo.i vie.c ch ra mo.t mi
èn do.
hàm ta.i mo.t diem cua mi
è tu.o.ng tu.. nhu. o.
ung co me.nh d
Doi vo.i hàm giai tch F (z) = ln z ta c
tren: cu. the là:
èn D b
Nh
anh cua h`
am ln z c
o the t
ach trong mi
at k`y kh
ong ch
u.a m
o.t
ong n`
ao bao diem z = 0.
tuyen d
Ch
u.ng minh. Tha.t va.y, neu tuyen dong bao diem z = 0 th` khi vòng quanh
àu cua no mà nha.n mo.t vi. tr
è vi. tr ban d
theo diem w = ln z khong tro. v
mo.i là
(1)
w0 = w0 + 2i.
402
V du. 3. Ta xet hàm giai tch
w=
p
(z a1)(z a2) . . . (z an )
ai 6= aj ,
i, j = 1, 2, . . . , n,
ai C.
àn tu. w0(z) cho tru.o.c

Mo i gia tri. z se tu.o.ng u
.ng vo.i hai gia tri. w. Ta xet ph
àu z0.
ta.i diem z0. Gia su. là tuyen dong Jordan vo.i diem d
1. Tuyen bao mo.t so le cac diem ai. Trong tru.ò.ng ho..p này phep thac
trien w0(z) theo da n den gia tri. w0(z) ta.i diem z0.
2. Tuyen bao mo.t so cha n diem. Trong tru.ò.ng ho..p này phep thac trien
àu tien.
theo se di den gia tri. d
u.ng minh tu.o.ng tu... Gia su. bao
Ta se ch
u.ng minh 1), còn 2) du.o..c ch
k diem a1, a2, . . . , ak , k là so le. Ta da.t i = arg(z ai ), i = 1, 2, . . . , k, k +
1, . . . , n. Qua thac trien theo , hien nhien i , i = 1, 2, . . . , k se nha.n gia so
là 2; còn i , i = k + 1, . . . , n khong nha.n gia so nào. Do do qua thac trien
theo ta co
àn
nk l
z
}|
{
2.k + 0 + 0 + + 0
= k,
arg w =
2
k le t`
u. do suy ra 1).
Bay giò. gia su. cac diem ai , i = 1, . . . , n du.o..c ghep thành cac ca.p:
[a1, a2], [a3, a4], . . . và k
y hie.u cac nhat cat gian do.n khong giao nhau noi
.ng là
a1 vo.i a2 ; a3 vo.i a4; . . . tu.o.ng u
(a1, a2),
(a3, a4), . . .
Neu n là so le th` an khong du.o..c phep thành ca.p vo.i diem nào ca. Trong
n+1
èn
nhat cat. Trong mi
tru.ò.ng ho..p này ta ghep an vo.i và thu du.o..c
2
èu chnh h`nh.
D = C \ {(a1, a2) (an , )} ca hai nhanh cua w d
n
Neu n là so cha n th` ta thu du.o..c
nhat cat (a1, a2), . . . , (an1 , an ) và
2.
.
.
.
.
trong tru ò ng ho. p này hàm da cho du o. c tach thành hai nhanh chnh h`nh
trong D = C \ {(a1, a2) (an1 , an )}.
403
V du. 4. Ta ch
u.ng minh ràng hàm giai tch
w(z) = ln
1z
1+z
èn
co the tach thành mo.t ta.p ho..p dem du.o..c cac nhanh chnh h`nh trong mi
D = C \ [1, 1].
àn tu. d
àu tien cua hàm F (z) ta.i diem z0 và D là
Gia su. w0(z) là ph
àu z0. Sau khi thac trien hàm w0 (z) theo ta
tuyen dong Jordan vo.i diem d
thu du.o..c gia tri. F (z0) bàng
w(z0 ) = w0 (z0) + i arg
1z
1+z
Da.t 1 = arg(1 z), 2 = arg(1 + z); ta co

arg
1z
= 1 2 .
1+z
Co hai kha nang co the xay ra

1. Doa.n [1, 1] na`m trong . Trong tru.ò.ng ho..p này 1 = 2 = 2. Do
1z
do 1 2 = 0, w(z0 ) = w0 (z0) và f (z) = ln
, z D f (z0 ) = w0 (z0) là
1+z
mo.t nhanh chnh h`nh.
2. Doa.n [1, +1] khong na`m trong . Khi do 1 = 2 = 0 1 2 = 0
1z
và f (z) = ln
, z D là nhanh chnh h`nh.
1+z
Hàm giai tch da cho co the tach thành ta.p ho..p dem du.o..c cac nhanh
u.c
chnh h`nh. Cac nhanh do xac di.nh theo cong th
1 z
1z

+ iIm w0 + 2ni, n Z,
fn (z) = ln
+ i arg
1+z
1+z
1 z0
là gia tri. co di.nh cua logarit, còn là tuyen na`m
trong do w0 = ln
1 + z0
trong D noi z0 vo.i z.
1 z
V du. 5. Gia su. D = C \ [1, +1] và f (z) =
, R là nhanh
1+z
chnh h`nh sao cho f (0 + i0) = 1. Tnh cac gia tri. f (z) khi z R.
404
Khi z D th`
1 z

i
f (z) =
e ,
1+z
= 1 2 ,
trong do 1 = arg(1 z), 2 = arg(1 + z), là tuyen noi z0 = 0 vo.i

diem z D.
Ta phan bie.t cac tru.ò.ng ho..p sau day
1. z = x (1, +1) và nàm o. bò. tren cua nhat cat (1, +1). Trong
tru.ò.ng ho..p này 1 = 2 = 0. Do do
1 x
> 0.
f (x + i0) =
1+x
2. z = x > 1. Trong tru.ò.ng ho..p này ta co
1 = ,
2 = 0
và do do
f (x) =
x 1
x+1
ei .
3. z = x < 1. Khi do 1 = 0, 2 = và

x 1
f (x) =
ei .
x+1
4. z = x (1, +1) và z na`m o. bò. du.o.i cua nhat cat. Hien nhien trong
tru.ò.ng ho..p này
1 = 2,
2 = 0
và do do
f (x i0) =
1 x
1+x
ei2 .
èn D
V du. 6. Gia su. D = C \ [1, 1] và f (z) là nhanh chnh h`nh trong mi
1z
cua hàm ln
mà f (0 + i0) = 0. Tnh gia tri. cua f (z) tren tru.c thu..c và
1+z
tru.c ao.
405
Ta.i mo.i diem z D ta co

1 z

f (z) = ln
+ i(1 2 ),
1+z
1 = arg(1 z), 2 = arg(1 + z),
trong do D là tuyen noi diem 0 na`m o. bò. tren cua nhat cat vo.i diem z.
1. Gia su. z = x (1, 1) và na`m o. bò. tren cua nhat cat. Khi do
1 = 2 = 0 và
f (x + i0) = ln
1x
1+x
2. Gia su. z = x > 1. Khi do 1 = , 2 = 0 và

f (x) = ln
x1
i.
x+1
Neu z = x < 1 th` 1 = 0, 2 = và

f (x) = ln
x1
i.
x+1
3. Gia su. z = x (1, 1) và na`m o. bò. du.o.i cua nhat cat. Khi do
1 = 2, 2 = 0 và
f (x i0) = ln
1x
2i.
1+x
4. Gia su. z = iy, y > 0. Khi do 1 = 2 , 2 = arctgy và do do khi

y>0
f (iy) = 2iarctgy,
(v` |1 iy| = |1 + iy|).
5.3.5
è di
o.ng
Kh
ai ni
e.m v
em b
at thu.`
Ta da ga.p khai nie.m diem bat thu.ò.ng trong chu.o.ng tru.o.c. Neu nhu. ta.i cac
diem bat thu.ò.ng mà ta da ga.p trong chu.o.ng tru.o.c day tnh chnh h`nh cua
hàm bi. pha vo. mo.t cach rat do.n gian: do hàm khong lien tu.c, th` o. day
406
(xem ca mu.c tru.o.c) ta se ga.p loa.i diem bat thu.ò.ng mà tnh chnh h`nh cua
hàm bi. pha vo. do tnh da tri. cua hàm ta.i lan ca.n diem do.
y thuyet thac
Ta se tr`nh bày khai nie.m diem bat thu.ò.ng tren co. so. l
trien giai tch.
- i.nh ngha 5.3.4. Gia su. cho hàm giai tch F (z) sinh bo.i ph
àn tu. chnh
D
àu tien fa (z) ta.i diem a và ca.p (a , ) g
òm a là diem nào do cua C và
tac d
u. a den a . Ta se noi ra`ng ca.p (a , ) x
ac di.nh m
o.t diem b
at
là tuyen di t`
àn tu. fa (z) co the thac trien giai tch
o.ng cua h`
am giai tch F (z) neu ph
thu.`
uy y
cua ngoài diem cuoi a.
theo t`
u. a den diem t`
èu quan tro.ng c
àn nhan ma.nh o. day là: khai nie.m diem thu.ò.ng
Mo.t di
c
ung nhu. diem bat thu.ò.ng phu. thuo.c mo.t cach rat can ban vào tuyen .
Diem z = a co the là diem thu.ò.ng doi vo.i tuyen thac trien giai tch di t`
u.
ung xuat
tam a cua fa (z) nhu.ng la.i là diem bat thu.ò.ng doi vo.i tuyen khac c
phat t`
u. tam a.
Va.y khi nào th` hai ca.p (a, ) và (a, 1) se xac di.nh mo.t diem bat thu.ò.ng ?
Hai ca.p (a, ) và (a, 1) du.o..c xem là xac di.nh mo.t diem bat thu.ò.ng neu
àn tu. fea (z) và fea1 (z) tu.o.ng u
cac ph
a và e
a1 1 du
.ng vo.i cac diem e
àn diem cuoi chung a cua và 1 co the thac trien giai tch vào nhau theo
g
tuyen nào do na`m trong h`nh tròn
{|z a | < b, = max{|e
a a |, |e
a1 a |}}.
V` cau tr
uc cua diem bat thu.ò.ng cua hàm giai tch là het s
u.c ph
u.c ta.p
nen ta ch ha.n che xet lo.p cac diem bat thu.ò.ng do.n gian nhat - cac diem bat
thu.ò.ng co la.p.
- i.nh ngha 5.3.5. Diem z = a C du.o..c go.i là diem b
D
at thu.`
o.ng c
o l
a.p cua
òn ta.i lan ca.n V (a) cua diem a.
hàm giai tch F (z) neu t
V (a) = {z C : 0 < |z a| < R}
àn tu. fz1 F nào do co the thac trien ra toàn vành tròn
sao cho mo.i ph
V (a)).
407
V du. 7. Cac diem z = 0, 1, là nh

u.ng diem bat thu.ò.ng co la.p cua hàm
1
.
F (z) =
1+ z
Tha.t va.y, cac diem 0, là nh
u.ng diem bat thu.ò.ng co la.p cua hàm F (z)
v` trong tru.ò.ng ho..p này ta.p ho..p
V = {z C : 0 < |z| < },
èu kie.n cua di.nh ngha 5.3.5. Ta xet diem z = 1. Ta.i lan ca.n
thoa man cac di
be U (1, ) cua diem z = 1 hàm z du.o..c phan thành hai nhanh chnh h`nh
y Monodromie). Gia su.
f1(z) và f2 (z) (di.nh l
f1 (1) = 1,
f2 (1) = 1.
ung se phan thành hai nhanh

Khi do hàm f (z) c
Fj (z) =
1
,
1 + fj (z)
j = 1, 2, z U (1, ).
Nhanh F1 (z) chnh h`nh ta.i diem z = 1, nhanh F2 (z) co cu..c diem do.n ta.i
z = 1, v`
1
1
p
=
1+ z
1 + 1 + (z 1)
2
1
+ ...
=
=
z1
z1
+ ...
F2 (z) =
ta.i lan ca.n cua diem z = 1.

V du. 8. Cac diem z = 0, 1, là diem bat thu.ò.ng co la.p cua hàm
1+ z
F (z) =
z1
Tha.t va.y, hien nhien z = 0, là diem bat thu.ò.ng co la.p cua hàm F (z). Ta
xet diem z = 1. Tu.o.ng tu.. nhu. trong v du. tru.o.c, ta.i lan ca.n U (1, ) cua diem
1 + fj (z)
,
z = 1 hàm F (z) du.o..c tach thành hai nhanh chnh h`nh Fj (z) =
z1
j = 1, 2; z U (1, ). Nhanh F1 co cu..c diem do.n ta.i diem z = 1, còn nhanh
F2 chnh h`nh ta.i diem z = 1.
408
- i.nh ngha 5.3.6. Gia su. a là diem bat thu.ò.ng co la.p cua hàm giai tch
D
F (z) và V (a) là lan ca.n thoa man di.nh ngha 5.3.5 và V (a) là tuyen
u.a diem a o. ben trong. Khi do, neu phep vòng quanh theo
dong Jordan ch
àn tu. chnh tac d
àu tien th` diem a du.o..c go.i là diem
khong làm thay doi ph
a.c tnh do.n tri..
o.ng c
o d
b
at thu.`
Nhu. va.y, diem bat thu.ò.ng co la.p co da.c tnh do.n tri. du.o..c da.c tru.ng bo.i
èu là: ph
àn tu. chnh tac fz1 (z) ta.i diem z1 du g
àn diem cuoi a cua tuyen
di
(ca.p (a, )) xac di.nh diem bat thu.ò.ng cua ta, co the thac trien ra toàn vành
tròn V (a) nhu. mo.t hàm chnh h`nh.
Do do, diem bat thu.ò.ng co la.p co da.c tnh do.n tri. co the xem nhu. diem
èn chnh h`nh cua hàm chnh h`nh f nào do (là mo.t nhanh
bien co la.p cua mi
cua hàm giai tch). Do do su.. phan loa.i cac diem bat thu.ò.ng này du.o..c can
c
u. vào cau tr
uc cua chuo i Laurent cua hàm f trong V (a) nhu. da tr`nh bày
trong 4.3.
- i.nh ngha 5.3.7. Gia su. a là diem bat thu.ò.ng co la.p cua hàm giai tch
D
F (z), V (a) là lan ca.n nhu. trong di.nh ngha 5.3.5 và V (a) là tuyen
àn
Jordan bao diem a o. trong. Gia su. phep vòng quanh theo du.a den ph
àu tien. Khi do diem a du.o..c go.i là diem b
àn tu. d
o.ng c
o
at thu.`
tu. khac ph
d
a.c tnh da tri. hay diem ph
an nh
anh. Co the xay ra hai kha nang sau day.
òn ta.i so nguyen n > 2 sao cho sau phep vòng quanh n l
àn theo
1. Neu t
àu tien th` diem a du.o..c go.i là diem ph
è vo.i ph
àn tu. d
an
mo.t hu.o.ng ta quay v
.
.
u a neu là c
ap ph
an nh
anh.
nh
anh c
ap h
u u ha.n và so n be nhat co tnh chat v`
.
òn ta.i (ngha là vòng quanh theo theo
2. Neu so n nhu trong 1) khong t
àn tu. mo.i) th` diem a du.o..c go.i là diem
mo.t hu.o.ng luon luon du.a den ph
an nh
anh l
oga.
ph
an nh
anh c
ap v
o ha.n hay diem ph
V du. 9. Diem z = 1 là diem phan nhanh cap hai cua hàm
F (z) = z 2 1 .
Tha.t va.y, gia su.
z 1 = 1 ei1 ,
z + 1 = 2 ei2 .
409
Khi do
F (z) =
12 ei
1 +2
2
T`
u. do suy ra ràng khi vòng quanh theo tuyen bao mo.t trong hai diem
àu tien cua F v
è dau. Tha.t
z = 1 hoa.c +1 gia tri. thu du.o..c khac gia tri. d
the, khi vòng theo th` 1 (hoa.c 2) tang len 2 trong khi do 2 (hoa.c 1 )
u.c thay doi da.i lu.o..ng ba`ng còn
khong thay doi. Do do acgumen cua can th
àu cua no. Neu vòng quanh theo mo.t l
àn n
è gia tri. ban d
u.a
modun tro. v
àu tien cua no.
è gia tri. d
th` can th
u.c quay v
u.ng diem phan nhanh cua hàm
V du. 10. Diem z = a và z = b là nh
p
F (z) = n (z a)k (z b)nk , 0 < k < n.
Tha.t va.y, ta xet diem a. Ta da.t
z a = r(a) ei(a) ,
z b = r(b) ei(b).
Khi do
F (z) =
p
k(a)+(nk)(b)
n
n
r(a)r(b) e
.
Khi vòng quanh theo tuyen ch bao diem a th` (a) co gia so là 2, và (b)
p
àu tien cua no. Do do
è gia tri. d
khong thay doi, còn n r(a)r(b) tro. v
k((a) + 2) + (n k)(b)
n
k(a) + (n k)(b) k
+ 2.
=
n
n
arg F (z) =
a) Neu k và n nguyen to c`

ung nhau th` hien nhien diem z = a là diem
phan nhanh cap n.
u.c là k = p d, n = q d,
b) Neu d là u.o.c so chung lo.n nhat cua k và n, t
q > 1 và p, q nguyen to c`
ung nhau th` khi do diem z = a là diem phan nhanh
cap q neu q > 2. Neu q = 1 th` k chia het cho n và diem z = a khong phai
là diem phan nhanh.
410
Tu.o.ng tu.. nhu. va.y, diem z = b là diem phan nhanh cua hàm F (z). Vie.c
xac di.nh cap phan nhanh cua diem b du.o..c tien hành tu.o.ng tu...
V du. 11. Xet hàm giai tch
F (z) =
p
n
(z a)k (z b)` ,
trong do k + ` khong phai bo.i cua n.

u.ng diem phan nhanh cua hàm F (z).
Hien nhien cac diem z = a, b là nh
ung là diem phan nhanh.
Ta se ch
u.ng to ra`ng diem c
Ta k
y hie.u
z a = r(a)ei(a) ,
z b = r(b)ei(b) ,
trong do z na`m tren du.ò.ng tròn cha.y theo hu.o.ng am:

(R) = {|z| = R, R > max{|a|, |b|}}.
Khi do
F (z) =
p
k(a)+`(b)
n
n
r(a)r(b) ei
.
èu nha.n hai so 2 và do

Khi vòng quanh theo (R) th` ca (a) la n (b) d
do
k[(a) 2] + `[(b) 2]
(R) arg F (z) =
n
k(a) + `(b) k + `
2.
=
n
n
k+`
2 6= bo.i nguyen cua 2. T`
u. do
V` k + ` khong phai bo.i so cua n nen
n
suy ra z = là diem phan nhanh.
è cau tr
uc mu.c này ta ch
u.ng minh di.nh l
y v
uc cua hàm giai tch
De ket th
u.u ha.n a.
lan ca.n diem phan nhanh cap h
- i.nh l
anh tr`
on V (a) v`
a a l`
a diem
D
y 5.3.4. Gia su. f (z) giai tch trong v`
e n
am f (z). Khi d
o h`
am f (z) c
o the bieu di
ph
an nh
anh c
ap h
u.u ha.n m cua h`
o.i da.ng
du.
X
f (z) =
an (z a)n/m .
(5.7)
<n<
411
Ch
u.ng minh. De ch
u.ng minh ta xet hàm
g() = f (a + m ).
Hàm g() co cac tnh chat sau day.
a) Hàm g() giai tch trong vành tròn
V = {0 < || <
m
r}
b) Hàm g() do.n tri. trong V . Tha.t va.y, ta lay du.ò.ng tròn
() = {|| = , 0 < < m r}.

àn theo hu.o.ng du.o.ng th`
Khi diem = ei di het du.ò.ng tròn () mo.t l
diem z = a + m = a + m eim se vòng quanh du.ò.ng tròn
() = {|z a| = m }
àn. Do do phep thac trien giai tch hàm g() theo
theo hu.o.ng du.o.ng m l
du.ò.ng tròn () tro.n mo.t vòng se du.a den thac trien giai tch hàm f (z) theo
àn theo hu.o.ng du.o.ng. V` diem a là diem phan
du.ò.ng tròn () tro.n m l
àn thac trien th
nhanh cap m nen theo di.nh ngha 5.3.6 l
u. m theo du.ò.ng tròn
àn tu. d
àu tien. Do do hàm g() do.n tri. trong V .
() se du.a den ph
àu tiet 2 cua mu.c này, suy ra tnh
T`
u. hai tnh chat này và nha.n xet o. d
chnh h`nh cua g(). Khai trien hàm g() thành chuo i Laurent trong vành
tròn V ta co
X
an n .
(5.8)
g() =
<n<
Bàng cach the = (z a)1/m vào khai trien (5.8) ta thu du.o..c (5.7).
H
e. qua 5.3.1. Gia su. diem z = l`
a diem ph
an nh
anh c
ap m cua h`
am
.
.
e n du
o i da.ng
o h`
am f c
o the bieu di
giai tch f (z). Khi d
X
f (z) =
an z n/m ,
(5.9)
<n<
o chu
o i h
o.i tu. trong v`
anh tr`
on da.ng {R < |z| < }.
trong d
412
Ch
u.ng minh. Nha.n xet ra`ng diem = 0 là diem phan nhanh cap m cua hàm
u. di.nh l
y 5.3.4 suy ra he. qua 5.3.1.
f (1/). Do do t`
Khai trien (5.7) và (5.9) là khai quat cua khai trien Laurent mà ta da
nghien c
u.u trong chu.o.ng tru.o.c. Nhu. va.y, diem phan nhanh co la.p cap m
èu kie.n là: ta.i lan ca.n
cua hàm f (z) (m N, m > 2) du.o..c da.c tru.ng bo.i di
e n du.o.i da.ng
cua diem ay co mo.t nhanh cua f (z) du.o..c bieu di
X
f=
an (z a)n/m a 6=
(5.10)
<n<
hoa.c
f=
an z n/m
(a = ).
(5.11)
<n<
Can c
u. vào cau tr
uc cua chuo i (5.10) hoa.c (5.11) diem phan nhanh z = a
còn du.o..c go.i là
an nh
anh da.i s
o neu ch co mo.t so h
u.u ha.n he. so an 6= 0 khi
1. diem ph
n < 0;
2. diem ph
an nh
anh sieu vie.t neu co vo so he. so an 6= 0 khi n < 0 (diem
bat thu.ò.ng cot yeu co da.c tnh da tri. !).
5.4
è di
Kh
ai ni
e.m v
e.n Riemann
Nhu. da noi trong mu.c tru.o.c, hàm giai tch khong phai là hàm theo ngha
u. do v` mo i gia tri. z co the tu.o.ng u
.ng vo.i mo.t hoa.c mo.t
thong thu.ò.ng cua t`
so (và tha.m ch là mo.t ta.p ho..p dem du.o..c gia tri.). De co the xem hàm F (z)
nhu. là hàm theo ngha thong thu.ò.ng ta gan hàm F (z) vo.i mo.t ma.t R nào do
àu tien du.a ra y
nie.m
mà tren do hàm F (z) do.n tri.. B. Riemann là ngu.ò.i d
.
.
.
u c mà tren do mo.i hàm giai tch
t`m nh
u ng ma.t mo i thay cho ma.t phang ph
èu do.n tri.. Nh
u.ng ma.t thu du.o..c do go.i là die.n Riemann. Die.n Riemann
d
è da.c tru.ng da tri.
co the xem nhu. là phu.o.ng phap tu.o.ng tu.o..ng tru..c quan v
ngha co. ban cua vie.c
cua hàm giai tch. Co the noi ra`ng tnh tru..c quan là y
u.u hàm da tri..
du.a khai nie.m die.n Riemann de nghien c
è die.n Riemann
5.4. Khai nie.m v
5.4.1
413
àu
M
o.t s
o v du. mo. d

Gia su. cho hàm chnh h`nh f (z) xac di.nh trong mi
u.c.
Ta.i mo i diem a D hàm f (z) du.o..c khai trien thành chuo i Taylor. Ta tach
ung vu.o..t ra khoi gio.i ha.n cua D.
ra nh
u.ng chuo i mà h`nh tròn ho.i tu. cua ch
èn D vo.i mo.i h`nh tròn này la.p nen mo.t mi
èn D1 D nào do. Co
Ho..p mi
the co hai tru.ò.ng ho..p xay ra.
o.ng ho..p 1: Trong giao cua hai h`nh tròn K1 và K2 : G = K1 K2 ,
1. Tru.`
.ng
tong cua chuo i Taylor tu.o.ng u
f1 (z) = a10 + a11 (z a) + a11(z a)2 + . . .
(2)
(2)
(2)
f2 (z) = a0 + a1 (z e
a) + a2 (z e
a)2 + . . .
khac nhau, ngha là f1 (z) 6= f2 (z), z G.
è nghi. cua Riemann,
Do do, ta.i diem z G hàm co hai gia tri.. Theo d
.
.
.
.
èn G, cac h`nh tròn
trong tru ò ng ho. p do, ta se h`nh dung ràng o pha tren mi
K1 và K2 na`m tren nhau (khong nha.p làm mo.t) trong hai ma.t phang (hoa.c
tò. - ma.t phang).
2. Neu tong f1(z) = f2 (z) trong G th` ta se dan cac h`nh tròn K1 và K2
.
èn G de du.o..c mo.t tò.. Nhu. va.y, mi
èn thu du.o..c D1 trong
vo i nhau theo mi
u.ng
ket qua cua thac trien khong nhat thiet là do.n die.p (mo.t tò.) mà o. nh
èu tò. !).
àn rieng le no co the là da die.p (nhi
ph
Qua tr`nh thac trien giai tch co the tiep tu.c ba`ng cach khai trien hàm
thành chuo i Taylor ta.i cac diem na`m ngoài D nhu.ng na`m trong D1 (o. mo.t
èn
àn rieng le mi
èn D1 co the là da die.p). Qua bu.o.c thac trien này mi
so ph
èn D2 nào do ch
giai tch cua hàm co the du.o..c mo. ro.ng thành mi
u.a D1 , v.
v... Qua tr`nh này co the tiep tu.c cho den khi phep thac trien tiep theo
khong thu..c hie.n du.o..c. Và nhu. ta biet, hàm thu du.o..c trong ket qua là hàm
èn du.o..c phu bo.i mi
èn D da cho và mo.i h`nh tròn ho.i tu.
giai tch du, còn mi
èn t
òn ta.i cua hàm. Mi
èn này co the là do.n die.p và c
ung co
du.o..c go.i là mi
.
.
the là da die.p. Bay giò ta se tr`nh bày mo.t so v du. xay du. ng die.n Riemann
mo.t so hàm do.n gian de phu.c vu. cho su.. h`nh dung tru..c quan die.n Riemann
àn sau.
se tr`nh bày trong ph
414
at. Xet hàm giai tch

V du. th
u. nh
F (z) =
n
z,
z D = {0 < |z| < }.
èn D = {0 < |z| < } hàm F (z) là da tri.. Cac diem z = 0, là
Trong mi
diem phan nhanh cap n (xem di.nh ngha 5.3.7). Ta da.t D = C \ R . Trong
èn D hàm F (z) co the tach thành n nhanh chnh h`nh
mi
p
arg z+2im
2m
n
fm (z) = n |z| ei
= Fe(z)ei n ,
(5.12)
Fe(z) =
èn D
mi
p
arg z
n
|z|ei n , m = 0, 1, 2, . . . , n 1, < arg 6 . Ta lay n ban -
Dm
= C \ R
èn là nhat cat theo R . Ta k

vo.i bien cua mo i mi
y hie.u bò. tren cua nhat cat
R là + và bò. du.o.i là .
Ta nha.n xet ràng cac nhanh chnh h`nh f0 , f1 , . . . , fn1 co the thac trien
òng nhat nh
u.ng diem tren
lien tu.c len cac bò. cua nhat cat. Do do ta co the d
ung
cac bò. cua cac nhat cat mà ta.i do gia tri. cua cac nhanh chnh h`nh tr`
nhau.
u.c (5.12) ta co
T`
u. cac he. th

2m+1
fm (z) + = Fe(z)e n i ,

2m1
fn (z) = Fe(z)e n i .
Do do

fm (z) + = fm+1 (z) : m = 0, 1, . . . , n 2
và

fn1 (z) = f0(z) + .
òng nhat (dan) cac bò. cua nhat
Do do t`
u. nha.n xet tren day ta co the d
cat nhu. sau. Khi m = 0, 1, . . . , n 2 ta se dan bò. + cua nhat cat R tren
èn Dm+1
èn Dm
vo.i bò. tren ban mi
. V` gia tri. f0 = fn tren R (và
ban mi
è die.n Riemann
5.4. Khai nie.m v
415
èn D0 vo.i bò. cua ban

ca D0 = Dn ) nen ta còn phai dan bò. + cua ban mi
èn Dn1
.
mi
èu, phep dan khong co tu.. cat sau c`
ung này khong
Trong khong gian ba chi
.
.
.
.
èu do khong can ban. Ma.t n - tò. v`
u.a du.o..c
the thu. c hie.n du o. c. Nhu ng di
am n z. Bay giò. to.a do. z se xac di.nh diem

du..ng go.i là die.n Riemann cua h`
àn
u. n 1. Ta c
tren tò. so 0, diem tren tò. so 1, ... , và diem na`m tren tò. th
t`m k
y hie.u de xac di.nh diem duy nhat tren die.n Riemann.
u. 0 da.t tu.o.ng u
.ng vo.i gia tri. co di.nh cua
Diem z 6= 0, 6= thuo.c tò. th
n
z ba`ng f0 (z), < arg z 6 và k
y hie.u diem tren tò. th
u. 0 là (z, f0(z)).
u. gia tri. n z ta thac trien hàm F (z) theo tuyen dong gian
Sau do xuat phat t`
u. nhat và
do.n bao diem goc to.a do. ta se vu.o..t qua nhat cat và di den tò. th
è diem co to.a do. z tren tò. th
y
u. nhat F (z) nha.n gia tri. f1(z). Ta k
khi tro. v
.
.
.
.
y lua.n tu o ng tu..,
u nhat là (z, f1 (z)), v.v... Ba`ng cach l
hie.u diem z tren tò th
u. n 1 là (z, fn! (z)).
ta k
y hie.u diem z tren tò. th
u.a du..ng co the xem nhu. cac ca.p
Nhu. va.y mo.i diem cua ma.t n - tò. v`
co th
u. tu.. (z, F (z)), trong do F (z) = n z và ngoài ra hai diem (z1, F1 ) và
ung nhau tren die.n Riemann khi và ch khi
(z2, F2) tr`
z1 = z2,
F1(z) = F2 (z)
ta.i lan ca.n diem z = z1. Hien nhien ràng hàm F (z) do.n tri. tren die.n Riemann
cua no và nha.n gia tri. F ta.i diem (z, F ).
.
O pha tren diem z = 0 die.n Riemann cua hàm F ch co mo.t diem và
ung ch co mo.t diem. Cac diem
tu.o.ng tu.. tren diem z = die.n Riemann c
an nh
anh cua ma.t.
này go.i là diem ph
Tren h`nh V.4 là die.n Riemann cua hàm 2-tri. z. Doi vo.i hàm w = z,
.ng vo.i hai gia tri. khac nhau w1 và w2 = ei w1 khac
mo i gia tri. 6= 0 tu.o.ng u
2i
è dau.
u.c là khac nhau v
u.a so e 2 = ei = 1, t
nhau bo.i th`
Neu xuat phat t`
u. diem z0 thuo.c tò. D2 ta va.ch mo.t chu tuyen dong bao
è vi. tr xuat phat z0 ta se o. tò. D1 vo.i
diem phan nhanh z = 0 th` khi tro. v
àn vòng quanh mi
èn xung
gia tri. hàm w2(z0 ) và neu tiep tu.c thu..c hie.n mo.t l
è vi. tr xuat phat c`
quanh diem phan nhanh ta se tro. v
ung vo.i gia tri. xuat
phat cua hàm w1 (z0).
416
H`nh V.4
H`nh V.5
V du. th
u. hai. Xet hàm giai tch
F (z) = z +
z2 1
.ng 2 (z), 2 (z) là

(xem v du. 9, 5.3). Ta k
y hie.u 1 (z), 1 (z) và tu.o.ng u
u.c z 1 và z + 1. Khi do
modun và acgumen cua cac so ph
p
[1 (z)+2 (z)]+2m
2
(z) = z 2 1 = 1 (z)2 (z)ei
, m = 0, 1
èn D = C \ [1, +1] hàm (z) co the tach thành
và hien nhien ra`ng trong mi
hai nhanh chnh h`nh m (z), m = 0, 1 và do do hàm F du.o..c tach thành hai
nhanh chnh h`nh f0 (z) và f1(z).
De du..ng die.n Riemann cua hàm F (z) = z + m (z), m = 0, 1 ta lay hai
èn D = C \ [1, +1] trong do doa.n = [1, +1] du.o..c ch
u.a trong R,
ban mi
e dàng thay ràng
u. nhat d
m = 0, 1. Tu.o.ng tu.. nhu. trong v du. th

f0 (z) D0 = f1 (z) + D1 ,

f0 (z) + D0 = f1 (z) D1 .
èn D0 vo.i bò. tren + cua ban
Do do ta se dan bò. du.o.i cua ban mi
èn D1 và tiep theo là dan bò. tren + D0 vo.i bò. du.o.i D1 (cach
mi
dan này go.i là cach dan bat cheo !).
Ma.t hai tò. v`

u.a thu du.o..c go.i là die.n Riemann cua hàm F (z) = z+ z 2 1
(h`nh V.5).
Diem z = khong phai là diem phan nhanh cua hàm da cho v` ta.i lan
àn chnh
ca.n diem ta co the khai trien hàm do thành chuo i Laurent co ph
è die.n Riemann
5.4. Khai nie.m v
417
da.ng = const z, và do do diem là cu..c diem do.n cua cac nhanh chnh
èu co diem vo c`
h`nh. T`
u. do suy ra ràng tren mo i tò. d
ung rieng cua no.
èn D = C \ R hàm giai tch
V du. th
u. ba. Trong mi
F (z) = Ln z
co the tach vo so nhanh chnh h`nh. Bò. tren cua nhat cat ta k
y hie.u là + ,
y hie.u fm (z) là cac nhanh chnh h`nh th`
còn bò. du.o.i là . Khi do, neu ta k
fm (z) = ln |z| + i arg z + 2im;
< arg z < ,
m Z.
(5.13)
T`
u. he. th
u.c (5.13) suy ra ràng

fm (z) + = ln |z| + (2m + 1)i,

fm (z) = ln |z| + (2m 1)i.
Do do

fm (z) + = fm+1 (z) .
du.ng nha.n xet da neu trong v du. th
èn Dm
u. nhat ta se lay cac ban mi
Ap
tu.o.ng u
.ng vo.i cac nhanh chnh h`nh fm (z) và dan cac bò. cua ch
ung nhu. sau:
èn Dm vo.i cua ban mi
èn Dm+1 , m = 0, 1, 2, . . .
dan bò. + cua ban mi
Ket qua cua phep dan này se cho ta ma.t vo so tò. - die.n Riemann cua
hàm logarit (h`nh V.6).
Tren die.n Riemann này co the xem logarit nhu. hàm theo ngha thong
thu.ò.ng. Ta.i cac diem z = 0 và z = logarit khong xac di.nh, do do die.n
Riemann khong co mo.t diem nào o. pha tren z = 0 và z = .
u. hai, die.n Riemann cua hàm
V du. th
u. tu.. Tu.o.ng tu.. nhu. o. v du. th
(xem v du. 3, 5.3)
F (z) =
p
(z m)(z a2)(z a3) ,
a1 6= a2 6= a3
418
co the du..ng nhu. sau. Hien nhien ra`ng diem a1, a2, a3 và z = là nh
u.ng
diem phan nhanh cap hai cua hàm F (z). Gia su. (a1, a2 ), (a3 , ) là nh
u.ng
tuyen Jordan khong giao nhau, noi a1 vo.i a2, a3 vo.i (h`nh V.7).
H`nh V.6
H`nh V.7
èn D.
Bay giò. ta lay hai ban mi
.ng vo.i cac nhanh chnh
Dm = C \ {(a1, a2) (a3 , )}, m = 0, 1 tu.o.ng u
èn D = C \ {(a1, a2) (a3, )} và sau do dan
h`nh fm ; m = 0, 1 trong mi
èn do vo.i nhau theo cac nhat cat (a1 , a2) và (a3, ).
bat cheo cac ban mi
u.a du..ng là die.n Riemann cua hàm da cho. Cac diem cua ma.t
Ma.t hai tò. v`
này co the k
y hie.u là (z, F (z)), trong do z xac di.nh diem tren ca hai tò., còn
F (z) th` xac di.nh diem do cua ma.t nàm tren tò. nào.
V du. th
u. n
am. Die.n Riemann cua hàm
p
F (z) = n (z a)k (z b)`
àn phan bie.t hai tru.ò.ng
là ma.t n - tò.. De du..ng die.n Riemann cua hàm F (z) c
ho..p co the xay ra.
1. So k + ` là bo.i so cua n. Do do, diem z = khong phai là diem phan
nhanh cua hàm F (z). Trong tru.ò.ng ho..p này die.n Riemann cua F (z) du.o..c
xay du..ng tu.o.ng tu.. nhu. o. v du. th
u. hai.
2. So k + ` khong phai là bo.i so cua n. Trong tru.ò.ng ho..p này (xem v du.
11, 5.3) diem z = là diem phan nhanh cap n cua hàm F (z). Do do die.n
u. tu..
Riemann cua hàm F (z) du.o..c xay du..ng tu.o.ng tu.. nhu. trong v du. th
è die.n Riemann
5.4. Khai nie.m v
419
au. Xet hàm giai tch (xem v du. th

u. tu.)
V du. th
u. s
p
F (z) = (z a1 )(z a2 ) (z an ) ,
u.ng so ph
u.c khac nhau. Nhu. ta biet F (z) là hàm
trong do a1, a2, . . . , an là nh
co hai gia tri.. Do do ta se thu du.o..c die.n Riemann hai tò. vo.i cac diem phan
nhanh là a1, a2, . . . , an .
De du..ng die.n Riemann doi vo.i hàm da cho, ta c
ho..p co the xay ra.
1. n l`
a s
o le. Ta ghep cac diem re nhanh thành cac ca.p (a1, a2),
(a3, a4), . . . Diem an khong du.o..c ghep vo.i diem nào thành ca.p ca. Trong
ung là diem phan nhanh nen ta se ghep an
tru.ò.ng ho..p này, diem z = c
èn
vo.i . Do do trong mi
n+1
t
nh
at c
a
2
z
}|
{
D = C \ {(a1, a2) (an , )},
u.ng nhat cat do.n gian khong giao nhau,

trong do (a1, a2 ), . . . , (an , ) là nh
hàm da cho co the tach thành hai nhanh chnh h`nh.
èn Dm
Bay giò. lay hai ban mi
Dm = C \ {(a1, a2) (an , )},
m = 0, 1
u.ng nhat cat và ta se thu du.o..c die.n

và dan bat cheo vo.i nhau theo nh
Riemann cua hàm F (z).
èn Dm .
2. n l`
a s
o ch
a n. Trong tru.ò.ng ho..p này ta lay hai ban mi
Dm = C \ {(a1, a2) (a3 , a4) (an1 , an )},
m = 0, 1
u. hai).
và tien hành phep dan nhu. o. tren (xem v du. th
5.4.2
ap du..ng di
e.n Riemann
Phu.o.ng ph
nie.m chu yeu v

è die.n Riemann là o. cho : t`
Y
uy theo su.. xuat hie.n cac hie.n
tu.o..ng khong do.n tri. trong qua tr`nh thac trien giai tch, ngu.ò.i ta du.a vào
420
èn mo.i (cac tò. mo.i) thuo.c ma.t phang cua bien do.c
xet nh
u.ng ban mi
òng thò.i cac ban mo.i do vo.i cac ban tru.o.c (co
èn d
la.p và ba`ng cach gan li
the noi: dan ban này vo.i ban khac !) sao cho diem z chuyen di.ch t`
u. ban
này den ban kia là thong suot.
Phu.o.ng phap du..ng die.n Riemann ba`ng cach cat - dan da mo ta trong
.ng du.ng trong tru.ò.ng ho..p tong quat. Ta se mo
cac v du. o. tiet tru.o.c du.o..c u
ta mo.t cach van tat qua tr`nh này.
Gia su. F (z) là hàm giai tch t`
uy y
ch co cac diem bat thu.ò.ng co la.p.
òn ta.i d`
u ch là mo.t diem
T`
u. mo i diem cua ma.t phang mà o. tren diem do t
u. diem do ra vo c`
ung và khong di qua h`nh chieu
bat thu.ò.ng, ta ke tia di t`
u.ng
cua cac diem bat thu.ò.ng khac. Ma.t phang z vo.i cac nhat cat theo nh
èn do.n lien D. Theo di.nh l
y Monodromie hàm giai tch F (z)
tia do là mo.t mi
.
.
.
co the tach thành mo.t ta.p ho. p dem du o. c cac nhanh chnh h`nh
fm (z),
m = 1, 2, . . .
èn Dm . Cac tò.

.ng vo.i mo.t ban mi
Mo i nhanh chnh h`nh fm (z) se tu.o.ng u
òng ban mi
èn Dm v`
cua ch
u.a thu du.o..c se du.o..c dan vo.i nhau theo phu.o.ng
phap da tien hành trong tiet tru.o.c.
5.5
B`
ai t
a.p
1. Hay khao sat xem hàm da tri.

q
1+ z
co nhanh do.n tri. cho phep khai trien thành chuo i Laurent ta.i lan ca.n diem
z = 1 hay khong ?
u.ng so thu..c, co the
2. Ch
u.ng minh ràng hàm z (1 z) , trong do , là nh
tach nhanh chnh h`nh trong C \ [0, 1] neu + là so nguyen.
3. Gia su. D = C \ [1, +1] và f là nhanh chnh h`nh trong D cua hàm
z 2 1 sao cho f (2) = 3.
5.5. Bài ta.p
421
1. Tnh gia tri. cua f ta.i diem z = x R.

2. Khai trien hàm f (z) thành!chuo i Laurent ta.i lan ca.n diem z = .
P 1/2
(1)n z 2n .
Tra l`
o.i: 2) f (z) = z
n
n>0
4. Ch
u.ng minh ràng hàm da tri.
f (z) =
z z2
àn ngoài D cua cac nhat cat

cho phep tach cac nhanh chnh h`nh trong ph
1 = [1, +) và 2 = (, 0].
5. Gia su. w(z) là nhanh chnh h`nh cua hàm f (z) trong bài ta.p 4 mà
1 1
w
= .
2
2
1 + i
Tnh w
, w(1 + i0), w(1 i0).
2
àn ngoài cua hai tia 1 = [1, 1 i) và 2 = [1, 1+ i)
6. Gia su. D là ph
èu kie.n w(0) = 0.
và w(z) là nhanh chnh h`nh cua hàm ln(1z 2 ) thoa man di
Tnh w(8) và w(1 + i).
7. Du..ng die.n Riemann cua cac hàm
p
1. w = n (z a)k (z b)`
phan bie.t hai tru.ò.ng ho..p k + ` là bo.i cua n và khong là bo.i cua n.
za
2. w = Ln
.
z b
Chu.o.ng 6
L
y thuy
et th
a.ng du. v`
au
.ng
du.ng
6.1
6.2
y thuy
et th
a.ng du. . . . . . . . . . . . . . 423
Co. so. l
- .inh ngha th
6.1.1 D
a.ng du. . . . . . . . . . . . . . . . . . 423
6.1.2
Phu.o.ng ph
ap tnh th
a.ng du. . . . . . . . . . . . . . 425
6.1.3
- .inh l
D
y co. ban cua l
y thuyet th
a.ng du. . . . . . . . 436
6.1.4
Tnh tch ph
an theo chu tuyen d
ong . . . . . . . . 444
M
o.t s
o u
.ng du.ng cua l
y thuy
et th
a.ng du. . . . . 448
6.2.1 Phu.o.ng ph
ap tnh tch ph
an . . . . . . . . . . . . 448
6.2.2
Z2
Tnh tch ph
an da.ng I = R(cos , sin )d . . . 451
0
6.2.3
+
Z
Tch ph
an da.ng I =
R(x)dx . . . . . . . . . . . 454
6.2.4
Tch ph
an da.ng I =
eiax R(x)dx . . . . . . . . . 459
6.1. Co. so. l

y thuyet tha.ng du.
6.2.5
423
Z
Tch ph
an da.ng I =
R(x)xdx . . . . . . . . . . 463
R+
6.3
6.4
6.1
6.1.1
6.2.6
ac . . . . . . . . . . . . . . . . . . 478
o v du. kh
M
o.t s
6.2.7
o i . . . . . . . . . . . . . . . . . . 490
T`m t
ong cua chu
H`
am nguy
en v`
a h`
am ph
an h`nh . . . . . . . . . .
495
6.3.1
H`
am ph
an h`nh. B`
ai to
an Cousin th
u. nh
at trong
m
a.t ph
ang ph
u.c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 495
6.3.2
H`
am nguyen. B`
ai to
an Cousin th
u. hai trong m
a.t
.
ph
ang ph
u c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 503
B`
ai t
a.p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
513
y thuy
et th
a.ng du.
Co. so. l
- i.nh ngha th
D
a.ng du.
è tha.ng du. ta ch
Tru.o.c khi phat bieu di.nh ngha v
y do.n
u.ng minh mo.t di.nh l
gian sau day
- i.nh l
am f chnh h`nh trong v`
anh tr`
on
D
y 6.1.1. Gia su. h`
V = {z C : r < |z a| < R}
o tch ph
an
Khi d
I() =
f (z)dz,
r<<R
|za|=
kh
ong phu. thu
o.c v`
ao .
Ch
u.ng minh. Tha.t va.y, gia su. r < 1 < 2 < R và (1 ) = {|z a| = 1 },
è bat bien cua tch phan theo cac tuyen
u. di.nh l
y v
(2) = {|z a| = 2 }. T`
Chu.o.ng 6. L
y thuyet tha.ng du. và u
.ng du.ng
424
òng luan suy ra ràng
d
Z
(1 )
f (z)dz =
f (z)dx.
(2 )
- i.nh ngha 6.1.1. Gia su. hàm f (z) chnh h`nh ta.i diem a hoa.c co bat
D
thu.ò.ng co la.p da.c tnh do.n tri. a. Gia su. là du.ò.ng cong dong Jordan bao
òng h
ò. Khi do tch phan
èu kim d
diemZ z = a và du.o..c di.nh hu.o.ng ngu.o..c chi
1
f (z)dz du.o..c go.i là th
a.ng du. cua hàm f (z) doi vo.i diem a và du.o..c k
y
2i
hie.u là
1
Res [f ; a] =
2i
f (z)dz.
(6.1)
òn ta.i.
ung t
Hien nhien chu tuyen thoa man di.nh ngha 6.1.1 bao giò. c
èu kie.n da cho hàm f chnh h`nh trong U () = {0 < |za| <
Tha.t va.y, theo di
y thuo.c U ()
}. Do do ta co the lay là du.ò.ng cong Jordan dong bat k`
.
.
.
khong di qua a nhu ng bao a, v du. du ò ng tròn r = {|z a| = r, r < }.
y Cauchy và di.nh l
y 6.1.1 suy ra ràng tha.ng du. (6.1) co the viet
T`
u. di.nh l
du.o.i da.ng
Z
1
f (z)dz,
(6.2)
Res [f ; a] =
2i
(a,r)
trong do du.ò.ng tròn (a, r) cha.y theo hu.o.ng du.o.ng và da.i lu.o..ng o. ve phai
cua (6.2) khong phu. thuo.c vào r và hoàn toàn du.o..c xac di.nh bo.i dang die.u
di.a phu.o.ng cua hàm f ta.i diem a.
- i.nh ngha 6.1.2. Gia su. hàm f H{|z| > r} và z = là diem bat
D
thu.ò.ng co la.p cua hàm f (z). Da.i lu.o..ng
Z
1
Res [f ; ] =
f (z)dz
2i
(0,R)
6.1. Co. so. l

y thuyet tha.ng du.
425
a.ng du. cua h`

am f ta.i diem trong do (0, R) là du.ò.ng tròn
du.o..c go.i là th
(0, R) = {|z| = R} vo.i ban knh du lo.n du.o..c di.nh hu.o.ng sao cho lan ca.n
diem luon luon na`m ben trai.
è tha.ng du..
Ta co the du.a ra di.nh ngha ho..p nhat sau day v
- i.nh ngha 6.1.3. Gia su. a C là diem chnh h`nh hoa.c diem bat thu.ò.ng
D
co la.p do.n tri. cua hàm f . Gia tri. cua tch phan cua hàm f theo bien cua lan
a.ng du. cua hàm f ta.i
ca.n du be cua diem z = a chia cho 2i du.o..c go.i là th
diem a.
Theo di.nh l
y Cauchy
Res [f ; a] = 0
neu hàm f chnh h`nh ta.i diem a và a C. Tha.ng du. ta.i co the khac
1
0 khi hàm chnh h`nh ta.i . Tha.t va.y, gia su. f (z) = . Hien nhien diem
z
z = là khong diem do.n cua f và
Z
1
1
Res [f ; ] =
dz = 1 6= 0.
2i
z
(0,R)
Nhu. va.y hàm ch co the co tha.ng du. 6= 0 ta.i diem a cach goc to.a do. mo.t
khoang cach h
u.u ha.n trong tru.ò.ng ho..p khi a tha.t su.. là diem bat thu.ò.ng,
trong khi do no co the co tha.ng du. 6= 0 ta.i tha.m ch ca trong tru.ò.ng ho..p
hàm chnh h`nh ta.i do.
6.1.2
ap tnh th
a.ng du.
Phu.o.ng ph
Vie.c tnh tha.ng du. ba`ng cach xuat phat t`

u.c ph
u. di.nh ngha het s
u.c ta.p. Co.
e n là di.nh l
so. cho vie.c tnh toan tha.ng du. mo.t cach thu..c ti
y sau day.
- i.nh l
e n du.
D
y 6.1.2. Gia su. v
o.i 0 < |z a| < h`
am f (z) c
o the bieu di
o.i
da.ng
X
an (z a)n ,
(6.3)
f (z) =
<n<
426
Chu.o.ng 6. L
.ng du.ng
Khi d
o
Res[f ; a] = a1 .
(6.4)
Neu khi R < |z| <

f (z) =
an z n
(6.5)
<n<
th`
Res[f ; ] = a1.
(6.6)
y
Ch
u.ng minh. 1. Trong vành tròn dong bat k`
0 < 1 6 |z a| 6 2 <
èu nen co the tch phan t`
chuo i (6.3) ho.i tu. d
u.ng so ha.ng chuo i (6.3) theo
du.ò.ng tròn (r) = {|z a| = r; 1 6 r 6 2 }. Ket qua cua phep tch phan
do cho ta
Z
1
f (z)dz = a1 .
2i
(r)
u.ng minh.
T`
u. do suy ra (6.4) du.o..c ch
èu tren du.ò.ng tròn
2. V` chuo i (6.1.5) ho.i tu. d
e = {|z| = R,
e R
e > R}
(0, R)
e và thu du.o..c
nen co the tch phan t`
u.ng so ha.ng chuo i do theo (0, R)
Z
1
f (z)dz = a1.
2i
e
(0,R)
6.1. Co. so. l

y thuyet tha.ng du.
427
V du. 1. Gia su.

f (z) =
sin z
z6
Tnh Res[f ; 0].

Giai. V` ta.i lan ca.n diem z = 0 ta co

1
z3 z5
+
.
.
.
z
z6
3!
5!
1
1
1
+ ...
+
= 5
z
3!z 3 5!z
f (z) =
1
1
và Res[f ; 0] = .
5!
5!
V du. 2. Ch
u.ng minh ràng neu
nen a1 =
f (z) = z cos
1
z+1
th`
1
Res[f ; 1] =
2
Giai. Tha.t va.y, ta co
h
f (z) = [(z + 1) 1] 1
i
1
+ ...
2(z + 1)2
và do do
1
a1 =
2
V du. 3. Gia su.
f (z) =
Tnh Res[f ; 0].
z(1 ehz )
428
Chu.o.ng 6. L
.ng du.ng
1
Giai. Khi do Res[f ; 0] = . Tha.t va.y, ta.i lan ca.n diem z = 0 ta co
2
1
f (z) = h
i
h2 z 2
+ ...
z 1 1 + hz
2!
1
=
h2 z 3
+ ...
hz 2
2!
1
1
= 2+
+ (z),
hz
2z
èu phai ch
trong do (z) chnh h`nh ta.i diem z = 0. T`
u. do suy ra di
u.ng minh.
èn D = C \ [0, 1] và hàm giai tch trong do
V du. 4. Ta xet mi
r
z
F (z) = 8
1z
Tnh Res[f ; ], trong do f là nhanh chnh h`nh nha.n gia tri. du.o.ng o. bò.
tren cua nhat cat [0, 1].
èn D hàm F (z) co the tach thành ba nhanh chnh h`nh.
Giai. Trong mi
Gia su. f (z) là nhanh chnh h`nh nha.n gia tri. du.o.ng o. bò. tren cua nhat cat.
Ta se khai trien hàm f (z) thành chuo i Laurent ta.i lan ca.n diem . Vo.i
z D ta co
r z
i3

f (z) = 8
e , = 1 2 ,
1z
trong do 1 = arg z, 2 = (1 z), D là du.ò.ng cong nàm trong D
và noi diem 0 + i0 vo.i z D. Khi z = x > 1 ta co 1 = 0, 2 = . Do do
r
x i/3
e ,
f (x) = 3
x1
và f () = lim f (x) = ei/3 .
x+
T`
u. do suy ra ràng trong lan ca.n diem z = ta co
v

u 1
1 13
i/3 u
i/3
1
f (z) = e t
,
=e
3
1
z
1
z
6.1. Co. so. l

y thuyet tha.ng du.
429
e dàng thay ràng

u. do d
trong do can th
u.c nha.n gia tri. 1 ta.i . T`

X 1
3 (1)n z n
f (z) = ei/3
n
n0
và
Res[f ; ) = ei/3 3 .
1
V du. 5. Gia su. f (z) là nhanh chnh h`nh cua hàm
F (z) =
1 z
1+z
èn D = C \ [1, +1]. Tnh tha.ng du. cua hàm f (z)

mà f (0 + i0) = 1 trong mi
ta.i diem (v du. 5.3.5).
Giai. Ta khai trien hàm f (z) thành chuo i Laurent ta.i lan ca.n diem .
Ta co
f () = lim f (x) = ei .
x+
Tiep theo
1 !
z
= ei g(z),
1
1+
z
1 +
f (z) =
trong do ta da.t
1 !
z
1
1+
z
1
g(z) =
Chu.o.ng 6. L
.ng du.ng
430
Hàm g(z) chnh h`nh ta.i diem và g() = 1

1 !
z
f (z) =
1
1+
z
( 1) 2
1 +
z + ...
z
2!
=
( 1) 2
z + ...
1+ +
z
2!
2
=1
+ ...
z
1
T`
u. do suy ra ràng
i
h
2
f (z) = ei 1
+ ...
z
và
Res [f ; ] = 2ei .
1z
V du. 6. Gia su. f (z) là nhanh chnh h`nh cua hàm F (z) = Ln
mà
1+z
.
èn D = C \ [1, +1]. Tnh tha.ng du cua hàm f (z) ta.i
f (0 + i0) = 0 trong mi
diem (v du. 5.3.6).
Giai. Ta co
1 z

f (z) = ln
+ i(1 2)
1+z
1 = arg(1 z), 2 = (1 + z),
trong do là tuyen thuo.c D noi diem z = 0 + i0 (diem 0 o. bò. tren cua nhat
cat) vo.i diem z. Hien nhien khi z = iy, y > 0 th` 1 = 2, 2 = arctg y và
do do vo.i y > 0.
f (iy) = 2iarcrg y,
v` |1 iy| = |1 + iy|.
6.1. Co. so. l

y thuyet tha.ng du.
431
T`
u. do c
ung r
ut ra ràng
f () = lim f (iy) = i.
y
Do do ta.i lan ca.n diem z = ta co

1
1 +
z
f (z) = ln
1
1+
z

1
1
ln 1 +
,
= i + ln 1
z
z
trong do cac logarit o. ve phai chnh h`nh ta.i lan ca.n diem và bàng 0 khi
z = .
e dàng thay ràng
D
X (1)n+1
X 1
f (z) = i
nz n n>1 nz n
n>1
h
i
X
2
= i +
, 1 < |z| < .
(2n + 1)z 2n+1
n>0
ut ra
và t`
u. do r
Res[f ; ] = +2.
Trong cac v du. tren day, vie.c khai trien hàm thành chuo i Laurent du.o..c tien
e dàng. Tuy nhien tuye.t da.i da so tru.ò.ng ho..p phep khai
hành mo.t cach d
trien do du.o..c tien hành rat kho khan.
. NG DU. TA
M BA
T THU.O
`.NG CO
T YE
U. Neu diem z = a
I. THA
. I DIE
là diem bat thu.ò.ng cot yeu cua hàm f (z) th` de tnh tha.ng du. cua hàm ta.i
àn t`m ph
àn chnh cua khai trien Laurent và su. du.ng cong th
diem do ta c
u.c
(6.4) neu a C, cong th
u.c (6.6) neu a = .
.
. NG DU. TA
M. Trong tru.ò.ng ho..p khi a là cu..c diem
II. THA
. I CU
. C DIE
u.c (6.4) và (6.6)
cua hàm f , de tnh tha.ng du. ta.i diem a, thay cho cong th
u.ng cong th
u.c se ch
u.ng
(su. du.ng khai trien Laurent) ta thu.ò.ng su. du.ng nh
àn t`m da.o hàm. Ta xet cac tru.ò.ng ho..p cu. the sau day.
minh du.o.i day ch c
o.ng ho..p cu..c diem do.n
1. Tru.`
Chu.o.ng 6. L
.ng du.ng
432
- i.nh l
am f (z) th` th
a.ng du. cua f
D
y 6.1.3. Neu a l`
a cu..c diem do.n cua h`
ong th
u.c
ta.i a du.o..c tnh theo c
Res[f ; a] = lim(z a)f (z).
za
(6.7)
Ch
u.ng minh. Ta.i lan ca.n diem a khai trien Laurent cua hàm f (z) co da.ng
X
an (z a)n
f (z) = a1 (z a)1 +
n>0
và t`
u. do suy ra
a1 = lim(z a)f (z).
za
u.c
Nhu. va.y, de tnh tha.ng du. ta.i cu..c diem do.n ta co cong th
Res[f (z); a] = lim(z a)f (z).
za
(z)
, trong d
H
e. qua 6.1.1. Neu f (z) =
o v`
a l`
a nh
u.ng h`
am
(z)
èu kie.n (a) 6= 0, (a) = 0,
chnh h`nh ta.i diem a thoa m
an di
0
(a) 6= 0 th`
Res[f ; a] =
(a)
0(a)
u. (6.7) ta co
Ch
u.ng minh. Tha.t va.y, v` a là cu..c diem cua f (z) nen t`
(z a)(z)
za
(z)
(z)
(a)
= lim
= 0
za (z) (a)
(a)
za
Res[f ; a] = lim
(6.8)
6.1. Co. so. l

y thuyet tha.ng du.
433
2n + 1
, n Z.
V du. 7. T`m tha.ng du. cua hàm w = tg z ta.i cac diem zn =
2

sin z
, cos zn = 0, cos z 0 zn = sin zn . Do do t`
u. (6.8)
Giai. Ta co tg z =
cos z
ta co
Res[tg z; zn ] =
sin zn
= 1.
sin zn
o.ng ho..p cu..c diem b

o.i. Ta co di.nh l
y sau day:
Tru.`
- i.nh l
D
y 6.1.4. Neu a l`
a cu..c diem c
ap m cua h`
am f (z) th`

1
dm1
Res[f ; a] =
lim m1 (z a)m f (z) .
(m 1)! za dz
(6.9)
Ch
u.ng minh. V` a là cu..c diem cap m cua hàm f (z) nen
X
am
a1
+
f (z) =
+
+
an (z a)n
(z a)m
z a n>0
và t`
u. do
(z a)m f (z) = am + am+1 (z a) + + a1(z a)m1
X
+
an (z a)n+m .
n>0
àn lien tiep ta co

Lay vi phan bieu th
u.c (6.10) m 1 l
dm1
[(z a)m f (z)] = (m 1)! a1 + m! a0(z a) + . . .
dz m1
và chuyen qua gio.i ha.n khi z a ta thu du.o..c (6.9).
V du. 8. Tnh tha.ng du. cua hàm
f (z) =
doi vo.i diem z = i.
(z 2
1
+ 1)3
(6.10)
Chu.o.ng 6. L
.ng du.ng
434
Giai. Hien nhien diem z = i là cu..c diem cap ba cua hàm f (z). Do do ap
du.ng cong th
u.c (6.9) ta co
i
1
d2 h
1
lim 2 (z i)3
2! zi dz
(z i)3(z + i)3
d2
1
= lim 2 [(z + i)3 ]
2 zi dz
1
3
= lim[(3)(4)(z + i)5 ] = i.
2 zi
16
Res[f ; i] =
V du. 9. Tnh
i
h 1
Res
;0 .
sin z 2
Giai. V` z = 0 là cu..c diem cap hai cua hàm f (z) nen
d h z2 i
2z sin z 2 2z 3 cos z 2
=
lim
z0 dz sin z 2
z0
sin2 z 2
i
i
h
h
z6
z4
2
3
+ . . . 2z 1
+ ...
2z z
3!
2!
= lim

2
z0
z6
z2
+ ...
3!
2 7
z + ...
= 0.
= lim 3 4
z0 z + . . .
Res[f ; 0] = lim
CUNG.
`
. NG DU. TA
u.c co. ban
Cong th
u.c (6.6) là cong th
III. THA
. I VO
de tnh tha.ng du. ta.i diem vo c`
ung
Res[f ; ] = a1.
(20.6)
Tuy nhien, trong mo.t so tru.ò.ng ho..p de tnh tha.ng du. ta.i , ta co the ap
du.ng cong th
u.c du.o..c ch
y sau day.
- i.nh l
D
y 6.1.5. Neu h`
am f chnh h`nh ta.i diem th`
Res[f ; ] = lim z[f (z) a0].
z
(6.11)
6.1. Co. so. l

y thuyet tha.ng du.
435
Ch
u.ng minh. Tha.t va.y, vo.i |z| > R ta co
a1 a2
f (z) = a0 +
+ 2 + ...
z
z
X an
X an
=
+
a
f
(z)
a
=
0
0
n
n
z
z
n1
n>1
Nhan hai ve cua dang th
u.c tren day vo.i z và chuyen qua gio.i ha.n khi z
ta thu du.o..c (6.11).
H
e. qua 6.1.2. Neu l`
a kh
ong - diem c
ap m > 1 cua f (z) th` a0 = a1 =
a do d
o Res[f ; ] = a1 = 0.
= am+1 = 0 v`
.
Neu m = 1, t
u c l`
a lim f (z) = a0 = 0 th`
z
Res[f (z); ] = lim z f (z).

z
V du. 10. Gia su. cho hàm

F (z) =
z 1p (1 z)p
,
1 + z2
p R D = C \ [0, 1].
èu kie.n
Tnh tha.ng du. ta.i cua nhanh chnh h`nh f (z) thoa man di
arg(1 z) = arg z = 0
khi z thuo.c bò. tren cua nhat cat [0, 1] R còn sau do cac acgumen bien
thien lien tu.c.
Giai. Hien nhien diem z = 0, z = 1 là diem phan nhanh cua hàm da tri.
èn D hàm F (z) co the tach nhanh chnh h`nh. Gia su. f (z)
F (z) và trong mi
èu kie.n da neu. Hien nhien ràng
là nhanh thoa man cac di
lim f (z) = 0.
àn t`m
u.c (6.11). Ta c
Do do, de tnh Res[f ; ] ta co the ap du.ng cong th
lim |zf (z)| và lim arg zf (z).
Chu.o.ng 6. L
.ng du.ng
436
Ta co a)
|z|1p |1 z|p
lim |f (z) z| = lim |z|
z
z
|1 + z 2|

1 p

1
z = 1.
= lim
1
z
1 + 2
z
b) Tnh lim arg(zf (z)). V` z f (z) là hàm chnh h`nh trong D nen gio.i
àn z ra vo c`
ung. Gia su. z
ha.n cua no khong phu. thuo.c vào phu.o.ng d
theo hu.o.ng du.o.ng cua tru.c thu..c. Ta co
lim arg(z f (z)) = lim {arg z + (1 p) arg z + p arg(1 z) arg(1 + z 2)}
= 0 + (1 p) 0 + p () + 0 = p.
Nhu. va.y
lim z f (z) = epi ,
và t`
u. do suy ra ràng
Res[f ; ] = epi .
6.1.3
- i.nh l
y thuy
et th
a.ng du.
D
y co. ban cua l
y thuyet tha.ng du. là di.nh l

Di.nh l
y co. ban cua l
y sau day
- i.nh l
a t
a.p ho..p mo. cua m
a.t ph
ang ph
u.c v`
a
D
.
.
o ai l`
a t
a.p ho. p nh
at
u ng diem b
f l`
a h`
am chnh h`nh trong D \ {ai}, trong d
èn B D
o.ng c
o l
a.p cua h`
am f (z). Gia su. l`
o.ng cua mi
a bien c
o hu.
thu.`
`ng kh
v`
a gia thiet r
a
ong di qua m
o.t diem b
at thu.`
o
o.ng n`
ao cua f . Khi d
.
.
.
.
at thu `
o ng cua f o trong B l`
a h
u u ha.n.
1. s
o diem b
2. h`
am f (z) thoa m
an he. th
u.c
Z
X
f (z)dz = 2i
Res[f ; ai ],
(6.12)
ai B
6.1. Co. so. l

y thuyet tha.ng du.
437
ay theo mo.i diem b

o.ng cua
trong d
o t
ong o. ve phai cua (6.12) du.o..c l
at thu.`
`m trong B.
h`
am f (z) n
a
Ch
u.ng minh.
èu khang di.nh th
u. nhat cua di.nh l
y hoàn toàn hien nhien.
1. Di
èu khang di.nh th
u.ng minh di
u. hai ta c
2. De ch
ho..p
o.ng ho..p th
u. nh
at. Diem 6 B. V` diem khong thuo.c B nen B
Tru.`
.
èn cua C. Gia su Si là nh
là mi
u.ng h`nh tròn dong vo.i tam ta.i mo i diem bat
thu.ò.ng ai ( B): Si = {|z ai | 6 ri , ri > 0}. Ta gia thiet ràng ri du.o..c cho.n
du be sao cho:
a) S i B, i; b) Si Sj = , i 6= j.
.ng cha.y theo hu.o.ng du.o.ng.
Gia su. i là bien cua h`nh tròn Si tu.o.ng u
Ta k
y hie.u
[
B = B \

Si ,
àn trong cua Si . Hien nhien B c

èn. Bien
trong do S i là ph
ung là mo.t mi
u.a bien co hu.o.ng cua B và cac du.ò.ng tròn i . V`

B chnh là hie.u gi
f H(B ) nen
Z
XZ
f (z)dz =
f (z)dz.
(6.13)
u. (6.2) ta co
Nhu.ng ma.t khac t`
Z
f (z)dz = 2iRes[f ; ai].
i
u.c (6.12).
The bieu th
u.c này vào (6.13) ta thu du.o..c he. th
Tru.`
o.ng ho..p th
u. hai. Diem B. Gia su. U (, r) = {z C : |z| > r}
u. ra chnh diem
là lan ca.n diem mà ta.i do hàm f (z) chnh h`nh (co the tr`
z = ) và gia su. U (, r) = .
Chu.o.ng 6. L
.ng du.ng
438
Ta k
y hie.u:
e
B(r)
= B \ {|z| > r}.
e
Bien co hu.o.ng cua B(r)
là tong bien co hu.o.ng cua B và du.ò.ng tròn
e
èn B(r)
{|z| = r} cha.y theo hu.o.ng du.o.ng. V` mi
khong ch
u.a diem nen
t`
u. tru.ò.ng ho..p I suy ra
Z
Z
X
f (z)dz +
f (z)dz = 2i
Res[f ; ai],
(6.14)
{|z|=r}
trong do tong o. ve phai cua (6.14) du.o..c lay theo mo.i diem bat thu.ò.ng ai
èn B tr`
cua f na`m trong mi
u. ra diem . Nhu.ng theo di.nh ngha 6.1.2 ta co
Z
f (z)dz = 2iRes[f ; ],
{|z|=r}
và t`
u. (6.14) suy ra ra`ng
Z
nX
o
f (z)dz = 2i
Res[f ; ai] + Res[f ; ] .
Do chnh là dang th

u.c (6.2) v` diem c
ung là mo.t trong cac diem ai .
èn tang
Nh
u.c tch phan co. ban th
u. hai cua Cauchy là n
y thuyet hàm chnh h`nh mà da.c bie.t là de thu du.o..c
de xay du..ng toàn bo. l
u.c do la.i là
khai trien Laurent và do do de tnh tha.ng du.. Nhu.ng cong th
è l
y thuyet tha.ng du.. Tha.t va.y,
y co. ban cua Cauchy v
mo.t he. qua cua di.nh l
doi vo.i hàm f H(D), hàm
z 7
f (z)
za
nha.n diem a là diem bat thu.ò.ng co the co. Tha.ng du. cua hàm này ta.i a
ba`ng f (a). Tha.t the, diem a ch co the là diem chnh h`nh hoa.c cu..c diem
f (z)
và neu ta su. du.ng khai trien
do.n cua
za
f (z) = f (a) + f 0 (a)(z a) + . . .
6.1. Co. so. l

y thuyet tha.ng du.
th` he. so cua
439
1
se là f (a). Do do
za
Z
h f (z) i
1
f (z)
dz = Res
; a = f (a).
2i
za
za
D
è ma.t nguyen tac v` no du.a vie.c tnh

Di.nh l
y 6.1.6 co y
ngha to lo.n v
mo.t da.i lu.o..ng co tnh chat toàn cu.c - tch phan cua hàm chnh h`nh theo
èn - v
è tnh nh
bien cua mi
u.ng da.i lu.o..ng co tnh chat di.a phu.o.ng - tha.ng du.
cua hàm ta.i cac diem bat thu.ò.ng.
u. ra
am f chnh h`nh trong to`
an m
a.t ph
ang C tr`
H
e. qua 6.1.3. Gia su. h`
at thu.`
o t
ong c
ac th
a.ng du. ta.i
ac diem b
o.ng c
o l
a.p. Khi d
(m
o.t s
o h
u.u ha.n) c
`
ay (ke ca diem ) l`
a b
ang 0.
c
ac diem
Ch
u.ng minh. Tru.o.c het ta nha.n xet ra`ng so cac diem bat thu.ò.ng co la.p (neu
hàm khong co diem bat thu.ò.ng khong co la.p) khong the ba`ng v` trong
òn ta.i diem tu. doi vo.i ta.p ho..p cac diem bat thu.ò.ng và
tru.ò.ng ho..p do se t
diem do là diem bat thu.ò.ng nhu.ng khong co la.p.
uy y
mà ta.i do f chnh h`nh. Ta bao
Bay giò. gia su. a là diem h
u.u ha.n t`
diem a bo.i mo.t du.ò.ng tròn (a, ) vo.i tam a và ban knh du be sao cho f
chnh h`nh trong S(a, ) = {|z a| 6 }. Du.ò.ng tròn (a, ) chia ma.t phang
èn: mi
èn bi. cha.n D = S(a, ) và mi
èn khong bi. cha.n D . Ap
thành hai mi
y tha.ng du. doi vo.i D ta thu du.o..c
du.ng di.nh l
Z
X
f (z)dz = 2i
Res[f ; .].
C
(a,)
èn D) ta co
y tch phan Cauchy (ap du.ng cho mi
Ma.t khac, theo di.nh l
Z
f (z)dz = 0.
(a,)
T`
u. do suy ra
X
C
Res[f ; .] = 0.
(6.15)
Chu.o.ng 6. L
.ng du.ng
440
u.ng minh là mo.t trong nh

u.ng di.nh l
Di.nh l
y Cauchy v`
u.a ch
y quan tro.ng
y do ch d
ung trong tru.ò.ng ho..p
nhat cua l
u.c. Di.nh l
khi tren bien hàm f (z) khong co diem bat thu.ò.ng. Ta se khai quat di.nh
o cu..c diem do.n tren bien .
l
y 6.1.6 cho tru.ò.ng ho..p khi hàm f (z) c
u. ra mo.t so h
u.u ha.n diem bat
Gia su. hàm f (z) chnh h`nh trong tr`
thu.ò.ng co la.p
1, 2 , . . . , n ,
u.u ha.n diem bat thu.ò.ng co la.p
và chnh h`nh tren tr`
u. ra mo.t so h
a1, a2, . . . , am.
Lay a1, a2, . . . , am làm tam ta du..ng cac du.ò.ng tròn 1 , 2 , . . . , m vo.i ban
knh du be sao cho mo i du.ò.ng tròn k , k = 1, . . . , m ch cat ta.i hai diem.
Ta k
y hie.u
(ak , ) = {|z ak | 6 },
m
[
() = \
(ak , ).
k = 1, 2, . . . , m;
k=1
Ta co di.nh ngha sau

- .inh ngha 6.1.4. Gio.i ha.n cua tch phan
D
Z
I() =
f (z)dz,
()
khi 0 du.o..c go.i là gi

a tri. chnh cua tch phan I =
f (z)dz theo Cauchy
và k
y hie.u là
v.p.
f (z)dz = lim
0
()
f (z)dz,
àu tien cua cac t`

u.ng ch
u. tieng Phap Valeuru. cai d
(trong do v.p. là nh
principal - co ngha là gia tri. chnh).
6.1. Co. so. l

y thuyet tha.ng du.
441
- i.nh l
D
y 6.1.7. Gia su. D l`
a f l`
a h`
am
a t
a.p ho..p mo. cua m
a.t ph
ang C v`
u.ng diem b
o.ng c
o
o ai l`
a t
a.p ho..p nh
at thu.`
chnh h`nh trong D \ {ai}, trong d
.
.
e
èn D D h`
l
a.p cua f . Gia su tren bien tro n cua mi
am f ch c
o m
o.t s
o
.
.
.
h
u u ha.n cu. c diem do n a1 , a2, . . . , am . Z
òn ta.i v`
o gi
a tri. chnh cua tch ph
an fdz t
a du.o..c tnh theo c
ong
Khi d
th
u.c
v.p.
f (z)dz = 2i
Res[f ; ai] +
e
ai D
o t
ong
trong d
nX
e
ai D
o
1X
Res[f ; ak ]
2 a
(6.16)
e c`
`m trong D,
ay theo mo.i diem b
o.ng ai n
du.o..c l
at thu.`
a
on
t
ong th
u. hai o. ve phai (6.16) du.o..c l
ay theo mo.i cu..c diem ak .
y hie.u cac diem bat thu.ò.ng co la.p cua
Ch
u.ng minh. De tie.n tr`nh bày ta k
e là
f trong D
1 , 2 , . . . , n
(mo.t so h
u.u ha.n diem !). Ta se cho.n du be sao cho cac diem 1 , 2 , . . . , n
khong nàm tren cac du.ò.ng tròn k , k = 1, 2, . . . , m, trong do

k = |z ak | = },
k = 1, 2, . . . , m
Gia su.
e k ,
(ak , ) = D
e
là cung tròn cha.y theo hu.o.ng am, và
e
()
= ()
m
n[
k=1
o
(ak , ) .
e
e
e
èn D nào do và hien nhien tren ()
Nhu. va.y ()
hàm f
là bien cua mi
du.ng di.nh l
è tha.ng
khong co diem bat thu.ò.ng nào. Ap
Chu.o.ng 6. L
.ng du.ng
442
e
và hàm f ta co
du. cho D vo.i bien ()
Z
fdz =
e
()
f (z)dz +
k=1
()
= 2i
Z
m
X
n
X
f (z)dz
(ak ,)
e
Res[f ; k ],
k=1
và do do
Z
f (z)dz = 2i
n
X
Res[f ; k ] +
k=1
()
m
X
k=1
f (z)dz,
(6.17)
(ak ,)+
e
trong do e
(ak , )+ là nh
u.ng cung tròn cha.y theo hu.o.ng du.o.ng. V`
a1 , a2, . . . , am là cu..c diem do.n cua hàm f nen ta.i lan ca.n cac diem ay, hàm
e n du.o.i da.ng
f co the bieu di
f (z) =
c1,k
+ k (z),
z ak
k = 1, 2, . . . , m,
àn chnh h`nh cua f ta.i lan ca.n diem ak . Do do

trong do k (z) là ph
Z
Z
Z
dz
f (z)dz = c1,k
+
k (z)dz = I1 + I2.
z ak
(ak ,)+
e
(ak ,)+
e
(ak ,)+
e
Ro ràng là khi 0 th` hai cat tuyen ak t2

àn to.i vi. tr cua tiep tuyen
và ak t1 (h`nh VI.1) d
vo.i ta.i diem ak và do do
lim(2 1 ) = , và
Z
dz
lim I = lim
0
0
z ak
0
(ak ,)
e
= lim i(2 1 ) = i; (z ak = ei ).
0
Bay giò. ta xet I2 . V` k (z) chnh h`nh ta.i lan

ca.n cua diem ak nen vo.i du be ta co
H`nh VI.1
6.1. Co. so. l

y thuyet tha.ng du.

|I2| =
443
Z2

k (z)dz = k (ak + ei )ieid
e(ak ,)+
6 M(2 1 ),
M=
sup
ze
(ak ,)+

|k (z).
Nhu. va.y
lim
0
(ak ,)+
e
f (z)dz = c1,k i = iRes[f ; ak ].
u.a thu du.o..c vào (6.17) ta co

The dang th
u.c v`
lim
0
()
f (z)dz = 2i
n
X
Res[f ; k ] + i
k=1
m
X
Res[f ; ak ]
k=1
1X o
.+
. .
= 2i
2 k=1
k=1
n
nX
Nh
a.n xet 6.1.2. 1. Neu tren hàm f khong co diem bat thu.ò.ng th` t`
u. (6.16)
y co. ban cua l
u.c là di.nh l
y thuyet tha.ng du..
ta thu du.o..c (6.12) t
èu kie.n tro.n cua bàng di
èu kie.n tro.n t`
u.ng kh
uc và gia
2. Neu thay di
.
.
su goc gi
u a cac tiep tuyen ta.i mo i diem goc là k , k = 1, 2, . . . , m, ta co
Z
lim
f (z)dz = k iRes[f ; ak ],
0
e(ak ,)
và do do
v.p.
f (z)dz = 2i
n
nX
k=1
m
o
1 X
Res[f ; k ] +
k Res[f ; ak ] .
2
k=1
Chu.o.ng 6. L
.ng du.ng
444
6.1.4
Tnh tch ph
an theo chu tuy
en d
ong
Ta xet mo.t so v du. tnh tch phan theo chu tuyen dong ba`ng cach ap du.ng
tha.ng du.. Trong cac v du. này chu tuyen tch phan du.o..c di.nh hu.o.ng sao
àn trong cua luon luon o. ben trai.
cho khi vòng quanh theo th` ph
V du. 11. Gia su.
f (z) = (2z 1) cos
Khi do
I=
z1
f (z)dz = 2iRes[f ; 1].
{|z|=2}
Hàm f (z) chnh h`nh trong h`nh tròn {|z| < 2} tr`
u. ra diem z = 1 là diem
bat thu.ò.ng cot yeu cua f (z). Ta co

1
z
cos
= cos 1 +
z1
z1
1
1
sin 1 sin
= cos 1 cos
z1
z1
h
i
1
= cos 1 1
+ ...
2(z 1)2
h 1
i
1
sin 1
+ ... ;
z 1 3!(z 1)3
2z 1 = 2(z 1) 1
và t`
u. do he. so a1 (f ) cua chuo i Laurent hàm f ba`ng
a1(f ) = (cos 1 + sin 1).
Do do
I = 2i(cos 1 + sin 1).
Z
1
dz
I=
,
2i
(z 4 + 1) z 2 + 1
( 1 = 1),
6.1. Co. so. l

y thuyet tha.ng du.
445
trong do là parabon y 2 = x cha.y theo hu.o.ng tang cua y.

Giai. Diem re nhanh cua hàm du.o.i dau
tch phan là z = i và z = i. Do do trong
èn D = {Re z > 0} ta co the tach nhanh
mi
èu kie.n
do.n tri. cua hàm da tri. và vo.i di

z 2 + 1z=1 > 0,
ta se xac di.nh du.o..c mo.t nhanh do.n tri.. De
àu tien ta tnh tch phan
tnh tch phan I d
theo chu tuyen dong L nhu. o. h`nh VI.2
òm:
g
(1) cung parabon BOA,
(2) doa.n thang AB : Re z = r; và sau
do chuyen qua gio.i ha.n khi r .
H`nh VI. 2
Ta co
fdz =
Z
BOA
= 2i{Res[ ] + Res[ ]}.
AB
Ta xet tch phan theo doa.n AB. V` tren doa.n AB ta co

x=r
r6y6 r
và do do
|z|zAB =
e dàng thay ràng
nen d
Z

6
p
x2 + y 2 > r1/2
2 r
0 khi r .
(r2 1) r 1
AB
T`
u. do suy ra ràng
Z
o
n

f (z)dz = 2i Res f ; ei 4 + Res f ; ei 4 .
Chu.o.ng 6. L
.ng du.ng
446
De y
ràng
2
4
4
1 + ei 4 = 2ei 8 ,
q
2
4
4
1 + ei 4 = 2ei 8 ,
ta co

1
+1
i =
7 ,
3
4
4z
z=e 4
4 2ei 8
1

4
2
i pi
1
z +1
4
=
Res f ; e
i =
7 ,
4
3
4z
z=e 4
4 2ei 8

Res f ; ei 4 =
và do do
z2
i
dz
= p

(z 4 + 1) z 2 + 1
2 1+ 2

Z
dz
I=
2
bz 2az + b
b > a > 0.
|z|=1
Giai. Ma u so cua hàm

phan trie.t tieu ta.i hai diem
a i b2 a2
=
và
b
1
a + i b2 a2
=
b
1
là cu..c diem do.n
V` và
dau tch phan và

1

|| = = 1,
nen ca hai cu..c diem và
du.o.i dau tch
cua hàm du.o.i
H`nh VI. 3
èu na`m tren chu tuyen tch phan. Ta da.t

d

1
e
, ,
() = () (, )
6.1. Co. so. l

y thuyet tha.ng du.
447
òm (h`nh VI. 3)

g
(1) du.ò.ng tròn do.n vi. loa.i bo hai cung nàm trong cac h`nh tròn be;
(2) cung tròn (, ) cha.y theo hu.o.ng am,
1
(3) cung tròn , cha.y theo hu.o.ng am.
Khi do
Z
Z
Z
Z
1
, = 0.
=
= I() I(, ) I
e
()
()
1
(
,)
(,)
Do do
= I(, ) + I
1

, .
()
Ta xet tch phan I(, ). Ta.i lan ca.n diem ta co

i
1 h 1
1
=
+
h`
a
m
ch
nh
h`
nh
ta
i
z
=

.
1
1 z
(z ) z

1 1
+ (z).
=
z
Do do
lim I(, ) = lim
1 1
Z
i
ie d + lim
(z)dz
0
ei
0
(,)
,)
1 1
i.
Bàng phu.o.ng phap tu.o.ng tu.. ta co

=
lim I
1

, = lim
1
1
1
(
,)
1
z
i.
1
i
+ 1 (z) dz
Chu.o.ng 6. L
.ng du.ng
448
T`
u. do suy ra ràng
I = lim I() = lim I(, ) + lim I

0
1
=
b
6.2
1

,
1 1
i +
i = 0.
1
b 1
y thuy
et th
a.ng du.
M
o.t s
o u
.ng du.ng cua l
è tha.ng du. da ch
Di.nh l
u.ng minh trong mu.c tru.o.c là
y thuyet hàm chnh h`nh trong cac qua tr`nh
.ng du.ng l
diem xuat phat de u
tnh toan khac nhau.
y thuyet tha.ng du. de tnh tch phan
Trong mu.c này, ta se xet su.. ap du.ng l
xac di.nh (khong t`m nguyen hàm cua hàm du.o.i dau tch phan), và tnh tong
cua mo.t so chuo i. Day khong phai là phu.o.ng phap chung de su. du.ng trong
mo.i tru.ò.ng ho..p. Ta ch xet vài loa.i tch phan co dien và tnh tong mo.t so
è
u.ng to phu.o.ng phap du.a cac bài toan tren v
chuo i và thong qua do de ch
bài toan tnh tha.ng du..
6.2.1
ap tnh tch ph
an
Phu.o.ng ph
àn tnh tch phan cua hàm thu..c f (x) theo doa. n (a, b) (h
Gia su. ta c
u.u ha.n
hoa.c vo ha.n) nàm tren tru.c thu..c R cua ma.t phang z.
y thuyet
Thu..c chat cua phu.o.ng phap tnh cac tch phan du..a tren co. so. l
tha.ng du. là nhu. sau.
Ta se bo sung vào doa.n (a, b) mo.t du.ò.ng cong nào do sao cho du.ò.ng
èn D mà
cong c`
ung vo.i doa.n (a, b), la.p nen du.ò.ng cong dong gio.i ha.n mi
.
hàm f (x) co the thac trien giai tch t`
u R vào D. Sau do, ap du.ng di.nh l
y co.
u.a thu du.o..c ta co
ban cua l
y thuyet tha.ng du. cho thac trien giai tch f (z) v`
Zb
a
f (x)dx +
f (z)dz = 2i
Res,
(6.18)
6.2. Mo.t so u
.ng du.ng cua l
y thuyet tha.ng du.
449
P
trong do
Res là tong tha.ng du. cua hàm f trong D.
e n du.o..c qua tch phan
Neu tch phan theo co the tnh du.o..c hoa.c bieu di
b
Z
èu tru.ò.ng ho..p ta
`
can t`m f (x)dx th` bài toan du.o..c giai xong. Trong nhi
a
àn thu..c hoa.c ph

àn
co the cho.n f (z) sao cho hàm f du.o..c cho tren (a, b) là ph
àn
ao cua no th` tch phan theo doa.n (a, b) se du.o..c tnh bàng cach tach ph
àn ao cua (6.18). Trong tru.ò.ng ho..p khi doa.n (a, b) là vo ha.n th`
thu..c và ph
thong thu.ò.ng ngu.ò.i ta xet cac ho. cac chu tuyen tch phan mo. ra vo ha.n sao
cho trong gio.i ha.n ta thu du.o..c tch phan theo (a, b). Trong tru.ò.ng ho..p này,
àn tnh mà ch c
àn t`m gio.i ha.n
tch phan theo trong (6.18) co the khong c
cua no mà thong thu.ò.ng ba`ng cach u.o.c lu.o..ng cac tch phan.
è thu.ò.ng du.o..c su. du.ng de u.o.c
u.ng minh mo.t so bo d
Sau day ta se ch
lu.o..ng cac tch phan theo .
è 6.2.1. (Jordan) Gia su. > 0 v`
èu kie.n
a h`
am f thoa m
an c
ac di
B
o d
èn
1. h`
am f (z) lien tu.c trong mi
D(R0 ) = {Im z > 0, |z| > R0 > 0};
a
2. M(R) = max |f (z)| v`
z(R)
lim M(R) = 0,
(6.19)
(R) = {|z| = R, Im z > 0}.

Khi d
o
lim
R
(R)
f (z)eiz dz = 0.
(6.20)
Ch
u.ng minh. Gia su. z (R), R > R0 . Khi do z = Rei , 0 6 6 ,
dz = iRei d,
|eiz | = |ei(R cos +iR sin ) | = eR sin .
Chu.o.ng 6. L
.ng du.ng
450
Bay giò. ta u.o.c lu.o..ng tch phan
f (z)eiz dz. Ta co
(R)
Z
Z

iz
f (z)e dz 6 max |f (z)| eR sin Rd

z(R)
(R)
6 2RM(R)
Z/2
eR sin d
h i
2
sin > , 0,
2
/2
Z
e2R d
6 2RM(R)

2R /2

e
= M(R)
= M(R) [1 e ] 6 M(R).
T`
u. do, theo (6.19) ta thu du.o..c (6.20).
èu kie.n cua bo d
è
Nh
a.n xet 6.2.1. 1. Neu < 0 và hàm f thoa man cac di
u.c (6.20) va n còn
Jordan trong nu.a ma.t phang du.o.i {Im z 6 0} th` cong th
hie.u lu..c, trong do (R) = {|z| = R, Im z 6 0}.
èu kie.n cua bo d
è Jordan
2. Neu = ia (a > 0) và hàm f thoa man cac di
u.ng minh tu.o.ng tu.. ta co
trong nu.a ma.t phang ben phai th` ba`ng cach ch
Z
f (z)eaz dz = 0, a > 0,
lim
R
(R)
(R) = {|z| = R; Res z > 0}.

èu kie.n cua bo d
è
3. Neu = ia (a > 0) và hàm f thoa man cac di
.
Jordan trong nu a ma.t phang ben trai th`
Z
f (z)eaz dz = 0, a > 0.
lim
R
(R)
6.2. Mo.t so u
.ng du.ng cua l
y thuyet tha.ng du.
451
è 6.2.2. Gia su. (R) = {|z| = R} v`

B
o d
a M(R) = max |f (z)|.
z(R)
èu kh
Khi d
o ta c
o c
ac di
ang di.nh sau d
ay
Z
n
o
1. {RM(R) 0(R 0)}
f (z)dz 0(R 0)
(R)
2.
{RM(R) 0(R )}
n Z
f (z)dz 0(R )
(6.21)
o
(6.22)
(R)
e dàng suy ra t`
u.c (6.21) - (6.22) d
u. u.o.c lu.o..ng
Ch
u.ng minh. Cac he. th
Z

f (z)dz 6 M(R)2R.

(R)
èu bài toan bo d

è sau day co mo.t vai trò rat can ban.
Trong khi giai nhi
è 6.2.3. Neu tren cung tr`
on (R) cua du.`
o.ng tr`
on b
an knh R h`
am f
B
o d
const
thoa m
an he. th
u.c |f | 6
, th`
R
Z
const

f (z)dz 6 1

R
(R)
àn t
o v
o.i > 1 tch ph
an d
o.i 0 khi R c`
on v
o.i < 1 tch ph
an
Do d
.
àn t
d
o i 0 khi R 0.
è 6.2.2.
u. bo d
Ch
u.ng minh. Du.o..c suy tru..c tiep t`
6.2.2
Z2
Tnh tch ph
an da.ng I = R(cos , sin )d
0
Gia su. ta xet tch phan

I=
Z2
0
R(cos , sin )d,
(6.23)
Chu.o.ng 6. L
.ng du.ng
452
trong do R(u, v) là hàm h

u.u ty cua u, v.
è tnh tch phan cua
Vie.c tnh cac tch phan da.ng (6.23) se du.o..c du.a v
hàm bien ph
u.c theo chu tuyen dong. Qua va.y, ta da.t
z = ei .
Khi do
1
1
1
1
z+
; sin =
z
,
cos =
2
z
2i
z
dz
d = i
z
Khi bien thien t`
u. 0 den 2, bien z se va.ch nen du.ò.ng tròn = {|z| = 1}
è tch phan
theo hu.o.ng du.o.ng và tch phan (6.23) du.o..c du.a v
Z
I=
R1 (z)dz;
|z|=1
1 1
1 i
i h1
R1 (z) = R
z+
,
z
z 2
z 2i
z
là hàm h
u.u ty.
è tha.ng du. ta co
y Cauchy v
Theo di.nh l
I = 2i
n
X
Res[R1 (z); zk ],
k=1
u.u ty R1 (z) na`m trong h`nh

trong do z1, z2, . . . , zn là cac cu..c diem cua hàm h
tròn do.n vi..
I=
Z2
dx
,
1 2a cos x + a2
Giai. Da.t
z = eix
0 < |a| < 1.
6.2. Mo.t so u
.ng du.ng cua l
y thuyet tha.ng du.
453
ta co
dz
1
, và
cos x = (z + z 1 ), dx =
2Z
iz
idz
I=
2
az (a2 + 1)z + a
|z|=1
1
Phu.o.ng tr`nh az 2 (a2 + 1)z + a = 0 co hai nghie.m là z1 = a và z2 = .
a
V` 0 < |a| < 1 nen z1 na`m trong h`nh tròn do.n vi., do là cu..c diem do.n cua
hàm du.o.i dau tch phan.
2
e dàng suy ra I =
T`
u. do d
1 a2
J=
Z2
dx
,
(a + b cos x)2
a > b > 0.
Giai. Da.t z = eix . Khi do

Z
4zdz
I=
2
ib (z z1 )2(z z2)2
|z|=1
z1 =
a +
a2 b2
,
b
z2 =
a2 b2
Trong h`nh
tròn do.n vi. hàm du.o.i dau tch phan co cu..c diem cap hai là
a + a2 b2 .
z = z1 =
vo i tha.ng du. ba`ng
b
a
i(a2 b2)3/2
Do do
I=
(a2
2a
b2)3/2
Chu.o.ng 6. L
.ng du.ng
454
6.2.3
Z+
Tch ph
an da.ng I =
R(x)dx
Gia su. ta xet cac tch phan da.ng

I=
R(x)dx,
(6.24)
trong do R(x) là hàm h

u.u ty cua bien x. Gia su.
R(x) =
Pn (x)
,
Qm(x)
u.c da.i so ba.c n cua x và Qm là da th

u.c da.i so ba.c m.
trong do Pn là da th
y sau day
De tnh cac tch phan da.ng (6.24) ta thu.ò.ng du..a tren di.nh l
- i.nh l
D
y 6.2.1. Gia su.
R(x) =
Pn
Qm
a gia su. a1 l`
a.c l`
a nh
u.ng kh
ong
l`
a h`
am h
u.u ty v`
a c
ac kh
ong - diem ph
u.c ho
.
diem thu. c c
a
ap m
o.t cua Qm v`
m > n + 1.
Khi d
o
Z
Z+
R(x)dx = v.p. R(x)dx
v.p.
n X
i 1 X
i
hP
hP
n
n
= 2i
Res
; ai +
Res
; ai
Rm
2
Qm
Imai >0
Imaj =0
hP
io
1
n
+ Res
; .
(6.25)
2
Qm
6.2. Mo.t so u
.ng du.ng cua l
y thuyet tha.ng du.
455
Ch
u.ng minh. Gia su. hàm R(z) co cac cu..c diem ai , Im ai > 0 và gia su. tren
R hàm R(z) co mo.t so cu..c diem do.n aj , Im aj = 0. Ta xet chu tuyen dong
òm (h`nh VI.4):
(R, ) g
(1) cac doa. n [R, a1 ], [a1 + , a2 ], . . . , [ap + , R].
Im ai = 0,
i = 1, 2, . . . , p;
|ai | < R;
(2) cac cung tròn

(ai , ) = {|z ai | = , Im z > 0; i = 1, . . . , p};
(3) nu.a du.ò.ng tròn
(R) = {|z| = R, Im z > 0, |ai| < R i = 1, p}.
H`nh VI. 4
du.ng di.nh l
è tha.ng du. cho (R, ) và hàm R(z)
Ap
ta co
aZ1
R(x)dx +
Im ai =0
(ai ,)
aZ2
R(x)dx + +
a1 +
R(z)dz +
(R)
ZR
R(x)dx+
ap +
R(z)dz = 2i
Res[R(z), ai].
Im ai >0
y 6.1.6 ta thu
Do do bàng cach su. du.ng cach l
y lua.n trong ch
u.ng minh di.nh l
Chu.o.ng 6. L
.ng du.ng
456
du.o..c
v.p.
R(x)dx =
lim
|z|6R
= lim
R
(R)
|zai |>,ai R
n1
R(z)dz + 2i
Res[R(z); ai ] + i
Im ai >0
= iRes[R; ] + 2i
= 2i
R(z)dz
R,0
Im ai >0
Res[R; ] +
Res[R(z); ai ]
aiR
Res + i
Res[R; ai ]
Im ai =0
Res[R; ai] +
Im ai >0
o
1 X
Res[R; ai] .
2 Im a =0
i
Nh
a.n xet 6.2.2. 1. Neu m > n + 2 th`
Res[R(z); ] = 0,
do do so ha.ng th
u. ba o. ve phai cua (6.25) bàng 0.
2. Neu R(z) ch co cac cu..c diem ph
u.c và khong co cu..c diem tren R th`
so ha.ng th
u. hai o. ve phai cua (6.25) bàng 0.
3. Neu ta lay
(R) = {|z| = R, Im z 6 0}
cha.y theo hu.o.ng am và
(ai , ) = {|z ai| = , Im z 6 0}
cha.y theo hu.o.ng du.o.ng th` bàng l
y lua.n tu.o.ng tu.. ta co
Z
X
v.p. R(x)dx = 2i
Res[R; ai]
Im ai <0
Im ai =0
Res[R; ai] iRes[R; ].
(6.26)
6.2. Mo.t so u
.ng du.ng cua l
y thuyet tha.ng du.
457
àn cac tha.ng du.

Hai ket qua (6.25) và (6.26) tr`
ung nhau v` tong toàn ph
ba`ng 0.
I=
Z
(x2
dx
+ 1)3
Giai. Hàm f (x) xac di.nh tren toàn tru.c x và hàm
f (z) =
(z 2
1
+ 1)3
là thac trien giai tch cua hàm da cho vào nu.a ma.t phang tren. Hàm f (z)
u. ra diem z = i và tren tru.c thu..c no khong co diem
chnh h`nh khap no.i tr`
bat thu.ò.ng.
èu kie.n
Hien nhien hàm f thoa man di

1
1

|f (z)||z|=R>R0 >1 = 2
< 6
3
(R + 1)
R
u. cong th
u.c (6.25) ta co
Do do t`
Z+

3 3
dx
i = .
=
2iRes[f
;
i]
=
2i
(x2 + 1)3
16
8

I=
dx
,
1 + x2n
n > 1, n N.
Giai. Phu.o.ng tr`nh

z 2n + 1 = 0
co cac nghie.m sau day
zk = ei(2k+1) 2n ,
k = 0, 1, . . . , 2n 1.
Chu.o.ng 6. L
.ng du.ng
458
Do do thac trien giai tch f (z)
f (z) =
1
,
1 + z 2n
cua hàm da cho vào nu.a ma.t co n cu..c diem do.n và hien nhien ràng
f (zei/n ) f (z).
òm
Ta se lay chu tuyen tch phan (R) g
a) doa.n thang [0, R]
n R,
o
i
,
b) cung tròn (R) = z = Re ; 0 6 6
n
n
c) doa. n thang = z = rei n , 0 6 r 6 R}, (h`nh VI. 5).
H`nh VI. 5
è tha.ng du. ta co
Theo di.nh l
y Cauchy v
Z
(R)
f (z)dz =
ZR
0
f (x)dx +
(R)
f (z)dz +
f (z)dz
= 2iRes[f ; z0] (o. trong (R) hàm f (z)

ch co mo.t cu..c diem z0 )
i
ei/2n
= ei/2n .
= 2i
2n
n
6.2. Mo.t so u
.ng du.ng cua l
y thuyet tha.ng du.
459
Ta xet tch phan theo . Ta co

Z
f (z)dz =
ZR
f (rei/n )ei/n dr
in
=e
ZR
dx
1 + x2n
Ta xet tch phan theo (R). V` x (R) nen

z = Rei ,
Z
Z

R
Rd

n
=
0(R ).
6

R2n 1
R2n 1
(R)
(R)
Chuyen qua gio.i ha.n khi R ta thu du.o..c

i
i i
1en I = en
n
hay là
I=
2n sin
6.2.4
Tch ph
an da.ng I =

2n
eiax R(x)dx
Ta co di.nh l
y sau day
- i.nh l
a h`
am h
u.u ty tren C v`
a kh
ong diem
a ai l`
D
y 6.2.2. Gia su. Pn /Qm l`
u.c Qm v`
a ngo`
ai ra
a.c l`
a kh
ong diem thu..c c
ap m
o.t cua da th
ph
u.c ho
m > n + 1.
o c
ac c
ong th
u.c sau d
o v
o.i R ta c
ay
Khi d
Chu.o.ng 6. L
.ng du.ng
460
Pn ix
e dx =
Qm
n R
hP
hP
i 1 P
io
P
n iz
n iz
Res
e
,
a
Res
e
;
a
+
, > 0;
2i
i
i
Qm
2 Im ai =0
Qm
Im ai >0
n P
hP
hP
i 1 P
io
n iz
n iz
2i
Res
e
;
a
Res
e
;
a
+
, < 0.
i
i
Qm
2 Im ai =0
Qm
Im ai <0
v.p.
u.ng minh
Ch
u.ng minh. Ta la.i su. du.ng chu tuyen dong (R, ) nhu. trong ch
àn
y 6.2.1. Nh
u.ng tch phan theo cac nu.a du.ò.ng tròn (ai , ), ai R d
di.nh l
hP
i
n iz
àn den 0
e
den iRes
. Tch phan theo nu.a du.ò.ng tròn lo.n (R) d
Qm
e dàng r
è Jordan. T`
theo bo d
u. do d
ut ra ket lua.n th
u. nhat cua di.nh l
y doi
.
vo i > 0.
àn lay cac nu.a du.ò.ng tròn du.o.i (xem nha.n
Doi vo.i tru.ò.ng ho..p < 0 ta c
èu ket lua.n th
u. hai.
xet 6.2.1) và thu du.o..c di
I=
sin x
dx.
x
Giai. Tch phan phai t`m co the viet du.o.i da.ng

1
I=
2
sin x
dx
x
1
= Re
2
eix
dx.
x
Do do, de tnh (6.10) ta xet tch phan sau

Z
I = (R, ) =
(R,)
eiz
dz.
z
(6.27)
6.2. Mo.t so u
.ng du.ng cua l
y thuyet tha.ng du.
461
trong do chu tuyen dong (R, ) du.o..c mo ta tren h`nh VI. 6.
H`nh VI. 6
eiz
chnh h`nh ben trong chu tuyen (R, ).
Tch phan I(R, ) = 0 v` hàm
z
Nhu.ng ma.t khac
I(R, ) =
eix
dx +
x
eiz
dx+
z
(0,)
ZR
eix
dx +
x
V`
Z
Z
eiz
dz = 0.
z
(R)
eiz
1
= + h(z), trong do h(z) là hàm chnh h`nh ta.i diem z = 0, nen
z
z
Z
Z0
Z
eiz
dz = i d +
h(z)dz i( 0).
z
(0,)
(0,)
àn den 0 khi R . Tong hai tch phan theo hai

Tch phan theo (R) d
doa.n [R, ] và [, R] ba`ng
Z
R
eix
dx +
x
ZR
eix
dx =
x
ZR
eix eix
dx = 2i
x
ZR
sin x
dx.
x
Do do
0 = I(R, ) = 2i
ZR
0
sin x
dx i + 0() + 0(R),
x
Chu.o.ng 6. L
.ng du.ng
462
và qua gio.i ha.n khi 0 và R ta thu du.o..c

Z
sin x
dx =
x
2

I=
cos x cos x
dx,
x2
> 0, > 0.
e n du.o.i da.ng
Giai. Tch phan phai t`m co the bieu di
1
I=
2
eix eix
dx
x2
1
= Re
2
1
= Re
2
eix eix
dx
x2
f (x)dx.
Do do de tnh tch phan tren day ta xet tch phan

Z
eiz eiz
dz,
J (R, ) =
z2
(R,)
trong do (R, ) là chu tuyen trong v du. 5 (h`nh VI. 6) ta co

Z
R
f (x)dx +
(0,)
f (z)dx +
ZR
f (x)dx +
Ta xet tch phan theo (R). Hien nhien
f (z)dz = 0.
(R)
àn den 0 khi R

f (z)dz d
(R)
è Jordan). Bay giò. ta xet tch phan theo nu.a du.ò.ng tròn (0, ).
(theo bo d
6.2. Mo.t so u
.ng du.ng cua l
y thuyet tha.ng du.
463
Ta co
(iz)2 (iz)2
i( )z +
+ ...
2!
f (z) =
z2
i( )
+ (z),
=
z
u. do suy ra
trong do (z) chnh h`nh ta.i diem z = 0. T`
Z
lim
f (z)dx = i( )(i) = ( ).
0
(0,)
Tong hai tch phan còn la.i ba`ng

ZR
eix + eix eix + eix

dx = 2
+
x2
x2
ZR
cos x cos x
dx.
x2
Nhu. va.y
2
ZR
cos x cos x
dx + ( ) + 0() + 0(R) = 0
x2
và do do qua gio.i ha.n khi 0 và R ta thu du.o..c

2I + ( ) = 0,
t`
u. do
I=
6.2.5
( ).
2
Tch ph
an da.ng I =
R(x)x dx
R+
Gia su.
R(x) =
Pn
Qm
Chu.o.ng 6. L
.ng du.ng
464
là mo.t hàm h

u.u ty và là mo.t so thu..c.
Ta xet cac tch phan da.ng
I() =
R(x)x dx,
(6.28)
trong do R(x) khong co cu..c diem > 0 và R(0) 6= 0 (v` trong tru.ò.ng ho..p
ngu.o..c la.i R(x) = xl Rl (x), trong do l là so nguyen). Rl (x) chnh h`nh ta.i
diem z = 0, sao cho Rl (0) 6= 0. Khi do thay cho (6.28) ta co the xet tch
phan
Z
I = x Rl (x)dx; (Rl (0) 6= 0, )).
R+
èu kie.n sau day

ra`ng tch phan (6.28) ho.i tu. khi và ch khi cac di
Ta lu.u y
du.o..c thoa man:
a) hàm R(x) khong co cu..c diem > 0;
èu kie.n:
b) hàm R(x) thoa man di
(b.1)
(b.2)
lim |x|+1|R(x)| = 0,
x0
lim |x|+1 |R(x)| = 0.
èu kie.n (b.1) du.o..c thoa man khi và ch khi + 1 > 0 (t
u.c
Hien nhien di
èu kie.n (b.2). Khi x th` ta co the viet
là > 1). Ta xet di
R(x)
const
xmn
(const 6= 0, m n Z).
èu kie.n (b.2) du.o..c thoa man khi và ch khi

Do do di
m n 1 > 0,
hay là
+ n m < 1.
6.2. Mo.t so u
.ng du.ng cua l
y thuyet tha.ng du.
465
Nhu. va.y, o. day ta se gia thiet ra`ng R(x) là hàm h

u.u ty khong co cu..c
diem > 0, R(0) 6= 0. Tch phan da.ng (6.28) ho.i tu. khi và ch khi
> 1
+ n m < 1
(kha tch ta.i 0).

(kha tch ta.i vo c`
ung),
t
u.c là
1 < m n 1.
(6.29)
Pn
- i.nh l
D
y 6.2.3. Gia su. R =
l`
a h`
am h
u.u ty kh
ong c
o c
ac cu..c diem > 0
Qm
v`
a l`
a s
o thu..c kh
ong nguyen sao cho
> 1,
(6.30)
+ n m < 1.
(6.31)
Khi d
o
I() =
R(x)xdx
R+
2i X
Res[R(z)z ; ai ],
1 e2i a
(6.32)
trong d
o z l`
a h`
am du.o..c x
ong th
u.c z = e ln z , ln z = ln |z| +
ac di.nh theo c
i arg z, 0 < arg z < 2.
Ch
u.ng minh. Da.t
f (z) = R(z)z
và xet tch phan
Z
I(R, ) =
f (z)dz
(R,)
trong do chu tuyen dong (R, ) (h`nh VI. 7)

òm
g
466
Chu.o.ng 6. L
.ng du.ng
(1) doa.n [, R] (bò. I)

(2) du.ò.ng tròn (R) = {|z| = R},
(3) doa.n [R, ] (bò. II)
(4) du.ò.ng tròn (0, ) = {|z| = }.
u.a so da tri. cua hàm du.o.i dau
Doi vo.i th`
tch phan
H`nh VI.7
6.2. Mo.t so u
.ng du.ng cua l
y thuyet tha.ng du.
467
h(z) = z = eLn z = |z|ei arg z = |z|ei,

èu kie.n
ta se cho.n nhanh thoa man di
0 < arg z < 2.
èn
Hien nhien hàm z này chnh h`nh trong mi
D = C \ R+ ,
và do do hàm
f (z) = R(z)z ,
phan h`nh.
Tren bò. (I) cua nhat cat = 0 nen
h(x + i0) = h(x) = x > 0 (x > 0).
Bay giò. ta xet diem z (II). Khi z (II) th` z = x i0 (x > 0) và
= 2, và do do

h(x i0) = xei(2) h(z)z(II)
= h(x)e2i
(x > 0).
T`
u. he. th
u.c v`
u.a viet suy ra ra`ng

h(z)z(II) = e2i f (x).
Nhu. va.y
Z
(I)
(II)
f (z)dz =
f (x)dx,
(I)
2i
f (z)dz = e
Z
(I)
f (x)dx.
Chu.o.ng 6. L
.ng du.ng
468
è tha.ng du. cho hàm f (z)

Bay giò. ap du.ng di.nh l
và chu tuyen (R, ) ta co
Z
Z
Z
Z
Z
f (z)dz = f (x)dx +
f (z)dz +
f (z)dz +
f (z)dz
(R,)
(I)
= 2i
(R)
(II)
(0,)
Res[f (z), ai ],
ai
vo.i R du lo.n và du be; hay là

Z
Z
Z
X
2i
(1 e
f (x)dx +
f (z)dz +
f (z)dz = 2i
Res.
(I)
(0,)
(R)
(6.33)
ai
Ta xet tch phan theo (R). Ta co

|f (z)| = |R(z) z | 6 const |z|+nm .
Do do
Z2

Z

f (z)dz 6 const R+nm Rd

0
(R)
= const 2 R+nm+1 0 (R )
èu kie.n (6.31).
theo di
Bay giò. ta xet tch phan theo (0, ).
Z

(0,)
Z2

f (z)dz 6 max |f (z)| +1 d
z(0,)
+1
= 2
max |f (z)| 0 ( 0)
z(0,)
èu kie.n (6.30).

theo di
u. (6.33) ta thu du.o..c (6.32)
Chuyen qua gio.i ha.n khi 0 và R t`
ra`ng v` khong nguyen nen 1 e2i 6= 0). Di.nh l
y du.o..c ch
u.ng
(de y
minh.
6.2. Mo.t so u
.ng du.ng cua l
y thuyet tha.ng du.
469
u.ng minh la n vie.c u

.ng du.ng
Bay giò. ta xet mo.t vài v du. minh ho.a cho ch
di.nh l
y 6.2.3.
I=
x1
dx,
1+x
0 < < 1.
Giai. Ta xet tch phan

Z
I(R, ) =
z 1
dz,
1+z
(R,)
trong do (R, ) là chu tuyen dong nhu. trong di.nh l

y 6.2.3.
Ta co
f (z) =
z 1
e(1) ln z
=
,
1+z
1+z
trong do ln z là nhanh chnh h`nh khi 0 < arg z < 2. Hàm f (z) co cu..c diem
do.n ta.i z = 1 vo.i tha.ng du. ba`ng
e(1) ln(1)
Res[f ; 1] =
= e(1)i = ei .

0
(1 + z) z=1
è tha.ng du. ta co
y co. ban v
Theo di.nh l
Z
Z
Z
Z
Z
f (z)dz = f (x)dx +
f (z)dz +
f (z)dz +
(R,)
(I)
(R)
(II)
(0,)
= 2iei,
hay là
2i
(1 e
(I)
x1
dx +
1+x
(0,)
(R)
= 2iei.
f (z)dz
Chu.o.ng 6. L
.ng du.ng
470
Ta xet tch phan theo (0, ). Khi z (0, ) ta co z = ei, 0 6 6 2,

và
(0,)
Hien nhien khi > 0 th`

1

6 const .
6 2
1
0.
(0,)
Tu.o.ng tu.., khi z (R) ta co z = Rei , 0 6 6 2, và

Z
R1

6 const R1
6 2R

R1
(R)
và tat nhien
0 khi R .
(R)
Nhu. va.y, qua gio.i ha.n khi 0 và R ta co

Z 1
x
2i
dx = 2iei ,
)
(1 e
1+x
0
và do do
Z
2iei
2i
x1
dx =
= i
=
2i
i
1+x
1e
e e
sin
V du. 8. Tnh tch phan (theo ngha gia tri. chnh)

Z 1
x
I=
dx, 0 < < 1.
1x
(6.34)
Giai. Vie.c ap du.ng tru..c tiep di.nh l

y 6.2.3 là khong the du.o..c v` tren ban
tru.c R+ hàm du.o.i dau tch phan co cu..c diem do.n x = 1.
De tnh (6.34) ta xet tch phan
Z
e(1) ln
I(R, ) =
dz, R > 1,
1z
(R,)
òm:
trong do chu tuyen dong (R, ) (h`nh VI. 8) g
6.2. Mo.t so u
.ng du.ng cua l
y thuyet tha.ng du.
471
(1) doa. n thang [, 1 ];

(1, ) = {|z 1| = , Im z > 0},
(3) doa. n thang [1 + , R],
(4) du.ò.ng tròn (R) = {|z| = R};
(5) doa. n thang [R, 1 + ];
(e2i; ) = {|z e2i | = ,
Im z 6 0};
(7) doa. n thang [1 , ];
(8) du.ò.ng tròn (0, ) = {|z| = }.
H`nh VI. 8
àn bien (1) và (3) ta co

Hien nhien, tren cac ph

f (z)
=
z(1),(3)
x1
(xei)1
=
= f (x),
1 (xei)
1x
àn bien (5) và (7)

(tren (1) và (3) ta co = 0) và tren cac ph

f (z)z(5),(7) = e2i f (x).
è tha.ng du. ta co the viet
y co. ban v
Do do theo di.nh l
ZR
n Z1
o
f (z)dz + (1 e2i)
f (x)dx +
f (x)dx +
Z
(0,)
(1,)
f (z)dz +
(e2i ,)
f (z)dz +
1+
f (z)dz = 0.
(*)
(R)
Bàng phu.o.ng phap u.o.c lu.o..ng tu.o.ng tu.. nhu. trong v du. 7 tch phan th
u.
àn den 0.
nhat và th
u. nam o. ve trai d
u. nhat) ta
Ta xet tch phan theo (1, ). Ta.i lan ca.n diem z = 1 (bò. th
co
1
z 1
=
+ h1 (z),
1z
z1
Chu.o.ng 6. L
.ng du.ng
472
trong do h1(z) chnh h`nh ta.i diem z = 1. V`

1 z = ei,
dz = ieid
nen
Z
f (z)dz =
Zh
iei i
d +
ei
(1,)
Z
h1 [1 ei]ieid
0
= i +
h1 [1 ei]ieid i ( 0).
Tu.o.ng tu.. ta co
Z
2
Z
f (z)dz =
(e2i ,)
2
Z
h2 (z)dz,
e2i
(iei)d +
i
e
trong do h2(z) chnh h`nh ta.i diem z = e2i (diem 1 cua bò. du.o.i). Do do
Z
f (z)dz = ie2i + 0(), 0() 0 ( 0).
(e2i ,)
u. (*) và cac gia tri. gio.i ha.n v`

u.a thu du.o..c ta co
Bay giò. t`
(1 e2i)
x1
dx + i(1 + e2i ) = 0,
1x
và t`
u. do r
ut ra
I=
x1
dx = ctg.
1x
Trong di.nh l
y 6.2.3 ta ch xet tru.ò.ng ho..p khi là so thu..c khong nguyen.
Neu là so nguyen th` cac di
y 6.2.3 Z
khong còn ph`
u ho..p
c
ung ba`ng 0 (v`
n
u.a. Trong tru.ò.ng ho..p này 1 e2i = 0 và tch phan
(R,)
6.2. Mo.t so u
.ng du.ng cua l
y thuyet tha.ng du.
473
àn mo.i tha.ng du. cua no bàng

l
uc này R(z)z là hàm h
u.u ty và tong toàn ph
0) và do do
Z
R(x)xdx =
0
!
0
àn tien hành theo mo.t

Do do de tnh tch phan da.ng (6.28) khi nguyen ta c
cach khac. Ta xet tch phan da.ng
Z
(**)
I = x(ln x)k+1 R(x)dx.
R+
trong do R (nguyen hoa.c khong nguyen), k là so nguyen > 0. Ta gia thiet
y 6.2.3. Khi do tch phan v`
u.a viet
R(x) thoa man cac di
èu kie.n (6.29) (v` th`
u.a so (log x)k+1
ho.i tu. khi và ch khi no thoa man cac di
khong anh hu.o.ng den tnh chat ho.i tu. cua tch phan).
y sau day
Ta ch
u.ng minh di.nh l
- i.nh l
D
y 6.2.4. V
o.i c
a l`
a s
o nguyen ta c
o
ac gia thiet cua di.nh ly 6.2.3 v`
ay
he. th
u.c sau d
(1)
R(x)xdx =
(2)
(6.35)
ai
Res[R(z)z ln z, ai],
1
R(x)x log xdx = Res[R(z)z ln z; ai]
2
X
Res[R(z)z ln z; ai].
i
(6.36)
ai
Ch
u.ng minh. Ta xet tch phan
I(R, ) =
R(z)z (ln z)k+1 dz,
(6.37)
(R,)
y 6.2.3 (h`nh VI. 7), z là

trong do (R, ) là chu tuyen da cho.n trong di.nh l
nhanh chnh h`nh cua hàm z trong (R, ) nha.n gia tri. du.o.ng o. bò. tren
Chu.o.ng 6. L
.ng du.ng
474
cua nhat cat, log z là nhanh chnh h`nh cua logarit nha.n gia tri. du.o.ng cua
èn D ta co
bò. tren cua nhat cat. Khi do trong mi
ln z = ln |z| + i arg z,
0 < arg z < 2.
àn den
Tch phan theo (I) d
Z
R(x)x (ln x)k+1 dx.
àn den
Trong khi do tch phan theo (II) d
Z
R(x)x(e2i )(ln x + 2i)k+1dx.
Do do ta còn phai xet hai tch phan theo (R) và (0, ). Xet tch phan theo
(R). Neu z (R) th`
q
| ln z| = ln2 R + 2 6 (ln2 R + (2)2 )1/2 < const ln R,
| ln z|k+1 < const(ln R)k+1 .
(6.38)
Do do neu z (R) th`

|f (z)| = |R(z)z (ln z)k+1 | 6 const R (ln R)k+1 Rnm
(ln R)k+1
= const mn
R
èu kie.n (6.29) suy ra ra`ng
T`
u. do và di
Z
lim
f (z)dz = 0.
R
(R)
Tu.o.ng tu.., neu z (0, ) th`

| ln z| 6 const ln
(6.39)
6.2. Mo.t so u
.ng du.ng cua l
y thuyet tha.ng du.
475
và

1 k+1
| log z|k+1 6 const log
và do do
lim
0
(0,)
f (z)dz = 0.
è tha.ng du. ta co
u. (6.37) và di.nh l
y Cauchy v
Nhu. va.y t`
Z
X
lim
f (z)dz = 2i
Res[f (z), ai ],
R,0
(R,)
ai
hay là
Z
R(x)x [(ln x)k+1 e2i (ln x + 2i)k+1 ]dx = 2i
Res[R(z); ai ].
ai
(6.40)
Ta xet cac tru.ò.ng ho..p rieng sau day
a) là so nguyen và k = 0. Khi do
2i
Res[R(z)z ln z; ai] = 2i
R(x)xdx,
và t`
u. do ta thu du.o..c (6.35)
b) Tru.ò.ng ho..p k = 1. Trong tru.ò.ng ho..p này ta co
2i
Res[R(z)z (ln z) ; ai ] = 4i
Z
0
và t`
u. do ta thu du.o..c (6.36).
R(x)x ln xdx + 4
Z
0
R(x)x dx,
Chu.o.ng 6. L
.ng du.ng
476
Nh
a.n xet 6.2.3. Trong tru.ò.ng ho..p khi khong phai là so nguyen, bàng cach
u.c (6.40) ta co
da.t k = 0, t`
u. he. th
(1 e2i)
= 2i
R(x)x ln xdx 2ie2i
R(x)x dx
Res[R(z)z ln z; ai ].
(6.41)
è tch phan da.ng (**)

Ta xet tiep mo.t vài v du. v
I=
x1/2 ln x
dx
(x + 1)2
1
Giai. Trong tru.ò.ng ho..p này = , n = 0, m = 2, k = 0.
2
èu kie.n (6.29) du.o..c thoa man. T`
Do do di
u. cong th
u.c (6.41) ta co
2
12
dx
ln x
+ 2i
(x + 1)2
x 2
dx = 2iRes[f (z); 1].
(x + 1)2
V` diem z = 1 là cu..c diem cap hai nen

Res[f ; 1] = lim [z 1/2 ln z]0
z1
1
1 1i
1 z 2
ln z + z 2
=
2 z
z
z=1
i
h 1 i
i
i +
= + i.
=
2 1
1
2
h
e thay ràng
T`
u. do d
Z
1
x 2 ln x
dx
= ,
(x + 1)2
Z
0

J=
Z
0
x 2
dx =
2
(x + 1)
2
ln x
dx.
(x + a)2 + b2
6.2. Mo.t so u
.ng du.ng cua l
y thuyet tha.ng du.
477
Giai. De tnh tch phan này ta cho.n chu tuyen nhu. trong di.nh l
y 6.1.3
(h`nh VI.9) và xet tch phan
Z
ln2 z
dz,
I(R, ) =
(z + a)2 + b2
(R,)
èu kie.n
trong do ln là nhanh chnh h`nh thoa man di
0 6 arg z 6 2,

f (z)z(I) =

f (z)z(II)
ln2 x
,
(x + a)2 + b2
(ln x + 2i)2
=
(x + a)2 + b2
ln2 x + 4i ln x 4 2
=
(x + a)2 + b2
è tha.ng du. ta thu du.o..c

u. di.nh l
y co. ban v
Bay giò. t`
Z
Z
Z
Z
+
+
+
=
(I)
(R)
(II)
(0,)
= 2i{Res[f ; a + bi] + Res[f ; a bi]}.

e dàng thay ràng
Bàng cach su. du.ng cac u.o.c lu.o..ng (6.38) và (6.39) d
Z
Z
lim
= lim
= 0.
0
(0,)
R
(R)
Ta tnh tha.ng du. cua f ta.i cac cu..c diem do.n cua no. Ta co
[ln r + i( )]2
,
2bi
[ln r + i( + )]2
,
Res[f ; a bi] =
2bi
Res[f ; a + ib] =
b
trong do r = (a2 + b2 )1/2, = arctg .
a
(6.42)
Chu.o.ng 6. L
.ng du.ng
478

Do do qua gio.i ha.n khi 0 và R , t`
Z0
(ln x + 2i)2
dx +
(x + a)2 + b2
= 4i
ln2 x
dx =
(x + a)2 + b2
ln x
dx + 4 2
(x + a)2 + b2
dx
=
(x + a)2 + b2
4
( i ln r)
b
và
Z
ln(a2 + b2)1/2
b
ln r
ln x
=
arctg .
dx
=
2
2
(x + a) + b
b
b
a
6.2.6
M
o.t s
o v du. kh
ac
Trong thu..c te, de ap du.ng phu.o.ng phap tha.ng du. trong vie.c tnh cac tch
àn
u.ng tch phan c
phan (chu yeu là tch phan suy ro.ng) hoa.c ta phai du.a nh
.
è cac da.ng chnh tac da tr`nh bày tren day, hoa.c ta ap du.ng tru. c tiep
tnh v
cac phu.o.ng phap tu.o.ng tu.. cho cac tch phan vo.i da.ng da cho.
èu v`
u.a noi.
Ta se neu mo.t vài v du. minh ho.a cho di
V du. 11. Ta xet tch phan
J () =
ex
dx,
1 + ex
0 < < 1.
(6.43)
Giai.
è da.ng chnh tac. Hien nhien bàng phep the
a) Du.a tch phan (6.43) v
x
.
è da.ng
e = t ta se du a tch phan da cho v
Z
0
t1
dt.
1+t
6.2. Mo.t so u
.ng du.ng cua l
y thuyet tha.ng du.
479
Do là tch phan da nghien c

u.u trong v du. 7.
du.ng phu.o.ng phap tha.ng du. tru..c tiep. Ta xet hàm
b) Ap
f (z) =
ez
1 + ez
H`nh VI.9
àn ao 2i nen hàm f (z) ch thay doi
y thu
V` hàm ez là tu
mo.t th`
u.a so e2i khi z nha.n gia tri. so 2i. Do do ta se cho.n chu tuyen tch
phan là chu vi h`nh ch
u. nha.t vo.i cac dnh là R, R, R + 2i, R + 2i (h`nh
VI. 9). Trong h`nh ch
u. nha.t do hàm f (z) co cu..c diem do.n z = i vo.i tha.ng
du. ba`ng
ei
= ei .
Res[f ; i] =

z
0
(1 + e ) z=i
y Cauchy ta co
Theo di.nh l
Z
Z
Z
Z
f (z)dz +
f (z)dz +
f (z)dz +
f (z)dz = 2iei.
(I)
(II)
f (z)dz =
(III)
ZR
(IV )
ex
dx,
1 + ex
(I)
(III)
f (z)dz =
ZR
+R
e(x+2i)
dx = e2i
1 + ex+2i
ZR
ex
dx.
1 + ex
(6.44)
Chu.o.ng 6. L
.ng du.ng
480
Tren doa.n (II) ta co z = R + iy, 0 6 y 6 2 nen

e(R+iy)
eR

6
|f |z(II) =

1 + eR+iy
eR 1
và do do
Z

e(1)R
eR

= 2
f (z)dz 6 2 R
0(R ) (v` < 1).

e 1
1 eR
(II)
C
ung tu.o.ng tu.., tren doa.n (IV) ta co
e(R+iy)
eR

6
|f |z(IV ) =

1 + eR+iy
1 eR
và do do
Z

eR

f (z)dz 6 2
0(R ) (v` > 0).

1 eR
(IV )
Nhu. va.y neu 0 < < 1 th` qua gio.i ha.n khi R t`
u. (6.44) ta co
Z x
Z x
e
e
dx e2i
dx = 2iei
x
1+e
1 + ex
hay là
Z
ex
dx
=
1 + ex
sin

I=
Z1
xp(1 x)1p
dx,
(1 + x)3
(1 < p < 2).
(6.45)
àu tien ta
Giai. De ap du.ng l
y thuyet tha.ng du. tnh tch phan này, d
.
.
u.c. Gia su.
thac trien giai tch hàm du o i dau tch phan ra ma.t phang ph
e dàng thay ràng thac trien giai tch
D = C \ [0, 1]. D
F (z) =
z p (1 z)1p
(1 + z)3
6.2. Mo.t so u
.ng du.ng cua l
y thuyet tha.ng du.
481
èn D
cua hàm du.o.i dau tch phan co hai diem re nhanh là 0 và 1 và trong mi
ta co the tach nhanh chnh h`nh cua hàm giai tch F (z). Ta se tach nhanh
chnh h`nh f (z) cua F (z) sao cho f (z) > 0 khi z o. bò. tren cua nhat cat
[0, 1].
Khi z = x + i0, 0 < x < 1 thuo.c bò. tren cua nhat cat

xp (1 x)1p
f (x + i0) = f (z)zI =
(1 + x)3
= f (x) > 0,
0 < x < 1.
Ta t`m gia tri. f (x i0). Khi diem z = x i0 o. bò. du.o.i cua nhat cat, ta co:
z p (1 z)1p = |z|p |1 z|1pei{p1 +(1p)2 } ,
1 = arg z,
2 = arg(z 1),

trong do là du.ò.ng cong noi diem thuo.c bò. I vo.i diem z D. Neu z II =
x i0 (0 < x < 1) th`
1 = 2,
2 = 0,
và do do
z p (1 z)1p = e2pi [xp(1 x)1p ].
T`
u. do suy ra ràng

f (z)
2pi x
zII
=e
(1 x)1p
(1 + x)3
Bay giò. ta xet tch phan

I(R, ) =
f (z)dz,
(R,)
trong do chu tuyen dong (R, )

òm:
(H`nh VI. 10) g
H`nh VI. 10
Chu.o.ng 6. L
.ng du.ng
482
(1) du.ò.ng tròn (0, ) = {|z| = };

(2) bò. (I) cua nhat cat [, 1 ]
(3) du.ò.ng tròn (1, ) = {|z 1| = };
(4) bò. (II) cua nhat cat [, 1 ];
(5) du.ò.ng tròn (R) = {|z| = R, R > 1}.
è tha.ng du. ta co
y Cauchy v
Theo di.nh l
Z
(R,)
Z
Z1
2pi
f (z)dz + (1 e )
f (x)dx +
(0,)
f (z)dz +
(1,)
f (z)dz
(R)
= 2iRes[f, 1].
Ta co
1
lim {z p(1 z)1p }00
2! z1
= p(p 1)2p2 epi ,
Res[f ; 1] =
và nhu. va.y

Z
2pi
+(1 e
Z
Z1
)
f (x)dx +
(0,)
(1,)
= ip(p 1)2p1 epi .
(6.46)
(R)
Ta xet tch phan theo (0, ). V` z (0, ) nen z = ei, 0 6 6 2, do do

Z

(0,)
Z2 p(1 + )1p

d 6 const p+1 .
6
3
(1 )
0
T`
u. do suy ra ràng
lim
0
(0,)
f (z)dz = 0 (v` p > 1).
6.2. Mo.t so u
.ng du.ng cua l
y thuyet tha.ng du.
C
ung tu.o.ng tu.. ta co
lim
0
(1,)
f (z)dz = 0,
483
p < 2.
Ta xet tch phan theo (R). V` z (R) nen z = Rei , 0 6 6 2 và do

do
Z Z2 Rp (1 + R)1p
1

Rd 6 const 0 (R ).
6

3
(R 1)
R
0
(R)
T`
u. cac u.o.c lu.o..ng này và (6.46) trong gio.i ha.n khi 0 và R ta co
(1 e2pi )
Z1
xp (1 x)1p
dx = ip(p 1)2p1 epi
(1 + x)3
hay là
Z1
xp(1 x)1p
dx = ip(p 1)2p1 epi
(1 + x)3
hay là
Z1
ip(p 1)2p1 epi

xp(1 x)1p
dx
=
=
(1 + x)3
1 e2pi
(nhan tu. và ma u so vo.i epi )

=
p(1 p)
2p+2 sin p
x
= t tch phan (6.45)
Nh
a.n xet 6.2.4. Ta nha.n xet ràng ba`ng phep the
1x
è tch phan da nghien c
u.u trong 5 (tch phan da.ng (6.28)).
se du.o..c du.a v
I=
Z+1
1
(1 + x)p(1 x)1p
dx,
1 + x2
1 < p < 2.
Chu.o.ng 6. L
.ng du.ng
484
Giai. Ta k
y hie.u
D = C \ [1, +1]
èn
ma.t phang vo.i nhat cat theo doa.n [1, +1] co hai bò. (I) và (II), trong mi
D ta tach nhanh chnh h`nh cua hàm
f (z) =
(1 + z)p (1 z)1p
1 + zp
là thac trien giai tch hàm du.o.i dau tch phan ra toàn ma.t phang. Ta cho.n
èu kie.n
nhanh chnh h`nh f (z) thoa man di
f (z) > 0
khi z thuo.c bò. tren cua nhat cat [1, +1] và do do

(1 + x)p (1 x)1p
f (x + i0) = f (z)z(I) =
1 + x2
= f (x) > 0, 1 < x < 1,

= e2pif (x).
f (x i0) = f (z)
z(II)
Ta xet tch phan

I(R, ) =
f (z)dz,
(R,)
òm:
trong do (R, ) là chu tuyen dong, g
(1) du.ò.ng tròn (1, ) = {|z + 1| = };
(2) bò. (I) cua nhat cat: (I) = [1 + , 1 ];
(3) du.ò.ng tròn (1, ) = {|z 1| = };
(4) bò. (II) cua nhat cat: (II) = [1 + , 1 ];
(5) du.ò.ng tròn (R) = {|z| = R > 1}.
6.2. Mo.t so u
.ng du.ng cua l
y thuyet tha.ng du.
485
è tha.ng du. ta co
Theo di.nh l
y Cauchy v
Z
f (z)dz =
(R,)
f (z)dz + (1 e2pi)
(1,)
f (z)dz +
(1,)
Z1
f (x)dx
1+
f (z)dz
(R)
= 2i{Res[f ; i] + Res[f ; i]} = 2i
Resf.
(6.47)
Ta tnh tha.ng du.

(1 + z)p (1 z)1p

.

2z
z=i
Bàng cach tnh cac gia tri. cua hàm lu
y th`
u.a (1 + z)p (1 z)1p ta.i cac
e dàng thay ràng
diem z = i và z = i, d
h i
2 i p
e 2 4
Res[f ; +i] =
2i
h i
2 i p +
e 2 4
Res[f ; i] =
2i
và t`
u. do ta co the viet (6.47) du.o.i da.ng
Res[f ; i] =
(1 + x)p(1 x)1p
dx+
1 + x2
1+
Z
f (z)dz +
f (z)dz =
f (z)dz + (1 e2pi)
(1,)
(1,)
Z1
(R)
h i
h 3 i
o
n i p
i p
+
= 2 e 2 4 e 2 4
e dàng thay ràng
V` 1 < p < 2 nen d
Z
Z
lim
f (z)dz = lim
0
(1,)
0
(1,)
f (z)dz = 0.
(6.48)
Chu.o.ng 6. L
.ng du.ng
486
Ta xet tch phan
àn den 0
f (z)dz. Hien nhien tch phan này khong d
(R)
ung di.nh ngha 6.1.2 và

khi R . Do do, de xet tch phan theo (R) ta d`
he. qua 6.1.2. Ta co
1
Res[f ; ] =
2i
f (z)dz,
(R)
và do do
Z
f (z)dz = 2iRes[f ; ].
(R)
Ta tnh tha.ng du. Res [f ; ]. Ta co

Res[f ; ] = lim zf (z)
z
àn tnh gio.i ha.n cua modun và acgumen cua

và de tnh gio.i ha.n do, ta c
zf (z).

1 p
1 1p

1 + 1
z
z
a) lim |z| |f (z)| = lim
= 1.
1
z
z

1 + 2
z
.
b) Tnh lim [arg zf (z)]. V` gio i ha.n cua hàm chnh h`nh khong phu. thuo.c
z
àn den gio.i ha.n nen trong tru.ò.ng ho..p này ta cho z d
àn den
vào hu.o.ng d
.
.
.
.
.
theo hu o ng du o ng cua tru.c thu. c. Ta co
lim arg[zf (z)] = lim {arg z + p arg(1 + z) + (1 p) arg(1 z) + arg(1 + z 2)}
= 0 + 0 + (1 p)() + 0 = (p 1).
Do do
lim zf (z) = e(p1)i = epi
6.2. Mo.t so u
.ng du.ng cua l
y thuyet tha.ng du.
487
và t`
u. do suy ra
Res[f ; ] = epi ,
Z
f (z)dz = 2iepi.
(6.49)
(R)
u. (6.48) và (6.49) ta thu

Chuyen qua gio.i ha.n khi 0 và R , t`
du.o..c
h i
h 3 i
o
n i p
i p
+
2
4
2
4
+ 2iepi
2 e
e
I=
2pi
h i1 e h i
o
n i p +
i p +
2 4 e 2 4
+ 2i
2 e
pi epi
e
i
1
2 sin p +
2
4
sin p

I=
Z1
xp(1 x)1p
dx,
2+x
1 < p < 2.
Giai. Gia su.

f (x) =
xp(1 x)1p
2+x
Hàm f (x) du.o..c cho tren doa.n (0, 1) R co the thac trien giai tch ra
toàn ma.t phang ph
u.c và thac trien giai tch cua no, hàm
F (z) =
z p(1 z)1p
2+z
co hai diem phan nhanh là z = 0 và z = 1.
Chu.o.ng 6. L
.ng du.ng
488
èn D ta co the tach nhanh chnh

Gia su. D = C \ [0, 1). Khi do, trong mi
h`nh cua hàm giai tch F (z). Ta se cho.n nhanh chnh h`nh f (z) thoa man
èu kie.n
di
f (z) > 0
khi z thuo.c bò. tren I cua nhat cat (0, 1) và do do

xp(1 x)1p
f (z)z(I) = f (x) =

2+x
e dàng thay ra`ng
Ta t`m gia tri. cua f (z) o. bò. du.o.i (II) cua nhat cat (0, 1). D

xp (1 x)1p
f (z)z(II) = e(1p)2i
2+x
(1p)2i
=e
f (x).
Ta xet tch phan
I(R, ) =
f (z)dz,
(R,)
òm:
trong do (R, ) là chu tuyen dong g
.
.
(1) du ò ng tròn (0; ) = {|z| = };
(2) bò. (I) cua nhat cat (0, 1);
(3) du.ò.ng tròn (1, ) = {|z 1| = };
(4) bò. (II) cua nhat cat (0, 1);
(5) du.ò.ng tròn (R) = {|z| = R, R > 2}.
e dàng thay ràng tch phan theo cac du.ò.ng tròn (0, ) và (1, ) d
èu
D
àn den 0 khi 0. Do do theo di.nh l
y Cauchy ta co
d
2pi
(1 e
Z1
0
I
xp (1 x)1p
dx = 2iRes[f ; 2]
f (z)dz
2+x
(R)
I
2 p
epi +
f (z)dz.
= 6i
3
(R)
6.2. Mo.t so u
.ng du.ng cua l
y thuyet tha.ng du.
Doi vo.i tch phan
489
f (z)dz ta co the viet
(R)
f (z)dz = 2iRes[f ; ].
(R)
àn tnh Res[f ; ]. De làm vie.c do, ta xet hàm

Do do ta c

1 1p
1
z
F (z) =
2
1+
z
Hien nhien do là mo.t hàm da tri.. Ta se xet nhanh f (z) cua hàm F (z) sao
àn den 1 khi z . Doi vo.i nhanh do ta co
cho nhanh do d

1 1p
i
h
1
1 (1 p)(p) 1
z
.
.
.
= 1 (1 p) +
2
z
2!
z2
1+
z
i
h
2 2 2
+ ...
1 +
z
z
1
= 1 [(1 p) + 2] + . . .
z
T`
u. do suy ra ràng
c1 (f ) = 3 + p,
(he. so cua 1/z).
Ta nha.n xet them ra`ng
a) |f | = |f |;
b) arg f (z) 6= arg f (z).
Tha.t va.y, khi z theo R+ ta co
z p (1 z)1p
(1 p)
arg
2+z
Chu.o.ng 6. L
.ng du.ng
490
trong khi do
arg f (z) 0
khi z theo R+ v` lim f (z) = 1. T`
u. do suy ra ràng tren ban tru.c R+
ta co
f (z) = ei(1p) f (z)
u.a viet d
và theo di.nh l
y duy nhat, bieu th
u.c v`
ung cho toàn ma.t phang. Do
do
c1 (f ) = (p 3)ei(1p)
và
Z
f (z)dz = +2i(p 3)ei(1p) .
(R)
Nhu. va.y khi 0 và R ta co

2 p
2pi
(1 e )J = 6i
epi 2i(p 3)ei(1p)
3
hay là
J=
6.2.7
2 p i
h
p33
.
sin p
3
T`m t
ong cua chu
oi
y thuyet tha.ng du. còn du.o..c ap du.ng de khao sat tong

Cac phu.o.ng phap cua l
y
cac chuo i. Trong mo.t so tru.ò.ng ho..p, vie.c do thu.ò.ng du..a tren cac di.nh l
sau day:
- i.nh l
D
y 6.2.5. Gia su.
R(z) =
Pn (z)
Qm (z)
6.2. Mo.t so u
.ng du.ng cua l
y thuyet tha.ng du.
o.i c
ac cu..c diem kh
l`
a h`
am h
u.u ty v
ong
(zk 6 Z, k = 1, 2, . . . , p) v`
a gia su. m > n + 2.
o
Khi d
X
R(n) =
p
X
<n<
491
nguyen
z1 , z2, . . . , zp
Res[R(z)ctgz; zk ].
(6.50)
k=1
Ch
u.ng minh. Ta xet tch phan
Z
R(z)ctgzdz;
I(n) =
n = 0, 1, 2, . . . ,
(n)
trong do (R) là bien cua h`nh vuong vo.i tam ta.i goc to.a do. vo.i cac dnh ta.i

1
n+
(1, i)
2
àn trong cua no (h`nh VI.11).
sao cho cac diem z1 , z2, . . . , zp thuo.c ph
H`nh VI.11
Ta se ch
u.ng minh ra`ng lim I(n) = 0. V` ma u so cua R(n) co ba.c cao
n
ho.n ba.c tu. so hai do.n vi. nen
|R(z)| 6 const
1
|z|2
và do do
max |R(z)| 6
z(n)
const
const
6

2
1
n2
n+
2
(6.51)
Chu.o.ng 6. L
.ng du.ng
492
Bay giò. ta xet |ctgz| tren (n). Tren cac ca.nh song song vo.i tru.c ao ta co

i
h

1
cos n +
+ iy

2
|ctgz|zDn An ,Bn Cn =
h
i
1

+ iy
sin n +
2
sin iy ey ey

=
= y
< 1,
y
cos iy
e +e
còn tren cac ca.nh song song vo.i tru.c thu..c th`
|ctgz|zAn Bn,Cn Dn

h

1 i
cos nx i n +

2
=
6
h

1 i

sin nx i n +
2

1
ch n +
1 + e(2n+1)
2
=
6
1
1 e(2n+1)
sh n +
2
1 + e
e + 1
6
=
1 e
e 1
(o. day ta da su. du.ng cac bat dang th

u.c
|eiz | + |eiz |
ey + ey
=
= chy
2
2
| sin z| > |shy|).
| cos z| 6
Nhu. va.y vo.i mo.i z (n) ta co

|ctg z|z(n) 6
e + 1
,
e 1
u. (6.51) và (6.52) suy ra

và do do t`
e + 1 const
|I(n)| 6
4(2n + 1)
e 1
n2
const
0 (n ).
6
n
(6.52)
6.2. Mo.t so u
.ng du.ng cua l
y thuyet tha.ng du.
493
è tha.ng du. ta co
Nhu.ng ma.t khac, theo di.nh l
y v
I(n) = 2i
n
nX
Res[R(z)ctgz; k] +
p
X
Res[., zk ]
(6.53)
k=1
trong do z = 0, 1, 2, . . . , n là cu..c diem cua ctgz.

Hien nhien ràng
Res[R(z)ctgz; k] =
1
R(k)
và do do t`
u. (6.53) ta co
I(n) = 2i
n
X
R(k)
n
p
X
Res[R(z)ctgz; zk ].
u.c phai ch
u.ng minh.
Qua gio.i ha.n khi n ta thu du.o..c cong th
- i.nh l
ac gia thiet cua di.nh ly 6.2.5 ta c`
D
y 6.2.6. V
o.i c
on c
o
X
(1) R(n) =
<n<
p
X
k=1
i
h R(z)
; zk .
Res
sin z
(6.54)
Ch
u.ng minh.
y 6.2.5, ta xet tch phan
C
ung nhu. trong ch
u.ng minh di.nh l
Z
R(z)dz
, (n) = chu vi h`nh vuong An Bn Cn Dn , và hien nhien
I(n) =
sin nz
(n)
ra`ng
I(n) = 2i
n
n1 X
(1) R(k) +
io
h R(z)
; zk .
Res
sin z
k=1
p
X
.
..
`
àn ch
Ta c
1u ng minh rang In 0 khi n . De làm vie.c do, ta se u o c

lu.o..ng
khi z bien thien tren cac ca.nh h`nh vuong An Bn Cn Dn .
sin z
Tren cac ca.nh song song vo.i tru.c ao ta co
1
1
1
1

=
=
<1

=

i
h
1
sin z
cos iy
chy
+ iy
sin n +
2
Chu.o.ng 6. L
.ng du.ng
494
(v` chy khong bi. cha.n khi y tang !) còn tren cac ca.nh song song vo.i tru.c
thu..c th`

1
1

< 1.

i 6
h
1
1
i
sin n +
sh n +
2
2
u.c (6.54).
T`
u. do suy ra ràng lim I(n) = 0 và ta thu du.o..c cong th
n
V du. 16. T`m tong cua chuo i
X
<n<
1
;
(a + n)3
a 6 Z.
Giai. Da.t
R(z) =
1
(a + z)2

y 6.2.5 ta co
h
i
1
1
1 X
= Res
ctgz; a .
<n< (a + n)2
(a + z)2
V`
ctgz = ctg(a) + (z a)
h 1 i
+ ...
sin2 a
nen
h ctgz
i
Res
;
a
=
2
(a + z)
sin2 a
và do do
X
<n<
2
1
=
(a + n)2
sin2 a
V du. 17. T`m tong cua chuo i

X
<n<
(1)n
;
(n + a)2
a 6 Z.
6.3. Hàm nguyen và hàm phan h`nh
495
Giai. Da.t
R(z) =
1
,
(z + a)2

y 6.23 ta co
i
h
1 X
1
(1)n
,
a
.
=
Res
<n< (a + n)2
(z + a)2 sin z
e dàng thay ràng
D
Res[.; a] =
cos a
sin2 a
và do do
X
<n<
6.3
6.3.1
2 cos a
(1)n
=
(a + n)2
sin2 a
H`
am nguy
en v`
a h`
am ph
an h`nh
at trong
H`
am ph
an h`nh. B`
ai to
an Cousin th
u. nh
m
a.t ph
ang ph
u.c
ra`ng hàm do.n tri. du.o..c go.i là h`

am ph
an h`nh neu trong toàn ma.t
Ta lu.u y
phang (co the tr`
u. diem ) no ch co cac diem bat thu.ò.ng là cu..c diem (xem
4.3.5).
Hàm phan h`nh co the co mo.t so h
u.u ha.n hoa.c vo ha.n cac cu..c diem. Neu
no co vo so cu..c diem th` cac cu..c diem khong the co diem tu. trong C v` diem
tu. do là diem bat thu.ò.ng nhu.ng khong co la.p và trong mo.i tru.ò.ng ho..p no
èu do trai vo.i di.nh ngha hàm phan h`nh.
khong phai là cu..c diem. Di
Bay giò. ta xet cac du.ò.ng tròn Cn và Cn+1 vo.i ban knh ba`ng n và n + 1
èu da noi tren suy ra ra`ng gi
.ng. T`
u. di
tu.o.ng u
u.a cac du.ò.ng tròn này ch co
èu do ch
mo.t so h
u.u ha.n cu..c diem cua hàm phan h`nh. Di
u.ng to ra`ng cac
cu..c diem co the danh so theo th
u. tu.. khong giam doi vo.i mo dun cua ch
ung
|a1| 6 |a2| 6 6 |an | 6
496
Chu.o.ng 6. L
.ng du.ng
và khi do lim an = .

n
Gia su. f là hàm phan h`nh và an là mo.t trong cac cu..c diem cua no. Ta
k
y hie.u
gn
gn (z) = e
1
z an
àn chnh cua khai trien Laurent ta.i lan ca.n diem an .
là ph
Bay giò. ta chuyen sang nghien c
u.u bài toan Cousin th
u. nhat trong ma.t
phang ph
u.c.
Gia su. {an } là ta.p ho..p dong cac diem co la.p cua C. Doi vo.i mo i diem an
ta xac di.nh hàm da.ng
gn (z) =
mn
X
ak,n
k=1
1 k
z an
(6.55)
u.ng da th
u.c doi vo.i 1/(z an )).
(do là nh
Bài toan Cousin th
u. nhat du.o..c da.t ra nhu. sau. H
am ph
an
ay x
ac di.nh h`
.
.
.
.
.
àn chnh tu o ng u
o i ph
ng gn (z)
h`nh f trong C sao cho f c
o cu. c diem ta.i an v
.
o, c`
on h`
am f gn (z) th` chnh h`nh ta.i c
ac diem an .
ta.i c
ac cu. c diem d
1. Neu so cu..c diem an là h
u.u ha.n (v du. m) th` hàm nhu. the se là, chang
ha.n
f (z) =
m
X
n=1
gn
e
1
.
z an
2. Gia su. so cu..c diem cua hàm f là vo ha.n. De tr`nh bày lò.i giai cua bài
àu tien ta c
àn quy u.o.c hieu su.. ho.i tu.
toan Cousin trong tru.ò.ng ho..p này, d
cua chuo i cac hàm phan h`nh.
- i.nh ngha 6.3.1. Chuo i cac hàm phan h`nh du.o..c go.i là h
D
o.i tu. (tu.o.ng u
.ng:
èu) tren ta.p ho..p M neu ch mo.t so h
u.u ha.n cac so ha.ng cua no co
h
o.i tu. d
o.i tu. (tu.o.ng
cu..c diem tren M và sau khi cat bo cac so ha.ng ay th` chuo i h
èu) tren M.
o.i tu. d
u
.ng h
497
òn ta.i lò.i giai cua bài toan

è su.. t
u.ng minh di.nh l
Bay giò. ta se ch
y v
òn ta.i hàm
u.c, t
u.c là ch
u.ng minh su.. t
Cousin th
u. nhat trong ma.t phang ph
àn chnh tu.o.ng u
phan h`nh vo.i cac cu..c diem và ph
.ng cho tru.o.c.

- i.nh l
at
D
y 6.3.1. (Mittag-Leffer) Gia su. an n=1 l`
a d
ay diem r`
o.i ra.c b
k`y cua C
1
0 6 |a1| 6 |a2| 6 6 |an | 6 . . . lim an = v`
a gn (z) = e
gn
n
z an
l`
a d
ay c
ac da th
u.c b
at k`y cua
1
,
z an
n = 0, 1, 2, . . .
òn ta.i h`
Khi d
o t
am ph
an h`nh f c
o cu..c diem ta.i mo.i an (v`
a c
ung ch ta.i
àn chnh gn (z) tu.o.ng u
ac ph
.ng.
ay) v
o.i c
c
ac diem
Ch
u.ng minh. 1. Khong giam tong quat, ta co the cho ra`ng an 6= 0 v` thay
àn chnh cua f ta.i diem
cho f ta co the xet hàm f g0 , trong do g0 là ph
z = 0.
èn Dn = C \ {an }, do do co the khai trien
Hàm gn (z) chnh h`nh trong mi
.
y th`
ua
gn (z) thành chuo i lu
(n)
(n)
(n)
gn (z) = a0 + a1 z + + ak z k + . . .
(6.56)
Chuo i (6.56) ho.i tu. trong h`nh tròn {|z| < |an |}. Ta cho.n mo.t day

P
èu tren
n n=1 , n > 0 sao cho chuo i
n ho.i tu.. V` chuo i (6.56) ho.i tu. d
t`
u.ng compac cua h`nh tròn {|z| < |an |}, n > 0, mn N sao cho khi
1
|z| < |an | ta co
2
mn

X

(n)
ak z k < n .
(6.57)
gn (z)
k=1
Ta da.t Pn (z) =
mn
P
(n)
ak z k và xet chuo i
k=1
X
n>1
|gn (z) Pn (z)|.
(6.58)
498
Chu.o.ng 6. L
.ng du.ng
èu tren t`
Ta se ch
u.ng to ra`ng chuo i (6.58) ho.i tu. d
u.ng compac K C
y luon
theo ngha cua di.nh ngha (6.55). Tha.t va.y, ta.p ho..p K C bat k`
`
luon co the xem là nam trong h`nh tròn {|z| < R}, R > 0 nào do. Ta k
y
.
.
àu t`
èu na`m
u do tat ca cac cu. c diem an d
hie.u N (R) + 1 là ch so mà bat d
ngoài h`nh tròn vo.i ban knh gap doi:
|an | > 2R |an |/2 > R n > N (R),
(6.59)
và xet chuo i

X
[gn (z) Pn (z)].
(6.60)
n>N (R)+1
|a |
èu thoa man di
èu kie.n (6.59): n >
Tat ca cac cu..c diem cua chuo i (6.3.6) d
2
n
|an | o
R; và do do h`nh tròn {|z| < R} na`m trong mo.i h`nh tròn |z| <
.
2
èu kie.n (6.57) ta co the khang di.nh ra`ng |gn (z) Pn (z)| < n neu
Do di
èu trong
|z| < R và n > N (R). T`
u. do suy ra ràng chuo i (6.3.6) ho.i tu. d
h`nh tròn |z| < R và do do tren K; và tong N (z) cua no là hàm chnh h`nh
u.u
tren K. T`
u. do suy ra ràng tong f cua (6.58) khac vo.i N (z) mo.t hàm h
NP
(R)
àn chnh
[gk (z) + Pk (z)] vo.i cac cu..c diem a1 , a2, . . . , aN (R) vo.i cac ph
ty
k=1
tu.o.ng u
.ng gk (z), k = 1, 2, . . . , N (R). Do do trong K hàm f co cac cu..c diem
àn chnh tu.o.ng u
.ng cho tru.o.c.
cho tru.o.c và ph
V` K là compac bat k`
y nen f là hàm phan h`nh và trong C no co cac cu..c
àn chnh tu.o.ng u
.ng cho tru.o.c.
diem và ph
èu kie.n
2. Hien nhien hàm f (z) ch là mo.t trong cac hàm thoa man cac di
.
.
.
u ng to ra`ng lò i giai tong quat cua bài toan co
cua bài toan. Bay giò ta ch
e n du.o.i da.ng
the bieu di
X
f (z) = h(z) +
[gn (z) Pn (z)],
(6.61)
n1
trong do h(z) là hàm nguyen, Pn (z) là nh

u.ng da th
u.c nào do. De ch
u.ng
àn 1 v`
u.ng minh de xay du..ng hàm (z) co cu..c
minh, ta ap du.ng ph
u.a ch
àn chnh tu.o.ng u
.ng cua hàm f (z).
diem và ph
499
Ta co
(z) =
[gn (z) Pn (z)].
n>1
Hien nhien hie.u f (z) (z) = h(z) chnh h`nh trong C, do do h là hàm
nguyen. T`
u. do suy ra ràng
f (z) = h(z) + (z) = h(z) +
[gn (z) Pn (z)].
n>1
òn ta.i ch
Di.nh l
y Mittag-Leffter v`
u.a ch
y t
u. khong cho
u.ng minh là di.nh l
è vie.c cho.n cac da th
u.c hie.u chnh Pn và hàm
ta mo.t lu.o..ng thong tin nào v
u.ng minh mo.t di.nh
nguyen h(z). Ta se su. du.ng phu.o.ng phap Cauchy de ch
l
y co tnh chat kien thiet ho.n sau day.
- i.nh l
o.ng tr`
on
D
y 6.3.2. (Cauchy) Gia su. tren he. du.`
n = {|z| = rn , r1 < r2 < < rn < . . . , rn }
n`
ao d
o h`
am ph
an h`nh f t
ang kh
ong nhanh ho.n so v
u.c l`
o.i z m , t
a v
o.i mo.i
z n (n = 1, 2, . . . )
|f (z)| A|z|m,
A const.
(6.62)
Khi d
o c
o the l
ay c
ac h`
am Pn v`
a h trong khai trien (6.61) l`
a nh
u.ng da
a.c kh
ong vu.o..t qu
a m.
th
u.c b
Ch
u.ng minh. Gia su. hàm f co cac cu..c diem là a1 , a2, . . . , an , . . . . Ta co di.nh
uy y
khac vo.i cac cu..c diem cua f và gia su. N ch
u.a diem z o.
diem z C t`
ben trong. Ta xet hàm
F (z) =
f ()
Chu.o.ng 6. L
.ng du.ng
500
Hàm F (z) chnh h`nh khap no.i trong N tr`

u. diem = z và cac cu..c diem
a1 , a2, . . . , aN cua hàm f . Ta xet tch phan
Z
f ()
1
d
2i
z
N
e dàng thay ràng

D
1 1
z
z m+1
1
1
zm
1
=
+
=
+
+
+
,
z
1 z
2
m+1 z m+1
và do do
Z
Z
h1
1
z
z m+1 i
zm
1
f ()
1
d
d =
f () + 2 + + m+1 +
2i
z
2i

z m+1
N
hay là
1
2i
1
f ()
d
z
2i
Z X
Z
m
z m+1
zk
f () d
f ()d =
k+1
2i
( z) m+1
k=0
1
Tnh tch phan
2i
(6.63)
f ()
d. Ta co
z
Res[F (); z] = f (z).

Bay giò. tnh Res[F (); ak ], k = 1, 2, . . . , N . V` ta.i lan ca.n diem ak hàm
f co da.ng
f (z) = gk (z) + k (z),
trong do k (z) chnh h`nh ta.i diem ak , do do
Res[F ; ak ] = gk (z).
T`
u. do suy ra
1
2i
Z
N
X
f ()
d = f (z)
gn (z).
z
(N )
(6.64)
501
Bay giò. ta tnh cac tch phan da.ng

Z
1
f ()
d.
2i
k+1
N
Bàng cach ap du.ng cong th

u.c tch phan doi vo.i da.o hàm cap cao ta.i diem
u.c (6.64) ta co
z = 0, t`
u. cong th
Z
(k)
f (k) (0) X gn (0)
f ()
1
k = 0, 1, 2, . . . , m,
d
=
2i
k+1
k!
k!
(N )
và t`
u. do suy ra
Z X
m
m
m
(k)
X
zk
f (k) (0) k X X gn (0) k
1
z
z
f ()d =
2i
k+1
k!
k!
k=0
k=0
k=0
(
)
N
N
X
= h(z)
Pn (z)
(N )
trong do
h(z) =
m
X
f (k) (0)
k=0
k!
zk ,
Pn (z) =
m
(k)
X
gn (0)
k=0
k!
zk .
(6.65)

Nhu. va.y, t`
Z
X
z m+1
f ()
d
=
f
(z)
h(z)
(gn Pn ).
2i
( z)m+1
(N )
è còn la.i là u.o.c lu.o..ng tch phan o. ve trai. Ta co

Van d
Z
z m+1
d
f ()
RN (z) =
m
2i
( z)
N
èu kie.n (6.25) ta thu du.o..c

và do do su. du.ng di
A|z|m+1
rN |z|
èu tren compac bat
Do do RN (z) 0 khi N và su.. ho.i tu. do là d
ày du.
u.ng minh d
y du.o..c ch
k`
y. Di.nh l
|RN (z)| 6
Chu.o.ng 6. L
.ng du.ng
502
u.ng minh co u
.ng du.ng quan tro.ng vie.c
V du. 1. Di.nh l
y Cauchy v`
u.a ch
khai trien hàm phan h`nh thành cac phan th
u.c toi gian. Ta xet v du. sau
f (z) = ctgz =
cos z
sin z
Hàm phan h`nh f co cac cu..c diem do.n ta.i zk = n (n Z) vo.i tha.ng du.
là
Res[f ; n] = 1.
Ta se ch
u.ng minh ràng hàm f bi. cha.n tren he. cac du.ò.ng tròn
n

1 o
n = |z| = n +
.
2
y nen trong mo i bang n < Re z <
V` f (z) là hàm tu
àn ch
u.ng gia tri. nhu. nhau. Do do ta ch c
u.ng minh
(n + 1) hàm do nha.n nh
èn D là bang 0 6 Re z 6 tr`
no bi. cha.n trong mi
u. di cac nu.a h`nh tròn
|ctg z| 6
ey + ey
|eiz | + |eiz |
=
||eiz | |eiz ||
|ey ey |
Do do khi y > 1:
|ctg z| 6
1 + e2y
1 + e2
<
,
1 e2y
1 e2
|ctg z| 6
1 + e2y
1 + e2
<
1 e2y
1 e2
và khi y < 1
àn còn la.i cua mi

èn dang xet khi 1 6 y 6 1 th` hàm |ctg z| bi.
Trong ph
cha.n v` no lien tu.c.
èn D và do do ta co the lay m = 0. T`
u.
Nhu. va.y |ctg z| bi. cha.n trong mi
do c
ung suy ra ra`ng hàm ctg z bi. cha.n trong toàn ma.t phang cat bo cac h`nh
tròn {|z n| < r, n Z}.
Tha.ng du. cua f ta.i cac diem ay ba`ng
gn (z) =
1
,
zn
n Z.
503
u.ng da th
Cac da th
u.c Pn (trong cong th
u.c (6.65)) là nh
u.c ba.c khong qua
m = 0:
Pn (z) = gn (0) =
1
,
n
n 6= 0.
T`
u. do r
ut ra
1
ctg z = +
z
X
<n<,n6=0
1
1
+
.
z n n
(6.66)
èu trong ph
àn bi. cha.n t`
Chuo i (6.66) là chuo i ho.i tu. d
uy y
cua ma.t phang
àn do. Tha.t va.y,
u.a cu..c diem trong ph
|z| < R sau khi v
u.t bo cac so ha.ng ch
ta co

1
1
|z|
z
R

6
2
= 2

z
R
(z n)n
n
n

n
n
P 1
R
R
2 khi n và chuo i
ho.i tu. nen t`
u. do suy ra
V`

2
R
n6=0 n

n
èu c
àn ch
u.ng minh.
di
u. tu.. cac so ha.ng cua chuo i (6.66) (ta co the làm
Bàng cach thay doi th
èu và tuye.t doi) ta co
du.o..c v` chuo i ho.i tu. d
1
1 X 1
+
+
z n=1 z n z + n
2z
1 X
= +
2
z n>1 z n2
ctg z =
6.3.2
a.t
H`
am nguy
en. B`
ai to
an Cousin th
u. hai trong m
ph
ang ph
u.c
Bay giò. ta chuyen sang xet cac hàm nguyen. Theo di.nh ngha (xem 4.3.5)
am nguyen neu no chnh h`nh trong C. Hàm nguyen f
hàm f du.o..c go.i là h`
co the
1. khong co mo.t khong-diem nào,
Chu.o.ng 6. L
.ng du.ng
504
2. co mo.t so h
u.u ha.n khong-diem,
3. co vo so khong-diem trong C.
u. nhat ta co
- i.nh l
a ch khi n
o c
o the
D
y 6.3.3. H`
am nguyen kh
ong c
o kh
ong - diem khi v`
g
e n du.
bieu di
o g l`
a h`
am nguyen.
o.i da.ng f = e , trong d
ung là hàm nguyen khong co
Ch
u.ng minh. 1. Neu g là hàm nguyen th` eg c
khong - diem.
òn ta.i hàm
2. Ngu.o..c la.i neu f là hàm nguyen khong co khong - diem th` t
èu là hàm
y cua ln f (z) d
nguyen g sao cho f = eg . Tha.t va.y, nhanh bat k`
chnh h`nh trong toàn ma.t phang (v` f chnh h`nh và khong trie.t tieu) và co
the thac trien giai tch ln f (z) theo tuyen bat k`
y. Do do ln f (z) là hàm do.n
tri. trong C, ngha là: ln f (z) là hàm nguyen. Ta k
y hie.u no là g và thu du.o..c
f = eg .
u. hai, gia su. hàm nguyen f co mo.t so h
u.u ha.n
àn ba`ng
khong-diem trong C, trong do mo i khong - diem du.o..c tnh mo.t so l
.
cap cua no. Ta se xet vie.c khai trien hàm nguyen thành tch cac th`
u a so ba.c
nhat tu.o.ng u
ung tu.o.ng tu.. nhu. khai trien da
.ng vo.i cac khong - diem cua ch
th
u.c
P (z) = az
l
Y
(z an ) = Az
n=1
l
Y
(1 z/an ).
n=1
Ta co
- i.nh l
D
y 6.3.4. Neu c
ac h`
am nguyen f (z) 6 0 v`
a F (z) 6 0 c
o c
ac kh
ong .
.
.
o i c
ap nhu nhau) th`
diem nhu nhau (v
f (z) = eg(z) F (z),
`ng s
trong d
o g(z) l`
a m
o.t h`
am nguyen n`
ao d
o (c
o the l`
a h
a
o).
f (z)
. Hàm này co the co cac diem bat
Ch
u.ng minh. Ta xet hàm (z) =
F (z)
thu.ò.ng (cu..c diem !) ta.i cac khong diem cua F (z). Nhu.ng khong-diem cua
505
ung mo.t cap cho nen (z) khong co

F (z) c
ung là khong-diem cua f (z) vo.i c`
mo.t cu..c diem nào trong C. Do do (z) là hàm nguyen. Ba`ng cach l
y lua.n
.
.
.
.
`
u do c
ung
tu o ng tu. ta còn thay rang (z) khong co khong diem trong C. T`
suy ra ràng hàm
h(z) =
0 (z)
(z)
c
ung là hàm nguyen. Lay tch phan hàm h(z) t`
u. 0 den diem z t`
uy y
ta thu
.
.
du o. c
g1 (z) =
Zz
h(z)dz =
Zz
(z)
0(z)
dz = ln
+ 2ki.
(z)
(0)
T`
u. do r
ut ra g1 (z) là hàm nguyen và
(z) = (0)eg1 (z) = eg1 (z)+ln (0) = eg(z) ,
ung là hàm nguyen.
trong do hàm g(z) = g1 (z) + ln (0) c
ut ra
T`
u. do r
f (z) = eg(z) F (z).
Neu hàm nguyen f co mo.t so h

u.u ha.n khong diem trong C:
0, 0, . . . , 0, a , a , . . . , an
| {z } 1 2
àn
m l
th` v` da th
u.c F (z) = z m (1 z/a1 ) . . . (1 z/an ) c
ung co nh
u.ng khong diem
u. di.nh l
y v`
u.a ch
u.ng minh suy ra
do nen t`
n
Y
z
(1 z/ak ).
g(z) m
f (z) = e
(6.67)
k=1
Bay giò. ta xet su.. khai quat cong th

u.c tren day cho tru.ò.ng ho..p khi ta.p
u. di.nh l
y duy nhat
ho..p cac khong diem N (f ) cua hàm nguyen f là vo ha.n. T`
506
Chu.o.ng 6. L
.ng du.ng
cua hàm chnh h`nh suy ra ràng N (f ) là ta.p ho..p dem du.o..c. V` trong mo.i
h`nh tròn {|z| < R, R < } hàm f ch co mo.t so h
u.u ha.n khong diem nen
ung co the danh so theo th
u. tu.. modun khong giam và
cac khong-diem cua ch
àn ba`ng bo.i cua no. Nhu. va.y
mo i khong diem du.o..c tnh mo.t so l
N (f ) = {a1, a2, . . . , an , . . . },
lim an = .
àn xet tch vo ha.n thay cho tch h

u.u ha.n
Trong tru.ò.ng ho..p này ta c
(6.67). Ta nhac la.i vài di.nh ngha và su.. kie.n gian do.n nhat lien quan den
u.a so ph
u.c
cac tch ay mà ta se su. du.ng sap to.i. Tch vo ha.n vo.i cac th`
(1 + cn )
(6.68)
n=1
o.i tu. neu mo.i th`

u.a so cua no khac 0 và tch rieng
du.o..c go.i là h
n =
n
Y
(1 + ck )
k=1
co gio.i ha.n = lim n c

ung khac 0. So du.o..c go.i là gia tri. cua tch (6.68).
n
n
èu kie.n cn 0 là di
èu kie.n c
àn de tch (6.68)
V` 1 + cn =
cho nen di
n1

1
èu kie.n du: chang ha.n 1 +
ho.i tu.. D nhien do khong phai là di
. De
n
P
èu kie.n c
àn và du là chuo i
tch (6.68) ho.i tu., di
ln(1 + cn ) ho.i tu. vo.i vie.c
n>1
cho.n cac gia tri. cua logarit thch ho..p.
Cuoi c`
ung, tch vo ha.n mà th`
u.a so là cac hàm chnh h`nh tren ta.p ho..p
u.a so ch co mo.t so h
u.u ha.n
M du.o..c go.i là ho.i tu. tren M neu trong cac th`
là trie.t tieu tren M và sau khi ga.t bo cac th`
u.a so ay th` tch ho.i tu. ta.i mo i
diem cua M.
- i.nh l
è tch v
D
y 6.3.5. (V
o ha.n c
ac h`
am nguy
en)
.
èu kie.n:
an c
ac di
ac h`
am nguyen Un (z), n = 1, 2, . . . thoa m
Gia su c
.
.
i R > 0 d
èu t
òn ta.i ch s
oi v
o i m
o N (R) sao cho v
o i mo.i n > N (R),
o
1. D
èu kh
ong c
o kh
ong diem trong h`nh tr`
on {|z| < R}.
c
ac h`
am Un (z) d
507
i
2. Chu
o
X
ln Un (z)
n>N (R)+1
èu trong h`nh tr`

on {|z| < R} v
o.i c
o d
oi v
o.i c
ach cho.n n`
ao d
ac l
ogarit.
h
o.i tu. d
o tch v
o ha.n
Khi d
Un (z)
(6.69)
n=1
a) h
o.i tu. z C;
b) l`
a m
o.t h`
am nguyen;
.
ac kh
ong diem cua h`
ac kh
ong
c) t
a.p ho. p c
am nguyen
ay chnh l`
a t
a.p ho..p c
.
- diem cua mo.i th`
u a s
o Un (z).
Ch
u.ng minh. a) Ta viet tch vo ha.n du.o.i da.ng
Y
N (R)
Un (z) =
n=1
n>1
Un (z)
Un (z).
n>N (R)+1
èu kie.n 2) suy ra ràng tch vo ha.n

T`
u. di
Un (z) ho.i tu. trong h`nh
n>N (R)+1
tròn {|z| < R}. Khi do tch vo ha.n (6.69) ho.i tu. trong h`nh tròn {|z| < R}.
Do R t`
uy y
nen tch vo ha.n (6.69) ho.i tu. z C.
b) Ta xet hàm
X
R (z) =
ln Un (z).
n>N (R)+1
Theo gia thiet, n > N (R) cac hàm Un (z) chnh h`nh và khong trie.t tieu
ung là hàm chnh h`nh
trong h`nh tròn {|z| < R}. Và khi do ca ln Un (z) c
èu kie.n 2) chuo i doi vo.i R (z) ho.i tu. d
èu.
trong h`nh tròn {|z| < R}. Theo di
u. do suy
Do do tong cua no là hàm chnh h`nh trong h`nh tròn {|z| < R}. T`
ra ràng tch vo ha.n
P (z) =
Y
n>1
N (R)
Un (z) =
n=1
Un (z) eR (z)
(6.70)
Chu.o.ng 6. L
.ng du.ng
508
c
ung là hàm chnh h`nh trong h`nh tròn {|z| < R}. V` R là t`
uy y
nen tch vo
ha.n là hàm chnh h`nh trong C, ngha là tch vo ha.n (6.69) là hàm nguyen.
u.ng minh 3) ta se ap du.ng cong th
u.c (6.70). V` n (z) chnh h`nh
c) De ch
trong h`nh tròn {|z| < R} nen eR (z) khong trie.t tieu trong h`nh tròn ay. Do
u.ng diem mà
do trong h`nh tròn {|z| < R} tch vo ha.n ch trie.t tieu ta.i nh
cac th`
u.a so Un (z) trie.t tieu, n = 1, 2, . . . , n(R). V` R là t`
uy y
, nen t`
u. do suy
y.
ra di
Tru.o.c khi chuyen sang tr`nh bày cach da.t bài toan Cousin th
u. hai và lò.i
giai cua no ta ch
u.ng minh
è 6.3.1. Gia su. a 6= 0 v`
B
o d
o d
oi v
o.i h`
a p N. Khi d
am

1
(z/a)p1
1 z e(z/a)+ 1z (z/a)2 ++ p1
,
a
u(z) =
1 z/a,
trong h`nh tr`
on
p>2
(6.71)
p=1
1 o
|z| < |a| ta c
o u.
o.c lu.o..ng
2
| ln U (z)| 6 2|z/a|
neu nh
anh lien tu.c cua l
ogarit du.o..c cho.n sao cho ln U (0) = 0.
Ch
u.ng minh. 1. Gia su. p > 2. Khi do

1 z p1
z z 1 z 2
+ +
+ +
ln U (z) = ln 1
a
a 2 a
p1 a

2
1 z 2
z 1 z
z
1 z p1
+
=
+
+ +
a 2 a
a
2 a
p1 a
1 z p
1 z p+1
=
...
p a
p+1 a
Khi |z| <
509
|a|
ta co
2
z p 1

1 z

+
| ln U (z)| 6
+ ...
a
p p+1 a
z z 2
z p

6 1 + + + ...
a
a
a
z p
z p 1

z 6 2
=
a 1
a
a
z p
|a|

.
Nhu. va.y, doi vo.i p > 2 ta co | ln U (z)| 6 2 khi |z| <
a.
2
.
.
.
.
.
.
.
2. Tru ò ng ho. p p = 1 du o. c xet tu o ng tu. .

Nh
a.n xet. an n=1 , an 6= 0 n : lim an = pn n=1 pn N :
P R pn
ho.i tu. vo.i mo.i R > 0. Day pn nhu. va.y luon luon co the t`m
|a
|
n
n>1
du.o..c, chang ha.n, co the da.t pn = n và khi do vo.i |an | > 2R ta co
R n 1 n
6
|an |
2
P R n
và do do chuo i
ho.i tu..
an
u. hai trong ma.t phang
Bay giò. ta chuyen sang xet bài toan Cousin th
ph
u.c.

Gia su. cho ta.p dong cac diem co la.p an n=1 trong C và so nguyen pn > 1
òm vie.c xac di.nh hàm nguyen tren
u. hai g
doi vo.i mo i n. Bài toan Cousin th
.
.ng là pn .
C co khong diem ta.i cac diem an vo i cap tu.o.ng u
e n da.t trong di.nh l
y sau day.
Lò.i giai cua bài toan này du.o..c di

- i.nh l
D
y 6.3.6. (Weierstrass) Gia su. an n=1 C l`
a d
ay diem r`
o.i ra.c
òn ta.i h`
o t
am nguyen f c
o kh
ong - diem ta.i
b
at k`y cua C, lim an = . Khi d
`
a c
ung ch ta.i c
ac diem
ay) v`
a c
ap cua kh
ong diem an b
ang
mo.i diem an (v`
.
.
`
ay cho tru
o c.
s
o c
ac s
o ha.ng b
ang an trong d
Ch
u.ng minh. 1. Khong giam tong quat, co the xem an 6= 0 n (v` thay cho
f ta co the xet hàm nguyen f (z)/z m , trong do m là cap cua khong diem cua
Chu.o.ng 6. L
.ng du.ng
510
f ta.i z = 0) và cac so an du.o..c danh so nhu. sau

0 < |a1| 6 |a2| 6 |a3| 6 6 |an | 6 . . . ,
lim an = .
Hien nhien ràng R > 0 N (R) N : |an| > 2R n > N (R). Ta da.t
(1 z/a )e(z/an )+ 12 ( azn )2 ++ pn11 ( azn )pn 1 , p > 2

n
n
Un =
1 z/an , pn = 1,
khi do hàm Un (z) khong co khong diem trong h`nh tròn {|z| < R} n >
èu kie.n 1) trong di.nh l
è tch vo ha.n cac hàm nguyen
y v
N (R). Nhu. va.y di
du.o..c thoa man. Ngoài ra, vo.i n > N (R) ta co
z pn
R pn

| ln Un (z)| 6 2 < 2
an
|an |
trong h`nh tròn {|z| < R}. T`
u. u.o.c lu.o..ng này và tnh ho.i tu. cua chuo i

p
n
P
P R
èu
ta ket lua.n ràng chuo i
ln Un (z) ho.i tu. tuye.t doi và d
n>1 |an |
n>N (R)+1
.ng) trong h`nh tròn {|z| < R}. Nhu. va.y,
(vo.i vie.c cho.n cac logarit tu.o.ng u
èu kie.n 2) cua di.nh l
di
y v`
u.a noi tren c
ung du.o..c thoa man. Do do tch vo
ha.n
f (z) =
(z/an )+ 12 (z/an )2 ++ p
(1 z/an )e
1
( z pn 1
n 1 ab n
n>1
(go.i là tch vo ha.n Weierstrass) co cac tnh chat:

a) ho.i tu. trong toàn ma.t phang C;
b) f (z) là hàm nguyen;
c) ta.p ho..p cac khong diem cua f (z) là day a1, a2, . . . , an , . . . và tat ca cac
èu co bo.i cho tru.o.c.
khong diem d
èu
u.ng minh ra`ng mo.i hàm nguyen khac thoa man di
2. Bay giò. ta ch
èu thu du.o..c t`
u. f (z) bàng cach nhan no vo.i hàm nguyen
kie.n cua bài toan d
àn 1) v`
u.a ch
u.ng minh ta xay
t`
uy y
khong co khong diem. Tha.t va.y, theo ph
du..ng hàm nhu. tren: co khong diem ta.i mo.i an vo.i bo.i cho tru.o.c. Khi
511
(z)
là hàm nguyen khong co khong diem. Do do theo di.nh l
do hàm
y da
f (z)
ch
u.ng minh, hàm này co da.ng
= eg(z) ,
f
u. do r
ut ra = feg .
trong do g(z) là hàm nguyen. T`
V du. 2. Ta xet hàm sin z. Hàm này co cac khong diem do.n ta.i an = n,
P R pn
du.ng di.nh l
ho.i tu. khi pn = p = 2 R > 0. Ap
y
n Z. Chuo i
n>1 an
u.ng minh ta co
v`
u.a ch
Y
z z/n
z z/n
sin z = eg(z) z
1
1+
e
e
n
n
n>1
hay là
g(z)
sin z = e
Y
n>1
z2
1 2 2
n
T`
u. do suy ra ràng da.o hàm loga co da.ng
cos z
1 X
2z
= g 0 (z) +

z2 2 2
sin z
z n>1
1 2 2 n
n
u.c toi gian
Bay giò. ba`ng cach so sanh vo.i khai trien ctg z thành phan th
trong tiet tru.o.c ta ket lua.n ràng g 0 (z) = 0 z C g(z) const. T`
u. do
ta co
Y
(1 z 2/(n2 2)), c = const.
sin z = cz
n>1
àn z den 0, qua gio.i ha.n ta co c = 1.

Bàng cach chia ca hai ve cho z và d
Nhu. va.y
Y
sin z = z
(1 z 2/n2 2 ).
n>1
Chu.o.ng 6. L
.ng du.ng
512
- i.nh l
D
y 6.3.7. Gia su.

A = ai iI ,

B = bj jJ ,
AB =
a.p ho..p d
o nguyen
ong c
ac diem c
o l
a.p cua C v`
a pi , qj l`
a nh
u.ng s
l`
a nh
u.ng t
òn ta.i h`
du.o.ng t`
o t
am ph
an h`nh f o. tren C c
uy y. Khi d
o kh
ong - diem ta.i
o.i c
a c
o cu..c diem ta.i bj v
o.i c
ai
ap tu.o.ng u
.ng pi v`
ap tu.o.ng u
.ng qj (B`
ai v
.
ong qu
at).
to
an Cousin th
u hai t
Ch
u.ng minh. Gia su. f là hàm nguyen co khong diem cap p ta.i diem ai và
(z) c
ung là hàm nguyen co khong diem cap qj ta.i diem bj . Ta xet hàm
H(z) =
f (z)
(z)

y.
Hien nhien hàm H(z) thoa man cac di
T`
u. di.nh l
y Weierstrass ta co
- i.nh l
òng nh
D
y 6.3.8. Hai l
o.p h`
ay l`
a d
at v
o.i nhau:
am chnh h`nh sau d
at thu.`
ac h`
am chnh h`nh kh
ong c
o diem b
o.ng kh
ac trong C ngo`
ai
(I) L
o.p c
.
cu. c diem.
e n du.o..c du.
ac h`
am bieu di
o.i da.ng thu.o.ng cua hai h`
am nguyen.
(II) L
o.p c
Ch
u.ng minh. M
ui ten t`
u. (I) den (II) du.o..c ch
u.ng minh nhu. sau. Ta du..ng
hàm nguyen F (z) co khong diem ta.i cac cu..c diem cua f (z) (vo.i cap ba`ng
cap cua cu..c diem cua f (z)). Khi do hàm
F (z) f (z) = H(z)
là mo.t hàm nguyen. T`
u. do suy ra
f (z) =
H(z)
F (z)
èu na`m trong lo.p (II).

Nhu. va.y mo i hàm lo.p (I) d
M
ui ten t`
u. (II) den (I). Hien nhien cac hàm thuo.c lo.p (II) khong the co
u.u ha.n khac ngoài cac cu..c diem. Do do mo i hàm lo.p
cac diem bat thu.ò.ng h
èu na`m trong lo.p (I).
(II) d
6.4. Bài ta.p
513
` TA
. P
BAI
6.4
B`
ai t
a.p
1. Gia su. hàm f chnh h`nh và g(z) = f (z n ) trong do n N. Gia su. them
u.ng minh ràng
ra`ng z0 là cu..c diem cua hàm g(z). Ch
2i
ung là cu..c diem cua g(z);
1) zk = z0k , n = e n , k = 1, 2, . . . , n 1 c
2) Res(g; zk ) = kn Res(g; z0).
2. Gia su. f (z) = g(az), a 6= 0. Ch
u.ng minh ràng
1
Res(f ; z0 a) = Res(g(z), z0).
a
m
n
u.ng so nguyen thoa man
3. Gia su. f (z) = z g(z ), trong do m và n là nh
èu kie.n m > 0, m < n. Ch
u.ng minh ràng:
di
Res[f ; z0e2ki/n ] = e2ki(m+1)/n Res[f ; z0].
4. Tnh tch phan
I=
Z2
dx
,
1 2a cos x + a2
a C, a 6= 1.
Tra l`
o.i:
1 a2
2
I = a2 1
neu |a| < 1;

neu |a| > 1;
(gia tri. chnh), neu |a| = 1; a 6= 1
òn ta.i).
(khi a = 1 gia tri. chnh khong t
5. Ch
u.ng to ra`ng khi < a < th`
Z
0
1 a
shax
dx = tg
shx
2 2
Chu.o.ng 6. L
.ng du.ng
514
6. Ch
u.ng minh cac dang th
u.c sau day
1.
Z1
2.
Z1
x1p(1 x)p
dx =
(1 + p 2p ).
1+x
sin p
3.
x2
p
dx =
3 3
x(1 x2 )
Z2
3
3x 2 x2
dx =
2 .
x
2
1
4.
Z1 p

3
x2(1 x)
2 4
3
dx =
2 .
1+x
3 3
0
Chu.o.ng 7
Anh
xa. bao gi
ac
7.1
C
ac kh
ai ni
e.m chung . . . . . . . . . . . . . . . .
7.1.1 H`
am do.n die.p . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
- i
èu kie.n du de h`
7.1.2 D
am do.n die.p . . . . . . . . . .
7.1.3 Su.. h
o.i tu. cua d
ay h`
am do.n die.p . . . . . . . . .
7.1.4 Tnh ch
at di.a phu.o.ng cua
anh xa. chnh h`nh c
o
`
da.o h`
am b
ang 0 . . . . . . . . . . . . . . . . . .
516
. 517
. 522
. 524
. 525
7.1.6
Tnh ch
at chung cua
anh xa. bao gi
ac . . . . . . . . 527
-
D
ang c
au v`
a tu.. d
ang c
au . . . . . . . . . . . . . . 528
7.1.7
- i
àn de t
èu kie.n c
òn ta.i d
D
ang c
au . . . . . . . . . 532
7.1.5
- i
èu kie.n chu
D
an . . . . . . . . . . . . .
- i.nh l
7.2 D
y co. ban cua l
y thuy
et
anh xa. bao
7.2.1 T
a.p ho..p bi. ch
a.n trong H(D) . . . . . .
òng b
7.2.2 T
a.p ho..p lien tu.c d
a.c . . . . . . .
7.1.8
. . . . . . 534
gi
ac .
537
. . . . . . 538
. . . . . . 539
7.2.3
c . . . . . . . . . . . . . . . . . . 540
Nguyen l
y comp
a
7.2.4
Phiem h`
am lien tu.c . . . . . . . . . . . . . . . . . 544
- o.n gian h
D
oa c
ach d
a.t b`
ai to
an Riemann . . . . . 546
7.2.5

Chu.o.ng 7. Anh
xa. bao giac
516
7.3
7.2.6
- i.nh l
D
y Riemann . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 548
7.2.7
- .inh l
ac . . . . . . . 553
anh xa. bao gi
y duy nh
at cua
D
7.2.8
Su.. tu.o.ng u
.ng gi
u.a c
ac bien v`
a c
ong th
u.c
Christoffel-Schwarz . . . . . . . . . . . . . . . . . . 554
B`
ai t
a.p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
560
T`
ai li
e.u tham khao . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
563
Trong chu.o.ng II ta da làm quen vo.i su.. mo ta h`nh ho.c cac tnh chat
è co. ban cua qua
u.ng van d
chnh h`nh cua hàm bien ph
u.c. Mo.t trong nh
u.u cac hàm chnh h`nh bàng cach xuat phat t`
tr`nh do là vie.c nghien c
u. cac
anh xa. thu..c hie.n bo.i cac hàm ay. Cac anh xa. ay là bao giac ta.i mo.i diem
u. do ta c
ung co the thu du.o..c nh
u.ng v
mà hàm co da.o hàm khac khong. T`
è cac anh xa. bao giac minh ho.a v
è ma.t h`nh ho.c mo.t hàm
du. khac nhau v
da cho nào do.
è du.o..c quan tam ho.n ca và c
Tuy nhien, trong thu..c te van d
ung là van
.
.
.
.
è kho khan ho n ca là bài toan ngu o. c - go.i là b`
ai to
an co ban cua ly thuyet
d
.
.
.
anh xa. bao gi
ac. Bài toan do du o. c da.t ra nhu sau:

èn
èn D và D cua C. Hay t`m hàm anh xa. bao giac mi
Gia su. cho hai mi
èn kia.
này len mi
è t
òn ta.i hàm anh xa. bao giac
u.u van d
Trong chu.o.ng này ta se nghien c
.
.
.
.
.
èn D và D do.n lien. Cu. the là
doi vo i tru ò ng ho. p do n gian nhat khi hai mi
èn do.n lien v
y Riemann khang di.nh ràng mo.i mi
o.i
ta se ch
u.ng minh di.nh l
èu c
o the
anh xa. bao gi
ac len h`nh tr`
on mo. cua
at hai diem d
bien ch
u.a t nh
C.
7.1
C
ac kh
ai ni
e.m chung
Khai nie.m anh xa. bao giac da du.o..c di.nh ngha trong 2.3. Trong mu.c này ta
se tr`nh bày mo.t so khai nie.m chung cua l
y thuyet anh xa. bao giac c`
ung vo.i
mo.t vài tnh chat chung cua cac anh xa. ay.
7.1. Cac khai nie.m chung
7.1.1
517
H`
am do.n di
e.p
èn da du.o..c d
è ca.p den trong chu.o.ng
Khai nie.m hàm do.n die.p trong mo.t mi
I. Bay giò. ta du.a vào khai nie.m hàm do.n die.p ta.i mo.t diem và nghien c
u.u
mo.t so tnh chat cua lo.p hàm này mà qua do ta se thay ro tnh chat di.a
phu.o.ng cua anh xa. chnh h`nh co da.o hàm 6= 0.
- i.nh ngha 7.1.1. Hàm F (z) du.o..c go.i là do.n die.p ta.i diem z0 neu hàm ay
D
do.n die.p trong lan ca.n nào do cua diem z0.
èn
èn th` do.n die.p ta.i mo.i diem cua mi
Hien nhien, hàm do.n die.p trong mi
.
.
èu khang di.nh ngu o. c la.i noi chung là khong d
ung. Tha.t va.y, hàm
ay. Di
f (z) = ez do.n die.p ta.i mo.i diem z 6= nhu.ng f khong do.n die.p trong C v`
zk = a + 2ki,
èu co f (zk ) = ea.

k Z ta d
Bay giò. ta xet tieu chuan de hàm do.n die.p ta.i mo.t diem.
- i.nh l
èn D C l`
D
y 7.1.1. H`
a do.n die.p ta.i
a ch khi f 0 (z0 ) 6= 0.
diem z0 D khi v`
àn ch
Ch
u.ng minh. 1. Gia su. f do.n die.p ta.i diem z0. Ta c
u.ng minh f 0 (z0 ) 6=
0. Ta gia su. ngu.o..c la.i: f 0 (z0) = = f (p1)(z0 ) = 0; f (p) (z0) 6= 0, p > 2.
y lua.n nhu. trong ch
u.ng minh tnh bao toàn
Bàng cach ap du.ng phu.o.ng phap l
y 4.4.3) ta se cho.n h`nh tròn U (z0 , r) = {|z z0| 6 r} D
ta.p mo. (4.4 di.nh l
ung nhu. khong co cac khong
sao cho trong do khong co w0 - diem cua hàm f c
- diem cua da.o hàm ngoài tam z0 cua no (ta la.i su. du.ng tnh chat co ta.p cua
cac khong diem) và ta co
Z
f 0 ()d
1
, w0 = f (z0 ).
p=
2i
f () w0
U
T`
u. di.nh ngha ch so mo.t diem doi vo.i du.ò.ng cong (xem 4.4) ta thay ràng
àn w0 (chang ha.n
trong tru.ò.ng ho..p này J (w, U ) bàng p vo.i mo.i w du g
èu do ch
u.ng to ra`ng trong h`nh tròn U (z0 , r) hàm f nha.n
|w w0 | < ). Di
àn (v` hàm f nha.n gia tri. w0 den p l
àn). V`
gia tri. w1, |w1 w0 | < , den p l

Chu.o.ng 7. Anh
xa. bao giac
518
f (z) 6= 0 ta.i mo.i z {S(z0, r) \ {z0}} nen hàm f se nha.n gia tri. w1 bat k`
y
èu do co ngha là f khong
ta.i p diem khac nhau trong h`nh tròn S(z0.r). Di
èu do mau thua n vo.i gia thiet.
do.n die.p ta.i diem z0. Di
òn ta.i mo.t lan ca.n diem z0 mà ta.i
u.ng minh ràng t
2. Ngu.o..c la.i, ta se ch
do hàm do.n die.p. Ta xet lan ca.n U (z0 , r) = {|z z0| < r} cua diem z0 sao
cho U (z0, r) D và
a) f 0 (z0) 6= 0 trong U (z0, r),
b) h(z) = f (z) f (z0 ) 6= 0, z {U (z0, r) \ {z0 }}.
.
(t
u c là f (z) f (z0) co khong diem duy nhat z0 ; v` khong diem cua hàm chnh
òn ta.i).
h`nh co la.p nen lan ca.n do t
Khi do ta co Nh (U ) = 1 (v` khong diem duy nhat cua hàm f (z) f (z0)
co cap bàng 1) và Nh (U ) = 0. Gia su. = minzU |f (z) f (z0 )| và
àn f (z0 ) sao cho w1 V .
V = {w : |w f (z0 )| < }. Gia su. w1 là diem du g
Ta xet bieu th
u.c
f (z) w1 = (f (z) w0) + (w0 w1),
w0 = f (z0 ).
V` |f (z) w0| > , z U và |w1 w0 | < nen

|f (z) w1 | > |f (z) w0 | |w1 w0| > 0,
z U.
èu kie.n cua di.nh

T`
u. do suy ra ràng f (z) w1 và f (z) w0 thoa man cac di
èu do ch
u.ng to ra`ng
l
y Rouche. Do do Nf w1 (U ) = Nf w0 (U ) = 1. Nhu.ng di
àn trong U . Do do trong h`nh tròn V t
òn
hàm f (z) w1 ch trie.t tieu mo.t l
.
.
.
èn U g(V )
ta.i hàm do n tri. g(z) là hàm ngu o. c cua f (z). Khi do trong mi
y du.o..c ch
u.ng minh.
ch
u.a diem z0 hàm f (z) do.n die.p. Di.nh l
H
e. qua 7.1.1. H`
am chnh h`nh ta.i diem z =
f (z) = a0 +
a1
+ ...,
z
|z| > R
l`
a do.n die.p ta.i d
o khi v`
a ch khi
a1 = Res[f ; ] 6= 0.
519
Ch
u.ng minh. Ta xet hàm chnh h`nh ta.i diem = 0
1
() = f
= a0 + a1 + a2 2 + . . . ,
|| <
1
anh xa. do.n tri. mo.t - mo.t lan ca.n {|z| > R} cua diem len lan
z
ca.n {|| < 1/R} cua diem = 0. Do do hàm f (z) do.n die.p ta.i khi và ch
khi hàm () do.n die.p ta.i diem = 0 (và theo di.nh l
y 7.1.1) t
u.c là khi và
ch khi
Hàm =
0 (0) = a1 6= 0.
H
e. qua 7.1.2. H`
am f (z) c
o cu..c diem ta.i z0 (h
u.u ha.n ho
a.c v
o ha.n) l`
a do.n
ay khi v`
a ch khi z0 l`
a cu..c diem do.n.
die.p ta.i diem
1
du.ng di.nh l
neu z0 6= và he. qua
y 7.1.1 cho hàm
Ch
u.ng minh. Ap
f (z)
7.1.1 neu z0 = .
V du. 1. Neu z0 là diem bat thu.ò.ng cot yeu cua hàm f (z) th` f khong do.n
y Picard, trong lan ca.n bat k`
y cua
die.p ta.i diem z0 . Tha.t va.y, theo di.nh l
diem z0 - phu.o.ng tr`nh f (z) = c co vo so nghie.m doi vo.i mo.i gia tri. c, co the
tr`
u. ra mo.t gia tri.. Do do f (z) khong do.n die.p ta.i z0.
u.ng cu..c diem cua
u. ra hai diem z1 , z2 là nh
V du. 2. Gia su. f (z) H(D) tr`
no. Khi do f (z) khong do.n die.p trong D. Tha.t va.y, neu |c| là so du lo.n th`
àn zj .
phu.o.ng tr`nh f (z) = c co t nhat hai nghie.m ze1 và ze2 trong do zej du g
Do do f (z) khong do.n die.p trong D.
- i.nh l
D
y 7.1.2. Neu h`
am w = f (z) do.n die.p trong D, c`
on F (w) do.n die.p
am = F (f (z)) do.n die.p trong D.
trong D0 th` h`
u. dang th
u.c F (f (z1)) =
Ch
u.ng minh. Tha.t va.y, v` F do.n die.p trong D0 nen t`
F (f (z2)) suy ra f (z1) = f (z2 ) và v` f do.n die.p trong D nen z1 = z2 .

Chu.o.ng 7. Anh
xa. bao giac
520
- i.nh l
èn D kh
D
y 7.1.3. Gia su. w = f (z) chnh h`nh do.n die.p trong mi
ong
ch
u.a diem . Khi d
o h`
am ngu.o..c z = (w) c
ung chnh h`nh do.n die.p trong
D (D = f (D)).
òn ta.i hàm ngu.o..c du.o..c suy t`
Ch
u.ng minh. 1. Su.. t
y 7.1.1.
u. di.nh l
2. Hàm (w) do.n tri.. Tha.t va.y, neu z1 6= z2 là hai gia tri. cua w0 D
èu này mau thua n vo.i tnh do.n die.p
th` ta phai co f (z1 ) = f (z2) = w0 . Di
cua f (z).
3. Hàm (w) là do.n die.p. Neu (w1 ) = (w2) = z0 , trong do w1 6= w2
th` ta co
f (z0 ) = w1 ,
f (z0 ) = w2.
èu này mau thua n vo.i tnh do.n tri. cua f (z).
Nhu.ng di
4. Hàm (w) lien tu.c. Tha.t va.y, gia su. w0 D0 và (w0 ) = z0. Khi do
mo i diem w0 {|w w0 | < } se là gia tri. cua f (z) ta.i diem z 0 nào do na`m
trong h`nh tròn U (z0 , r) = {|zz0| 6 r}. Noi cach khac z 0 = (w0 ) U (z0 , r)
uy y
, ta cho.n so r < . Khi do
neu w0 {|w w0| < }. Do do vo.i > 0 t`
.ng vo.i no ta se co
doi vo.i so = (r) tu.o.ng u
|(w0) (w0 )| < r < ,
|w0 w0 | < .
Do do (w0 ) lien tu.c.

è còn la.i là ch
u.ng to (w) chnh h`nh ta.i diem w0 D bat k`
y.
Van d
Gia su. (w0) = z0 . Khi do v` f do.n die.p nen w 6= 0 khi z 6= 0 và do
òn ta.i da.o hàm 0(w) ta.i mo.i diem thuo.c {|w w0 | < } và
do suy ra su.. t
1
0 (w) = 0
f (z)
Moi lien he. gi
u.a anh xa. bao giac và hàm do.n die.p du.o..c the hie.n trong
di.nh l
y sau day.
xa. chnh h`nh
- i.nh l
D
y 7.1.4. Anh
w = f : D D
l`
a bao gi
ac khi v`
a ch khi f do.n die.p trong D.
521
Ch
u.ng minh. 1. Gia su. f : D D là anh xa. bao giac, khi do f do.n tri.
mo.t - mo.t và do do no do.n die.p.
àn ch
u.ng minh ràng f là anh
2. Ngu.o..c la.i, gia su. hàm f do.n die.p. Ta c
xa. bao giac ta.i mo.i diem z D. V` f do.n die.p nen f 0 (z0 ) 6= 0 z D. Do
y du.o..c r
ut ra t`
u. cho là
do neu z0 6= , và f (z0) 6= ket lua.n cua di.nh l
f 0 (z0) 6= 0. Gia su. z0 6= và f (z0 ) = . Khi do
w = f (z) =
A1
+ A0 + A1(z z0) + . . . ,
z z0
A1 6= 0
và
w
e=
1
1
=
= a1 (z z0 ) + . . . ,
w
f (z)
1
dw
e
a1 =
=
6= 0.

A1
dz z=z0
1
V` anh xa. w
e=
bao giac ta.i diem z0 nen anh xa. w = f (z) c
ung bao giac
f (z)
ta.i diem do.
è tru.ò.ng ho..p da xet ba`ng cach da.t
Tru.ò.ng ho..p z0 = co the du.a v
1
z 0 = . Co the xay ra hai kha nang:
z
a) f () 6= . Khi do
w=f
1
z0
= A0 + A1z 0 + . . . ,
A1 6= 0.
b) f () = . Khi do
w=f =
1
z0
A1
+ A0 + A1z 0 + . . . ,
0
z
A1 6= 0.
èu v`
èu kie.n
Nh
a.n xet 7.1.1. T`
u. di
u.a tr`nh bày tren day suy ra ra`ng cac di
.
.
èu kie.n c
àn de hàm f do n die.p trong mi
èn D:
u ng di
sau day là nh
èn D co the tr`
1. Hàm f chnh h`nh trong mi
u. ra mo.t diem là cu..c diem
do.n cua f .
522
Chu.o.ng 7. Anh
xa. bao giac
2. Ta.i mo i diem h
u.u ha.n z0 D (mà ta.i do f chnh h`nh) hàm f thoa
èu kie.n f 0 (z0) 6= 0.
man di
èu kie.n
3. Neu z0 = D và f chnh h`nh ta.i z0 th` f phai thoa man di
c1 = Res[f ; ] 6= 0.
èu kie.n 1) - 3) khong phai là
Ta nhan ma.nh la.i ra`ng noi chung cac di
èu kie.n du de hàm f do.n die.p. Cac di
èu kie.n du du.o..c xet trong tiet
nh
u.ng di
sau.
7.1.2
- i
èu ki
e.n du d
am do.n di
e.p
D
e h`
Su. du.ng nguyen l

y sau day là nh
u.ng
y acgumen ta se ch
u.ng minh hai di.nh l
èu kie.n du de hàm do.n die.p trong mi
èn D. Ta lu.u y
ra`ng trong mo.t so
di
.ng m
o.t sach giao khoa, cac di.nh l
y này còn du.o..c go.i là nguyen ly tu.o.ng u
m
o.t.
- i.nh l
D
y 7.1.5. Gia su. 1) D l`
a mi
a.n (ho
a.c kh
ong bi. ch
a.n
.
.
.
.
a du `
o ng cong d
o i bien l`
ong Jordan; 2) f H(D) v`
a
ch
u a diem ) v
o.ng cong
ong quanh th` diem w = f (z) va.ch nen du.`
f C(D); 3) khi z v`
d
ong Jordan .
èn D v`
èn D len
o h`
am f do.n die.p trong mi
a
anh xa. bao gi
ac mi
Khi d
èn bi. ch
o.i bien .
mi
a.n D v
àn ch
u.ng minh ràng
Ch
u.ng minh. Ta c
òn ta.i mo.t diem z0 D sao cho
1. Doi vo.i mo i diem w1 D ch t
u.c là F1 (z) = f (z) w1 co d
ung mo.t khong - diem trong D.
f (z) = w1 , t
u.c
2. Doi vo.i diem w2 6 D hàm f (z) khong nha.n gia tri. w2 z D, t
là F2(z) = f (z) w2 khong co khong diem trong D.
y hie.u so w1 - diem cua hàm f trong D là
Ta ch
u.ng minh 1). Ta k
.
Nf (D; w1 ) và gia su diem z vòng quanh theo hu.o.ng du.o.ng. Khi do diem
w = f (z) se vòng quanh , hoa.c theo hu.o.ng du.o.ng, hoa.c theo hu.o.ng am.
u. nhat vecto. F1 = f (z) w1 quay du.o..c mo.t goc ba`ng
523
2 và
1
arg(f (z) w1 )
2
1
(w w1 ) = 1
=
2
NF1 (D; w1 ) =
ngha là F1 co mo.t khong - diem trong D. Trong tru.ò.ng ho..p th

u. hai vecto.
F1 quay du.o..c goc - 2 và do do NF1 (D; w1 ) = 1 và F1 co tr`
u. mo.t khong
èu này khong the xay ra. T`
diem trong D. Di
u. do suy ra: th
u. nhat khi z
vòng quanh theo hu.o.ng du.o.ng th` du.ò.ng cong du.o..c vòng quanh theo
èn D.
u. hai hàm f (z) w1 co mo.t khong - diem trong mi
hu.o.ng du.o.ng; và th
èu v`
u.a ch
u.ng minh 2). Ro ràng là t`
u. di
u.ng minh suy ra
Bay giò. ta ch
NF2 (D; w2 ) = 0 w2 6 D
v` trong tru.ò.ng ho..p này vecto. F2 = f (z) w2 khong nha.n mo.t gia so
y
acgumen nào. Do do hàm F2 (z) khong co khong - diem o. ngoài D. Di.nh l
.
.
.
u ng minh.
du o. c ch
- i.nh l
D
y 7.1.6. Gia su.: 1) D l`
a mi
a.n (ho
a.c kh
ong bi. ch
a.n
o.i bien l`
ong Jordan; 2) f H(D \ {z0 })
a du.`
o.ng cong d
ch
u.a diem ) v
.
at cua f trong D;
o z0 l`
a cu. c diem do.n duy nh
v`
a f C(D \ {z0 }), trong d
3) khi z v`
ong quanh bien th` diem w = f (z) va.ch nen du.`
ong
o.ng cong d
àn ngo`
àn trong D v`
a ph
ai D
; 4) o. trong D h`
am f
Jordan gi
o.i ha.n ph
ao d
o.
kh
ong nh
a.n gi
a tri. w0 D n`
.
o h`
am f do n die.p trong D v`
.
a
anh xa. bao gi
ac D len D
Khi d
. Khi diem z vòng quanh acgumen

Ch
u.ng minh. Gia su. diem w1 D
du.ng nguyen l
cua vecto. F1 = F (z) w1 khong nha.n mo.t gia so nào. Ap
y
acgumen ta co
1
arg{f (z) w1 }
2
1
arg{w w1} = 0.
=
2
NF1 (D) 1 =

Chu.o.ng 7. Anh
xa. bao giac
524
Do do so khong - diem và so cu..c diem cua hàm f (z) w1 trong D là ba`ng
nhau. T`
u. do suy ra no co mo.t khong - diem.
Bay giò. gia su. w2 D . Khi do acgumen cua vecto. F2 = f (z) w2 nha.n
u.
gia so hoa.c 2 hoa.c 2 khi diem z vòng quanh . Trong tru.ò.ng ho..p th
nhat ta co
1
arg{w w2 } = 1
2
NF2 (D) = 2
NF2 (D) 1 =
èu do khong the xay ra v`

ngha là F2 co hai khong diem trong D. Nhu.ng di
èu kie.n 4 cua di.nh l
y).
khi w2 = w0 no khong co mo.t khong diem nào (theo di
.
.
.
.
.
.
.
.
u hai. Trong tru ò ng ho. p này ta co
Nhu va.y ch còn la.i tru ò ng ho. p th
1
arg{w w2 } = 1
2
NF2 (D) = 0
NF2 (D) 1 =
y du.o..c ch
u.ng minh.
t
u.c là F2 khong co khong diem trong D. Di.nh l
7.1.3
o.i tu. cua d

ay h`
am do.n di
e.p
Su.. h
Noi chung ket qua cua cac phep toan da.i so tren lo.p cac hàm do.n die.p là
nh
u.ng hàm khong do.n die.p. Ngu.o..c la.i, phep toan qua gio.i ha.n cac day hàm
u. mo.t tru.ò.ng ho..p da.c bie.t).
do.n die.p la.i cho ta hàm do.n die.p (tr`
è tnh do.n die.p cua hàm gio.i ha.n.
y sau day v
Ta co di.nh l
- i.nh l
èn thu
D
y 7.1.7. Gia su.: 1) D l`
a
a mi
o.c C; 2) fn (z) n = 1, 2, . . . l`

.
.
èu tren
am chnh h`nh do n die.p trong D; 3) D
ay fn n=1 h
o.i tu. d
nh
u ng h`
.
c cua mi
èn D; 4) f (z) = limn fn (z) 6 const trong D.
a
t`
u ng comp
èn D.
o h`
am f chnh h`nh v`
a do.n die.p trong mi
Khi d
èn D.
Ch
y Weierstrass hàm f (z) chnh h`nh trong mi
.
.
àn ch
Ta c
u ng minh ràng hàm f do n die.p trong D.
òn ta.i cac diem z1 , z2 D,
Gia su. hàm f khong do.n die.p trong D. Khi do t
u.ng h`nh tròn
z1 6= z2 sao cho f (z1) = f (z2) = a. Gia su. Uk , k = 1, 2 là nh
525
vo.i tam ta.i diem zk , k = 1, 2 sao cho U k D, k = 1, 2. Co the cho ra`ng

U1 U2 = và Nf a (Uk ) = 1 và Nf a (Uk ) = 0 vo.i k = 1, 2. Ta da.t
= min |f (z) a|,
z
èu cua day hàm

trong do = U1 U2. Ro ràng là > 0. Do tnh ho.i tu. d
fn den hàm f tren nen N N: |fn (z) f (z)| < , n > N , z . Ap

y Rouche ta thu du.o..c
du.ng di.nh l
Nfn a (Uk ) = N(f a)(f fn )(Uk )
= Nf a (Uk ) = 1,
k = 1, 2.
èu do co ngha là vo.i n > N hàm fn nha.n gia tri. a ca o. trong U1 la n trong
Di
è tnh do.n die.p cua hàm fn trong D.
U2. Ket lua.n này trai vo.i gia thiet v
u.ng minh.
y du.o..c ch
Di.nh l
z
è day cac hàm fn (z) = , n = 1, 2, . . . chnh h`nh và do.n die.p
V du. v
n
èu kie.n 4) cua di.nh l
èu
u.ng to ra`ng di
trong h`nh tròn do.n vi. ch
y là mo.t di
kie.n cot yeu.
7.1.4
anh xa. chnh h`nh c

o
Tnh ch
at di.a phu.o.ng cua
`
da.o h`
am b
ang 0
Gia su. w0 = f (z0) và

f 0 (z0 ) = = f (p1) (z0) = 0, f (p) (z0) 6= 0,
p > 2.
(7.1)
du.ng phu.o.ng phap l

àn 1 di.nh l
y lua.n nhu. trong ch
u.ng minh ph
Ap
y 7.1.1
e dàng thay ràng mo i gia tri. w du g
àn w0 (và 6= w0 ) se tu.o.ng u
ung p
.ng d
d
.
gia tri. z khac nhau. Noi cach khac: w = f (z) là hàm p tò ta.i lan ca.n cua
diem z0.
Gia su. 1 và 2 là hai du.ò.ng cong lien tu.c di qua diem z0 D, co tiep
tuyen xac di.nh ta.i z0 vo.i goc nghieng doi vo.i hu.o.ng du.o.ng cua tru.c thu..c là

Chu.o.ng 7. Anh
xa. bao giac
526
1 và 2 tu.o.ng u
.ng. Gia su. z1 = z0 + h 1 và z2 = z0 + h2 2 . Ta da.t:
z1 z0 = h1 = rei1 ,
1 = 1(r),
z2 z0 = h2 = rei2 ,
2 = 2(r).
Khi do
z2 z0
= ei(2 1 ) ,
z1 z0
z2 z0
lim arg
= lim(2 1) = ,
r0
z1 z0 r0
trong do là goc gi
u.a hai du.ò.ng cong 1 và 2 vo.i dnh ta.i z0 . V` f chnh
èu kie.n (7.1) nen
h`nh ta.i z0 và thoa man di
f (z) = a0 + ap (z z0)p + ap+1(z z0)p+1 + . . .
ap 6= 0, p > 2
và chuo i v`
u.a viet ho.i tu. trong lan ca.n nào do cua z0 .
Gia su. qua anh xa. w = f (z) ta co:
w0 = f (z0) = a0,
1 = f (1 ),
2 = f (2 ),
và goc gi
u.a 1 và 2 là
= lim arg
r0
w2 w0
,
w1 w0
w1 = f (z1), w2 = f (z2).
T`
u. do ta co
w1 w0
= ap + ap+1 (z1 z0 ) + . . . ,
(z1 z0 )p
w2 w0
= ap + ap+1 (z2 z0 ) + . . . ,
(z2 z0 )p
và do do
( w2 w0 (z z )p )
2
0
(z2 z0)p
= lim arg
w1 w0
r0
(z1 z0)p
(z1 z0)p
(z2 z0)p
= lim arg
r0
(z1 z0)p
z2 z0
= p lim arg
= p .
r0
z1 z0
(7.2)
527
Nhu. va.y anh xa. chnh h`nh co da.o hàm ba`ng 0 se khong bao giac ta.i diem
z0.
7.1.5
ac
Tnh ch
at chung cua
anh xa. bao gi
T`
u. su.. phan tch tren day, ta co the phat bieu di.nh ngha anh xa. bao giac
(2.3) du.o.i da.ng tu.o.ng du.o.ng sau day.

èn D C
èn D C len mi
D
xa. w = f (z) bien mi
anh xa. bao gi
ac neu:
du.o..c go.i là
1. Anh
xa. do do.n tri. mo.t - mo.t, ngha là hàm f do.n die.p trong D;
2. Hàm f (z) chnh h`nh trong D co the tr`
u. ra mo.t diem mà ta.i do hàm
f co cu..c diem do.n.
- i.nh l
D
y 7.1.8. Gia su. f l`
o
anh xa. ngu.o..c f 1 c
ung
a
anh xa. bao gi
ac. Khi d
l`
a bao gi
ac.
è hàm
y này du.o..c suy tru..c tiep t`
u. di.nh ngha 7.1.2 v
Ch
u.ng minh. Di.nh l
.
.
ngu o. c.
- i.nh l
èn D C len mi
èn D C g
D
y 7.1.9. Qua
anh xa. bao gi
ac mi
oc
.
.
.
.
.
i diem cua mi
èn D du o. c bao to`
ac du `
o ng cong ta.i m
o
an.
gi
u a c
àn ch
u.ng minh
Ch
u.ng minh. Ta c
1. Neu hàm
a1
+ . . . , |z| > R
z
u.a
chnh h`nh ta.i diem z = , a1 6= 0 th` anh xa. w = f (z) bao toàn goc gi
cac du.ò.ng cong ta.i diem z = .
u.u ha.n hoa.c vo c`
ung) th`
2. Neu hàm f co cu..c diem do.n ta.i diem z0 (h
anh xa. f c
ung bao toàn goc ta.i diem ay.
.
e n hàm w = f (z) du.o.i da.ng ho..p cua hai
Ta ch
u ng minh 1). Ta bieu di
hàm
1
= ,
z
1
w = g() = f
= a0 + a1 + . . .
f (z) = a0 +

Chu.o.ng 7. Anh
xa. bao giac
528
theo di.nh ngha 22.3 anh xa. = bao toàn goc ta.i diem z = . Anh
xa.
z
w = g() c
ung bao toàn goc ta.i diem = 0 v`
g 0 (0) = a1 6= 0
Do do anh xa. ho..p w = f (z) bao toàn goc ta.i diem z = .
èu ket lua.n 2) du.o..c ch
u.ng minh tu.o.ng tu...
Di
7.1.6
-
D
ang c
au v`
a tu.. d
ang c
au
y thuyet anh xa. bao

Ta xet tiep mo.t so khai nie.m chung co lien quan to.i l
giac.
òng
èn D th` f là mo.t phep d
Neu hàm f chnh h`nh do.n die.p trong mi
phoi bien ta.p mo. cua D len ta.p mo. cua f (D) và anh xa. ngu.o..c f 1 chnh
h`nh trong f (D).
- i.nh ngha 7.1.3. 1) Gia su. D là mi
u.c z, D là
D
òng phoi
mi
u.c w. Phep d
f : D D
èu
du.o..c go.i là mo.t phep d
ang c
au neu ca anh xa. f la n anh xa. ngu.o..c f 1 d
chnh h`nh.
èn D len chnh no
2) Phep dang cau mi
f :DD
du.o..c go.i là mo.t phep tu.. d
ang c
au.
e dàng thay ra`ng neu ta th`
D
u.a nha.n ho..p f1 f2 là phep toan-nhom, anh
òng nhat z 7 z là do.n vi., anh xa. ngu.o..c z = f 1 (w) là ph
àn tu. ngu.o..c
xa. d
èn D C bat
àn tu. f , th` ta.p ho..p mo.i phep tu.. dang cau cua mi
doi vo.i ph
om c
ac tu.. d
ang c
au cua
k`
y se la.p thành mo.t nhom; nhom do du.o..c go.i là nh
èn D là AutD.
èn D. Ta k
mi
y hie.u nhom cac tu.. dang cau cua mi
.
òn ta.i t nhat mo.t phep dang
èn D và D t
Ta gia thiet ra`ng gi
u a hai mi
è moi lien he. gi
y sau day v
u.a cac dang cau và tu.. dang
cau f0 . Ta co di.nh l
cau.
529
- i.nh l
D
y 7.1.10. Neu f0 : D D l`
a m
o.t phep d
ang c
au c
o di.nh n`
ao d
o th`
èn D len mi
èn D du.o..c cho bo.i c
t
a.p ho..p mo.i phep d
ang c
au f cua mi
ong
.
th
uc
f = f0 ,
trong d
o Aut D l`
a m
o.t tu.. d
ang c
au t`
uy y cua D .
Ch
u.ng minh. Gia su. AutD . Khi do hien nhien f0 là anh xa. bao
giac D len D . Ma.t khac, gia su.
f : D D
là mo.t phep dang cau t`
uy y
. Khi do
= f f01
àn tu. cua nhom
se là anh xa. bao giac D len chnh no, và do do no là ph
u. do r
ut ra
AutD . T`
f = f0 .
èn chnh tac.

Bay giò. ta tnh nhom cac tu.. dang cau AutD khi D là mi
.
.
.
c neu D là mo.t trong
èn D du o. c go.i là mi
èn chnh t
Ta lu u y
la.i ràng: mi
a
èn sau day:
ba mi
1. ma.t phang mo. C;
2. ma.t phang dong C;
3. h`nh tròn do.n vi. U = {|z| < 1}.
- i.nh l
D
y 7.1.11. Gia su. D = C. Khi d
o c
ac phep bien d
oi tuyen tnh
.
.
ang c
au duy nh
at cua m
a.t
nguyen: z 7 az + b, a 6= 0 l`
a nh
u ng phep tu. d
a l
a.p th`
anh nh
om
ph
ang mo. C v`
Aut C = {z 7 az + b, a 6= 0}
phu. thu
o.c b
on tham s
o thu..c.

Chu.o.ng 7. Anh
xa. bao giac
530
Ch
u.ng minh. Gia su. anh xa. w = f (z) là mo.t phep tu.. dang cau nào do cua
C. V` hàm f (z) chnh h`nh trong C nen co the co hai kha nang xay ra:
1. diem z = là diem bat thu.ò.ng cot yeu;
u.c.
2. hàm f là mo.t da th
u. nhat khong the xay ra. Tha.t va.y,
Ta se ch
u.ng minh ràng kha nang th
v` anh xa. f do.n die.p nen anh cua ta.p ho..p {|z| > 1} khong the co diem
chung vo.i anh cua ta.p ho..p {|z| < 1}. Anh cua ta.p ho..p {|z| < 1} là mo.t
èn khong trong. Do do anh cua ta.p ho..p {|z| > 1} khong tr`
mi
u ma.t khap
.
y Weierstrass diem z = khong
no i trong ma.t phang và v` the theo di.nh l
u.c ba.c n 1.
the là diem bat thu.ò.ng cot yeu cua f (z). Do do f là mo.t da th
àn.
y Gauss, khi n > 1 da th
u.c f (z) nha.n mo.i gia tri. w den n l
Theo di.nh l
.
.
.
.
èu do la.i mau thua n vo i tnh do n die.p cua f . T`
ut ra n = 1,
u do r
Nhu ng di
t
u.c là f (z) co da.ng
f (z) = az + b,
a 6= 0.
Ta xet tru.ò.ng ho..p D = C.

- i.nh l
èn D = C. Khi d
D
y 7.1.12. Gia su. mi
o mo.i phep tu.. d
ang c
au cua
èu l`
C d
a tu.. d
ang c
au ph
an tuyen tnh. C
ac phep tu.. d
ang c
au d
o l
a.p th`
anh
.
.
.
au tham s
o thu. c.
ang c
au v
o i s
m
o.t nh
om c
ac tu. d
o
n
az + b
, ad bc 6= 0 .
AutC = z 7
cz + d
e 6= .
Ch
u.ng minh. Gia su. w = f (z) là mo.t tu.. dang cau cua C và f () = C
Khi do
w
e=
1
e
wC
1
e
f (z) C
e = và là mo.t hàm nguyen. Nhu.ng khi do

bien diem z = thành w
1
= a0 + a1z.
w
e = a0 + a1z, a1 6= 0, hay là
e
wC
531
az + b
e 1 , b = Ca
e 0 + 1, c = a1, d = a0, d
òng
trong do a = Ca
Do do w =
cz + d
thò.i ad bc = a1 6= 0.
Neu f () = th` hien nhien ta co f (z) = a0 + a1z.
Ta xet tiep tru.ò.ng ho..p D = U = {|z| < 1}.
- i.nh l
D
y 7.1.13. Gia su. D = U = {|z| < 1}. Khi d
o mo.i phep tu.. d
ang c
au
èu l`
a tu.. d
ang c
au ph
an tuyen tnh.
cua h`nh tr`
on do.n vi. d
uy y
cua h`nh tròn do.n vi.. Ta
Ch
u.ng minh. Gia su. là mo.t tu.. dang cau t`
k
y hie.u (0) = w0 và du..ng phep tu.. dang cau phan tuyen tnh:
: w 7
w w0
1 w0 w
cua h`nh tròn U bien diem w0 thành diem 0. Ta xet anh xa. f = . Do
c
ung là mo.t tu.. dang cau cua h`nh tròn U và f (0) = 0. V` |f (z)| < 1 vo.i mo.i
è Schwarz ta co
z U nen theo bo d
|f (z)| 6 |z|,
z U.
(7.3)
è Schwarz,
Nhu.ng hien nhien anh xa. ngu.o..c z = f 1 (w) c
ung thoa man bo d
nen |f 1 (w)| 6 |w| w U .
Da.t w = f (z), ta co:
|z| 6 f (z),
z U.
(7.4)
T`
u. (23.3) và (23.4) ta r
ut ra
|f (z)| |z|,
z U
è Schwarz ta co f (z) eiz. Nhu.ng khi do = 1 f =

và c
ung theo bo d
1 (ei z) là anh xa. phan tuyen tnh. Nhu. va.y:
o
n
za
, |a| < 1, R .
Aut U = z 7 ei
1 az

Chu.o.ng 7. Anh
xa. bao giac
532
7.1.7
- i
àn d
èu ki
òn ta.i d
e.n c
au
D
e t
ang c
òn
èn D và D C. Hay t`m mo.i dang cau (neu ch
Gia su. cho hai mi
ung t
èn D len mi
èn D .
ta.i) bien mi
Ro ràng là vo.i da.ng tong quat tren day lò.i giai cua bài toan co. ban cua
è d
àu tien nay ra khi
òn ta.i. Do do van d
l
y thuyet anh xa. bao giac se khong t
è kha nang anh xa. bao giac mi
èn cho
khao sat bài toan co. ban do là van d
tru.o.c.
èu kie.n c
àn de bài toan tren co lò.i giai. V`
Sau day ta se ch ra mo.t so di
èu là nh
òng phoi nen di
èu kie.n c
àn de t
òn ta.i dang
u.ng phep d
mo.i dang cau d
òn ta.i mo.t anh xa. d
òng phoi nào do gi
èn D len mi
èn D là t
u.a cac
cau mi
èn.
mi
èu kie.n c
àn d
àu tien là: cac mi
èn D và D phai d
òng phoi vo.i
Do do di
nhau.
èn D là do.n lien th` di
èu kie.n c
àn là mi
èn D phai do.n
Chang ha.n, neu mi
lien (tnh do.n lien là mo.t bat bien topo !).
èu kie.n c
àn này la.i khong phai là di
èu kie.n du. Di
èu do
The nhu.ng di
y sau day.
u. di.nh l
du.o..c suy ra t`
- i.nh l
ang
ong d
D
y 7.1.14. M
a.t ph
ang C v`
a h`nh tr`
on mo. U = {|z| < 1} kh
c
au v
o.i nhau.
òn ta.i dang cau f : C U . Khi do f chnh
Ch
u.ng minh. Gia thiet ra`ng t
èu do trai vo.i
y Liouville f const. Di
h`nh và bi. cha.n trong C. Theo di.nh l
gia thiet f là dang cau.
èu kh
on
H
e. qua 7.1.3. C v`
a C \ {z0 }, z0 6= d
ong d
ang c
au v
o.i h`nh tr`
.
mo U .
1
è và ap
ta du.a z0 v
Ch
u.ng minh. V` z0 6= nen bàng anh xa. =
z z0
y v`
u.a ch
u.ng minh.
du.ng di.nh l
òng phoi vo.i nhau.
Tuy nhien ma.t phang C và h`nh tròn do.n vi. U là d
533
Tha.t va.y hàm
2 z arctg|z|,
W (z) = |z|
0,
khi z 6= 0,
khi z = 0
òng phoi C len U .

là mo.t trong so anh xa. d
òng phoi là di
èu kie.n c
àn de t
òn ta.i dang cau gi
Nh
a.n xet 7.1.2. V` tnh d
u.a
èn cho tru.o.c D và D C nen t`
èn da lien kh
hai mi
u. do suy ra ra`ng: mi
ong
.
.
èn do n lien.
ang c
au v
o i mi
d
è v
è su.. t
èn D
òn ta.i dang cau bien cac mi
Nhu. va.y, neu bay giò. da.t van d
àn phai ha.n che xet cac
èn do.n lien cho tru.o.c D th` ta c
khac nhau len mi
.
èn do n lien.
mi
èu kie.n c
àn de t
òn ta.i d
ang c
au l`
a:
Trong tru.ò.ng ho..p này di
èn D phai do.n lien;
1. mi
èn D 6= C.
2. mi
èn do.n
èu kie.n th
èu kie.n c
àn v` mi
èn D d
òng phoi vo.i mi
Di
u. nhat là di
èu kie.n D 6= C là di
èu kie.n c
àn theo di.nh l
lien D . Di
y 7.1.14 da ch
u.ng minh
tren day.
Ta lu.u y
them ra`ng ma.t phang C ch dang cau vo.i C \{z0 }, z0 6= (hoa.c
u. cho là mo.i hàm chnh
dang cau vo.i ban than no). Di
èu là phan tuyen tnh (xem di.nh l
y 7.1.11 và he. qua
h`nh do.n die.p trong C d
7.1.3).
Toàn bo. su.. khao sat trong mu.c tiep theo cua chu.o.ng này là dành de tr`nh
èu kie.n dam bao cho su.. t
òn ta.i và duy nhat cua nghie.m bài
bày nh
u.ng di
.
èn do.n lien.
y thuyet anh xa. bao giac cac mi
toan co ban cua l
Sau khi loa.i tr`
u. hai tru.ò.ng ho..p da noi trong di.nh l
y 7.1.14 và he. qua cua
.
.
èn du o. c anh xa. D co t nhat là hai diem
no ta se gia thiet ra`ng bien cua mi
khac nhau và do tnh do.n lien cua D no co mo.t ta.p ho..p bien lien thong noi
hai diem ay.

Chu.o.ng 7. Anh
xa. bao giac
534
7.1.8
- i
èu ki
an
e.n chu
D
òn ta.i. Bay giò. ta chuyen sang

u.a neu là t
Gia su. lò.i giai doi vo.i bài toan v`
èu kie.n xac di.nh lò.i giai do mo.t cach duy nhat. Nh
èu
xet nh
u.ng di
u.ng di
.
àn thiet v` neu hàm f (z) anh xa. mi
èn do n lien D len h`nh tròn
kie.n do là c
y 9.9 anh xa. thu du.o..c t`
u. f (z) bàng phep bien doi phan
do.n vi. th` theo di.nh l
tuyen tnh da.ng
ei
f (z) w0
,
1 w0f (z)
èn D
ung là anh xa. bao giac mi
(Phep tu.. dang cau cua h`nh tròn do.n vi.) c
.
.
.
.
len h`nh tròn do n vi. do. Noi mo.t cach khac: neu ta ch
u ng minh du o. c ra`ng
òn ta.i vo
òn ta.i mo.t hàm f (z) anh xa. mi
èn D len h`nh tròn do.n vi. th` se t
t
so hàm nhu. va.y thu..c hie.n anh xa. do. Do do de anh xa. du.o..c xet duy nhat,
èu kie.n du.o..c neu trong tiet 7.1.7, ngu.ò.i ta còn dòi hoi mo.t trong
ngoài cac di
èu kie.n bo sung (tu.o.ng du.o.ng vo.i nhau) sau day (cac di
èu kie.n này se
ba di
chu
an h
oa anh xa. bao giac du.o..c xet !)
èn D du.o..c
o.c t`
uy y cua mi
anh xa. th`
anh diem
(I) Diem trong z0 cho tru.
èn D v`
o.c w0 cua mi
o.ng cho tru.
o.c ta.i z0 chuyen th`
a m
o.t hu.
anh
cho tru.
.
.
.
.
o ng cho tru
o c ta.i w0 :
hu
f (z0 ) = w0 ,
arg f 0 (z0 ) = ,
R.
(7.5)
èn cho tru.o.c D và D

He. th
u.c (7.5) ch
u.ng to ra`ng anh xa. bao giac hai mi
è ma.t h`nh ho.c no ch
phu. thuo.c vào ba tham so thu..c và v
u.ng to ra`ng: qua
anh xa. w = f (z), diem z0 cho tru.o.c bien thành diem w0 cho tru.o.c, cac tiep
tuyen vo.i mo.i du.ò.ng cong di qua diem z0 se quay mo.t goc bàng khi chuyen
qua cac du.ò.ng cong anh di qua diem w0.
èu kie.n
Ta c
ung nha.n xet ràng, ba`ng cac phep doi bien phan tuyen tnh di
chuan (7.5) co the viet du.o.i da.ng
f (z0 ) = 0,
f 0 (z0) > 0.
(7.6)
`m tren bien
(II) Hai diem cho tru.
a
o.c t`
uy y: diem z0 o. trong, diem z1 n
èn D, du.o..c
anh xa. th`
anh c
ac diem cho tru.
o.c tu.o.ng u
.ng w0 v`
cua mi
a w1,
535
trong d
o w0 l`
a diem trong c`
on w1 l`
a diem bien:
f (z0 ) = w0 ,
f (z1) = w1.
(7.7)
u. nhat trong (7.7) se du.a den hai phu.o.ng tr`nh thu..c v` ràng
Phu.o.ng tr`nh th
vi. tr cua diem tren bien du.o..c xac di.nh ba`ng mo.t tham so thu..c, chang ha.n,
bo.i khoang cach (do.c theo bien) t`
u. mo.t diem bien co di.nh nào do.
èn D du.o..c
o.c t`
uy y z1, z2 v`
anh xa.
a z3 cua mi
(III) Ba diem bien cho tru.
.
.
.
.
.
èn D .
o c t`
uy y w1 , w2 v`
ng cua mi
th`
anh ba diem bien cho tru
a w3 tu o ng u
Trong mu.c sau ta se ch
u.ng to ra`ng ta.p ho..p vo so cac anh xa. bao giac
òn ta.i mo.t anh xa. thoa man mo.t trong
èn D len h`nh tròn do.n vi. ch t
bien mi
òn ta.i mo.t anh xa. bao giac du.o..c
èu kie.n chuan tren day, t
ba di
u.c là ch t
chuan hoa.
V du. 1. Anh
xa. nu.a ma.t phang tren {Im z > 0} len h`nh tròn do.n vi.
{|w| < 1} sao cho w(i) = 0, arg w0 (i) = .

2
Giai. Da.ng tong quat cua hàm anh xa. nu.a ma.t phang tren len h`nh tròn
do.n vi. sao cho w(i) = 0 co da.ng
w = ei
zi
z+i
T`
u. do
1
2i
w0(i) = iei
2
(z + i)
2
arg w0 (i) =
2
w0 (z) = ei
èu kie.n cua bài toan arg w0 (i) = /2 nen = 0. Nhu. va.y, anh xa.
Theo di
àn t`m co da.ng
c
w=
zi
z+i
àn ngoài h`nh tròn {|z (1 + i)| < 1} len nu.a ma.t
V du. 2. Anh
xa. ph
phang {Imw > 0} sao cho w(0) = i, w(1) = 0.

Chu.o.ng 7. Anh
xa. bao giac
536
àn chuyen du.ò.ng tròn {|z (1 + i)| = 1} thành tru.c thu..c cua
Giai. Ta c
ma.t phang w. De làm vie.c do ta thu..c hie.n anh xa. bien diem z = i thành
z1 = và z = 1 thành z1 = 0. Chang ha.n ta co
z1
z1 = k
,
zi
trong do k chu.a du.o..c xac di.nh. Nhu.ng qua diem z1 = 0 và z1 = ta co vo
àn thu du.o..c tru.c thu..c. De co du.o..c di
èu do,
so du.ò.ng thang di qua và ta c
u.c là
goc quay ta.i diem z = 1 qua anh xa. z1 phai ba`ng , t

arg z10 (z)z=1 = .
T`
u. do
1 i
3
arg k + arg
= arg k =

2
(z i) z=1
4
èu kie.n nào cho tru.o.c nen de do.n gian ta
De xac di.nh k, ta khong co mo.t di
lay k = 1 + i, và t`
u. do
z1 = (1 + i)
z1
zi
Qua anh xa. này diem z = 0 7 z1 = 1 + i, z = 1

7 z1 = 0. Do do anh xa.
.
.
.
èu kie.n da cho.
thu du o. c chu a thoa man cac di
àn anh xa. nu.a ma.t phang {Imz1 > 0} len nu.a ma.t phang
Bay giò. ta c
{Imw > 0} sao cho
z1 = 1 + i
7 w = i,
z1 = 0
7 w = 0.
V` anh xa. bien nu.a ma.t phang tren len nu.a ma.t phang tren co da.ng
az1 + b
, a, b, c, d R
ax1 + d
.ng o. tren ta co
nen vo.i hai ca.p diem tu.o.ng u
w=
i=
b
a(1 + i) + b
, 0 = b = 0, c = a, d = 2a.
c(1 + i) + d
d
- .inh l
7.2. D
y co. ban cua l
y thuyet anh xa. bao giac
537
Do do
w=
z1
z1
=i
z1 2
(1 2i)z 1
V du. 3. T`m anh xa. bien bang D = {z C : /4 < Rez < /4} len
.ng
h`nh tròn do.n vi. U = {|w| < 1} sao cho ba diem bien sau day tu.o.ng u
ung pha tren cua bang).
f (/4) = 1, f (i) = i (i là k
y hie.u diem vo c`
Bàng cac anh xa. trung gian
a) z1 = 2iz, b) z2 = ez1
ta bien bang D da cho thành nu.a ma.t phang ben phai Rez2 > 0. Qua cac
.ng.
anh xa. cua cac diem z = , , i se là cac diem z2 = i, i, 0 tu.o.ng u
4
4
àn anh xa. nu.a ma.t phang Rez2 > 0 len h`nh tròn do.n vi. sao cho
Bay giò. ta c
.ng. Hàm
cac diem z2 = i, i, 0 chuyen thành cac diem w = 1, 1, i tu.o.ng u
èu kie.n v`
u.a neu se du.o..c r
ut ra t`
u. cong th
u.c (9.3) (di.nh
anh xa. thoa man di
l
y 9.6):
z2 i
w1
(1 + i) =
wi
z2
1 z2 1
w =
i z2 + 1
1 e2iz 1
= tgz.
w =
i e2iz + 1
7.2
- i.nh l
y thuy
et
anh xa. bao
D
y co. ban cua l
gi
ac
è co tnh chat nguyen tac là su.. t

òn ta.i
Trong mu.c này ta se giai quyet van d
èn do.n lien D cho tru.o.c trong ma.t phang ph
u.c z len
hàm anh xa. bien mi
èn do.n lien D cho tru.o.c trong ma.t phang w. Cu. the ta se ch
mi
u.ng minh
èn do.n lien b
oi v
o.i hai mi
o.i bien c
at k`y D v`
a D C v
o t nh
at
ra`ng: d
òn ta.i
èn n`
ac nhau lu
on lu
on t
anh xa. bao gi
ac bien mi
ay len
l`
a hai diem kh
èn kia.
mi

Chu.o.ng 7. Anh
xa. bao giac
538
Do là no.i dung cua di.nh l

y co. ban trong l
y thuyet anh xa. bao giac - di.nh
àu tien trong lua.n an
l
y Riemann. Di.nh l
y này du.o..c Riemann phat bieu d
è hàm bien ph
y thuyet tong quat v
u.c nam
tien s cua m`nh Co. so. cua l
1851. Phep ch
u.ng minh mà ta se tr`nh bày là cua Feijer và Riesz.
7.2.1
a.n trong H(D)

T
a.p ho..p bi. ch
èn thuo.c C và gia su. trong D cho ta.p ho..p cac hàm chnh
Gia su. D là mi
h`nh M(D) = {f (z)}. Da.c bie.t là: M(D) co the là day hàm
n
o
fn (z)
.
n=1
- i.nh ngha 7.2.1. Ta.p ho..p M(D) du.o..c go.i là bi. cha.n d
èu tren t`
D
u.ng compac
K D neu K D, (K) > 0:
|f (z)| 6 (K),
z K, f M(D).
èu tren D c
ung se go.i là ho. bi. cha.n.
Ta.p ho..p bi. cha.n d
èu tren t`
èn D là khai
u.ng compac cua mi
Khai nie.m ta.p ho..p bi. cha.n d
èn D. Chang ha.n, cac hàm
nie.m ro.ng ho.n so vo.i khai nie.m bi. cha.n trong mi
cos
èu trong h`nh tròn do.n vi.
, R khong la.p thành ta.p ho..p bi. cha.n d
1z
èu tren t`
u.ng compac cua h`nh tròn
{|z| < 1} nhu.ng la.i là ta.p ho..p bi. cha.n d
ay.
xa. f 7 f 0 kh
- i.nh l
D
y 7.2.1. Anh
ong gian H(D) v`
ao chnh n
o bien t
a.p ho..p
èu th`
èu.
bi. ch
a.n d
anh t
a.p ho..p bi. ch
a.n d
Ch
u.ng minh. Gia su. S = {|z z0| < r} là h`nh tròn bat k`
y na`m tro.n trong
ung là h`nh tròn na`m tro.n trong D. Doi
D và V = {|z z0 | < r0 , r0 > r} c
y ta co
vo.i f M(D) bat k`
Z
1
f ()
0
f (z) =
d, z V.
2i
( z)2
V
- .inh l
7.2. D
y co. ban cua l
539
Bay giò. gia su. z S. Khi do vo.i mo.i V ta co

| z| > r0 r.
Và t`
u. tnh chat bi. cha.n cua M(D) ta co
|f 0 (z) 6
r0
(V ) = 1(S)
(r0 r)2
và do do |f 0 (z)| bi. cha.n trong cac h`nh tròn S D.

èu co the phu bo.i cac h`nh tròn S,
Mo i ta.p ho..p compac K D bat k`
y d
y Heine-Borel ta co the cho.n phu con
na`m tro.n trong D. Do do theo di.nh l

k
h
u.u ha.n S =1 phu K. Gia su.
1 (K) = max{1 (S )}.
Khi do vo.i mo.i z K và mo.i f M(D) ta se co

|f 0 (z)| 6 1(K)
và di.nh l
y du.o..c ch
u.ng minh.
7.2.2
òng b
en tu.c d
T
a.p ho..p li
a.c
- i.nh ngha 7.2.2. Ta.p ho..p M(D) cac hàm du.o..c go.i là t
a.p ho..p lien tu.c
D
òng b
d
a.c tren t`
u.ng compac K D neu
> 0, K D, (, K) : z 0 , z 00 K(|z 0 z 00| < )
|f (z 0) f (z 00 )| < ,
f M(D).
Ta co
- i.nh l
c th` n
èu tren t`
D
y 7.2.2. Neu M(D) l`
a t
a.p ho..p bi. ch
u.ng comp
a.n d
a
o
.
c K D.
òng b
a.c tren t`
u ng comp
a
l`
a lien tu.c d

Chu.o.ng 7. Anh
xa. bao giac
540
Ch
u.ng minh. Gia su. compac K D và 4d, d > 0 là khoang cach gi
u.a K
èn D. Ta.p ho..p cac diem mà khoang cach t`
và bien D cua mi
u. do den K
y hie.u là B. V` B D và B là ta.p ho..p dong nen
khong vu.o..t qua 2d du.o..c k
èu cua M(D) t`m du.o..c so M = M(B) > 0 sao cho tren B
do tnh bi. cha.n d
ta co |f | 6 M, f M(D).
y và vo.i ca.p diem z1, z2 K bat
Ta se ch
u.ng minh ràng vo.i > 0 bat k`
n d o
k`
y mà |z1 z2 | < , = min d, ta se co
M
|f (z1) f (z2 )| < .
Tha.t va.y, theo cong th
u.c Cauchy ap du.ng cho f (z) trong h`nh tròn
Q = {z : |z z1 | < 2d} B (ke ca bien) ta co
Z
1
f (t)
f (z) =
dt.
2i
tz
Q
Do do

1 Z
z1 z2

dt
f (t)
|f (z1 ) f (z2)| =
2i
(t z1)(t z2 )
Q
1
|z1 z2|
M
2 2d
2
2d d
M
M
|z1 z2 | <
6 .
=
d
d
6
òng ba.c.
Nhu. va.y M(D) là ta.p ho..p lien tu.c d
7.2.3
Nguy
en l
y comp
ac
- i.nh ngha 7.2.3. 1) Ho. hàm M(D) H(D) du.o..c go.i là ho. comp
c trong
D
a
èu co the cho.n day con fnk
èn D neu t`
mi
u. mo i day hàm {fn (z)} M(D) d
èu tren t`
ho.i tu. d
u.ng compac K D.
c trong n
a
o neu hàm
2. Ho. compac cac hàm M(D) du.o..c go.i là ho. comp
èu tren t`
èu
u.ng compac K D d
gio.i ha.n cua mo i day fn M(D) ho.i tu. d
thuo.c M(D).
- .inh l
7.2. D
y co. ban cua l
541
V du. 1. Gia su. U = {|z| < 1}. Ta.p ho..p hàm M(U ) =n {z
o: 0 < 6 1}
z
èu
là ta.p ho..p compac nhu.ng khong compac trong no (day
hoi tu d
n n=1 . .
tren t`
u.ng compac cua U den hàm f 0 khong thuo.c M(U )).
è 7.2.1. Gia su.: 1) fn (z), n = 1, 2, . . . ; fn H(D) l`
èu
a d
ay bi. ch
a.n d
B
o d
.
.
c; 2) d
o.i tu. tren t
a.p ho. p E D n`
o tr`
u m
a.t kh
ap
a
ay fn h
ao d
tren t`
u ng comp
c K D.
èu tren t`
o d
ay fn h
o.i tu. d
u.ng comp
a
no.i trong D. Khi d
èu
Ch
u.ng minh. Ta co di.nh > 0 và ta.p ho..p K D. V` day fn bi. cha.n d
.
.
.
.
òng
y v`
u a ch
u ng minh trong tiet tru o c no là day lien tu.c d
nen theo di.nh l
òng ba.c và bàng cach cho.n phep chia
ba.c. Bàng cach su. du.ng tnh lien tu.c d
D thành cac h`nh vuong vo.i cac ca.nh song song vo.i cac tru.c to.a do. trong
u.c sao cho vo.i cac diem z 0 và z 00 ( K) bat k`
y thuo.c
ma.t phang z be den m

y ta co
c`
ung mo.t h`nh vuong và vo.i f fn n=1 bat k`
|f (z 0 ) f (z 00)| <
(7.8)
u.u ha.n cac h`nh vuong Qp , p =

Ta.p ho..p K du.o..c phu bo.i mo.t so h
1, 2, . . . , P . V` E tr`
u ma.t khap no.i nen trong mo i h`nh vuong Qp t`m du.o..c
diem zp E. V` fn ho.i tu. tren E nen N N sao cho
,
3
m, n > N, zp , p = 1, 2, . . . , P.
|fm (zp ) fn (zp)| <
(7.9)
Bay giò. gia su. z là diem t`

uy y
cua K. Khi do t`m du.o..c diem zp na`m
u. (7.9) ta co
trong c`
ung mo.t h`nh vuong vo.i z và m, n N t`
|fm (z) fn (z)| 6 |fm (z) fm (zp)| + |fm (zp ) fn (zp)|
+ |fn (zp ) fn (z)| < .

T`
u. do theo tieu chuan ho.i tu. Cauchy ta ket lua.n ràng day fn n=1 ho.i tu.
èu tren K. V` K là co di.nh t`
uy y
nen
doi vo.i mo.i z K và su.. ho.i tu. do là d
.
èu tren t`
day da cho ho.i tu. d
u ng compac K D.

Chu.o.ng 7. Anh
xa. bao giac
542
Bay giò. ta ch
y chu yeu cua tiet này
u.ng minh di.nh l
- i.nh l
èn cua C; 2)
D
y Montel (nguy
en l
y comp
ac). Gia su.: 1) D l`
a mi
èu kie.n sau d
èn D. Khi d
o hai di
ay l`
a
M(D) l`
a ho. h`
o.i nhau.
tu.o.ng du.o.ng v
c.
(I) Ho. M(D) l`
a comp
a
c.
èu tren t`
(II) Ho. M(D) bi. ch
a.n d
u.ng comp
a
èu kie.n 1) - 2) và (I) suy
Ch
u.ng minh. 1. Ta ch
u.ng minh ràng t`
u. cac di
.
.
.
òn ta.i compac K D mà tren
ra (II). Gia su ngu o. c la.i. Khi do trong D t
uy y
. Do
do modun cua cac hàm thuo.c M(D) nha.n gia tri. lo.n bao nhieu t`
do: n N, fn M(D) : |fn (zn )| > n ta.i diem zn K nào do. V`

M(D) là compac nen t`
u. day fn (z) n=1 co the cho.n day con fnk (z) k=1
èu tren t`
èu tren K den hàm
ho.i tu. d
u.ng compac mà da.c bie.t là ho.i tu. d
chnh h`nh f nào do. Ngha là doi vo.i = 1, N = N (K) : k > N ,
z K |fn (z) f (z)| < 1.
Do do
|fn (z)| 6 1 + max |f (z)| = 1 + L,
zK
L = max |f |.
zK
èu là fnk (znk ) khi k .

u.c này la.i mau thua n vo.i di
Nhu.ng he. th
àn th
y du.o..c ch
u.nh minh.
Ph
u. nhat cua di.nh l
u.ng
u.ng minh ra`ng t`
u. 1) - 2) và (II) suy ra (I). De ch
2. Bay giò. ta ch
èu ch
àn ch
u.a day
minh (I) ta c
u.ng minh ra`ng mo.i day hàm fn M(D) d
èu tren t`
è da ch
u.ng compac K D. Nhu.ng theo bo d
u.ng minh
con ho.i tu. d
àn ch
u. day fn M(D) bat k`
y co the cho.n day
tren, ta ch c
u.ng minh ràng t`
u ma.t khap no.i là du.
con ho.i tu. ta.i mo.i diem cua ta.p ho..p E D nào do tr`
Ta lay ta.p ho..p E là ta.p ho..p cac diem z = x + iy D, trong do x và y
èu là h
u ma.t khap no.i trong D. Ma.t khac E là ta.p
u.u ty. Ta.p ho..p E tr`
d

ho..p dem du.o..c. Do do ta co the sap xep và danh so no thành day =1 :
1, 2 , . . . , n , . . .
- .inh l
7.2. D
y co. ban cua l
543
Day
f1 (1 ), f2(1 ), . . . , fn (1 ), . . .
(7.10)
la.p thành ta.p ho..p diem bi. cha.n. Do do t`

u. (7.10) co the cho.n day con
fn11 (1 ), fn12 (1 ), . . . , fn1p (1 ), . . .
ho.i tu. den gio.i ha.n hoàn toàn xac di.nh. Nhu. va.y t`
u. day hàm fn (z) co the
cho.n day con
fn11 (z), fn12 (z), . . . , fn1p (z), . . .
(7.11)
ho.i tu. ta.i diem z = 1 .

Day
fn11 (2 ), fn12 (2 ), . . . , fn1p (2 ), . . .
èu kie.n nhu. day (7.10), do do co the cho.n t`
u. day do mo.t
thoa man mo.i di
day con
fn21 (2 ), fn22 (2 ), . . . , fn2p (2 ), . . .
ho.i tu. den gio.i ha.n h
u.u ha.n hoàn toàn xac di.nh. Nhu. va.y day hàm
fn21 (z), fn22 (z), . . . , fn2p (z), . . .
ho.i tu. khi z = 2. Và v` cac so ha.ng cua day này c
ung là cua day (7.11) nen
no ho.i tu. ca khi z = 1 .
Tiep tu.c qua tr`nh này ta thu du.o..c ta.p ho..p cac day
fn11 (z), fn12 (z), . . . , fn1p (z), . . . ,
fn21 (z), fn22 (z), . . . , fn2p (z), . . . ,

... ... ... ... ...
q
q
q
fn1 (z), fn2 (z), . . . , fnp (z), . . . ,
(7.12)

Chu.o.ng 7. Anh
xa. bao giac
544
trong do mo i day cua (7.2.5) là day con cua day d

u.ng tru.o.c no và day vo.i
so hie.u q ho.i tu. ta.i mo i diem
1, 2 , . . . , q .
Bàng cach ap du.ng phu.o.ng phap du.ò.ng cheo cua Cantor, ta co the cho.n
day du.ò.ng cheo
fn11 (z), fn22 (z), . . . , fnpp (z), . . .
(7.13)
Day này ho.i tu. ta.i mo.i diem cua ta.p ho..p E v` theo cach xay du..ng mo.i so
àu t`
èu du.o..c cho.n t`
u. so ha.ng nào do d
u. day (7.2.5)
ha.ng cua day (7.13), bat d
uy y
).
vo.i so hie.u q (q là so cho tru.o.c t`
.
.
è da ch
èu tren t`
Nhu va.y theo bo d
u ng minh, day (7.13) ho.i tu. d
u.ng
compac.
èn D 3 th` day (7.13) ho.i tu. d
èu tren mo.i ta.p
Nh
a.n xet 7.2.1. Neu mi
dong thuo.c D.
Tha.t va.y, ta du..ng du.ò.ng tròn (R) = {z C : |z| = R} vo.i ban knh du
lo.n sao cho (R) D. Gia su. K0 là ta.p ho..p dong t`
uy y
cua D và
K = {z K0 : |z| 6 R} (R).
èu tren K và do do ho.i tu. d
èu tren
Theo di.nh l
y Montel, day (7.13) ho.i tu. d
(R). Bàng cach ap du.ng nguyen l
y modun cu..c da.i, ta co the ket lua.n ràng
èu trong U (R) = {z C : |z| > R}. Nhu. va.y day (7.13)
day (7.13) ho.i tu. d
èu tren K U (R) K0 và do do tren mo.i ta.p ho..p dong cua D.
ho.i tu. d
7.2.4
am li
en tu.c
Phi
em h`
- i.nh ngha 7.2.4. 1. Gia su. cho ho. hàm {f } xac di.nh trong mi
èn D. Khi
D
do anh xa.
I(f ) : {f } C
- .inh l
7.2. D
y co. ban cua l
545
du.o..c go.i là m

o.t phiem h`
am tren f .
2. Phiem hàm I(f ) du.o..c go.i là lien tu.c ta.i diem f0 neu fn {f } ho.i
èu den f0 {f } tren t`
u.ng compac K D, ta co
tu. d
lim I(fn ) = I(f0).
n
3. Phiem hàm I(f ) du.o..c go.i là lien tu.c tren ho. {f } neu I(f ) lien tu.c ta.i
mo.i diem f {f }.
èn D. Khi
uy y
cua mi
V du. 2. Ta xet ho. hàm chnh h`nh H(D) và diem a t`
do
cp (f ) =
f (p)(a)
p!
là he. so th
u. p trong khai trien Taylor cua hàm f ta.i lan ca.n diem a. Do là
phiem hàm tren ho. H(D). Phiem hàm cp (f ) là phiem hàm lien tu.c.
èu tren t`
u.ng compac K D th` lay du.ò.ng
Tha.t va.y neu fn f0 là d
tròn (r) = {|z a| = r} D làm K, vo.i > 0, N : |fn (z) f0(z)| < ,
u.c Cauchy ta co
n > N , z (r). Khi do, ap du.ng bat dang th
|cp(fn ) cp (f0)| <
rp
n > N.
èu do ch
Di
u.ng to ra`ng cp (f ) lien tu.c.
Ta co
- i.nh l
c trong n
èu
D
y 7.2.3. Mo.i phiem h`
am lien tu.c tren ho. comp
a
o {f } d
a.n tren cua n
o, ngha l`
a
bi. ch
a.n v`
a da.t c
f0 {f } : |I(f0)| > |I(f )|,
f {f }.
ung co the ba`ng

Ch
u.ng minh. Gia su. A = sup |I(f )|, do là so h
u.u ha.n và c
f {f }
. Theo di.nh ngha ca.n tren, t`m du.o..c day fn {f }, n = 1, 2, . . . sao cho
|I(fn)| A.

Chu.o.ng 7. Anh
xa. bao giac
546
òn ta.i day con fn ho.i tu. d

èu tren t`
V` {f } là compac trong no nen t
u.ng
compac K D den hàm f0 {f } nào do. V` I(f ) lien tu.c nen
|I(f0)| = lim |I(fn )| = A.
n
u. nhat là A < , và th

u. hai |I(f0)| > |I(f )|,
T`
u. do ta ket lua.n du.o..c, th
f {f }.
7.2.5
- o.n gian h
oa c
ach d
D
a.t b`
ai to
an Riemann
èn do.n
Nhu. da noi o. tren, su.. khao sat cua ta chu yeu là lien quan den cac mi
lien (và do.n die.p!). Do do bài toan co. ban du.o..c da.t ra co the do.n gian hoa
mà khong làm mat tnh tong quat cua no.
èn du.o..c xet l`
a h`nh tr`
on, ngha là
Ta co the cho ra`ng m
o.t trong hai mi
òn ta.i
èn do.n lien D vo.i bien co t nhat là hai diem luon luon t
doi vo.i mo.i mi
anh xa. bao giac len h`nh tròn {|w| < R}. Tha.t va.y, neu
w = f (z) : D U = {|w| < R}
w0 = f (z 0) : D U = {|w0 | < R0 }
R0
w se anh xa. bao giac U len U và hàm z 0 = F 1(w0 ) anh
R
R0

f (z) anh xa. D len D . V` va.y
xa. {|w0| < R0 } len D . Do do z 0 = F 1
R
y Riemann co the phat bieu du.o.i da.ng:
di.nh l
èn do.n lien D trong m
a.t ph
ang C (D 6 C) v
o.i bien c
o t nh
at l`
a
Mo.i mi
.
.
èu d
hai diem d
ang c
au v
o i h`nh tr`
on mo {|w| < 1}.
èn D trong phat bieu cua di.nh l
y v`
u.a neu co the gia thiet
Tiep theo, mi
èu do du..a tren co. so. di.nh l
èn bi. cha.n. Di
y sau day.
là mi
th` hàm w0 =
- i.nh l
èn do.n lien v
a mi
o.i bien c
o t nh
at l`
a hai diem
D
y 7.2.4. Gia su. D l`
òn ta.i d
èn D len mi
èn
o t
ang c
au bien mi
trong m
a.t ph
ang C, D 6 C. Khi d
.
o cua m
a.t ph
ang ph
u c C.
bi. ch
a.n n`
ao d
àn t`m co the lay
èn D bi. cha.n th` phep dang cau c
Ch
u.ng minh. 1. Neu mi
là f (z) = z.
- .inh l
7.2. D
y co. ban cua l
547
èn D khong bi. cha.n. Ta c

àn phan bie.t hai tru.ò.ng ho..p
2. Gia su. mi
èn D khong ch
èn D co diem ngoài a, t
u.c là mi
u.a cac diem cua h`nh
a) Mi
tròn S(a, r) vo.i tam a và ban knh r. Trong tru.ò.ng ho..p này hàm
w = f (z) =
1
za
n
1o .
èn D len mi
èn D0 na`m trong h`nh tròn |w| <
, t
u c là D0 là
anh xa. mi
r
èn bi. cha.n. Do là dang cau muon t`m.
mi
èn D khong co mo.t diem ngoài nào ca, t
àn b`
èn D
b) Mi
u.c là ph
u cua mi
u.a mo.t h`nh tròn nào. Theo gia thiet bien
doi vo.i ca ma.t phang khong ch
èn D co t nhat là hai diem khac nhau và . Do tnh do.n lien mi
èn
cua mi
.
.
D se co mo.t ta.p ho. p bien lien thong noi vo i . Ta xet hàm
r
z
w = F (z) =
z
èn do.n lien D theo mo.i tuyen, và do
Hàm này thac trien du.o..c trong mi
do theo di.nh l
y Monodromic co the tach nhanh do.n tri. F (z) (v` bieu th
u.c
ung nhu. khong bàng trong D).
du.o.i can khong trie.t tieu c
u. he. th
u.c
Hàm F (z) là do.n die.p trong D. Tha.t va.y t`
z1
z2
=
z1
z2
và tnh do.n die.p cua anh xa. phan tuyen tnh suy ra ràng z1 = z2 . Do do F
èn D len mi
èn D .
do.n die.p và no anh xa. do.n die.p mi
èn D co tnh chat là: neu diem w0 D th` diem (w0) là diem ngoài
Mi
.ng vo.i mo.t diem z.
uy y
luon luon tu.o.ng u
cua D v` ca.p diem w0 , w0 t`
èn D co diem ngoài. Tiep theo ta ap du.ng l
àn
y lua.n trong ph
Nhu. va.y mi
èn D . Di.nh l
y du.o..c ch
u.ng minh.
a) cho mi
èn bi.
è sau ta se cho ràng mi
èn D trong di.nh l
Nhu. va.y, v
y Riemann là mi
òng
àn thiet ba`ng phep ti.nh tien và d
u.a, trong tru.ò.ng ho..p c
cha.n. Ho.n the n
`m trong h`nh tr`
èn f (D) n
da.ng ta co the gia thiet mi
a
on do.n vi. và hàm anh

Chu.o.ng 7. Anh
xa. bao giac
548
èu kie.n
xa. w = f (z) thoa man di
f (a) = 0,
f 0 (a) > 0,
a D.
y thuyet anh xa. bao giac ta ch

Do do de ch
u.ng minh di.nh l
y co. ban cua l
àn ch
c
u.ng minh ràng:
èu d
ang c
au v
o.i h`nh tr`
a.n D d
on mo. {|w| < 1}.
Mo.i mi
7.2.6
- i.nh l
D
y Riemann
Tu. tu.o.ng chu da.o cua phep ch

u.ng minh di.nh l
y Riemann là nhu. sau:
àu tien ta xet ho. S(f ; D) cac hàm chnh h`nh và do.n die.p trong D
1. D
sao cho
a) |f (z)| 6 1 f S(f ; D), z D;
b) f (a) = 0, f 0 (a) > 0.
do tnh do.n die.p cua f trong D nen f 0 (z) 6= 0 z D. Hien nhien S(f ; D) 6=
. Tha.t va.y, v` D bi. cha.n nen D {|z a| < R, a D, R < }. Do do ta
co the lay hàm f là
za
, z D |f (z)| 6 1,
R
f (a) = 0, f 0 (a) > 0.
f (z) =
z D,
àn t`m w = f (z) se du.o..c xac di.nh t`

2. Tiep theo, hàm anh xa. c
u. cac hàm
u. ho. hàm S(f ; D) hay
cua ho. S(f ; D) bo.i mo.t tnh chat cu..c tri. sau day. T`
t`m hàm f0 S(f ; D) sao cho
|f00 (a)| > |f 0 (a)|,
f S(f ; D),
ngha là da.i lu.o..ng do. gian |f 0 (a)| da.t cu..c da.i khi f = f0 .
3. Hàm f0 - lò.i giai cua bài toan cu..c tri. se là dang cau muon t`m; no anh
èn D len h`nh tròn do.n vi. ch
u. khong phai vào h`nh tròn do.n vi. nhu.
xa. mi
doi vo.i cac hàm còn la.i cua S(f ; D).
y co. ban cua l
u.ng minh di.nh l
y thuyet anh xa.
Bay giò. ta chuyen sang ch
bao giac - di.nh l
y Riemann.
- .inh l
7.2. D
y co. ban cua l
549
- i.nh l
èn do.n lien D trong m
D
y Riemann. Mo.i mi
a.t ph
ang C v`
a D 6 C
èu d
d
ang c
au v
o.i h`nh tr`
on mo. {|w| < 1}.
y v`
u.a ch
u.ng minh cuoi tiet tru.o.c và nha.n xet
Ch
u.ng minh. I. Theo di.nh l
èn D thoa man cac gia thiet cua di.nh l
y do, mo.i mi
y
sau ch
u.ng minh di.nh l
.
.
èu dang cau vo i mo.t mi

èn nào do na`m trong h`nh tròn do n vi..
Riemann d
.
Ta xet ho. S(f ; D) tat ca nh
u ng hàm chnh h`nh do.n die.p trong D sao cho
modun cua ch
ung bi. cha.n bo.i 1 và f (a) = 0, f 0 (a) > 0, trong do a là diem co
èn D vào
u.ng hàm anh xa. bao giac mi
di.nh nào do cua D. Do là ho. tat ca nh
.
.
y v`
u a nhac den tren day, ho. S(f ; D) 6= , và
h`nh tròn do n vi. U . Theo di.nh l
y Montel S(f ; D) là ho. compac.
theo di.nh l
u. ho. S(f ; D) ta se t`m hàm f0 sao cho do. gian |f00 (a)| là cu..c
II. Bay giò. t`
da.i. Ta xet ta.p ho..p con S1 (f ; D) S(f ; D):
S1(f ; D) = {f S(f ; D) : |f 0 (a)| > |f10 (a)| > 0},
u.ng minh ràng
trong do f1 là hàm co di.nh nào do cua S(f ; D). Ta se ch

S1(f ; D) là compac trong no. Gia su. day fn n=1 , fn S1(f ; D), n ho.i tu.
èu tren t`
èn D den hàm gio.i ha.n f0 . Hàm f0 thoa man
u.ng compac cua mi
d
cac tnh chat sau day.
1. Hàm f0 H(D), |f0 | 6 1. Tha.t va.y, v` fn H(D), n nen theo di.nh
l
y Weierstrass hàm f0 H(D). V` |fn | 6 1 n nen |f0 | 6 1 trong D.
2. f0 (a) = 0, f00 (a) > 0. Tha.t va.y, ta co
f0 (a) = lim fn (a) = 0.
n
èu tren t`
u.ng compac cua D
Tiep theo, v` fn H(D) n và fn ho.i tu. d
èu tren t`
y Weierstrass day cac da.o hàm fn0 c
ung ho.i tu. d
u.ng
nen theo di.nh l
compac cua D den f00 và
f00 (a) = lim fn0 (a) > f10 (a) > 0.
n
Nhu. va.y hàm f0 (z) khong phai là ha`ng so trong D.

Chu.o.ng 7. Anh
xa. bao giac
550
3. Hàm f0 do.n die.p trong D. Tha.t va.y v` f0 là gio.i ha.n cua day hàm
do.n die.p trong D và f0 khong phai là ha`ng so nen f0 do.n die.p trong D (xem
y 7.1.7).
di.nh l
Nhu. va.y hàm f0 S1 (f ; D) và do do S1 (f ; D) là compac trong no.
Bay giò. ta xet anh xa.
I(f ) : f 7 |f 0 (a)|.
Do là phiem hàm lien tu.c nhu. da ch
u.ng minh trong tiet 4 cua mu.c này. Ta
biet ra`ng hàm lien tu.c tren ta.p ho..p compac th` da.t gia tri. lo.n nhat cua no.
èu kie.n
Ngha là f0 S1 (f ; D) thoa man di
|f 0 (a)| 6 |f00 (a)| f S1 (f ; D).
òn ta.i lò.i giai cua bài toan cu..c tri. du.o..c ch
Nhu. va.y su.. t
u.ng minh.
èn D len toàn bo. h`nh tròn
u.ng minh ràng f0 anh xa. mi
III. Bay giò. ta ch
.
U . V` f0 chnh h`nh do n die.p trong D nen no anh xa. bao giac D len f0 (D). V`
|f0 (z)| 6 1 z D nen anh f0 (D) na`m trong h`nh tròn do.n vi. {|w| < 1}. Ta
ch
u.ng minh ràng t`
u. tnh cu..c tri. cua f0 suy ra ra`ng f0 (D) U = {|w| < 1}.
òn ta.i diem b (|b| < 1) khong thuo.c anh
Gia su. ngu.o..c la.i. Ta gia thiet t
u.ng minh ràng khi do h(z) S(f ; D) sao cho
f0 (D), b 6 f0 (D). Ta se ch
|h0 (a)| > |f00 (a)|
và nhu. va.y mau thua n vo.i tnh cu..c tri. cua hàm f0 .
1
ung khong thuo.c anh f0 (D)
V` f0 (a) = 0 b 6= 0. Khi do diem b = c
b
v` |b| > 1.
Ta xet hàm
s
f0(z) b
(z) =
1 bf0 (z)
Hàm (z) chnh h`nh do.n die.p trong D. Tha.t va.y v` gia tri. cua hàm f0
na`m trong h`nh tròn do.n vi. nen gia tri. cua bieu th
u.c du.o.i can c
ung na`m
èn D do.n lien nen theo di.nh
y 9.9). V` mi
trong h`nh tròn do.n vi. (xem di.nh l
- .inh l
7.2. D
y co. ban cua l
551
l
y Monodromie ta co the tach nhanh do.n tri. cua can th
u.c. Nhanh này do.n
èu do du.o..c kiem tra he.t nhu. trong ch
die.p trong D, di
y 7.2.4
u.ng minh di.nh l
.
.
.
o tiet tru o c. Hien nhien || < 1 z D.
Bay giò. ta xet hàm
h(z) = ei
(z) (a)
1 (a)(z)
< 0 6 .
Hàm h(z) co cac tnh chat sau day:

1. h(z) S(f ; D). Tha.t va.y, h(z) chnh h`nh và do.n die.p trong D;
h(a) = 0 và |h| 6 1 z D.
h0 (a) = ei
0 (a)
i 1 + |b| 0
f0 (a).
=
e
1 |(a)|2
2 b
Vo.i = arg b ta co
1 + |b|
h0 (a) = p f00 (a) h(z) S(f ; D).
2 |b|
2. h0 (a) > f00 (a). Tha.t va.y, ta co
p
1 + |b| > 2 |b|.
1 + |b|
p > 1. T`
u. do suy ra h0 (a) > f00 (a).
2 |b|
èu này trai vo.i tnh chat cu..c tri. cua hàm f0 (z). Di.nh l
y Riemann du.o..c
Di
ch
u.ng minh.
Do do
Nh
a.n xet 7.2.2. Nhu.o..c diem co. ban cua ch
u.ng minh v`
u.a tr`nh bày là o. cho
àn t
òn ta.i mà chu.a du.a ra mo.t phu.o.ng phap
no ch thu
uy ch
u.ng minh su.. t
u.ng minh co tnh
co tnh chat kien thiet de xay du..ng hàm anh xa.. Phep ch
y này, xin mò.i xem cac sach giao khoa [2], [6], [14] và
chat kien thiet di.nh l
[20].
èu kie.n cua di.nh ly Riemann du.o..c thoa m
H
e. qua 7.2.1. Neu c
ac di
an th`
.
.
òn ta.i duy nh
an h
oa ta.i diem z0 D,
t
at F (z) chnh h`nh trong D, du o. c chu
èu kie.n F (z0) = 0, F 0(z0) = 1 v`
a
anh xa. bao gi
ac D len
ac di
z0 6= bo.i c
.
am ta.i diem w = 0.
h`nh tr`
on v
o i t

Chu.o.ng 7. Anh
xa. bao giac
552
Ch
u.ng minh. Neu f0 là hàm du.o..c ch ra trong di.nh l
y Riemann th` hàm
f0 (z)
F (z) = 0
. Hàm F anh xa. D len h`nh tròn {|w| < R}, R = 1/f 0 (z0 ).
f0(z0 )
èu khang di.nh cua he. qua
òn ta.i mo.t hàm F1(z) n
u.a thoa man di
Neu còn t
F1(z)
và anh xa. D len h`nh tròn {|w| < R1 } nào do th`
= f0(z) se là hàm
R1
y Riemann. T`
u. do suy ra
du.o..c ch ra trong di.nh l
1
= f00 (z0 ),
R1
So R =
1
f00 (z0 )
F1 (z) =
f0 (z)
= F (z).
f00 (z0)
èn D ta.i diem z0 D.

du.o..c go.i là b
an knh bao gi
ac cua mi
èn do.n lien t`

a
a D2 trong m
a.t ph
ang C v`
uy y D1 v`
H
e. qua 7.2.2. Hai mi
.
èu d
6= C d
ang c
au v
o i nhau.
òn ta.i dang cau
y Riemann t
Ch
fj : Dj {|w| < 1},
j = 1, 2
èn do len h`nh tròn do.n vi.. Nhu.ng khi do

bien cac mi
f = f21 f1
se là dang cau bien D1 len D2 .
èn do.n lien t`
uy y D1 v`
H
e. qua 7.2.3. Hai mi
a D2 trong m
a.t ph
ang C l`
a
òng ph
oi v
o.i nhau.
d
ung vo.i C th` he. qua này du.o..c suy
Ch
u.ng minh. 1. Neu D1 và D2 khong tr`
t`
u. he. qua 7.2.1.
èn tr`
ut ra t`
u. cho là
2. Neu mo.t trong hai mi
ung vo.i C th` he. qua du.o..c r
òng phoi vo.i nhau.
ma.t phang C và h`nh tròn {|z| < 1} d
H
am w = f (z) chnh h`nh trong C v`
a kh
ong nh
a.n nh
u.ng
`ng s
`m tren cung l n`
o cua m
a.t ph
ang th` h`
am d
o l`
a h
a
o.
gi
a tri. n
a
ao d
- .inh l
7.2. D
y co. ban cua l
553
àn ngoài l len ph

àn trong
Ch
u.ng minh. Gia su. = (w) anh xa. bao giac ph
òn ta.i theo di.nh l
y Riemann). Ta xet hàm
h`nh tròn do.n vi. (no t
= [f (z)] = (z).
Hàm = (z) chnh h`nh trong C và bi. cha.n. Do do, theo di.nh l
y Liouville
.
(z) const. Nhu ng (z) 6= const nen f (z) = const.
7.2.7
- i.nh l
D
y duy nh
at cua
anh xa. bao gi
ac
èu kie.n de chuan hoa anh xa.. O.

Trong n6 mu.c tru.o.c ta da bàn den cac di
..
..
.
day ta da neu ra ba cach dat di
. èu kie.n chuan tu o ng du o ng vo i nhau.
y duy nhat cua anh xa. bao giac.
u.ng minh di.nh l
Bay giò. ta ch
- i.nh l
èn D d
ang c
au v
o.i h`nh tr`
on do.n vi. U = {|w| < 1}
D
y 7.2.5. Neu mi
òn
anh xa. bao gi
ac D len U phu. thu
o.c ba tham s
o thu..c v`
a t
th` t
a.p ho..p mo.i
èu
an h
oa bo.i c
ac di
ta.i
anh xa. bao gi
ac duy nh
at f bien D len U du.o..c chu
kie.n
f (z0) = 0,
arg f 0 (z0) = ,
(7.14)
o z0 l`
a diem t`
uy y thu
o.c D, c`
on l`
a s
o thu..c t`
uy y.
trong d
èu khang di.nh th
u. nhat du.o..c suy t`
y 7.1.10 v` nhom
u. di.nh l
Ch
u.ng minh. Di
.
y
AutU phu. thuo.c tham so thu. c: hai to.a do. cua diem a và so trong di.nh l
7.1.13.
èu khang di.nh th
u.ng minh di
u. hai ta gia thiet ra`ng co hai anh xa.
De ch
èn D len U du.o..c chuan hoa bo.i di
èu kie.n (7.14). Khi do
f1 và f2 bien mi
= f1 f21
se là mo.t tu.. dang cau cua U và (0) = 0, arg 0 (0) = 0. T`
u. di.nh l
y 7.1.13
suy ra ràng a = 0 và = 0 và do do z hay là f1(z) f2(z).

Chu.o.ng 7. Anh
xa. bao giac
554
7.2.8
Su.. tu.o.ng u
.ng gi
u.a c
ac bi
en v`
a c
ong th
u.c
Christoffel-Schwarz
èn này len mi

èn kia th`
Neu hàm chnh h`nh du.o..c di.nh ngha nhu. anh xa. mi
.
.
.
.
.
.
.
ng mo.t - mo.t gi
u a cac diem
anh xa. do luon luon phai du o. c hieu là su. tu o ng u
èn nen
èn. V` cac diem bien khong du.o..c lie.t vào diem cua mi
trong cua cac mi
àn nghien c
è
.ng gi
u.a cac diem bien ta c
u.u su.. tu.o.ng u
u.u van d
de nghien c
.
àn den bien cua mi
èn. The
kho khan ho n - dang die.u cua hàm anh xa. khi d
èu van d
è ta c
àn phai biet mo.t so tnh chat cua hàm anh
nhu.ng, trong nhi
àn bien cua mi
èn.
xa. o. g
Trong pha.m vi giao tr`nh, ta thu.ò.ng su. du.ng ket qua sau day cua
.ng bien.
Caratheodory - go.i là nguyen l
y tu.o.ng u
- i.nh l
èn D v`
a D du.o..c gi
o.i ha.n bo.i
D
y 7.2.6. (Caratheodory) Gia su. mi
a
o.ng cong Jordan D v`
a D v`
c
ac du.`
f : D D
èn D len mi
èn D .
l`
aa
nh xa. bao gi
ac mi
o
Khi d
èn d
ong D,
1) h`
am f (z) c
o the th
ac trien lien tu.c ra mi
.
.
òng ph
èn
a du o. c th
o x
ac l
a.p m
o.t phep d
oi gi
u.a c
ac trien d
ac mi
2) h`
am d
ong D v`
aD .
d
u.ng minh ket qua này mà xin mò.i ba.n do.c
Ta se khong d`
u.ng la.i de ch
è dang die.u cua anh xa. bao giac o. tren bien hày t`m
nào quan tam den van d
xem cuon sach cua C. Caratheodory Conformal Representation hoa.c cuon
sach cua A. Hurwitz và R. Courant Teori funkci M., 1968.
u.c cho phep t`m anh xa. bao giac nu.a ma.t
Bay giò. ta se tr`nh bày cong th
phang tren {Im z > 0} len da giac trong ma.t phang w.
u.ng ket qua co. ban
Khong di sau vào chi tiet, o. day ta se tr`nh bày nh
u.c giai tch doi vo.i hàm w = f (z) anh xa. nu.a
trong vie.c xay du..ng bieu th
ma.t phang tren
P = {Im z > 0}
- .inh l
7.2. D
y co. ban cua l
555
len da giac n trong ma.t phang w.

.
O day ta su. du.ng cac k
y hie.u sau: Ak là cac dnh lien tiep cua da giac
.ng trong do
n , k = 1, 2, . . . , n; k là do. lo.n cua goc ta.i dnh Ak tu.o.ng u
n
P
è tong cac goc trong cua da giac); cac
0 < k 6 2,
k = n 2 (di.nh l
y v
k=1
diem ak , k = 1, n na`m tren tru.c thu..c cua ma.t phang z

ak < ak+1
k = 1, n 1
u.c là f (ak ) = Ak .

là nghi.ch anh cua Ak qua anh xa. w = f (z), t
òn ta.i. T`
y Riemann suy ra hàm w = f (z) t
u. nguyen l
y tu.o.ng
T`
u. di.nh l
ung suy du.o..c ra`ng hàm này lien tu.c trong
u
.ng bien trong anh xa. bao giac c

nu.a ma.t phang dong P = Im z > 0 và hàm ngu.o..c cua no lien tu.c trong
da giac dong n .
Co the ch
u.ng minh
- i.nh l
D
y 7.2.7. (Christoffel-Schwarz) Gia su.:
èu kie.n
a k , k = 1, n l`
a nh
u.ng s
o thu..c thoa m
an c
ac di
1) ak v`
< a1 < a2 < < an < +
n
X
k = n 2.
0 < k 6 2,
k=1
2) H`
am w = f (z)
anh xa. nu.a m
a.t ph
ang tren P = {Im z > 0} len da
ac dnh lien tiep A1 , A2, . . . , An sao cho f (ak ) = Ak ,
o.i c
gi
ac bi. ch
a.n n v
o ta c
o c
ong th
u.c Christoffel-Schwarz
k = 1, n. Khi d
w = f (z) = A
Zz
(z a1 )11 (z a2 )2 1 (z an )n 1 dz + B
(7.15)
z0
`m trong nu.a m
trong d
o tch ph
an du.o..c l
ay theo du.`
o.ng cong n
a
a.t ph
ang tren;
`ng s
A, B l`
a c
ac h
a
o.
Ta xet hai tru.ò.ng ho..p da.c bie.t sau day.

Chu.o.ng 7. Anh
xa. bao giac
556
I. Gia su. mo.t trong cac dnh cua da giac là anh cua diem vo c`
ung, chang
ha.n là anh cua an = . Ta thu..c hie.n phep bien doi tuyen tnh bien nu.a ma.t
1
phang tren {Im z > 0} len nu.a ma.t phang tren {Im > 0} bo.i = + a0n
z
1
0
.
+ an neu co mo.t ak = 0 (trong do a 6= ak

neu ak 6= 0 hoa.c bo i =
za
k = 1, n) bien cac diem a1, a2, . . . , an1 , an = thành cac diem h
u.u ha.n
n
P
a01 , a02, . . . , a0n . Khi do theo (7.15) và he. th
u.c
k = n 2 ta co
k=1
am w = f (z)
anh xa. nu.a m
a.t ph
ang tren {Im z > 0}
H
e. qua 7.2.5. Gia su. h`
ac bi. ch
a.n n sao cho ak 6= v
o.i k = 1, n 1 v`
a an = . Khi d
o
len da gi
.
ta c
o c
ong th
uc
w = f (z) = A1
Zz
(z a1)1 1 (z a2)2 1 (z an1 )n1 1 dz + B1 .
z0
(7.16)
u.c Christoffel-Schwarz th`
u.a so lien
T`
u. (7.16) ta thay ràng trong cong th
èu do du.a den
quan den dnh tu.o.ng u
.ng vo.i an = là khong hie.n die.n. Di
èu ho.n.
vie.c cong th
u.c (7.16) thu.ò.ng du.o..c su. du.ng nhi
II. Xet tru.ò.ng ho..p khi da giac n co mo.t hay mo.t so dnh na`m ta.i .
u.a hai ca.nh vo.i dnh ta.i du.o..c xac
Trong tru.ò.ng ho..p này ta se xem goc gi
u.u ha.n gi
u.a hai ca.nh do vo.i dau ngu.o..c la.i.
di.nh nhu. là goc ta.i giao diem h
u.c là ta co
u.c (7.15) và (7.16) va n co hie.u lu..c, t
Vo.i quy u.o.c do cong th
- i.nh l
xa. bao gi
ac w = f (z) bien nu.a
D
y 7.2.8. (Christoffel-Schwarz) Anh
ac n du.o..c thu..c hie.n bo.i
m
a.t ph
ang tren len da gi
1) h`
am (7.15) neu ak 6= k = 1, n;
(2) h`
am (7.16) neu ak 6= , k = 1, n 1, an = .
Cong th
u.c Christoffel-Schwarz cho phep ta t`m hàm w = f (z) anh xa.
u.c là cho
bao giac nu.a ma.t phang {Im z > 0} len da giac n da du.o..c cho (t
cac dnh Ak và cac goc k , k = 1, n) th` bài toan t`m hàm w = f (z) du.o..c
è t`m cac diem ak , k = 1, n và cac ha`ng so A, B. Ba diem bat k`
y trong
du.a v
- .inh l
7.2. D
y co. ban cua l
557
so cac diem ak k = 1, n du.o..c cho t`

uy y
(7.1.8), cac diem ak còn la.i và cac
ha`ng so A, B se du.o..c xac di.nh do.n tri. v` cac dnh Ak = f (ak ) da cho. Tuy
`ng s
ac h
a
o Christoffel-Schwarz)
nhien vie.c xac di.nh cac ha`ng so này (go.i là c
.
.
.
è này xin
y ph
u c ta.p. Ba.n do.c muon t`m hieu sau van d
trong thu. c te là cu. c k`
mò.i xem cuon sach M. A. Lavrent~ev, B. V. Xabat. Metody teorii
funkci kompleksnogo peremennogo. M., Nauka, 1973. Ch II, còn
bay giò. ta se neu mo.t vài v du. do.n gian de minh ho.a vie.c xac di.nh cac ha`ng
so Christoffel-Schwarz.
V du. 3. Anh
xa. nu.a ma.t phang tren {Im z > 0} len bang nàm ngang
{0 < Im w < h}.
H`nh VII. 1
Giai. Bang nàm ngang da cho (h`nh VII. 1) là mo.t nhi. giac vo.i cac
dnh là A1 = + và A2 = vo.i cac goc dnh 1 = 2 = 0. V` de chuan
àn cho tru.o.c su.. tu.o.ng u
.ng cua ba diem, nen ta bo sung cho
hoa anh xa. ta c
u.a là A3 = 0 vo.i goc dnh ba`ng (hien nhien
nhi. giac da cho mo.t dnh n
èu do khong anh hu.o.ng g` den h`nh da.ng cua nhi. giac).
di
De tie.n lo..i, ta ghi cac so lie.u da biet thành bang sau day
ak
Ak
+
k
0

Chu.o.ng 7. Anh
xa. bao giac
558
e dàng thay ràng trong tru.ò.ng ho..p này tch

De y
den bang v`
u.a la.p d
phan Christofell-Schwarz co da.ng
w=A
Zz
dz
+ B.
z
.ng vo.i dnh A3 = 0 nen

V` diem a3 = 1 tu.o.ng u
0=A
Z1
dz
+ B,
z
B = 0.
Do do
w=A
Zz
dz
= A ln z,
z
trong do ha`ng so A du.o..c xac di.nh bo.i do. ro.ng và hu.o.ng cua bang da cho.
V` ban tru.c du.o.ng cua ma.t phang z du.o..c anh xa. len tru.c thu..c cua ma.t
phang w nen hàng so A là mo.t so thu..c.
Ta xac di.nh ha`ng so A.
y sau day cua (R.
De làm vie.c do, thong thu.ò.ng ta su. du.ng di.nh l
Courant).
o.ng tr`
on v
o.i b
an knh v
o c`
ung be r v`
a v
o.i t
am ta.i
Gia su. r l`
a nu.a du.`
.
diem z = a v`
a gia su qua
anh
anh xa. bao gi
ac w = f (z) diem z = a bien th`
o, v
o.i su.. sai kh
ac m
o.t v
o c`
ung be b
a.c cao ho.n so v
o.i
diem w = . Khi d
a m
o.t doa.n th
ang. (xem R. Kurant,
o.ng tr`
on r se l`
r, anh cua nu.a du.`
Geometriqeska teori funkci kompleksnogo peremennogo M-L,
1934).
du.ng di.nh l
Ap
y v`
u.a phat bieu, ta thay ràng anh cua nu.a du.ò.ng tròn
r = {|z| = r, Im z > 0}
- .inh l
7.2. D
y co. ban cua l
559
là doa. n thang noi cac tia A1A2 vo.i A2 A3 và thang goc vo.i cac tia ay. Do do
vo.i su.. sai khac vo c`
ung be (r), khi vòng qua diem z = 0 theo nu.a du.ò.ng
èu kim d
òng h
ò), gia so w0 cua w = A ln z se bàng hie.u
tròn r (theo chi
.
àn lu.o..t tren A2 A3 và A1 A2, ngha là
àn thu. c cua w l
cac gia tri. cua ph
w0 = hi + 0(r),
r 0.
Nhu.ng ma.t khac ta la.i co

w0 = A
dz
= Ai
z
Z0
d = Ai (r 0).
T`
u. do suy ra
A=
h
,
và w =
h
ln z.
V du. 4. Anh
xa. nu.a ma.t phang tren {Im z > 0} len nu.a bang <
2

l`
a
m
o
t
tam
gi
a
c
v
o
i
c
a
c
d
,
Im
w
>
0
nh (h`nh VII. 2)
Re w <
.
2
A1 = , A2 = , A3 = .
2
2
.ng là
Giai. Tam giac A1A2A3 co cac goc tu.o.ng u
1 =
1
,
2
2 =
1
,
2
3 = 0
(1 + 2 + 3 = 1 !). Cac so lie.u da cho co the ghi thành bang sau day
ak
1
Ak
/2
k
1/2
/2
1/2

Chu.o.ng 7. Anh
xa. bao giac
560
H`nh VII. 2
Tch phan Christofell-Schwarz co da.ng
W =A
Zz
(z + 1) 2 (z 1) 2 dz + B
0
0
=A
Zz
dz
+B
1 z2
0
0
= A arc sin z + B.
Su. du.ng su.. tu.o.ng u
.ng gi
u.a cac diem da ghi tren bang ta co
= A0 + B,
= A0 + B,
2
2
2
2
và t`
u. do
B = 0,
A0 = 1.
Nhu. va.y
W = arc sin z.
7.3
B`
ai t
a.p
1. Hàm thu..c G(z, z0, D), trong do z0 là diem thuo.c D bat k`
y, du.o..c go.i là
èu kie.n:
èn D neu no thoa man cac di
hàm Green doi vo.i mi
èu hòa theo z trong D \ {z0};
1. G(z, z0 , D) là hàm di
7.3. Bài ta.p
561
2. G(z, z0 , D) + khi z z0;

3. G(z, z0 , D) 0 khi z D.
Ch
u.ng minh ràng
G(z, z0 , D) = G(z0 , z, D).
e n
èn do.n lien D co the bieu di
2. Ch
u.ng minh ra`ng hàm Green doi vo.i mi
u.c
qua hàm anh xa. bao giac D len h`nh tròn do.n vi. theo cong th
w(z) w(z )
1

0
G(z, z0 , D) =
(*)
ln
,
2
1 w(z0)w(z)
trong do w(z) là anh xa. bao giac D len h`nh tròn do.n vi.
U = {|w| < 1}.
du.ng cong th
e n hàm Green doi vo.i
3. Ap
u.c (*) de viet cong th
u.c bieu di
cac h`nh tròn S = {|z| < R} và nu.a ma.t phang tren.
èn do.n lien và f là anh xa.
4. Ch
u.ng minh ra`ng neu D và D là nh
u.ng mi
èn D và D lien he.
bao giac nào do bien D len D th` hàm Green doi vo.i mi
u.c
vo.i nhau theo cong th
G(z, z0 , D ) = G(f (z), f(z0 ), D).
èn D co the phan hoa.ch
5. Gia su. f H(D), f 0 (z) 6= 0 z D. Khi do mi
.
.
.
.
èn mà trong mo i mi
èn do hàm
u u ha.n hoa.c dem du o. c mi
thành ta.p ho. p h
f (z) do.n die.p.
6. T`m hàm anh xa. nu.a ma.t phang tren len chnh no sao cho w(a) = b,
arg w0 (a) = (Im a > 0, Im b > 0).
wb
za
(Tra lò.i:
.)
= ei
za
wb
7. T`m hàm anh xa. nu.a ma.t phang tren len nu.a ma.t phang du.o.i sao cho
w(a) = a, arg w0 (a) = . (Ima > 0).

2
za
wa
.
(Tra lò i:
=i
)
wa
za

Chu.o.ng 7. Anh
xa. bao giac
562
xa. h`nh tròn S = {z : |z| < 2} len nu.a ma.t phang P = {z : Rew > 0}
8. Anh
sao cho
w(0) = 1,
arg w0 (0) =
z 2i
)
(Tra lò.i : w =
z + 2i
9. Anh
xa. h`nh tròn S = {z : |z 4i| < 2} len nu.a ma.t phang P = {w :
Imw > Rew} sao cho tam cua h`nh tròn chuyen thành diem w = 4 và diem
z = 2i cua du.ò.ng tròn bien thành goc to.a do..
zi + 2
(Tra lò.i: w = 4
)
z 2 4i
10. Anh
xa. h`nh tròn S(R1 ) = {z : |z| < R1} len h`nh tròn S(R2 ) = {z :
|z| < R2} sao cho w(a) = b, arg w0 (a) = (|a| < R1 , |b| < R2 ).
wb
za
)
(Tra lò.i: R2 2
= ei R1 2
R1 az
R2 bw
11. T`m hàm anh xa. nu.a h`nh tròn S = {z : |z| < 1, Imz > 0} len h`nh tròn
S = {w : |w| < 1} sao cho w(1) = 1, w(0) = i.
z 2 + 2iz + 1
)
(Tra lò.i: w = 2
iz + 2z + i
T`
ai li
e.u tham khao
` MO
. T BIE
N PHU
.C
A - HAM
1. Ahlors L. V., Complex analysis, New York, 1953.

2. Bicadze A. V. Osnovy teorii analitiqeskih funkci kompleksnogo peremennogo, Nauka, 1969
3. Volkovyski L. I., Lunc G. L., Aramanoviq I. G., Sbornik
zadaq po teori funkci kompleksnogo perememnogo, Nauka
1975.
4. Goluzin G. M. Geometriqeska teori funkci kompleksnogo
peremennogo, Nauka, 1966.
5. Gnter N. M., Kuz~min R. O. Sbornik zadaq po vyswe
matematike. Tom 2. M., 1958.
6. Gurvic A;, Kurant R., Teori funkci, Nauka, 1968.
7. D~edonne ., Osnovy sovremennogo analiza, Mir, 1964. (co
ban di.ch tieng Vie.t cua NXB Da.i ho.c và Trung ho.c Chuyen nghie.p,
Hà No.i 1973).
8. Evgrafov M. A. Analitiqeskie funkcii Nauka, 1968.
9. Evgrafov M. A., Sidorov . V., Wabunin M. I., Beanov
K. A. Sbornik zadaq po teorii analitiqeskih funkci,
Nauka, 1969.
564
T`
ai lie.u tham khao
10. Kartan A., lementarna teori analitiqeskih funkci

odnogo i neskol~kih kompleksnyh peremennyh.
I. L.,
Moskva, 1973.
11. Kompenfels V., Wtal~man F., Praktika konformnyh otobraeni I. L., 1963.
12. Lavrent~ev M. A., Wabat B. V. Metody teorii funkci kompleksnogo peremennogo, Nauka, 1973.
13. Lavrik V. I., Savenkov V. N. Spravoqnik po konformnym
otobraenim Naukova Dumka, Kiev 1970.
14. Lunc G. L., l~sgol~c L. . Funkci kompleksnogo peremennogo s lementami operacionnogo isqisleni, M., 1958.
15. Markuxeviq A. I., Teori analitiqeskih funkci, Tom 1
(1967), Tom 2 (1968), Nauka.
16. Privalov I. I. Vvedenie v teori funkci kompleksnogo
repemennogo, M., 1960. (Ban di.ch tieng Vie.t cua NXB Giao du.c, Hà
No.i, 1964).
17. Svexnikov A. G., Tihonov A. N. Teori funkci kompleksnogo peremennogo, Nauka, 1974.
18. Smirnov V. I. Kurs vysxe matematiki, Tom 3 (qast~ 2),
Nauka, 1974.
19. Springer D., Vvedenie v teori rimanovyh, poverhnoste
I. L., 1960.
20. Stolov S. I. Teori funkci kompleksnogo peremennogo,
tom 1, 2, I. L., 1962. 2. Lekcii po topologiqeskih principah
teorii analitiqeskih funkci, Nauka, 1964.
21. Titqmarx E., Teori funkci, M., 1980.
22. Uitteker . T., Vatson D. N., Kurs sovremennogo analiza
Tom 1, L., 1963.
565
T`
ai lie.u tham khao
23. Fuks B. A., Wabat B. V. Funkcii kompleksnogo peremennogo

i nekotorye ih priloeni. M., 1959 (Ban di.ch tieng Vie.t cua
NXB Khoa ho.c k
y thua.t, Hà No.i, 1969).
24. Wabat B. V. Vvedenie v kompleksny analiz. Nauka,
Qast~ I, 1976. (Co ban di.ch cua NXB Da.i ho.c và Trung ho.c Chuyen
nghie.p, 1974).
25. Wvarc L., Analiz. Tom II, Mir, 1972.
26. Wilov G. E. Matematiqeski analiz. Funkci odnogo peremennogo, Qast~ 1-2. Nauka, 1969.
e n Thuy Thanh. Hu.o.ng da n giai bài ta.p hàm bien ph
27. Nguy
u.c NXB
Da.i ho.c Quoc gia Hà No.i, 2003.
` NHIÈ
U BIE
N PHU
.C
B - HAM
28. Ganning R., Ross ., Analitiqeskie funkcii mnogih kompleksnyh peremennyh, Mir M. 1969.
29. Hermander L., Vvedenie v teori Funkci neskol~kih kompleksnyh peremennyh Mir, 1968.
30. Wabat B. V., Vvedenie v kompleksny analiz.
Nauka, 1975.
Qast~ II,
31. Ronkin L. I., lementy teorii analitiqeskih funkcii

mnogih peremennyh Nauka Dumka Kiev, 1977.

Co So LT Ham Bien Phuc NTT4

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Co So LT Ham Bien Phuc NTT4

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

C s l thuyt hm bin phc

Nguyn Thy Thanh

Ti liu trong Th vin in t H Khoa hc T nhin c th s dng cho mc

HAM BIEN PHU C

N DAI HOC QUO

2.2.2 H`am w = z n v`a z = n w, n N . . . .

2.2.7 Nhanh chnh h`nh cua h`am da tri. . . .

3.2.10 Tch phan da.ng Cauchy. Cong th

- iem bat thu.`o.ng cua ph

Thac trien giai tch theo tuyen . . . .

Mo.t v`ai v du. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Tch phan da.ng I =

eiax R(x)dx . . . . . . . . . . . . 459

6.2.6 Mo.t so v du. khac . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

bien v`a cong th

y c`ang v`a du.o..c giai mo.t cach chi tiet.

1.1. Ta.p ho..p so ph

`en do.n lien v`

Tnh lien tu.c cua h`

Chu.o.ng 1. Ma.t phang ph

u.c co ca tnh chat da.i so la n

Ta xet phu.o.ng tr`nh

1.1. Ta.p ho..p so ph

Chu.o.ng 1. Ma.t phang ph

`e IV ta co (ac, 0) ac. Nhu. va.y

(a, 0)(c, 0) = (ac, 0) = ac

1.1. Ta.p ho..p so ph

và ro ràng là

Chu.o.ng 1. Ma.t phang ph

1.1. Ta.p ho..p so ph

`an ao cua no v`a k

Chu.o.ng 1. Ma.t phang ph

Cac phep toan tr`

1.1. Ta.p ho..p so ph

Chu.o.ng 1. Ma.t phang ph

1.1. Ta.p ho..p so ph

Chu.o.ng 1. Ma.t phang ph

u.c n`ay v`a a) suy ra

u.ng bat dang th

Ta da.t r = |z| = a2 + b2 . V` a2 6 r2 , b2 6 r2 nen

1.1. Ta.p ho..p so ph

Ta co di.nh ngha sau day.

Chu.o.ng 1. Ma.t phang ph

hu.o.ng am se l`a (2 0) = 0 2. Do do neu thu..c hie.n tiep s v`ong quay

arctg b , khi a < 0, b < 0.

1.1. Ta.p ho..p so ph

neu a > 0, b > 0,

Chu.o.ng 1. Ma.t phang ph

`e sau, thay v` viet 1 = 2 + 2k, k Z ta se viet

|z1z2 | = |z1| |z2 |,

1.1. Ta.p ho..p so ph

arg(z1z2 . . . zn ) arg z1 + arg z2 + + arg zn (mod 2).

Chu.o.ng 1. Ma.t phang ph

Bay gi`o. ta chuyen sang xet phep khai can cac so ph

1.1. Ta.p ho..p so ph

De do.n gian cach viet cac so ph

Chu.o.ng 1. Ma.t phang ph

Tu. (1.8) v`a (1.9) v`a ba`ng cach thay bo.i ta co

`eu vo.i he. to.a do. Descartes vuong goc (, , )

sao cho no tiep x

1.1. Ta.p ho..p so ph

Chu.o.ng 1. Ma.t phang ph

- i.nh ngha 1.1.8. Ta.p ho..p la.p nen t`

1.1. Ta.p ho..p so ph