BAB 2 JIRIM DAN BAHAN

Soalan Objektif
1

Atom ialah sfera keras yang tidak boleh dibahagi atau dibelah bahagi.
Antara saintis berikut, siapakah yang mengemukakan model atom seperti di atas?
A Ernest Rutherford
B Sir Joseph John Thomson
C John Dalton
D Neils Bohr

Gas

K
L

O
P

Pepejal

Cecair
N
Rajah 1

Rajah 1 menunjukkan perubahan keadaan fizik jirim. Antara proses berikut, yang
manakah melibatkan pembebasan tenaga haba?
A K, M, P
B L, N, O
C L, M, P
D L, M, O
3

Zarah
X
Y
Z

Cas
Negatif
Positif
Neutral

Jadual 1

Jadual 1 di sebelah menunjukkan zarah-zarah yang

terdapat dalam atom dengan casnya. Antara berikut, yang
manakah zarah X, Y, dan Z?
X Y
Z
Neutron
Elektron
Proton
B
Elektron
Proton
Neutron
C
Proton
Elektron
Neutron
D
Proton
Neutron
Neutron

Suatu atom mempunyai 9 elektron dan nombor nukleon 19. Berapakah bilangan neutron
bagi atom itu?
A 9
B 10
C 19
D 28

Bahan-bahan yang dikelaskan sebagai bahan molekul ialah

A ammonia dan oksigen

Pearson Malaysia Sdn. Bhd.

1-1

Bank Soalan BPS Tingkatan 4

B karbon dan sulfur

C besi dan karbon
D natrium klorida dan ammonia
6 Antara berikut, yang manakah bukan kegunaan suatu bahan bukan logam?
A Membuat mancis
B Membasmi kuman dalam loji air
C Sebagai bahan api
D Membuat dawai
Soalan 7 dan 8 berdasarkan Rajah 2 di bawah.
7

Rajah 2
Rajah 2 di atas menunjukkan beberapa unsur yang terletak dalam jadual berkala. Antara unsur
berikut, yang manakah merupakan halogen?
A R
B S
C T
D U
8

Antara pasangan unsur berikut, yang manakah apabila bergabung akan mengalirkan
elektrik dalam keadaan leburan?
A R dan W
B R dan U
C W dan T
D T dan U

9
suhu C

X
YY

masa (minit)

Rajah 3
Graf pada Rajah 3 di atas menunjukkan penyejukan cecair naftalena mengikut masa.
Apakah yang berlaku pada tempoh masa X dan Y?
A Haba diserap dari sekitar
Pearson Malaysia Sdn. Bhd.

1-2

Bank Soalan BPS Tingkatan 4

B Suhu naik secara mendadak

C Pergerakan zarah menjadi semakin lambat
D Zarah terpisah semakin jauh
10 Suatu bahan X mendidih pada suhu 103 C. Bahan X mungkin
A larutan natrium klorida
B cecair plumbum iodida
C air suling
D cecair naftalena
11

Rajah 4
Rajah 4 di atas menunjukkan model atom yang dikemukakan oleh seorang ahli sains. Siapakah
ahli sains itu?
A Sir J.J. Thomson
B Sir James Chadwick
C John Dalton
D Ernest Rutherford
12 Antara kumpulan berikut, yang manakah terdiri daripada atom sahaja?
A Magnesium, besi, klorin
B Kalium, kalsium, zink
C Sulfur, plumbum, stanum
D Berilium, fluorin, neon
13 Antara pernyataan berikut, yang manakah benar tentang Jadual Berkala?
A Unsur-unsur disusun berdasarkan nombor proton
B Kumpulan I merupakan unsur halogen
C Terdapat 7 kumpulan dan 8 kala
D Sifat kelogaman berkurangan dari kiri ke kanan Jadual Berkala
14 Antara berikut, yang manakah benar tentang zarah-zarah subatom dalam suatu atom neutral?
A Elektron terletak di dalam nukleus
B Jisim proton sama dengan jisim neutron
C Bilangan elektron sama dengan bilangan neutron
D Bilangan proton sama dengan bilangan neutron
15
Bahan

Takat lebur (C)

X
Y

1 540
800

Pearson Malaysia Sdn. Bhd.

Kebolehan mengkonduksi elektrik dalam

keadaan
pepejal
leburan
Boleh
Boleh
Tidak
Boleh
1-3

Bank Soalan BPS Tingkatan 4

115

Tidak
Jadual 2

Tidak

Jadual 2 di atas menunjukkan sifat-sifat bagi tiga bahan, X, Y, dan Z. Apakah jenis
zarah yang terkandung dalam bahan X, Y, dan Z?
X
ion
molekul
atom
atom

A
B
C
D

Y
molekul
ion
molekul
ion

Z
atom
atom
ion
molekul

16 Bahan-bahan yang dikelaskan sebagai sebatian molekul ialah

A natrium klorida dan plumbum bromida
B gula dan naftalena
C oksigen dan hidrogen
D aluminium dan zink
17 Atom X mempunyai nombor atom 12 dan nombor jisim 25. Ini bermakna atom X yang
neutral mempunyai
A 12 elektron
B 13 elektron
C 12 neutron
D 13 proton
18 Suatu leburan natrium klorida dibiarkan menyejuk sehingga membeku selengkapnya. Graf
suhu melawan masa yang paling baik untuk menggambarkan perubahan ini ialah
A
]
C
suhu

suhu

masa

masa

suhu

suhu

masa

masa

19 Oksigen mempunyai nombor atom 8 dan nombor jisim 16. Suatu bahan lain dikatakan isotop

bagi oksigen jika ia mempunyai

A
B
C
D

Nombor jisim
17
16
17
16

Nombor atom
8
9
9
7

20 Antara berikut, yang manakah menerangkan sebab hablur mempunyai bentuk yang sekata?
A Zarahnya sangat kecil
Pearson Malaysia Sdn. Bhd.

1-4

Bank Soalan BPS Tingkatan 4

B Zarahnya tersusun secara tertib

C Zarahnya berbentuk sfera
D Zarahnya menarik antara satu sama lain
21 Suatu atom neutral mempunyai nombor atom 17. Dapat dibuat kesimpulan bahawa atom
itu mempunyai
I 17 neutron
II 17 elektron
III nombor jisim 34
A II sahaja
B I dan II sahaja
C II dan III sahaja
D I, II, dan III
22
elektrod
nukleus

8 proton
8 elektron

Rajah 5
Rajah 5 di atas menunjukkan struktur bagi satu zarah oksigen. Antara berikut, yang manakah
benar tentang zarah itu?
I Nombor atomnya 8
II Nombor jisimnya 16
III Zarah itu merupakan atom oksigen yang neutral
A I dan II sahaja
B I dan III sahaja
C II dan III sahaja
D I, II, dan III
23 Nukleus atom 20 Ca terdiri daripada
I 20 proton
II 20 neutron
III 20 elektron
A II sahaja
B I dan II sahaja
C II dan III sahaja
D I, II, dan III
24 Antara berikut, yang manakah sifat bahan ion?
I Mengkonduksikan elektrik dalam keadaan pepejal sahaja.
II Mempunyai takat lebur dan takat didih yang tinggi.
III Biasanya wujud dalam keadaan cecair dan gas pada suhu bilik.
A I sahaja
B I dan II sahaja
C II dan III sahaja
D I, II, dan III
Pearson Malaysia Sdn. Bhd.

1-5

Bank Soalan BPS Tingkatan 4

25 Antara berikut, yang manakah adalah sama bagi unsur-unsur sepasang isotop?
I Bilangan proton
II Bilangan neutron
III Bilangan elektron
A I sahaja
B I dan III sahaja
C II dan III sahaja
D I, II dan III
26

Rajah 6
Rajah 6 di atas menunjukkan perubahan jirim bagi suatu bahan. Antara berikut, yang
manakah berlaku semasa perubahan jirim itu?
I Zarah-zarah membebaskan tenaga
II Daya tarikan antara zarah-zarah dilemahkan
III Zarah-zarah terbebas ke udara
A III sahaja
B I dan II sahaja
C I dan III sahaja
D II dan III sahaja
27 Antara berikut, yang manakah benar tentang pepejal?
I Zarah-zarahnya bergerak bebas
II Daya tarikan antara zarah-zarahnya adalah kuat
III Tenaga kinetik zarah-zarahnya bergantung pada suhu
A I dan II sahaja
B I dan III sahaja
C II dan III sahaja
D I, II, dan III
28

Pearson Malaysia Sdn. Bhd.

1-6

Bank Soalan BPS Tingkatan 4

Rajah 7
Bahan yang ditunjukkan dalam Rajah 7 di atas berkemungkinan besar ialah pepejal
I aluminium
II naftalena
III natrium klorida
A I sahaja
B II sahaja
C I dan II sahaja
D II dan III sahaja
29 Antara berikut, yang manakah sifat logam?
I Mengalirkan elektrik
II Tidak larut dalam pelarut organik
III Mempunyai daya tarikan antara zarah yang kuat
A I dan II sahaja
B I dan III sahaja
C II dan III sahaja
D I, II, dan III
30 Nukleus atom Cl terdiri daripada
I 17 proton
II 18 elektron
III 18 neutron
A I sahaja
B I dan II sahaja
C I dan III sahaja
D II dan III sahaja
Soalan Struktur
1

I
R

VIII
II

III

IV

VI VII

T
S

Rajah 1
Rajah 1 di atas menunjukkan Jadual Berkala dengan unsur-unsur berhuruf R, S, T, dan U.
Jawab soalan berikut dengan menggunakan huruf-huruf itu.
(a) Apakah yang diwakili oleh nombor Roman I hingga VIII?
___________________________________________________________________

Pearson Malaysia Sdn. Bhd.

1-7

Bank Soalan BPS Tingkatan 4

(b) Manakah antara unsur-unsur tersebut mempunyai bilangan proton yang paling banyak?
_________________________________________________________________________
(c) Satu daripada unsur tersebut tidak bertindak balas dengan unsur lain. Apakah unsur itu?
_________________________________________________________________________
(d) Dua daripada unsur itu boleh bergabung untuk membentuk sebatian ion. Pilih pasangan
unsur itu.
_________________________________________________________________________
(e) Jika atom unsur R mempunyai 11 elektron dan 12 neutron dalam nukleusnya, berapakah
nombor jisim unsur R?
_________________________________________________________________________
[5 markah]
2
Unsur
A
B
C
D

Nombor proton
Nombor nukleon
12
28
17
35
17
37
18
40
Jadual 1
Jadual 1 di atas menunjukkan nombor proton dan nombor nukleon bagi unsur-unsur A, B, C
dan D.
(a) Apakah yang dimaksudkan dengan
(i) nombor proton
______________________________________________________________________
(ii) nombor nukleon
______________________________________________________________________
(b) Tuliskan satu persamaan yang dapat menghubungkaitkan nombor nukleon, nombor proton,
dan bilangan neutron.
_________________________________________________________________________
(c)

(i) Berdasarkan Jadual 1, nyatakan dua unsur yang menunjukkan keisotopan.

_____________________________________________________________________
(ii) Berikan satu sebab bagi jawapan anda dalam (c)(i).
_____________________________________________________________________
[6 markah]

Pearson Malaysia Sdn. Bhd.

1-8

Bank Soalan BPS Tingkatan 4

Soalan Esei
1 (a) Apakah jirim?
[1 markah]
(b) Jirim boleh wujud dalam tiga keadaan iaitu pepejal, cecair, dan gas.
Bandingkan keadaan jirim pepejal dan gas dari segi
(i) susunan zarah,
(ii) daya tarikan antara zarah,
(iii) kandungan tenaga kinetik,
(iv) kadar resapan, dan
(v) kemampatan.
[5 markah]
(c) Dengan menggunakan Teori Kinetik Jirim, terangkan perubahan keadaan jirim bagi prosesproses berikut:
(i) peleburan
(ii) pembekuan
[4 markah]
2 (a) Apakah perbezaan antara proton, elektron, dan neutron dari segi cas dan jisim relatif?
[2 markah]
(b) Terangkan sejarah perkembangan model atom dari model Dalton hingga model BohrChadwick.
[8 markah]

Pearson Malaysia Sdn. Bhd.

1-9

Bank Soalan BPS Tingkatan 4

JAWAPAN BAB 2
Soalan Objektif

1C
6D
11 A
16 B
21 A
26 A

2B
7D
12 B
17 A
22 A
27 C

3B
8B
13 D
18 C
23 D
28 A

4B
9C
14 B
19 A
24 C
29 A

5A
10 A
15 D
20 B
25 B
30 C

Soalan Struktur
1 (a)
(b)
(c)
(d)
(e)

Kumpulan
U
T
R dan S/R dan U
23

2 (a) (i) Menunjukkan bilangan proton dalam sesuatu atom

(ii) Jumlah bilangan proton dan neutron dalam sesuatu atom
(b) Nombor nukleon = nombor proton + bilangan neutron
(c) (i) Unsur B dan C
(ii) Kerana kedua-duanya mempunyai nombor proton yang sama tetapi nombor nukleon
yang berlainan
Soalan Esei
1 (a) Jirim terdiri daripada zarah-zarah seni dan diskrit serta mempunyai jisim dan isi padu.
(b)
Sifat
Pepejal
Gas
(i) Susunan zarah
Tersusun rapat dan teratur
Tidak tersusun, zarah
terpisah jauh
(ii) Daya tarikan antara Sangat kuat
Sangat lemah
zarah
(iii Kandungan tenaga Rendah
Tinggi
)
kinetik
(iv) Kadar resapan
Sangat rendah
Sangat Tinggi
(v) Kemampatan
Tidak boleh dimampatkan
Mudah dimampatkan
(c)(i) Apabila pepejal dipanaskan, zarah pepejal akan menerima tenaga haba dan
bergetar dengan lebih cepat.
Tenaga kinetik zarah pepejal bertambah dengan kenaikan suhu.

Pearson Malaysia Sdn. Bhd.

1 - 10

Bank Soalan BPS Tingkatan 4

Pada takat lebur, zarah-zarah memperoleh tenaga haba yang mencukupi untuk
mengatasi daya tarikan antara zarah pepejal. Zarah terpisah dari kedudukan tetap dan
bergerak bebas.

(ii)

Apabila suhu diturunkan, zarah cecair akan kehilangan tenaga kinetik.

Gerakan zarah cecair menjadi lebih perlahan.
Daya tarikan antara zarah menjadi lebih kuat.
Pada takat beku, zarah kehilangan tenaga dan tersusun dalam kedudukan yang rapat
dan teratur.

2
Zarah subatom
Proton

Elektron

Cas
Positif

Negatif

Jisim relatif
1
1840 =

Neutron

Tiada

0.0054
1

(b) 1 Model Dalton (1808)

Atom ialah zarah yang keras, tidak dapat dibahagikan atau dimusnahkan.
2 Model Thomson (1900)

Atom ialah zarah pepejal yang mengandungi cas-cas positif dan negatif.
3 Model Rutherford (1912)

Atom terdiri daripada satu pusat yang bercas positif (nukleus). Di sekeliling nukleus
Pearson Malaysia Sdn. Bhd.

1 - 11

Bank Soalan BPS Tingkatan 4

ialah ruang kosong dan elektron-elektron (bercas negatif) mengorbit nukleus.

4 Model Bohr-Chadwick (1932)

Atom terdiri daripada nukleus yang mengandungi proton ( bercas positif ) dan
neutron (zarah tidak bercas). Elektron (bercas negatif) mengorbit nukleus.
Terangkan berdasarkan nota di atas.
Lukis rajah bagi setiap model.

Pearson Malaysia Sdn. Bhd.

1 - 12

Bank Soalan BPS Tingkatan 4