Bi 20: CHIN S LAN RNG RA TON QUC .

CUC
KHNG CHIN CA NHN DN TA T NM 1873 N
NM 1884. NH NGUYN U HNG.
Thng 11/1873, Gc-ni- em qun ti H Ni. Ngy 19/11/1873, Gc-ni- gi ti hu th cho
Nguyn Tri Phng Tng c thnh H Ni, yu cu gii tn qun i, np v kh v cho
Php ng qun trong ni thnh. Khng i tr li, ngy 20/11/1873, Php chim thnh; sau
m rng nh chim Hng Yn, Ph L, Hi Dng, Ninh Bnh, Nam nh.
I. THC DN PHP NH CHIM BC K LN TH NHT (1873). KHANG CHIN
LAN RNG RA BC K
1. Tnh hnh Vit Nam trc khi Php nh Bc K ln th nht
Sau khi Php nh chim 6 tnh Nam K, t tng ch ha trong triu nh thng th .
- Chnh tr: triu Nguyn tip tc chnh sch b quan ta cng.
- Kinh t: ngy cng kit qu.
- X hi: nhn dn bt bnh, ni dy chng triu nh .
- Nhiu s phu mun canh tn t nc nhng a phn cc ngh ci cch khng c thc
hin.
2. Thc dn Php nh chim Bc k ln th nht (1873).
- Sau khi chim Nam K, Php thit lp b my cai tr, bin ni y thnh bn p xm chim
Bc K.
- Vin c gip triu nh nh Nguyn gii quyt v li bun uy-puy ang gy ri H Ni,
Php em qun xm chim Bc K.
- Thng 11/1873, Gc-ni- em qun ti H Ni. Ngy 19/11/1873, Gc-ni- gi ti hu th
cho Nguyn Tri Phng Tng c thnh H Ni, yu cu gii tn qun i, np v kh v cho
Php ng qun trong ni thnh. Khng i tr li, ngy 20/11/1873, Php chim thnh; sau
m rng nh chim Hng Yn, Ph L, Hi Dng, Ninh Bnh, Nam nh.
3. Phong tro khng chin Bc K trong nhng nm 1873 1874.
- Khi Php nh thnh H Ni, 100 binh lnh chin u v anh dng hi sinh ti Quan
Chng.
- Tng c Nguyn Tri Phng (73 tui )ch huy qun s chin u dng cm. Nguyn Tri
Phng hi sinh, thnh H Ni tht th, qun triu nh nhanh chng tan r. Con trai ng

Nguyn Lm cng hi sinh

- Nhn dn tip tc chin u quyt lit, buc Php phi rt v cc tnh l c th.
- Trn nh gy ting vang ln l trn Cu Giy (21/12/1873). Gc-ni- t trn.
- Php hong ht, tm cch thng lng vi triu Hu k Hip c 1874. Theo , triu Hu
nhng hn 6 tnh Nam K cho Php, Vit Nam chiu theo ng li ngoi giao ca Php,
Php c t do bun bn v c ng qun ti nhng v tr then cht Bc K.
- Hip c gy nn ln sng bt bnh trong nhn dn. Cuc khng chin ca nhn dn chuyn
sang giai on mi: va chng Php va chng triu nh phong kin u hng.
II. THC DN PHP TIN NH BC K LN TH HAI (1882). CUC KHNG
CHIN BC K V TRUNG K TRONG NHNG NM 1882 1884.
1. Qun Php nh chim H Ni v cc tnh Bc k v Trung k trong nhng nm 1882 v
1884.
- Nm 1882, Php vu co triu nh vi phm Hip c 1874 ly c ko qun ra Bc K.
- Ngy 03/04/1882, i t Ri-vi-e b ln H Ni gi ti hu th cho Hong Diu, yu cu
giao thnh trong ba ting ng h. Cha ht hn, qun Php n sng chim thnh, sau
chim m than Hng Gai, Qung Yn, Nam nh.
2. Nhn dn H Ni v cc tnh Bc K khng chin.
- Quan qun triu nh v Tng c Hong Diu anh dng chin u bo v thnh H Ni. Khi
thnh mt, Hong Diu t vn. Triu Nguyn hoang mang, cu cu nh Thanh.
- Nhn dn ta dng cm chin u chng Php:
+ Cc s phu khng tun lnh triu nh, tip tc t chc khng chin.
+ Qun dn ta tch cc chin u, gy cho Php nhiu kh khn, tiu biu l trn Cu Giy ln
hai (19/05/1883), git cht Ri-vi-e.
III. THC DN PHP TN CNG CA BIN THUN AN. HIP C 1883 V 1884..
1. Qun Php tn cng ca bin Thun An.
- Li dng T c mt, triu nh lc c vua T c mt, Php nh thng vo Hu, buc
triu Nguyn phi u hng.
- Ngy 18/08/1883, c Cuc-b ch huy chim cc pho i ca Thun An. n chiu ti
20.8.1883 , ton b ca bin Thun An lt vo tay gic.
2. Hai bn hip c 1883 v 1884. Nh nc phong kin Nguyn u hng.
- Nghe tin Php tn cng Thun An, triu Hu xin nh chin, k Hip c Hc-mng (1883).
Ni dung :

- Vit Nam t di s bo h ca Php.

+ Nam K l thuc a, Bc K l t bo h, Trung K do triu nh qun l.
+ i din ca Php Hu trc tip iu khin Trung K.
+ Ngoi giao ca Vit Nam do Php nm gi.
- V qun s: triu nh phi nhn cc hun luyn vin v s quan ch huy ca Php, phi trit
hi binh lnh t Bc K v kinh , Php c t do ng qun Bc K, c ton quyn x
tr qun C en.
- V kinh t: Php kim sot ton b cc ngun li trong nc.
- Vit Nam tr thnh nc thuc a na phong kin
- Sau hip c Hc-mng, triu nh ra lnh gii tn cc phong tro khng chin nhng nhng
hot ng chng Php Bc K vn khng chm d.
- Ngy 06/06/1884, Php k vi triu Nguyn hip c Pa-t-nt, cn bn da trn Hip c
Hc-mng nhng sa cha mt s iu nhm xoa du d lun v mua chuc thm nhng phn
t phong kin bn nc u hng.
Cu hi tham kho:
1. Trn Cu Giy ln th nht (21/12/1873) v nh hng ca n n cc din chin tranh?
a. Trn Cu Giy ln th nht.
- Sau khi nh chim thnh H Ni, Gc-ni- lin m rng phm vi chim ng ra cc tnh
Hng Yn, Ph L, Hi Dng, Ninh Bnh, Nam nh.
- Qun ca Hong T Vim v qun C en ca Lu Vnh Phc ng Sn Ty phi hp vi
qun ca Trng Quang n Bc Ninh ko v bao vy thnh H Ni. Gc-ni- phi ko
qun t Nam nh v gi H Ni.
- Sng ngy 21/12/1873, Lu Vnh Phc ko qun vo st thnh H Ni khiu chin. Gc-ni-
ang hi m vi phi on triu nh Hu b d cuc hp, ch huy qun ui theo, b lt
vo trn phc kch ca ta ti Cu Giy, Gc-ni- v nhiu binh s b git ti trn.
b. Cc din chin tranh sau trn Cu Giy.
* V pha Php:
- Trn Cu Giy ln th nht l tn tht nng n nht ca Php k t khi tn cng Bc K ln
th nht, khin qun Php hoang mang, lo s.
- Lc ny, nc Php ang gp nhiu kh khn nn cha th tng vin, qun Php lng tng
hong ht , d tnh rt khi Bc K.

* V pha ta:
- Chin thng Cu Giy lm nc lng nhn dn c nc, nhn dn hng hi chng gic, , ro
lng khng chin, nhiu i ngha binh thnh lp
- Cc i qun ca Hong T Vim, Lu Vnh Phc, Trng Quang n bt chp lnh bi
binh ca triu nh, tip tc m qun, cng c lc lng sn sng nh Php. Sau trn Cu
Giy, cc din chin tranh thay i c li cho ta, qun Php ng trc tnh th kh khn, c
th b tiu dit Bc K, nhng triu Nguyn b l c hi tiu dit gic, ra lnh bi binh v
gii tn cc i dn binh thng lng vi Php k Hip c 1874, nh , Php thot khi
th b tiu dit.
2. Nu v nhn xt v ni dung Hip c Gip Tut 1874.
- Theo Hip c 1874, triu Hu nhng hn 6 tnh Nam K cho Php, Vit Nam chiu theo
ng li ngoi giao ca Php, Php c t do bun bn v c ng qun ti nhng v tr
then cht Bc K.
- Qua Hip c, Php t c c s chnh tr, qun s, kinh t Bc K, qua , t c s
cho vic xm chim Bc K ln hai.
- Vi Hip c 1874, ch quyn ngoi giao ca Vit Nam b xm phm nguyn trng, l nguyn
c cho Php li dng nh chim Bc K ln hai.
- V lnh th, ch quyn triu Nguyn b thu hp, quyn chim ng ca Php Nam K lc
tnh c tha nhn
- Hip c gy nn ln sng bt bnh trong nhn dn. Cuc khng chin ca nhn dn chuyn
sang giai on mi: va chng Php va chng triu nh phong kin u hng
3. Cuc khng chin Bc K ln th nht c im g ng ch ?
- V lnh o: triu nh phong kin, i din l Nguyn Tri Phng ch huy qun dn chng
Php nhng nhanh chng tht bi. Sau , triu nh chuyn sang thng thuyt vi gic,
khng quyt tm khng Php (mc d vn cn mt s quan qun triu nh kin quyt ch huy
nhn dn chng Php nh Nguyn Tri Phng, Hong T Vim, Trng Quang n)
- V lc lng: ngoi qun i triu nh cn c ng o cc tng lp nhn dn.
- V quy m: phong tro din ra mnh m, rng khp, t mt s thnh tu (trn Cu Giy),
nhng cn phn tn, thiu thng nht.
- V tnh cht: Cuc khng chin mang tnh dn tc, thuc phm tr phong kin. Lc u l
triu nh lnh o nhn dn chng Php, sau chuyn sang giai on mi: nhn dn va
chng Php va chng triu nh phong kin u hng.

4. Nguyn nhn no lm cho cuc khng chin chng Php xm lc ca qun dn ta t

1858 1884 b tht bi?
Trong thi k u tn cng xm lc nc ta, gic Php vp phi sc khng c ngoan
cng ca qun dn ta chin u di ngn c triu nh. C lc, gic lm vo tnh th
nguy ngp, phi tnh n chuyn rt qun v nc trnh b tiu dit. Thay v tip tc pht
huy u th, da vo sc mnh ton dn, ch trng tp kch v tiu dit ch, khng cho chng
c iu kin thun li thay i tnh th, th ngc li, nh Nguyn la chn con ng
cu ha vi Php i ph vi phong tro nng dn trong nc, thm ch c lc cn hp tc
vi k th n p phong tro khi ngha ca qun chng, to iu kin cho Php tng bc
thn tnh nc ta.
- Mt b phn qun triu nh kin quyt nh Php nh Nguyn Tri Phng, Hong Diu
th b chi phi bi t tng chin thut qun s kiu phong kin (phng ng, da vo thnh ly
c th) nn cui cng cng tht bi.
- Phong tro khng chin ca nhn dn din ra lin tc, rng khp , gy nhiu kh khn, tn
tht cho gic nhng li thiu t chc, thiu s lnh o thng nht nn cui cng u tht bi.
B phn lnh o phong tro khng chin ca nhn dn ch yu l cc vn thn s phu yu
nc do hn ch v giai cp, v lch s nn cha c ng li sch lc ng n, cn mang
nng t tng phong kin.
- L th lc cm quyn tr nc, nh Nguyn khng th khng nhn lnh trch nhim mt
nc vo tay Php. Triu Nguyn ban u c nhiu c gng chng chi vi cuc xm lc
ca thc dn Php. Tuy nhin, trc k th va hn hn v qun s li ht sc khn kho trong
bc ng xm lc, triu Nguyn khng tm c nhng ch trng v bin php hu
hiu vt qua th thch qu kh khn ca lch s. Cc chnh sch ca h khin h tch
ri dn cuc khng chin ca nhn dn, lm cho kh nng khng ca qun dn ta ngy
cng hao mn, to iu kin cho k ch ln lt t bc ny n bc khc. ng li ca
triu Nguyn trong cuc khng chin chng ngoi xm cho thy t v th lnh o nhn dn
chng gic, h i nhng bc li nghim trng sang ch trng th ha ri i n
ch ha v u hng. H khng c kh nng on kt ton dn nhm pht ng mt
cuc chin tranh nhn dn chng gic m thm ch cn ph hoi cuc khng chin ca nhn
dn, i ngc li quyn li dn tc. H dn dn t b v tr lnh o, mc ngi dn Vit
phi t vy vng tm li thot ring cho mnh bng cc cuc khi ngha, ni dy chng c
Php ln triu Hu, buc Php phi mt gn 30 nm mi chinh phc v h c Vit Nam.

Bi 21: PHONG TRO YU NC CHNG

PHP CA NHN DN VIT NAM, TRONG
NHNG NM CUI TH K XIX
I. PHONG TRO CN VNG BNG N
1. Cuc phn cng qun Php ca phi ch chin ti kinh thnh Hu v s bng pht
phong tro Cn vng
a. Nguyn nhn:
- Sau hai Hip c Hc-mng v Pa-t-nt, Php hon thnh v c bn cuc xm lc Vit
Nam, thit lp ch bo h Bc K v Trung K.
- Da vo phong tro khng chin ca nhn dn, phi ch chin trong triu nh Hu m i
din l Tn Tht Thuyt mnh tay hnh ng, ph b nhng ng vua thn Php, a Hm Nghi
cn nh tui ln ngi, b mt xy dng sn phng, tch tr lng tho v v kh chun b
chin u.
- Php tm mi cch loi tr phi ch chin v th Tn Tht Thuyt v lc lng ch chin ra
tay trc.
b. Din bin :
- m ngy 04 rng ngy 05/07/1885, Tn Tht Thuyt h lnh tn cng Php ti n Mang
C, to Khm s. Cuc chin u din ra v cng c lit, song do chun b thiu chu o cuc
chin u ca ta nhanh chng gim st.
- Sng ngy 06/07, Php phn cng. Tn Tht Thuyt a vua Hm Nghi v tam cung chy ra
sn phng Tn S (Qung Tr) .
- Ngy 13/07/1885, Tn Tht Thuyt mn danh Hm Nghi xung chiu Cn Vng ku gi
vn thn, s phu, nhn dn c nc ng ln, v vua m khng chin. Chiu Cn vng thi
bng phong tro u tranh chng Php si ni, lin tc ko di 12 nm, n cui th k XIX
mi chm dt.
2. Cc giai on pht trin ca phong tro Cn Vng
a. Giai on t nm 1885 n nm 1888
- Lnh o: Hm Nghi v Tn Tht Thuyt, vn thn, s phu yu nc.

- Lc lng: ng o nhn dn, c c dn tc thiu s.

- a bn: rng ln, khp Bc v Trung K. Tiu biu l cuc khi ngha ca Mai Xun Thng
Bnh nh, c T Hin (Thi Bnh), Nguyn Thin Thut (Hng Yn), ...
Cui nm 1888, do s phn bi ca Trng Quang Ngc, vua Hm Nghi ri vo tay gic. Nh
vua hin ngang c tuyt mi s d d ca Php, chu n lu y sang An-gi-ri (Bc Phi).
b. Giai on t nm 1888 n 1896
- Lnh o: vn thn, s phu yu nc.
- a bn: Thu hp, quy t dn thnh cc trung tm ln, chuyn trng tm hot ng ln vng
trung du v min ni. Tiu biu l cuc khi ngha Hng Lnh do Cao in v Tng Duy Tn
lnh o, khi ngha Hng Kh do Phan nh Phng v Cao Thng lnh o.
- Nm 1896, phong tro Cn Vng chm dt.
* Tnh cht ca phong tro:l phong tro yu nc chng thc dn Php mang thc h
phong kin, th hin tnh dn tc su sc.
II. MT S CUC KHI NGHA TIU BIU TRONG PHONG TRO CN VNG V
PHONG TRO U TRANH T V CUI TH K XIX
1.Bi Sy(1885 -1892).
-Do Nguyn Thin Thut ,c Tt lnh o
-Cn c chnh l Bi Sy (Hng Yn)
-Lan rng: Hng Yn, Hi Dng, Bc Ninh, Thi Bnh
-Ngoi ra cn cn c Hai Sng.
* Din bin:
- T nm 1885 n 1887, xy dng cn c Bi Sy, ta ra hot ng ng bng, khng ch
cc tuyn giao thng ng b, ng sng Thi Bnh, sng Hng, sng ung.
-Ngha qun t chc thnh nhng phn i nh t 10 15 ngi, tr trn vo dn hot
ng .-T nm 1888, bc vo chin u quyt lit. Php xy dng h thng n bt dy c,
dng ngi Vit tr ngi Vit c lp ngha qun. Qun ta di chuyn linh hot, nh thng
mt s trn ln, c bit l trn Liu Trung, tiu dit c ch huy ca Php.
*Kt qu ngha:
- Sau nhiu ngy chin u, lc lng ngha qun gim st nhiu, Nguyn Thin Thut n cn
c Hai Sng, sau sang Trung Quc, ri mt ti nm 1926.
- Gia nm 1889, cn c Hai Sng b Php bao vy, c Tt phi ra hng gic v b y sang
An-gi-ri.

- Nm 1892, nhng lc lng cui cng v vi ngha qun Yn Th.

- li nhng kinh nghim tc chin ng bng.
3. Hng Kh (1885 -1895)
-Lnh o l Phan nh Phng v Cao Thng.
-Cn c chnh: Hng Kh (H Tnh)
-a bn hot ng rng khp 4 tnh Bc -Trung K (Thanh Ha, Ngh An, H Tnh, Qung
Bnh).
*Din bin:
a. Giai on t 1885 - 1888 : chun b lc lng, xy dng c s chin u.
-Cao Thng nghin cu ch to sng trng theo mu ca Php.
-Ngha qun phin ch thnh 15 qun th (n v), i bn doanh t ti ni V Quang.
b. Giai on t 1888 - 1895 : giai on chin u .
-T nm 1889 lin tc tp kch, y lui nhiu cuc hnh qun cn qut ca ch
-Ni ting l trn tn cng n Trng Lu, tp kch th x H Tnh, tn cng tnh l Ngh An,
ph th b bao vy... Trong trn n Nu (Thanh Chng) Cao Thng hy sinh.
-Ngy 7/10/1894, ngha qun thng ln trong trn phc kch ch ni V Quang
Kt qu ngha
- Tay sai ca Php do Nguyn Thn ch huy vy hm ni V Quang. Ngha qun b trit ng
tip t, Phan nh Phng b thung nng, hi sinh ngy 28/12/1895. Khi ngha kt thc.
- L cuc khi ngha tiu biu nht trong phong tro Cn vng
*Nhn xt :
- Quy m ln, a bn hot ng rng khp 4 tnh: Thanh Ha, Ngh An, H Tnh, Qung
Bnh; xy dng nhiu cn c, trung tm l ni V Quang.
- T chc cht ch: ngha qun c phin ch thnh 15 qun th, chia lm nhiu ni ng
qun, thng xuyn lin lc m bo s ch huy thng nht. Ngoi v kh t to, Cao Thng v
cc ngha qun cn ch to c sng trng theo kiu ca Php trang b cho ngha qun.
- Thi gian chin u lu di (12 nm, t 1895 - 1896)
- Phng thc hot ng: tin hnh chin tranh du kch nhng hnh thc phong ph, linh hot,
c khi ch ng tn cng vo so huyt k th hoc nh rng xung ng bng, gy cho gic
nhiu tn tht. Thc dn Php phi rt vt v mi n p c
4. Khi ngha Yn Th (1884 1913):
*Din bin:

a. Giai on 1884 - 1892 :

Ti Yn Th hot ng ring l di s ch huy ca Nm, y lui nhiu trn cn qut ca
Php, m rng hot ng sang Ph Lng Thng. Thng 04/1892 Nm b st hi.
b. Giai on 1893 - 1897 :
- Thm lnh o, hai ln ging ha vi Php, c cai qun bn tng Yn L, Mc Sn,
Nh Nam, Hu Thng.
-B ngoi Thm t ra phc tng, bn trong ngm ngm chun b lc lng chng Php.
c. Giai on 1898 - 1908 :
- Trong 10 nm ha hon, ngha qun va sn xut, va tch cc luyn tp qun s. Cn c Yn
Th tr thnh ni t hi ca nhng ngha s yu nc.
d. Giai on 1909 - 1913
- Nm 1909, Php tn cng, ngha qun phi di chuyn lin tc, lc lng b hao mn.
-Nm 1913, Thm b m st, khi ngha tht bi.
*Kt qu ngha
-L phong tro u tranh t v chng Php ca nng dn Vit Nam, c quy m ln nht trong
nhung nm cui th k XIX, u th k XX.
-Th hin ch, sc mnh bn b, do dai ca nng dn.
-Mc d tht bi, phong tro Cn Vng v khi ngha nng dn Yn Th vn c v tr ht sc
to ln trong s nghip u tranh chng quc, v nn c lp, t do ca t nc, li nhiu
tm gng v bi hc kinh nghim qu bu.
* Nguyn nhn tht bi ca khi ngha Yn Th :
- Sau khi phong tro Cn vng tan r, Php c iu kin tp trung lc lng n p khi
ngha Yn Th.
- So snh lc lng chnh lch: qun Php ng v mnh, v kh ti tn, chin thut tin tin.
- Mang nng h t tng phong kin, thiu vai tr lnh o ca giai cp tin tin.
- Php dng th on hn, mua chuc tay sai st hi Thm.
Cu hi bi tp:
1. c im ca phong tro Cn vng?
- Phm vi hot ng: Giai on u din ra trn phm vi rng khp c nc, c bit Bc
Trung K. Giai on sau chuyn trng tm dn v vng ni v trung du. - Quy m ln (hng
trm cuc khi ngha) nhng cn nh l, mang tnh a phng, thiu s lin kt cht ch thnh
phong tro mang tnh tan quc. - Lnh o: vn thn, s phu yu nc. - Lc lng tham gia:

ng o cc tng lp nhn dn, c bit l nng dn. - Mc tiu ca phong tro: chng quc
v phong kin u hng, gii phng dn tc. - Tnh cht ni bt: yu nc, chng xm lc trn
lp trng phong kin Nguyn nhn tht bi:
+ Phong tro mang tnh cht a phng phn tn, thiu t chc v lnh o thng nht, cha
ch trng chun b c s vt cht khng chin lu di.
+ Cha bit pht ng khng chin tan dn, tan din, nhiu khi ch ly danh ngha anh hng
c nhn i chi vi gic, mang nng h t tng phong kin
2. So snh cc cuc khi ngha trong phong tro Cn Vng
- im tng ng: Do vn thn s phu yu nc lnh o, hng ng chiu Cn Vng.
- im d bit:
+ Ba nh: Cn c nm v tr chin lc n ng ng giao thng Bc Nam; c cng s kin
c, ging c nhiu chin cng vang di (1866-1867).
+ Bi Sy: Khng c cng s ni nh Ba nh m c cc cm by ngm, ni bt l chin thut
du kch, n hin bt ng; c dn chung ng h nn tn ti gia vng ng bng (18831892); Php dng th on tt nc cn bt c phong tro mi b dp tt.
+ Hng Kh: C qui m ln nht v tn ti di nht(10 nm); trnh t chc cao (c ti 15
qun th), c c sng kiu mi, lp nhiu chin cng vang di (tp kch nh lao H Tnh
1892, Trn V Quang 1894-ngha qun dng php sa nag ng thy tc l ngn nc trn nh
ni, kh gic n th ph k, lao g xung) gic Php thua to v b tht bi nng n.
Kt lun
Phong tro din ra ht sc oanh lit nhng cui cng tht bi. Chng t phong tro yu nc
Vit nam thi k ny ang vo tnh th khng hong v lnh o v ng li. tuy nhin
phong tro cng tiu biu cho tinh thn yu nc bt khut ca dn tc.
3: Trnh by cc giai on pht trin ca phong tro Cn Vng ?
* 1885-1888:
- Lnh o: Tn Tht Thuyt, vua Hm Nghi, cc vn thn s phu yu nc
- Lc lng tham gia: ng o qun chng nhn dn, c c dn tc thiu s.
- a bn hot ng: Ch yu Bc v Trung K
- Khi ngha tiu biu: Khi ngha ca Mai Xun Thng, Phm Bnh, inh Cng Trng....
- B ch huy ca phong tro ng ti vng rng ni pha Ty 2 tnh Qung Bnh v H Tnh.

- Cui nm 1888, do s phn bi ca Trng Quang Ngc, vua Hm Nghi b Php bt v lu

y sang Angiri.
* 1888-1896:
- Lnh o: Cc vn thn, s phu yu nc.
- Lc lng tham gia: ng o qun chng nhn dn, c c dn tc thiu s.
- a bn hot ng: Phm vi thu hp dn, quy t thnh cc trung tm khi ngha ln trung du
v min ni nh Hng Yn, Thanh Ho, H Tnh.
- Khi ngha tiu biu: Khi ngha Ba nh, Hng Kh... Nm 1896, Php dp tt cuc khi
ngha Hng Kh, nh du s kt thc ca phong tro Cn Vng.
* Mc tiu: nh Php, ginh c lp dn tc, bo v ch quyn t nc, lp li ch phong
kin.
* Tnh cht: Phong tro Cn vng l phong tro yu nc ca dn tc ta, din ra theo khuynh
hng v thc h phong kin, th hin tnh dn tc su sc.
4. Nu c im chung v nguyn nhn tht bi ca phong tro Cn Vng.
* c im chung:
- Phm vi hot ng: rng ln, din ra trn phm vi c nc, ch yu l Trung, Bc K, v sau
chuyn v vng trung du, min ni.
- Lnh o: gm cc vn thn s phu yu nc.
- Mc tiu chung: nh Php, ginh li c lp dn tc, bo v ch quyn t nc, lp li ch
phong kin.
- Lc lng tham gia: cc vn thn s phu yu nc v nng dn, ng thi c cc tc ngi
thiu s.
- Hnh thc u tranh: khi ngha v trang.
- Kt qu: phong tro ko di hn 10 nm, gy cho ch nhiu thit hi nhng cui cng tht
bi.
* Nguyn nhn tht bi:
- Vn thn, s phu cn chu nhiu nh hng ca thc h phong kin.
- Khu hiu Cn Vng ch p ng mt phn nh yu cu ca nhn dn cn v c bn cha
gii quyt trit yu cu khch quan ca s tin b x hi v th sc hp dn ca khu hiu
ny i vi nng dn b hn ch.
- Do s chnh lch lc lng cng nh v kh gia qun ta v ch.
- Cc cuc khi ngha n ra cn ri rc khng c s on kt thng nht nn d b qun Php

n p.
- B chi phi bi quan im Nho gio nn nhng ngi lnh o thng phiu lu mo him, t
ch n iu kin m bo thng li choo cuc khi ngha, d dao ng khi b dn vo th b
him tm n ci cht mt cch m qung.
=> Thiu mt giai cp tin tin sc lnh o.