You are on page 1of 143

2016

aus;Zl;awmf&Sif
"rEkyemyckuLq&mawmfbk&m;BuD;

b'E aEmbmo r[max&f


a[mMum;awmfrlaom

"rMo0g'w&m;awmfrsm;-()
oA'geH "r'geH Zdemwd
]]tvSLtm;vH;k wkYw
d Gif w&m;tvSLonf

tjrwfqH;k jzpf\}

t&Sif tukov
dk f

ow0gr&Sad om todonfomvQif vkd&if;jzpfonf/

Page 3 of 143

Page 4 of 143

earm w b*0awm t&[awm ormorK'

"rm Eky emqk d w m


wu,f&w
Sd Jh "robm0awGukd "rtwkid f;trSef ododay;aewJh OmPfukd
ac:w,f/
ynwf r zwf ouf o uf a om y&rwf w &m;uk d wk d u f k d u f I w m
"rmEkyemyJ/
ynwf y&rwfukd txl;cGjJ cm;od&w,f/
y&rwfOmPfeJY MumMumaeEkid ftmif tavhtusifv
h kyfay;&w,f/

ow0gr&Sad om todonfomvQif vkd&if;jzpfonf/

Page 5 of 143

owXme ukov w&m;awmf


"rpum;? aeYwdkif;Mum;u
pdwfxm;azG;vuf? odOmPfxuf\

owXmeukovw&m;awmf

vIyf&if kyfyJ
vIyfwmu kyfyJ? tJvo
kd d/ ]ly yZmemwd} kyu
f kd odwmyJ/ vIyfwm ky?f vufvIyfvIyf
bmvIyfvIyf vIyf&ifyk yf /J ]0ga,m} xif&mS ;vkYd vIyfwm? 0ga,mt"duvkYad c:w,f/ kyfvYdo
k m
qkdvkduf? ][m ky}f kyfukdvnf;? yZmemwd - od\/ vIyfwm[m kyf? vlawG r[kwfbl;?
a,musfm;awG rdef;rawG r[kwfbl;? 0ga,mu vIyfwm/ olvnf; Nidrfraebl;? ]pvawm}
wkefvIyfwwfaomtm;jzifh vnf;aumif;/ ]pv} vIyfwm ky?f awmav;q,fxJrSmvnf; pvawm vkYd
ygw,f? vIyfwm[m vlr[kwfbl;? 0ga,m/ 0ga,mqkdwmkyfyJ? tJvq
kd &kd if emrlyy&dap'? 'd|d0dok'd
jzpfoGm;w,f? kyu
f kd odvu
kd fwm/
ly yZmemwd
t&ifwkef;uvkd vlawG a,musfm;awG rdef;rawGvkYd rodeJ/Y kyu
f o
kd dvu
kd fwm? ky?f wGef;wm
xk;d wmawmifw
h m wif;wm kyfy?J rvIyfbJvnf; raeEkid fbl;/ vIyfwm[m kyfyJ? jrwfpGmbk&m; uawmh
[mkyfwJh? ]wdlyH}? jrwfpGmbk&m;Iwm ]wd lyH}? ou'g*grf Iwmuawmh ]'HlyH}/ [mkyf

Page 6 of 143

vIyfw,f wGef;w,f xkd;w,f a&S;Iw,f oGm;w,f/ vIyfwmukdrS oGm;w,f xkdifw,fvkdY


jzpfoGm;w,f/ vIyfwm odvYk&d &Sd if xkid fwmawGa&m bmawGa&m tukefodawmh tJ'g ]ly yZmemwd}?
ly- kyu
f kv
d nf;? yZmemwd-od\/ bk&m;a[meJY uku
d fw,f/
lyork', yZmemwd
vIyfNyDqk&d if jzpfawmhwmygyJ? tJ'g ]ly ork', yZmemwd}? lyork',- kyjf zpfjcif;
ukv
d nf;? yZmemwd - od\/ kyfawGjzpfaew,f? kyfawG kyaf wG jzpfaew,f? ESpfckodNyD/ vlawGvYkd
rodeJ?Y a,musfm;awG rde;f rawG? EGm;awG ow0gawGvYkd rode?JY kyaf wG kyaf wGu jyKjyifwmuk;d /

Page 7 of 143

vIyfwmawG wGef;wmawG xkd;wmawG oGm;wmawG tJ'gawG jyKjyifvYkd ocFg&vkYd ac:w,f? ]oaA


ocFg&m tedpm } wJh 'Dvq
kd w
kd m? pifppfyk u
f q
kd u
dk wnf;f u tedpy ?J kyfvYdk qkq
d akd y;/ vIyfwm[m
kyyf ?J 0ga,mkyfyJ/
tJ'gukd 0ga,mkyfyJvYkd od&if ]ly yZmemwd} wJh kyu
f o
kd dw,f/ 'Dhjyif[mawG rode?JY
vlawG rodeJ?Y a,musfm;awG rode/JY azmif;wmawGvnf; kyyf /J
ydefwmawGvnf; kyfyJ? avSLwmvnf; kyfyJ? avxkwfwmvnf; kyfyJ? kyfvkdYyJ I?
rNrJwmawGa&m tukefygw,f? kyaf rhaew,f? xkid w
f mawGa&m kyyf ?J kyrf &Sb
d eJ YJ xkid fvYkrd jzpfbl;?
0ga,mu kyfuk;d / 0ga,mu vIyfvufNyD;awmhrS xkid &f wm? atmufacGNyD; txufurwfxm;awmh
xkid w
f mjzpfoGm;w,f? tJ'gky/f
tedpH wd cEm yuH
}tZwpdEdo
wdrm} wJhtZw BuH&jyK&w,f/ A[d' rBuHeJU?tZwkyfyJ ? ]ly yZmemwd}
kyu
f kd odwm? vIyfwmawGu kyyf /J NyD;awmh ]ly ork', yZmemwd}? kyjf zpfwmukd odw,f/
kyjf zpfaMumif;qkw
d mu ]uH? pdwf? Owk? tm[m&} aygh/ ]t0dZm ? wPSm? Oyg'gef} tJ'gaMumifh
kyfjzpfw,f? pdwfaMumifv
h nf; jzpfw,f? uHaMumifv
h nf; jzpfw,f? rsufc;Hk wkYd rsufv;Hk wkY[
d m uHaMumifh
jzpfwJ[
h m? rsufcGufwYk?d acsmwmvSwmwkYad ygh/ tJ'gvnf; kyyf ?J [mky/f jrwfpGmbk&m; qkw
d ,f
]wd lyH} wJ/h tJ'g lyuEm ac:w,f? lyuEmqk&d if ]tedpH wd cEm yuH} cEmqk&d if tedp jzpfoGm;NyD?
]tedp ocFwH} ocFw rkv
dY kYd jzpfwm ysufwm ygvmw,f/ vG,fvG,fav;yJ? tprlwnf ][mkyf}/
kyfukd odvkdufvkYd&Sd&if ]ly yZmemwd}/ kyfjzpfwmukd odvu
kd fvYkd&&Sd if vIyfNyD wk;d NyD jyifNy/D jyifcsifw,f
jyifNyD/ tJ'g kyjf zpfwmyJ/ ,m;w,f ukwfcsifNyD/ tJ'g b,folawGw;Hk q&mqk&d if ]ly ork',}
kyfjzpfwmyJ/ vlawGjzpfwm r[kwfbl;wJh? kyfj zpfwmyJ/ jzpfNyD;awmh 'D ,m;wmav;awG
vIyfwmav;awG[m NrJaeovm;vkYq
d akd wmh rNrJbl;/

lyeda &m"
jzpfNyD;&if ]lytw*Fr} kyfcsKyfoGm;wmyJwJh? tJ'gqkd oH;k ckodoGm;NyD? csKyfoGm;NyD? csKyfoGm;&if
]lyeda&m"} aygh/ kyfcsKyfoGm;w,f? vufvIyfvkdY jyifvkYd aemuftopfjzpfoGm;&if t&if[m csKyfw,f?
tJ'g ]lyeda&m"} oH;k ck odoGm;NyD/

Page 8 of 143

ly eda&m"*grded y#dy'
NyD;awmh ]ly eda&m" *grded y#dy'} wJ/h kyfcsKyfaMumifh tusifhuv
kd nf;? yZmemwd-od\/
tJ'DkyfawG[m csKyf&r,f? tJ'g bmwH;k qdak wmh orm'dXd? orm ouFyaygh? tck ododaewm
orm'd|?d BuHBuHay;&w,f ormouFy-kyfrSef;odawmh ormowdawGaygh/ vlrSefod&if ormowd
r[kwfbl;? rdpmowd/ vlawG acG;awG 0ufawG/ 0dyemeJYq&kd if rdef;rawG a,musfm;awG um;awG
bmawGaygh/ tJ'grdpmowd? trSwf&&if &kyu
f t
dk rSwf&rS ormowd-wpfckwnf; wpfcw
k nf;tJ'g
av;ckjzpfoGm;NyD? av;ckod&ma&mufoGm;w,f/
lytom'
NyD;awmh ]ly tom'}? kyfukd om,maew,fw?Jh ig;ck/ bmjzpfvYkd om,mrSef; rodbl;?
igom,mw,f olom,mw,fvYkyd J odaew,f/ pifppfawmh tJ'Dkyfukd pGNJ yD; ]okc? aomre}
jzpfw,fwJh? ig;ck/ ]rMunfheJY kyfawG} 'Dhjyif[mawGvnf ; kyfawGvkdYqkd&if rMunfhcsifbl;?
vlawGqd&k ifawmh Munfch sifw,f? tJ'g ork', jzpfoGm;w,f/
a&yufwmawG bmawGvnf; vIyfwmyJ? tJ'gvnf; kyaf wGvkdYI? rMunfch sifawmhbl;/
a&yufvkYd&S&d ifvnf; rcHjyif;eJ?Y kyfawGyJ/ a&[m q&mawmfbk&m;BuD; oGm;w,f? ]tmayg} kyfawGyJ?
rcHjyif;eJ?Y rqJeJ/Y yufwmvnf; vIyfvYkyd ufwm jzpfwm? rvIyfryuf&if rjzpfbl;? tJ'gawG kyfawG yJ?
kyaf wGukd Ekwfvu
kd fvYk&d &Sd if "gwfav;yg;om Ekwfvkduf? wpfavmuvH;k bmrSr&Sdawmhbl;/
yufw,fqw
kd mu orkwd? oauFwqkdwmu ynwfac:w,f/ oauFwynwf? a&ywfwm
r[kwfbl;? vIyfwm/ vIyfwmodvYk&d Sd&if kyfuo
kd dw,f/ kyfukd yufcsifw,f aysmfvYkyd wfcsifw,f?
a&ywf&wm aysmfw,f? a&yufcHxGufr,f a&yufcHxGuf&wmvnf; aysmfw,f/ tJ'gkyu
f pkd JNG yD; okc?
aomre jzpfw,f? kyu
f pkd JNG yD; bmjzpfw;Hk ..... (okc? aomre jzpfygw,fbk&m;)? tJ'g
]ly toma'g} wJ?h bmwJw
h ;Hk ...... (ly toma'gygbk&m;)? kyu
f kd om,mwm? vlawG
bmawG r[kwfbl;/
owXme ukoavm
tJ'g a,musfm;jrwf rdef;rjrwfjzpfr,fh tusif/h ]owXme ukoavm} wJ?h qkv
d u
kd fprf;...
(owXme ukoavm)? ckepfyg;aom Xme vdrmoGm;w,fwJh/ tckig;cka&mufoGm;NyD? kyfukd bmjyKvYkd
om,mrSef;odNyDvm; ..... (odygNyD bk&m;)? kyfupkd JNG yD; okc? aomrejzpfw,f/ rdef;rawG
a,musfm;awG ,lwmvnf ; tJ'gyJ / a&yufwmvnf ; tJ'gyJ / uwmawGvnf ; tJ'gyJ/

Page 9 of 143

qkw
d mawGvnf; tJ'gyJ/
,H lyH ed, (,H lyH ed,)? ,HlyH-tMuifkyfukd (,H lyH-tMuifkyfu)kd ? ed,-rS
D
(ed,-rD
S )? okc aomreH (okc aomreH)-okc aomreonf (okc aomreonf)?
a[mwd-jzpf\ (a[mwd-jzpf\)? "H-kyfupkd J
G jzpfaom okcaomreonf ("H-kyfukd
pG
J jzpfaom okcaomreonf)? ly-ky\
f (ly-kyf\)? toma'g- tom'w&m; rnf\
(toma'g-tom'w&m; rnf\)/ tJ'DkyfawGukd om,mae&ifw/Jh
tJ'g tom'w&m;vkdY qkdw,f? 'umrBuD;wkdY r[kwfbl;/ okc aomreuvnf; a0'em?
kyu
f vnf; lyuEm? a0'emuvnf; a0'euEm/ 'umrBuD;wkYd r[kwfbl;? [mkyf? [m
a0'em/ tJ'gjzpfoGm;w,f ysufoGm;w,f? tJ'g ig;ckajrmuf/ t&ifwkef;u igom,mw,f
igaumif;w,fvYkd tJvrkd w
S fwmaygh? r[kwfbl;/ okcaomreaMumifh kyu
f kd om,maewm/
'umBuD;wkdY xkid faewmawG[m kyfyJ/ ]0ga,m} kyfawGyJ? okcaomreawGaMumifh tJ'DkyfawGukd
om,maew,f? 'umrBuD;awGa&m 'umBuD;awGa&maygh / okcaomreqkdwm a0'em?
om,mwmu wPSm? tJ'g ig;ckajrmuf/
vIyforQ[m kyfa wGy g vl[mr&SdbJ
lyZmemwd qkpd rf; ..... (ly yZmemwd)? vufcsdK; ... ly ork', yZmemwd
(lyork', yZmemwd)? ]lyork',} kyfjzpfwm/ lyeda&m" yZmemwd (lyeda&m" yZmemwd) ?
vIyfwmav;awG r&Srd &Sd jzpfoGm;wm ]ly eda&m"}? ly eda&m"*grded y#dy' (lyeda&m" *grded
y#dy')? kyfcsKyfaMumif;tusifhukd vnf;aumif; (kycf sKyfaMumif;tusifhuv
kd nf;aumif;)? tJ'g
av;ck/ tJ'Dvdk orm'd|d? ormouFyav; vkyfay;rS csKyfw,f? odYrk Yk&d if rcsKyfao;bl;? vIyforQ[m
0ga,myg vl[m r&Sb
d J (vIyforQ[m 0ga,myg vl[m r&Sb
d J)? tJvq
kd rkd v
S nf; 'd|u
d vnf;
jyKwfOD;rSm/ vlawG &Sw
d ,fq&kd if 'd|d rjyKwfao;bl;? vIyforQ[m kyfawGyJvYkq
d rkd S vlawG jyKwfoGm;w,f/
vIyfw,fqkdawmh 0ga,maygh ? vIyfw,fqkd 'Dhj yif[mawG yx0D awaZm awGa &m
tmaygawGa&m tukef ygvmw,f/ vIyfw,f vIyfw,f owdxm;/ vIyfwmukd ]ork',? tw*Fr}
jzpfw,f ysufw,f/ 'g jrefrmvk?d ]kyf} 0ga,m jzpfysufaewm? Tck oGm;wm vmwmawGaygh/ jzpfwmu
lyork',? ysufwmu ly eda&m" oHk;ckjzpfoGm;w,f/ lytom' ig;ckjzpfoGm;w,f?
tom'qkw
d m om,mwm/ ]okc aomre} kyfukd pGNJ yD;awmh om,mawmh kyu
f o
kd m,mwm
jzpfoGm;w,fwJ/h

Page 10 of 143

ly tm'dea0g
tck a &yuf w mwk d Y ? a&yuf c H w mwk d Y ? aysmf w mwk d Y ? td r f a xmif j yKwmawG w k d Y ?
om;r,m;,lwmawGwYkd tJ'gkyfupkd JNG yD; okcaomrejzpfwm? lytom' ac:w,f/ 'gayrJh
b,fvkad umif;aumif; b,fvo
kd kcaomrejzpfjzpf olu tedp 'ku tewwJh/ ,H lyH ed,
qkpd rf; ..... (,H lyH ed,)? okc aomreawGuawmh tom' ac:w,f/ a,m ly
(a,m ly)? tedpm 'kum tewm (tedpm 'kum tewm)? t,H ly tm'dea0g (t,H
ly tm'dea0g)? tJ'D tedp 'kuawG ae&mwkid f;ygw,f/ tJ'D[m kyf&JUtjypf? tm'de0 ac:w,f?
ajcmufckjzpfoGm;w,f/
ly ed&PH
kyu
f kyd ,fjcif;wJ?h qE&m* y[meH (qE &m* y[meH)? qE &m* 0dead ,m (qE &m*
0dea,m)? t,H ly ed&PH (t,H ly ed&PH)? tJ'Dkyftay:rSm qE &m*uko
d m
y,fvku
d fwJ?h tJ'g kyfrSvGwfajrmufoGm;wmyJw/Jh vIyfwt
Jh ay:rSm qE &m* &Sdaew,f/
vufcsdK;prf; ......
1/

ly yZmemwd (ly yZmemwd)

2/

ly ork', yZmemwd (ly yZmemwd)

3/

ly eda&m" yZmemwd (ly eda&m" yZmemwd)

4/

ly eda&m" *grded y#dy' yZmemwd (ly eda&m" *grded y#dy' yZmemwd)

5/

ly tom' yZmemwd (ly tom' yZmemwd)

6/

ly tm'de0 yZmemwd (ly tm'de0 yZmemwd)

7/

ly ed&P yZmemwd (ly ed&P yZmemwd)

t,H owXme ukoavm (t,H owXme ukoavm)/


Owr yk&da om Ow r xd
tJ'D owXmeckEpS yf g;rSm vdrmvk&dY d&S if a,musfm;jzpfjzpf rde;f rjzpfjzpf Owryk&ad omvkYd

Page 11 of 143

ac:w,fwJ?h a,musfm;jrwf rde;f rjrwfvYkd ac:w,fw?Jh tJ'g v,fwDq&mawmfu Owryk&o


d
'D y eD u srf ; vk d Y& S d w ,f ? v,f w D q &mawmf a&;wm/ jrwf p G m bk & m;u cE 0 * o H , k * f r S m
owXmeukoavm vkYd jrwfpGmbk&m; a[mwm/ a,m*DawG tJ'Dtwkid ;f jzpf&r,f/ b,fa,m*Drqdk
tJ'D ckESpfyg; vdrmrS ]Owr yk&do} a,musfm;jrwf? ]Owr w}d rdef;rjrwf? tJ'g t&d,m jzpfoGm;w,f
bk&m;omoemawmfrSmwJh/ tJ'Davmufxdatmif BudK;pm;&r,f? tck a&wufNyD;vm; ....
a&vku
d fprf;/
tJ'D ckESpfyg;odatmif vkyf&r,f? rcufygbl;? odNyD;om;yJ/ kyfqv
kd Ykd&&Sd if rNrJbl;? 0ga,m aygh/
vIyfwmawG oGm;wmawGuvnf; kyf? vlawGom rvkyfe?JY kyfomvkyf/ tJ'D kyfBuD;uvnf; csKyfa&m
edAmefvnf; a&mufa&m orm'd|deJ Y ormouFyomvkyf? orm 'd|du rNrJwm odayhap?
olYom,mwma&m odayhap? om,mwmawGvnf; tedp 'kuxJ oGif;ypf? tm'de0/ tedp 'ku
tew tokb awmav;q,fxdatmif/ ]pv? yb*Fk} ysufwmawG odatmif wkefvIyfwmawG?
tJ'g kyfyJ/ 0ga,mqkw
d mvnf; kyfyJ? yx0Dvnf; kyfyJ/
'DomoemawmfrS m tJ'DckESpfyg;ukd EdkifrS t&d,mjzpfw,f
OmPfiHkEkdifoavmuf vkyf&w,f? tm;wif;/ 'DomoemawmfrSm tJ'D ckESpfyg;ukd EkdifrS
t&d,mjzpfw,f/ jyefa&vku
d fprf; ..... (ly yZmemwd? ly ork', yZmemwd? ky eda&m"
yZmemwd? ly eda&m" *grded y#dy' yZmemwd? lytmom' yZmemwd? ly tm'de0 yZmemwd?
ly ed&P yZmemwd? t,H owXme ukoavm)/ tJ ckEpS yf g;rSm vdrmw,f/ kyrf mS ckEpS yf g;
vdrmovkd a0'emvnf; ckEpS yf g; vdrm&w,f? onmvnf; ckEpS yf g; vdrm&w,f? ocFg&vnf;
... a0'emonmrS <uif;wJh apwodwfawGuv
kd nf; vdrm&w,f? ]0dnmPf} tckodaewJ[
h mvnf;
0dnmP yZmemwd qkv
d u
kd fprf; ..... (0dnmP yZmemwd)? 0dnmP ork', yZmemwd
(0dnmP ork', yZmemwd)? 0dnmP eda&m" yZmemwd (0dnmP eda&m" yZmemwd)?
0dnmP eda&m" *grded y#dy' yZmemwd)? 0dnmP tom' yZmemwd (0dnmP tom'
yZmemwd)? 0dnmP ed&P yZmemwd (0dnmP ed&P yZmemwd)? t,H owXme
ukoavm/
tJ'g 0dnmPfrSmvnf; 'DvkdyJ? a0'emrSmvnf; 'Dvykd J? onmjzpf&if a,musfm;awG rdef;rawG
trSwf&vkYd onmjzpf&ifvnf; tJ'DckESpfyg;&Sdw,f/ cGeif g;vD (35 yg;yg bk&m;)? ig;u cEmig;yg;?

Page 12 of 143

cGeu
f owXme? ig;u bmwH;k ..... (cEmig;yg;yg bk&m;)? cGeu
f ..... (owXmeyg bk&m;)?
cGeif g;vD ... (35 yg;yg bk&m;)/
oGm;&if;vm&if ; ESv Hk;oGi f;
tJ'gawGeJY a&S;wkef;u bk&m;jzpfw,f? &[EmawG jzpfukefMuw,f/ tcka,m*DawG tJ'D[m
vkw
d ,f? tJah vmufBudK;pm;ay;&w,f? 'g bmrSrcJ,Of;bl;/ oGm;&if;vm&if; ESvHk;oGif;? orm'd|deJY
ormouFy? ormowdvnf; ygoaygh/ cEmawG trSwf&&if ormowd? tJ'gBudK;pm;ay;? aeYrtdyf
nrtdyf/ igwkYdt&ifwkef;u i,fi,fwkef;u uav;uwnf;u tJ'D ]Owr yk&do 'DyeDusrf;}
v,fwDq&mawmfhusrf;awG tukefzwfzl;wmyJ? 'gayrJh tJvkdrajymwwfbl; rodbl;? tckrS
ajymwwf w m OmPf u tJ ' Du k d a&mufv k d Y / a,m*D a wG v nf ; OmPfa &muf &if tJ ' D v k d ajymwwf
vkyfwwfw,f? tJvv
kd nf; vkyfwwfuikd fwwfa&m w&m;vnf; [efwmyJ? ckESpfckBuD; awmif em;vnfaygh
r[efbJ aeyghrvm;? tJvBkd udK;pm;ay;vku
d f? uk,
d fh[muk,
d f AvmpmtkyfxJ csa&;vku
d f/
OmPfawGjzmoGm;awmh uda vomawG u rvmawmhbl;
0ga,mwpfckav;yJ vdrmOD;? yx0Dvnf; vdrmOD;? Oyrm acgif;BuD;ukid fMunfhygOD; rrmbl; vm;
(rmygw,f bk&m;)? rmwm ..... bmwH;k (yx0Dyg bk&m;)? at; .... tJ'gkyyf ?J kyu
f kd
acgif;vkYd rodeJ?Y rmwmuko
d d&if ]ky yZmemwd}? rmwmBuD;u rmrmNy;D raebl;vm; ... (aeygw,f
bk&m;)? tJ'gawGu ]ly ork', yZmemwd}? tJ'D rmrmBuD;uvnf; csKyf csKyfaewmyJ?
acgif;BuD;uvnf; csKyf csKyfaewmyJ? 0ga,mvkyd J? tJ'gaMumifh ]ly eda&m" yZmemwd}? acgif;BuD;u
rmw,f rmwmBuD;uvnf; tedpy J 'kuyJvYkd qkq
d kdaewmu bmwH;k qkad wmh ]ly eda&m" *grded
y#dy' yZmemwd} av;cka&mufoGm;aygh/ ]ly tom' yZmemwd} acgif;BuD;pGJNyD; acgif;BuD;u
MunfwmBuD;awG r&Sb
d l;vm; ..... aysmfwmawG? tJ'gawGu lytomyyJ/ bmrS rcufawmhbl;/
wpfck odvkduf&if tukefOmPfawG jzmoGm; w,f? OmPfawGjzmoGm;awmh udavomawGu
rvmawmhbl;? kyaf wGu ckEpS Xf meyJ vdrm aygh? b,fEh ,
S fvkyf a,musfm; rde;f ru vmawmhrwHk;/
&m*u vmawmhrwH;k ? tJ'D ckEpS Xf merSm rvdrmvkYdomvQif vmwm/

wPSmbuf ra&mufa peJY


acgif;BuD;udk bmjyKvkYd om,mwH;k .....? ,H lyH ed,qkdprf; ..... (,H lyH ed,) okc
aomreH (okc aomreH)? t,H ly toma'g (t,H ly toma'g)? ,H lyHtMuifkyfukd? ,H lyH - tMuifyx0Dukd? ed,-rSD okcaomre- csrf;omjcif; 0rf;ajrmufjcif;onf?

Page 13 of 143

OyZw-d jzpf\/ w-xkt


d Muifkyfukd pGJ? okcaomre - jzpfjcif; onf? ly-ky\
f ? toma'gom,mjcif;rnf\/
tJ'D okcaomreukd rom,meJY? 'g aumif;&if aumif;w,faygh? csrf;om&if csrf;omw,f?
wPSmbufukd ra&mufapeJY? kyfudkrSDNyD;awmh csrf;omwJh[m/ tJ'gukd tom'jzpfaew,f? tJ'g
tukefyg tukefyg/ avmuDawGeYu
J awmh ..../ kyu
f pkd J
G om,mwm? rmwm yx0D/
acgif;uvnf; acgif;ukpd w
GJ myJ? ud,
k fBuD;uvnf; ukd,fBuD;pGJwmyJ? tJ'gawG pGJNyD;okc aomre
jzpfw,f/
tedp 'ku tewa wG odrS tm'de0jzpfw,fw Jh
tJ'D[m rom,mawmhbl;? oluvnf; tedp 'ku tew tokbawGyJvkdY qkv
d u
kd fwt
Jh cg
usawmh rom,mawmhbl;/ tJ'g tm'de0 jzpfoGm;a&m? aemufawmh tJ'D[mawGukd qE&m*awG
y,fvdu
k fa&m? tJ'DkyfBuD;u vGwfoGm;a&m? tJ'g edAm ef a&mufoGm;w,f? tJ'g ckEpS Xf me/
]a,m ly tedpH 'kuH tewm t,H ly tm'dea0g}? kyfBuD;[m tedp 'ku
tewuvG&J if bmrSrjzpfygbl;/ uk,
d t
fh vkv
d u
dk fwm r[kwfygbl;? tMuifkyfudk pGNJ y;D okcaomre
jzpfNyD;awmh tJ'D okcaom revnf; tedp 'ku jzpfoGm;wmygyJ/ tJ'gaMumifh tedp 'ku[m
ky&f UJ tm'de0wJ?h bm&JU tm'de0wH;k ...... (ky&f UJ tm'de0ygbk&m;)? tJ'Dvkd tedp 'ku
tewawGodrS tm'de0jzpfw,fwJh/ okYrd Ydv
k Yd&k &Sd if tJ'Dkyfukd okcaom reyJ jzpfaerSmyJ/
tJ'D owXmeeJY jynfhpHkN yD;awm
bk&m;u a,musfm;jrwfB uD ; h
jzpfoGm;w,f
okc aomreu vlcsrf;om omjzpfwm r[kwfbl;? qif;&JwJh aumif;pm;wJo
h lawGvnf;
kyu
f kd okcaomrejzpfwmyJ? acG;awGa&m jzpfwmyJ? wpfavmuvH;k vnf; rsufEmS rvku
d fbl;
tJ'DowXmeu/ bk&m;&JU owXmeuvnf; tJ'DowXmeyJ? 'gaMumifh ]aAm"dyif owm[?

Page 14 of 143

tZygv owm[} tJ'D kycf Ek pS yf g;ukd vdrmatmif vkyfwmyJ? tJ'gvnf; owXmeac:w,f?


tJ'DowXmeeJY jynfph NHk yD;awmh bk&m;BuD;u a,musfm;jrwfBuD; jzpfoGm;w,f? tcl a,m*DawGvnf; tJ'D
ckEpS ?f tJ'D ckEpS cf o
k m.....? &NyD r[kwfvm; .....? qkv
d u
kd fprf; &&if .... (ly yZmemwd/
y/ ly ed&P yZmemwd)/
tJ' gyJ ? qE &m*uk d y,f Ek dif wJh tqif h a&muf oGm ;vk dY& Sd &if ]]Ow r yk& do}}? tJ 'g
b,foluar;wH;k qkad wmh &Sifom&dykw&mar;vkYd jrwfpGmbk&m;a[mwm? cE0* oH,k*f/ tJ'gukd
v,fwDq&mawmfu Ow& yk&o
d 'DyeDusrf;qkNd yD;awmh tJ'D[m ckEpS cf u
k dk vdrmatmifqNkd yD;awmh
a&;w,f/ aemuf rkd;if;w&m;awGvnf; tJ'Da,m*DawG tJ'Dw&m;awG vkyfw,f/ rqk;d bl;/
tJ'Dwkef;u wkdu
Y 10 ESpo
f m;avmufyJ &Sdao;w,f rkd;if;wkYd ay:wkef;uawmh/ tck 60? 70?
80 avmufusrS tJ'D[m em;vnfvmw,f? a,m*D 'umrBuD;wkYu
d awmh tckuwnf;u pNyD;awmh
vkyfr,fqk&d if aemifig;ESpf ajcmufESpfq&kd if tJ'Da,m*DawG yxrwef;jzpfoGm;w,f? tJvkdrSwfxm;/
a,m*Da wG OmPftvGefus,fyGm;w,f
b,fXmerqkd tJ'Du ....? 'Duawmh tvGwfqakd wmh bmrajym nmrajym ygwDawG 0g'awG r[kwfbl;? 'Duawmh jrwfpGmbk&m;a[morQ tukef....? "mwfqkdvnf;"mwf?
bmqkv
d nf;bm tukefvkyfvu
kd fawmh us,fyGm;oGm;w,f? urXmef;awG/ "rmEkyem? tck
owXme ukov tJ'gawG[m yxrwef;a,m*DawG OmPftvGefus,fyGm;w,f? tJ'gaMumifh
aemiftESpf 20 qd&k if awmfawmf [efoGm;r,f[
h mrsdK;/
qE&m* y,fvdkufw m tajymawG vGwfoGm;w,f
wkYd .....10 ESpfom;wkef;u Mum;cJ&h wJh tJ'DowXme ukov/ tJ'g 0dyem owXme?
jrwfpGmbk&m;vnf; w&m;vkyf&if;rwfwwf owXmeukov tJ'D[mukd vkyfwmyJ? 'gaMumifh
ly yZmemwd-vIyf&if xkid &f if kyfyJ/ vlr[kwfbl; tJvrkd w
S fxm;? acgif;vIyfw,faemf kyo
f dvu
kd f?
vIyfw,fvdkY odvu
kd f? pum;ajymcsif&ifaemf pum;ajymwmawG kyfy?J tJ'gjzpfoGm;wm csKyfoGm;wm
odvku
d f? ajymcsifw,fq&kd if okcaomre jzpfawmh tom' odvu
kd f? ajymwmvnf; tedp 'kuyJ vkYd
odvku
d f&if tm'de0 jzpfoGm;w,f/ NyD;awmhrS rajymcsifawmhygbl;[,f qkad wmh qE &m* y,f vku
d fwm
tajymawG vGwfoGm;w,f/ tJvkd tJ'D ckEpS fyg;vnf; tJ'DoabmrsdK;? yx0Dvkyfvnf; jzpfw,f?
acgif;BuD;u rmw,f? 'l;awGu rmw,faygh? NyD;awmh aygifawG AkdufawG aysmhwmawG uvnf;

Page 15 of 143

yx0Dy?J tJ'D yx0Dukd pGNJ y;D okcaomre jzpfwm/ 'umrBuD;wkYd csrf;omwm r[kwfbl;? 'umBuD; wkYd
csrf;omwmr[kwfbl;/ tJ'DkyfBuD;aMumifh csrf;omwm? tJ'DkyfBuD;udk om,mwm jzpfoGm; w,f?
tom'jzpfoGm;w,f? tJ'D[mawGvnf; tedp 'ku tewyJqkdawmh tm'de0 jzpfvmNyD/
tm'de0jzpfvmNyDqakd wmh aemufvGwfu
Hk awmh qE&m* y,fvu
kd fyHk J &Sad wmhw,f/ bmrS
cJ,Of;wmvnf; r[kwfbl;? em;vnfwt
Jh cgus vG,fvG,fav;yJ? 'gayrJh atmifrm .... cJ,Of;&if rod
awmfawmfc,
J Of;wm/ ]qE &m* y[meH} kyo
f m qE&m* r&Sed YaJ wmh? okc aom re awGvnf;
kyfpGNJ yD;awmh jzpfwmawGyJ? wPSmawGa&m bmawGa&m kyfr&Sjd zpfovm; ... (rjzpfygbl;) ? edAmefrSm kyf
&So
d vm; .... (r&Syd gbl;)? tJ'gaMumifh ed&P jzpfatmif vkyf&w,f? OmPfawGxkwf/ ckESpfck
vkyfwufyvm;/
OmPfB uD;BuD;eJ Y tvTwfv ky fa y;
a0'e yZmemwd qkpd rf; .... (a0'e yZmemwd)? NyD;awmhaum ..... (a0'em
ork', yZmemwd)? NyD;awmhaum .... (a0'em eda&m" *grded yZmemwd)? NyD;awmh ....
(tom' yZmemwd)? NyD;awmh ..... (a0'em tm'de0 yZmemwd)? NyD;awmh ..... (a0'em
tm'de0 yZmemwd)? NyD;awmh (a0'em ed&P yZmemwd)? ,H a0'em-tMuifa0'emuk?d y#dppGJ? edm,-rSD? okc aomreH - okcaomreonf? a[mwd-jzpf\/ t,Ha0'emukpd GNJ yD; okcaomrejzpfwmukdyifvQif a0'emtom' om,mwmjzpfoGm;w,f/ tJ'g
wPSm jzpfoGm;wmyJ? [kdu a0'emu wPSmrul;bl;qkdwm tJ'D[mav; tom' rjzpf&if
wPSm rul;bl;bJ? 0dyemw&m;awG tJ'DxJ tukef0ifwmyJ? "rmEkyemawGa&m owXme
ukovawGa&m/ OmPfBuD;BuD;eJY tvTwfvkyfay;/
onmrSDN yD;awmh qE&m*awG jzpfwm
onmqkpd rf; .... (on yZmemwd? onm ork', yZmemwd? onm eda&m"
yZmemwd/ y/ onm ed&P yZmemwd)? ed&Pqkw
d mu qE&m*ukd y,f&wmaemf?
onmrSND yD;awmh qE&m*jzpfw,f/ 'gvnf; bmrScufwmr[kwfbl;? 'umeJY 'umrBuD;eJYawGaY wm
onmygrS umronmyJ? tJ'g onmrSND yD;awmh qE&m*awG jzpfwm? tJ'gav; y,fvu
kd fvYk&d Sd&if
qE&m* 0dea,mqk&d if ed&PjzpfoGm;wmyJ? onm&JUed&PjzpfoGm;wmyJ? tJvu
kd kd rodbl;/

Page 16 of 143

wkYdt&ifwkef;u tbkd;BuD;tkd tr,fBuD;tkad wG 70? 80 wkid fatmif cspfwkef;? aowm awmifrS


ighom;awG r&SufEikd af wmhbl; qkNd yD;awmh olu kd;ajrusaygif;zkdY qdNk yD;awmh opm qkv
d mcJw
h muk;d uG?
[kyd ufvufBuD; oeyfcg;awGeJY 'umrBuD;ukd tokbvdrf;xm;wm .... ighom;awG r&SuEf kdifawmh
tJ'D'umrBuD;eJY zuftdyfw,f/ tedp 'ku/ 70? 80 awG/ bmrSwfvYkw
d ;Hk ....? tck uyd,
awGvnf; tJvkd oGm;rvkyfeJY [kwfvm; ...... 70? 80/ awG/
ocFg& yZmemwd qkpd rf; ..... (ocFg& yZmemwd? ocFg& ork', yZmemwd/ y/
ocFg& ed&P yZmemwd)? tJ'grS a,m*DawG vdrmoGm;w,f? wkidY ,fi,fwkef;u [mawG?
tckrv
S nf; odatmifajymwufw,f/ tckvnf; ajymwufvYkd qufvkyf qufvkyf? vlawGvnf;
odatmifvkyfay;? ajymay;/
tckr Sb J owXme ukovukd Mum;&awmhw,f
0dnmP yZmemwd ... (0dnmP yZmemwd? 0dnmP ork', yZmemwd/ y/ 0dnmP
ed&P yZmemwd)? tckjrifwmawGvnf; 0dnmPfawGaemf? Mum;wmawGvnf; 0dnmPfawG?
0dnmPuEmawG? tJ'D0dnmPfawG&JU ork',ukd od&r,f? tckjrif&if jrifw,fvkdY od&r,f/ tvGef
OmPfaumif;wJ[
h m? 0dnmPfcsKyfoGm;wmawGa&m? Oyg'f XD bif csKyf&r,f? tckMum;wJ[
h m csKyf &r,f? 'g
0dnmPf&UJ eda&m"yJ? Mum;wm 0dnmPf&JU ork',yJ? Mum;wmcsKyfoGm;NyD; eda&m"yJ?
tJ ..csKyfvku
d fw,fuGvkdY odvu
kd fwm[m orm'd|du eda&m" *grded y#dy'yJ? 0dnmPf csKyfwm/
]0dnmP tom'} w&m;uvnf; Mum;vkdYaumif;vdkufwmqkd ? tom'jzpfoGm;wm?
raumif;eJY/ Mum; .....Mum;Hyk J xm;? qk;d vku
d fwmqkNd yD;NidK;roGm;eJY? tJ'g tm'de0jzpfoGm;w,f?
0dyemqkw
d m tJvykd ?J oGm;&if;vm&if; ESv;Hk oGif;&w,f? tJ'ga&S;wkef;u bk&m;OmPfawG/ cE
0*oH,k*f &Sio
f m&dykw&mar;vkYd jrwfpGmbk&m;a[mwJw
h &m;? olwYkv
d nf; odwm? aemuf v,fwD
q&mawmfwkYd tESpf 2000 ausmfrS v,fwDq&mawmf? a[m ... tckrSbJ owXmeukovukd
Mum;&awmhw,f/
uJ awmfMuOD;pkd/Y om"k .... om"k ..... om"k ......./

Page 17 of 143

trSm;eJYUtrSefbk&m;qkdOmPf? trSm;ukd trSefrvkyfeJY


w&m;qkd emrfkyfuGJY? [efrvkyfeUJYawmh
uHjyKwfatmifBudK;pm;Mu/

eHeufcif;w&m;awmfrsm;

ow0gr&Sdaom todonf omvQif


vdk&if; jzpfonf/

Page 18 of 143

pdwfudk odvQufItHhw&m;awmf

pdwy#doHa0'D
tck[mu [d.k .Zmwd. Z&m? r&Pac:w,f/ 0dygwf tAsmuwkyfac: w,f/
xGufav0ifavINyD;awmh tAsmuwkyfac:w,f/ 0dyguf tAsmuw/ ukov
dk fvnf; rjzpf
ao;bl ; ? tuk o d k v f v nf ; rjzpf a o;bl ; / tck rsuf p d a wG j rif a ew,f ?
ESmacgif;avSLaew,f / tJh' g 0dygwf ? vlr[kwfbl; / a,musfm;rdef; r r[kwfbl;/
bmac:wH;k ajymprf;... (0dyguf tAsmuw kyyf gbk&m;)/ 0dyguftAsmuwkyaf c:w,f/ tJ'h v
D dk
ajymay;rS q&mu ajymay;rS vnf; odw,f/ odYrk Ydv
k Yd&k &Sd if vlawG a,musfm;awG rde;f rawGvYdk
rSwfaew,f/ vlawG a,musfm;awG rde;f rawGvYdk rSwfawmh pdwfq;dk w,f/
tJ'h gaMumifh ]]pdwy#doHa0'D}} qdpk rf;... (pdwy#doHa0'D)? pdwfudk odvQuf (pdwfudk odvQuf)?
pdwfu b,fvBdk uD;wH;k qdw
k m odNyD;awmh tJv
h dk SL&w,f/ ]]pdwfuo
dk dvQufSLtH}h } qdpk rf;...
(pdwfudo
k dvQufSLtH)h ? 'grS pdwfrqd;k bl;? qdk;w,fqdkwm odw,f/ odkYrYdpk dwfu xGufNyD;
qd;k ypfvdu
k fwmyJ/ bmvdYw
k ;Hk qdak wmh vlawGrSwfvYdq
k dk;w,f/ vlawGr&Sv
d dkY rrSwfbl;qdk&if pdwfu
rqd;k awmhbl;/ tJ'h g eda&m"opmac:w,f/

pdwocFg&
pdwfqdk;rSjzifh uJ... okcvm; 'kuvm; ajymygOD;... ('kuygbk&m;)/ 'kuopmBuD; tJv
h dk
opmudk odw,f wpfcgwnf;/ pdwfrqd;k bl;qdak wmh okcvm; 'kuvm; (okcygbk&m;)/ edAm ef
jzpfoGm;w,f/ tJh'g 0dyguftAsmuwBuD;u [dkbuf rqufatmiffvdkY/ pdwfu bmjyKvYdk
qd;k wH;k qdak wmh ]]onm}}? ]]onm}} uolawG? igawG rSwfw,f/ olawG? igawG rSwfwm b,folw;Hk
(onmygbk&m;)/ onm ac:w,f/ NyD;awmh olawG? igawGjzpfawmh oluajym vdu
k fawmh ud,
k rhf Sm
rcHjyif;bl;vm;? cHjyif;ovm; (cHjyif;ygw,fbk&m;)/ cHjyif; wmu a0'em jzpfoGm;w,f/
]]onmeJaY 0'em}} bmac:w,f... (onmeJaY 0'em)? tJ'h gudk ]]pdwocFg&}} ac:w,f/
bmac:... (pdwocFg& ac:ygw,fbk&m;)/ pdwfudk pdwfq;dk atmifvnf; vkyfwwfw,f?
pdwfaumif;atmifvnf; vkyfwwfw,f/ ]]tJ'D onmeJU a0'emu}} tJv
h [
dk mawG rodawmh
igpdwfqd;k w,f? olpdwfq;dk w,feJY 'Dvdk jzpfwm/ igvnf; r&Sb
d l;? olvnf; r&Sad wmh

Page 19 of 143

pdwfu rqd;k bl;/ ig? olawG&dv


S Ydpk dwfqw
dk m/ tJhvdk pdwfqw
dk mbmvdYk pdwfqdk;wH;k qdkawmh
]]pdwocFg&}} rodvdYk qdpk rf;... (pdwocFg&udkrodvYd)k /
]]pdwocFg&}} qdkwm ygVdvdk pdwfudk jyKjyifwwfwJh[mud k ac:w,f/ pdwfudk
jyKjyifwwfwm b,folwHk;...]]onmeJaY 0'em}} pdwfujdk yKjyifwwfwm b,folwHk; (onmeJY
a0'emygbk&m;)/ onmqdw
k m b,folwHk;...]]ol ig}} rSwfwm/ ighorD;? ighom;awG? ighOpm awG
tJv
h dk rSwfxm;wmawGu pdwfudk jyKjyifwJh pdwocFg&? bmac:wH;k ... (pdwocFg&yg bk&m;)/
ighpuLawG? igha<u;awG? olyY u
dk fqHawG? ighyu
dk fqH b,favmuf&Sd b,f0g&Sd tJ'h gawGu bmwH;k
...]]onm}}? ]onm} usawmh aumif;p&m&Sd aumif;oGm;NyD;awmh qdk;p&m&Sd qd;k roGm;bl;vm;
(qd;k oGm;ygw,fbk&m;)/ tJ'h g bmwH;k (a0'emygbk&m;)/
tJ'h D ]]onmeJaY 0'em}} u bmvkyfwwfowHk;...(pdwfudk jyKjyifwwfygw,fbk&m;)/
pdwfudk jyKjyifwwfawmh bmac:wHk; (pdwocFg& ac:ygw,f)/ ]]pdwocFg&udk odvQuf It}Hh }
qdpk rf;... (pdwocFg&udk odvQuf It)Hh avIvnf; tJv
h dk I&w,f/ tMurf;jyif; Iawmh
pdwfNidrfHyk J &Sdw,f/ tJv
h o
dk drS opmav;yg;a&m wpfcgwnf; odw,f/ uJ...avIaewm
bmopmwH;k ... ('kuopmygbk&m;)/ ]]rIe[
JY }Jh } qdv
k Ydk &ovm;.. (r&ygbl;bk&m;)/ bmjyKvYdk
r&wH;k ...(tewrYdv
k Ydyk g bk&m;)/ tewqw
dk mu ocFwvnf; tew&dw
S ,f/ tocFwuvnf;
tew&Sw
d ,f/ ]]tedpa umif}} yxrwef; OmPf aumif; atmif vkyfaewm/ tJ'h g
yd#uwfOmPfawG/
tckrS xkwfajymwmyg/ i,fi,fw;Hk u tJ'h gawG oifc&Jh w,f 'gayr,fh 'Dvdk rodbl;/
pdwfBuD;u b,fvadk ew,f od&JUvm;...rodbl;/ tdyfaewH;k u od&JUvm;... (rodygbl;
bk&m;)/ rtdyfawmh rodbl;vm;... (odygw,fbk&m;)/ odwmubmwH;k ... ]]pdwfBuD;}}
]]pdwfBuD;}}? odwmu bmwH;k ...(pdwfyg)/ ]]pdwfwyd#doHa0'D}} ygVdeu
JY u
dk fatmifvdkY pdwfuvnf;
emrfygyJ/

pdwy#doHa0'D tmodmrd
pdwy#doha0'D (pdwy#doHa0'D)? pdwfudk odvQuf (pdwfuo
dk dvQuf)? tmodmrd
(tmodmrd)? 0ifoufudk ItHh (0ifoufudk t
I Hh)? 0ifoufudk I&w,f pdwfudkodNyD;/ tJv
h dk
IawmhrS pdwfBuD;u b,fvBdk uD;aewH;k ... NidrfNidrfBuD; odaew,f/ NidrNf idrBf uD; odwm
bmpdwfwH;k ... (0dygufpdwfygbk&m;)/ 0dygufpdwfac:w,f/ ukov
dk fpdwfudk odw,f r[kwf

Page 20 of 143

vm; ... o'gw&m;av;eJY vSLcsifwrf;csifav;eJY bkef;BuD;ausmif;vm&if MunfMunfvifvif av;eJY/


MunfMunfav;eJYjzpfwm bmpdwfw;Hk ...(ukov
dk fpdwfygbk&m;)/ aemufaemuf
usLusLav;eJYjzpfwm bmpdwfw;Hk ...(tukov
dk fpdwfygbk&m;)/ NidrfNidrfav;aewJph w
d fu
bmpdwfwH;k (0dygufpdwfygbk&m;)/ tJv
h dk ]]pdwfuo
dk dvQuf SLtHw
h /Jh
'Dhjyifa ,m*Da wG pdwfrodbJeJY t&rf;S laewm r[kwfbl;vm;.../ pdwfu
bmvkyfwwf owH;k ... qd;k wwfw,f/ qd;k wm bmpdwfw;Hk ...(tukov
dk fpdwfygbk&m;)/
tukodv
k fpdwfu bmwH;k ... ]]ocFg&}}? t0dZmyp,m (t0dZmyp,m)? ocFg&mxJ ygw,f/
w&m;qdw
k mu tJv
h x
dk idk frS tJv
h dk odrS odw,f/ odYrk dYk rodbl;/ Nidrf;wmav;yJ odw,f/ awmfMum
qd;k p&m&S&d if qd;k vmwm/ tJ'h g ]]pdwf ...pdwf}}/
tJv
h dk pdwfudo
k dvQuf SLwm b,fvadk c:owH;k ...]]pdw y#doHa0'D}} (pdwy#doHa0'D)
tmodmrDwdoduwd (tmodrDwd oduwd)? ]]pdwfuo
dk dvQuf SLtH}h } (pdwfudk odvQuf
SLtHh) ? pdwf u b,fvdkpdwfqdkwmodN yDvm;... (odygNyDbk&m;)? pdwfu bmvkyfwwfw;Hk ...
(qd;k wwfygw,fbk&m;)/ qdk;&ifbmpdwfw;Hk ... (tukov
dk fpdwfyg bk&m;)?
MunfvifvdYkaumif;vdY&k &Sd if bmpdwfw;Hk .. (ukov
dk fpdwfygbk&m;/ 'Dvv
dk nf;r[kwfbJeJY
yuwdNidrfNidrfoufoufuav; pdwfu bmpdwfwHk;.... (0dygufpdwfygbk&m;/ 0dygwfpdwfudk
tAsmuw ac:w,f/ tJ'h Dpdwf r&Sdbl;vm; &So
d vm;... (&Syd gw,fbk&m;)/ &Sw
d mawG rod&if
bmwH;k .. (t0dZmygbk&m;)/ tJv
h dk q&moifay;rS odw,f tJ'h g y&d,w"d r/ tJ'h g odwmeJyY J
pdwfu pdwfrodvYkd SLvdY&k &Sd if rqd;k bl;vm; qd;k ovm;... (qd;k ygw,fbk&m;)/ pdwfod&if
SLvdYk &S&d if tckae cg;BuD; wdYv
k u
dk fr,f b,feaJY erwH;k ... &Sifom&dykw&m aemufausmBuD;
xkvdu
k fovd.k . 'umrBuD;wdYu
k dk vufKd ;BuD;eJY aemufausmBuD; ab;BuD;udk xd;k vdu
k fr,f
b,feJaY erwH;k ..ajymprf;/ rqd;k bl;vm; qd;k ovm;... (qd;k ygw,fbk&m;)/ tJ'h g bmjyKvdYk
qdk;wHk ;... tukodkvfj zpfv dkY / vufuav;eJU oyfoyfa y;awmh raumif ;bl;vm;
(aumif;ygw,f bk&m;)/ aumif;wm bmwHk; ukodkvfpdwfjzpfvYd/k

ukovm ukovmZ[H
]]ukovm ukovmZ[H}} ukov
dk f tukov
dk f r&Sb
d l;wJ/h bk&m;&[EmwdkYrSm/ b,favmuf
aumif;vJ pmav;eJyY J yxrwef; aumif;aeNyD/ pdwf b,fESpfrsdK; &Sdygoenf;/ (oH;k rsdK;) oHk;rsdK;
&SdygonfvdkYqdk/ pdwfb,fESpfrsdK;&Sdygoenf;/ (oHk;rsdK;&Sdygonf) oHk;rsdK; [laomfum;

Page 21 of 143

(oH;k rsdK;[laomfum;) ukov


dk fpdwf (ukov
dk fpdwf)/ tukov
dk fpwf (tukov
dk fpdwf) tAsmuw pdwf
(tAsmuwpdwf) oH;k yg; &Sw
d ,f/ tJv
h adk jym&if pdwfac:w,f/ bmjyKvdYk tukov
dk f jzpfowH;k ...
(qd;k vdYkjzpfygw,f)/ bmjyKvdYk tukov
dk fjzpf owH;k ... (qd;k vdYjk zpfygw,f)? bmjyKvdkY
ukodv
k fjzpfowH;k ... (aumif;vdYjk zpfygw,f) aumif;wmeJYq;dk wm b,folu vmowHk;
(a0'emuvmwm) tJ'Da0'em b,folu vmwHk;? onmu vmw,f/ tJ'h gaMumifh pdwf pdwf
twdik ;f qdv
k Yd&k Sd&if tJo
h vdk taumif;tqkd; rjzpf&bl;/ &Sif om&dykw&mBuD;aemuf ausmBuD;udk
xkvdu
k fawmh b,feUJrSr&Sb
d l;/ 'umrBuD;wdYk cg;xd k ; vd k u f & if vuf d K ;BuD ; eJ Y xd k ; vk d u f & if
wpf c gwnf ; xvS n h f N yD ; awmh
]]eifubmvky fwmwH k; bmvJ igubmvkyfw mwHk ;}} eJY eif igawG jzpfo Gm ;w,f / ol ig
awGjzpfoGm;w,f/ oligawGjzpfwm bmaMumihjf zpfovJ (onmaMumif)h /
oligjzpfwm aumif;ovm; raumif;bl;vm; (raumif;ygbl;bk&m;)/ raumif;&if bmopm
wH;k ... ('kuopmygbk&m;)/ jzpfNyD; ysufroGm;bl;vm; (ysufoGm;ygw,fbk&m;)/
'kuopm tJv
h [
dk mudk ac:wm...? ud,
k u
fh dk ud,
k fBuD;udk odwm? bmopmrSef; bmrSef;
odwm[m tJv
h dk odwm ac:w,f/

opH oawm y#doEd


'ghaMumifh ]]opH oawm y#doEd}}wJ/h qdpk rf; (opH oawm y#doEd)/ opm&,f ow0g&,f
y#doaEaewm&,f y#dporkyg 'f&,f tJ'h aD v;cku a[mzdYv
k nf; cufw,f? odzYdv
k nf;
cufw,fwJ.h .. ou'g q&mawG nnf;wJ[
h m/ tJv
h dk nnf;wmawGudk wwfrS pmwwf aywwf
yxrwef;jzpfw,f/ odrYk v
Ykd kd&Y &dS if ]]bmrSe;f vnf;rod nmrSe;f vnf;rod}} vkyfom vkyfae&w,f?
tck odNyDrdYkvm;...tJv
h dk pdwfrqd;k atmif SL&w,f/ b,fvdk LS &wH;k (pdwfrqd;k atmif
l&ygw,fbk&m;)/
pdwfrqd;k atmif bmudo
k dSL&wH;k ... (pdwfuo
dk dLS &ygw,fbk&m;)/ pdwfuod
SLvdu
k fawmh pdwfu b,fESpfrsdK;&So
d wH;k ...(oH;k rsdK;&Syd gw,fbk&m;)/ pdwfq;dk wwfwt
Jh rsdK;?
pdwfaumif;wwfwt
Jh rsdK;? rqd;k raumif;aewJt
h rsdK; tJv
h dk oH;k rsdK;&Sw
d ,f/ 'g olwumajymrS
r[kwfbl;/ tckawmh olwum ajymay;&wmaygh/ 'gayrJh ud,
k [
fh mud,
k f od&w,f/ odwmu
pdwfudo
k dwm/ ]]pdwy#doHa0'D}} (pdwy#doHa0'D) pdwfuo
dk dvQuf (pdwfuo
dk dvQuf)? pdwfodNyDrYdv
k m;
(odygNyDbk&m;)/ / tJh'Dpdwfaumif;qdk;u bmjyKvdkYjzpfowHk; (onmaMumifhygbk&m;)/

Page 22 of 143

]onmeJaY 0'em} aumif;qdkwmu a0'em? tJh'D taumif;tqdk; bmjyKvdkY jzpfowHk;


(onmaMumifyh gbk&m;)/
onmeJYa0'em bmac:wHk;... ]]pdwocFg&}} ac:w,f? pdwocFg& y#doHa0'D (pdw ocFg&
y#doHa0'D)? pdwfudk jyKjyifwwfaom onma0'emudk odvsuf (pdwfudk jyKjyifwwfaom
onma0'emudo
k dvsuf)? tmodmrd (tmodmrd)? 0ifoufudk SLtHh (0ifoufudk
SLtH)h ? tmrd mrd 0ifoufudk SLwm/ rodbJeJYLS awmh rodSLBuD;jzpfawmh rodwmu bmwHk;
(t0dZmygbk&m;) SLwmu bmwHk; ]]ocFg&}} kyfocFg&jzpfoGm;w,f / tJh'gudk
0dyguftAsmuw ac:w,f/ tJ'h gudk Zmwd. Z&m r&PvdYk ac:w,f/

pdwfuo
dk dvsuf ]pdwfwocFg&udk odvsuf}
]ZmwdZ&m r&PH} qdpk rf; (ZmwdZ&m r&PH)? tem*awm t'g (tem*awm t'g)
tem*wfrSm tJ'grsdK;jzpfwmyJ? bmrSxl;wm r[kwfbl;/ tJv
h jdk zpfaewmrodbl;/ wdYw
k awG
rif;wdYkwawG tJv
h [
dk mrsdK;/ tckawmhodNyDvm; (odygNyDbk&m;)/ tJv
h rdk Swfxm;/ ]]yxrwef;}}/
]]pdwfudo
k dvQuf}} qdpk rf; (pdwfuo
dk dvQuf) ]]pdwocFg&udkodvQuf}} (pdwocFg&udo
k dvQuf)/
b,fESpfrsdK;wH;k (ESprf sdK;ygbk&m;)? ESprf sdK;od&r,f/ tJv
h o
dk dNyD;SL&w,f/ cvkwfwu
dk fw,f
eift
h arvdYkrqJblvm; ? cvkwfwu
dk fwmawmif qJw,f olwumudrk ajymeJY/ acG;uvdu
k fNyD
rqJbl;vm; .. rvefb
Y l;vm; (vefyY gw,fbk&m;)/ bmjzpfvdYk vefo
Y wH;k ..]]onmh}} aMumif/h pdwfudk
jyKjyifwwfwmrodbl;/ vrf;oGm;aewm bmoGm;aewmwH;k ... 0dygwf BuD; oGm; aew,f 0dyguf
tAsmuwpdwfudk odNyD; SL&rSmav? pdwfudk odzYdak jymygw,f/ tJv
h dk ajymwmeJyY J
opmav;yg;odw,f/ tckvNdk idrfaewm bmpdwfwHk; (tAsmuwpdwfygbk&m;)/ olwumu
cg;xd;k vdkufw,f? olwumu [dek m;a&TUyg 'Dem;a&TUygvdYak jymvdYk pdwfq;dk vdu
k fw,f/
pdwfqdk;vdkuf&if bmpdwfw;Hk ... (tukodkvfpdwfygbk&m;)/ pdwfaumif;vdkuf&if
]]awmfygayh awmfygayh}} pdwfaumif;vdu
k f&if bmpdwfwHk; (ukov
dk fpdwfygbk&m;)
ukodv
k feJY tukodkvfjzpfatmif jyKjyifwm b,folw;Hk ...(onmeJY a0'emygbk&m;)/
'umrBuD;wdYk [kwfuv
Jh m;.. (r[kwfygbl;bk&m;)/ onmu bmcEmwH;k ... (onm
uEmygbk&m;)/ a0'emu bmcEmwH;k ...(a0'emuEmygbk&m;)/ pdwfu bmcEmwHk;
(0dnmPuEmygbk&m;)/ kyu
f bmcEmwH;k (lyuEmygbk&m;)/ at;.. tJ'h gBuD;udk rodwm/
tJ'DcEmig;yg;rodbJeJY vlawG a,musfm;awG rdef;rawGudk odwm? tJhvdktrsdK;tpm;/

Page 23 of 143

tJhoavmufuav; odwmeJYudk awmfawmf[efa eNyD/ pdwfu,f a0'emonm&,f


pdwfqd;k vdu
k fwmu ]]ocFg&uEm}}/ a'gou ocFg&uEm ac:oGm;w,f/ tJ'h g 0dyguftAsmuw/
0dygufu#wmvdYak c:wmawGyg/ pmwwfrS ac:wwfw,f pmrwwf&if rac:wwfbl;/
pmrodawmh oligvdYyk J ac:wmyJ/ ac:&ifb,fvadk c:wH;k ... (ol igvdYyk J ac:w,f)/ tJv
h o
dk dawmh
olig [kwfao;vm; (r[kwfygbl;bk&m;)/ tewjzpfoGm; w,f/ tewa&muf&if edAm ef
a&mufoGm;w,f/

olig&S&d if pdwfq;dk w,f? oligr&S&d if pdwfaumif;w,f


]]ukovm "rm tukovm"rm tAsmuwm "rm edw edZ0D obm0g}}/ ow0g r[kwfwJh
obm0wJ?h 'umrBuD;wdYu
k awmh ow0gvdYk xifw,f/ jrwfpmG bk&m;ajymwmyg/ jrwfpGm
bk&m;u ow0gr[kwfbl;vdYk odw,f/ olodvdkY olwum a[mvdY&k &Sd if 'umrBuD;wdYk
'umBuD;wdYkuvnf; b,fvo
dk drwHk;/ (ow0g r[kwfbl;vdkY od&r,f)/ edAmefra&mufbl;vm;
a&mufovm; (a&mufygw,fbk&m;)/ ow0g&Sdawmh b,fvjdk zpfowH;k ]ol ig jzpfw,f}/
ukokv
d feJY tukov
dk fav;udk olig jzpfaew,f/ vlawGjzpfykjH zpfykH rjzpfbl;vm; jzpfovm;
(jzpfygw,fbk&m;)/ tJv
h *dk kpdkufyg/ rsufpad wG jrifwm bmpdwfw;Hk (0dygufpdwfygbk&m;)/
em;uMum;wmawG bmpdwfwH;k (0dygufpdwfygbk&m;)/ pdwfom rqd;k eJY 0dygwfpdwfbJ/ ESmacgif;eJY eHwm
bmpdwfwHk; (0dygwfpdwfygbk&m;)/ vQmeJYpm;wmbmpdwfwHk; ( 0dygpdwfygbk&m;)/
]]aumif;vdu
k fwm[,f qd;k vdkufwm[,f pyfvu
dk fwm[,f }} 'Dvrdk vkyfeJY pm;wJt
h cgrSm
tJ'h g 0dygufpdwfawG/ 0dygufeYJ ukov
dk f tukov
dk feJY/ 0dygufpdwf ukov
dk fpdwf tukov
dk fpdwf
tJv
h djk zpfw,f/
tckae [d[
k mav; vSLvdu
k f 'D[mav;vkyfvu
dk feJUpdwfawG rMunfvifbl;vm; (Munfvif
ygw,f bk&m;)/ Munfvif&if bmpdwfwHk; (ukov
dk fpdwfygbk&m;)/ rMunfvif&if bmpdwfwHk;
(tukodv
k fpdwfygbk&m;)/ rMunfvifwmeJY Munfvifwm bmjzpfvYdjk zpfowH;k .. (onmeJY
a0'emaMumifhygbk&m;)? onmuolig qdkprf; (onmu olig)? olig&Sd&if pdwfqdk;w,f
(olig&Sd&if pdwfq;dk w,f )? olig&Sd&if aumif;aumif;av; ajymvdu
k fawmh pdwfraumif; bl;vm;
babmrusbl;vm; (usygw,fbk&m;)/
olig&Sd&if pdwfq;dk w,f (olig&Sd&if pdwfqdk;w,f ) oligr&S&d if pdwfaumif;w,f
(oligr&Sd&if pdwfaumif;w,f) ? &Sifom&dykw&mBuD; aemufa usmBuD;dkufvdkufawmh

Page 24 of 143

pdwfqd;k ovm; (rqdk;ygbl;bk&m;)/ tJ'g bmjyKvYdw


k H;k (olig r&Sv
d Ydkygbk&m;)/ 'umBuD;wdYkUvnf;
oligr&S&d if yxrwef;jzpfoGm;w,f/ &dyfrdNyDvm; (&dyfrdygNyDbk&m;) / rsufpdeJUjrifawmh olig&Sad wmh
ar;BuD;aighrjybl;vm; (jyygw,fbk&m;)/ pdwfrqd;k bl;vm; (qd;k ygw,fbk&m;)/ EIwfcrf;BuD;
rrJUbl;vm;? (rJUygw,fbk&m;) / tJ'g bmjyKvdYw
k H;k (olig&Sv
d Ydyk g bk&m;) olig&Sdawmh remvdk
0efwdNk yD;awmh tJv
h dk jzpfoGm;w,f/ 'gukov
dk fvm; tukov
dk fvm; (tukov
dk fygbk&m;)/
tJ'D tukodv
k fbmjyKvdYjk zpfwHk; (olig&Sv
d Yd)k oligqdw
k m bmwH;k ]]onm}}/ onm&S&d if a0'em
r&Sb
d l;vm; (&Syd gw,fbk&m;)/ tJ'Donma0'emu bmvkyfwwfw[
Jh mwHk; (pdwfudk jyKjyifwwf
ygw,fbk&m; )/ tJv
h dk odvdYk bk&m;wdkY &[EmwdYu
k tJvdk pdwfrqd;k wmawGac:w,f/ tJvdk
&dyrf d&w,f/ ud,
k fvnf; pdwfrqd;k csif&if pdwfuo
dk modvu
dk f/

w&m;rem&wJt
h jzpfaMumifh w&m;rS qkwf,kwfw,f
tckNidrNf idraf v;aewJph w
d fu bmpdwfw;Hk (0dygwfpdwfygbk&m;)? MunfMunfvifvif jzpfwJh pdwfu
bmpdwfwH;k (ukov
dk fpdwfygbk&m;)? bk&m;yef;av;uyfvu
dk f&if MunfMunf vifvif
av;jzpfoGm;&if bmpdwfw;Hk ... (ukov
dk fpdwfygbk&m;)? rMunfrvifav;jzpfoGm;&if bmpdwfw;Hk
(tukodv
k fpdwfygbk&m;)? rjzpfvG,fbl;vm; jzpfvG,fovm; (jzpfvG,fygw,f bk&m;)/ tJv
h dk
rodvdYkjzpfvG,fwm ckvo
dk dawmh jzpfOD;rvm; (rjzpfawmhygbl;bk&m;)/w&m;emNyD;om yk*dK vfu
w&m;rem&wJh tjzpfaMumifh w&m;rS qkwf,kwfw,f? w&m;em&&if rqkwf,kwfbl;wJh wd;k om;
wd;k wufw,f/ wd;k wufw,fqdkwm b,fvdk[mwH;k qdak wmh 0rf;xJrSm udavom r&Sw
d mac:w,f
]]pdwfqd;k pdwfnpf ud,
k faMumifjh zpf}} (pdwfq;dk pdwfnpf ud,
k faMumifjh zpf)?qdpk rf; (y,fjypfolwum
pdwfnpfy,fcsdK; pdwfrqd;k a&muf;dk edALwm)/ oligaMumifh bmjzpfowH;k ... (onm
jzpfygw,fbk&m;)? olig qdw
k m b,folw;Hk qdak wmh ]]'d|d}}/ 'umrBuD;wdkY y,f& r,f[
h m
b,f[my,f&rwH;k ..('d|d y,f&rSmygbk&m;)/ 'd|q
d dkwm b,fvdk[mwHk; (oligyg bk&m;)/
oligaMumifh pdwfqdk;w,f/ olig&Sd&rSmvm; r&S&d bl;vm; (r&S&d ygbl;bk&m;)? tck kyBf uD;u
bmkyfBuD;wH;k (0dyguftAsmuw ky}f } / 0dyguftAsmuw kyfBuD;u vlvm; a,musfm;vm;
rdef;rvm; (r[kwfygbl;bk&m;)? kyf[mkyfyJ/ [mkyfwJh jrwfpGmbk&m;u? 'umrBuD;wdYu
k qd&k UJ vm;
(rqdyk gbl;bk&m;) rqdyk gbl; [m igvdYq
k w
dk m/ [m ighqef iga&mif;w,f ig0,fw,f
ightus ighvcHk snf ighacgif;/

Page 25 of 143

yuwdtew
raeUu ajymwm yuwdtew ? yx0D"gwfrQygwum;[l rSwfaMumif;jzpfaom bm0em
oabmud(k rSwfaMumif;jzpfaom bm0emoabmud)k yuwdtew(yuwdtew)? a[m
yuwdtewqadk wmh taygif;vuPm oH;k qd&k if nDrQjcif;uvnf; oH;k yJ jzpfowJ/h rjzpfbl;vm;
eifwdkY pmroifblvm; taygif;vuPm nDrQjcif; (oHk;) oHk;yJ &w,f/ vuPmjyNyD;
oH;k yJxm;&if aemufwpfcrk wd;k &if oH;k bJjzpfwmrdkYvm;/ tEkwfvuPmoH;k nDrQjcif; (oHk;)/
oH;k bJtEkwfvnf; rjybl; taygif;vnf;r&Sb
d l;/ xyfrwd;k bl;qd&k if olu
'Dvdk ]oH;k } ? oHk; yJjzpfw,f r[kwfvm; ...([kwfygw,fbk&m;) tJ'D
twdik ;f yJ a&T[m wpfcgwnf; [dk ..vufaumufvkyfvYdv
k nf;
rjzpfbl;vm; (jzpfygw,f bk&m;)/ vufpGyfvkyfvYdak &m rjzpfbl;vm;
(jzpfygw,fbk&m;)/ qGBJ udK;vkyfvYdak &m (jzpfygw,fbk&m;)/ bmjyKvdYk
jzpfowH;k .. a&T&dSvYd/k a&Tr&S&d if jzpfao;vm; (rjzpfygbl; bk&m;)/ a&T[m
yuwd ac:w,f/ vufaumufwYdk vufpGyfwYd[
k m bmwH;k 0duwd
ac:w,f/ wdYk kyfwGufawmhvnf; 'Dvydk J 'ghaMumifh y*wdtew
(y*wdtew) ? NyD;awmha&m (yx0D"gwfrQygw um;[k
rSwfaMumif;jzpfaom bm0emw&m;udk )? bma0,Hk (bma0,Hk)
yGm;rsm;Muukef&m\/ tJvq
dk &dk w,faemf/

r*&&Sd if 0d&m*
MunhfNyD; [dk[m atmufarh 'D[m atmufarh ratmufarheJY/ tAsmuweJY
atmufarhvdYk&Sd&if ocFg&jzpfoGm;w,f/ udk,phf dwfudk,fod&w,f/ tJ'gawGjzpfysufaewmudk
'kuopmvdYkac:w,f/ olig&Sdawmh ork',opmaygh/ olig&Sd&if bmopmwH;k (ork',
opmygbk&m;) / bmcufwHk; opmav;yg;[m oligr&S&d if bmopmwH;k (eda&m"opmygbk&m;) at;
tJv
h djk zpfoGm;wmyJ/
&dyfrdNyDvm; 'Do;Hk ckajymwmeJ/Y ]]pdw y#doHa0'D}} pdwfudkodvQuf pdwocFg& y#doHa0'D
pdwfudk jyKjyifwwfaom/ onma0'emudk odvQuf/ tJ'DESpfckod&w,f/ tJ'DESpfckodwmeJY
awmfawmf[efoGm;w,f/ tJv
h dk od&w,f/ tJ'gopmyJ? opmav;yg;yJ/ 'gb,forlY Sm jzpfwHk;
ud,
k hrf mS jzpfw,f/ jzpf&ifysufwmyJ jzpf ysuf? 'kuopmyJ/ uJ pdwfq;dk awG pdwfaumif;awG
rjzpfbl;wJ/h rjzpfwm bmopmwHk; (eda&m"opmygbk&m;)/ bmjzpfvYdrk jzpfwHk; ... orm'd|d aMumif?h
r*ifw&m;aMumifrh [kwfbl;vm;/ tJ'Dr*ifw&m;udk 0d&m*w&m;ac:w,f/ r*if&&Sd if

Page 26 of 143

0d&m* qdpk rf; (r*i&f d&S if 0d&m*) r*irf [kwfbJeq


JY dkawmh r*irf ygvdY&k &Sd if &m*jzpfw,f/
vlBuD;jzpfaeawmh &m*wdYk a'gowdkY qdw
k m tJv
h jdk zpfw,f/ tckqdk jzpfOD;rvm; (rjzpfawmhygbl; bk&m;)
tJvdrk w
S fxm;/

pdwfuo
dk dvQuf SLjcif;
pdwfujdk yKjyifwwfaom onma0'emudk odvQufSLjcif;
avSLwmESpfrsdK;od&ygonf qdpk rf; (avSLwmESpfrsdK;od&ygonf)/ ESpfrsdK;[laomfum; pdwfudk
odvQufSLjcif;? pdwfujkd yKjyifwwfaom onma0'emudo
k dvQufSLjcif; ? tJvq
dk w
dk meJYyJ [ef
oGm;wmyJ/ 'ghaMumifh EGm;EdYkwpfpfpmyJ/ Nidrfaewm igvdyk rxifeJY NidrfaewmbmwH;k ...
(0dyguftAsmuwkyyf gbk&m;) 0dyguftAsmuwqdkwm Zmwd Z&m r&Pac:w,f? Zmwd Z&m
r&Pudk tem*wfvYdak c:w,f/ ]]t0dZm ocFg&m twDawm t'g}} ygVdvdk ajymaevdYk
'umrBuD;wdYk rodwmyg/
pdwfaumif; pdwfq;dk awG jzpfraebl;vm; (jzpfaeygw,fbk&m;)/ jzpfae&ifbmwH;k ]]Zmwd}} /
tck0dygufawG jzpfaewmbmwHk; ]]Zmwd}}/ tck0dygufawG jzpfaewmbmwHk; ]]Zmwd}}yJ/
Nid r f N id r f u av;awG j zpf r aebl ; vm ; (jzpf a eygw,f ) / tJ h ' g bmjzpf w mwH k ;
(Zmwdjzpfwmygbk&m;)/ 0dygufawG jzpfaew,f [kwfuv
Jh m;? 0dygufqw
dk m bmwHk; (pdwf)/
pdwfuvnf;0dyguf? kyu
f vnf;rsufpu
d av;awG em;av;awG ESmacgif;awGu 0dygufyJ/
0dyguftAsmuwkyf qdv
k u
dk fprf; (0dyguftAsmuwkyf)? kyfuwpfrsdK;aemf/
xGufw,f 0ifw,fqw
dk m ky?f xGufwm 0ifwm vIyfwm yx0D awaZmawG aygh?
yg;BuD;awG ESmacgif;awGvYdrk ac:eJY? tJ'h gawGu onm/ yg;BuD;awG vSawmh
raumif;blvm; aumif;ovm; (aumif;ygw,fbk&m;)/ tJ'ghbmwH;k
(onma0'em) / rsufpdem;om ygavyg (rsufpdem;om ygavyg)? NyD;awmhaum
(ol[mvlr[kwfNyD)/ vlr[kwfawmh aumif;wmqd;k wm &Sdao;vm; (r&Sdawmh ygbl;)
? tJ'h gyxrwef;w&m;udk ajymaewm t&ifuajymxm;wm/nDr jzpf ao; vm;
(rjzpfawmhygbl;)? tpfrBuD;a&m jzpfao;vm; (rjzpfawmhygbl;)?
armifESrarG;csif;awGa&mjzpfao;vm; (rjzpfawmhygbl;bk&m;)/

0dZmp&P oraEm
rsufped m;om ygavyg (rsufped m;om ygavyg)? NyD;awmhaum (ol[mvlr[kwfNyD)

Page 27 of 143

wynfah wmfr vlr[kwfatmif awmfawmfvkyf,l&r,f bk&m;wJh/ vlr[kwfatmif odwmu


0dZm ac:w,f? tckewH;k u ajymwJ[
h mu tusifah c:w,f/ ]]0dZmp&PoraEm}} jrwfpGm
bk&m;u jynhpf ko
H Gm;NyD/ 'umrBuD;wdYk rjynhpf aHk o;vdYk tJvjdk zpfaewm/ jynhfpo
Hk Gm;vdY&k &Sd if
'umrBuD;wdYkvnf; &m*a'go jzpfygqdv
k Ydak wmif rjzpfawmhbl;? cg;xd;k vdYak wmifrS pdwfrqd;k
awmhbl;/ cg;xd;k &if pdwfq;dk OD;rSmvm;... (rqd;k awmhygbl;bk&m;)/ aemufausmBuD; xd;k &if aum
(rqdk;awmhygbl;bk&m;)xdyfBuD;ykwfvdkuf&ifaum (rqdk;awmhygbl;bk&m;)? tJhvdk
&Sifom&dykw&m aemufausmBuD;ykwfvu
dk fwm pdwfq;dk ao;vm; (rqd;k awmhygbl;bk&m;)/ tJ'h g
bmjyKvdYk rqd;k wHk; (oligr&Sv
d Yd)k oligqdw
k m b,folYac:wmwH;k vlrSwfNyD;awmhac:wm/
vlrSwfw,fqw
dk m b,folwH;k (onm)? bmonmwHk; ('d|donmygbk&m;)? yxrwef; od&r,f/
odwmbmac:wHk; ]]0dZm}}? odatmifvkyfwmbmac:wHk; ]]tusifh}} ]]p&P}}/ w&m;emaewmudk
p&Pac:w,f/ odatmifvkyfwm? tdrfrSm tdyfaeawmh odao;vm; (rodygbl;bk&m;)?
odatmifrvkyf&if bmwH;k (0dZm p&Pr&Sdbl;)? odatmifvkyf&ifbmwH;k (0dZmp&P) 0dZm p&P
oraEm aom aoa|m a'0 rEka/ a'0rEka ewfvl/ 0dZmp&P
oraEm tusit
fh odeJY jynhpf aHk om yk*Kd vfonf/ aoa|m jrwf\wJ/h tusit
fh odeJY jynhpf w
Hk o
Jh l
jrwfw,f/ tusifh todr&Sd&if b,fev
JY kyfaewH;k t,kwfawGjzpfoGm;w,f/ [Dem "rm
jzpfoGm;w,f? &dyrf Nd yDvm;/

vl[kr,l emrfkyf,l
pdwfudo
k dvQuf SLtHh tSLESpfrsdK;&Sdygonf / ESpfrsdK;[laomfum; pdwfudkodvQufSLjcif;?
pdwfudjk yKjyifwwfaom onma0'emudk odvQufSLjcif;?pdwfudk jyKjyifwwfaom onm
a0'emudk odvQufSLjcif;? avSLwmeJu
Y dk yxrwef;jzpfoGm;w,f/ avSLwm odSLwmudk;?
tdyfaewH;k SLawmh odao;vm; (rodygbl;bk&m;) / 'Dvdk yuwdtwdik f;aevdYk SLawmh odao; vm;
(rodygbl;bk&m;)/ avSLwmudu
k odNyD;SL&wm/ rodbJeJY LS &if bmjzpfwHk; (t0dZm )?
t0dZmarm[jzpfwmaygh/ olig jzpfwmr[kwfbl;vm; ([kwfygw,f)/
rsufpdawG ESmacgif;awG jrif&if bmwHk; (0dyguf) 0dyguftAsmuwkyfawG pdwfuvnf;
0dyguftAsmuw pdwfr&Sdbl;vm; (&Sdygw,fbk&m;)/ olvnf; Zmwd Z&m r&PyJ/ SLwm
odwmu wpfpw
d f xGufwm odwmu wpfpw
d f/ SLwmeJU pdwfyJ SLwmubmwH;k ]]kyf}}/

Page 28 of 143

odwmubmwHk; (emrfygbk&m;)/ ]kyfemrf}/ vl[kr,l emrfkyf,l ( vl[kr,l emrfkyf,l ) qdkvu


dk f
prf;? (xdkolOyg'gefuif;ownf; Oyg'gefuif; uHawGuif; Zmwdponfyg uif;ownf;)/ rSefxJ rsm;
oGm;Munhv
f du
k fvYd&k &Sd if ES m acgif ; BuD ; rsuf c G u f B uD ; jrif NyD ; awmh igBuD ; oG m ; rvk y f vd k u f e UJ /
rS e f a &S U rS m usHKUusHKUav;xdik w
f ,fw/Jh rSeaf &SU b,fvx
dk ikd w
f ;Hk (usHKUusHKUav;xdik yf g w,f)/
rSeaf &SUrSm dak ovdkufwm 'Djyifbk&m;awGus rdak obl;/ usHKUusHKU av;xdkifNyD; em;awG
rsufpdawGjrif&if b,folvYdx
k ifowHk; (vlvYdx
k ifygw,f)/ vlvYdrk xifeY?J [kwfuv
Jh m;/
rsufpdem;omjrifavyg (rsufpdem;omjrifavyg) NyD;awmhaum (ol[mvlr[kwfNyD)/ tJ'gav;
qdq
k dMk unhf/ rdef;rawG a,musfm;awG jrif&ifvn; tJ'g rsufpd em;awGjrifvYd&k &Sd if vlr[kwfbl;vdkY
Munh&f if &m*jzpfao;vm; (rjzpfawmhygbl;bk&m;)? &m*rjzpf&if bmopmwH;k (eda&m"opmygbk&m;)/
tpwH;k uwnf;u opmoGif;ay;xm;wm? tJ'h gawGudk *kpu
dk fvYd/k tcka[mwJw
h &m;u
a&S;kwkef;ua[mwmeJY wpfxyfwn;f twlwlususoGm;wmyJ/ tJv
h rdk S rSefw,f/

0dZmu ynm&Sjd zpfoGm;w,f


pdwfut&ifu qd;k ovm; (rqd;k ygbl;bk&m;)/ tJ'g yuwdtewvYdak c:w,f/ a&T rvkyfao; bl;
a&Tav;yJ&Sad o;w,f/ vufaumufwdkY vufMuyfwYdrk vkyfao;bl;/ vkyfvdkufwm bmac:wH;k qdk
ocFg&ac:w,f/ rvkyfyJ xm;wmu tocFg&? vkyfvu
dk fwmu (ocFg&yg bk&m;)/ tocFg&eJY
tocFwvdyk J rjyKjyifbJxm;wm r[kwfbl;vm; ([kwfygw,fbk&m;)/ rjyKjyif&if bm"gwfwH;k
(tocFw"gwfygbk&m;)/ rjyKjyif&if jzpfao;vm; (rjzpfygbl;bk&m;)/ rjzpf&if bm"gwfwHk;
(tocFw"gwfygbk&m;)/jzpf&ifbm"gwfwHk; (ocFw"gwfygbk&m;)/pdwfq;dk wm[m rjzpfwmvm;
jzpfwmvm; (jzpfwmygbk&m;) pdwfrqd;k wmu (rjzpfwmygbk&m;)/ rqd;k wm[m rjzpfwmyJ
qd;k wm[m jzpfwmyJ/ jzpfwm[m rysufbl;vm; (ysufygw,fbk&m;)/ ysuf&if bmopmwHk;
('kuopmyg bk&m;)/ tJ'h gar;ar;NyD; udk,[
fh muk,
d f vkyfvu
dk f&if pdwfqdk;yg[Jh qdw
k mawmif
rqd;k bl;/ bmjyKvdkY 0dZm u ynm&Sjd zpfoGm;w,f/ &Sio
f m&Dykw&mynmr&Sb
d l;vm; &Sdovm;
(&Syd gw,f bk&m;)

Page 29 of 143

cEm[m t0dZm wPSm Oyg'gef uHaMumifjh zpfw,f


]]tEkyga'gokcH}} qdpk rf; (tEkyga'gokcH)? okcqdw
k mum edAE ac:w,f/ ]]Oyga'g'ku}H } (Oyga'g'ku)H ?
Oyga'g - a'gojzpf&jcif;onf/ 'kuH - 'kurnf\/ 'kubmjyKvYdjk zpfwHk; ... pdwfudk
jyKjyifwwfaom onm a0'em&Sv
d Yd[
k kwfuv
Jh m;... onma0'em bmcEmwH;k (onmuEm?
a0'emuEm)? cEm[m bmaMumifjh zpfwHk;... t0dZm wPSm Oyg'gef uHaMumifjh zpfw,f/
t0dZm qdw
k m b,f[mwH;k ... ol ig/ olig&SdvYdk t0dZm jzpfw,f/ oligr&Sd&if
t0dZmjzpfao;vm; (rjzpfygbl;bk&m;)/ yxrwef; tBuHOmPfawG xkwf&w,f/
q&maumif;wynhf yef;aumif;yef aemufqHw0if0h ifhaygh/ q&maumif; wynhf vkyfNyD;awmh
pdwfBuD;u qd;k vdu
k fwm jiLplvu
dk fwmqdk b,faumif; rwH;k ? r[kwfbl;vm; (rSeyf ghbk&m;)? at;
pdwfrqd;k rS/ pdwfqdk;pdwfnpf ukd,afh Mumifjh zpf (pdwfq;kd pdwfnpf ud,
k afh Mumifjh zpf )? ud,
k fqw
dk m
od&JUvm; (odygw,fbk&m;) b,f[mwH;k ...
]]ol ig}} oligqdw
k m bmwH;k ... ]]tw}} yuwdubmwHk; (]]tew}}ygbk&m;)? yuwdtewyJ
olig0ifvdkufr S twjzpfoGm;NyD/ pdwfqdk;wm pdwfqdk;awmhr,f qdk;awmhr,fh qdkprf;
(pdwfqd;k awmhr,f qd;k awmhr,f)/ Mum;w,f Mum;w,f (Mum;w,f Mum;w,f)/ Mum;wmu
bmwH;k ... ]]0dyguf}}? toHuvnf; bmwH;k (0dygufygbk&m;)/ toHxJrSmvnf; olig ygaew,f/
[kwfuJv
h m;... nnf;u b,fvdk? igub,fvedk JY toHxJrSm oligrygbl;vm; (ygygw,fbk&m;)/

oligxnhaf jymwJt
h oHqd&k if ykxkZOf
toHeJY oligudk *kpu
dk f/ oligxnhaf jymwJt
h oHq&dk if ykxkZOf? rSwfxm;.../ nnf;u b,fvidk gu
b,fvdk b,foleJY b,fvv
dk u
dk foGm;NyDeJY olwumhtaMumif;awG avQmufajym wmyJ rajymbl;vm;
ajymovm; (ajymygw,fbk&m;)/ olwumeJY vdu
k foGm;NyD[m ...
uJ&h UJ vdYkrqH;k wrdk;csKef;jzpfoGm;w,f/ tJh'gbmjyKvdY.k .. ]]olig&SdvYd}k } oligawGom r&Sdyg
(oligawGomr&Sdyg)/ olom edAm efa&mufownf;( ol[m edAmefa&mufownf;)/
olig qdkwm bmwHk;...'kuopm/ oligr&Sw
d mbmopmwHk; (eda&m"opmygbk&m;)/
tJ'h v
D dck JGcGv
J kyf&w,f opmqdw
k mae&mwdik ;f rSm &Sdw,f/ ud,
k 0fh rf;xJrSmyJ rsufpdawGbmawG
jrifwm bmcEmwH;k ...0dygufcEm/ 0dygufcEmudk oligoGm;vkyfvu
dk fawmh twjzpfoGm;w,f/
&Sdwmu0dyguf/ rsufpdawG em;awGubmawGw;Hk (0dygufcEmygbk&m;)/ 0dyguEmBuD;u

Page 30 of 143

bBuD;wH;k ...e*dku ]]yuwdtew}}/ bm"gwfBuD;wH;k ESmacgif;BuD;awG rsufpBd uD;awGu


rrmbl;vm;? ESmacgif;BuD;u bm"gwfw;Hk (yx0D"gwfygbk&m;)/ tJ'h goligrvkyfbl;vm;
vkyfovm; (vkyfygw,f bk&m;)/
qHyifB uD;awGudk ab;csxm;w,f ? rif;orD;BuD;awGvdk rif;orD;BuD;awGu
qHyifBuD; ab;ucsxm;awmh vlawGvnf; ab;ucsxm;w,f/ rcsbl;vm; csovm;
(csygw,fbk&m;)/ tJ'DqHyifudk bmvdYak c:owH;k ... (yx0DvYdak c:ygw,fbk&m;)/ AsmygqHwJh
wpfqkyf ESpfqkyf tif;... Mum;zl;&JUvm; (Mum;zl;ygw,fbk&m;)/ rrav;&,fwJh
wpfoG,fESpfoG,fqNdk yD; rrav;&,f a&Tajcusif;eJY oDcsif;awGbmawG r&Sb
d l;vm;...
tedpa umif 'kuaumif bmrSef;vJrod nmrSef;vJrod? tJ'h gaMumihf t0dZm qdw
k m
eD0&PeJY jzpfw,fvdakY jymwm? cufrqdk;vdkY pmvdk vG,fatmifajymjyae&wm/ pmawG
tcufB uD;awG oGm;vkyfawmh rodbJj zpfaew,f / pmudkvG,fa tmif vkyf&w,f/
vG,faatmifvkyfNyD; ajymawmhrS odvG,fw,f/ wwfvG,fw,f/ odwmu bmac:wH;k qdk
]]0dZm}}odatmifvkyfwmu ]]p&P}}ac:w,f/ tusihaf c:w,f w&m;emw,fqw
dk m/
tJv
h dk odxm;awmh a[m... tdrfa&mufawmh oligvkyfOD;rvm; (rvkyfawmhygbl; bk&m;)/
]]oligawGom &Sdavyg avmb a'go jzpfNrJwnf;}} ]]oligawGmr&Syd g avmb a'go
rjzpfwnf;}}/ oligqdkwm 'd|dac:w,f/ oum,'d|ad ygh? toduvnf; tJhvdkyJ jrwfpGm bk&m;a&SU
w&m;emNyD;oGm;awmh 0domcg 'umrBuD;qdk tem*grfawmifjzpfoGm;w,f/
'umrBuD;wdkY oligry,fEidk b
f l;vm; y,fEidk fovm; (y,fEidk yf gw,fbk&m;)? oligy,fEidk foGm; vdkY&Sd&if
a'goawGvnf;y,fEdkifw,f / oligvdkYoda ewmu arm[BuD;jzpfa ew,f/ [kwfuv
Jh m;/
rsufpd em;omjrifavyg (rsufpdem;omjrifavyg)/ NyD;awmhaum (ol[mvlr[kwfNyD)/ vl[kwfvdYk &S&d if
oligjzpfoGm;w,f/ vlr[kwfvdkY&&Sd if tewjzpfoGm;w,f/ oligr[kwfbl;? tJ'h gu yuwdtew/
yuwdu &Sdwmu rsufpad wG ESmacgif;awGom &Sdw,f/ rsufpu
d
&Syd goaum emrfkyfu &Sad ewm? emrlyp,m - emrfkyfaMumif?h oVm,we - rsufpdem;awG
jzpfw,f/ rsufpdem;awG jrifv&kdY &Sd if emrfkyfvdYk rSwf&r,fwJ/h odwmu bmwH;k (emrfygbk&m;)/
rsufpdawG em;awGu bmwH;k (kyfygbk&m;)/ emrfkyf&v
Sd Yd&k &Sd if (emrfyk &f dv
S d&kY d&S if)? bmawG
&SdwH;k ...(rsufpdawGem;awG&w
Sd ,f)/

Page 31 of 143

rsufpad wG em;awGjrifvdkY&Sd&if (emrfkyv


f dkY rSwf&r,f)/ tJ'h gt&ifu csxm;wmawGudk
pifpifoGm;atmif vkyfvkyfay;wm/ rsufpad wG em;awGjrif&if bmvdYrk Swf&rvJ (emrfyk v
f Ydk
rSwf&r,f)/ rsufpdawG em;awGqw
dk m emrfkyfqadk wmh 0dygufkyf/
olwdYkrSm rsufpdawG em;awGrSm ukov
dk f tukov
dk f&Sdovm; (r&Syd gbl;bk&m;)/ ukov
dk f
tukodv
k fawG[m bmhaMumifh jzpfowH;k ... (onm a0'emaMumifyh g)/ rsufpd em;awG&JU
onma0'emu rjzpfbl;/ ukov
dk f tukov
dk f onma0'emawGjzpfoGm;w,f/ igh[m
rudik ef YJqdpk rf; (igh[m rudik ef Y)J ? igh[mrvkyfeJY (igh[mrvkyfe)JY / igjzpfoGm;w,f/ bmawGudk
igvkyfowH;k ... rsufpdem;u jrifwmawGudk igvkyfw,f/
'gaMumifh rsufpdem;jrifvYd&k &Sd if igr[kwfbl;vdkY tJv
h rdk w
S fxm;/ puKHtewawmvdYk rSL&bl; vm;
(SL&ygw,fbk&m;)? rsufpu
d tew/ em;u tew [kwf&JUvm;.../ rsufpdudk twvdYk
rvkyfbl;vm; (vkyfygw,fbk&m;)/ jrifwmudk igvdYrk vkyfbl;vm; (vkyfygw,fbk&m;)/ emrfkyf aMumifh
oVm,wejzpfwm? oVm,weaMumifh zjzpfwm? zaMumifh a0'emjzpfwm?
y#dporkyg 'fajymvdY&k &Sd if tJv
h dkajym&w,f/ bmrScufwmr[kwfbl;/ vleJY y#dpo
rkyg'feYJ vleJY
y|mef;eJY tJv
h dk udkufatmif ajym&w,f [kwfuv
Jh m;.../ vlawG[m y#dporkyg 'f jzpfoGm;
w,f/ tAsmuawm "armqdak wmh vlawG[m bmjzpfoGm;wH;k ...y|mef;jzpfoGm;w,f/

ur um&aum ewd
rsufpdawG[m ukov
dk fvm; tukov
dk fvm; ... tAsmuwac:w,f/ ]]tAsmuawm "arm tukov
"r tm&rP ypa,e ypa,m}} tmHu
k ruif;wmudk jrwfpGmbk&m; u taMumif;tm&rP
ypa,evdYk ESpq
f ,haf v;ypnf;udk taMumif;vdkYajymxm;w,f/ puK0dnmPf rjzpfbl;vm;
(jzpfygw,fbk&m;)/ jzpfw[
Jh mudk tusdK;vdYak c:wm/ tusdK;udk bmac:wHk;
(0dyguftAsmuwygbk&m;)/
jrifawmh pdwfqdk;rvmbl;vm; (qdk;vmygw,f) / pdwfqdk;vmwm bmac:wHk;
(tusdK;ygbk&m;)/ jrifvYdk pdwfq;dk &if jrifwmu bmwH;k (taMumif;ygbk&m;)/ pdwfq;dk wmu bmwH;k
(tusdK;ygbk&m;)/ pdwfqdk;vdYak tmfvu
dk fr,f aigufvu
dk fr,fq&dk if pdwfqdk;wmu bmwHk;
(taMumif;ygbk&m;)/ atmfvdkufaigufvdkufwmu bmwHk; (tusdK;ygbk&m;)/ owfvu
dk fwm
jzwfvdu
k fwm bmwH;k (tusdK;ygbk&m;)/ taMumif;tusdK;ac:w,f/

Page 32 of 143

'gaMumifh ]]ur um&aum ew}d } ow0gr&Sdbl;vdakY jymwm tJh'gajymwm/


jyKwwfwJo
h l r&Sb
d l;qdw
k m tJv
h [
dk mrsdK;ac:w,f/ tAsmuwawG b,fev
JY kyfodrwHk; 'Dvdk
NidrNf idraf ewmud/k ukov
dk f tukov
dk f t0dZm &Srd S jyKvmwm/ 'ghaMumihf ]]pdwfudk odvQuf
SLtH}h } (pdwfudo
k dvQuf SLtH)h ? tAsmuwpdwfeJY NidrfaewJph dwfuo
dk dNyD; SL? tJ'h DxJrSm trSwf&vmNyD
tdrfuav;trSwf&vmNyD ud,
k fodcw
hJ Jh rdwfaqG trSwf&NyDq&dk if ]]onm}}? ]]trSwf&wm onmyg?
cHpm;&wm a0'emrSwf}} cHpm;wm vlvm; ewfvm; (r[kwfygbl;bk&m;)/ 'gayr,hf
igcHpm;w,fqadk wmh igav;u pGJaew,f/
]]cHpm;wmrSm igryg}} qdpk rf; (cHpm;wmrSm igryg)? ol[m eda&m" jzpfownf; (ol[m
eda&m"jzpfownf;)/ eda&m"opmudk oGm;jzpfw,f/ &dyfrdyvm; ... ork', y,fvdkufwm?
igqdkwm ork',yJ? ork',aMumifhj zpfw,f / Zmwd'kujzpfygw,fbk&m;? uJ tck
ork',jzpfao;vm; (rjzpfawmhygbl;bk&m;)? rjzpfawmhbmrjzpfw;Hk ... (Zmwd 'ku
rjzpfawmhygbl;) at;... Zmwd 'ku rjzpfawmhbl;/
tJv
h dk vTwfaumif;wJw
h &m;? uJ...awmfMuOD;pd/kY
om"k ...om"k...om"k ygbk&m;/

--------------------------------

Page 33 of 143

oA'geH "r'geH Zdemwd


tvSLwumhtvSLwGi f w&m;tvSLonf tjrwfqHk;jzpf\ /

0,"rm ocFg&m w&m;awmf okrdY [kwf


em*pfavab;w&m;awmf

Page 34 of 143

0,"rm ocFg&m w&m;awmf oem*pfavab;w&m;awmf

tdrfawGusawmh NydKw,fwJh? trkd;awGusawmh uGmw,fwJh? vla wGajymMuwmaygh/


"mwfrD;wkid fawGusawmh vJw,fwJh? bk&m;awGusawmh xD;awGjyKwfusw,fwJh? vlawGwkdY ow0gawG
wkYu
d sawmh aow,fwJ?h bkef;BuD;awGusawmh ewf&GmpHw,fwJh/ a[m ... bk&m;usawmh y&dedAmef
pHw,fwJh ... ac:Muw,f/ tJ'gac:Muw,f/ ow0gawGus aow,fwJ?h acG;awG? 0ufawG? qifawG?
opf&GufawGusawmh a<uw,fwJh tJvkdac:Muw,f/ rD;usawmh avmifw,f? uRrf;w,fwJh?
avusawmh wku
d fw,fwJh tJvkdtrsdK;rsdK;ac:Muw,f/ aow,fwJh? trkd;awGusawmh vefw,fwJh tJ'g
ysufwmawG/ tJ'gawG tukefvHk; ocFg& ,lvu
kd f? ]tedpm0w ocFg&m} wJh/ tedpqw
kd m ocFg&
&w,f? ocFg& ,lvu
kd f&w,f/ ocFg&qkad wmh tedpm0w ocFg&musawmh Oy'g0, "rad emqkad wmh
ocFg&,lwmusawmh jzpfNyD;ysufw,f? tJvkd ... ocFg&,lvu
kd fvYk&d &Sd if jzpfNyD;ysufw,fwJh? jrwfpGmbk&m;
y&dedAmefpHwmvnf; ysufw,fwJh? 0,"rmocFg&mwJ/h
ocFg& rarh&if ysufwmvnf; rarha wmhbl;
ocFg&taeeJMY unf&h if ysufwmyJ&w
Sd ,f? uav;av;awG aow,fwJh? arG;w,fwJh? xrif;pm;
0w,fwJh? tvkyf&w,fwJ?h rsufpdjrifw,fwJ?h em;u Mum;w,fwJh/ tukef tukef avQmufjzpfaewm?
vlawG ajymwm ajymwm? tJ'gawG ajymwm pum;us ajymw,fwJh? &efaxmifw,fwJh? ppfwu
kd fw,fw?Jh
b,frSmAH;k csw,fwJh? b,frSm ajrBuD;NydKw,fwJh tJ'Dvkdajymw,f/ tJ'gawGukd ocFg&vkyfvu
kd f? ocFg&
usawmh jzpfNyD; ysufw,fwJh/ jzpfNyD; ysufw,fvYkdq&kd w,f/ESmacgif;avSLwmwkdY rsufpdjrifwmwkY?d
em;Mum;wmwd kU?avS Lwmwd kU?yg;pyf pm;wmwd kUuk d, fB uD ;uxdw mwkd YM urf ;eJY bmeJ Y xd wmwk d Y
tJ'gocFg&,lvku
d fawmh jzpfNyD; ysufw,fw?Jh ysufw,fvYkd ,l&w,f/ 'Dhjyif bmrSr&Sdawmhbl;
ysufwmyJ&Sw
d ,f/ 'gaMumifh ]0,"rm ocFg&m} ocFg&qkw
d m ysufwmyJ &Sdw,fvkdY ,l&w,f/
ESmacgif;avu xGufNyD;ysufoGm;w,f? em;Mum;NyD; ysufoGm;w,f? rsufpdjrifNyD;awmhvnf; ysufw,fvYkdq?kd
em;Mum;NyD;awmhvnf; ysufw,f? pm;NyD;awmhvnf; ysufw,f/ vufvIyfNyD;awmh ysufoGm;w,f/
ocFg&qkd&if vufrygbl;? auG;w,f qefw
Y ,f? ocFg&qk&d if vufrygbl; jzpfNyD;ysufw,f/

xkid fNy;D ysufw,f? 'gaMumifh ocFg&rarh&if ysufwma&m rarhawmhbl;/


oaAocFg&m
vlqkdvkdY&Sd&if aow,fvkd Y a&mufoGm;w,f ? vufqkd&if vIyfw,f ? auG;w,fvkdY?
pum;qkd&ifajymw,fvkdY vkyfjyefa&m? w&m;usawmhvnf; a[mw,fvkdY vkyfjyefa&m? w&m;usawmh
a[mw,f? uav;csif;us &efaxmifw,f? &efjzpfw,f/ tJ'gawGtukefvHk; ocFg&wJ?h oaAocFg&mwJ?h
tJ'gawG tukefv;Hk ocFg&wJh? rsufawmifcwfw,f? pum;ajymw,f? xrif;pm;w,f? vSLwmawGvnf;
ygwmaygh/ b,folu qefawGb,favmufvSLw,f? b,fwkdif;jynfu b,favmufvSLw,f?
b,folu oH;k q,fvSLw,f? b,folu oH;k &mvSLw,fwJh? tJvv
kd SLwJ[
h mawGvnf; ocFg&yJ? b,folu
owfw,f? b,foleb
JY ,foleJY owfjyefw,f? &efjzpfjyefw,f? ppfwkdufjyefw,f? awmfvSefjyefw,f/
tJ'gawG bmawGw;Hk qkad wmh ocFg&awGwJh? 'gaMumifh oaAocFg&mvkYad c:w,f/ tedpm0w ocFg&m
ocFg&awG Oy'g0, "rad em - jzpfjcif; ysufjcif;tavh&Sdukefw,fwJh? ocFg&vkdY Ivu
kd fawmhtdwfEw
dI fwmwkYd
yku
d fqHEdw
I fwmwkdY aps;0,foGm;wmwkdY xrif;pm;wmwkdY bmjzpfjzpfaygh tukefvHk; ocFg&awGyJ/ 'gaMumifh
]oaAocFg&m} a&S;wkef;u w&m;awGu 'Dvv
kd G,fvG,fav; a[majymwJv
h lr&Sad wmh cufaew,f/
a[majymwJv
h l&Sad wmh rcufawmhbl;/ tJvkd tJvt
kd J'gawG ocFg&vkYad c:w,f/
tusOf;csHL;vkdufawmh ocFg&xJ oGif;vkdufwmukd;
vlvkYd a,musfm;vkYd rde;f rvkrdY ac:eJY? rde;f rvkdY ac:w,f vufxyfw,fwYk&d SifjyKw,fwYkd
tJvkv
d kyfwmawG bmawGw;Hk qkad wmh ocFg&awG? ocFg&awGqakd wmh Oy'g0, "rad em- jzpfjcif;ysufjcif;
tavh&Sw
d ,fqkad wmh ysufw,f? jzpfNyD;awmh ysufw,f? tJavmufyJoday;/ tusOf;csHL;vku
d fawmh
ocFg&xJ oGif;vku
d fwmuk;d / 'gaMumifh ]oaAocFg&m}? tedpm0w ocFg&m} b,foleJY &efjzpfw,f?
b,foleJY w&m;jzpfw,f? axmifusw,f? bmjyKw,fqw
kd mawGvnf; ocFg&awGyJ? pk;d &drw
f ,f
yla qG ;w,fa ygha v? uav;arG;zGm ;w,fv kdYa ygh a v/ tJ'gjzpfN yD ;ysufw,fvk dYy J ,lv kdu f?
tukefjzpfNyD;ysufw,fvYkyd J ,lvu
kd f? tukefjzpfNyD; ysufw,fom ,lvu
kd f? jzpfwmysufwmyJ ,lawmh
'kuaH w blruH 0Hqakd wmh vlawGa&m ewfawGa&m i&JawGa&m wd&pmefawGa&m tukefvH;k 31
bHak &m? tJvkd 'kuaH w blruH 0#Hqakd wmh vlawGa&m ewfawGa&m i&JawGa&m wd&dpmefawGa&m
tukefvHk; 31 bHak &m? tJvkd 'kuaH w blruH 0#Hqakd wm 'kuawG tJvrkd Swf&w,f/ qHyifawG NzD;w,f

oeyfcg;awG vdrf;w,f? tJvrkd [kwfbl;? ocFg&awG ac:w,f? oaA ocFg&m/


jzpfNyD;ysufw,fqkdawmh rvdkcsifawmhbl;
ESmacgif;u avSLw,f? rsufpdu Munfw
h ,f? em;u Mum;w,f? tJ'g ocFg&awG ac:w,f/
ocFg&qkw
d mjzpfNyD; ysufw,f/ tJvakd jymjyvku
d fawmh a[m ... eifwYkad ,musfm;awGvm; rdef;rawGvm;
qkad wmh r[kwfbl;? jzpfNyD;ysufwJh [mawGvkYd qkad wmh a[m ... avmbu rvkcd sifawmhbl;?
a'gouvnf; pdwfurqk;d csifawmhbl;? pdwfu rqk;d csifawmh tbdZmeJY Asmyg'u 0rf;xJr&Sad wmhbl;?
tJvkd ykdifykid fBuD; ocFg&odoGm;vkdY&Sd&if vlawGvnf; r[kwfbJukd;? rsufpdawGuvnf; ocFg&?
vQmawGuvnf; ocFg&? em;awGuvnf; ocFg&? &ifbwfBuD;azmif;w,f ydefw,fuvnf; ocFg&?
rD;zGm;w,f? vufawGuvnf; [kt
d ,m;azsmuf 'D;t,mazsmuf tJ'gukv
d nf; ocFg&? xbD0wfw,f
tus0wfw,f? tJ'gawGvnf; ocFg&/
ocFg&qkw
d m jzpfNyD;ysufw,fvYkd vkyfvu
kd fa&m? a[m wpfcgwnf; bmrqkd 0dyem
jzpfoGm;w,f? ],'gynm, ywd} tJ'g ocFg&a&mufoGm;&if ynmjzpfoGm;w,f/ ]oaAocFg&m
tedp m ,'gynm, ywd } qkd&if ynmvnf ; jzpfoGm;w,f / vla wG a,musfm;awG
rdef;rawGqk&d ifvnf; ynmrygbl;? rsufrSef0wfw,f? bmvkyfw,f xkid fw,f? tukefvH;k ocFg&yJ
jzpfoGm;w,f/ tJ'gtukefv;Hk qkad wmh oaAocFg&m ygVdawGukd jrefrmvkd vkyfvu
kd fwm/ tedpaumifBuD;?
tedpaumifrqkw
d m tedpawG jzpfoGm;w,f/ igawG olawG r[kwfawmhbl;/ oaAocFg&m tedpm? ,'g
ynm, tJ'DynmeJY Ivu
kd fwm? ESmacgif; avSLwm ocFg&? em;u Mum;wm ocFg&? rsufpdMunfw
h m ocFg&?
vQmupm;wm ocFg&? bmrqkd tukefocFg& jzpfoGm;w,f/

edAmefw&m;yJ rjzpfrysufawmhw, f
ocFg&qk&d if tedpm0w ocFg&mwJh Oy'g0, "rad emwJ?h cEmawGvnf; ocFg&vkyfvu
kd f? "gwf
awGvnf; ocFg&vkyfvu
kd f? opmw&m;vnf; ocFg&vkyfvu
kd f? y#dp orkyg'fvnf; ocFg& vkyfvu
kd f? a[m
... edAmefw&m;yJ rjzpfrysufawmhw,f/ tedpm0w ocFg&m OmPfutJvkd odoGm;w,f/ OmPfu
odoGm;awmh edAmef a&mufoGm;w,f/ edAm efa&mufoGm;awmh a&uvnf; repfawmhbl;? rD;uvnf;
ravmifawmhbl;/ a[m ... avuvnf; rwGef;awmhbl;? ajruvnf; rzdESdyfawm hbl;/

oaAocFg&mqkdwm tJvkdvkyf&w,f
a[m ajrNydKus wku
d fawGNydKusawmh a[m ajrivsifvIyfw,fqkdwmvnf; ocFg&yJ? qlemrDwYkd
bmwkYdqkdwmvnf; ocFg&yJ? ajrBuD;u BuD;vmw,fqw
kd mvnf; ocFg&? uRef;awG aysmufukefw,f
qkw
d mvnf;ocFg&?tdZk kef;vTmMuD;aygufoGm;w,fqw
dk mvnf;ocFg&?ajrBuD;awG ylyl lvmw,f qkw
d m vnf;
ocFg&? tckopfyifBuDF;awG ikwfwBkd uD;awG qkw
d mvnf; ocFg&? rsufpdejJY rifwm ocFg&? em;eYJ Mum; wm
ocFg&? ESmacgif;eJYeHwm ocFg&? tm,we awGuv
kd nf; ocFg&vkyfvu
kd f? kyfuvnf; lyuEm ocFg&?
a0'emuvnf; ocFg&? a0'emuvnf; jyKjyifrS a0'emjzpfwmuk;d ? 'gaMumifh olvnf; ocFg&?
zuvnf; ocFg&? rsufpd oVm ,weawG em;awGqw
kd mvnf; ocFg&vkyfvu
kd f? ud,
k fawG tk;d awG
tom;awGqkw
d muvnf; ocFg&? tlawG tonf;awGqw
kd muvnf; ocFg&? olu kyfxJygwmukd;/
cEmuvnf; ocFg&? 'gaMumifh oaAocFg&m eifwYkv
d kyfprf;yg[Jq
h &kd if rvkyf wufbl;? oaAcFg&mqkw
d m
tJvkv
d kyf&w,f? tJvv
kd kyfrS ukefoGm;w,f/
tkd em ao b,fawmh vGwfrSmwH;k ? tJvkd ar;? tkd em ao qkw
d m ocFg&&Sw
d kef; rvGwfbl;?
edAmefa&mufrSyJ vGwfr,f? uk,
d b
fh mom OmPfawGay:vmw,f/ 'gaMumifh edAmefa&mufatmif
vkyfMurSm? tJvkjd zpfoGm;w,f/ edAmefa&mufatmif vkyfawmh vlawG bmawGvnf; r&Sb
d l;? vlawG vnf;
ocFg& jzpfoGm;w,f? rdef;rawGvnf; oaAocFg&m jzpfoGm;NyD? &m*qkw
d mvnf; ocFg& jzpf oGm;NyD?
a,musfm;&w,fqw
kd mvnf; ocFg&yJ? uav;arG;w,fqw
dk mvnf; ocFg&yJ? aq;kHwuf &w,f
qkw
d mvnf; ocFg&yJ? 'DvkdajymwwfzkdYuvnf ; rvG,fbl;? oifay;wm w&m;emw,f qkdwmu
y&d,wf? w&m;a[mw,fqdkwmuy&d,wfoifay;wm? tJvkdoifay;wm? 'grSocFg& rSe;f odw,f?
tJ'g olwkYdar;Munfh oaAocFg&mqkdwm bmvJq&mvkdY qk&d if ocFg&aygh[,feJY eifwkYd [ku
d ajym
vku
d fvdrfhr,f? 'DhjyifolbmrS rodbl;? tJ'gtukef ocFg&vkYd ac:w,f/ rdef;rawG uvnf; ocFg&?
pma&;wm rSwfwmawGuvnf; ocFg&? qGrf;jyifw,fqw
kd muvnf; ocFg&yJ? &efjzpfw,fqw
kd mvnf;
ocFg&yJ? oaAqkw
d m tukefocFg&csnf;yJ? rdef;rBuD;qkw
d mvnf; ocFg&yJ? vku
d fajy;w,fqw
kd muvnf;?
ocFg&yJ? wHwm;BuD;ay:u ckefcsw,fqw
kd muvnf; ocFg&? &efjzpf w,fqkdwmvnf; ocFg&yJ? oaA
ocFg&m tedpmqkw
d m ocFg&qdw
k mukd rarh&if edAmefqw
kd mu olb
Y momjzpfvmw,f/
a[mESmacgif;awG uvnf; tedp? uk,
d fBuD;rSm tk;d awG tom;awGu vnf; tedpyJ?
yx0Duvnf;jzpfNyD; ysufwmyJ? tJvo
kd cFg&vkyfrS jzpfNyD;ysufrSef;odw,f? ezl;BuD; uvnf; yx0DBuD;?
dk nf;
acgif;BuD;uvnf; yx0DBuD;yJ? 'l;BuD;uvnf; rmwm? vufBuD;uvnf; rmwm? yx0DBuD;awGuv
ocFg&vkyfvku
d f? jzpfNy;D ysufw,f/

'l;BuD;awG aygifBuD;awGuvnf; jzpfNyD;ysufw,f? jzpfNyD;ysufw,fqakd wmh rvdck sifawmhbl;?


a,musfm;qdw
k mvnf; jzpfNyD;ysufw,fqadk wmh rvkcd sifawmhbl;? 'gaMumihf tedpu tvGefaumif; w,f?
jzpfNyD;ysufw,fqadk wmh rvdck sifawmhbl;/ q&mbmjyKvkdY jzpfNyD;ysufwmvkdY vkyfvu
kd fowH;k qdak wmh
rvkcd sifatmif vkyf&w,f/ puLawG &w,f? aiGawG&w,f? aiGawGuv
dk nf; ocFg& ac: w,f? a':vm
awGuvnf; ocFg&? &atmifoGm;vkyf&wmawGvnf; ocFg&yJ? b,fu b,fvkd b,fvkd &w,f? b,fu
b,fvdu
k kefw,f? b,frSm "m;jywku
d fw,f? [dkrSm "m;jyvnf; wku
d fwmyJ? &xm;wJ[
h mawG [dak umifav;
wpfcgwnf; olUaq;cef;rSm "m;jyvmwdu
k fwm aoewfawmif ygao;w,f/ t&ifuawmh rygbl;?
&Sw
d mawG tukef,loGm;w,f? aq;awGa&m? rav;&Sm;rSm? ighuadk jymw,f q&m&,f tJ'g u,fygOD;?
olrsm;wkid f;jynfqadk wmh aMumufvnf; aMumuf&w,f? raMumufeJY ]taomuH? 0d&ZH} rpd;k &drfeJ?Y tJvrdk S
ab;vGwfw,f? tJvkd ajym&w,f? tedpaumif 'kuaumif/
oaAocFg&m tedpmvkYdqdk? rdef;rawGcsnf; a,musFm;awGcsnf;rqdek JY? 'grS ocFg&qdrk S tedprS
jzpfNyD; ysufw,f/ tJv,
dk l? udt
k 0SmBuD; a,musfm;BuD;vdkY r,leJ?Y ocFg&vdY,
k l ud,
k hfu,
dk fudkvnf; vlvYkd
r,le?JY vlvkdY ,l&ifaowmjzpfoGm;w,f? olu ocFg& jzpfNyD;ysufwmqdak wmh aow,fvkdY r,l&bl;?
bmjyKvkYdwH;k qdak wmh ocFg&qdak wmh mPfeEJY Sv;Hk oGif;wmud;k ? tarvnf; r[kwfbJ? Tar vnf; ocFg&?
orD;vnf; ocFg&yJ? tedpqadk wmh rcspfcsifawmhbl;? r[kwf&if orD;qkcd spfoGm; w,f? tarqk&d if
pd;k &drf;oGm;w,f? ocFg&qdak wmh a[mrvdck sifawmhbl;? rpd;k &drfawmhbl;? tJvjkd zpf oGm;w,f? oaAqw
kd m
tvH;k pH?k Oy'g0, "rda emqdkwm jzpfjcif;ysufjcif;qdkwm oabm&Su
d kef\/
ocFg&udk b,fa &mufa&mufrarheJY
vlawGuvnf; ocFg&? aq;ku
H vnf; ocFg&? uifqmqd&k ifvnf; ocFg&? eifwkdY ocFg&rareJYw/JH
0,"rm ocFg&m tyrma'e orma'xwJh b,fa&mufa&muf rarhe?JY tJ'g y&dedAmefpHcgeD; ajymwm?
ocFg& rarheJw
Y JY? tckvnf; tJvydk J ocFg&arhNyD;awmh vlawGwdYk a,musFm;awGwkYd rde;f rawGwYkd
oGm;vkyfawmh ocFg&arhNyD; vlawG aomuawG y&da'0awG jzpfwwfw,faygh/ wpf&GmrSm
ig;a,mufavmuf usefw,fwYkd? wapawmifajcmufr,f? b,fEh ,
S fvkyf wpf&GmrSm ig;a,mufeJY
aejzpfvdrfrh wH;k ? wpf&GmvH;k tukefvHk; vlig;axmifavmuf&SdwJh &GmBuD;? ig;aomif;avmuf&Sdw&Jh GmBuD;
av;ig;a,muf usefawmhwm? xef;yifwufwmwkdY tkef;yifwufwmwkYd? tkef;yifu EJGUw,f? NyD;awmh
tjrpfvnf; ckdifw,f? ta&SUu avwkduf taemufbuf ,dkifw,f? taemufu avwkduf ta&SU
,dik fw,f? ,dik f,dik faew,f? vGwfroGm;eJY a&u atmufu BuD;vmNyDqkd txufay: wufvkduf?

tm &ifbufawG yGef;vkdY wpfcgwnf; yGef;wJh&ifbwfae&mrSm qm;iefa&xd? qm;iefa&u tvGef pyfw,f?


qm;iefa&u 'Djh yif[mxdwmeJY rwlbl;? qm;iefa&u bmjyKvkYpd yfw;Hk vkYq
d &dk if tem&S&d if pyfw,f?
temr&S&d if rpyfbl;? tckvlawGvnf; wPSm&S&d if pyfw,f? pd;k &drfw,f? wPSmr&S&d if rpyf bl;? wPSmu
ork',jzpfoGm;w,f? bmjyKvkYw
d Hk;qdak wmh ocFg&rSef;rodbl;? vlawGvkYd odw,f/
ocFg&vkdY atmufarhvkdufawmh wpfcgwnf; tylawG at;oGm;w,f tkef;yifvYkd qkw
d mvnf;
ocFg&yJ? iSufaysmyifqw
kd muvnf; ocFg&yJ? tedpm0wqdw
k m [dt
k jypfajym? 'DtjypfajymeJ?Y
ocFg& qkw
d m jzpfNyD;ysufw,f? tJv,
kd lrS? avrkefwidk ;f wdu
k fw,f? oaA ocFg&mqdak wmh a[mjzpfNyD;
ysufw,fqkad wmh at;oGm;w,fqu
dk wnf;u edAmefa&mufoGm;wmeJY twlwlyJ? awoH 0lyoarm?
awoH- xdt
k ylwkYd\ 0lyoarm- uif;Nidrf;jcif;onfocFg&vkdY qkv
d u
kd fwmeJY om;orD;av; b,f avmuf
ygoGm;w,f iykawmwkdY vyGwmwkdY b,favmufygoGm;w,fqdkwmawG r&Sdbl;/ ocFg&vkdY
atmufarhvku
d fawmh wpfcgwnf; tylawG at;oGm;w,f/ vlawGqakd wmh tylawGu rat;bl;?
ocFg&qdak wmh tylawG at;oGm;w,f? ESmacgif;avBuD;xGufaewm? a&u 15 ay? ay 20? ay 30
wufvmw,fqdak wmh a[m a&rGef;oGm;a&m? a[m ESmacgif; avBuD;u rIEdkifawmhbl;? Ijyefawmhvnf;
tqkwfxJ a&0ifoGm;NyD; aoawmhrSm? ocFg&qkad wmh jzpfNyD; ysufw,fqadk wmh a[m ocFg&rSef;
odvdu
k fawmh tylawG ysufoGm;w,f? vlqv
dk u
kd fawmh idck sifoGm;w,f? aomu y&da'0jzpf oGm;w,f?
tJ'g tmoa0gukefwJh w&m;BuD;vkdY tJvt
kd Jvkd rSwfNyD; tJ'Dpmav;udk vlawGudk jzefaY 0ay; prf;? 'grS
tylat;rSm? wcsKdUqd&k if ajymao;w,f aemufrSmvnf; &Sdao;w,fwJh aMumufp&mawG
tylawGydjk zpfvmw,f/ tJ'gawG ocFg&vkyfvu
kd f? udk,u
hf ,
dk fuBdk uD; ocFg&vkyfvu
kd f? [dak GU'DaGUvnf;
ocFg&yJ? tom;awGqw
kd m yx0Dqw
dk mvnf; ocFg&yJ? td;k awGqw
kd mvnf; ocFg&yJ? jzpfNyD; ysufw,f?
tlawGuvnf; ocFg&yJvkyf/ 'gaMumihf oaA ocFg&mqkday;? tJ'geifwkYd t&ifu ygVdvo
kd m qkdwwfwm?
ocFg& bmrSef;vnf; rodbl;? ESmacgif; avIaewmvnf; ocFg&yJ? a&u epfNyD? a&u epfawmh
ESmacgif; avurIEidk b
f l;? tJ'gBuD;u rIEidk af wmh ocFg&u rIEidk w
f m? igrIEidk w
f m r[kwfbl;vkYd
qkv
d du
k fawmh Nidrf;oGm;w,f? tJ'gedAmefa&mufoGm;w,f? a&mufvYkv
d nf; a&mufrSef;rodMuygbl;?
ocFg&vdYk qkv
d ku
d fwmeJY ...

ocFg&rkdYvkdY ysufwmqdka wmh edAmefa&mufoGm;w,f


jrwfpGmbk&m;uvnf; y&dedAmefpHcgeD; ocFg&rarhev
JY kYd qdv
k u
kd fwm? tckvnf; ocFg&udk rarhe?JY
igr[kwfbl;? ocFg&vkYq
d adk wmh ao&rSm raMumufbl;? at;oGm;a&m? [dkb0 a&mufw,f qdw
k mvnf;
ocFg&yJ? b0ul;w,fqdkwmvnf; ocFg&yJ? tdyfrufrufw,fqw
dk muvnf; ocFg& yJ? b,folUqD
a&mufoGm;NyD b,folY0rf;xJ 0ifoGm;NyDqw
kd mvnf; ocFg&vdYo
k mvkyf? pum;ajymwm jrwfpGmbk&m;u
tJ'gawGudk jrifvYkd tyrma'ewJh? 0, "rm ocFg&mwJh? ocFg&qdw
k m ysufwwfw,fwJh? eifwkYd avIaewm
ocFg&yJ? pum;ajymwm ocFg&? eifwkYd em;Mum;aewm ocFg&yJ? 'Dua[mwJh q&mBuD; uvnf; ocFg&yJ?
tJolvnf; ysufwwfw,f? r[kwf&if ysHvGefawmfrlw,fq&dk if idv
k u
kd fMu wm tJvjkd zpfoGm;w,f/ tJ'g
ocFg&rdYkvdYk ysufwmqdak wmh ridak wmhbl;? edAmefa&mufoGm;w,f? taomuH? 0d&ZH acrH idkcsifw,f?
idck sifwmu wPSmaMumihf idck sifwm? vl&Sdwmudk 'gaMumihf ]vlawGr&S?d tylr&Sd} tif; ... vlr&Sad wmh
tylr&Sad wmhbl;? [dak umifrav;u Emptiness vdYk ajymw,f? tJ'Dpm&Gufuav; igpifumylu
,lvmw,f? ESpf&Gufwnf;&Sw
d m ukefoGm;w,f? raeYu a':vSvSacsm ay;vku
d fw,f/ tJ'Dpm&GufxJrSm
Form is emptiness, Emptiness is form. tJ'DyBHk uD; awG rxm;eJY? yHBk uD;awGvnf; jzpfoGm;w,f?

oknwBuD;jzpfoGm;w,f? atmifrm Complete man jzpfoGm;w,fwJh? aumifrav;rSm? Atmifrm


[k.d .. igu pm&Guftpdrf;uav;ukd zwfjywm? odwmu emrf? xkid w
f mu ky?f emrfqw
kd mvnf;
ocFg&yJ? kyfqkw
d mvnf; ysufw,f? 0,"rm ocFg&mqkw
d mvnf; ocFg&yJ? ysufw,f? odNyD;ysufw,fukd
odwmu emrf? ]odwmu emrf} qkpd rf; .... (odwmu emrf)? tJ'Demrfvnf; odNyD; ysufoGm;NyD?
tJvkq
d kd bmjyKvkYdysufwkef; q&mqk&d if ocFg&rdYv
k Ukd ? tJ tJ'DOmPf 'DaeYOmPfu ykad umif;w,f? odwmu
emrf qkw
d mvnf; ocFg&rkYv
d kYd ysufoGm;w,f? t&ifwkef;u odwmBuD;u rysufbl;vkYx
d ifaewm
atmifrmraeUuodwmMuD;u rysufbl;vdUk xifaewm r[kwfbl;? odwmu emrfq&kd if ysufoGm;w,f?
]xkid fwmu kyf}? qkpd rf; (xkid fwmu kyf)? kyfuvnf; ocFg&BuD; ysufaewmyJ? jzpfNyD;ysufw,f? Oy'g0,
"rad em? OyZw
d Gm edkZE?d edZk Ew
d Jh - csKyfukef\wJ?h rcsKyfbl;vm;? em;BuD;? rsufpduvnf; csKyfwmyJ?
tvif;u rD;yJ? tvif;BuD;uvnf; ocFg&yJ? tvif;BuD;vnf; jzpfNy;D csKyfwmyJ? rsufpdtMunfBuD;vnf;
zpfNyD;csKyfwm aygh? ]OyZw
d Gm edkZE?d qkdprf;... (OyZdwGm edkZE)d ? q&m tJ'gBuD;u aorS edAmefa&mufrSm
r[kwf bl; vm;eJq
Y &kd if [kdedAmefu aorSa&mufwJh edAmef/
ocFg&rSef; odoGm;&if raMumufawmhbl;
tck ocFg&BuD; ysufw,fom I&ifpdk;&drfao;ovm;? taomuH 0d&ZHrjzpfbl;vm;?

tJ'gysufw,fvkYd odwmeJY ocFg&rSef;odwmeJY edAmefa&mufoGm;NyD? rpk;d &drfawmhbl;? pkd;&drf ao;vm;


(rpk;d &drfawmhygbl; bk&m;)? uJ rif;wkYad ooGm;NyD; ESmacgif;BuD;u avrSLEkid fawmhbl;? pk;d &drfao;ovm;
(rpk;d &drfawmhygbl; bk&m;)? tJ'g edAm efa&mufoGm;wmyJ? ocFg&rSef; odoGm;&if raMumufawmhbl;?
'DaeYw&m;awmfawmfaumif;w,f? avawGwu
kd fwmu w&m;aumif;zkYv
d kdY rSwfxm;? igt&ifwkef;u
tJvkad [mwwfovm;? tJ'gvlawG a&rGef;w,f? a&u rGef;w,f? rD;u uRrf;w,f? avu wGef;w,fw?Jh
eifwYkd uk,
d feifwkYdvnf; tJ'D[mawGvkd rSwfxm;? ocFg&vkYd rSwf xm;? vlawGvkdY rrSwfeJ?Y rdef;rawGvYkd
rrSwfe?JY ocFg&vdYkrSwf? ocFg&rkYv
d kYd ysufoGm;w,f? Oy'g0, "rad emwJ?h OyZw
d Gm - jzpfukefNyD;? edkZEd-
csKyfukef\wJ?h xGufav 0ifavawG xGufNyD;awmh csKyfukef\ wJ?h tJ ocFg&qD a&mufoGm;awmh
ud,
k fu
h k,
d fukBd uD; pk;d &drfao;ovm;? pk;d &drfawmh aum vGwfrSmvm; ... (rvGwfygbl; bk&m;)? 'Dawmh
rpk;d &drf;bJ aevku
d fwmyJ at;wmyJ? aocsifvnf; aooGm;yap qkNd yD; r[kwfbl;vm;? ESmacgif;avu
rGef;aeNyDav? 13 ay 14 ay wufvmNyDav? NyD;awmh tke;fyifvnf; rwufEikd fbl;av? rdef;rawGqakd wmh
b,fEh ,
S f tkef;yifwuf Ekdif rwH;k ? a,musfm;awGom tkef;yifwufEikd v
f kdY av;ig;a,mufavmuf
usefawmhwm? uav;awGa&m ao? tJ'g aowmu a,musfm;awG? rdef;rawG uav;awGvYkdqv
kd Ykd
pk;d &drfwm? ocFg&qkad wmh pk;d &drfao;vm;? tJ'DocFg& rarhwmeJyY J edAmefa&mufoGm;w,f/
'gaMumifh 0,"rmocFg&m tyrma'e orma'xbk&m;BuD; y&dedAmefpHoGm;wJh OmPfu
'DaeYOmPfeJY a[m 1370 ck avBuD;wmeJY? avBuD;wm bmac:w,f ... (em*pfygbk&m;)? tJ'D tJ'g
ocFg& rarhjcif;&JU taumif;qH;k w&m;awmf jzpfoGm;w,fvkdY tJvrkd w
S fxm;? vlawG raovkY&d &Sd if
ocFg&rSef;vnf; odrSmr[kwfbl;? a[mvkduf&wm wpfEpS fvHk;? wpfcgrS ocFg& ra&mufzl;bl;?
a&mufvmvm; ... (ra&mufvmygbl ; bk&m;)? a[m cka wmh xkdifwmvnf ; ocF g&?
pum;ajymwmvnf; ocFg&? 'l;BuD;u bmvJ ...... (ocFg&ygbk&m;)? em;BuD;ubmvJ ....
(ocFg&yg bk&m;)? ocFg&qkw
d mbmvJ.... (jzpfNyD;ysufwmygbk&m;)? tm,wevnf; ocFg&?
"mwfvnf; ocFg&? opmqkw
d m bmwHk;.... (ocFg&ygbk&m;)? jzpfNyD;ysufwm bmopmwHk; ('ku opmyg
bk&m;)? jzpfNyD; rysufwm bmopmwH;k .... (eda&m"opmyg bk&m;)? rjzpfNyD; rysuf awmhbl;/
rpk;d &drfawmhbl;? eifwYkv
d lr[kwfbl;? a,musfm; rdef;r r[kwfbl;? tar tazvnf; r[kwf bl;/ tukefv;Hk
ocFg&awG oaAocFg&mwJh ygVdu [kdwkef;uwnf;u &Sw
d m? 0,"rmwJ?h [kd 2500 uwnf;u &Sw
d m? tck
1370 usrSbJ tck ocFg&[m xifay:awmhw,f/ tckxikd faewm vlawG vm; ocFg&awGvm;.....
(ocFg&awGyg bk&m;)? uJ tJvo
kd dvu
kd fwmeJY tukefedAmef a&mufoGm;w,f? rylawmhbl;?

wku
d fBuD;NydKoGm;w,f trk;d awG vefoGm;w,f tJ'g bmwH;k ..... (ocFg&yg bk&m;)? wku
d fuu
kd sawmh
trd;k vefw,f ajymw,f? vlawGusawmh aow,f ajymw,f? opf&Gufusawmh a<uw,f
ajymw,f r[kwfbl;vm; ..... ([kwfygw,f bk&m;)? bkef;BuD;usawmh ewf&GmpHw,f ajymw,f?
tJ'g pHcsifpHrSm? bk&m;uawmh y&dedAmefpHw,f? tEkyg'd aoopHw,f? ocFg&vkYd odvu
kd fwmeJY
oOyg'daoo edAmefa&mufw,f? aemuf aoawmhvnf; rpd;k &drfvYk&d &Sd if bk&m;vkyd J oOyg'daoo
edAmefa&mufw,f? at; tJvkd raumif;bl;vm; ... (aumif;ygw,f bk&m;)/ 'DaeYbk&m;vkyd J
taumif;qH;k jzpfoGm;w,f?
om"kac:vku
d fMu/
(om"k ..... om"k ...... om"k)

e rEkam w&m;awmf
udavom[l wGif;&efolwdkY rjyL0Hha&Smif;
a0;awmfrlaom taMumif;aMumifh t&[H t&[
rnfawmfrl\/

]"rpum; aeYwdkif;Mum;u opmOmPfayguf at;Nidrf; a&muf\}

"rmEkyemqdkwm . . .

wu,f&w
Sd Jh "robm0awGudk "rtwdik f; trSeo
f doday;aewJh OmPfuadk c:w,f/

ynwfrzuf oufoufaom y&rwfw&m;udk wdu


k fu
dk fIwm "rmEkyemyJ/

ynwf y&rwfudk txl;cGJjcm;od&w,f/

y&rwfOmPfeJY MumMumaeEdik af tmif tavhtusifv


h kyfay;&w,f/

"rmEkyemeJY IyGm;ae&if . . .

vkyf&if;udkif&if; ESv;Hk oGif; xifvif;IEdkifcsuf

oGm;&if;vm&if; ESv;Hk oGif; xifvif;IEidk cf suf

a&mif;&if;0,f&if; ESvHkoGif; xifvif;IEdkifcsuf

ckzrf;oxuf vG,fulcsuf? tysufjrifEidk fcsuf

jzpfwmu O',OmPf ysufwmu 0,OmPf

ysufaew,f ysufaew,f rSepf Gmokn od&r,f/

aus;Zl;awmf&Sif

"rmEkyem yckuL q&mawmfb&k m;BuD;


OD;aEmbmo

rsufpdjrifwHk? lygH?k vlyY krH rSwf&/


rsufpdujrif? rEdiI ;f ,SOf? wGifw&m;&/

em;uMum;wHk? o'gHk? vlyY krH rSwf&/


em;uMum;vQif? rEdiI ;f ,SOf? wGifw&m;&/

ESmacgif;u eHwH?k *EmH?k vlyY krH rSwf&/ ESmacgif;u eHvQif? rEIid f;,SO?f
wGifw&m;&/
vQmu pm;wH?k &omH?k vlyY krH rSwf&/
vQmupm;vQif? rEdiI ;f ,SOf? wGifw&m;&/

ud,
k fuxdwHk? azmXAmH?k vlyY krH rSwf&/
ud,
k fuxdvQif? rEdiI ;f ,SOf? wGifw&m;&/

pdwfu BuHw?Hk "rmH?k vlyY krH rSwf&/


pdwfuBuHvQif? rEdiI ;f ,SOf? wGifw&m;&/

ow0g r&Sad om todonfomvQif vd&k if;jzpfonf/

e rEkam w&m;awmf
oknwmum&
erEkam erEkamqdw
k m xdik faewmawGvnf; vlr[kwfbl;wJh tJ tJ erEkam vlwdYk bmwdYk
jrifvdYk&S&d if Oyg'gPuEmac:w,f/ Oyg'gPuEmqdw
k m 'kuopmac:w,f/ erEkam
vlr[kwfbl; qdkuwnf;u oknwmum&ac:w,f/ BuHwmuvnf; vlawGBuH wwfwmud;k ?
vlawG? a,musfm;awG? rde;f rawGuBdk uHwwfw,f/ w&m;u rBuHcsifbl;qdv
k Ydk rjzpfbl;?
vlawG&dSaevdYk a[m tck[mu vlawG r&Sb
d l;qdak wmh wpfcgwnf; BuHvYdu
k dk rjzpfawmhbl;?
&m*vnf;&m*vnf; jzpfvYdk rjzpfawmh bl;? a'govnf;jzpfzYdk r&Sad wmhbl;? erEkamav;
wpfvH;k vkyfvdkufwmeJyY J pdwfxJrSm rEkam vlvYdjk zpfaew,f? jrwfpGm bk&m; u erEkamwJh
vlr[kwfbl;qdak wmh 'Djyif[mawG bmrSr&Sd awmhbl;? pum;vnf;rajym&awmhbl;? Munhv
f nf;
Munhv
f dYkjrifwmvnf; vlr[kwfbl;? em;axmifvdkY Mum;wJ[
h muvnf; vlr[kwfbl;?
vlr[kwfbl;qdw
k mu awmfawmf t&mus,fw,f/ tJ'geJYvnf; aomwm yefujzpf jzpfEidk fw,f/
'g ]oknwmum&}ac:w,f/ oknw tjcif;t&m tm;jzifh ESv;Hk oGif; w,f/ &m*qdw
k muvnf;
vl[kwfvdYk jzpfaewm/ a'gaoawGvnf; 'Dvydk ?J armhw,f? vIyw
f ,f? anmif;w,fqw
dk mvnf;
tJ'g vl[kwfaevdY/k

uJ&h JUp&m csD;rGrf;p&mawGr&Syd g


erEkamwJh yuEm erEkamqdrk S wpfcgwnf; w&m;u ]][ef[ef}}vmw,f/ erEkam vl
r[kwfbl;vdYkqadk wmh bmBuD;wkef;qdrk S yuEm tJ'Dusawmh xGufvm w,fvYdk xif&w,f?
r[kwfbl;/ vlr[kwfbJ rsufpdjrifwmuudk 0dnmPuEm? em;Mum;w,fqw
dk m vnf;
0dnmPuEmbJ/ Mum;vdYk pdwfvnf;rqd;k bl;? aumif;wmvnf;r[kwfbl;qdk&if 'g
Oayuma0'embJ/ tpqH;k tpqH;k uawmh tJ'DpdwfxJrSm vlr[kwfbl;qdw
k m ta&;BuD;qH;k yJ

bmrSvnf; ajymp&mr&Sdawmhbl;/ jrifwmawG? Mum;wmawGusawmhrS ]a[m} cEmjzpfoGm; w,f?


tom;awGxdwcJh g pdwfxJu pdwful;xJ ]BuH}wJt
h cg tJ..0dnmPuEm? t&ifq;Hk vl r[kwfbl;
qdw
k modrS cEmvnf;oda&m aomwmyefvnf;jzpfua&m/ 0dpdudpm uvnf;r&Sd awmhbl;/ w&m;
w&m; w&m;qdw
k m b,fow
lY &m;? b,f0ghw&m;vnf; r&Sdawmhbl;? erEkamu t&ifcHxm;
vdu
k fwm ]uJh&JUp&mawG? csD;rGrf;p&m} awGvnf; r&Sdawmhbl;? tJ'g erEkamvdYq
k &dk w,f/
olvnf;r&Sb
d l;? igvnf;r&Sad wmhbl;qdkawmh tJ'guudu
k 'd|rd &Sad wmhb;l / tJ'D erEkamu
t&ifxm;? vlvnf;r[kwfbl;qdkawmh ewad ygh/ rde;f rvnf;r[kwfbl;/ eyk&ad om
tJ..tJ..'gut&ifxm;/ a,musfm;vnf;r[kwfbl; qdak wmh a,musfm;awGrBuHawmhbl;/
ewrd def;rawGr[kwfbl;qdak wmh a[m rdef;rawGbuf vnf; pdwfra&mufawmhbl;? w&m;u IU
IUae&if;rwfwyfa&mufa&mufoGm;w,fqw
dk m tJ'g tJ'D[mudk t&if;rcHvYdk/ rlvavmabm
ukovrlvH tukovrlvHqw
dk m rlvrodvYdk bmrSrvkyfeOJY ;D / erEkam vlr[kwfbl;
qdu
k wnf;u [efaeNyD? Nidraf eNyD/ tom;awG? tdk;awGuvnf; vlr[kwfbl;/ "gwfav;yg;
uvnf; vlr[kwfbl;/ a[m "gwf "gwf vlr[kwfwJh taMumif;ajymzdkYu tvG,fav;/
k mvnf;
'Gwdum, qHyif? arT;nif;qdkwJh 32aum|mouvnf; vlr[kwfbl;? "gwfav;yg;qdw
vlr[kwfbl;? vlr[kwfwmawG ajym&r,fq&dk if xGufav0ifavuvnf; vlr[kwfbl;? a[m odwJh
[mBuD;uvnf; vlr[kwf bl;? a[m vlr[kwfwmajym&r,fq&dk if tJ vlr[kwfwma&mufNyD;awmhrS
tJ'gu tawmfNidrf; w,f/ vlr[kwfbl;qdrk S tck usD;awGbmawG jrnfvmvdY&k &Sd if eoawm
ow0gr[kwfbl;vdYk qdv
k u
dk fvYd&k &Sd if toHbJ&Sdawmhw,f/ tJ usD;oHvYdrk vkyfeJY a&moGm;w,f/
usD;uynwf toHuy&rwf tJ'g 0dZmrmaee t0dZmrme ynwfvYdak c:w,f ]pm pmvd}k
eoawmvdYkvkyf? usD;awG bmawG? qdwfawGqw
dk m tJ'h yD nwfuvmwm 'gaMumifh yuEm
erEkameJY tJ'gOmPf/

t0dZm& wPSm&rlvH
]t0dZ m & wPSm &} ]t0d Z m & wPS m & rlv H} t0dZm[m wPSm&JUrlv/ wPSmqdw
k monf
t0dZm &JUrlvH wPSmonfvnf; t0dZm&JUrlvH 'DvdkodrS wPSmawG vl[kwfw,fq&dk if wPSmawG
jzpfawmhrSm ow0gawG[kwfw,fq&dk if wPSmawGujzpfawmh rSm 'd|ad wGa&m? wPSmawGa&m
tJ'g udavomac:w,f/ NyD;awmh ]uH}jzpfawmhrvdYk

udavomjzpf&if 'grS pdwfu IvYdv


k nf;aumif;w,f/ NidrfvYdk IvYdk raumif;bl;? rNidrfbl;vdYq
k &dk if tJ'D
[mawGcHaevdkY/ a,m*D b,fa,m*Djzpfjzpf aMumufw,f jyKw,fqdkwmvnf;
tJvd[
k mawG cHaevdY/k NyD;awmhrS kyaf wG[m uGo
J Gm;w,f? NyD;awmh 'Gw
d BuD;uvnf;ky?f
r[mbkwfBuD;uvnf;kyf? tJ jrwfpGmbk&m;u kyfusawmh kyfr[kwfbl;vdYrk a[mbl;? wpfcg wnf;
ewd? eyk&daomu t&if a[mwm? eyk&daom a,musfm;r[kwf? tJ'gawG t&ifcGmcs&w,f /
a,musfm ;qdk wmvnf ; ynwf ac:w,f / tJ. . tJ' g tJ' gav;uudku w&m;jzpfaew,f?
tJ'g &m*jzpfzYdak wGaygh/ rEkam vl[kwfw,f? wrd ed f;r [kwfw,f/
yk&daoma,musfm;[kwfw,f? oawm ow0g [kwfw,f/ jrifvnf; r[kwf&bl;? Mum;vnf;
r[kwf&bl;? 'gonmawG j'yf&&Sd if onm emrnf&&Sd if onm 'gawGcHaevdYu
k dk &m*awGu
cHaeawmh uk,
d foGm;csifwmu edAm efw&m; csKyfw[
Jh m? Nidrf;wJ[
h m tJ'D[mawGeYaJ eawmh
a,m*Dvnf;r[kwfbl;? w&m;emwJo
h lev
JY nf;rwlbl;? jrwfpGmbk&m;u erEkamvlr[kwf bl;wJ?h
wm0wd Hom wufNyD; a[mwJh tbd"rmuvnf; tJ'gvnf; ow0g r[kwfbl;wJ?h
wpfcgwnf;ewfawGud k NidrfusoGm;wmyJ? edAmefa &mufoGm;w,f ? Nidrfus? ewfa wG
r[kwfbl;qkad wmh b,fewfom;rSvnf; cspfp&m rvdak wmhbl;? eoawm ow0gr[kwfbl;? ea'a0g
ea'a0gewfvnf; r[kwfbl;aygh/ ow0grS r[kwfbJeJY ]uJ} &SifeEawmifrS ewforD;udk vdck sifw,f/
aemufus bmoGm;awGUwkef;qdak wmh ewforD; r[kwfwm oGm;awGUw,f/

xderd' vGefrS w&m;&w,f


qHyifwkYd? arT;nif;wdYk tJ'grtdyfeJY ridu
k fe?JY tJ'gu vlqNdk yD;awmh rEkam vlqNdk yD;awmh tdyfcsifvmwm?
tJ'Dem;u vl&aSd ew,f/ NyD;awmh vdck sifvmwu xderd' 0ded' bduK xderd' vGefrS w&m;&w,f?
NyD;&if wa0ga0g w0g;0g;eJo
Y rf;ae&if b,fES,v
fh dkY &rwkef;? rorf;bl; erEkam 0rf;xJxm;?
tJ'grS wpfavmuvHk ; vGefoGm;wm avmuBuD;vGefoGm;rS avmukw&m a&mufoGm;w,f?
uJ erEkamvdYk qdv
k u
dk fwmeJyY J vlawGvGefoGm;w,f? eoawm ow0gr[kwfbl;? qdak wmhrS
a[m tJ'gawGu bmawGwkef;qdak wmhrS pdwfxJ jzpfjzpfvmawmh 0dnmPuEm tJ'gudk
]"rmEkymem}u ]oHa,mZOf}wJh uJ 'grS w&m;u 'Dvadk ygufa&mufoGm;wm ajymvnf;
ajymwwfoGm;w,faevnf; aewwfoGm;w,f/

&m*awGtHk a'goawGtHk arm[awGtHw


k m rEkam vljzpfaevdYk
riHUk eJY wpfcgwnf; wd ewd rdef;rBuD;&Sdaewwfw,f? r&Sed /JY vufawG? ajcawG? acgif;awGa&m?
ewd ]a[m} rdef;rr[kwfbl;/ t&ifwkef;u wpfcgrSrqdzk l;bl;? wu,frh def;rBuD; rSwfaew,f/
ESmacgif;ayguf rsufpdayguf? em;ayguf? yg;pyfayguf tJ'g tmumo/ Munhv
f u
dk f&if olwdkYrSm
rde;f rawGBuD;rSwfw,f? a,musfm;awGBuD;rSwfw,f/ tJ'gawGu rxHb
k l;? rde;f rawG?
a,musfm;awGBuD; avQmufxaHk eawmh &m*awGu tHak wmhwmaygh/ a'goawGa&mtH?k
arm[awGa&mtH?k tJ b,folu b,f0gueJY rEkamvlrSr[kwfbJeJY b,fhES,hf b,folu
b,f0gu bmrSr&Sdbl;/ &Sv
d mw,fqdk&if tJ'g yuEm? Oyg'gPuEm tJ'g 'kuopmeJY
eda&m"opmeJY r*opmygoGm;w,f? ]ar;NyD;awmh} [dk[mvkyfvdkuf?
'D[mvkyfvdu
k f? ewq
d adk wmh rdef;rr[kwfbl;qdak wmh a,musfm;vnf; r[kwfbl;qdak wmh
a,musfm;vnf; pdwfxJrvdck sifawmhbl;? rde;f rvnf; r&Sb
d l;? r[kwfbl;qdkawmh tJ'Dawmh
wpfcgwnf; pdwfxJNidrf;usoGm;w,f/ tJ'g eda&m"opm/

erEkam wpfvHk;wnf;eJY [ef&r,f


rde;f rawG [kwfw,f/ a,musfm;awG [kwfw,fusawmh ]a[m} &m*jzpfoGm;a&m? tckxufwdki f
jzpfwkef; a&S;uvnf; tJ'gaMumifh jzpfw,fqdkwm r&dyfrdbl;? rdef;rawG? a,musfm;awG&Sda evdk Y
a&S;uwkef;uvnf;jzpfw,f ? tckvnf;&Sd&if tJvdkjzpfw,f/ aemufvnf;&Sad e&if jzpfvYdrk qH;k ?
r&Sb
d l;qd&k if rjzpfawmhbl;? rjzpfwmu eda&m"opm? a[m wpfcgwnf; &m*awmif rjzpfawmhbl;/
odYkrdYk&if [dv
k kyf&? 'Dvkyf&eJY ewd oGm;? ewd rdef;rr[kwfbl;qdkvdkufawmh 'd|dr&Sdawmhbl;?
tJ 'd|dr&SdwmMumMumBuD; aeEdkifawmh? umruvnf;r&Sad wmhbl;/ rdef;r&Sv
d dYk umru &S&d wmud;k /
a,musfm;&Sv
d Ydv
k nf; rde;f rawGrSm umru &S&d wmud;k / tpqH;k a,musfm; r&Sb
d ;l qdak wmh
'd|yd ,fvdu
k f a&m/ a[m aemufq;Hk a,musfm; r&SdwmMumawmh umry,fvdkufa&m/ a[m
NyD;awmh udk,fhpdwf udk,f vnf; EdkifoGm;a&m? r[kwfbl;? r[kwfbl;? rdef;rr[kwfbl;?
a,musfm;r[kwfbl;? a,musfm;BuD;udk pdwfev
JY kyfMuw,f/ tJ &m*?
a,musfm;BuD;r[kwfbl;qdak wmh tJ'Dawmh 'd|u
d y,fw,f/
&m*BuD;jzpf aeNyD qd&k if a,musfm;BuD;[kwfaevdkY rdef;rBuD;[kwfaevdY?k 'gaMumifh eraEkamvdkY
wpfvHk;wnf;eJYud k [efoGm;wJh[m w&m;a[mu tJ'Dvdk vdw
k m ][if}odYkrdkY [d[
k mawGvkyf&
'D[mawGvkyf&eJY vkyfwJh vlawGyJ uJ ]erEkam} vlr[kwfbl;vm;qd&k if [kwfw,fqdkrSjzifh

olu ]vkyf[kwfBuD;} kyfemrfvYdak wmh qdkyg&JU/ vlu[kwfaejyefa&m? 'gaMumifh tpqH;k u


vlr[kwfbl;? tJ'h g ta&;BuD;wmaygh/

0dyema,m*Dqw
dk m
vlr[kwfbl;vdYq
k rdk S ew?d eyk&daom rde;f rr[kwfbl;NyD;awmh eoawm ewfawG
jA[mawGvnf; r[kwfbl;eJY tJvdk tJvq
dk rdk S Nidrw
f ,f? xGufav Munho
f rQ ]av}awG uJ
a,musfm;vnf;r[kwfbl;? rdef;rvnf;r[kwfbl;? xGufavBuD;yJudk *kpku
d frae&bl;? tJ
a,musfm;BuD; r[kwfbl;? rdef;r r[kwfbl;u tJ'gu t&ifxm;rS xGufavBuD;bJvkyfaeawmh
awmfMum rdef;rbuf vSnjfh yefa&m? awmfMum a,musfm;buf vSnjfh yefa&m a[m xGufav
0ifavvkyforQawG aomwmyef aomwmyef jzpfoGm;w,fq&dk if erEkameJY jzpfoGm;wmyJ/
vlr[kwfbl;qdrk S 'd|dur&Srd Sm? vl[kwfw,f qdak wmh ]ow'd|d} kyfemrfxJ b,frSm vlrSrygbJeJY
tom;qdw
k mvnf; 'Gwd Hum, rmw,f aysmhw,fqw
dk m yx0Dum, "mwkum,?
xdik fw,foGm;w,f? vmw,fqdk wmud&d,myxum, aoNyD;&if ]zl;zl;a&mif}w,f?
aoG;jynfxGufw,fqw
dk mu e0od0xd um, vlr[kwfbl;qdu
k wnf;udku vlvnf;rjzpf
awmhbl;? odYkrYdk ][d}k oGm;0ifvu
dk f? ]'D}oGm;0ifvu
dk f/ tJvdk vIyfw,f? acgif;awG vIyfw,fqdk
wmvIyfwm 0ga,myJ tJ vlr[kwfrS (32)aum|mowdYk "mwk um,wdYku ]ay:vmw,f}/
tckMum;wmu ]"rmEkyem} qd&k if y#dporkyg 'fusawmh 0dnmPfjzpfaew,f/ tJ'D
oHa,mZOfMum;wJ[
h mudk jrifw[
Jh mawG puK0dnmPfawG tJ'gawG oHa,mZOf jzpfaew,f/
oHa,mZOfrSef;od&w,f? tJ vlr[kwfbl;qdak wmh oHa,mZOf r&Sad wmhbl;? a,musfm; r[kwfbl;?
rde;f r r[kwfbl; qdak wmh vlo
Y Ha,mZOfawG 'd|d? edpNrJwmvnf; r[kwfbl;? tJvq
dk rdk S acgif;iHkUw,f?
jyKjyifw,f? ,m;vdu
k kyfw,f? bmvdYjk yifw,f? tJ'gvl[kwfvYd?k anmif;w,f
'ga0'em kyfazmuf jyefwm? kyfqw
dk m azmufjyefwm ,m;wmvnf; azmufjyefwmyJ? [d[
k m okc
'kuqdw
k mvnf; kyfazmufjyefwmyJ? vQmxJrSm t&omav; xd;k oGm;awmh aumif;oGm; wmaygh/
em;xJrSm qJoHr[kwfbl;? aumif;oGm;w,f? tJ'Dvdk tBuHOmPfu xkwfrS 'grS
0dyema,m*D? a,m*Dqw
dk m ,kZwHk oDvH ,mwd a,m*D? ,kZw
d Hk tm;xkwfjcif;iSm
,SOfwmudk ,kZ ,kZ"gwfac:w,f/ 0dyemeJY,SOfw,f/ vufawGu ][d[
k m oGm;vkyf
'D[moGm;vkyf rvkyfe}JY / 0dyemrSm vufr&Sb
d l;? vIyfwmbJ&w
Sd ,f? vIyfcsifw,f vufqadk wmh
]qE}udk rEdik fbl;? vl&w
Sd ,f? erEkam vlr&Sb
d l;qdak wmh vufvnf;r&Sdbl;? tvGefaumif;wJh

w&m;bJ? ]erEkamqdw
k Jh w&m;u} erEkamqdrk S 'Dhjyifw&m;awG ay:vmw,f? odYrk Yd&k if
rEkam vlqadk wmh a[m t0dZmBuD;zH;k aew,f? OmPfu OmPfu tJvdk ]rxkwfbJ} NyD;awmh
wynhaf wmfrBuD; jzpfoGm;w,f/

vl[kwf&if trsdK;pHjk zpfw,f


vl vljzpfawmh rdef;rBuD;jzpfoGm;awmh tJvdk avQmufcsifoGm;w,f? tJ'g [d[
k mvkyfcsif 'D[m vkyfcsif
tJ'gvljzpfvdkY vkyfcsifwm? vljzpfawmhanmif; acgif;uvnf; armhcsif? xrif; pm;csif? ][m} tdrfom
wufcsif? usifi,fpeG fYcsif? ][m}tukefavQmufjzpfukefw,f/ tJ vlr[kwfbl;qdrk S
ocFg&ay:vmw,f/ 0dnmPfa&m 0dnmPfu vl[kwfcsifw,f? tJ'g vl[kwfcsifwmeJY
tJ'D0dnmPfeJY vl[kwfcsifwmeJq
Y rdk S tJ'D 0dnmPfu Oyg'gPuEm jzpfoGm; w,f/ 'kuopmqdw
k m
tJ tJvdrk w
S fxm;? vl[kwfw,f qdak wmh tdrfaxmifjyKcsifw,f? ]a[m} r*Fvmaqmifcsifw,f tJ'g
vl[kwfvdYk? vlr[kwfawmh b,fES,hf vdrk S pdwfuraqmifcsif bl;? tJ'Dpdwfu Oyg'PuEm
0dnmPkyg'g euEm (qdv
k u
dk fprf;) 0dnmPkyg'geuEm tJ'g r*F v maqmif csif w J h [m]pd w f }
aemuf r*F v maqmif N yD ; &if b,f v d k aeMur,f ? b,fvx
dk idk Mf ur,f? b,fvadk ysmfr,f?
b,fvkv
d kyfr,f? b,frSmxGufr,f c&D;bmeJn
Y meJY tJ ' gawG u cE m awG
ocF g &u E m awG ? a0'eu E m awG ? onmu E mawG tJ ' g Oyg'PuEmqdkv dkufprf;
(Oyg'PuEm) tJvdkusrS odw,f? 'gaMumif h rEkam vl[kwfaeawmh vl[kwfvdkY
jzpfwmawGaygh ]vl[kwf&if trsdK;pHjk zpf w,f}? 'gaMumifh erEkam w&m;u yxrwef; aumif;
wJw
h &m; b,fqDa&mufa&muf puFmyloGm;w,f? tJ'gvl[kwfvYd/k ajcaxmufuav; aq;uk&w,f?
tonf;rSm uifqmjzpf w,f? puFmyloGm;&w,f? tJ ' gvnf ; vl [ k w f a evd k Y /
vl r [k w f v d k Y &S d & if b,f u if q mrS v nf ; r&S d b l ; ? b,fajcaxmufrSvnf; r&Sb
d l;/

vlr[kwfbl;qdw
k meJY ]aomwmyef}jzpfoGm;w,f
tJ vlr[kwfbl;qdw
k mu tEkyg'geuEm qdv
k u
dk fprf; (tEkyg'geuEm) vl[kwfw,f
qdv
k dYk&S&d if Oyg'gPuEm tJ ]pm}uawmh Oyg'gPuEmu 'kuopmvdYq
k w
dk m? w&m;jywJo
h lu
tJ'Dvdak v;jyvdu
k f&if yxrwef;aumif;wJw
h &m;/ vG,fvnf;vG,fuleJY rvkyfvnf; rvkyfwwf p&m
bmrSr&Sb
d l;/ tJ tJ tJ'Dvdk tpqHk; erEkam qdpk rf; erEkam teufay;vdu
k fprf

]vlr[kwfbl;} tJ'geJu
Y dk rat;bl;vm;? at;ovm;? ajymygOD;/ at;ygw,f? vlrSr[kwfbJeJY
yg;vnf;r[kwfbl;? acgif;vnf;r[kwfbl;? ajcaxmufvnf;r[kwfbl;? [dk[mawGu
oEmefawG [dk [dk yx0DawG&JU oEmefawGaygh/ 0ga,mawG yx0DawG&JU oEmefawGu
cg;awGjzpfvdkuf vlawGjzpfvu
dk f? rmwmawG? aysmhwmawGu yx0D&UJ ]tjcif;t&m}ac:w,f/
ESmacgif;awGjzpfvu
dk f? rsufv;Hk awG? rsufc;Hk awG tJ tJ'g vlrSr[kwfbJeaJY wmh rsufck;H vnf;
r[kwfawmhbl;? bmrSvnf; r[kwfawmhbl;? ]uJ w&m;BuD;u trsm;BuD;awmif emNyD;aep&m awmif
rvdak wmhbl;}/ vlr[kwfbl; qdkwmav;udk pOf;pm;vdkufwmeJYud k aomwmyefjzpf oGm;w,f?
Oyrm tewvuPm okwfawGus awmh lyH bdua0 edp0H g tedp0H geJY 'Dvv
dk mawmh vlr[kwfrS
]kyf}jzpfrSmaygh/ vl[kwfawmh b,fES,fh vdkY ]kyf} jzpfrSmvJ? vl[kwfawmh
vlkyfBuD;uNrJaew,f/ vlr[kwfawmh rNrJawmhbl;? 'gaMumifh vlr[kwfwmu tewvu okwf
t&if;cH/ "rpMumvnf; t&if;cH? cEmig;yg; ]cEm}qdw
k muvnf; vlr[kwfrS cEm jzpfwm/ vl[kwf&if
b,fhES,hfvdkY cEmjzpfrwkef;/

w&m;awGvkyf vlawG[kwf ]'d|d} rjyKwfjzpfwwfonf


tJ'Dawmh ewd ]a[m} vlr[kwfbl;? a,musfm;awGeYJ rdef;rawGeJY uGaJ e&if ]a[m}
ruGcJ sifbl;? tJ vl[kwfvYd?k w&m;awGvkyf? vlawG[kwfqpdk rf; (w&m;awGvkyf vlawG[kwf) tJ tJ
'geJY w&m;awG awmh vkyfyg&JU vlu[kwfaerSjzifh tJ 'd|d rjyKwfjzpfwwfonf/ qdpk rf;
]w&m;awGvky f vla wG[kwf 'd|drjyKwf jzpfwwfonf} (w&m;vkyfvlawG[kwf 'd|rd jyKwf
jzpfwwfonf) &m*rjyKwfjzpfwwfonf (&m*rjyKwfjzpfwwfonf) a'gorjyKwfjzpfwwfonf
(a'gorjyKwfjzpfwwfonf ) tJ'Dvdk ud,
k u
fh u
dk ,
dk f BuD;vnf; ]vl}BuD;vdYrk xifr?S w&m;awG
tm;xkwfwmvnf; ]vl}u tm;xkwfwmvnf; r[kwfbl;? 'Dvv
dk kyfrS ]vl}&Sv
d dkY&&Sd ifvnf;
]ig}&Sad ejyefa&m/ tJvdk tJvdk w&m;Ir,f qdv
k Ydk&&Sd if erEkamu prlwnfNyD;awmh I&w,f/
'gaMumifh bk&m;u OmPfut
dk vGefzGizfh Giafh y;wm/ bk&m;u OmPfudk zGiafh y;av 'Duow0gawGu
OmPfr[kwfbl;? ]vlawG&S}d jzpfNyD;awmh a,musfm;awG? rdef;rawG vkyfNyD;awmh wpfcg wnf;
]wPSmeJY} BuD;aecsifwm/ ow0gu EGm;rawGeJY EGm;xD;awGeJY wpfcgwnf; NcHxJydwfavSmif?
NcHxJypfxm;? ][m} NcHxJwGifyJ olwYdrk Sm EGm;reJY EGm;xD;u tJvjdk zpfjyefa&m tJ ]eoawm}
r[kwfawmhbl; ]oawm}bk&m;eJjY iif;oGm;w,f/ yuEm eoawm qdpk rf; yuEm eoawm/ tJ tJ'D
eoawmr&Srd S yuEmrSe;f odoGm;w,f/ ]OmPfu OmPfu}? ow0gawG cHae&if

OmPfr&Sdbl;/ ]arm[ac:w,f? tJ'D rsufpdeJY jrifwmav; em;eJYMum;wmav;udk cEmig;yg;


ud,
k feJv
Y ufeJY xdwmav;udk cEmig;yg;? tJvv
dk kyfrS vlr&Sw
d m/ vlr&SdwmxJ a&mufoGm;a&m
cEmig;yg;vnf;a&mufoGm;a&m aomwmyefvnf; jzpfoGm;a&m/ 'grS ]cEmig;yg;odjim;u
aomwmyef}qdw
k m tJv[
dk mudk ac:oGm;w,f? tJvcdk Em ig;yg;odoGm;awmh a[m owm0gudk
rowfawmhbl;? olOY pmvnf; rcd;k awmhbl;? odYrk [kwf olUa,musfm;awmifrS ,lcsif,lOD;rSm/
vl[kwfaevdY&k &Sd if tJ'g ]umarok rdpm pm&BuD;}/ tJ ow0gqdw
k m tJ'geJYpyf&if bmrS
b,fpdwfrS ]t&d,mpdwf} usrS tJ'D[mawGu vGefajrmufEidk fwm/ odYrk [kwf rvGefajrmufedkif bl;?
pdwfuvnf; wpftm;BuD;BuHwm? wpftm;BuD;pdwful;w,f? erEkamudk t&ifq;Hk vkyf& r,f?
vlr[kwfbl; qdw
k Jh[mudk ]tr,fBuD;tdkBuD;}awGvnf; tJ'g [dw
k &m;? 'Dw&m;awG cufraeeJ/Y
erEkamav; qdak y; 'gu 'ghxuf vG,fwm r&Sad wmhbl;/ qdv
k kdufprf;? erEkam
]vlr[kwfbl;}? (vlr[kwfbl;)? uJ vlr[kwfawmh tkrd mS aMumufao;vm;? xrif;wr,f
orD;om;awGu rauR;rSm aMumufao;vm; raMumufawmhygbl;bk&m; tJvu
dk srS a'goawG vnf;
ruif;bl;vm;? uif;ygw,fbk&m;? tJ erEkam w&m; wpfv;Hk wnf;eJY w&m;ayguf atmifvnf;
rvkyfwwfbl;/

"romrD w&m;ydik f&SifBuD;


tJvdrk S 'grS "romrdw&m;tpOf jrwfpGmbk&m;u "romrDac:w,f? "rykam
b,fvdyk JBuHvu
dk f BuHvu
dk f olrY Sm w&m;jzpfoGm;wmbJ? tJ "romrDw&m;ydkif&SifBuD ;? tJ'Dvdk
erEkam qdw
k meJb
Y J w&m;jzpfoGm;w,f? tukefBuH&w,f? yd#uoH;k yHrk Sm tJ'D ]e}av;ygwm (12)ck?
erEkamqdw
k mygNyD;rS ewd eyk&dam ]a[m} eyk&daom tJ'gawGvkyfrS a,musfm; awGjrifvYd&k &Sd if
eyk&damvdYkvkyf rdef;rawGjrifvYd&k &Sd if ewv
d Ydv
k kyf? 'g at;oGm;wmyJ? NyD;awmh tJ'Dvrdk vkyfawmh
]a[m} wBd uD;jzpfoGm;w,f/ ]a[m} yk&doBuD;jzpfoGm;w,f/ pdwfxJrSm
&Sdaew,f/ a,musfm;BuD;pdwfxJrS m &Sdaew,fqdkawmh tJ'Dpdwfu a,musfm;BuD;qD
a&mufroGm;bl;vm;? tJ'DrSm ]e} r&Sb
d l;qdrk S tJ'Dpdwfu a,musfm;BuD;qD&aSd o;vm;? tJ'D
]e}av; wpfv;Hk wnf;eJYyJ rSwfxm;/ twlwlae&if tdrfxJrSm twlwlaew,fqOdk ;D awmh
aumifrav;awGeJY ]erEkam} vlr[kwfbl;qdv
k u
kd fvYd&k &Sd if at;oGm;w,f? odYrk YdkvYd&k &Sd ifawmh
]tbdk;BuD;tdkBuD;}eJYvnf ; &wwfwmbJ? touf (50)eJY (20)eJY tJvdk [mrsdK;awG

erEkamvdYq
k v
dk u
dk fawmh ]a[m} tukefNyD;oGm;w,f/ vufxyfwm awGa&m r&Sad wmhbl;?
]tem*grf}awmif jzpfoGm;w,f? vlvnf;r&Sb
d l;? tdrfaxmifjyKcsifwmvnf; r&Sad wmhbl;/

e rEkam wpfv;Hk u ]y#dporkyg'fBuD;}jywf


tJ rEkam qdak wmh arm[jzpfoGm;w,f/ rEkam qdak wmh bmjzpfoGm;wkef; (arm[
jzpfoGm;ygw,fbk&m;) arm[jzpfawmh t0dZmyp,m t0dZmyp,m ocFg&m rjzpfbl; vm;? tJ'g
]erEkamvdkY qdkojzifh vlr[kwfbl; qdkwmeJY wpfcgwnf; y#dporkyg'fBuD;} udk jywfroGm;
bl;vm;? oGm;ovm;? jywfoGm;ygw,fbk&m;? tJ'Davmufudk ]pGrf;}wm ]cEm}awmif
r&Sad wmhbl;? bk&m;w&m;qdw
k m tJvdkrS ]rl}rludk udik fxm;&w,f/ avmabm tukov rlvH
qdv
k du
k fprf; (avmabm tukov rlvH) avmabm vdck sifjcif;onf tukov tukov
dk f\
rlvt&if;tjrpf wnf;? tJ'g rlv ],rdu
k f}awGac:w,f/ uJ vdck sifwm bmjzpfvYdk vdck sifwkef;
qdak wmh vl&Sad wmh vdck sif wm aygh/ }vlq}dk vdck sifw,f? }vlqadk wmh} vdck sifw,f/
wdr ed ;f rqdv
k nf; vdck sifw,f/ eww
d ?Jh rde;f rvnf;r[kwfbl;? vlqadk wmh
a,mufsm;jzpfoGm;w,f/ a,musfm;vdck sifw,f rde;f rawGu/ a,musfm;awGu rde;f rawG
vdck sifw,f/ tJ'Dawmh erEkam vlr[kwfbl;vdYq
k w
dk Jh aemufrSawmh rdef;rvnf; r&Sad wmhbl;?
a,musfm;vnf;r&Sad wmh rvdck sifawmhbl;? rvdck sifawmh avmbr&Sad wmhbl;? avmbr&Sad wmh
tukodv
k fvnf; r&Sdawmhbl;? arma[m tulovrlvH qdv
k u
dk fprf; (arma[m tulov rlvH)
]arma[m} arm[onf (0g) vl&jSd cif;onf arm[qdkwm vl&w
Sd mudk arm[vdYak c:wm? uJ
kyfemrfqdw
k m edAmef/ pdwf? apwodwf? ky?f edAmefqw
dk m vlr&S&d if ]edAmef} a&mufaeawmh wm/

PfrH;I ygapeJY
vlu&Sdaeawmh ]a[m} edAmefra&mufbl;? tJ'g arm[jzpfoGm;wmbJ/ [kwfw,f? w&m;qdw
k m
tJvdk
tJvdv
k kyfrS wpfjynfv;Hk udk tJvo
dk dukefwJh aemufrSawmh bmrSudk tJ'g ][ef}oGm;awmhw,f/
b,f w&m;awG ]vkyf} vkyfaeMuw,f/ bmawGyJvkyfvkyf vlr[kwfbl; vm; [kwfovm;? oGm;ar;
[kwfygw,fq&dk if b,fEh S,rfh S bmrSrjzpfao;bl;? ]rlv}av;eJU bmav;eJrY Sawmif rodao;bl;?
t0dZmyp,m bm&,f nm&,fvYdak wmh qkad eyg&JU ]vl}r[kwf vdY?k vlBuD;u [kwfNyD;awmh qdak ewm?
vludrk [kwfrS tJ vkyfMuyg[J?h NyD;awmh vl[kwfawmh "ruxduBuD;uvnf; vlxGuf tJv[
dk mrsdK;
tJ'g vl[kwfvdYk erEkam vlr[kwf? tJ'gqd&k if

tukefuk[
d efoGm;w,f? vl[kwfao;w,fq&dk if tJ'D &m*? a'goawG 'd|dawGa&m tukef&aSd e w,f?
tJ'gr[kwfbl;vm; [kwfovm;qdkwm pOf;pm;yg/ w&m;emvdYk em&vdYk q&muajymvdYk
qdNk yD;tpGJrxm;eJY? r[kwfbl;vm;? [kwfovm; pOf;pm;wmu ]oyg,} qdkprf; (vl r[kwfbl; vm;
[kwfovm; pOf;pm; wmu oyg,) tJ'g ]oyg,orZOf} ac:w,f/ OmPf,SOfwm ac:w,f?
tck igajymwmawG [kwf ovm; r[kwfbl;vm;vdkY pOf;pm;&w,f? rpOf;pm;bJeJY
wu,f[kwfw,fvYkd wu,foGm; r[kwfcsif r[kwfeJY pOf;pm;NyD;awmhrS ]r[kwf}/ tJvrdk S
w&m;u[kwfwm/ odYrk Ydv
k Yd&k &Sd if q&majymwmuwpfjcm;? a,m*DawG jzpfaewmu wpfjcm; qd&k if
b,frSm r[efbl;? tJ'g erEkamvdYq
k adk wmh umr*kPfawG bmawG b,fvb
dk Jjzpfae ae
a,musfm;BuD;eJY b,fvBdk udKufBudKufaeae erEkam erEkamvdYo
k m qdq
k adk eawmh
vlr[kwfbl; vlr[kwfbl; qdv
k u
dk fawmh? ]a[m} &m*eJY vlr[kwfbl;eJY b,folu Edik o
f wH;k ?
]a[m} vlr[kwfbl;u enf;enf;NyD; &m*BuD;u tJ ]wyfruf}wwf? [du
k wyfrufaeMuwmud;k ?
&m*qdw
k m wyfrufw,f? 0d&m*? &m*qdw
k m wyfrufw,f? tJ vlr[kwfbl;wJh[mu
H;I oGm;w,f/ ]OmPf}u H;I oGm;w,f? vl[kwfwJh avmb wyfrufwJh ]wPSm}u Edik foGm;w,f/

vlr[kwfwmu avmukw&m
tJ'gawGudk tdrfaxmifjyKw,f bmjyKw,f tdrfaxmifjyKrS aumif;rSmaygh/ t&G,fvGef &if bmnm eJY
][m} vlawGajymMuw,f/ tJ'g erEkam/ jrwfpGmbk&m;uawmh olutdrf axmifjyKvmcJhwJhol?
,aomf"&mav;rS q,haf jcmufESpf&Sdao;w,f/ tJ'geJY&vmwJhol 'gawmifrS vltrdk &Sdbl;?
vlemr&Sb
d l;qdak wmh ]ol}vltdkvlemawG rjrifawmh ]ol}ESpfq,hu
f ;dk ESpf ywfvHk; vkyfcsifwmu
w&m;&csifwm? ae&wmu aumifrav;awGeJY jzpfaew,f/
b,favmufpdwftaESmifht,Sufrsm;wkef;? olyY g&rDawGu vlr[kwfcsifw[
Jh m tJ vlawGeJY aeawmh
tJ rm&fewfuvnf;wm;w,f ? armifqef (qEtrwf)uvnf;wm;w,f? wpfcgwnf;
,aomf"&mav;i,fygao;w,f? om;av;rSmvnf; ]i,fwmav;}&Sad o;w,f/ ig
tJ'gawGaxmufvYdk 'DavmufawmifMumcJw
h mwJh NyD;awmh rif;rwm;eJYqNdk yD;awmh olu
]jrif;}omjyifayawmh qdNk yD;awmh wpfcgwnf; ]jrif;}jyifawmh [du
k av;av; arG;cgpav;bJ&aSd o; w,f/
O,smOfxJawmxGufw,f/ O,smOfxGufawmh tJ ]vlr[kwfbl;u EdkifoGm;w,fw}Jh / tif;
[dkvkdqdk&if emrnfav;awGeJYqdkawmh cspfp&mav;awG? bmav;awGaygh/ tJ'g
vl[kwfaevdYk&&Sd if tJ'g rxGuf Edik fawmhbl;wJ/h vlr[kwfrS vlr[kwfvdkY bk&m; jzpfvmw,f/

tJvdrk Swfxm;? vl[kwfvYd&k Sd&if tJ'h Dawmvnf;rxGufEidk fbl;? vlr[kwfwmu avmukw&m


qdv
k ku
d fprf; (vlr[kwfwmu avmukw&m)2 (vl[kwfwmu avmu)2 ? (avmuqdw
k m
'kuopm)2 avmu"Hvnf;&Sdw,f?

vlr[kwfbl;qd&k if w&m;&w,f
tJ ]avmu"H} vlawmh[kwfaeNyD;wmh ]avmu"H}us aMumufvu
dk fwm bmjzpfoGm; wkef;
b,fvdjk zpfwmwkef;? arwmydYyk gbk&m;? bmygbk&m;eJY tJ'gvljzpfawmh aMumufwmaygh/ [dak Mumuf?
'DaMumufeJY aMumufp&m r[kwfwmawG avQmufaMumufae? 'Duvlr&Syd gbl; qdak wmh taMumuf
r&Sw
d Jw
h &m; a[mvdu
k fygw,fqrdk S ][if} bmjzpfvdkY pmar;yGu
J srSmvnf; aMumufao;wmyJ?
tJvd[
k mawG tukefaMumufaew,f? tJ'g vl[kwfvYdk bmjzpfvYdw
k kef; vl[kwfvdYk erEkam
qdpk rf; (erEkam vlr[kwfbl;) tJ vlr[kwf&if 'Djh yifudpawGvnf; r&Sb
d l;wJ?h tJ'g
edAm efa&mufomG ; w,f vdYk tJvrdk w
S f? a[m ] vlr[kwfbl;} ]vlr[kwfbl;} ]vlr[kwfbl;}eJY?
tJ'gom ]qd}k ae ]oGm;}/ bm'kurSr&Sdbl;? bmjyemrSvnf;r&Sb
d l;? rat zat
ausmufa&mif;&w,f? ]bm} HI;w,f? jrwfw,f bmrSr&Sb
d l;? armfawmfum;vnf; r&Sb
d l;?
erEkam vlrS r[kwfbJeYJ armfawmfum;vnf; [kwfEidk yf ghrvm;? tJ tJvq
dk adk wmh
armfawmfum;BuD;aysmufoGm;w,f? bmrS ta&;rBuD;bl;? &Sw
d ,f qdak wmh atmifrm cJeJYxkvYdk ydef&if
wpfcgwnf; a'goBuD;udk xGufvu
dk fwm vlr[kwfbl; [kwfw,fub
dk J tJv
h pdk Of;pm;vdu
k f wmeJY
]ig}w&m;awGvkyfw,f w&mawGxdik ?f ]vl[kwfao;w,f} qd&k if w&m; r&ao;bl;? ]vlr[kwfbl;}
qd&k if w&m;&w,f tJvrdk w
S f? uJawmfMuOD;pd/kY
(om"k . . .om"k . . . om"k...)3

ow0gr&Sdaom todonfom vdk&if;jzpfonf

rsufpd em;om jrifavyg ol[m vlr[kwfNyD

rsufpdjrif em;Mum; pdwfroGm;olu'kuat;ownf;/

t0dZm&Sd vlawG&Sd vIyf\pdwfxJrSm t0dZmr&Sd vlr&Sd


Nidrf;\pdwfxJrSm /

vl[kr,l emrfkyf,l

xdo
k l Oyg'gefuif;ownf; Oyg'gefuif; uHawGuif;
Zmwd ponfyguif;ownf; /

tedpaumif 'kuaumif xifatmifESvHk;oGif;


tedpwH;k 'kuw;Hk vH;k vH;k rSwfMurif;/

oaAocFg&m tedpm tyrma' e orma'x


-----------+++++-----------

PfyGihfa p&m "rMo0g' w&m;awmfr sm;


(trSwfp Of - 3)

udavom[l wGif;&efolwUdk rjyK0Hah Smif; a0;awmfrlaom


taMumif;aMumihf t&[H t&[ rnfawmfr\
l /

tusOf;csKyf
jrwfpGmbk&m;BuD;u kyu
f dk aocsmodwm/ 'gaMumihf olUrSm &m*? a'go rjzpfwm/
'Duawmh kyfuadk ocsmrodao;vdUk ? kyfudk vlvUdk odaevdkU 'gaMumihrf dUk kyfudk kyfrSef;odatmif

0g*Grf;ESpfckqw
dk mu Oyg'g kyfqw
dk ,f/ ausmufcJ ESpfckqw
dk mu r[mbkwf qdw
k ,f/

0g*Grf;ESpfckxkwm? ausmufcJ ESpfckxkwmawGu NrdKUxJGmxJrSm aysmfaeMuw,f?

pdwfqd;k aeMuw,f/

]xk} w,fqdkwmu ]xd}d wm? ]Munh}f wm/

Oyg'gkyftcsif;csif; ]xd} Muwm Oyg'geuEm? 'kuopm jzpfw,f/

OayumjzpfvUdk S&d if? Oyg'gkyfESihf xdaevdUk ? aomre? a'gre jzpfvUkd Sd&if

r[mbkwfa&mufvUdk /

a'grejzpfawmh r[mbkwf tmaygu t&nfawG rxGuf bl;vm;/ idak wmhvnf;

rsuf&nfawG rxGufbl;vm;/

Sifr[m arm*vefBuD; a'gorjzpfawmhwm Oyg'ge euEmrSef;odvUdk / vlawGq&dk if emw,f/


Oyg'geuEmrSe;f od&if rembl;/ r[mbkwfrSef;od&if rembl;/

emayr,fh a'gorxGufbl;/ a'gorxGuf&if edAm ef/

pdwfBuD;u a'goxGufw,f/ kyBf uD;u aoG;awGxGufjyw,f/ igr[mbkwfuGvUdk

kyrf eS ;f odatmifvUkd /

lyyZmemwd/ kyu
f dk yk rf Sef;od&if rjzpfbl;/ vlawGvUdk odaevdUk jzpfwm/

edAm efrmS yx0D awaZmawGvnf; rSad wmhbl;/ tckawmh yx0DeUJ bJae&w,f/

rde;f rawG? a,musfm;awGqw


dk mu wad jE? yk&dodajEyk /f

wda jE? yk&o


d dajEqw
dk mu okckrky/f ]]yom'? okckr? xdEk pS 0f ? rSwfMu"rmH}k }

qko
d nft
h wdik ;f okckrkyo
f nf "rmHw
k &m;? raem\ tmHjk zpfonf/

lygHk? o'gHkawGudk MoVm&du kyq


f adk wmh tjyifbufwifjzpfonf/ OayumbJ

jzpfonf/

wdb
m0? ykrm 0u okckrkyq
f adk wmh twGi;f raem a&mufoGm;onf/

]][mkyf}} vdUk kyu


f o
dk d&if &m*rjzpfbl;/

vufoD;awG? bmawGqkyfvu
dk f&if ]rm} vmw,f/ tJ'gpdwfaMumihf jzpfwJh yx0D/

um,0dnwf? 0pd0dnwfu okcrkyf/ xkUd aMumihf raem\tmHk "rmHw


k &m;/

xdik w
f ,fvUdk olwumodapwmudk um,0dnwf kyaf c:w,f/ raemu odwm/

kyq
f &kd if jzpfwmSw
d ,f/ pdwfq&dk if jzpfwm Sdw,f/ edAm efrmS jzpfwmrSdbl;/

tusOf;csKyfvu
dk fawmh jzpfwmSw
d meJU jzpfwmrSdwm/

kyf (28) yg;

r[mbkwf (4)
(1) yx0D (2)
awaZm (3)
(4)

Oyg'gkyf (24)
r[mbkwfrSty<uif;usefaom

tmayg

kyrf sm;tm;vH;k

0ga,m

kyf (28) yg;udk uJhoUdk ydik ;f jcm;Edkifygonf/


16

12

28 (okckr)

(MoVg&du)
18

10

(Zmw)
4
(r[mbkwf)

28

(tZmw)
+

24
(Oyg'gky)f

28

kyf (28) yg;

okckrkyaf omVo (16)

MoVm&du ky'f gG ' (12)

yom'kyf (5)+0do,kyf (4+3) = 12


(1)

tmayg

(1)

yx0D

(2)

wda jE

(2)

awaZm

(3)

yk&o
d dajE

(4)

[',

(3)
(4)

0ga,m
puKyom'

(5)

ZD0w
d

(5)

aomwyom'

(6)

tm[m&

(6)

Cmeyom'

(7)

y&dap'

(7)

Zd0gS yom'

(8)

um,0dnwf

(8)

um,yom'

(9)

0pD0dnwf

(9)

lygHk

(10) lyv[kwm

(10) o'gHk

(11) lyrk'w
k m

(11) *EmHk

(12) lyurnwm

(12) &omkH

(13) Oyp, (14)


oEwd (15) Z&wm
(16) tedpw
m
]]yom'? okckr xdEk pS 0f rSwfMu"rmH}k }qdo
k nhf twkdi;f yom'kyEf iS fh okckr
kyw
f dkUonf raemESifo
h m od&onhf "rmHw
k &m;jzpfygonf/

kyf (28) yg;


Zmwkyf (18) yg; (ZmwdxifmS ;Sd)

tZmwkyf (10) yg;

edyE yk ?f obm0ky?f lykyf ovuPm?

(ZmwdxifmS ; rS)d

oroekyf

tedyE yk ?f tobm0ky?f tlykyf

(1)

tovuPm? toroekyf

yx0D (2)

awaZm (3)
(4)

tmayg

0ga,m (5)

(1)

y&dap'kyf (2)

um,0dnwf (3)

puK0wK

0pD0dnwf

(6)

(4)

lyv[kwm

(5)

lyrk'w
k m

(9) um,0wK
(10) [',0wK (11)

(6)

lyurnwm

wdb
m0 (12) ykrm 0

oEwd (9)

(13) ZD0w
d (14)

Z&wm

tm[m& (15) tqif;

(10) tedpw
m

aomw0wK (7)

Cme0wK (8)

ZdXg0wK

(16) toH (17) teHU


(18) t&om

(7) Oyp, (8)

aus;Zl;awmfSif
yckuLq&mawmfbk&m;BuD;
b'EaEmbmo a[mMum;awmfrltyfaom
0g*Grf;ESpfckaumuf xk? emrlrSd Oayum ESihf

ausmufcJESpfckaumuf xk? emrlteEw&m;awmf


28.9.2007 (Mumoyaw;)
eHeuftmkPfwuf

rsufpdwkdU tqif;wdkUu Oyg'gkyf


rsufpw
d Udk ? em;wkUd ESmacgif;wdUk qkw
d mu Oyg'gkyf ac:w,f/ rsufpad wG? em;awG?
ESmacgif;awGu bmawGvUdk ac:w,f/ (Oyg'gkyyf gbk&m;)/
ol&JU tmHu
k vnf; vJrv
dI dk *Gr;f vd[
k mrsKd;? *Grf;ESpfck? 0g*Grf;ESpfckaumufxk? emrIrSd
Oayum/ tJvrdk Swfxm;? emrIrSd Oayum/ tJvrdk Swfxm;? emrIrSb
d l;/ 0g*Grf;ESpfckaumuf xk?
qdpk rf;? 0g*Grf;ESpcf k aumufxk? (0g*Grf;ESpfck aumufxk) emrIrSd Oayum (emrIrSd Oayum)/
tJ? tck[mawG OayumawGjzpfaew,f/ tJ'g? Oyg'gky?f [du
k lygHkuvnf;
*Gr;f bJ/ rsufpduvnf; *Grf;bJ/ 0g*Grf;ESpcf u
k dk 'Dvdk 'Dvdk aumufNyD;vnf; xkvu
dk fa&m?
b,fEh S,hrf S raebl;/ tJ'g OayumbJjzpfw,f/ tJ'g ud,
k t
fh pGrf;? ud,
k fu Oayumjzpfwm
r[kwfbl;/ igu Oayumjzpfwm r[kwfbl;/ Oayumu igvnf;[kwfwmr[kwfbl;/ tJ'g
0g*Gr;f ESpcf k aumufxk? qdkprf; 0g*Grf;ESpcf k aumuf xk (0g*Gr;f ESpcf ak umuf xk) emrIrSd
Oayum (emrIrSd Oayum)/ tJ'g 0g*Gr;f ESpfckaumufxkovdb
k J? Munhw
f ,f? bmMunhw
f ,f? tJ'g
Oyg'gkyf tcsif;csif;xdwm? tJ'g 'dkU'Du em;eJU toHeJUxdw,f/ rsufpdeJU tqif;eJUvnf;
Oayumjzpfw,f/ Oayumu "robm0 ac:w,f/ okUd r[kwf vdUk Sd&if 'DOayumBuD;u
ighOayumBuD; rSwfaewwfw,f/ r[kwfbl;/ Oayumqdw
k m a0'emac:w,f/ a0'euEm/
Oayumqdw
k m bmcEmwkef; (a0'euEmygbk&m;)/

Oayumqdkwm a0'euEm
Oayumqdw
k m bmcEmwkef; (a0'euEmygbk&m;) 0g*Gr;f ESpcf u
k bmcEmwkef;? (kyfcEm)/
tJ kyu
f lyg'geuEm (lyg'geuEm) / tJ'gudk igvdUk odw,f/ igvdUk rodeJU/ lykyg'geuEm/
ky?f Oyg'geuEm? ESpfckpyfvu
dk fawmh? ly'geuEm? qdv
k u
dk fprf;? (ly'geuEm)? a0'Ekyg'geuEm
(a0'Ekyg'geuEm)/ tJ'D[m 'kuopmvdUk ac:w,f/ olujzpfwm/ xdw,f? uJ?
xdvmav;uvnf; rjrJbl;/ 0g*Grf;ESpfck aumuf xk (0g*Grf;ESpfck aumuf xk) emrlrSd Oayum?
(emrIrSd Oayum) tJ Oayumqdw
k m a0'emudk ac:w,f/ aumuf xk w mu
Munh f w mac:w,f / Munf h a wmh [d k u &l y u E m ?&l y g&k H ?
'DupuK?puKqadk wmhemrIrSb
d l;/ Oayumqdak wmh tJ'Dpdwf uvnf; OayumpdwfwJh/
Oayum o[*wH? qdkprf; (Oayum o[*wH) puK0dPH (puK0dPH)? jrifwpJh w
d fu
puK0dPfBuD; jzpfoGm;w,f/ OayumeJUwuG jzpfwJhpuK0dPfBuD ; jzpfoGm;w,f/
OayumeJUwuG jzpfwJh puK 0dPfBuD; jzpfaew,f/ tJvdkodrS? tJvdkrodvdkUSd&if
igjrifw,fvdUk qdw
k wfw,f/
igjrifw,fqkd&if 'Dhjyif[mawG vkyfaeayr,hf jrifwmudku igBuD;jzpfaeawmh
vlraysmufbJ jzpfaew,f/ tJ'g Oyg'gkyfvdkUac:w,f/ tJ'Dtqif;u? tqif;wdkU
rsufpw
d dUk u/

r[mbkwf tcsif;csif;xdvdkUemwm
ausmufcJESpfckaumuf xk (ausmufcJESpfckaumuf xk) 'if;qdkemNyD;? tJ'D acG;awG
udefudefeJU acG;awG rdu
k feJU/ tJ'g emoGm;w,f/ acG;awG udefudefeJU? vlu a'goav;eJU
aumufNyD;awmh aygufvu
dk fwmbJ?[dkrSm emvdu
k fwm? udefudefatmfvUkd ajy;w,f/ tJ'g
emvdUk ajy;wm/ emw,fqw
dk mu 'kua0'emac:w,f/
tJ'g Oyg'gkyfukd vGefoGm;NyD;awmh r[mbkwftcsif;csif;xdvdkU emwm? Oyg'gkyfudk
vGefqdpk rf; (Oyg'gkyfudk vGef) r[mbkwftcsif;csif;xd qdpk rf;? (r[mbkwftcsif;csif; xd)
emwm? tJ'g olemwm? ud,
k femwmr[kwfbl;? acG;emwmr[kwfbl; cJeJU aumufayguf vdkufw,f/
du
k fvdu
k fw,f? EGm;awGvnf; 'DvdkbJ? du
k fvu
dk fw,f? EGm;BuD;vnf; emvdu
k fwm?
'gaMumihrf kdUvdUk [dEk mG ;wHudk oHxnhx
f m;w,f/ wGefUvdefwGefUvdefeJU tawmfc&H cufwmaygh
tJ'gaMumihf ausmufcJ ESpcf k aumuf xk? (ausmufcJ ESpcf k aumuf xk) tJemvdkU

atmf? udefudef eJU atmfw,f/ EGm;Muawmh wGefUoGm;w,f? rvkyfygeJUvnf; rqdkEidk b


f l;?
rvkyfygeJUvnf; yg;pyfu pum;ajymEdkifbl;? rdkufygeJUq&mqdv
k Udk vnf; r&bl;? wpfcgxJ
emNyD;awmhom ae&wmbJ wpfaeUem&ovm;? q&mhqadk wmh raorcsif; emae&wm? tJ'g
ausmuf c J E S p f c k xk ( ausmuf c J E S p f c k a umuf xk ) emrI t eE ( emrI t eE )/
emvdUk rqH;k awmhbl;wJh? tJ'DcEmBuD;uighx;kd w,f? igu&du
k fw,folu&ku
d fw,feJUjzpfoGm;awmh
Oyg'guEmjzpfoGm;w,fwJh?pifppfawmhtJ'Oyg'guEm qdkwmr[mbkwfwmeJUr[mbkw
f r [k w f w mtJ h ' gES p f c k w nf ; &,f ? pif p pf 0 g*G r f ; ESp f c k x k w meJ U ausmuf c J E S p f c k x k w m?
tJ'Dvdu
k Gmovdk Oyg'gkyfcsif;xkwmuawmh 0g*Gr;f ESpcf k xkovd?k tJ ]xk} w,fqw
dk m ]xd} wmaygh?
ESpcf x
k dawmh OyumjzpfNyD; pum;ajym aemufusawmh aomrejzpfNyD;awmh pdwfq;dk Mu&m?
tJ'g ausmufcJ a&mufoGm;w,f/

pdwfqdk;w,f oabmusw,fqkd&if ausmufcJ a&mufoGm;NyD


pdwfqdk;w,f? oabmusw,fqkd&if tJ'g ausmufcJ a&mufoGm;NyD;? 0g*Grf;u vGefoGm;NyD
tJvdo
k d&w,f? EdkUr[kwfvUdk Sd&if? atmifrm? 0g*Gr;f awG ausmufcJawGvGefNyD; igjzpfoGm;w,f?
ausmufcJu r[mbkwf qdpk rf; (ausmufcJu r[mbkwf) ausmufcJu (4) ck? r[mbkwfu (4)
ck? qdpk rf;? Oyg'gkyu
f (24) ck? Oyg'gkyu
f (24) ck? (4) ckeJU (24) ckeUJ aygif;awmh (28) ck
jzpfw,fwJ?h (4) ck a&mufoGm;vdUk Sd&if w&m;&w,f? r[m bkwfu vGefoGm;wJh tcgMuawmh
r[mbkwf rSad wmhbl;/

r[mbkwfSdorQawmh emvdrfhr,f
edAmefMuawmh r[mbkwfrSad wmhbl;? r[mbkwfrS&d if emrIrSad wmhbl;? tJ'gaMumihf
r[mbkwfS&d ifawmh emvdrrfh ,f? ausmufcJBuD;ESpcf n
k yf? [m Budwfw,f? vSnf;bD;BuD;awG
eif;oGm;w,f? um;bD;BuD;awG eif;oGm;w,f? um;bD;BuD;awG eif;oGm;w,f? Budwfw,f?
acsw,fqd[
k m emvdUk rqH;k bl;? wcsKdUursm; tJ'D? olc;dk awG bmawGr[kwfbl;? [kwfw,fqdk wm
0g;nyfqdw
k modvm;? 0g;BuD;udk 'Dvcdk NJG yD; ajcaxmufxJnyfNyD;awmhrS tJ'g0g;nyfac:L w,f?
trav; aygufxGufoGm;wm? tJ'gemwm? tJ'gemwm? r,lbl;vm;? ,lovm;? [dkwkef;u
olcdk;ar;wm? olcdk;ppf wm? 'Duawmh ]zrf;}? ]zkef;k} eJU dkufw,f? tJ'g toHeJUajcmufw m
tckolcdk ;udka jcmufwm&d kufwmrcdk;ygbl;As? rcdk ; ygbl;As? [dku

b,f,Hkvdrf hrwkef ; ? tJ'g 0g;ny feJ U vkyf vdkufa wmh trav; cdk ;ygw,f cifAseJU
tJ v d k c suf j cif ; ay:oG m ;w,f ? tJ ' gaMumih f S i f b k & if v k y f & wmvnf ; rvG , f b l ; ?
vufjyefBudK;BuD;wkyfNyD ; 0g;nyfeJUppfwm? 0g;vHk;BuD;udkcJGNyD;awmh tJ'DxJoGif;NyD;awmh
zdcsvdu
k fwm trav;l td;dk awG bmawGay:NyD; jywfNyD;awmh emvGef;vGef;vdkU wif;cHvnf; r&bl;?
cdk;ygw,fvdUk ajymvdu
k fcgrSbJ? rcd;k cd;k cd;k cdk;? cd;k ygw,fvUdk ajym? axmifusua&m? tJ'g temawmh
oufomw,f? rcdk;ygbl; ... jiif;av nyfav? Mumawmh rcHEdkifawmhbl;? vlqif;&Jjzpf&wmvnf;
raumif;bl;? ck;d pm;&w,fqdkwm raumif;bl;? tJ'g cEmawG? tJvdk cEmawG 'kua&mufw,f/
i&Juvnf; jzpfw,f? tJ'gbmawGwkef;qdk r[mbkwf Oyg'gky?f tJ'g ra&mufvUdk /

r[mbkwf Oyg'gkyf ra&mufvdkU


'gawGra&mufawmh r,m;uvdck sifw,f? a,musfm;u vdck sifw,f? uav;awGarG;?
pm;p&murSad wmh cdk;w,f? cdk;awmh tpdk;&qD a&mufwmaygh? a&mufawmh tJvpdk pfw,f?
cH&w,f ? tcka wmh vlcsrf;omjzpfa ewkef;awmh oufomyg&JU ? vlqif;&Jj zpfa wmh
roufombl;/
'gaMumihf r[mbkwf? tJ'gr[mbkwfu kyftckxidk faewJ[
h mukyf? tJ'gu um,
0dnwfkyf? (um, 0dnwfky)f tJ'guvnf; Oyg'gkyb
f J? tJ'Dwidk ;f aeawmhvnf; Oayum
0g*Gr;f ESpcf ak umufxk (0g*Gr;f ESpcf kaumufxk) emrIrSd Oayum? (emrIrSd Oayum)
tJ'gav;qkq
d adk e&w,f? tJ'gxdik w
f m um,0dnwf kyfac:w,f? vlr[kwfbl;? a,musfm;
r[kwfbl;? rdef;r r[kwfbl;? pum;ajymwmvnf;kyfbJ? 0pD0dnwfkyf? tJ'gkyu
f dk vGefNyD; awmh
rMuH&bl;/
b,foluw&m;a[mw,f? b,foluw&m; emw,fvUkd 'Dvrdk Sb
d l;? 0g*Grf;ESpcf k
aumuf xkaewmbJ? Oyg'gkyf? 0g*Grf;ESpfckaumuf xkaewmbJ/ 0g*Grf;ESpfckaumufxk
(0g*Gr;f ESpcf ak umufxk) emrIrSd Oayum (emrIrSd Oayum) tJ'DOayumu tedpb
J?
? Oayumudk tedpj rifrS wpfcgxJ edAm efukd jrifw,f/
tJ'DkyfvUdk rSwf? wuJv
h lBuD; rrSwfeJU? wuJv
h lBuD;rSwf&if 'd|w
d kUd rmewdUk avmbwdUk
jzpfw,fwJ?h tJ'gausmufcJESpfckvUdk rSwfxm;/ ausmufcJESpfckaumufxk (ausmufcJESpfck
aumufxk) emrl teE (emrl teE) tJ'D a,musfm;eJU rde;f rqdw
k mvnf; tJ'DOyg'gef?

0g*Gr;f ESpcf ak umuf xkwmbJ/ ausmufcJESpfckaumuf xk&ifawmh aoG;awGxGufNyD;


emoGm;w,f? ausmufcJESpfckaumuf xk (ausmufcJESpfckaumuf xk) emrlteE (emrlteE)
EGm;awG? acG;awGvdk udef udef eJU atmfw,f? tJ'g ausmufcJESpfck aumuf xkvu
dk fwmbJ? tJvdk
acG;awGbmawG rxkeJU? xk&ifemw,f/ ud,
k u
fh v
dk nf; acgif;awG? avmufav;? cJawGeJU
xkvdu
k f&ifemw,f? tJ emwm[m igqdNk yD; pdwfq;dk w,f? tJ'D igudk rSefvu
dk f&if pdwfrqdk;bJ
aevdu
k fvdUk Sd&if? avmufav;cGeUJ rSefwmSad o;w,f? 'kwfeJUypf?
'g;eJUckwf&if raoao;bl;vdUk tJvdk taumif;jrif0g'qd&k ifvnf; edAm a&mufw,f/

taumif;tjrif0g'eJU qd&k ifvnf; edAmefa&mufw,f


tJvdktaumif;tjrifbJ a'goeJUqdkif&ifvnf; i&Ja&mufw,f? a'goxGuf&if
i&Ja&muf? taumif;jrif&if edAmefa&muf (a'goxGuf&if i&Ja&muf) (taumif;jrif&if
edAm efa&muf) at; taumif;jrif&w,f/ owfrS rowfao;bJeUJ ? cJeUJ omxkao;wm?
ighum;BuD;udk aSmifomwwfao;wm? wdu
k frSroGm; ao;bJeJU tJovdk taumif;jrif0g'qdk
&if edAm efa&mufw,f/ SifykPr ax&f[m tJovdkeUJ bJ edAm efa&mufoGm;w,f? wdkuf[Jh
wdu
k f[Jq
h dk cvkwfBuD;udkSmNyD;wdu
k fw,f? a'goxGufawmh? cvkwfwu
dk fwmvJ ausmufcJ ESpcf k
aumufxk emrlteE? ajconf;BuD; vefoGm;w,fqdk emvdu
k fwm wcgxJ? emvdUk ywfwD;BuD;pD;?
tJvdak ,mifuidk ;f aevdUk Sd&if pygvifyifudk xkajcNyD; tk&H if aysmufw,fw/Jh

lygHu
k vnf; 0g*Grf;? o'gHu
k vnf; 0g*Grf;
lygHu
k vnf; 0g*Grf;? o'gHu
k vnf;0g*Grf;? tmHak jcmufyg;awGvnf 0g*Grf;awGrSwf?
puKuvnf; 0g*Gr;f ? em;uvnf; 0g*Gr;f ? ESmacgif;uvnf; 0g*Gr;f ? vQmuvnf; 0g*Grf;? tJ'grSwf?
tJ'g Oyg'gkyfac:w,f? bmkyfac:w,f (Oyg'gkyfygbk&m;) 0g*Grf;u r[mbkwf rSdbJeJU
0g*Grf;jzpfuJv
h m;? NyD;awmh ausmufcJua&m r[mbkwfrSb
d JeJU ausmufcJjzpfuJhvm;? ausmufcJwdkU
0g*Grf;wdUk u r[mbkwfygw,fwJh? 0g*Grf;u Ekw,fwJ?h tJ'DEkwJh r[mbkwfudk BudKufawmh
avmbSdw,f? avmbjzpfw,fw?Jh rmwJh ausmufcJMuaawmh rBudKufawmh atmfawmh
a'gojzpfawmh i&Ja&mufw,fw/Jh
pyg;BuD;a>rBuD;awG bmBuD;awGjzpfwmu avmbawG rsm;vGef;vdUk ttdyfawGrsm;
w,fwJ?h avmbawG rsm;vGef;vdUk pyg;BuD;a>rBuD;awG bmBuD;awGjzpfw,fw?Jh tJ'gvnf;

olwumhudk tqdk;rqdek UJ /
0g*Gr;f ESpcf ak umuf xk (0g*Gr;f ESpfckaumuf xk) emrIrSd Oayum (emrIrSd Oayum)
ausmufcJESpfck aumufxk (ausmufcJESpfck aumufxk) emrIteE (emrIteE) tJ'Dvd k
qdkqdka e&w,f? ausmufcJqdkwmu udk,fr[kwfbl; ? r[mbkwfa c:w,f?
0g*Grf;uvnf; ud,
k fr[kwfbl;? Oyg'gkyf ac:w,f? rsufpdawG bmawGMunhw
f t
Jh cgMuawmh ud,
k fvdkU
xifwwfw,f/ r[kwfbl;? Oyg'gkyfac:w,f? r[mbkwfudk rSDNyD;awmh jzpf&wJh yk f? Oyg'gky?f
Oyg'gkyt
f csif;csif; Oyg'gkyf? kyf Oyg'g/
Oyg'gkyf qdpk rf; (Oyg'gkyf) Oyg'gkyMf uawmh kyfudk aemufuxm;w,f? kyf
Oyg'geuEm (kyf Oyg'geuEm) lykyg'geuEm (lykyg'geuEm) tJ? oHcda wey
yg'geuEmyd'u
k m(oHcdawe yyg'geuEmyd'kum)? tJ'D 0g*Grf;awG[m 'kuawGwJh?
jrwfpGmbk&m;u jrifw,f? 0g*Gr;f awGudk 'kuopmvdkU jrifw,f? 0g*Gr;f ESpcf ak umufxk
(0g*Grf;ESpcf kaumufxk) emrI rSd Oayum (emrI rSd Oayum)? tJ'g Oayuma 0'emu
jzpfysufoGm;w,f? tJ'[
D mudk 'kuopmvdUk ac:w,f? oHcw
d e yoyg'geuEm yd'kum qdpk rf;
(oHcdawe yoyg'geuEm yd'u
k m) 'kum ('kum) tJ'gu "rpMumw&m;awmf&JU
'kuopm? tck tck 'kuopmudk azmfjy&wmwJh/ tJ'D Oayuma0'emvnf;jzpfNyD;
ysufroGm;bl;vm;? aemufwpfcgjzpfwJh topfac:w,f? tcktck Oayum? Oayum? Oayum?
rD;awmufBuD;vdUk aygh? rD;awmuf BuD;uvnf; vif;vif;vif;vif;? tJ'g oEwd qufaew,f?
tJ'D Oayumuvnf; emrIrSd OayumBuD;jzpfaew,f? 'vpyf? 'vpyf? tJ'gudjk rifatmif
Munh&f w,f? OmPfeJU Munh&f w,f? jrifw,f? pwkef;u Oayumr[kwfbl;? tckwidk af ewkef;
Oayum 0g*Gr;f ESpcf ak umuf xk xkaew,f? a[m rsufpdeJU jrif&ifxk em;eJUMum;&ifxk?
ESmacgif;eJUum Iae&ifvnf ; tJ'gxka ew,f? tJ' g emrIrSd&if Oayumjzpfaew,f?
vufu,m;vdkufwm vdkU ukkwfvdkufjyef&ifvnf; OayumBuD; xkaew,f? 0g*Gr;f ESpcf k
xkaew,f? tJ'g yom'kyf (5) yg;qdv
k u
dk fprf; (yom'kyf (5) yg;) 0do,kyf (7) yg;?
(0do,kyf (7) yg;) tmHak c: w,f/ lygHk? o'gHk? *EmH?k &omH?k azm|AmHkac:w,f?
azm|AmHk (3) yg;&vdkU [dku (4) yg;eJU aygif;vdkufawmh (7) yg;jzpfoGm;w,f/ yom'kyf
(5) cktJ'g aygif;vdu
k fawmh (12) ck jzpfoGm;w,f/ tJ'g MoVm&dukyfac:w,f ? tJ
MoVm&du kyfuvnf; (4) ckbJ? olwdkU emrIausmufck ESpcf jk zpfw,f? 'Djyif[mawGuawmh
0g*Gr;f ESpcf x
k kaewmawGuvnf; NrdKUxJ? GmxJrSmawG

tJ'gawGuvnf ; aysmfa eMuw,f ? tJ'gawGaMumih f pdwfqdk;aeMuw,f / rsufpdu


pdwfrqd;k bl;vm;? jrif&? Mum;&wm pdwfrqd;k bl;vm;? pdwfq;dk wm a'gre rNzpfbl;vm;?
a'gre aomre rjzpfbl;vm;? tJh rsufpdujrif tJ'D[mawGudk Oyg'geuEm wJh/ tJ'gudk
jrwfpGmbk&m;u 'kuopmvdkU jrifw,f? xdkifaewmvnf; 0g*Gr;f ESpfck? qdkprf; (0g*Grf;ESpcf )k
aumufxk (aumufxk) emrIrSd Oayum (emrIrSd Oayum) emwJt
h cg uawmh emw,f?
anmif;w,fqdk 'Dvjdk yifwm? emrIrSd&if tJvb
dk J xdkiaf ewmbJ? igxdik f aew,fvUdk rSwfraeeJU/
Oyg'euEmBuD;xdik af ew,f? tJvo
dk drS 'kuop odw,f? ygVdeUJ w&m;qdw
k m od&w,f/
ygVdeJU w&m;u oHcdawe yyg'geuEm yd'kum? qdpk rf; (yyg'geuEm yd'kum)
'kutqH;k qHk;wJh tyda,[d ora,m*gawG bmawG qdw
k mvnf; tJ'D[mrsKd; emrIrSd&if
OayumawG? emrIrSv
d mwJh tcgusawmh aomre? a'gre jzpfoGm;awmh r[mbkwf
a&mufoGm;w,f? tJ'g aomre? a'gre jzpf&if r[mbkwfa&mufvdkU Oayumjzpfae vdUk
Sd&if Oyg'gkyef UJ xdaevdUk aomre? a'grejzpfvdk d&S if r[mbkwf a&mufvUdk jrifvm;?
aomre? a'greqdkawmh wPSmqdkawmh r[mbkwf tmaygawGu t&nfrxGufbl;
vm;? t&nfxGufvm;? t&nfxGufwmu wPSmqdkwmu aomre? a'grejzpfvdkU
xGufwm? rsuf&nfiadk wmhvnf; rsuf&nfawG rxGufbl;vm;? tJvdk
tmaygNzpfw,faomrejzpfawmhvnf; tmayg jzpfwmbJ? tJ'g tmaygra&mufbl;vm;?
Oayum ruawmhbl;? aomre? a'gre jzpfoGm;w,fw/Jh wdb
m0? ykrm0 qdk
(wdb
m0? ykrm0) tJ'D wdb
m0? ykrm0 qdw
k mvnf; Oyg'gkyw
f Jh wdb
m0? ykrm 0 qdw
k m
bmkyfwkef;? (Oyg'gkyf yg bk&m;) um,0dnwf? 0pd0n
d wf qdw
k muvnf; bmkyf wkef; (Oyg'gkyf
yg bk&m;) tJ Oyg'gkyf vdYrk Swf? Oyg'gkyf qdw
k m 0g*Gr;f ESpcf ?k 0g*Grf;ESpcf k aumuf
xkaeMuw,fwJh? tck xdik faewmawG 0g*Grf;ESpfck aumuf xkaewm? atmufu azm|AmH?k
txufay:u um,yom'? um,yom'uvnf; 0g*Gr;f ? atmufuxdwm remao;vdUk S&d if
0g*Grf;? rem0g*Grf;? emausmufcJ? tJvdkrSwfxm;? EdUk r[kwfvUdk Sd&if ausmufcJ eJUxd&if emwmeJU
atmufarhvu
dk fvUdk Sd&if temaysmufoGm;NyD; tJ'D idw
k mawG aysmufoGm; w,f? ausmufcJeJU
xkvdUk emwm [Jt
h Jvdk qd&k w,f? ausmufcJESpfck? ausmufcJESpfck aumuf xk (ausmufcEJ pS cf k
aumuf xk) emrIteE (emrIteE) teE qdw
k mu jzpfysufNyD;awmh aewm?
rqH;k awmhbl;vdUk ajymwm? tJ'D rqH;k awmhbl;qd&k if 0#f'ku tJ'g qH;k oGm;w,f

qdv
k dUk Sd&if 0#f'ku rSad wmhbl;/
tJvdk OmPfu 'gaMumifh rsufpdu Oyg'gkyv
f m;? r[mbkwfvm; (Oyg'gkyyf g bk&m;)
puHK tedpawm? 'kuawmvdkU rqdkbl;vm;? tJ'gaMumihf t0dZmjzpfw,fwJh? tckw&m; r&wm
b,folUtjypfwkef;? t0dZm tjypf? rsufpu
d Oayum rjzpfbl;vm;? tJ Oayum? rsufpd
zGihfwdik ;f tedp rjzpfbl;vm;? tJ'D tedpu
o
dk drS Oayumvnf; tJovdk
tedp/
puKorp a0'em? qdkvu
dk fprf; (puKorp a0'em) puKorp puKor aMumihf
jzpfaom puKor qdak wmh apmapmu 0g*Gr;f wpfcek JU0g*Gr;f wpfck lygHk 0g*Grf; eJU rsufpd0g*Grf;eJU
xdvdu
k fwm? tJ'g puKor ac:w,f? tJ'g um;eJU xdxd xdxdaewmu tedpa c:w,f/
a0'gem0g*Gr;f ESpcf k aumufxk (0g*Gr;f ESpfck aumufxk) emrIrSd Oayum (emrIrSd
Oayum) a[m tck em;eJutoHeJU uvnf; emrIrSb
d l;? Oayum/ tJ'gvnf; aumufxk?
0g*Gr;f 2 ck xdxdaewmudk xdNyD; xdxd odw,f? odw,f? xdw,f? xdw,f? xdw,f?
tJ'D[mudk csKyfNidr;f oGm;vdUk Sd&if tJ'g edAm efa&mufw,f/
0g*Grf; ESpfck xdaew,fvdkU tJvrdk Swf? 'gaMumifh Oayum jzpfw,f/ Oayuma0'em cHpm;w,f?
qdpk rf; (Oayum a0'em cHpm;w,f) tJ avmuDr[kwfvUdk Sd&if Oayum a0'em
cHpm;aewmbJ? tJvdk OmPfawGoGm;w,f? OmPfawGoGm;w,f? OmPfawGoGm;rS uHawG
ra&mufwm/ OmPfawGuxkwf&w,f? tJ'D[mav;ESpfck qdq
k dkae? 0g*Grf;ESpcf k aumufxk?
(0g*Gr;f ESpcf ak uufxk) emrIrSd Oayum (emrIrSd Oayum) tck Oayum a0'emcHpm;aew,f?
Oayum a0'emcHpm;aew,fvUdk a0'gem Ekyem Iae&ifvnf; tJ'D0g*Grf;rSef; rodvUdk Sd&if
tJ'g igcHpm;w,fvdkU jzpfcsif jzpfoGm;w,f? 0g*Grf; (lygHkuvnf;
0g*Grf;) puKuvnf; 0g*Grf; (puKuvnf; 0g*Grf;)? aomwuvnf; 0g*Grf; (aomwuvnf;
0g*Grf;)? toHuvnf ; 0g*Grf ; (toHuvnf ; 0g*Grf;)? ESmacgif ; uvnf; 0g*Grf;
(ESmacgif;uvnf; 0g*Gr;f )? teHUuvnf; 0g*Grf; (teHUuvnf; 0g*Gr;f )? um,uvnf;
0g*Gr;f (um,uvnf; 0g*Gr;f )? yx0D? awaZm? 0ga,m? azm|A uvnf; 0g*Gr;f (yx0D?
awaZm? 0ga,m? azm|A uvnf; 0g*Gr;f ) tJ'g 0g*Gr;f ESpcf k aumufxk? emrI Oayum
jzpfonfom/
yx0DeJU tmaygwdkU? awaZmwdkU a&mufawmh yx0DemoGm;awmh tmaygu

aoG;xGufw,f/ "m;eJU tom;eJU ckwfvu


dk f&if "m;xdoGm;NyD; qdyk gawmh aoG;awG xGufoGm; wm
bmjzpfvdUk wkef;qdak wmh tmaygawG xGufvmw,fac:w,f? 'gayr,hf tJ'g ighckwfw,f?
olckwfw,feJU? a'goawG bmawG xGufvmawmh? tukov
dk fawG jzpfoGm;w,f? &[EmwdUk usawmh
Sirf [marm*vmefBuD;udk cd;k om;awG kdufvu
dk fwm wcgxJ tdk;awGudk aMurG ukefwmbJ/
tJ'gvnf; olUrSm a'gorxGufawmhbl;wJh? bmjyKvdkUvnf;qdak wmh Oyg'geuEm rSef;odvUdk
EdkUr[kwfvdUk Sd&if vlrSef;odvUkd Sd&if emw,f? vlawGq&dk ifemw,f? Oyg'geuEm rSef; od&if rembl;?
r[mbkwfrSef;od&if rembl; emayr,fh a'gorxGufbl;? a'gorxGuf wm bmac:owkef;? edAmef?
a'gorxGufwm bmac:wkef; (edAmefyg bk&m;) tJ'g a'gou
a,mvdUk ac:w,fygVdu?a'gorxGufbl;?kyfBuD;uaoG;awGrxGufbl;vm;(xGufygw,fbk&m;)?
pdwfM uD;ua'goxGufw,f ? kyfM uD;uawmh aoG;awGxGufj yvdkufw,f ? kyfB uD;u
b,fvdx
k Gufjyvdkufwkef; aoG;awGxGufjyvdu
k fw,fbk&m;? kyf rdS eS ;f odatmifvUkd igr[m bkwfuG
r[mbkwfqdw
k m tmaygr[kwfvm;? aoG;awGqw
dk mvnf; tmaygr[kwfbl;vm;? tJ
aoG;qdw
k mvnf; tmaygr[kwfbl;vm;? tJ aoG;qdkwmvnf; tmaygr[kwfbl;vm;? tJ
aoG;qdw
k m tmaygud,
k fBuD;u teDaoG;uvnf; tmayg? [dt
k jzLaoG;uvnf; tmayg? tmaygvdkU
odao;vm;? rodbl;? a,mufsm;rdef;rvdkU odawmh wPSmawGjzpfw,f/ tmaygvdUk od&if
jzpfao;vm;wPSm (rjzpfygbl;bk&m;) tJ kyu
f dk od&w,f/ lygp kyu
f v
dk nf; yZmewd od\/
kyrf eS ;f od&if rjzpfb;l wJ?h kyrf [kwb
f ;l / vlawGvUkd odaevdUk jzpfw,fwJ/ vlawGvUdk od&if
t0dZm vdUk rSwfxm;? tJ'gaMumifh vlrSdaompdwf (vlrSad ompdwf) tJ'Dudk a&muf&w,f /
tJ'gudka &muf r S wcgxJ edAmef ua&mufoGm;w,f ? tJvdk[mawG a&muf&w,f/
'kwfeJUdu
k f? "m;eJUckwfvdkufawmh aoG;awGrxGufbl;vm; (xGufygw,fbk&m;) aoG;u
bmawGwkef;? (tmayg)udk aoG;vdUk qdak wmh vljzpfroGm;bl;vm;? tmaygvdkU qdk&if vljzpfao; ovm;?
tmaygvdUk qk&d if vljzpfovm; (rjzpfawmhygbl; bk&m;) tJ'g r[mbkwf a&mufoGm; wm? tJ'g
a'gorukefao;vm;? a'go ukefwm[m edAm ef? qdkprf; (a'goukefwm[m edAmef)
a'gojzpfwmudk 'kuopm ac:w,f? jzpfjzpforQ 'kuopm (jzpfjzpforQ'kuopm) tJ'Dvb
dk J
aoG;xGufcsifxGufcsifaew,f/ rxGufcsifbl;vm;? uJ&m* vkyfawmh aoG;awG
rxGufawmhbl;vm? xGufcsifaew,f? tJ'g? ork',opmac:w,f? tJ jzpfcsifygu ork',

(jzpf c sif y gu ork ' ,) 'k u j zpf a Mumif ; rS w f ('k u j zpf a Mumif ; rS w f ) tJ ' g
aoG;xGufcsifvmw,f ? od&JUvm? r[mbkwfu jzpfwJhaoG;vdkUodao;vm;? rodbl;?
ausmufcJESpfck aumufxk (ausmufcJESpfck aumufxk) emrlteE (emrlteE) tJ'gvnf;
tmaygr[mbkwfawG xGufoGm;wudk tJ'gaoG;xGufw,fvdkU ac:w,fwJh? 'gaMumihf
r[mbkwfaMumihf jzpfwwfw?Jh 'gaMumihf r[mbkwfrSdrS okcjzpfw,f?
,w-tMuifedAmef yx0D? awaZm? 0ga,m? tmaygawG axmuf&m wnf&mr&bl;
wJ/h
tEHkxlvo
H kbmokbH tJvrdk Sb
d l;wJ?h tJ'DMurS yx0DrSw
d mudk odw,f? odUk r[kwf
vdUk Sd&if? yx0DeUJ aew,f? tJ'D[mudk rSwfxm;/

okckrkyfa&mufawmh raem'Gg& a&mufoGm;w,f


tck bma0'em cHpm;ae&owkef;/ (Oayuma0'emygbk&m;) 0g*Grf;ESpfck aumuf xk
om,mrI Su
d aomre 0g*Grf;ESpfck aumufxk vdkufwmeJUbJ om,mrIo
Sd Gm;w,fw?Jh
tJ'g0g*Grf;ESpfck aumufxkvdkufwm? wdb0kyfqadk wmh okckrkyfjzpfoGm;w,f/ wdbm0
kyfqdak wmh okckrkyfjzpfoGm;w,f/ wdb
0kyfqkdawmh bmkyfjzpfoGm;ovJ? okckr kyfjzpf
oGm;ygw,fbk&m;/ okcrkyfjzpfoGm;awmh olu b,fuadk &mufoGm;owkef;qdak wmh? raem
'gG&a&mufoGm;w,f? tJ'g okcrkyfodyvm;? MoVm&dukyfu 'Dtjyifbufwif jzpfaew,f?
[kwfuJv
h m;? tjyifbufwifjzpfaeawmh olu OayumbJ jzpfw,f? wdb
m0 ykrm0
a&mufawmh twGif;a&muf oGm;w,f? tJ okckrkyfa&mufoGm;w,f? wdb
m0 ykrm0
bmkyfwkef; (okcrkyf) tmayg? wad jE? ZD0wkyf? tm[m&kyf? y&dap'kyf? tJ'D[mawG u
okckrkyjf zpfoGm;w,f? okckrjzpfawmh b,f'Gg&eJUqdkiw
f kef; raem'Gg&eJUqdik w
f ,f? tck [muawmh
MoVm&dukyq
f adk wmh tjyifbufeJU qdik w
f ,f? tjyifbuf0g*Gr;f ? twGif;buf
0g*Gr;f ? qdpk rf; (tjyifbuf0g*Grf;? twGif;buf 0g*Gr;f ) 0g*Gr;f ESpcf rk w
S f (0g*Grf; ESpcf krSwf)
tJ'grSvnf; odw,f? rdef;rawG a,musfm;awG qdw
k m bmwkef;? twGif;0g*Grf;? tJvu
dk dk rodwm/
lygHk? o'gHkawGu bm0g*Grf;wkef; (tjyif 0g*Grf;) tJ'g MoVm&dukyf ac:w,f?
'gaMumihf jrwfpGmbk&m;u kyu
f dk aocsmodwm/

jrwfpGmbk&m;u kyfudk aocsmodwm


jrwfpGmbk&m;u [mkyq
f w
dk m olu kyu
f dk aocsmodwm? jrwfpGmbk&m;u
'gaMumihf olU&m*a'gorjzpfwm? 'Dukyu
f dk aocsmu rodao;vdUk tJ'gu jzpfaewm?
tckkyfudk odoGm;NyD/ twGif;0g*Grf? tjyif0g*Grf;? 0g*Grf;ESpfckrSwf? (twGif;0g*Grf? tjyif0g*Grf;?
0g*Grf;ESpcf rk w
S f) twGif;0g*Gr;f u okckrky?f aomVo? twGif;0g*Gr;f u bmwke;f (okckrkyf?
aomVo) tjyif0g*Gr;f u bmwkef; (MoVm&duky?f 'Gg') twGif;0g*Grf;u okckrkyf aomVo
odatmifvkyf&rnf/k wu,fodrS dwd yl ?H wd yl ork'a,mudk odw,f/ odUk r[kwfvUdk Sd&if
odcsifvdu
k fwmrS tvGefbJ? wcgxJ tpdwftpdwf ra&mufbl;/ olwUdk rSm txufrSm
a&mufaew,f? atmufu[mawGrodbl;? 0g*Gr;f ESpfcrk eS ;f odvm;vdUk ar;ygOD;? rodawmhbl;?
twGif;0g*Gr;f ? tjyif0g*Grf;? 0g*Grf;ESpcf rk w
S f (twGif;0g*Gr;f ? tjyif0g*Grf;?
0g*Grf;ESpcf rk w
S f) ausmufcJuawmh (twGif;ausmufcJ? tjyifausmufcJ) ausmufcJESpfckrSwf?
ausmufcJuvnf; uHaMumihjf zpfwJh ausmufcJvnf;Sdw,f? a[mh'rD mS pdwfaMumihjf zpfwJh
ausmufcJvnf; Sdw,f? a[m'DhrSm pdwfaMumihf vufoD;awG bmawG qkyfvdkuf&if
rrmbl;vm;? tJ'gpdwfaMumihf jzpfwJh yx0Dac:w,f? [dv
k ufa0SUorm;awG bmawG
vufoD;awGbmawG rrmbl;vm;? tJ'gawGu yx0Dac:w,f? pdwfaMumihf jzpfwhJ yx0Dac: w,f?
armfawmfum;wkUd vnf; rmwmbJ? tJ'g 0g*Gr;f ESpfck Sdw,fvUdk bJrSwf? raemxJu
'umBuD;awG? 'umrBuD;awG? vlawG? a,musfm;awG? rdef;rawG? om;awG? orD;awG
atmufarhNyDqdk bm0g*Grf;vJ? twGif;0g*Grf;ygbk&m;? twGif;0g*Gr;f u okckrkyf aomVo/
wda jE ZD0wkyf
tm[m&kyf
y&dap'kyf - tJ'Dkyf (4) yg;? NyD;awmhrS
um,0dnwf
0pD0dnwf
tckxidk faeawmawG um,0dnwfac:w,f? pum;ajymwmu 0pD0dnwfac:w,f? tJ'g
okcrkyfxJygaevdUk xdik w
f mudk xkdifw,fvUdk bJ odwm? 0dnwfvUdk rodao;bl;? um,0dnwfvUdk
ac:w,f/ xdik w
f ,fvUdk olwumodapwmudk 0dnwfac:w,f/

0dnmaywDwd 0dnw?d qdv


k u
dk fprf; (0dnm aywDwd 0dnwd) 0dnmaywd- odapwwf w,f/
(0dnmaywd odapwwfw,f)
wdwoom
umave

xdUk aMumihf 0dnwd- 0dnwdr nf\


ud,
k fjzihf

0dnwd

odaponfwnf;

um,0dnwd

ud,
k fjzihf odaponf/

ud,
k fjzihf xdik fw,fvdkU olwumodwmudk um,0dnwfkyfac:w,f? tJ'gu twGif;
0g*Gr;f [kwfuv
Jh m;? lygHkawGu tjyif0g*Grf;? 0g*Gr;f ESpcf k xdwt
Jh cgrSm emao;ovm;?
remawmh Oayum jzpfw,f? [kwfuv
Jh m;/
0g*Grf;ESpfck? aumufxk? emrIrSd Oayum ausmufcJESpfck? aumufxk? emrIteE? tJ
acG;awG qdk udef udef? EGm;awGqdk wGefUwGefU oGm;w,f? a>rBuD;awGvnf; wGefUwGefU oGm;w,f/
a>rBuD;awG "m;eJU ckwfvdkufawmh jywfoGm;wm? wydkif;jywfBuD;awG zvyf zvyfeUJ 'gaMumifrh kUd
olwumawG bmawG rvkyfeJUvdUk / tJ'h g a'goSdwmu tJvdk Oyg'g
kyrf eS ;f rodvUdk /

a'goSw
d mu Oyg'gkyfrSef; rodvdkU
a>rBuD;jzpfaewmvnf; tJ'D[mawG jzpfaewm/ vlBuD;jzpfw,f qdkwmvnf;
tJ'D[mawG? Oyg'gkyaf wG jzpfaewm? edAm efa&mufw,f qdkwmu tJ'g r[mbkwf?
Oyg'gkyfawG? rjzpfwmudk ac:w,f? 'gaMumifh 'gjzpfreS f;rodatmifvdkU 'kuopmrSef;
odatmifvkUd ajymae&wm? tJvrdk w
S fxm;? tJ'J OD yg'gkyf Sdawmh jzpfwmrSdbl;vm;? Oyg'g
kyfwdUk r[mbkwfwdkU Sad wmh jzpfwmrSdbl;vm;? lygHkwdUk MoVm&dukyfwdkU?okcrkyf wdUk Sad wmh
jzpfwmrSdbl;vm;? (Syd gw,fbk&m;) tJkyfrSm tusOf;csKyfvdkufawmh jzpfwmSw
d meJU jzpfwm rSw
d m
kyq
f d&k if jzpfwmSw
d ,fw/Jh pdwfqdk&ifvnf; jzpfwmSdw,fw?Jh tJ edAm efq&dk if jzpfwm
rSb
d l;wJah [m tusOf;csKyfvu
dk fawmh bmac:wkef;jzpfwm rSw
d meJU jzpfwmrSw
d m ac:w,f? tJ
jzpfwm S&d if bmopmwkef; ('kuopmygbk&m;) jzpfwmrS&d if bmopmwkef;
(eda&m"opmygbk&m;) at; tJ'D kyaf wGvGefoGm;&if avmukw&m jzpfoGm;NyD/ eda&m" opm
jzpfoGm;w,f/ 0g*Grf;ESpcf u
k vnf; aumuf rxkawmhbl;? ausmufcJ ESpfckuvnf;

aumuf rxkawmhbl;? a[m Oayumvnf; rjzpfawmhbl;? 'ku? a'grevnf;


rjzpfawmhbl;wJ?h tJvrdk w
S fwJh uJ awmfMuOD;pdkU?

( om"k... om"k ... om"k )

]]0,"rm ocFg&m }}
w&m;awmf

0,"rm ocFg&m w&m;awmf


28.

tedpm0wocFg&m
tdrfawGusawmh NydKw,fwJh? trkd;awGusawmh uGmw,fwJh? vla wGajymMuwmaygh/ "mwfrD;wkid f
awGusawmh vJw,fwJh? bk&m;awGusawmh xD;awGjyKwfusw,fwJh? vlawGwkdY ow0gawG wkYdusawmh
aow,fwJh? bkef;BuD;awGusawmh ewf&GmpHw,fwJh/ a[m ... bk&m;usawmh y&dedAmef pHw,fwJh ...
ac:Muw,f/ tJ'gac:Muw,f/ ow0gawGus aow,fwJh? acG;awG? 0ufawG? qifawG? opf&GufawGus
awmh a<uw,fwJh tJvkdac:Muw,f/ rD;usawmh avmifw,f? uRrf;w,fwJh? avusawmh wkduf
w,f wJh tJvkt
d rsdK;rsdK;ac:Muw,f/ aow,fwJh? trk;d awGusawmh vefw,fwJh tJ'g ysufwmawG/
tJ'gawG tukefvHk; ocFg& ,lvu
kd f? ]tedpm0w ocFg&m} wJ/h tedpqw
kd m ocFg& &w,f? ocFg& ,l
vku
d f&w,f/ ocFg&qkad wmh tedpm0w ocFg&musawmh Oy'g0, "rad emqkad wmh ocFg&,lwmusawmh
jzpfNyD;ysufw,f? tJvkd ... ocFg&,lvkdufvYk&d Sd&if jzpfNyD;ysufw,fwJh? jrwfpGmbk&m; y&dedAmefpHwmvnf;
ysufw,fwJh? 0,"rmocFg&mwJ/h

ocFg& rarh&if ysufwmvnf; rarha wmhbl;


ocFg&taeeJMY unf&h if ysufwmyJ&w
Sd ,f? uav;av;awG aow,fwJh? arG;w,fwJh? xrif;pm;
0w,fwJh? tvkyf&w,fwJh? rsufpdjrifw,fwJ?h em;u Mum;w,fwJh/ tukef tukef avQmufjzpfaewm?
vlawG ajymwm ajymwm? tJ'gawG ajymwm pum;us ajymw,fwJh? &efaxmifw,fwJh? ppfwu
kd fw,fw?Jh
b,frSm AH;k csw,fwJ?h b,frSm ajrBuD;NydKw,fwJh tJ'Dvakd jymw,f/ tJ'gawGukd ocFg&vkyfvu
kd f? ocFg&
usawmh jzpfNyD; ysufw,fwJh/ jzpfNyD; ysufw,fvYkdq&kd w,f/ESmacgif;avSLwmwkdY
rsufpdjrifwmwkYd?,em;Mum;wmwd kU?avS Lwmwd kU?yg;pyfp m;wmwdk Uuk d, fB uD ;uxd wmwkd YM urf; eJY b
meJY xd wmwk d Y tJ'gocFg&,lvu
kd fawmh jzpfNyD; ysufw,fw?Jh ysufw,fvYkd ,l&w,f/ 'Dhjyif
bmrSr&Sdawmhbl; ysufwmyJ&w
Sd ,f/ 'gaMumifh ]0,"rm ocFg&m} ocFg&qkw
d m ysufwmyJ &Sdw,fvkdY
,l&w,f/ ESmacgif;avu xGufNyD;ysufoGm;w,f? em;Mum;NyD; ysufoGm;w,f? rsufpdjrifNyD;awmhvnf;
ysufw,fvkYdqk?d em;Mum;NyD;awmhvnf; ysufw,f? pm;NyD;awmhvnf; ysufw,f/ vufvIyfNyD;awmh
ysufoGm;w,f/ ocFg&qk&d if vufrygbl;? auG;w,f qefw
Y ,f? ocFg&qk&d if vufrygbl;
jzpfNyD;ysufw,f/,xkdifNyD; ysufw,f? 'gaMumifh ocFg&rarh&if ysufwma&m rarhawmhbl;/

oaAocFg&m
vlqkdvkdY&Sd&if aow,fvkd Y a&mufoGm;w,f ? vufqkd&if vIyfw,f ? auG;w,fvkdY?
pum;qkd&ifajymw,fvkdY vkyfjyefa&m? w&m;usawmhvnf; a[mw,fvkdY vkyfjyefa&m? w&m;usawmh
a[mw,f? uav;csif;us &efaxmifw,f? &efjzpfw,f/ tJ'gawGtukefvHk; ocFg&wJ?h oaAocFg&mwJ?h
tJ'gawG tukefv;Hk ocFg&wJh? rsufawmifcwfw,f? pum;ajymw,f? xrif;pm;w,f? vSLwmawGvnf;
ygwmaygh/ b,folu qefawGb,favmufvSLw,f? b,fwkdif;jynfu b,favmufvSLw,f?
b,folu oH;k q,fvSLw,f? b,folu oH;k &mvSLw,fwJh? tJvv
kd SLwJ[
h mawGvnf; ocFg&yJ? b,folu
owfw,f? b,foleb
JY ,foleJY owfjyefw,f? &efjzpfjyefw,f? ppfwkdufjyefw,f? awmfvSefjyefw,f/
tJ'gawG bmawGw;Hk qkad wmh ocFg&awGwJh? 'gaMumifh oaAocFg&mvkYad c:w,f/ tedpm0w ocFg&m
ocFg&awG Oy'g0, "rad em - jzpfjcif; ysufjcif;tavh&Sdukefw,fwJh? ocFg&vkdY Ivu
kd fawmhtdwfEw
dI fwmwkYd
yku
d fqHEdw
I fwmwkdY aps;0,foGm;wmwkdY xrif;pm;wmwkdY bmjzpfjzpfaygh tukefvHk; ocFg&awGyJ/ 'gaMumifh
]oaAocFg&m} a&S;wkef;u w&m;awGu 'Dvv
kd G,fvG,fav; a[majymwJv
h lr&Sad wmh cufaew,f/
a[majymwJv
h l&Sad wmh rcufawmhbl;/ tJvkd tJvt
kd J'gawG ocFg&vkYad c:w,f/
tusOf;csHL;vkdufawmh ocFg&xJ oGif;vkdufwmukd;
vlvkYd a,musfm;vkYd rde;f rvkrdY ac:eJY? rde;f rvkdY ac:w,f vufxyfw,fwYk&d SifjyKw,fwYkd
tJvkv
d kyfwmawG bmawGw;Hk qkad wmh ocFg&awG? ocFg&awGqakd wmh Oy'g0, "rad em- jzpfjcif;ysufjcif;
tavh&Sw
d ,fqkad wmh ysufw,f? jzpfNyD;awmh ysufw,f? tJavmufyJoday;/ tusOf;csHL;vku
d fawmh
ocFg&xJ oGif;vku
d fwmuk;d / 'gaMumifh ]oaAocFg&m}? tedpm0w ocFg&m} b,foleJY &efjzpfw,f?
b,foleJY w&m;jzpfw,f? axmifusw,f? bmjyKw,fqw
kd mawGvnf; ocFg&awGyJ? pk;d &drw
f ,f
yla qG ;w,fa ygha v? uav;arG;zGm ;w,fv kdYa ygh a v/ tJ'gjzpfN yD ;ysufw,fvk dYy J ,lv kdu f?
tukefjzpfNyD;ysufw,fvYkyd J ,lvu
kd f? tukefjzpfNyD; ysufw,fom ,lvu
kd f? jzpfwmysufwmyJ ,lawmh
'kuaH w blruH 0Hqakd wmh vlawGa&m ewfawGa&m i&JawGa&m wd&pmefawGa&m tukefvH;k 31
bHak &m? tJvkd 'kuaH w blruH 0#Hqakd wmh vlawGa&m ewfawGa&m i&JawGa&m wd&dpmefawGa&m
tukefvHk; 31 bHak &m? tJvkd 'kuaH w blruH 0#Hqakd wm 'kuawG tJvrkd Swf&w,f/ qHyifawG NzD;w,f/
oeyfcg;awG vdrf;w,f? tJvrkd [kwfbl;? ocFg&awG ac:w,f? oaA ocFg&m/

jzpfNyD;ysufw,fqkdawmh rvdkcsifawmhbl;
ESmacgif;u avSLw,f? rsufpdu Munfw
h ,f? em;u Mum;w,f? tJ'g ocFg&awG ac:w,f/
ocFg&qkw
d mjzpfNyD; ysufw,f/ tJvakd jymjyvku
d fawmh a[m ... eifwYkad ,musfm;awGvm; rdef;rawGvm;
qkad wmh r[kwfbl;? jzpfNyD;ysufwJh [mawGvkYd qkad wmh a[m ... avmbu rvkcd sifawmhbl;?
a'gouvnf; pdwfurqk;d csifawmhbl;? pdwfu rqk;d csifawmh tbdZmeJY Asmyg'u 0rf;xJr&Sad wmhbl;?
tJvkd ykdifykid fBuD; ocFg&odoGm;vkdY&Sd&if vlawGvnf; r[kwfbJukd;? rsufpdawGuvnf; ocFg&?
vQmawGuvnf; ocFg&? em;awGuvnf; ocFg&? &ifbwfBuD;azmif;w,f ydefw,fuvnf; ocFg&?
rD;zGm;w,f? vufawGuvnf; [kt
d ,m;azsmuf 'D;t,mazsmuf tJ'gukv
d nf; ocFg&? xbD0wfw,f
tus0wfw,f? tJ'gawGvnf; ocFg&/
ocFg&qkw
d m jzpfNyD;ysufw,fvYkd vkyfvu
kd fa&m? a[m wpfcgwnf; bmrqkd 0dyem
jzpfoGm;w,f? ],'gynm, ywd} tJ'g ocFg&a&mufoGm;&if ynmjzpfoGm;w,f/ ]oaAocFg&m
tedp m ,'gynm, ywd } qkd&if ynmvnf ; jzpfoGm;w,f / vla wG a,musfm;awG
rdef;rawGqk&d ifvnf; ynmrygbl;? rsufrSef0wfw,f? bmvkyfw,f xkid fw,f? tukefvH;k ocFg&yJ
jzpfoGm;w,f/ tJ'gtukefv;Hk qkad wmh oaAocFg&m ygVdawGukd jrefrmvkd vkyfvu
kd fwm/ tedpaumifBuD;?
tedpaumifrqkw
d m tedpawG jzpfoGm;w,f/ igawG olawG r[kwfawmhbl;/ oaAocFg&m tedpm?
,'g ynm, tJ'DynmeJY Ivu
kd fwm? ESmacgif; avSLwm ocFg&? em;uMum;wm ocFg&? rsufpdMunfw
h m
ocFg&? vQmupm;wm ocFg&? bmrqkd tukefocFg&jzpfoGm;w,f/
edAmefw&m;yJ rjzpfrysufawmhw,f
ocFg&qk&d if tedpm0w ocFg&mwJh Oy'g0, "rad emwJ?h cEmawGvnf; ocFg&vkyfvu
kd f?
"gwfawGvnf; ocFg&vkyfvu
kd f? opmw&m;vnf; ocFg&vkyfvu
kd f? y#dp orkyg'fvnf; ocFg&vkyfvu
kd f?
a[m ... edAmefw&m;yJ rjzpfrysufawmhw,f/ tedpm0w ocFg&m OmPfutJvo
kd doGm;w,f/ OmPfu
odoGm;awmh edAmefa&mufoGm;w,f/ edAmefa&mufoGm;awmh a&uvnf; repfawmhbl;? rD;uvnf;
ravmifawmhbl;/ a[m ... avuvnf; rwGef;awmhbl;? ajruvnf; rzdESdyfawmhbl;/

oaAocFg&mqkdwm tJvkdvkyf&w,f
a[m ajrNydKus wku
d fawGNydKusawmh a[m ajrivsifvIyfw,fqkdwmvnf; ocFg&yJ? qlemrDwYkd
bmwkYdqkdwmvnf; ocFg&yJ? ajrBuD;u BuD;vmw,fqw
kd mvnf; ocFg&? uRef;awG aysmufukefw,f
qkw
d mvnf;ocFg&?tdZk kef;vTmMuD;aygufoGm;w,fqw
dk mvnf;ocFg&?ajrBuD;awG ylyl lvmw,fqw
kd mvnf;
ocFg&? tckopfyifBuDF;awG ikwfwBkd uD;awG qkw
d mvnf; ocFg&? rsufpdejJY rifwm ocFg&? em;eYMJ um;wm
ocFg&? ESmacgif;eJYeHwm ocFg&? tm,we awGuv
kd nf; ocFg&vkyfvu
kd f? kyfuvnf; lyuEm ocFg&?
a0'emuvnf; ocFg&? a0'emuvnf; jyKjyifrS a0'emjzpfwmuk;d ? 'gaMumifh olvnf; ocFg&?
zuvnf; ocFg&? rsufpd oVm ,weawG em;awGqw
kd mvnf; ocFg&vkyfvu
kd f? ud,
k fawG tk;d awG
tom;awGqkw
d muvnf; ocFg&? tlawG tonf;awGqw
kd muvnf; ocFg&? olu kyfxJygwmukd;/
cEmuvnf; ocFg&? 'gaMumifh oaAocFg&m eifwYkv
d kyfprf;yg[Jq
h &kd if rvkyfwufbl;? oaAcFg&mqkw
d m
tJvkv
d kyf&w,f? tJvv
kd kyfrS ukefoGm;w,f/
tkd em ao b,fawmh vGwfrSmwH;k ? tJvkd ar;? tkd em ao qkw
d m ocFg&&Sw
d kef; rvGwfbl;?
edAmefa&mufrSyJ vGwfr,f? uk,
d b
fh mom OmPfawGay:vmw,f/ 'gaMumifh edAmefa&mufatmif
vkyfMurSm? tJvkjd zpfoGm;w,f/ edAmefa&mufatmif vkyfawmh vlawG bmawGvnf; r&Sb
d l;? vlawGvnf;
ocFg&jzpfoGm;w,f? rdef;rawGvnf; oaAocFg&m jzpfoGm;NyD? &m*qkw
d mvnf; ocFg&jzpfoGm;NyD?
a,musfm;&w,fqw
kd mvnf;ocFg&yJ?uav;arG;w,fqw
dk mvnf;ocFg&yJ?aq;kw
H uf&w,fqw
kd mvnf;
ocFg&yJ? 'DvkdajymwwfzkdYuvnf ; rvG,fbl;? oifay;wm w&m;emw,fqkdwmu y&d,wf?
w&m;a[mw,fqw
dk muy&d,wfoifay;wm? tJvkdoifay;wm? 'grSocFg&rSef; odw,f? tJ'g
olwkYdar;Munfh oaAocFg&mqkw
d m bmvJq&mvkdY qk&d if ocFg&aygh[,feJY eifwkdY [ku
d ajym vku
d fvdrrfh ,f?
'DhjyifolbmrS rodbl;? tJ'gtukef ocFg&vkYd ac:w,f/ rdef;rawGuvnf; ocFg&? pma&;wm
rSwfwmawGuvnf; ocFg&? qGrf;jyifw,fqkdwmuvnf; ocFg&yJ? &efjzpfw,fqkdwmvnf; ocFg&yJ?
oaAqkw
d m tukefocFg&csnf;yJ? rdef;rBuD;qkw
d mvnf; ocFg&yJ? vku
d fajy;w,fqw
kd muvnf;? ocFg&yJ?
wHwm;BuD;ay:u ckefcsw,fqkdwmuvnf; ocFg&? &efjzpfw,fqkdwmvnf; ocFg&yJ? oaA ocFg&m
tedpmqkw
d m ocFg&qdw
k mukd rarh&if edAm efqw
kd mu olb
Y momjzpfvmw,f/ a[mESmacgif;awG
uvnf; tedp? uk,
d fBuD;rSm tk;d awG tom;awGuvnf; tedpyJ? yx0Duvnf;jzpfNyD; ysufwmyJ?
tJvko
d cFg&vkyfrS jzpfNyD;ysufrSef;odw,f? ezl;BuD;uvnf; yx0DBuD;? acgif;BuD;uvnf; yx0DBuD;yJ?
'l;BuD;uvnf; rmwm? vufBuD;uvnf; rmwm? yx0DBuD;awGuv
dk nf; ocFg&vkyfvu
kd f? jzpfNyD; ysufw,f/
'l;BuD;awG aygifBuD;awGuvnf; jzpfNyD;ysufw,f? jzpfNyD;ysufw,fqakd wmh rvdck sifawmhbl;?

a,musfm;qdw
k mvnf; jzpfNyD;ysufw,fqadk wmh rvkcd sifawmhbl;? 'gaMumihf tedpu tvGefaumif;w,f?
jzpfNyD;ysufw,fqadk wmh rvdck sifawmhbl;/ q&mbmjyKvkdY jzpfNyD;ysufwmvkdY vkyfvu
kd fowH;k qdak wmh
rvkcd sifatmif vkyf&w,f/ puLawG &w,f? aiGawG&w,f? aiGawGuv
dk nf; ocFg& ac:w,f? a':vm
awGuvnf; ocFg&? &atmifoGm;vkyf&wmawGvnf; ocFg&yJ? b,fu b,fvkd b,fv&kd w,f? b,fu
b,fvdu
k kefw,f? b,frSm "m;jywku
d fw,f? [dkrSm "m;jyvnf; wku
d fwmyJ? &xm;wJ[
h mawG [dak umifav;
wpfcgwnf; olUaq;cef;rSm "m;jyvmwdu
k fwm aoewfawmif ygao;w,f/ t&ifuawmh rygbl;?
&Sw
d mawG tukef,loGm;w,f? aq;awGa&m? rav;&Sm;rSm? ighuadk jymw,f q&m&,f tJ'g u,fygOD;?
olrsm;wkid f;jynfqadk wmh aMumufvnf; aMumuf&w,f? raMumufeJY ]taomuH? 0d&ZH} rpd;k &drfeJ?Y tJvrdk S
ab;vGwfw,f? tJvkd ajym&w,f? tedpaumif 'kuaumif/
oaAocFg&m tedpmvkYdqdk? rdef;rawGcsnf; a,musFm;awGcsnf;rqdek JY? 'grS ocFg&qdrk S tedprS
jzpfNyD; ysufw,f/ tJv,
dk l? udt
k 0SmBuD; a,musfm;BuD;vdkY r,leJ?Y ocFg&vdY,
k l ud,
k hfu,
dk fudkvnf; vlvYkd
r,le?JY vlvkdY ,l&ifaowmjzpfoGm;w,f? olu ocFg& jzpfNyD;ysufwmqdak wmh aow,fvkdY r,l&bl;?
bmjyKvkYdwH;k qdak wmh ocFg&qdak wmh mPfeEJY Sv;Hk oGif;wmud;k ? tarvnf; r[kwfbJ? tarvnf; ocFg&?
orD;vnf; ocFg&yJ? tedpqadk wmh rcspfcsifawmhbl;? r[kwf&if orD;qkcd spfoGm;w,f? tarqk&d if
pd;k &drf;oGm;w,f? ocFg&qdak wmh a[mrvdck sifawmhbl;? rpd;k &drfawmhbl;? tJvjkd zpfoGm;w,f? oaAqw
kd m
tvH;k pH?k Oy'g0, "rda emqdkwm jzpfjcif;ysufjcif;qdkwm oabm&Su
d kef\/
ocFg&udk b,fa&mufa&mufrarheJY
vlawGuvnf; ocFg&? aq;ku
H vnf; ocFg&? uifqmqd&k ifvnf; ocFg&? eifwkdY ocFg&rareJYw/JH
0,"rm ocFg&m tyrma'e orma'xwJh b,fa&mufa&muf rarhe?JY tJ'g y&dedAmefpHcgeD; ajymwm?
ocFg& rarheJw
Y JY? tckvnf; tJvydk J ocFg&arhNyD;awmh vlawGwdYk a,musFm;awGwkYd rde;f rawGwYkd
oGm;vkyfawmh ocFg&arhNyD; vlawG aomuawG y&da'0awG jzpfwwfw,faygh/ wpf&GmrSm
ig;a,mufavmuf usefw,fwYkd? wapawmifajcmufr,f? b,fEh ,
S fvkyf wpf&GmrSm ig;a,mufeJY
aejzpfvdrfrh wH;k ? wpf&GmvH;k tukefvHk; vlig;axmifavmuf&SdwJh &GmBuD;? ig;aomif;avmuf&Sdw&Jh GmBuD;
av;ig;a,muf usefawmhwm? xef;yifwufwmwkdY tkef;yifwufwmwkYd? tkef;yifu EJGUw,f? NyD;awmh
tjrpfvnf; ckdifw,f? ta&SUu avwkduf taemufbuf ,dkifw,f? taemufu avwkduf
ta&SU,dik fw,f? ,dik f,idk faew,f? vGwfroGm;eJY a&u atmufu BuD;vmNyDqkd txufay:wufvkduf?
tm &ifbufawG yGef;vkdY wpfcgwnf; yGef;wJh&ifbwfae&mrSm qm;iefa&xd? qm;iefa&u tvGefpyfw,f?

qm;iefa&u 'Djh yif[mxdwmeJY rwlbl;? qm;iefa&u bmjyKvkYpd yfw;Hk vkYq


d &dk if tem&S&d if pyfw,f?
temr&S&d if rpyfbl;? tckvlawGvnf; wPSm&S&d if pyfw,f? pd;k &drfw,f? wPSmr&S&d if rpyfbl;? wPSmu
ork',jzpfoGm;w,f? bmjyKvkYw
d Hk;qdak wmh ocFg&rSef;rodbl;? vlawGvkYd odw,f/
ocFg&vkdY atmufarhvkdufawmh
wpfcgwnf; tylawG at;oGm;w,f
tkef;yifvkYd qkw
d mvnf; ocFg&yJ? iSufaysmyifqw
kd muvnf; ocFg&yJ? tedpm0wqdw
k m
[dt
k jypfajym? 'DtjypfajymeJY? ocFg&qkw
d m jzpfNyD;ysufw,f? tJv,
kd lrS? avrkefwidk ;f wdu
k fw,f? oaA
ocFg&mqdak wmh a[mjzpfNyD; ysufw,fqakd wmh at;oGm;w,fqu
dk wnf;u edAmefa&mufoGm;wmeJY
twlwlyJ? awoH 0lyoarm? awoH- xdt
k ylwYk\
d 0lyoarm- uif;Nidrf;jcif;onfocFg&vkdY qkv
d u
kd fwmeJY
om;orD;av; b,favmufygoGm;w,f iykawmwkYd vyGwmwkdY b,favmufygoGm;w,fqw
dk mawG
r&Sb
d l;/ ocFg&vkdY atmufarhvu
kd fawmh wpfcgwnf; tylawG at;oGm;w,f/ vlawGqakd wmh tylawGu
rat;bl;? ocFg&qdak wmh tylawG at;oGm;w,f? ESmacgif;avBuD;xGufaewm? a&u 15 ay? ay
20? ay 30 wufvmw,fqadk wmh a[m a&rGef;oGm;a&m? a[m ESmacgif; avBuD;u rIEidk fawmhbl;?
Ijyefawmhvnf; tqkwfxJ a&0ifoGm;NyD; aoawmhrSm? ocFg&qkad wmh jzpfNyD; ysufw,fqadk wmh a[m
ocFg&rSef; odvdu
k fawmh tylawG ysufoGm;w,f? vlqdkvu
kd fawmh idck sifoGm;w,f? aomu y&da'0jzpf
oGm;w,f? tJ'g tmoa0gukefwJh w&m;BuD;vkdY tJvkdtJvkd rSwfNyD; tJ'Dpmav;udk vlawGudk jzefaY 0ay; prf;?
'grS tylat;rSm? wcsKdUqd&k if ajymao;w,f aemufrSmvnf; &Sdao;w,fwJh aMumufp&mawG
tylawGydjk zpfvmw,f/ tJ'gawG ocFg&vkyfvu
kd f? udk,u
hf ,
dk fuBdk uD; ocFg&vkyfvu
kd f? [dak GU'DaGUvnf;
ocFg&yJ? tom;awGqw
kd m yx0Dqw
dk mvnf; ocFg&yJ? td;k awGqw
kd mvnf; ocFg&yJ? jzpfNyD; ysufw,f?
tlawGuvnf; ocFg&yJvkyf/ 'gaMumihf oaA ocFg&mqkday;? tJ'geifwkYd t&ifu ygVdvo
kd m qkdwwfwm?
ocFg& bmrSef;vnf; rodbl;? ESmacgif; avIaewmvnf; ocFg&yJ? a&u epfNyD? a&u epfawmh
ESmacgif; avurIEidk b
f l;? tJ'gBuD;u rIEidk af wmh ocFg&u rIEidk w
f m? igrIEidk w
f m r[kwfbl;vkYd
qkv
d du
k fawmh Nidrf;oGm;w,f? tJ'gedAmefa&mufoGm;w,f? a&mufvYkv
d nf; a&mufrSef;rodMuygbl;?
ocFg&vdYk qkv
d ku
d fwmeJY .../

ocFg&rkdYvkdY ysufwmqdka wmh edAmefa&mufoGm;w,f


jrwfpGmbk&m;uvnf; y&dedAmefpHcgeD; ocFg&rarhev
JY kYd qdv
k u
kd fwm? tckvnf; ocFg&udk rarhe?JY
igr[kwfbl;? ocFg&vkYq
d adk wmh ao&rSm raMumufbl;? at;oGm;a&m? [dkb0 a&mufw,fqdkwmvnf;
ocFg&yJ? b0ul;w,fqdkwmvnf; ocFg&yJ? tdyfrufrufw,fqw
dk muvnf; ocFg&yJ? b,folUqD
a&mufoGm;NyD b,folY0rf;xJ 0ifoGm;NyDqw
kd mvnf; ocFg&vdYo
k mvkyf? pum;ajymwm jrwfpGmbk&m;u
tJ'gawGudk jrifvYkd tyrma'ewJh? 0, "rm ocFg&mwJh? ocFg&qdw
k m ysufwwfw,fwJh? eifwkYd avIaewm
ocFg&yJ? pum;ajymwm ocFg&? eifwkYd em;Mum;aewm ocFg&yJ? 'Dua[mwJh q&mBuD;uvnf; ocFg&yJ?
tJolvnf; ysufwwfw,f? r[kwf&if ysHvGefawmfrlw,fq&dk if idv
k u
kd fMuwm tJvjkd zpfoGm;w,f/ tJ'g
ocFg&rdYkvdYk ysufwmqdak wmh ridak wmhbl;? edAmefa&mufoGm;w,f? taomuH? 0d&ZH acrH idkcsifw,f?
idck sifwmu wPSmaMumihf idck sifwm? vl&Sdwmudk 'gaMumihf ]vlawGr&S?d tylr&S}d tif; ... vlr&Sad wmh
tylr&Sad wmhbl;? [dak umifrav;u Emptiness vdYk ajymw,f? tJ'Dpm&Gufuav; igpifumylu
,lvmw,f? ESpf&Gufwnf;&Sw
d m ukefoGm;w,f? raeYu a':vSvSacsm ay;vku
d fw,f/ tJ'Dpm&GufxJrSm
Form is emptiness, Emptiness is form. tJ'DyBHk uD;awG rxm;eJ?Y yHBk uD;awGvnf; jzpfoGm;w,f?
oknwBuD;jzpfoGm;w,f? atmifrm Complete man jzpfoGm;w,fwJh? aumifrav;rSm? atmifrm
[k.d .. igu pm&Guftpdrf;uav;ukd zwfjywm? odwmu emrf? xkid w
f mu ky?f emrfqw
kd mvnf;
ocFg&yJ? kyfqkw
d mvnf; ysufw,f? 0,"rm ocFg&mqkw
d mvnf; ocFg&yJ? ysufw,f? odNyD;ysufw,fukd
odwmu emrf? ]odwmu emrf} qkpd rf; .... (odwmu emrf)? tJ'Demrfvnf; odNyD; ysufoGm;NyD?
tJvkq
d kd bmjyKvkYdysufwkef; q&mqk&d if ocFg&rdYv
k Ukd ? tJ tJ'DOmPf 'DaeYOmPfu ykad umif;w,f? odwmu
emrf qkw
d mvnf; ocFg&rkYv
d kYd ysufoGm;w,f? t&ifwkef;u odwmBuD;u rysufbl;vkYx
d ifaewm
atmifrmraeUuodwmMuD;u rysufbl;vdUk xifaewm r[kwfbl;? odwmu emrfq&kd if ysufoGm;w,f?
]xkid fwmu kyf}? qkpd rf; (xkid fwmu kyf)? kyfuvnf; ocFg&BuD; ysufaewmyJ? jzpfNyD;ysufw,f? Oy'g0,
"rad em? OyZw
d Gm edkZE?d edZk Ew
d Jh - csKyfukef\wJ?h rcsKyfbl;vm;? em;BuD;? rsufpduvnf; csKyfwmyJ?
tvif;u rD;yJ? tvif;BuD;uvnf; ocFg&yJ? tvif;BuD;vnf; jzpfNy;D csKyfwmyJ? rsufpdtMunfBuD;vnf;
jzpfNyD;csKyfwmaygh? ]OyZdwGm edkZE?d qkpd rf;... (OyZdwGm edkZE)d ? q&m tJ'gBuD;u aorS edAmefa&mufrSm
r[kwfbl;vm;eJq
Y kd&if [ked dAmefu aorSa&mufwJh edAmef/

ocFg&rSef; odoGm;&if raMumufawmhbl;


tck ocFg&BuD; ysufw,fom I&ifpdk;&drfao;ovm;? taomuH 0d&ZHrjzpfbl;vm;?
tJ'gysufw,fvkdY odwmeJY ocFg&rSef;odwmeJY edAmefa&mufoGm;NyD? rpk;d &draf wmhbl;? pk;d &drfao;vm;
(rpk;d &drfawmhygbl; bk&m;)? uJ rif;wkYad ooGm;NyD; ESmacgif;BuD;u avrSLEkid fawmhbl;? pk;d &drfao;ovm;
(rpk;d &drfawmhygbl; bk&m;)? tJ'g edAm efa&mufoGm;wmyJ? ocFg&rSef; odoGm;&if raMumufawmhbl;?
'DaeYw&m;awmfawmfaumif;w,f? avawGwu
kd fwmu w&m;aumif;zkYv
d kdY rSwfxm;? igt&ifwkef;u
tJvkad [mwwfovm;? tJ'gvlawG a&rGef;w,f? a&u rGef;w,f? rD;u uRrf;w,f? avu wGef;w,fw?Jh
eifwYkd uk,
d feifwkYdvnf; tJ'D[mawGvkd rSwfxm;? ocFg&vkYd rSwfxm;? vlawGvkYd rrSwfeJ?Y rdef;rawGvYkd
rrSwfe?JY ocFg&vdYkrSwf? ocFg&rkYv
d kYd ysufoGm;w,f? Oy'g0, "rad emwJ?h OyZw
d Gm - jzpfukefNyD;? edkZEd-
csKyfukef\wJ?h xGufav 0ifavawG xGufNyD;awmh csKyfukef\wJ?h tJ ocFg&qD a&mufoGm;awmh
ud,
k fu
h k,
d fukBd uD; pk;d &drfao;ovm;? pk;d &drfawmhaum vGwfrSmvm; ... (rvGwfygbl; bk&m;)? 'Dawmh
rpk;d &drf;bJ aevku
d fwmyJ at;wmyJ? aocsifvnf; aooGm;yapqkNd yD; r[kwfbl;vm;? ESmacgif;avu
rGef;aeNyDav? 13 ay 14 ay wufvmNyDav? NyD;awmh tke;fyifvnf; rwufEikd fbl;av? rdef;rawGqakd wmh
b,fEh ,
S f tkef;yifwufEkdifrwH;k ? a,musfm;awGom tkef;yifwufEikd v
f kdY av;ig;a,mufavmuf
usefawmhwm? uav;awGa&m ao? tJ'g aowmu a,musfm;awG? rdef;rawG uav;awGvYkdqv
kd Ykd
pk;d &drfwm? ocFg&qkad wmh pk;d &drfao;vm;? tJ'DocFg& rarhwmeJyY J edAmefa&mufoGm;w,f/
'gaMumifh 0,"rmocFg&m tyrma'e orma'xbk&m;BuD; y&dedAmefpHoGm;wJh OmPfu
'DaeYOmPfeJY a[m 1370 ck avBuD;wmeJY? avBuD;wm bmac:w,f ... (em*pfygbk&m;)? tJ'D tJ'g
ocFg& rarhjcif;&JU taumif;qH;k w&m;awmf jzpfoGm;w,fvkdY tJvrkd w
S fxm;? vlawG raovkY&d &Sd if
ocFg&rSef;vnf; odrSmr[kwfbl;? a[mvkduf&wm wpfEpS fvHk;? wpfcgrS ocFg& ra&mufzl;bl;?
a&mufvmvm; ... (ra&mufvmygbl ; bk&m;)? a[m cka wmh xkdifwmvnf ; ocF g&?
pum;ajymwmvnf; ocFg&? 'l;BuD;u bmvJ ...... (ocFg&ygbk&m;)? em;BuD;ubmvJ ....
(ocFg&yg bk&m;)? ocFg&qkw
d mbmvJ.... (jzpfNyD;ysufwmygbk&m;)? tm,wevnf; ocFg&?
"mwfvnf; ocFg&? opmqkw
d m bmwHk;.... (ocFg&ygbk&m;)? jzpfNyD;ysufwm bmopmwHk; ('kuopmyg
bk&m;)? jzpfNyD; rysufwm bmopmwH;k .... (eda&m"opmyg bk&m;)? rjzpfNyD; rysufawmhbl;/
rpk;d &drfawmhbl;? eifwYkv
d lr[kwfbl;? a,musfm; rdef;r r[kwfbl;? tar tazvnf; r[kwfbl;/ tukefvHk;

ocFg&awG oaAocFg&mwJh ygVdu [kdwkef;uwnf;u &Sw


d m? 0,"rmwJh? [kd 2500 uwnf;u &Sw
d m?
tck 1370 usrSbJ tck ocFg&[m xifay:awmhw,f/ tckxikd af ewm vlawGvm; ocFg&awGvm;
..... (ocFg&awGyg bk&m;)? uJ tJvo
kd dvu
kd fwmeJY tukefedAmefa&mufoGm;w,f? rylawmhbl;?
wku
d fBuD;NydKoGm;w,f trk;d awG vefoGm;w,f tJ'g bmwH;k ..... (ocFg&yg bk&m;)? wku
d fuu
kd sawmh
trd;k vefw,f ajymw,f? vlawGusawmh aow,fajymw,f? opf&Gufusawmh a<uw,fajymw,f
r[kwfbl;vm; ..... ([kwfygw,f bk&m;)? bkef;BuD;usawmh ewf&GmpHw,f ajymw,f? tJ'gpHcsifpHrSm?
bk&m;uawmh y&dedAmefpw
H ,f? tEkyg'd aoopHw,f? ocFg&vkYd odvu
kd fwmeJY oOyg'daoo
edAmefa&mufw,f? aemuf aoawmhvnf; rpd;k &drfvYk&d &Sd if bk&m;vkyd J oOyg'daoo edAmefa&mufw,f?
at; tJvkrd aumif;bl;vm; ... (aumif;ygw,f bk&m;)/ 'DaeYbk&m;vkyd J taumif;qH;k jzpfoGm;w,f?
om"kac:vku
d fMu/
(om"k ..... om"k ...... om"k)
w&m;udk

emkHav; emraeMueJU? emkHav; em&if Mum;kHav;Mum;rSmaygh ?


w&m;udk aysmhaysmhMuD; vkyfraeeJU? 'Dwpfb0wnf;eJU tvGwfwG,f&w,f/
trSm ;eJ YtrS efb k&m;qk dOmPf ?

trSm;ukd trSefrvkyfeJY
w&m;qkd emrfkyfuGJY? [efrvkyfeJYawmh uHjyKwfa tmifBudK;pm;Mu/

aus;Zl;awmf&Sif "rmEkyem ycku


k L q&mawmfbk&m;BuD;
b'EaEmbmo r[max&f (tedpq&mawmf) a[mMum;awmf r laom
opm OmPfa &muf "rM o0g' w&m;awmfr sm; (trS wf p Of - 6)

waygp jA[p&d,O w&m;awmf


udavom[l wGif;&efolwdkU rjyL0Hha&Smif; a0;awmfrlaom
taMumif;aMumifh t&[H t&[ rnfawmfrl\

ow0gr&Sa
d om todonfom vk&
d if;jzpfonf/

owdorZ Of
SL? SLvku
d fwmu txJxJrxnfv
h u
kd feJU]wGef;} ? ]wGef;} ]wGef;wmI} ? tJ]wGef;} ]wGef;}w,f
qdw
k m
uemrf? avukyf?SLNyD;awmh ]wGef;} ]wGef;}w,fqdkwmu "mwk00wmefur|mef;? "mwk0 0wmef?
ur|mef;&,f? &d,mykxf ur|mef; &,f?&d,mykxf&,f? orZme? orZme auG;wmqefU wm
0wfwma&m bmawGa&m xrif;csufwmawGa&m tukefygw,f? vIyfwmrSeforQ tukeforZme
rsufawmifcwfwmawG bmawGtJ'g (22) yg;? ud,
k fBuD;uvIyfwm pma&;wmawGa&m? bmawGa&m?
tukeftJ'D(22) yg;u? orZme qd k w m OmPf? auG ; w,f q ef U w,f wGef;w,fvdkUMum;wmbJ ?
]wGef;} ]wGef;}aevdkU? vlaoaumifu]wGef;} ]wGef;}aewm r&Sad wmhbl;? 0durw
d
vuPmr&Sdawmhbl;/

tJvdkI&wmvlr [kwfatmifvkdUvlvdkUrodatmifvdk U vlvkdUod& ift0dZ m?


yx0Dqdw
k Jh tcHvuPmbJ&aSd wmhw,f? tJovdk odzUkd vlr[kwfatmif? xkid af ewm
ukyf?&d,myxkyf?tJvdkI&wmu vlr[kwfatmifvkdU vlvdkUrodatmifvkdU vv
l

Udk od&if

t0dZm ? a,musfm;rde;f rvkUd od&ift0dZm ]ol} ]ig} vkUd od&if vnf;t0dZm bJ? 'd|jd zpfwmud;k ?
tJ'gaMumifh ol ig vdkU rodatmifred ;f r a,musfm;vdUk rodatmif ...'grS jEd,oH0& ?
rsufpdjzifhjrif&ifvnf;rdef;rawGa,musfm;awGvufajcwdkUudkr,lrSjEd,oH0&jzpfw ,f
tJ'DjEudak pmifrh S umarokrdpmpm&mudk rvkyfw,f 'kpdu
k fudk rvkyfbl;? 'grS t&d,m
opmjzpfoGm;w,f 'kpdkufrvkyfrS ...?'d|d NyKwfoGm;w,f/ 'kp d kuf rvk yfw mud kyif
t & d , m o p m v k d U a c :w , f 'k p d k u f r vk y f a wmh N id r f ; wmaygh / ]oE d N id r f a yh
ra&GUvuPm}'kpdu
k frvkyf awmhNidrfoGm;w,f pdwfxJrSmumarok rvkyfbkl; ]edrdwfrSmr&Sd
oEdj idrfayh ra&GUvuP m} edrdwfrSmr&Sd tJ'gu eda&m" opm ? edrw
d fqw
dk m rde;f rawG

a,musfm;awG edrw
d fr&SdvUdk umarokrpd m pm&udk rusL;vGefwmaygh? rde;f r a,musfm;&Sd&if
umarokusifhw,f ? 'kpdkufjzpfoGm;wmaygh / tJ'g wPSm Oyg'gefuHjzpfoGm;w,f
y#dporkyg 'frmS umarok 'kpku
d fu? 'gaMumiht
f bdZs mwdUk tJ'fDt
h bdZsmSd&if a'gre
pdwfqd;k w,f? tbdZsmu avmbuaumif;w,fvUkd xif&w,f? tJ'Daumif;w,f xifwmaMumifh
pdwfqk;d wmjzpf&w,f/ tbdZsmr&Srd S pdwfqdk;wmr&Sdwm? rdef;r a,musfm;&S&d if
&m*aumif ; w,f ? aumif ; w,f q d k a wmh p d w f q d k ; wm&S d v mw,f ? aumif ; w,f r &S d r S
pd w f q d k ; wmr&S d w m aumif;w,fqkdwmuavmb? pdwfqdk;w,fqkdwmu a'gre
tJ'gygyu ac:w,f/

tJ'gudk ] t&d, opme 'eH} vdkUac:w,f ?


rde;f rawG a,mufsm;awG vufajcawG &SdvUkd &Sd&if ajErapmihb
f l;/ ajErapmifh
&ifa,musfm;awGrdef;rawG&w
Sd ,f/ rdef;rawGa,musfm;awG&&Sd if umarokqw
dk 'Jh kpdkuf
vkyfw,f/tJ'D'kpkduf r&Sdbl;qdkrS edAmef? 'kpku
d fu avmb 'd|d?'d|d&Sdwm'kpkdufaygh?
ed A mefe J h' kp k d uf uawm]h' k pkd uf rvk y f 'd| dj yKwf } ud k, fh pd w fx Ju dk ' kp k du f rvky fe J U?
tbdZsmoGm;vkyfwmwumBuD; eJUwumrMuD;eJUtJ'Dvv
kd kyfw,f tbdZsm?tJ'g umarok?
rsuf p d a wG r jrif r S ]oE m ef N id r f a yh ra&G U vu m ? ed r d w f r S m r&S d } qk d w J h [ m
edAmef&JUvuPm?olujzpfjcif;ysufjcif;r&Sdbl;?umarokqkdwmujzpfjcif;ysufjcif;&Sdw,f?
t'dE m 'ge jzpf j cif ;ysufj cif; &Sd w,f ol Utouf o wf wmjzpfN cif ;ysuf j cif ; &S dw ,f /
'kpkdufvkyf&ifjzpfjcif;ysuf jcif;&Sdwmaygh? 'kpkduf rvkyaf wmh jzpfjcif;ysufjcif;r&Sdbl;?
'd | d j yKwf o G m ;w,f ? tJ ' D 'd | d j yKwf aew,f ck . ..umarok v nf ; rvk y f
ygPmwdygwmvnf;rvkyf ?rkom0g'vnf;rvkyfrajym ? tJ'gudk 'd|jd yKwfaew,f/ tJ'D
'd|djyKwfwmxJrSm eda&m" opm&Sdaew,f? tJ'gudk ]t&d, opme 'eH} vdkUac:w,f?
OmPfutJavmufav;a&mufoGm;rSigwkUd vkyfaewmawmfawmfwefz;dk &Syd guvm;qdw
k modw,f?
tckxdkifaew,f / 'kpkdufrvkyfbl;. 'kpku
d frvkyaf wmhigolr&Sdbl;? 'd|djyKwfaew,f/
tJ'D'd|dvnf;jyKwfa&mNidrf vnf;NidrfoufoGm;w,f ra&GUvsm;awmhbl;/ edrdwfvnf;r&Sad wmhbl;/
rdef;rawGedrdwf a,musfm;awGedrdwftJ'geda&m"opm? orm'd|dur*opm? t&d,opm
udjk rifoGm;w,f ? jrifaew,fvUkd rSwf ? jrifoGm;w,fvUdk rrSwfeJU?/'grSt&d,opme 'eH
r*Fvmokwf&w
Sd ,f?arwmokwfwUdk ... ?edAmefurdk sufarSmufjyK?]edAme opdud&d,m p}tJ'D
NidrfoufwJh 'kpku
d frvkyf 'd|djyKwfaewmav;rsuaf rSmufjyK 'd|f djyKwfawmholigvJ jyKwfaeawmh

umr*kPv
f nf; r&Sb
d l;aygh/

edAme opdud& d , m p? 'kp kduf]jyKwf } wmudk rsufarS mufjyK


umr*kPfu a&Smifvu
kd fwmu jA[p&d,Oac:w,f ? ajEuadk pmifv
h u
kd fwm u
tm&wD0d&wDu waygpac:w,f?NyD;awmhrS 'd|djyKwfav;u oligjyKwfwmav;u Nidrf
oufaew,f? tJ'gudt
k &d,opme 'eHvUkd ac:w,f ? edAm eHopu
d &d ,
d m p? 'kpdu
k f
]jyKwf}wmudk rsufarSmufjyK?igrvkyfolrvkyf wGef;wm xd;k wmav;ukyf? odwmu emrf? emrfeJU
kyq
f dak wmh igr[kwf olr[kwf igrvkyf olrvkyfawmh 'd|jd yKwf/

wGef;wmav;u obm0vu Pm? rNrJw mav;u omrn vuP m?


wGef;wmav;u obm0vu Pm? rjrJwmav;u omrnvuPm? edAmefa v;u
jrJwJhvuPm? tJ'w
D aygpudkusifh? tJ'Dr*FvmokwfrSm t&d,opmudak &mjrifNyD;om; ?
edAmefa&mrsufarSmufjyKNyD;om;?r*FvokwfMum;vdu
k fwmeJUwpfq,fEh Spfuka#w&m;&ukefw,f
t&if w k e f ; u r*F v muok w r*F v m? 'd | r*F v m reuf a pmapmaumif ; wmjrif
&aumif;wmMum;&&ifr*Fvm&Sdw,fvkdU 'Dvk,
d lwm ?rkw r*Fvmu aumif;aumif;av; pm;
aumif;aumif;av;aysmf tJ'Dv.kd ..? tJ'gudk r*FvmvkUd qdak wmh r*Fvmudk rodbl;/ tJ
jrwfpGmbk&m;u r*Fvma[mvku
d fumrS ]r*Fvm} odvmw,f/

ajEud k rapmifhawmh tbdZ s m a'gre jzpfw,fw Jh/


tcka[maewmu waygpqdw
k Jh r*Fvm? jA[ p&d, jrwfaomtusifu
h dk usifh
w,fqkw
d marxkefuadk &Smifwm ? umarok arxkefu wcgwnf; olig&Sv
d Udk jyif;xefwm? olig r&S&d if
rjyif;xefawmhbl;? tJ'g jA[ p&d,? olig r&Sad wmh rjyif;xefawmhbl;/ jA[ p&d,vdUk ac:w,f ?
arxkefrIudk a&Smifvkdufwm jA[p&d,ac:w,f? rl;w,f? t&ufvnf; raomufawmhbl;
t&d,musawmh? t&ufaomufawmhr;l w,f ighbmxifwkef;eJYqw
kd m ]vl xifw,f}?
arhoGm;awmh]igxif} ]olxif} jzpfoGm;w,f? tckawmhrarhawmh]h igxif} ]olxif}
rjzpfbl;?NyD;awmhraeUuajymwJhemnMwaAmZswyomeJUvnf;udkufw ,f?jEd,oH0&
ajEudak pmifv
h u
dk fwmeJUbJ? ajEudkrapmihfa wmh ? tbdZs m a'gre jzpfw,fw/Jh
puKjEd,H toH0kwH {eHbuKHygyumwJ.h .. ygyum qdw
k m ,kwfrmwJh arxkef
wkUd umr*kPfwUdk tbdZsmac:w,f? a'greupdwfq;dk w,f? ajEuadk pmifv
h u
dk fwmeJU

bJ pd wf rqd k; awmh bl ; tbd Z s m rS da wmhb l ;qdk a wmh umarokv nf; rS da wmh bl ; /


avmbrS d w mud k ...tJ ' gjE d , oH 0 &oD v eJ U waygpr*F v meJ U jE d ,
oH0&oDveJUwcgwnf;edAmefudk ? r*Fvmokwfu edAm eopu
d d&d,m pwJ.h ..?qdpk rf;
]oEmefNidrfayh ra&GUvuPm}
(oEmefNidrfayh ra&GUvuPm)
}edrdwfrSmr&S}d (edrdwfrSmr&S)d
]edAmef\} (edAmef\)
]rsufarSmufod vuPm} (rsufarSmufod
vuPm)
]oEmefNidrfayh ra&GUvuPm}
(oEmefNidrfayh ra&GUvuPm)
]edrdwfrSmr&S}d (edrdwfrSmr&S)d
edrw
d fr&Sdw,fqw
dk m a,musfm;edrw
d f? a,musfm;rde;f rqdw
k m edrw
d fBuD;ac:w,f /
qd'k gu edrw
d fBuD;ac:w,f / 'gu &m*jzpfzkUd rde;f rawGo@mefwUdk bmwdUk 'guvnf;
&m*jzpfzdUk edrw
d f? tJvkd edrw
d f r&Sb
d l;qkad wmh jE,
d oH0& oDveJU edAm efeUJ u rnDnGwfbl; vm;
rudu
k fbl;vm;? tJvdk OmPfuxkwfay;&w,f? olwumawGuawmh [dak jym'Dajym
ajymrSmbJ...ajymayrJh ajymwmr,leJU...rjiif;vJ rjiif;eJUOD; ?aemufusrS em;vnf rS
tJ'D[mrsKd;u&Sif;w,f em;vnfrS&Sif;w,fem;rvnf&if r&Sif;bl;?}
]puKemlyH'doGm} qddpk rf;
(puKemlyH'doGm)
] eedrw*g[D}
( eedrw*g[D )
]puKjE,
d H toH0kwH} (puKjE,
d H toH0kwH)

]{eH bduKH} ({eH bduKH)


]ygyum} (ygyum)
]tukovm"rm} (tukovm"rm)
]tbdZsm a'grem}
(tbdZsm a'grem)
tJ'g ygyu jzpfoGm;w,fwJh puKajEudk rapmifph nf;vku
d fwm {eH bduKHwifr[kwf ygbl;?
{eHwH? {eH yk&doH tJ'Da ,musf m;awGuvnf; ygyuawGj zpfoGm;w,fwJh?
,kwfnHoGm;w,f? rsufpdeJUjrifvu
kd fvUdk a,musfm;awGrdef;rawGvkdU jrifvu
kd f&ifudb
k J ygyu
jzpfoGm;w,fw?Jh tbdZm a'gre jzpfoGm;w,fwJh tJ'g jEd, oH0&oDv? 'gaMumifh
"rmEkyemu ]puKpyZmemwd } eJUqd&k wm ?]oEmefNidrfayh? ra&GUvuPm} ra&GUwmu
tpKwd&oH? oEmefuvuPm Nidro
f ufwm oEmef Nidro
f ufaomwJ?h ud,
k fBuD;vIyfw,f
qdw
k mu a&GUvdUk vIyfwm? tJ'g0ga,meJU 0durw
d vuPm? ork'D&P &aom a&GUw,f qdw
k m}
]ork'&D P &aom} qdv
k u
kd fprf;
(ork'D&P &aom)
]a&GUwJu
h dp} (a&GUwJhudp)
tJ'g0ga,m&JU udp? 0ga,mrS 0ga,mvIyfwJh udp&Sdw,f? wGef;wJh vuPm&Sdw,f?
tJ'gobm0vuPm? tedpvuPm tedpj zpfoGm;NyDqkd 0ga,mr&Sad wmhbl;/ tJ'grS
tedrdwjzpfoGm;w,f? jidrfwv
Jh uPmjzpfoGm;w,f? 0ga,modwmu 'kuopmodwm...
wGef;wm wd;k wm odwmu 'kuopmodwm? 'gaMumifh ]t&d,opme 'eH}
(t&d,opme 'eH)
tJ'gtaumif;qH;k vkUd {wH r*FvrkwrH - OwrHjrwf wmaygh? r*Fvmutaumif;
qH;k ? ESm;acgif;av;em;rSm;wGef;SLw,fwGef;w,f wGef;w,f wGef;w,ftJ'g
]0ga,mobmovuPm}qkdprf; (obm0
vuPm)

]omrn vuPm} (omrn


vuPm)
olu tedpe UJ ? tedpu
dk omrnac:w,f ? tedp 'ku tewudk 'Djyif[mawG
b,f[mvmvm odw,f? ork'&ma&vkad ygh? ork'&m b,fNrpfupD;pD; ork'&m xJa&mufawmh
tiHa wGj zpfoGm;w,f ? tJvkdtiHa wG jzpfoGm;w,f ?b,fae&mua&muf a&muf
ud a vomvG w f w mbJ

ud a vomuom

vG w f a tmif v k y f ?

'g0d r k w d b J ?

udavomurvGwfbl;qk&d ifawmh 0drw


k rd [kwfbl;? ]0drw
k t
d &om}qdpk rf;
(0drkwdt&om)
(0drkwdt&om)

ajEudkapmifhr S udavomvGwf w,ff


0drw
k t
d &omqdw
k m udavomwkUd rS vGwfwmudk ac:w,f/ cEmrS vGwfwmudk vnf;ac: wmaygh/
jrwfpGmbk&m;wdUk qdk aemufq;Hk ydwf cEmrSvGwfwm? tckawmh udavomrS vGwf wm? udavomrS
vGwfw,fqdw
k mvnf; ajE apmifw
h muvnf; 0ga,mudo
k drS rsucf ;Hk av; yifv
h u
kd f&if 0ga,mu
vIyfNyD? 0ga,muwGef;vdu
k fawmh rsufcBGH uD;udk txufwGef;vku
d fwm yGio
fh Gm;w,f tJawmhrS
jrifwm? 0ga,mu tp jrifwmuaemuf? 'gaMumifh ]wGef;w,f}
]wGef;w,f}udk *kpu
dk f ajcvSrf;vSrf;wmvnf;wGef;wmyJ? t0wfavQmfwmvnf;wGef;wmyJ ?
tJ'gvlawGcsnf;rSwfaew,f pifppf0ga,m? 0ga,mr&Sb
d JeJU vlr&Sb
d l;? ]0ga,mudo
k mrarhyg}
qdpk rf;/
(0ga,mudo
k mrarhyg)
vlr&Sad wmhbl;/ 0ga,myJ&aSd wmhw,f/ vufvIyfwmawG0ga,m bJ? vIyfwmyJ&aSd wmh w,f ?
vufawGrygbl; / vufawGuNE,
d oH0&xJu vufajcuedrdwf ? vufajcqdw
k m edrdwfi,f}
(vufajcqdw
k medrdwfi,f )
tJ'g ]wG,fzUdk r[kwf odzUdk tvkyk f} / tJ'gighvuf ighajc vkUd wG,frxm;eJU wG,fxm; vdUk &Sd&if
ighvufMuD;jywfoGm;NyDqv
kd ufwBkd uD;eJU 0rf;enf;NyD;idka&m? vufuighvufrS r[kwf bJESifh
...yx0Dwdk UtmaygwdUk aMumifv
h ufBuD;jzpfoGm;wm ? tmaygaMumifv
h ufBuD;jzpf awmh rS
0ga,maMumifv
h kyfwm jzpfwm? tJ'gvufvIyfEikd fw,fjzpfoGm;w,f yx0DrkefUrIefU ? tm
aygua&eJUzsef; vufBuD;vdjk zpfoGm;NyD;awmh awaZmu ajcmufatmifvkyfNyD;awmhrS

0ga,mu vIyf . vufBuD;awG bmBuD;awG rxm;eJU/ rsufpdpuKajE udak pmihfvu


kd fw,fq&kd if
tJ'Dvuf BuD;awG acgif;BuD;BuD;awG&aSd o;vm;/
(r&Sad wmhygbl;bk&m;)
at; tJovdk ...puKajE apmifo
h vkad e&w,f.
]puKajE apmifo
h vkad e} (puKajE
apmifo
h vkad e)
tJ'gOmPfr[kwfbl;vm;? bmrSrcufbl;? puKajE apmifhovkdaevkduf awmh
acgif;awGa jcawGvufa wG r&S da wmhbl ; / edA mefa wmifa &mufoG m;vkd ufa o;w,f
wpfcgfwnf;acgif;awGajcawGvufawGr&Sad wmh wcgwnf;...
avmb a'gor&S d a wmh b l ; av?tbd Z s m a'greawG v nf ; rvk d u f a wmh b l ; ?
oEdvuPmvnf; a&mufoGm;w,f acgif;awGajcawGvufawGr&Sad wmh pdwfxJub,f
olUvdck sifygw,f ? b,f0gvdck sifygw,feJUr&Sdawmhbl;/ puKajE&UJ tvkyf? acgif;awG ajc
awGvufawG &Sw
d m bmjyKvdUk wkef;...
(puKajE apmifph nf;vdUk ygbk&m;)
]'DupuKajEapmifhvu
kd f&wm rdef;rawGa,musfm;awGawmifr&Sad wmhbl;./ ]puKajE
om apmifv
h du
k fyg}
(puKajE om apmifv
h u
dk fyg)
]uJ....rdef;rawG a,musfm;awG &Sdaewm bmjyKvdUk &Sw
d ;Hk / (puKajEudk
rapmifph nf;vdUk ygbk&m;)
waygp ajEw dk Uud k NcdK ;jcHp G m usif h& jcif ; onfv nf; aumif ;qdka wmha [m
puKajEvnf;apmifha&m rdef;rawGa,musfm;awGr&Sad wmhbl;/ rdef;rawGa,musfm;awGr&Sd awmh
a[m...umarokrdpmu &SOd ;D rvm;.
(r&Sad wmhygbl;bk&m;)
]uJ'd|drjyKwfbl;vm;}
(jyKwfygw,fbk&m;)
tJ'D[m edAd m efa&mufomG ;wmaygh/ 'goEv
d uPm jzpfoGm;w,f? 'gaMumift
h dajE
apmihw
f m waygpav;eJU a&SUqH;k uedAmefa&mufw,f/tckedAmefa&mufatmifurBuHwwfvUdk
ajymay;&w,f ? ckMuHwwfyvm;?

(MuHwwfygNyD bk&m;)
]waygpom MuHvu
kd f? t&ifw;Hk u cufraebl;vm;?}
(cufygw,fbk&m;)
at;cufaew,f ...rcufeJU cufaeMuHawmh 0dpd udpd m rjzpfbl;vm;/
(jzpfygw,fbk&m;)
tJ 0dpu
D dpmjzpfwm 'd|djzpfvdUk 0ddpdudpmNzpfwm 'd|drNzpfvUdk Sd&ifb,f[mrS 0dpu
D dpm
rNzpfbl;?0dpDudpmqdw
k mra0cGEJ dik fbl;? edAmefqw
kd mb,fv[
dk m t&d,mopmqdw
k m b,fv[
dk m..
tcka0cGw
J wfNyDvm;/
(a0cGw
J wfygNyDbk&m;)
tJvdk a0cGw
J wfrS 0dpu
d dpm r&Sdwm ? ra0cGw
J wf&if0pd dudpm&Sdw,f? rdef;rawG
a,musfm;awGrS[kwfavovm; r[kwfavovm;wJh uJ ...rdef;rawG a,musfm;awGudk
b,fvdq
k dw
k ,f [kwfavovm;/
(]r[kwfavovm;} ygbk&m;)
tJ'gb,folw;Hk 0dpu
d dpm? tck 0dpu
d pd m r&Sdbl; qdak wmh rde;f rawG a,musfm;awG
qdw
k m&Sad o;vm;/ (r&Sad wmhygbl; bk&m;)
rd e f ; rawG a,musf m ;awG & S d w m b,f o l U tvk y f w H k ; qd k a wmh
pu K ajE ud k rapmif h p nf ; wJ Utvk y f ? puK ajE u d kv nf ; apmihf p nf ;vk d u fN yD ?cka wmh
redajEudv
k nf;apmifph nf;vdu
k fNyD? redajEqdw
k m 0rf;xJu raemudak jymwm r[kwfbl;vm;/
([kwfygw,fbk&m;)
]tJ'DredajEuv
dk nf; apmifph nf;vdu
k fNyD ? b,fES,fh vkyf&m* a'gojzpft;Hk rwH;k /
(rjzpfawmhygbl; bk&m;)
redajEudkvnf; puKajEapmifhpnf;vkdufawmh edrdwfBuD; edrdwfi,f tJ'gr&Sdbl;? at;
tJ'Dvkd ...OmPfu]cGJ}vnf; ]cGJ} wwf&w,f/ a0vnf;a0zefwwf&w,f? olwumvnf;
vdv
k m;wJo
h lrS ajym&w,f rvdv
k m;wJo
h lajym&if jiif;wwfw,f? jiif;awmh
0d p d u d p m awG 0d 0 g'awG a'go avmbawG j zpf o G m ;wwf w ,f / *k p d k u f ...
puKajEomapmifph nf;vku
d f?ajEapmihpf nf; vku
d f redajEuv
dk nf; puKajEapmifph nf;vku
d fawmh

edrdwfBuD;edrdwfi,f tJ'gr&Sb
d l; ? edrdwf MuD;qdkwm rdef;rawG a,musfm;awGvUdk ac:wJh tac:?
edrdwfi,fqdkwm vufajco@mef? &ifacgif;wdUk 0rf;Adu
k fwkdU acgif;wdUk ajcaxmufwUdk tJ'gawGaygh
/ tJ ' ged d r d i ,f ud a vom ol M unf h I & if v nf ; ud a vomjzpf w wf w ,f ?
rdef;rawGua,musfm;awGMunhf oefoefrmrm BuD;qdk udavomjzpfwwfw,f/ tJvrdk Munhef JU
puKajEudak pmifh redajEuadk pmihf? puKajE udkrapmih&f ifawmh tbdZsma'greu jzpfwmbJ?
tbdZsma'greqdw
k mu avmb eJU a'goudak c:w,f? umarokwUkd pdwfq;dk wmwdUk pdwfwdk
wmwdUk ...
]waygp ajEwUdk ud}k
(waygp ajEwUdk ud)k
]jcdK;jcHpGm usif&h jcif;onfvnf;aumif;} (jcdK;jcHpGm
usif&h jcif;onfvnf;aumif;)
]uJ&dyfrdNyD r*Fvokwf...? ]jA[p&d,O} (jA[p&d,O)
]jrwfaomtusiu
fh dk usi&fh jcif;onfvnf;aumif;/
](jrwfaomtusifu
h dk usi&fh jcif;onfvnf;aumif;)
jrwfaomtusifu
h sifw
h ,fqw
kd mumarok rvkyw
f mudk ac:w,f ]t&d,opme
'eH}
(t&d,opme 'eH) t&d,mwdUk odtyfaom
opmud}k (t&d,mwdUk odtyfaom opmud)k
]od&jcif;onfvnf;aumif;}
(od&jcif;onfvnf;aumif;)
ajEudk apmifv
h u
kd faom bmjzpfoGm;wH;k ? jA[p&d,Ojrwfaomtusijfh zpfoGm;w,?f
ajEudak pmifv
h u
kd fawmhbmjzpfoGm;wH;k /
(jA[p&d,O jrwfaomtusifjh zpfoGm;ygw,f)
jrwfaomtusifh usifv
h u
kd fawmh b,fvkd jzpfoGm;wH;k ? t&d,mopmudk odjd rifoGm;
w,f ? t&d,mopmudo
k dawmh bmjzpfw;Hk /

(edAmefudk a&mufoGm;ygw,fbk&m;)
at;.. edAmefqw
dk m b,fvdk[mwHk; ? ]oEmefNidrfayh}qdkprf;
(oEmefNidrfayh? ra&GUvuPm? edrdwfrSmr&Sd? edAmef\ rsufarSmufodvuPm)
at;..? edAmefudk rsufarSmufjyK&jcif;onf vnf;aumif;wJw
h aygpu wpfck? jA[p
&d,Owpfck?t&d,ope 'eHwpfck?edA e opdud&d,muwpfck .. ? tJ'Da v;ck
wcgwnf;odoGm;w,f? 'gaMumihf rsufped UJ jrifvUdk &Sd&if rde;f rawG a,musfm;awGvdk r,leJU?
]r,lwm} eJU]jrifwm} eJU?]jrifwm} eJU ]r,lwm} eJU eifwUkd pdwfxJ b,fvdk aewH;k ? uG&J UJ vm;?
]jrifwm}eJU}r,lwmeJU} eifwUkd pdwfxJ b,fvadk ewkef; uGJ U&JUvm;? ]jrifaf yr,frh ,lbl;} qddv
k u
kd fprf;/ (jrifayr,fh
r,lbl;)
jrif&if,lw,f? ]jrif&if,lwmb,folwHk; }ykxkZOf? jrif&f if,lwm b,folw;Hk /
(ykxkZOfygbk&m;)
t okw0g ykxkZaem ac:w,f rMum;bl;wJo
h ludk? jrifwmeJU ,lwmwlovm;/
(rwlygbl;bk&m;)
]rsufpdu bmvkyfwwfw;Hk }
(jrifygw,fb&k m;)
]jrifwJo
h abm&Sw
d ,f? 'd|u
d b,fvdk oabm&Sw
d ;Hk }
(,lwJo
h abm&Syd gw,fbk&m;)
]ig} ]ol} vdUk ,lwo
Jh abm&Sw
d m b,folwkH;/ ('d|dygbk&m;)
]'d|u
d b,frwH;k ?'d|u
d raemrSm raemu,lwm/
'd|d u
d rsufpu
d ,lovm; raemu,lovm;/ (raemu
,lwmygbk&m;)
raemu r,lv
k Ukd &Sd&if 'd|&d adS o;vm; ? tJvdOk mPfuvnf;uG&J ao;w,f ? OmPfu
ruGJvdkU&S d &if'Dwkdif;'Dwd kif;bJ ? evydef;wHk ; opfwHk;BuD;vdkj zpfa ewm ? "r0dp,
oaAmZsifjrwfpGmbkk &m; uaAmZsif tusifhusifhygvdUk qdw
k m "r0dp,oarmZsifvnf;
rvk y f w wf ? rud k i f w wf vk y f w wf a yrJ h t vk y f b l ; 'D v d k b J j rif a ewJ h [ mbJ
a,mufsm;awGrdef;rawGvb
dk Jac:aewmbJu,
dk fa& armif a& eJU..wpfaeUvmvJ udk,fa&
armifa&eJUNyD;aeawmh tJ'gtrSwf&w,f?'Djyift
h a&;BuD;wm awmh trSwfr&bl;? uJaoawmh

ud,
k fa& armifa&uu,fEikd fao;vm;/
(ru,fEdik fygbl;bk&m;)
olUvrf;ol oGm ; ud k,fhvrf;udk ,foGm ;qdka wmh ? 'D u edAmeH opd ud&d, m p
ub,foGm;rwH;k ?b,frSroGm;bl; cskKyfjidrf;oGm;w,f ? tbdZsm a'grerS rjzpfbJeJU tbdZd sm
a'gredjzpf ao;vm;/
(rjzpfawmhygbl;bk&m;)
tbdZsm a'greu b,frSmwHk; ? vlrSma,musfm; rde;f rrSmjzpfw,f.. ? tbdZs
a'greub,frSmjzpfwHk;?
(vlrSma,musfm; ? rdef;rrSm jzpfygw,fbk&m;)
tbdZsma'grerjzpfawmh... vl&,f a,musfm; &,frdef;r&,f &Sdao;vm;/
(r&Sad wmhygbl;bk&m;)
]'grS puKem lyH 'doGm }qdpk rf; (puK em lyH
'ddoGm)
]emEkyp, *g[D} (emEkyp,
*g[D)
]e edrw
d *g[D} (e edrdw *g[D)
]puKNEd,
H toH0kwH} (puKNEd,
H
toH0kwH)
]puKNEd,
H toH0kwH}
(puKNEd,
H toH0kwH)
]ygyum tbdZsm a'grem} (ygyum
tbdZsm a'grem)
]e tEGmoa0,H}k (e
tEGmoa0,H)k
tJ'Dd tbdZsm a'gred rjzpfwmudk ac:w,fwAJh sm ? tJ'g jEd,oH0&oDv ?
tck tbdZsm a'gre jzpfovm;/
(rjzpfygbl;bk&m;)

tbdZm a'gre rjzpfwm bmvkYrd jzpfw;Hk ? ]ajEuadk pmihv


f Yk]d ajymwwf&w,f
qdw
k wf&w,f ...? ]ajEom rapmihyf g}
(ajEom rapmihyf g)
]olrY mS tbdZm a'grejzpfownf;} (olUrSm tbdZ
a'grejzpfownf;)
ajEudak omapmihv
f u
kd fyg tbdZm a'gre rjzpfownf;} (ajEuo
dk m
apmihv
f ku
d fyg tbdZm a'gre rjzpfownf;)
tbdZm a'greqdkwm ajE rapmihfvkd jzpfwmwJh? ajEqkdwm puajE
aomwdajE CmedajE tJ'DajEu 'umrBuD;wkYv
d m; ajEvm;/
(ajEygbk&m;)
ajEudk igvkyfvkYd a,musfm; rdef;rvkyfvYkd? pifppf ajE[majEbJ? ajEtwkid f;bJ
xm;vku
d fvkYd&S&d if 'umrBuD;wkdY edAm efra&mubl;vm; a&mufovm;/
(a&mufygw,fbk&m;)
]jrif} jrifwJt
h wkid ;f ? ajEudk ajEtwkid f; xm;vdu
k fvUdk &S&d if rdef;r a,musfm;a&m
&Sdao;ovm;/ (r&Sad wmhygbl;bk&m;)
]ajE twkid ;f omxm;vdu
k fyg}
(ajEtwdik ;f omxm;vku
d fyg)
]ol[m edAmefa&mufownf;} (ol[m
edAm efa&mufownf;)

OmPfuvnf; rxkwfawmh uHurjyKwfawmhbl;aygh


uJ tJvq
dk adk wmh vG,froGm;bl;vm;? tJvOdk mPf uxkwfygrSaygh OmPfuvnf;
rxkwfawmh uHurjyKwfawmhbl;aygh?um,uH 0pDuH raemuH oAa'go cyfodrf;aom
tjypfwkUd udk aysmufygapjcif;qdw
k m ckaysmufoGm;wmaygh?ajEapmifhvu
kd fwm ] ol} ]ig}
awG&Sad o;vm;/
(r&Sad wmhygbl;bk&m;)
]ajEajcmufyg;omapmihv
f u
kd fyg/}

(ajEajcmufyg;omapmihv
f u
kd fyg/)
]olUrSm tbdZsm r&So
d wnf;} (olUrSm tbdZsm
r&So
d wnf;)
ajE ajcmufyg;apmifhvkdufwJhtcgusawmh olUrS m a,musfm;awG rdef;rawG
ausmif;BuD;awG tdrfBuD;awG aiGawGa&TawG a&m&So
d vm;/
(r&Sad wmhygbl;bk&m;)
at;......tJ'g ajEudk rapmifph nf;wJh tjypfuBuD;us,fw,fwJh? edAmefeJUvJ awmf
awmfa0;w,f ?ajEapmifv
h dkufwmeJUbJ wcgwnf; edAmefeJU eD;aMumif;udb
k ,f ygVdu jy owHk;qkd&if
]waygp} qdkwJh r*Fvokwfujyw,f vdUk tJvrdk Swfxm; ...? tif; odUk r[kwf vkUd &S&d if bmrSef;vJrod
nmrSef;vnf;rod jzpfwwfw,f? uJawmfMuOD;pdUk ......
(om"k ....om"k....om"k)

]tew } 'Duk,
d fBuD;r&Sb
d l;
w&m;awmf

udk, hfu dku dk, fr&Sdr S tew


ud,
k hu
f u
dk ,
dk f ... ud,
k fr[kwfwmrStew tJ'grS tew vuP 'da|? tew
vuPmudk ud,
k u
hf u
dk ,
dk f t&ifodvu
kd fwmeJY ud,
k u
hf u
dk ,
dk fqw
dk m tw? ud,
k u
hf u
dk ,
dk fr&SdrS tew?
tewqdkwm bk&m;yGirhf S tewodw,f? bk&m;ryGifch ifu tewudk rodbl;?
ud,
k hu
f d,
k fBuD;jzpfoGm;w,f? ud,
k u
hf ,
dk fBuD;qdak wmh NrJw,fqadk wmh ow jzpfoGm;w,f/
igBuD;qdak wmh twjzpfoGm;w,f/ ud,
k u
hf u
dk ,
dk fBuD;r&Srd S ud,
k u
hf ,
dk fBuD;u b,fuvmwH;k
(32)aum|mouvmw,f? td;k awG? tom;awG? acgif;awG? vufawGaygh? ajcaxmufawG?
aygifawG tJ'go@mefawGuvmw,f? o@mefawGu yx0Duvmw,f rmwJ[
h mu tdk;awG?
tom;awG? tJ'Dtdk; tom;awGu rmw,f tlawG? tonf;awG(20)&Sw
d ,f tJ'gBud;vnf;
arhaew,f/
tJ'gaMumihf ud,
k u
hf ,
dk fBuD;r&Sad tmif rmwm aysmhwm yx0D? vIyfwm 0ga,m?
tJvko
d drS vIyfw,f oGm;w,f ajcaxmufBuD;awGvYkrd rSwfeJY 0ga,mvkYrd Swf? 0ga,m qdw
k m uvnf;
pdwfaMumihjf zpfwm pdwfe0JY ga,m? tjyifuavu OwkaMumihjf zpfwJh avawG vdiI ;f BuD;awG Nidrv
f Ykd
vdiI ;f BuD;awGxvmawmhavawGjzpfvmw,f?vdIif;awGwGef;vdu
k fawmh vdiI f;BuD;awG a&jyifBuD;u

nDvkYdaewm?atmufxJrSmvJ a&jyifBuD;&Sw
d ,f? a&atmufxJrSmvJ avawG&dw
S ,f? avatmufxJrSm
tmumoBuD;&Sd w,f? tmumotxufu av&Sw
d ,f? tmumoBuD;? [if;vif;jyifBuD;?
ausmif;xJrSmvnf; tmumoBuD; &Sw
d ,f? ud,
k hfxJrSmvnf; tmumoBuD;&Sdw,f? 'gawGudk *kpu
dk f?
Nidrf Hkav;wif vkyfrxm;eJY orx jzpfoGm;awmh mPfawGrygbl;? &m*awG xyfjzpfw,f?
acgif;awG ajcvufawG &Sdawmh vljzpfNyD;
&m*jzpfw,f? vlawGjzpfawmh emrnfawG jzpfjyefa&m emrnf qkad wmh qkid ;f xk;d jyefa&m/

OD;aygufpdefu tJ'Dwkef;uvufrygwJh aMu;qif;wk ]jyif}? BuD;yGm;vdrrfh ,f wk;d wuf


vdrfrh ,fqdak wmh vku
d f&Smwm a&Twd*b
Hk k&m;awmifbufrSm wpfcgwnf; vufrygwJh aMu;
qif;wkawmfav;awGUw,f? tJ'gav;awGUawm bk&m;vlBuD;wkdifNyD; tdrfyihfvmawmh
vufrygawmh rEav;oGm;NyD; yef;wOf;awG bmawGeYJ vufquf&w,f? qufay;NyD;awmh
tdrfusawmh taeuZmawG bmawGwif bkef;bkef;awG yihNf yD; qGrf;auR; taeuZmwif
vSL'gef;NyD;vkyf? aemufuswcgwnf; olUacgif;udkufvkdufwm raeEdkifbl;wJh?wcgwnf;
q&m0ef q D o G m ; aq;wpf a eY ( 3)jym;aomuf e J Y aysmuf o G m ;w,f ? aemuf w pf c g
wpfywfavmuf Mumawmh Akdufemjyefa&mwJh/ aemufwpfcg toufrIEdkifwJh[mawG
jzpfv mw,f ? tJ ' Da wmhr S tJ ' g bk & m;'umu &Sr f ; cifa pm&D e J Y armif e E q d kv m
tJ'Daumif;av;eJY aumifrav;u bk&m;udk udk;uG,fxm;wm? tJ'DrSm qkid f;av;xkd;xm;wm
owd a y;wmol w k d Y u d k trQtwef ; a0zk d Y ? t&if u trQtwef ; ra0bJ e J Y
ud,
k hb
f momud,
k fvkyfwm tJvBdk uD;jzpfw,f? aemufq;Hk rSm xyfyihf xyftaeuZmwif olwYkd
trQtwef;a0rS aysmufoGm;w,f? tJ'g qdik f;xk;d wm emrnfawG trSwftom;awG bk&m; 'um
ukodv
k ftrSwftom;awmifrS olwYkrd uRwfbl;? tck[m uRwfatmifvkyfwm udk,h fudkudk,fBuD;
tpqHk ; udk,fB uD;&Sdaew,f? udk,hfudk,fBuD ; r&SdrS tewac:wm? ud,
k u
hf ,
dk fBuD;u twBuD;?
twBuD;rvkYd a'goxGufwm pdwfq;kd wmawG? ndK ;wmawG
&m*vkcd sifwmawGu;dk tJ'gtw jzpfw[
Jh m? tewrS ud,
k u
fh ,
dk f BuD;u tw? acgif;awG
ajcawGvufawGu twjzpfoGm;w,f/
(32)aum|mo td;k awG tom;awG tdk;tom;awGu ajcawvufawGjzpfvm w,f?
tdk;tom;u ajcawGvufawG rmwJyh x0D? rmwm b,fuvmwH;k rat zat uvmw,f?
]rmwm ydwm ora0g} ac:w,f? udk,u
hf ,
dk fBuD;u trdtzwdY&k JU okufaoG; OwkaoG;aMumihf
jzpfw,f? tJ'Du pw,f? tJ'g ]pwkr[mblwdaum} tJ'golwkdYvJ r[mbkwfbJ ? rat
zatqdkwmvnf ; r[mbkwfB uD;yJ? rat zat r[kwfbl; a,musf m ;BuD ; rd e f ; rBuD ;
vl B uD ; qd k a wmh rath 0 rf ; xJ 0 if w m? tJ ' D v l B uD ; awG twaMumihf0ifwm? tewqdkr0ifbl;?
twqkdawmh udk,hfudkudk,f? udk,hfudkudk,fvkdY rxm;&bl;? udk,u
hf u
dk ,
dk frSr&SdbJ b,fuvm
&m*a'go&SdrwHk;? tdk;awG? tom;awG ud,
k u
hf u
dk ,
dk f r[kwfbl; cPav;wifyJ? 0ga,m qdak wmh
ck-pum;ajymNyD;r&Sb
d l;? ckMum;NyD;

r&Sb
d l;? tJ'Dvv
kd kyfrS ud,
k hfuu
dk ,
dk fr&Sb
d l; "gwfav; yg;a&mufrS EdYkr[kwf&if rmeawG bmawG
BuD;w,f/
ud,
k hu
f u
dk ,
dk f r&Sad peJY w&m;wkid ;f [mvnf;? ud,
k u
hf dku,
dk f ckeu qkid ;f xkd;wmBuD; awmifrS
bk&m;'umBuD;rS ud,
k hfuu
dk dk,fBuD;qdNk yD; emrnfwyfvkdufwm ukodkvfuawmh &yg&JU i&Jawmh
rvm;bl;? 'gayrJh olruRwfao;bl;? ud,
k u
hf dku,
dk fBuD;&Sdaeawmh bk&m;em;rSm a&mufaewm?
ud,
k hu
f d,
k fBuD; rsufpzd iG fv
h u
kd f&if ud,
k u
hf ,
dk fBuD; olwumBuD;vJr&SdrS ... udk,hfudk,fBuD;
olwumBuD;qdkwm bmBuD;vJqdkawmh acgif;awG ajcawG vufawG
&ifbwfawG 'l;awG aygifawG vufawG o@mefawGac:w,f? vufawG aygifawG o@mef
awG ajcawGu bmawGw;Hk qdak wmh tom;awG tdk;awG tlawG tonf;awGuvmwJh [mawG?
tlawGtonf;awGu ]yx0D}rmwmaysmhwmac:w,f? rmwmaysmhwm ]yx0D} csufcsif;rm?
rD;awmufvkyd J yl-yl-yl aew,f? rm-rm-rmaew,f? wrmeJw
Y rm rwlbl;?
acgif;vIyfvJrmNyD;oGm;NyD avINyD;vJ rmNyD; oGm;NyD; tedp 'ku tew/

ud,k ufh ,dk fBuD;r[kwfbl;qdwk m tedpe JYjyw,f? wpfcgcg 'kuejJY yw,f


ud,
k fu
h ,
dk fBuD;r[kwfbl;qdw
k m tedpejJY yw,f? wpfcgcg 'kuejJY yw,f? tJvkd vmwm
usrf;*efawGrSm tedpvnf; odatmifvkyf? 'kuvnf; odatmifvkyf? 'grS ud,
k fBuD;r[kwfwm
acgif;BuD;awG? qHyifBuD;awG? qHyifBuD;u yx0DBuD;awG? qHyifBuD;o@mef? qHyifBuD;udk
tkyfvH;k BuD;? qHyif&n
S f uspfNrD;xkd;w,f? tkyv
f ;Hk xkd;w,feJY bmvkyfw,f nmvkyfw,feJY
qHyifB uD;jzwfypfwmeJ Y &SnfwmeJY trsKd;rsKd;vkyfw,f ? zGypfwmeJY eDatmifvkyfwmeJY?
eufaeawmh EkdifiHjcm;om;eJY&awmh eDatmifvkyfoGm;w,f? eDoGm;w,f? qHyifawGqw
kd m
(32)aum|moxJygw,f? ud,
k u
hf ,
dk fBuD;r[kwfbl;? ud,
k u
hf ,
dk fBuD;vkY,
d l&if twjzpfw,f?
tJ'gaMumihf oum,'d|djzpfw,f? igjzpfw,f? *kpu
dk fygqdrk S xderd' r0ifapeJY xderd'awG
umrpEawG ud,
k u
hf ,
dk fBuD;uvmwm? ud,
k fu,
dk fBuD;*kpu
dk f ud,
k u
hf ,
dk fBuD;r&Sb
d l;qkrd S ...?
0ga,mawG yx0DawG qHyifuyx0D? tom;uvnf; yx0D?tdk;uvnf; yx0D (20)?
tlawmifrS yx0D? tonf;u yx0DbJ ESv;Hk uvnf; yx0D? tonf;tjrpfuvnf; yx0D?
rmwJh[mawGtay:u ta&cGHav;uvnf; yx0DbJ? "gwfawGac:w,f? umr"gwf ac:w,f?
umr"gwfqdak wmh umr*kPfvkyfcsifw,f umr"gwf/

Iy"gwfuawmh kyfyJ&Sda wmh umr"gwfvGefoGm;w,f ? vGefoGm;awmh umr


rvkyfcsifbl;? tly"gwfuvJ umr rvkyfcsifbl;? emrfuav;eJaY ew,f? umr"gwf ly"gwf?
tly"gwf? i&J"gwf [dkuavmb a'goawGus i&JBuD;? i&Jvnf; umvxJygw,f? tJ'gawG
aysmufatmifvkyf avmba'go aysmufatmif vkYd i&Ju ylay;&w,f? acgif;armhw,f
bmw,fu 0ga,mawG ud,
k u
hf ,
dk fBuD;rvkyfeJY tedp 'ku tew tlawG tonf;awG tokb?
tdk;awG tom;awGudk tJ'gawG rjrifatmifvkdY tus0wfwm? tdk;awG tom;awG
rjrifa tmif vk d Y 0wf&wm? t0wf u tcsrf ; tyl vHka tmif 0wf &wm tylvHkkHavmuf
tusKd;ay;w,f? vufywfem&Du tcsdef odatmifvkdY tcsdeft&G,f tcsdefa wG u
t&G,fj zpfukefw,f ? (20)t&G,fustysKda v;jzpfoGm ; w,f? tJ'gu tckduftwefYa c:w,f ?
t&G,fwkdYbmwdkY (20)t&G,frSm (20)jzpf? (30) t&G,frSm (30)jzpfw,f?
awmfMum(40)jzpfwkef; (40)&G,f? (50)jzpfwkef; (50)&G,f? (60) jzpfwkef; (60)&G ,f ? (70)jzpf &if
(70)&G, f ? touf t&G , f tcsde f t&G , f tJ ' gawG ... bk&m;omoemu tpkHoifwm
tewjzpfzdo
kY ifwm? ud,
k u
hf ,
dk fBuD;rjzpfrS tewjzpfw,f? tJ'grS jrifwmawG jzpfoGm;w,f/
jrifwmawGMuawmh "rEkyemu oHa,mZOfvkdYac:w,f? jrifwm Mum;wm
eHwmawG pdwful;wmawGqw
dk m ork',jzpfwm oHa,mZOfawG jzpfwmysufwmawGvkyfrS ork',
"rmEkyD 0g um,od H0d[&wd? jzpfwm ysufwmodrS um,mEkyemodw,f?
xGufav0ifavu um,yJ? wpfpuefaY wmif awmfawmfjzpfaew,f? oH;k cg ig;cg xGufav
0ifav wpfred pfqt
dk yHkyJ? wpfem&Dqkd xGufav0ifav tyHkyJ? wpfaeYqdk xGufav0ifav tyHkyJ?
rvIyfeJY vufrav;rukwfvu
kd fe?JY tJ'g0ga,mac:w,f? kyu
f yx0Dac:w,f? rvIyfeJY
kyaf zmufjyefw,fac:w,f? azmufjyefw,f ysufp;D w,f tJvo
kd daerS/

ESif;tdk;uif;xJu sovdk
NidrfNidrfB uD;vkyfraeeJ Y ajymwmtukefodrS 'gawmifrS toduenf;ao;w,f
'gavmufajymwmawG jzpfysufwmawG wcgwnf; ]]ESrf;tk;d uif;xJusovk}d }wJh ESrf;tkd;BuD;xJ
ESr;f usovkd ESr;f tk;d xJ ESrf;aph usovkd azsmuf azsmufqkd ysufoGm;w,f?
]td;k uif;xJrSm ESr;f uswm}qkpd rf;?
(tk;d uif;xJrSm ESrf;uswm)?

]azsmuf} ]azsmuf]qdkukefoGm;w,f ? vGihfxGufoGm;w,f ? tkd;tylB uD;rSm tkd;uif;xJ


ESrf;xnh fvkdufw ,fqk d ysufoGm;w,f ? Iwmr[kwfbl ; mPf ? Iwmu orm"d?
Nid r f a tmif v k y f r aeeJ Y ? Nid r f a tmif v k y f w mumr*k P jf z pf o G m ; w,f ? Nid r f a tmif
rvkyfyge?JhmPfvkyfygqdkrS a,musmf;r&Sdatmifvkyf? rdef;r r&Sdatmifvkyf? udk,fBuD; r&Sad tmif
vkyfygqkrd S ESmacgif;avIawmh Nidrw
f maygh? udk,fBuD; r&Sdatmif vkyfygqdrk ?S ighudk, f r[kwfbl; ?
ighudk,fb,f u vmwmwHk;qdkrS udk,fB uD;r&SdrS tewj zpfrS m?
NidrfkaH v;vkyfNyD;aeawmhawmfMumrNidrfawmh ud,
k fBuD;ay:vm a,musfm;BuD;ay:vmwmaygh?
&m*ujzpfjyefa &m? udk,fBuD;udk tNrJr&SdrS? tewusawmh udk,fBuD;udk tNrJr&SdrS?
tewusawmh ud,
k fBuD;r&S&d if pdwfBuD;vnf; r&Sad wmhbl;? ud,
k fBuD;&Sdae&if pdwfBuD;vnf;
&Sdaew,f? ud,
k fBuD;&Sdae&if pdwfBuD;vnf; &S&d daS ewmbJ? tewu ud,
k fBuD;r&Srd S wu,fh
OmPfu tewmPf? twu 'd|d? mPfjzpfbkdUu b,favmuf cJ,Of;wk;H ? ae&mwkid f;rSm
'd|jd zpfaewm bkef;BuD;ausmif;rSmvnf; 'd|d&w
Sd ,f? r,foDvausmif;rSmvnf; 'd|d&w
Sd ,f?
w&m;xkid v
f nf; 'd|d? ud,
k fBuD;&Sdaewmud;k ? ud,
k fBuD;r&Sw
d aJh e&mrS? edAmefusrS r&Sad wmhw,f?
OmPfu tew? ud,
k fBuD; r&Sb
d l;? ud,
k u
hf u
dk ,
dk f b,fuvmwk;H tJvkd ppf&w,f? xGufav
0ifavuvnf; ud,
k fBuD;jzpfwmyJ?
toufqkw
d m touft&G,fjzpfoGm;w,f? odwmuemrf xGufav 0ifavu kyfvYkd
qdrk S emrfkyf? emrfkyfusrS emrfuwpfcgwnf; tmkeH JY 'gG&? tmku
H vnf;kyf? 'gG&uvnf;kyf?
kyu
f vnf; rD;awmufvkd kyf? tylaiGY ]]ESrf;}}tk;d uif;xJ ESrf;usovdk ]]zspfzspf}} zspfzspf qkNd yD;
wcgwnf; tukefysufoGm;w,f ]]ESrf;awGt;kd uif;xJusovd}k } zspfzspfeYJ xGufav 0ifav zspfzspf?
odwmvnf; ]]zspfzspf}} tJvv
kd kyfrS ud,
k u
fh ,
dk fBuD;r[kwfrS NiD;aiGUwm tJ'gBuD;udk
o,fyd;k ae&w,f/ [d[
k mMunhf 'D[mMunhaf wmh 0efav;w,frxifbl;aygh? mPfawG
rsm;av 0efxkwfBuD;eJYwlav ]]cEmrm a0bm&m}}wJh &Sifom&dykw&mBuD; cEmBuD;udk
awmif;xrf;xm;&ovdk av;w,fqw
kd t
Jh aMumif;? cEmBuD;qGrf;cHoGm;&rSmawG bmawGeY?J
pifppfuawmh ud,
k u
fh ,
dk fBuD; r&Sb
d Ydk ta&;BuD;w,f? mPfu mPfu tew mPf? twu
'd|duawmh mPfr&Sb
d l;? ud,
k u
hf dku,
dk fBuD;&Sdw,f/ 'Dvkd tJ'gawGupNyD; 'd|djzpfwm/ tew
vuPokwfqw
kd m ud,
k u
fh dk,fBuD;r&Sb
d l;? tew ted&? rvIyfeq
JY v
dk Ykd
r&bl; vIyfcsifw,f? acgif;vnf; vIyfcsifw,f Munhfcsifw,f? bmjyKvkdY ...? vlxifwmudk;
]]vIyfvIyf}}eJY 0ga,mudk rodbl; rdef;rxifw,f? a,musfm;xifw,f? ud,
k u
hf dk,fBuD;u

0ga,mBuD;? 0dnmPfu ocFg&0dnmPf? ukodkvf? tukodkvfu uH? tJ'g t0dZmu


ud k , f B uD ; uk d od w ,f ? tew u d k r od b l ; ? t0d Z m u ud k , f B uD ; &S d w ,f v k d Y
odw,fud,
k fMuD;r&Sb
d l;vdUk rodbl;? ud,
k fMuD;&Sw
d ,fvUdk odwm ud,
k fvkyfcw
Jh Jh[m urerd w
d f
jzpfoGm;w,f? udk,fBuD;&Sdw,fqw
dk m t0dZm ud,
k fBuD;r&Sw
d Jh tewu 0dZm? tewu tNrJ&aSd erS
ud,
k fBuD;&Sw
d ,fqw
dk m t0dZm? ud,
k fBuD;&Sdw,fqw
dk m ud,
k fvkyfwm tJ'g ocFg&
ud,
k fBuD;r&Sb
d l;qdak wmh udk,fvkyfwmr&Sdbl;? tJ'g tew? tocFg& 0docFg& vkYv
d nf; ac:w,f?
tJ'Dvkd tBuHra&mufbl;? a&mufatmif vkyf&w,f? ud,
k fBuD; &Sdwm ud,
k fvkyf cJhwmawG
om;orD;av;awGawmifrS ud,
k fvkyfcJhwmawG jzpfoGm;w,f/
t0dZmu udk,fBuD;&Sdw,f
ud,
k fBuD;&SdvYd?k ud,
k fBuD;r&S&d if ud,
k fvkyfwm r[kwfbl;? t0dZm uvkyfwm? t0dZm qkw
d m
opmav;yg;rodwm? 'Dvakd y:vmw,f orm'dXdu ud,
k fBuD;r&Sb
d l;qdw
k m tew jzpfoGm;w,f?
t0dZm r&Sdawmhbl;? teweJY t0dZmr&Sw
d meJY ud,
k fBuD;r&Sw
d meJY twlwlbJ?
OmPfutJ'Dvkdajymay;rS xGufvmw,f udk,hfbmomudk,fqk d xGufrvmbl;? tJ'g
]]t0dZm }}u ud,
k fBuD;&Sdw,f? tJ'g ta&;BuD;w,f? ud,
k f r&Sb
d l;? ud,
k f qkw
d m twu
vmw,f? twqw
dk m twabmac:w,f? tJ'Dtwabmu tonf;awG tlawG? tonf; awG
tlawGu yx0D? tmayg? 0ga,m tJ'D[mudk a&muf&w,f? tJ'ga&mufrS "gwfav;yg;
a&mufoGm;w,f? "gwfav;yg;&,f emrf&,f kyef mrf?
udk,fBuD; b,fuvmwkH;qkdawmh yx0D awaZmuvmw,f
t0dZm u opmav;yg;rodbl; ud,
k fBuD;jzpfoGm;w,f? udk,fBuD;qkw
d m r&S&d bl;? vIyfwm
uk,
d fBuD; vIyw
f mvkdY rxifeY?J acgif;vSnw
hf m ud,
k fBuD;r[kwfbl;? udk,fBuD;qdw
k m ta&;BuD;qHk;?
ud,
k fBuD;u twjzpfoGm;w,f? ]igh qdw
k ,f} ]ihg nmw,f} ]igh rmefw,f} ]igh vdrfw,feJY }
udk,fB uD;qkda wmh ]ig} jzpfoGm;w,f ? tao;pdwfudk od&w,f? atmf
'Dud,
k fBuD;&Sdwm igjzpfoGm;ygvm; 'Dvo
kd d&w,f? udk,fBuD;r&Sb
d l;qkrd S tewjzpfoGm;w,f?
tewjzpfrS twaysmufoGm;w,f? udk,fBuD;u b,fuvmwkH;qkdrS yx0DawaZmu vmw,f?
yx0DawaZm b,fuvmwH;k tltonf; taMum tdk; vufawG ajcawGu vnf;
ud,
k fBuD;jzpfoGm;w,f? yx0D a&muf&if vufajc r&Sb
d l;? tJ'DrmS mPfo;Hk ? mPfeJY

tok;H jyK&w,f? 0dyemqkw


d m txl;Iw,f? mPfac:w,f? ynwfuv
dk nf; uGm&w,f?
kyfemrfudkvnf; a&muf&w,f? udk,fBuD; r&Sdbl;qkdwm ta&;BuD;w,f? 'grS tew?
tewqk&d if wu,hf tewusrS ud,
k fBuD;bmjzpfvYkd r&Sw
d kef;qdrk S tedp 'ku tew? vIyw
f m
tedp? acgif;BuD;vnf; ]xkd;} ]xk;d } aew,f? 0ga,mu twGif;0ga,m vIyfvIyf aewmu tjyif
0ga,m? twGif;xJrSm acgif;xk;d aewJh 0ga,m&Sw
d ,f? tjyifbufrSmvnf; acgif;vIyfaewJh 0ga,m
&Sw
d ,f? vIyfNyD tJ'g 0ga,m? ],if} em;vnf; rcHEidk fbl;? 0ga,mawG vIyfw,f ,m;w,f? tJ'g
0ga,mawGudk udk,fBuD;vdkY jzpfoGm;wm? udk,fBuD;r&Sdbl;? ud,
k f&aSd wmh igBuD;qdw
k m jzpfoGm;w,f?
NyD;awmhrS ]ighu,
dk f}vkYd wpfcgjzpfoGm;jyefw,f? udk,fBuD;qdw
k m twuvmwm? tJvkd odrS tw
t&if;cHu ]'Gwd Ho}tlawG tonf;awG td k;awG tom;awG yx0Da wG 0ga,mawG
mPfxJrS m udk,fB uD ; r&Sd b l;qk drS tewmPfac:w,f? tedpw
kYd 'kuwdYk tewwYdq
k w
dk m
OmPfac:w,f? ud,
k fBuD;wkYd igwkYd igh ud k, fB uD ; wd k Y tJ 'gqk d 'd| da c:w,f ? udk , fB uD ;vnf ; r&S d ?
igvnf ; r&S db l; qkd rS tewjzpfoGm;w,f? ighu,
dk fBuD;r[kwfbl;? olUud,
k fBuD; r[kwfbl;vdkY ,lrS
t'grS 'd|dr&Srd mS ighudk,fBuD; olUudk,fBuD;qdak wmh udk,fBuD; &Sad ejyefa&m? uav;av;
ud,
k fBuD;qdak wmh cspf w ,f ? om;orD ; ud k , f q d k a wmh cspf w ,f ? a,musf m ; ud k , f
rd e f ; rud k , f e J Y udk,fajymif;oGm;awmh cspfwmawGay:oGm;w,f? ]avmb}rkef;wmawG
ay:oGm;w,f/ ud,
k fBuD;vIyf&ifvIyfw,f? tJ'g tedp? tedpj zpfvYkd tewjzpfwm? acgif;xJrSm
txJu
0ga,mu xkd;w,f? tJ'DrSm pdwfu vIyfcsifw,f vIyfw,f? vIyfNyDqkd&if pdwfygNyD
pdwfuvIyfcsifw,f? vIyfw,f? ,m;w,f a0'emygNyD? acgif;qkd&if onmygNyD? jyKjyifw,fqkd
ocFg&ygNyD? cEma&mufoGm;NyD? tedpa &mufoGm;NyD? NyD;awmhrS tew ighu,
kd fr[kwfbl;? tNrJwrf;
OmPfuIae&r,f [kMd unfh ..... arh? 'DMunfh ...... arh? arh ]arh} oGm;w,f/
ighukd,fr[kwfbl;qdkw m trSwf&ae&r,f
ighu k d, fB uD ;r[kw fb l ;qkd w m trSw f&ae&r,f ? wpfe m&Da vmuf trS wf &
vku
d fwJt
h cgus ighu,
kd fBuD;r&Sb
d l;qkNd yD; aysmufoGm;w,f? 0dyemIawmh uk,
d fBuD;r&Sb
d l;
azmif;w,f ydefw,f? vIyfvu
kd fwmeJY uk,
d fBuD;r&SdbJ jzpfoGm;wm? vIyfwm 0ga,m?
Aku
d fBuD;u yx0D"gwfawG a&mufoGm;w,f? vIyfcsifwmu emrf? emrf&v
Sd kdY vIyfwm? emrfr&Sw
d Jh

vlaoaumifus rvIyfawmhbl;/ aooGm;NyD? ighukd,fBuD; r&Sdbl;qkd emrfBuD;u [kb


d 0
ra&mufbl;? ighukd,f&Sdw,f qkdawmh 'd|d&Sdawmh a&mufoGm;w,f? i&JawG acG;awG
wd&dpmefawG ighu,
dk fh r&Sb
d l;qkw
d m cPav; r&Sv
d Ykrd jzpfbl;? aomwmywdr *fu wpfaeukef
ighuk,
d fr&Sdbl;? olu'd|dr&Sdbl; ighu,
dk f&aSd o;&ifr[efao;bl;? uk,
d fBuD;&Sw
d ,fvkYd r,l&bl;?
ud,
k fBuD;&Sdw,fqkd olYu,
kd fBuD; uk,
d fhu,
kd fBuD; a,musfm; uk,
d fBuD; rdef;ruk,
d fBuD;eJY? vufawG ajcawG
aygifawG r,l&bl;? tom;awG tkd;awGuvmwm yx0D awaZm 0ga,m ]lyH bdua0
y[mx} kyu
f kd pGefYypf&rSm kyu
f kd ESpo
f ufaewJh wPSm&Sdw,f? twuvmwJh wPSmqkw
d m
kyrf eS ;f rodb;l /
olYukd,fB uD ; ighukd,fB uD;qdkw m awmfa wmfqkd;wm oHo&mvTwfvnfwm tJ'Dkyfu ]lyH
bdua0 e wkrSmuH}?
]a&Tawmifq&mawmf wpfenf;azmf} qkpd rf;?
(a&Tawmifq&mawmf wpfenf;azmf)
]olaomfjrufw&m;}?
(olaomfjrufw&m;)?
jrufeJYwlatmif I&w,f? jrufu bmrStoHk;rusovkd olwumajcaxmufeJY
uefvJcHae&w,f? ighuakd jcaxmufeJY uefw,fvdk rqd&k bl;?
]kyfeJjY ruf[m twlyg}? (kyfeJY jruf[m twlyg)? ]ol[m vlr[kwf} (ol[m vlr[kwf)?
olr[kwf&if igvnf;r[kwfbl;aygh? jrufawG[m trdIufawGa&m acG;acs;awGa&m tJ'g
kyaf wGy?J tJ'DkyfawGukd om0wNd rdKUol NrdKUom;awGuvmNyD; ajcaxmufev
JY muef&if ihguefw,fvkdY
rif;wkYu
d qkrd vm;wJh? (rqkyd gbl; bk&m;wJ)h bmjyKvkdY ... wynfah wmfwYkrd S r[kwfbJew
JY ?Jh
jrufawGbJ trdIufawGyw
J ?Jh tJ'Dvykd w
J Jh tJ'DkyfBuD; ESmacgif;BuD; acgif;BuD;
0ga,mBuD;u jrufew
JY lw,fwJh? tJvkdpmay&Sw
d myJ? eifwYku
d bmrSef;rodvYdk? jrufew
JY latmif
IEidk rf ,fq&dk if edAm efa&mufw,f? wcgwnf;ukd ykcdY svku
d fwmbJ? tJvv
kd kyf rsufped YjJ rifvYkd
<um;<um;0g0gawG rvkyfeJY? olYukd,fBuD; ighukd,fBuD;qkdwm awmfawmfqkd;wJh [mawG?
oHo&mvTwfvnfw[
Jh mawG? olu
Y ,
dk fBuD; ighu,
kd fBuD;r&Srd S tewac:w,f? olYu,
kd fBuD;
ighuk,
d fBuD;u twac:w,f? tJ'DtwaMumifh ow 'd|jd zpfw,f/

ukd,fwpfvHk;wnfeJ Y 'DaeYw&m;yJ G tJvkd ..... [efoGm;w,f


orm"duvmwJh avmu? orm"dt&dyf edrw
d fawG? orm"du wcgwnf; pMum0Vm
tukev
f H;k xifw,f? rSdef;vdu
k f&if vlawG bmawGtukef avQmufxifaewm? orm"du
owavmuBuD;ukd tvGefxifw,f? tJ'Dtwu owjzpfoGm;w,f? twu ol ig aygh? ol ig
qkad wmh vlaygh?f igqkw
d m a,musfm; rdef;r acG;aygh? olYacG;? ighacG;? ow0gjzpfoGm;w,f? tJ'g
w&m;qkdwm? ol ig vnf;r&S&d bl;? uk,
d fBuD;vnf; r&Sd&bl;? ud,
k fBuD;qkad wmh ihgqkdw,f ighajymw,f?
ighvkyfw,f? uk,
d fBuD;u igqkw
d m tJ'Du,
kd fBuD;u vmwm? ud,
k fBuD;r&S&d bl;? uk,
d fwpfv;Hk wnf; eJY
'DaeYw&m;yGBJ uD; tJvkd .... [efoGm;w,f? tJvb
kd k&m;vufxufu OmPfawG [kd[mu
avmuDw&m;awG? vkdcsif&if avmuDjzpfvmNyD? rvkdcsifbl;qkd avmuD r [k w f b l ; ? tJ v k d
.... uk d , f B uD ; vk d Y r,l & bl ; uk d , f & S d w ,f qk d ig&Sw
d ,fqw
kd meJw
Y lw,f ukd,fu igu
b,fuvmwH;k qkd ar;ar;,l&w,f 'grS 'Gwou vmw,f? yx0D awaZmu vmw,f? tJ'g
tm[m&aMumifh BuD;yGm;w,f ol[
Y mol ododvmw,f? pifppfu,
kd fBuD;r&Sb
d l;? tewqakd wmh
ygVdvkjd zpfae,f? pifppfukd,fBuD; r&Sb
d l;? ukd,fBuD;u ighu,
kd f ighacgif; ihgrsufpd ighrsufc;Hk
tukefyJacgif;u oef;awmif ihgoef; vkyfvu
kd fao;w,f? uk,
d fBuD;xJrSmvnf; ykd;aumifawGeY?J
ighyk;d aumifvYkd rjrifvYkrd vkyfwm jrif&ifvkyfOD;rSm/
tpma[mif;tdrfB uD;ygw,f ? tJ'gBuD;b,fo,foGm;ae&w,f tpma[mif;tdrfBuD;ygw,f?
tJ'gBuD;o,fo,foGm;ae&w,f? tpma[mif;tdrfBuD;
qkw
d mu rpifxm;wJah e&m? "gwfxkwfwaJh e&m? tpmopftdrf pm;NyD;&if tpma[mif;tdrf
tJ'gBuD;o,fo,foGm;NyD;awmh t0wfawG0wf bmawGvkyf oeyfcg;awGvdrf; tpma[mif;
tdrfBuD;arh? ighukd,fB uD;u ]ig} bk&if ]ig} olaX;eJY <um;wmBuD;jzpf -jzpfoGm;w,f?
ud,
k fBuD;r&Sb
d l; qkw
d m t&ifvkyfrS OmPfu? vkyfawmh wpfcgwnf; olawGvlawGa&m
tuk e f a ysmuf ? tew yx0D a wmif aysmuf o G m ;w,f ? tk d ; tom;utw
tdk;awGtom;awGqw
kd m 'Gwo
/
yx0D tJ'Dyx0Dawmif twr[kwfbl;? uJ b,favmufaumif;xm;wJh tewwHk;qdk
tJvkdOmPf0rf;xJrSm ESmacgif;u 0rf;xJav tJ'D0rf;xJavwkdY ESmacgif;xJu xGufwJh
tJ'DavawmifrS twr[kwfbl;? igr[kwfbl;? ESmacgif;BuD;vnf; twr[kwfbl;? ]ig}

r[kwfbl;? uk,
d fBuD; twabmBuD; MY wkYd I wkYd tJ'Dujzpfwm? 'gawGb,fa&mufvdrrfh wkef;?
tewuOmPf? b,f ... tJvakd &mufrwHk;? tewu tJvpdk DppfrS tewOmPfa&mufwm? rvIyfeJY
vIyf&ifpw
d f&Sw
d ,f qkpd rf;?
]pdwH - pdwfonf}?

(pdwH - pdwfonf)?

]0g, - 0ga,muk}d

(0g,H - 0ga,muk)d

]Zaewd - jzpfap\} (Zaewd - jzpfap\)


igxifNyD; rvIyfvu
dk fe?JY vIyfvu
dk f&if vIyfwx
Jh J twygoGm;NyD? igrxifeY?J kyef mrf
odwmuemrf? xkid w
f muky?f vIyfwmu kyf? rsufpdawG em;awGuvnf; emrfkyfyJ? tJ'g
emrfkyf&Sv
d kYd rsufpd em;&Sw
d ,f?f tJ'gvlrSwfwm? z a0'emjzpfw,f? uk,
d f&w
Sd ,fqakd wmh
wPSmBuD;jzpfoGm;w,f? ud,
k fBuD;r&Sad wmhbl;qkad wmh ighu,
kd folukd,f r&Sad wmhbl;? udk0fu
t&ifpw,f? tJ'Dukd0fu uBuD;vHk;BuD;wif wpfacsmif;iif 0owf? 0eJYowfwJh ukd0feJY
,eJYowfwJh uk,
d f? ,eJYowfwmu twuvmwJh uk,
d fighu,
dk f? um,u vmwJu
h ,
kd f ighu,
kd f
rvkyfeJ?Y rsufpu
d vnf; ighu,
kd fjzpfoGm;w,f? igjrifwm jzpfoGm;w,f? pifppf puK
0dnmPfujrifwm igjrifw,f? ihgud,
k fBuD; jzpfoGm;w,f? Mum;&ifvnf; igMum;w,fvkdY
jzpfoGm;w,f? emrfuMum;wm ighu,
kd fvYkd jzpfoGm;w,f? igMum;w,fvYkd jzpfoGm;w,f/
udk,fB uD;r&SdrS vlukd&SdraerS edAmefa &mufw,fqkdprf;?
]tewvuaP'da|} (tewvuaP'da|)
]edAm eH 'd|m emr}

(edAm eH 'd|m emr)

]tewvuaP- tewvuPmudk
(tewvuaP- tewvuPmud)k
(0g) ]ud,
k fBuD;r&S[
d laom tewvuPmud}k ? (0g)
(ud,
k fBuD;r&S[
d laom tewvuPmud)k
'Dud,
k fBuD;wkYd [du
k ,
dk fBuD;wdYk r&S&d bl;? 0rf;xJrSm pdwfxJrSm r&S&d bl;? [du
k ,
dk fBuD; 'Du,
dk fBuD;
&S&d if pdwfua&mufw,f? [du
k ,
dk fBuD; 'Du,
dk fBuD; r&SdrS [d-k 'D pdwfu ra&mufbl;? tJ'g
tew v u P m? mPf u a&muf o G m ;w,f ? ]ted p } jzih f v nf ; ]tew }jy&w,f ?
]'ku}jzihfvnf; ]tew}jy&w,f/

pifppfudk,fB uD;r&Sd&bl;qkdwmvdk&if; ? udk,fB uD;&Sdvmawmh avmuBuD;jzpfoGm;w,f


pifppfud,
k fBuD; r&S&d bl;qkw
d mvk&d if;? ud,
k fBuD;&Sv
d mawmh avmuBuD;jzpfoGm;w,f/
emrnfawGa&m o@mefawGa&m a,musmf;awGa&m rdef;rawGa&m o@mefawGa&m
ukvm;awG wkwfawG t*FvdyfawGa&m ewfawG i&JawGa&m tJ'gtukef ud,
k fBuD;u
vmwm twuvmwm? twr&Sd&if tJ'gawG tukefv;Hk r&Sad wmhbl;? tew tJ'gawG
tukefr&Sdawmhbl;/ tJ'grS edAmefa&mufw,f? aemufb0awG bmrSrxm;eJY? tewqdw
k m
bmrSr&Sdbl;? bmrSr&Sdbl;qkdwm &m*at;wJh &m*r&SdwJh edAmef&dw
S ,f? edAm efuvnf; ]ol}
]ig} r&Srd S edAm efuakd &mufw,f? tew tJ'DrSm eda&m"opmBuD;&Sdw,f/
orm'd|deJY Iwm ud,
k fBuD;r&Sb
d l;qkw
d m? mPfxJrSm udavomjzpfp&mr&Sad wmhbl; wJ?h
tewqdw
k m 'Du,
kd fBuD;r&Sad wmh [du
k dk,fBuD;vnf; r&Sad wmhbl;? tJvakd wmihaf ewJh
ud,
k fBuD;r&Sb
d l;om ]qk}d ]ighbmjzpfygvdrrfh wH;k vdYk} rvkyfeJ?Y jzpf&if 'ku opm? rjzpfrS eda&m" opm?
ud,
k fBuD;r&Sb
d Ykb
d J ta&;BuD;w,f/
xGufa v0ifa vvJ udk ,fB uD; r[kw fb l; ? od wmvnf ; udk ,fB uD; r[k wfb l;?
xkid faewmvnf; ud,
k fBuD;r[kwfbl;? ]ud,
k fBuD;}qdw
k m ]igBuD;}udak c:w,f tw? kyfemrfawG
ra&mufbl;? vlawG a&mufoGm;w,f? ud,
k fBuD;r[kwfww
Jh &m; ud,
k fBuD;r[kwfaMumif;udk
ajymygqkdvQif wpfreufvHk; tJvkdajymwwfrS udk,fBuD;r[kwfwJh tewudk odw,f?
]ud,
k fBuD;r[kwf&if bm[kwf&rSmwHk;uG}qkNd yD; awmfMum NyD;oGm;a&m? ]ud,
k fBuD;ayghuGe}JY
ud,
k fBuD;r[kwfaMumif;udk tJvo
kd daerS ...uJ awmfMuOD;pd/kY
(om"k ... om"k ... om"k)3/

oA ocFg& yka Om,H

t,H- udk,fonf
oAocFg& ykaOm-tvH;k pHkaom ocFg&wkY\
d tpktyHkomwnf;/
6

e [d owLyvAwd

"-cEmud,
k f? oawmwdow0g[l? eOyvAwd-r&tyf/

6 uH Edk oawmwd yapwd (tb,fcEmudk


ow0g[kac:oenf;) uH-tb,fcEmud?k
oawmwd- ow0g[l yapwd,HMk unfbdoenf;/
6 rm&m'd|duwHEka w awoifhtm;? 'd|d uwHerdpm 'd|jd zpfaeonf r[kwfygvm;/

tm,weESpfck wku
d fqikd rf I vl[kac:Muonf/

vlawGr&Sd "gwfom&Sd u0drw


S f&rnf/tm,weESpfck wku
d fqikd rf I touf[k ac:Muonf/
toufr&Sd tao&Sd u0drw
S f&rnf/ toufavmufcspfw,fvYkd ajymMuw,f? touf&w
Sd ,f
vl&Sw
d ,fvkYd xifaewJh rdpm t,ludk acszsufzdYk "gwf(18)yg;udk a[mxm;w,f/
6

yk*Kd vfryg "rom "rpuKjzpfownf;/

yk*dKvfygvQif olig0if wGif 'd|jd zpfownf;/


'd|jd zpfvQif cspfrkef;0if wGiaf vmujzpfownf;/

avmuqdw
k m cspfwmrkef;wmawG &Sdw,f/
edAm efa&mufawmh cspfwmrkef;wmawG r&Sad wmhbl;/
6
tbd"rm obm0&,fu qef;Mu,fvS vuPm
jrifvku
d fvkYd udik v
f u
kd fyg jrifwmudk rudik rf D
ig? olwpfyg;? a,musfm;? rde;f rudk udik rf w
d ,fvYkd
mPfEkol vltrsm;wkYu
d dk vSnpfh m;um zrf;wwfw,f qef;wJh rsufp/d
6

tedpaumif 'kuaumif xifatmifESv;Hk oGi;f ?

tedpw
k;H 'kuwHk; vH;k vHk;rSwfMurif;?
tedp 'ku tewESihf vuPmoHk; ykvJukH;udk
pJGoH;k yefqif tewm0if wGifwGifaeYn tm;xkwfMuaomf a&mufMutrSef
jynfedAmefudk {uefvufcwfrvJw
G nf;/
6

{uevufcwf rvJt
G yf pJGrSwfyaHk o yk*Kd vfazGaomf taeqif;&J

rd0rf;xJ ukwfukwfuav; tkyfav;vkd auG;auG;ukwfukwf rsufEmS tkyf


tqkwfay:xkid f wrdIifrdIifeJY a&vnf;raomuf& xrif;vnf;rpm;& udk;v q,fv
acgif;u aZmufx;dk ajcu rkd;arQmf watmfatmfEiS fh tapmfawGeH tefcsifp&m
aumif;vSygvnf; oligraMumuf awmufvQmufajy;vTm;
wrm;rm;onf toGm;r&yfao;ygwum; toGm;r&yf w&pyfEiS fh
awmufavQmufajy;vTm; &Sdaomfjim;vnf;
oluraumif; igraumif;ESifh Nidr;f aMumif;ud&k mS edAmefom a&muf&NrJownf;/

]]t0dZmrSd vlrSd w&m;awmf}}


jzpfwmae&m ... rsufpdwUdk ? tm,wewdUk ? cEmwdUk u/ tm,we --- rsufpdawG?
em;awG? ESmacgif;awG? vQmawG-tJ'g oVm,wevdUk ac:w,f/
[dk ... vlawGbmawGvUdk xifwwfw,f/ vlawG? bmawG ... a,musfm;awG?
rde;f rawG? ow0gawGaygh/ tJ'D[mawGu xifwwfw,f/ tJ'gu tmHk (5) yg;? t- nmP
vuPmqdw
k m? t-nmP t0dZm [m od&r,h[
f mawG rodw[
Jh mudk t0dZm vkUd ac:w,f/

tckMum;wmawGu oVm,we? oVm,weu cEmjzpfoGm;w,f/ cEm tm,we?


tm,we cEm? tJvq
dk dk ... tm,we cEm .../ cEmtm,weqdw
k m odcJw,f/
tm,wecEmvdkU qdv
k u
kd f ... / 'grS rsufpdu tm,we? pum ,we/ tJ ...rsufpdu
tJ'Djzpfwm jzpfoGm;w,f/ tJ'g cEmjzpfoGm;w,f/ rsufpducEm? em;ucEm? tm,wecEm/ tJ'Dvdk
vkyfvdu
k f/ cEm tm,we vdUk qdk - qdv
k mMuwm rodbl;/ tm,we cEmvdUk qkv
d u
dk fawmh
odoGm;w,f/
tm,weu? pum,weu jzpfwJhae&mawGudk ac:w,f/ tm,we qdw
k mu
jzpfwJhae&m ysufwJhae&m ... tJ'g tm,we/ tJ'gaMumihf jzpfw,f? ysufw,f/
jzpfwmu ]]Zmwd}} ysufwmu ]]Z&m? r&P}} tckMum;wJt
h cg? jrifwt
Jh cg tJ'g jzpf&m
... ysuf&m? ]]tm,we}} ac:w,f/ 'Gg&vdUk vnf; ac:w,f/ tm,we cEmvdUk ac:?
cEmtm,wevdkU rac:eJU/ wpfcgwnf; NyD;oGm;w,f/ jzpf&m ysuf&m/ bmawG jzpfowH;k
vdUk qdak wmh tmHak wG jzpfwmaygh/ tmHu
k ]]kyf}}? tmHrk eS ;f rodbl;/ vlawGvUdk odw,fvUdk qd&k if
tJ'g ]]tnmP vuPm t0dZm }}/

t0dZm ... t0dZm onf ... qdv


k u
dk fprf;
(t0dZm ... t0dZmonf)

tnmP vuPm

(tnmP vuPm)

rodjcif; vuPmSd\

(rodjcif; vuPmSd\)

jzpfwm ysufwmudk rodbl; olu/ jzpfwm? ysufwmu ]]'kuopm}} ac:w,f/

jzpfwm ysufwmvdUk rodbl;/ vlawG a,musfm;awG? rdef;rawGvdUk odw,f/ tJ'D tm,we u?


rsufpad wG? em;awGu? H;k awG? *gwfawG? vlawG ajymwJ[
h mawGudk odw,f/ ajymwJh [mu
o'gHkqdak wmh ... tmHu
k dk ]]kyf}} ac:w,f/ rsufped UJ jrifwmu ]]lygHk}} ? ]]kyf}}
tqif;ac:w,f/ em;eJUMum;wmu toH? ]]kyf}} yJ ... olvnf;/ ESmacgif;eJU eHwmu
]]kyf}} yJ/ teHU .. erf;erf;Munhw
f ,f? ]]kyf}} yJ ... teHU[m ]]kyf}} yJ/ 'gayr,hf kyv
f Udk
rodbl;? vlvUkd odw,f/ tJ'g rod&r,h[
f m od&if ]]t0dZm }}/
tnmP vuPm t0dZm ... qdp
k rf;

(tnmP vuPm t0dZm)

t0dZm - t0dZm onf

t0dZm - t0dZm onf

tnmP vuPm

(tnmP vuPm)

rodjcif; vuPmSd\

(rodjcif; vuPmSd\)

opmav;yg;vnf ; rod bl ; / y#dp orky g'fr Sef ; vnf ; rodbl ;/ rsuf pda wG?
em;awGqdkwm ]]y#dporkyg'f}} ac:w,f/ rsufpdawG? em;awGu ]]puKHp y#dp}} ... rsufpdu
]]y#dp orkyg'f}}? em;uvnf; y#dp orkyg'f? ]]puHKp y#dp}} ac:w,f/ puHKp puKyom'udv
k nf; y#dp-pJ
G ... tJ'Dvdk ac:w,f/ pJGqdw
k m y#dp? orkyg'fu jzpfwm? pJ
G
jzpfwm/ tJ'D pJGjzpfwmBuD;udk vlawG? a,musfm;awG? rde;f rawGvUdk rodeJU/ ]]y#dp orkyE } } vdUk
od/ y#dp orkyE u
Mum;wJ[
h m jrifw[
Jh m? jrifwm ]]y#dp orkyE } } ac:w,f/ tJ ... rsufpdeJU
lygHktqif;u ]]y#dp orkyg 'f}} vdUk ac:w,f/ ]]ei,f}} eJU[mu tusKd;?
]]y}} eJU[mu taMumif;/
]]puKH p y#dp ... layp y#dp }} yJ/ lygHk ... tqif;u lygHk? tqif;u
tvif;aMumihf tqif; jzpfoGm;w,f/ tJ'Dvdk y#dporkyg 'fudk rodwmudk t0dZm vdUk ac: w,f/
y#dporkyg 'fudk rodwmudk t0dZm vdUk ac:w,f/ y#dp yorkyg 'fvnf; rodbl; olu jzpfwm?
ysufwmvnf; rodbl;/ jzpfwm? ysufwmrodwmu opmudk rodwm/ jzpfwm? ysufwm u
]]'kuopm}}/ vlawGvUdk oGm;odvu
dk fawmh ]]ork',}} jzpfoGm;w,f/ cspfwmawG? cifwmawG?
rkef;wmawG jzpfoGm;w,f/ ork',eJUolu ]]'kuopm}}? 'kuopm

qdw
k m wjcm;rMunh&f bl;/ ypKyefumvMunhf&w,f/ ypKyefumvwJh/ ypKyefumv qdkwm
]]'kuopm}}/
tckajymqdk Mum;em jrifjyKae&wmawGu ]]ypK yefumv}} ac:w,f/ tJ'D
ypKyefumv b,f[mawGw;Hk q&mqdrk S emrfkyfwJ?h oVm,wewJh? z? a0'emwJ?h oVm
,we ygw,f/ rsufpdawG? em;awG[m tJ'g ]]ypKye}f } wJ?h ypKyeu
f mvwJ/h NyD;awmh jzpfwm?
ysufwm ]]'kuopm}} vdUk ac:w,f/ tJ'D 'kuopm rodbl;qdrk S tv,facgifrmS t0dZm?
wPSmjzpfoGm;w,f/ tv,facgifrmS t0dZm ? wPSmygw,f/ tv,facgifu t0dZm?
wPSmBuD;udk yihfultdrfB uD;vdkayhg / yihfulu tdrfB uD;vkyfxm;w,f ... tayguf0rSm?
vdP
I f*ltayguf0awGrSm? wHcg;ayguf0awGrSm trQif awGeJU vkyfxm;w,f/ tJ'g yihu
f ltdrfvdkU
ac:w,f/ tJ'grS olu tv,facgifuaeNyD;awmh ,ifaumifav;awG? bmav;awG wd;k vdUk S&d if
tJ'Dae&mu vIyfw,f/ olu tJ'Dae&m oGm;pm;w,f/ pm;NyD;awmh ud,
k afh e&m ud,
k fjyefaew,f/
tJ'Dvdw
k J/h
tJ'gudk ]]odw,f? odw,f}}vdUk qdak y;&ifvnf; w&m;&w,f/ i,fxdyfxm;&ifvnf;
w&m;&w,f/ ycH;k awG? *sKdapmif;awG? vnfyif;awG? yg;awG? ezl;awG xm;&ifvnf; w&m;
&w,f/ olUudk ]]um,*wmowd}} ac:w,f/ tJ'Dum, *wmowdu cPav; r[kwfbl;/
]]a,wH 'd0gp &awmp}} wJh nawGa&m? aeUawGa&m? na&m/ xm;&w,f? aeUa&m xm;&w,f/
]uEDa&wGu
G f? q&moufxdyf xufuGufxm;} wJ/h

]]t0dZm Sd vlawGSd}}

(t0dZm Sd vlawGd)S

]]vIyf\pdwfxJrSm}}

(vIyf\pdwfxJrSm)

tJ'g t0dZmSd&if wPSmSdwmyJ/ tJ'D t0dZmrS&d if wPSm udk rSad wmhbl;/ bmjzpfvUdk rSw
d Hk;
... vlrSdvUkd ...

bmjzpfvUdk rSw
d ;Hk
(vlrSdvdUk )

]]t0dZmrSd vlrSd}}

(t0dZmrSd vlrSd)

]]Nidrf;\ pdwfxJrSm}}
(Nidrf;\ pdwfxJrSm)
ypKyef rNidrf;bl;vm;? Munhv
f nf; Munhf kyH J rjzpfbl;vm;/
(jzpfygw,fbk&m;)

vlawGqdak wmh Munhv


f nf;Munhf kv
H Udk jzpfao;vm;/ tJ...tJvjdk zpfw,f/ oluacsmw,f? ud,
k fu
vSw,feJU tv
J kd jzpfoGm;w,f/ tJ'g *kpu
dk f? [kwfw,frUdk vm;

(rSefyghbk&m;)
t0dik f;BuD;xJrSm rsufpdxJjrifMunh?f t0dik f;BuD;xJrSm ypKyefumv rygbl;vm;/

(ygygw,f bk&m;)
0dnmPf? emrfyk ?f oVm,we rygbl;vm;

(ygygw,f bk&m;)
oVm,weeJU z? NyD;awmhrS 'kuopmvdkU rygbl;vm;/

(ygygw,f bk&m;)

NyD;awmhrS tv,facgifrmS t0dZm wPSmvdUk rygbl;vm;/

(ygygw,f bk&m;)

tJ'D t0dZmBuD;u ... y#dporkyg'frSef; rodbl; qdpk rf; --

(y#dporkyg'frSef; rodbl;)

'kuopmrSef;vnf; rodbl;

('kuopmrSef;vnf; rodbl;)

ypKyefumvvnf; rodbl;

(ypKyefumvvnf; rodbl; )

jzpf&mysuf&mvnf; rodbl;

(jzpf&mysuf&mvnf; rodbl; )

rod&if bmwH;k ... t0dZm ? t0dZm jzpf&if bmjzpfw;Hk

wPSm jzpfwm/

vljzpf&ifudk wPSm jzpfaew,f/ vljzpf&if bmjzpfw;Hk


(wPSmjzpfygw,fbk&m; )

vlSad eao;&if wPSm jzpfw,f/ vlrSdbl;qd&k if wPSm jzpfvUdk jzpfao;ovm;/

(rjzpfawmhygbl;)
tJ'g rjywfbl;vm;? jywfovm;/

(jywfygw,f)

tJ'g rSwfxm;? vlaSd ewm t0dZm dSdvUdk .../ vlw


Sd m bmjzpfvUdk wH;k

(t0dZmdSv
d Udk )
'Du oVm,we qdw
k mu jzpfwaJh e&m ../ rsufpdawG? em;awGu bmwH;k

(jzpfwJah e&m) ... b,ftcsderf mS jzpfw;Hk ... ]ypKyeu


f mv}

b,ftcsderf mS jzpfw;Hk
(ypKyefumv)

raemBuD;uvnf; twdwfrSm rjzpfbl;vm;

(jzpfygw,f bk&m;)

tJ ... twdwfuvnf;jzpfw,f? [kwfuv


Jh m;/ tem*wf rSmvnf; rjzpfbl;vm;?

raemBuD;uusawmh ...

(jzpfygw,fbk&m;)
tJ ... jzpfwaJh e&mbmwH;k

(oVm,we)

oVm,weeJU cEm? cEm tm,weqdk rodbl;/

oVm,we cEm qdv


k u
dk fprf;
(oVm,we cEm)

tJ'D oVm,we cEmrSe;f odvUdk S&d if 'Du t0dZmSad o;vm;/

(rSad wmhygbk&m;)

(rSad wmhygbk&m;)

cEma&m Sdao;vm;

(rSad wmhygbk&m;)

t0dZmrS&d if vlaSd o;vm;


(rSad wmhygbk&m;)
vlrSdawmhbl;? 'Dawmh 'kuopma&m Sdao;vm;

cEmrSw
d ahJ e&m ... edAm ef
cEmrS&
d if bmwH;k

(edAmef)

tJ ... cEmu rD;avmifpmBuD;/ cEma&m rSb


d l;/ tm,we a&m rSb
d l;? &dyrf v
d m;/ tJ'D ...
y#dporkyg 'fBuD; rSw
d m edAmefac:w,f/

ypKyefumva&m Sdao;vm;
(rSad wmhygbk&m;)

PfxJrSm? [kwfNyDvm;? tJ'Dvrdk w


S fxm;/
oVm,we qdp
k rf;

(oVm,we)

ypKyefumv

(ypKyefumv)

'kuopm

('kuopm)

t0dZm wPSm

(t0dZm wPSm)

tJ'g y#dporkyg'fy/J tJ'gaMumihf t0dZm wPSmaMumihf bmSw


d ;Hk ... vlaSd ewm/

t0dZm wPSmaMumihf bmSad ewH;k


(vlSad ewm)

umvvnf; Sdraebl;vm;
(Sad eygw,fbk&m;)

ud k , f a&muf w J h owd S d a euwnf ; uud k t0d Z m rS d a wmh b l ; / um,-ud k , f


a&mufwJo
h wdrSdbl;qd&k if rde;f rBuD;uvnf; Sdao;w,f/ a,mufsm;BuD;uvnf; Sda o;w,f/
udk,f a&mufwJh owd S d o G m ;NyD q k d & if

rd e f ; rBuD ; vnf ;

a,mufsm;BuD;vnf; rSb
d l;/ oVm,we a&mufoGm;w,f/ [kwfuv
Jh m;/

(rSefyghbk&m;)
tcsdef? ae&m? obm0udk pOf;pm;wwfNyDvm;/

y#dporkyg 'fBuD;vnf; jywfroGm;bl;vm;/


(jywfoGm;ygw,fbk&m;)
tJ'Dvdk pOf;pm;&w,f/ tJ'gudk y#dporkyg'fPfac:w,f/
y#dporkyg a'

(y#dporkyg a')

PH

(PH)

y#dporkyg a'

(y#dporkyg a')

y#dporkyg 'f

(y#dporkyg 'f)

aP - odaomPfonf

(aP - odaomPfonf)

0dZm - 0dZm rnf\

(0dZm - 0dZm rnf\)

0dZm O'yg'd? y#dporkyg 'fudk odw


Jh PfjzpfoGm;w,f/ [kwfuv
Jh m;? 0rf;xJwif
edAm efa&mufoGm;w,f/ od&JUvm;/

vlvnf;rSb
d l;/ wPSmvnf;rSad wmhbl;/ 0rf;xJ ra&muf

rS d b l ; /

bl;vm;? a&mufovm;/
(a&mufygw,fbk&m;)

vl v nf ; rS d b l ; / wPS m vnf ; rS d b l ; qd k w m b,f u ajymwmwHk; ... 0rf;xJu

ajymwm/ vlvnf;rSdbl;? wPSmvnf; rSb


d l;qdkwm b,fu ajymwmwH;k ;/

(0rf;xJu ajymwm)
0rf;xJu qdw
k m bmwH;k ...rem,we
0rf;xJu qdw
k m bmwH;k

(rem,we)

tJ'Dvdk awmufavQmufudk y#dporkyg'fudk ygVdeJUbmeJU

aocsmudk od&w,f/ [kwfw,fr[kwfvm;/


(rSefygh bk&m;)

tJ'Dvdq
k drk S ydkifw,f/ EdkUrdUk qdk&if a,mifw,f/ bmwH;k ...

(a,mifw,f)

olrsm; a,mifvUdk ud,


k fu a,mifw,f/
olrsm;a,mif&if

(ud,
k fu a,mifw,f)

tckvdo
k dawmh olrsm;a,mifovdk a,mifao;ovm;/.

(ra,mifawmhygbl;)

olrsm;a,mifovdk ra,mif&bl;/ udk,[


fh mud,
k f wcgwnf; tod/ tck Mum;Hkwif Mum;wm
rvkyfeJUaemf/ rsufpdawG? em;awGu bmwH;k / ]oVm,we cEm}} [kwfNyDvm;/

oVm,we cEmqdw
k m bmwH;k
(ae&m)

ae&mqdw
k m tcsderf Sb
d l;vm;

(Syd gw,fbk&m;)

ypKyefumv? NyD;awmhrS 'kuopmvdUk rqdb


k l;vm;/

(qdyk gw,fbk&m;)

'kuopm ... tJ'g jzpf&m ysuf&m...


'kuopmqdw
k m bmwH;k

(jzpf&m ysuf&m)

jzpf&mysuf&mqdw
k m oVm,weBuD; r[kwfvm;

(rSefyghbk&m;)

oVm,weBuD;u bmopmwH;k

('kuopm)

'kuopmBu;D oGm;jzpfw,f/ 'kuopmBuD; jzpfaevkUd Sd&if

'DxJrSm t0dZm wPSm rjzpfbl;vm;/


(jzpfygw,fbk&m;)

t0dZmu bmjzpfvUkd jzpfwmwH;k / oVm,wevdkU rodbl;/

vlvkUd odw,f/ oVm,wevdUk odao;ovm;/


(rodygbl;bk&m;)

vlvkUd rodbl;vm;

(odygw,fbk&m;)

a,mufsm;vkUd rodbl;vm;

(odygw,fbk&m;)

rdef;rvdUk rodbl;vm;

(odygw,fbk&m;)

tJ'Dvdk odwmu bmwH;k ... t0dZm


tJ'Dvdk odwmu bmwH;k

(t0dZm)

t0dZmSdawmh vl rSb
d l;vm;

(Syd gw,fbk&m;)

vlS&d if rde;f r rSb


d l;vm;

(Syd gw,fbk&m;)

tJ'gu wPSm jzpfoGm;w,f/ rjzpfayr,hf jzpfrSm? vlomSd

ae&if/ [kwfw,fr[kwfvm;/ tck[mu aemifrSm jzpfOD; rSmvm;/ vlrSdbl;qk&d if? rjzpfrSm?


rjzpfrmS qk&d if edAm ef ra&mufbl;vm;? a&mufovm;

(a&mufygw,fbk&m;)
vlSad e&if jzpfrSm? vlaSd e&if bmwHk;

(jzpfrSm)

vlSad e&if rde;f r rjzpfbl;vm;

(jzpfygw,fbk&m;)

a,mufsm;a&m rjzpfbl;vm;

(jzpfygw,fbk&m;)

t0dZm wPSma&m tv,facgifu rjzpfbl;vm;/

(jzpfygw,fbk&m;)

jzpfawmh 'kuopm rjzpfbl;vm;

(jzpfygw,fbk&m;)

'kuopm jzpfawmh rsufpdawG em;awGu rjzpfbl;vm;

(jzpfygw,fbk&m;)

rsufpdawG em;awGu ypKyef rjzpfbl;vm;

(jzpfygw,fbk&m;)

tJ'Dvdk ... tcsdef ? ae&m? obm0g

(tcsdef? ae&m? obm0g)

t[H ig ryg

(t[H ig ryg)

tJ'g igrSb
d l;qdak wmh vla&m Sdao;ovm;

(rSad wmhygbl;bk&m;)

t0dZm wPSma&m Sad o;vm;

(rSad wmhygbk&m;)

'kuopma&m

(rSad wmhygbk&m;)

tJ'Dvdjk zpfoGm;w,f/ tJ'Dvdk ydik fyidk fpD;pD;udk vkyfwwfajymwwf


&w,f/ [kwfuv
Jh m;/ tJ'gav;udk cPcP rSwf? cPcP Munh?f [kwfuv
Jh m;? rsufpx
d J
jrifatmifav/
tJ'g y#dporkyg'f jrifoGm;w,f/ 'kuopmvnf; jrifoGm;w,f/
eda&m" opmvnf; jrifoGm;w,f/
'ku rS&
d if bmwH;k

(eda&m" yg bk&m;)

'kuu bmvdUk Sdw;Hk ... vlv


Sd Udk
'ku u bmvdUk Sdw;Hk

(vlSv
d dUk yg bk&m;)

t0dZm wPSmu tv,facgifrmS rSb


d ;l vm;

(Syd gw,f bk&m;)

y#dporkyg'f t0dkif;xJrSm? tv,facgifrSm t0dZm wPSm rSdbl;vm;

(Syd gw,f bk&m;)


tJ'g ... vl&Sd if t0dZm wPSm Sdw,f/ vlrSd&if

(t0dZm wPSm rSyd gbl; bk&m;)

oVm,we vnf;jzpfysuf? jzpfysufwmawGxJ igyg ao;vm;

(rygawmhygbl;bk&m;)

tJ'g yxrwef; jzpfoGm;wmyJ/ uJ ... awmfMuOD;pdkU/

(om"k ... om"k ... om"k)

tcsd e f ? ae&m?obm0g?
t[H igryg/
t0d Z m S d vl awG S d ? vI y f \ pd w f x J r S m / t0d Z m rS d
vl rS d ?
Nid r f ; \ pd w f xJ r S m /
]]eD0&Pz,f&Sif ; edAmefvif ; w&m;awmf}}
]oHEaH r tZswu
H mrpEH twad r tZswH umrpaEmwd yZmemwd/
tZswH - tZsw oEmef ? oEH - xif&mS ;Sdaom ? umrpEH - umrpEudk ? ar-ig\ oEaH r oEmef ? tZswH - tZsw ? umrpEH - umrpEo
nf? tw&d dS\? wd - odUk ? yZmemwdod\wJ/h
Mum;&wJh[m? eH&wJ[
h m? vQuf&wJ[
h m ?xd&wJ[
h mawGrSm rsufpdu jrif&ifawmh lygHyk JrSwf/
em;uMum;&if o'gHk? ESmacgif;ueH&if *EmHk? vQmupm;&if &omHak ygh? azm|AmHq
k w
kd mu udk,f
uxdwm/ tJ'g tmHik g;yg;aygh? ukd,fu xd&ifqw
kd Jh azm|AmHu
k yx0D? awaZm? 0ga,m udk
ac:wm / yx0D? awaZm? 0ga,m[mvlvnf; r[kwfbl;/ ewfvnf;r[kwfbl;wJ.h ../
]wd "arok "rmEkyD 0d[m&wd} wJ?h qdMk unfph rf;....(wd"arok "rmEkyD 0d[m
&wd)/ uJo
h Ykd "rwUkd ? w&m;oabmwdUk "rmEkyDw&m;oabmwdYu
k &dk haI vY&do
S nfNzpfwYJ/
w&m;oabmwdUk qku
d m b,f[mwkef;qdak wmh ]cEm} aygh/ cEmu bmw&m; oabmwkef;qdak wmh

ocFwoabm&wmaygh/ ocFwoabmayguf&if toFcweJUu eD;oGm;NyDvkdU w&m;emy&dowfwUkd


tJvdrk w
S f&w,f/ (rSeyf gbk&m;)/
jrifwJt
h mHu
k dk y&rwvUkd ac:w,f/ tJ'D y&rwa&mufvUkd &Sd&if ]edAw
w
d y&rw 0aoe}
wJ/h ynwfrzuf oufoufaom y&rw\ tpGrf;tm;jzifw
h /Jh ynwfryg&bl;? emrnfawGryg
&bl;? emrnfawGryg&bl;? o@mefwUdk ryg&bl;.../
]qE}qdw
k m ]emrnf} / umrpEu bmvdUk jzpfwmwkef; qdak wmh qEu umreJU oGm;aygif; vku
d fw,f /
'gaMumifh olUrSm umrpE& ,fvUkd jzpfoGm;w,f/ wu,fvUkd ukov
dk feJUom oGm;aygif; vku
d f&if
]ukovmqE] qkNd yD;jzpfrSmaygh/ tJ'DqEu umreJUoGm;aygif;&w,f/ tJ'Dumr[mbmwkef; qdak wmh
]"ar} wJh (rSeyf gbk&m;)/
]Pf} eJU,SOfwJh raemjzpfoGm;w,f...
'Djyifae&mMuawmh raemwJh/ ]reO yZmemwd?"arp yZmemwd } qdak wmh yZmemwd
qdw
k mod&w,fvYdt
k "dyg,fxGufw,f/ "arp - "rtmHw
k u
dk v
dk J?yZmemwd- od\whJ ? tJvo
dk d&w,f/
tckjzpfaewJh raemMuawmh ..]ar-ig\ ? tZswH- tZsw oEmef umrpaEm- umrpEonf

? twd - &Sd\? wd - odUk ?yZmemwd - od\/} } yZmemwd } qdak wmh ]Pf} eJ,
Y SOfwrJh aemjzpf
oGm;w,fwJh? (rSefygbk&m;)/
tJ'gaMumifh umrpEuo
dk dw,f...umrpEuo
dk dw,f .. }vdUk qdak y;? (rSefyghbk&m;) umr
rygbJqEoufoufuo
dk d&ifvnf; omaumif;wmaygh/ umrygwJq
h E ? umrrygwJq
h E? Oyrm
aps;oGm;csifw,f? ausmif;oGm;csifw,f? tvkyo
f Gm;csifw,f ..tJvq
dk EawmhodMuw,f tJaps;
roGm;csifwJq
h E? tvkyfroGm;csifwq
Jh E? umr*kPfrrS0D cJ sifwq
Jh ErsKd;udMk uawmh qE&,fvkUd odyf
rodMubl;wJh? (rSefygbk&m;)/
tJ'DqEudv
k nf; odatmifvkdU jrwfpGmbk&m;u }ewd artZswH tZswH - tZswoEmef ? ar - ig\?
tZswoEmef ? umrpaEm- umrpEonf? ewd - r&Sd / umrjzpfwpJh dwf &S&d if &Sd w,fvUkd odwJh/
umrjzpfwJhpdwf r&S&d if r&Sdbl;vkUd odwJh / jzpfaewJhpdwfoEmefrSm jzpfay:aewJo
h abm twkid f;
trSefododay;ygwJh? (rSefyghbk&m;)/
pdwfrSmjzpfaewJh oabmw&m;wkid ;f [m "rygyJ/ ]"ruv
dk nf; od&r,f/ olUaMumifjh zpfwJh
oHa,mZOfudv
k nf;od&r,f/ }ud,
k o
fh EmefrSm jzpfr,fh "rav;awG qEav;awGudk ]ocFw"r} vdUk
ac:w,f/ tJ'D"rav;ukd &nf&G,fNyD;awmh ]wd "arok "rmEkyD}wJ.h ./ oHa,mZOfuawmh
umr"rawGjzpfoGm;w,f/ umrpENyD;awmh ]qE&ma*g} vkdUqkdwm&Sad o;w,f/ qErSm&m*ygvmjyD;
vmjzpfw,f/ qE&ma*g- tJ'D qE&m* eJYygvmwJYqEudky,fvdkufawmY } qE&m* y[meH
qE&m*0dea,m ]vmjzpfw,f/
t&d,myk*Kd vfwdUk \ aejcif;yJ...
]{w qEH 0d&mZwGm ? {0H 'kuH yrkpw}d tJ'Dvdk qEawGvGwfuif;r,fqv
dk Ukd &S&d if 'ku awGrS
vGwfuif;r,fwJh? &m*udk tJvkd *kpu
dk f&w,f/ 'gaMumifh ]wd tZsw0H g "arok"rmEkyD 0d[m
&wd}qkpd rf; (wd tZsw0H g "arok "rmEkyD 0d[m&wd} )tJ'Dvdk aer,fqv
dk Udk S&d if t&d,0d[m&Dw)Jh
bmNzpfvdUk vJqdkawmh }teddawmp 0d[m&wd} wJ/h teddawm qdw
k mrrSDrl? 0d[m&wdaew,fwJh/ &m*awG?qEawGudkrrSb
D Jaew,fw/hJ tJ'Dvadk ewm ]t&d,0d[m& }ac: w,fwJh/
t&d,myk*Kd vfwdUk \ aejcif;yJw/Jh
]rmwm,xm ed,Hykw} / rdcifu om;orD;awG tay: tqd;k rjrifbl;?q&mawGu wynfh awGtay:
tqd;k rjrifbl;wJh? taumif;jrifw,faygh/ tJvdk ow0gawGtay:rSm tqd;k rjrifbJI vdkU&S d&if
rdcifI wmrsKd; ESi fhw lv kd U tJ' gud k jA[ m0d [m&vkdUac:w,f / bmvdk Uac:wke f ; ?
(jA[m0d[m&ygbk&m;) jA[mBuD;aewJhyHk uJo
h dUk aewJhvlwJh / tJ'Dvdk aeEkid fatmifvnf; MudK;pm;Muyg/

b,fvkyd Jjzpfjzpf olwumawGtay: rSm tqd;k rjrifbJ taumif;yJjrifatmif BudK;pm;Muyg/ rdrdu,


dk fudk
a'gojzpfatmif raeeJU/ rdrdf udk,f udk a'gojzpfvdkU&Sd&if ]oEH 0g oEH tZswH Asmyg'H}
vkUd qdak y;..(tZswH Asmyg'H? tZswH Asmyg'H..) / &if;ES;D atmifvUdk qdck idk f;Munfw
h m/ vlawG ygVdav;eJY
U&if;ESSD;oGm;atmifvUkd ? [kwv
f m; ? (rSefygbk&m;)/
]oEH tZswH Asmyg'H?} qdMk unfph rf; (oEH tZswH Asmyg'H)/ tZswH - tZswH oEmef/
tZswoEmefq
k d&k if rsufpda&m? em;a&m? ESmacgif;a&m? vQma&mygw,f? tJ'Dwpfu,
dk fvHk; ..? raem
a&mygw,f/ tm;vH;k [mtZsw awGygbJ/ tm;vHk; bmwkef;? (tZswawGygbk&m;)/ tZswub
dk m
rSef;rodbJ aerSmpd;k vdkU ? tZswqw
kd m wpfu,
dk fv;Hk ? [kwfuv
Jh m;/ tJ'D tZswoEmefwJ/h Asmyg a'g
- Asmyg'udk ? oEH - xif&Sm;&Sad om? tckawmhr&Sdao;bl;? [kwfuv
Jh m;? (rSefygbk&m;)/
Asmygqkdwm AsmygawGrsm;aew,f? tvkyfudpawGrsm; aew,faygh/ jrwfpGmbk&m;u tvkyf
udpawGen;f&r,f ? wm0efawGenf;&r,fw/Jh ] tyudapmp}aygh/ olUrSm wm0efawG rsm;aer,f?
Asmyg'awGrsm;aer,fq&dk if olUrSm a'goawG rsm;aer,f/
'gaMumifh tZswH -tZsw oEmef ? oEH - xif&Sm;aom ? Asmyg'Hudk qdw
k Jh tJ'D ] wH} uav; udk
*kpdu
k f&w,f/ ]wH}uav;udk *kpu
dk f&w,f/ tJ'gtmHyk /J bmtmHw
k kef;qkad wmh ]"ar} wJ h ?
Asmyg'H v J & w,f / "ar v J & w,f w h J / ]"ar p yZmewd } eJ U vnf ; rud k u f b l ; vm;
(udu
k fygw,fbk&m;)tJ'D"arav;udk odygqkrd odMubl;/ wpfcgwnf; qJcsifqJvkduw
f myJ/qdck sif
qdv
k ku
d fwmyJ / aigufcsif aigufcsifaigufvu
kd fwmyJ? [kwfrUdk vm;? (rSefygbk&m;)? tJ'gaMumifh
qJcsifHo
k m qJcsifyg? qkpd rf; ]qJcsifo
Hk m qJcsifyg? rqJvu
kd fygeJU/ t0dZm aMumifo
h mqJjcifwm
0dZmrqJcsif/}
}0dZmO'yg'd?PH O'yg'd} vkUd qkv
d Ukd &Sd&if rqJcsifawmhbl;? t0dZm aMumifh olUqJcsifwm jzpf wm/ tJ'D
t0dZmu b,folUtmHjk yKwkef;qdv
k Ukd U&S&d if xif&Sm;r&Sdwv
Jh lawG ? a,musfm;awG ? rdef;r awGudk
tmHjk yKw,f/t0dZm u b,folUtmHjk yKw,f xif&mS ;rSw
d JY vlawG ? a,musfm;awG ? rdef;rawGudk
tmHjk yKw,f/a,mufsm;awG? rdef;rawGudk tmHjk yKNyDq&dk if t0dZmjzpfNyDvdUk 'Dvo
dk d [kwfvm;? (rSefyghbk&m;/)
a,muf s m;awG ? rd e f ; rawG u d k u d k , f Y t mH k x J w pf c gwpf c ga&muf r vmbl ; vm;/
(a&mufvmygw,fbk&m;)/a,musfm;av;?rdef;uav;awGudk tmHjk yKjyDvYdq
k &dk ifcav;av;yJjzpfjzpf?
b,folyJjzpfjzpf?t0dZm jzpfjyDvYdrk Swf? rSefygbk&m;/

"reJU aeavh&Sdonfqdkwm
a,musfm;av;? rdef;uav;awGudk tmHjk yKawmh orm'd|d rjzpfawmhbJ tJ'D t0dZm u opav;yg;udk
zH;k w,fvYkdqdw
k maygh? 'gaMumifh rdrdwdUk oEmef rSma,musfm;awG rdef;rawGr&Sw
d mudyk iff
]"arok "rm EkyD 0d[m&wd} wJh/ qdpk rf; ("arok "rm EkyD 0d[m&wd)/
rdrdwdYkoEefrSma,musfm;awG rde;f rawGr&Sb
d Jaeaewmonfyif }"arok "rm EkyD 0d[m&wd }wJ?h
"re J U aew,f wJ Y (rSe f ygh bk &m;?)/ "r eJ U aeavh &S do nfj zpf qd kw m tJ' gyk * dK vf &w,f
yk*Kd vfqd&k if"rmEkyD &w,f/ ]"rEkyem } qd&k if ]Pf} &w,f aemf? (rSefygbk&m;)/
"rmEkyem IyaHk v;u ighpdwfrmS raemrSm a,musfm;awG? rdef;rawGeUJ rae&if 0dZm aygh? ae&if
ol[m t0dZm jzpfoGm;NyDvkdU tJvdk I/ tJ'Dt0dZmu bmjyKvdUk jzpfwmwkef;qkad wmh a,mufsm; awG
rdef;rawGeJUaevkUd t0dZm jzpfoGm;wm ? (rSefyghbk&m;)/
]yk*Kd vfryg "rom "rpuKjzpfownf;} qd&k if yk*Kd vfow0gawGr&Sdbl;? r&Sad wmh bm&So
d vJ qdak wmh
"roufoufyJ&Sw
d ,f? (rSefyghbk&m;)? yk*Kd vfrygbJeJU'D yx0Dzav;yJ Iae&ifawmh wpf cgwnf;
tJ'D t0dZm[m 0dZmBuD; jzpfoGm;w,f/ tJ'D t0dZm[m bmjzpfoGm;wkef;? (0dZmjzpfoGm;
ygw,fbk&m;)/ 0dZmOmPfjzpfawmh qJaumqJcsifao;vm;? (rqJcsifawmhygbk&m;)/ rqJcsifawmh&if
tem*grf jzpfoGm;NyD;awmh ok'g0gobHu
k dk a&mufoGm;w,f/ tJ'gyxrwef; w&m;awGudk em,l
&vdUk vdUk tJ'Dvdk rSwfxm; ? (rSefygbk&m;)/
]"arok "rmEkyk oD 0d[m&wd} tJ'Dvdk ]"arokeJU "rmEkyD 0d[m&wd]vdUk qkv
d u
kd f&ifyJ
tvGefxl;qef; jrifhjrwfoGm;w,fwJh? (rSefvSygbk&m;)/ 'gaMumifh udk,fhudk,fudk"rm EkyD}
jzpfatmifvkyfr,f/ tJ'D "rmEkyDu bmjzpfwmwkef;qdak wmh "rm Ekyem &Sv
d Udk jzpfwm "rmEk
yoDu bmjyKvdUk jzpfwkef; / ("rmEkyem &SdvkdUygbk&m;)/ "rmEkyemqdw
k m bmwkef;?
(Pfygbk&m;) / "rmEkyk oDubmwkef; (yk*Kd vfygbk&m;) tJ'Dvdk *kpu
dk f&r,f/ tJ'Dvo
dk d&r,f
(rSefvSygbk&m;)/
Asmyg'r&Sdbl ; qdkwmeJU ]tZmwH} rjzpfbl;qdkwmeJUwlw,f...
NyD;awmh jrefrmvdAk smyg'&Sdovm;? qdpk rf; .. (Asmyg' &Sdovm;)/ Asmyg'r&Sdbl;vm;/
(Asmyg'r&Sdbl;vm;)/ r&Sd&if b,fES,fhaer,f? Nidrfaer,f/ Asmyg'r&Sdbl;qdk&if Nidrfaer,f/
tJ'DAsmyg'r&Sb
d l;qd&k if Nidrfaer,f/ tJ'D Asmyg'r&Sb
d l;qkw
d meJU ]tZmwH} rjzpfbl; qkw
d meJUwlw,f/
[kwfuJvm; / ]tZmwH tuwH} qkw
d mawG rodbl;vm;/ t"dyg,fu jzpfrvmbl;wJh/ tJ'gjzpf

rvmawmh rjzpfbl;qdak wmh ]tZmw w&m;} qdw


k eJh Ad m ef &Sdw,fwJ/h rif;wdUk ajymoHMum;w,fr[kwf
vm;? (rSefygbk&m;)/
tZmww&m;wJh/ } tZmw} }rjzpfwm} bmwkef;?( edAmefygbk&m;)/tJ'Dvrdk w
S fxm;/tJvt
dk J
vdt
k "dyg,fueD;vsufeaJY 0;a0;aewufw,f/r*Fvokwfuvnf; }edAmeHopdu&d,O {wHr*Fvrkwr}H
vdYq
k dw
k ,f/ qdw
k mu edAmefurdk sufarSmufjyK a&mufoGm;w,fq&dk if }t&d,mopme 'eH} jzpfvYdk
yJa&mufoGm;wmaygh/ tJovd*k kpu
dk faemf?(rSefyghbk&m;)/
yxrwef;jzpfatmif vkyf&r,faemf ...
]umrpE eD0&P ? Asmyg' eD0&P ] wJ/h eD0&P[m raumif;ygbl;/ umruvnf;raumif; ygbl;/
]tv,facgif} jzpfwJh ]qE} u ]ocFw} w&m; aemf? tJ'Dvdk *kpu
dk f&r,faemf/ w&m;qdw
k m
xk;d xGif;&w,f/ "ry#dor'd gaygh/ (analytical) cGjJ crf;&w,f/ rcGjJ crf;bJeJU pmawGavQmufrzwf&bl;/
bk&m;a[mxm;wmawGu oAnKwPfBuD;awGeJUa[mxm;wm/ av;oacsFeJU urmwpfodef;
qnf;yl;NyD;&vmwJh w&m;udk cifAsm;wdkUu omrnav;vkyfaevdkU rjzpfbl;aemf/[kwfuv
Jh m; 'Dawmh
yxrwef;jzpfatmif vkyf&r,f/ tJ'gav;awGudk tdrfMu&ifvJ qdq
k adk eyg (rSefygbk&m;)/
]umrpE eD0&P} ? qpkd

r;f ..(umrpEeD0&P) / OyrmumrpE eD0&PrSm umrpfu

umrqdw
k m b,fvt
dk "dyg,f? eD0&P qdw
k m b,fv[
dk m ? tJ'D eD0&Pr&S&d if b,fvakd ygh? tJ'D vdk
wpfckcsif;pD&JU t"dyg,fay:atmif jznf;jznf;av;pOf;pm;&w,f/ tJ'Dvkd pOf;pm;wJU[mu ]pdEm
r,ynm ] ac:w,f/ tJ'Dynmu tv,fr*fPfawGukd oGm;aus;Zl;jyKw,f/ umr&m* enf;zdUk
?Asmyg'enf;zdUk twGuf oGm;aus;Zl;jyKw,f [kwfvm;/ tJ'gawGudk *kpu
dk faemf? (rSefygbk&m;)/
tJ'g umrawGyJvdkU odHkod&w,f...
]umrpEeD0&P}wJU .. qkMd unfph rf;? (umrpE eD0&P)/ umr qdw
k mbmvJwJh/ umrqdk wm
tmHik g;yg;udak c:w,f/ tckjk rif&wJ[
h mawGu tmHak wG/ tJ'DtmHak wGudk qErvkyfeJUawmh/
jrif&ifawmh jrifHyk Jxm; ? (rSefygbk&m;)/ qEBuD;xnfNh yD;awmhbmawGUcsifvu
kd fwm? bmvkyfcsifvu
kd f
wmoGm; rvkyfeJU? [kwfuv
Jh m;/ tJ'g umrawGvkdU odo
Hk d&w,f/ b,fvo
dk drwkef;? (odo
Hk d&ygw,f
bk&m;)/
'gaMumifh ]layp yZmemwd} wJ/h tJ'g odo
Hk dvUkd ajymwmyJ/ wu,fvdUk odrHk odbJeJU oGm; NyD;awmh
olUudck spfcifESpfoufvkdufr,fq&kd if umrpqE jzpfNyD;awmh w&m;ubmw&m;jzpfoGm;rvJ qdak wmh
eD0g&Pw&m; oGm;jzpfw,faemf/ tckyJ r*fzv
dk fedAmefawGukd wm;jrpfoGm;w,f? (rSefyghbk&m;)

eD0&P qdw
k mbmwkef; (wm;jrpfw,f)/ r*Fzdkvf edAm efawGukd wm;jrpfoGm;w,f/tJ'Ded0&P
r&Sad tmifvdUk ae&w,f/ [kwfuv
Jh m;? (rSefyghbk&m; )/
]wd "arok "rmEkyD 0d[m&wd ]qdpk rf; ? (wd "arok "rmEkyD 0d[m&wd)/ jrwf pGmbk&m;
a[mwmu tvGefaumif;wm / jznf;jznf; av;eJU a[moGm;wm/ 'umrBuD;wkUd u rMunfh wwfvdkU
rpOf;pm;wwfvdUk / ud,
k rfh Sm aps;eJUtdrf? tdrfeJUaps; yJajyajy;ae&awmh b,frSmvmNyD; 'D
PfawG&rvJ/ r&bl;aygh/
'gaMumih'f DPfawG &atmif uJ qdMk unhpf rf;? ]umrpE eD0&P} (umrpEeD0&P) ? Asmyg
'eD0&P} (Asmyg'eD0&P)/ eD0&PwJ/h a[m uav;awGuvnf;qlae ? aps;uvnf; oGm;&OD;r,f
/a<u;uvnf; vmawmif;OD;r,fvkdU pdwfylaewm tJ'g ]Asmyg'eD0&P} qdMk unfph rf;/(Asmyg'eD0&P)
/ tJ ' g qd k v k d u f w meJ U yJ Asmyg'eD 0 &P &S d r S e f ; od o G m ;w,f / &S d r S e f ; od a wmh
tJ'Dq
H lylwmawGqJqw
dk mawGMum;ae&ayrJh tJ'DAsmyg'eD0&Purjzpfbl;/r&Sb
d l;vkUd qd&k if tJ'g ed
Amefa&mufoGm;NyD;? (rSefygbk&m;)/
]yZmemwd - od\} qkdU&ifodkHy J od...
avmurSmAsmyg'jzpfp&mawGajymajymwwfMuw,f/ Asmyg'jzpfp&mawG ajymw,faygh/ ajymay
ajymjim;aomfvnf; 'DurdrdrSm Asmyg'r&Sb
d l;qk&d if ]ewad r tZswH Asmyga'g ewd wd yZmemwd} wJU
ar-ig\ ? tZswH - tZsw Asmyga'g - Asmyg'onf ? ewd - r&Sd/ wd - odUk ? yZmemwd-od\
wJ?h (rSefygbk&m;)/
jrwfpGmbk&m;w&m;awmfu ygVdawmf&w
Sd Jhtwdkid f;yJ? ]yZmemwd- od\ ]qdUk &if odyHk J od&w,f
?odHkyo
J d/ (rSefygbk&m;)/ olUAsmyg'BuD; oGm;rsm;raeeJU/ oGm;jyD;awmh qlyljyD;qJqJNyD;raeeJU ?
[kwfuJv
h m;/ tJ 'gud,
k rfh Sm Asmyg'&S&d if&rSd Sef; odahk v;yJ od&w,f/ oGm;NyD;rvkyf&bl;/ xyf&aSd tmif
oGm;rvkyf &bl;/ &Sdw,fjzpfw,fvUdk yJ od&w,f.(rSefygbk&m;)/
tJvkad v; ododaeawmhrS ]wd "arok "rmEkyD} jzpfw,f/ tJ'DrSm ]"arok}qkw
d m
avmukw&mw&m;a&m avmuDw&m;udka&m "arok vkdUac:w,f ? (rSefygw,fbk&m;)/
avmukw&mw&m;udk bmac:vJ ? ("arokygbk &m;)/avmuDw&m;udak &m ("arokygbk&m;)/
]"arok} qdw
k m tJ'gavmuDeJU avmukwf/ ][m avmuDqdkprf;..([mavmuD)? ?
][mavmukw&m} ([mavmukw&m)?avmuDpdwf udk ][m oOw&pdwf}? qdpk rf; ([m
oOw&pdwf) [mtEkw&pdwf ([mtEkw&pdwf)/
tJovdk tJovdk avmuDeJU avmukw&mudv
k nf; uG&J w,f/ tJ'Dvkd cGjJ crf;wmrS y#dord 'g

eJUwuG jzpfwJh bmawGjzpfoGm;NyDvUkd ajymMuwmaygh/ tJ'g"rmEkyemwdUk ? owdy|mefw&m;wdUk udk


jrwf pGmbk&m; a[mNyD;wJUtqH;k rSm &[EmoH;k aomif;avmuf jzpfoGm;Muw,f/ w&m;&oGm;Muw,faygh
? (rSefyghbk&m;)/ w&m;&w,f? r&bl;qkdwmuvnf; olrsm;ar;p&m rvkdygbl;/udk,fh[mudk,f
eD0&P&So
d vm;? r&Sd bl;vm; 'gav;bJ *kpu
dk f&w,f ?( rSefygbk&m;)/ 'Djyif[mawG oGm;oGm;
*kpdu
k faevkdU y&dwfowf awGrSmw&m;r&bl;jzpfaewm 'D[mom*kpu
dk fvu
dk f&if [d[
k mrSad wmhbl;
[kwfvm;/ tJ'Dv&dk w
Sd m? r&Sw
d mav;yJ *kpu
dk fay;ygaemf/ (rSefygbk&m;)
ysif;wmav;udk atmf 'gw&m;av;ygvm;..
]umrpE eD0&P }qdpk rf; (umrpE eD0&P)? ]Asmyg' eD0&P (Asmyg 'eD0&P) ? ]xderdE
eD0&P} xderdE eD0&P) / tJ xderdE qdw
k m ysif;&d xkid f;rIdif;wm/ ud,
k u
fh ,
dk f udk ysif;wmvnf;
&Sv
d dUk &Srd Sef;rodMubl;/ ysif;&if tdyfypfvu
kd fwmyJ/ ysif;wmudk atmf..'gw&m;av;ygvm;vdkY ]"arok
"rmEkyD}jzpfatmif a[m ]ysif;w,f} ]ysif;w,f} tJvadk v; oday;OD;rSaygh/(rSefyghbk&m;)/
ysif;ae&if bmjzpfwek f; eD0&P jzpfw,f/ ysif;NyD;&ifaum bmjzpfwkef;? (eD0&Pygbk&m;)/
eD0&Pqdkwmbmwkef;/ r*fzdkvfukd wmjrpfwufw,f/ ]wHcg;rif;wkef;} BuD;vkd ]rif;wkef;}
BuD;vkUd wm;jrpfwmaygh? (rSefygbk&m;)/ tJvrkd Swfaemf/ odUk r[kwf vkUd &S&d if udk,[
fh mudk ysif;wmudk
tjypfvUkd rxifwwfMubl;/ tjypfvUdk rjrifwwfbl;/ (rSefyghbk&m;)/
]umrpE eD0&P} (umrpE eD0&P) ? ] Asmyg' eD0&P} (Asmyg'eD0&P)? xderdE eD0&P
(xderdE eD0&P)? ] O'p ukup eD0&P} (O'p ukup eD0&P)/ tJ'g ]wd "arok "rmEkyD]
yJ/
aps;oGm;&ifvnf; ]"arok "rmEkyD} ] "rukd "rtwkid ;f Ir,f] vdUk tJ'gav;awG qdk qdk oGm;/ 'grS
bk&m;vufxufuESifhwlrSm/ tckawmh aps;oGm;&ifowdvufvGwf eJU/ olUrSm Asmyg'awG
csnfrsm;aew,f/ qdNk yD;oGm;awmhbmbmnmnm rawG;awmhbl;? [kwfuv
Jh m; ( rSefyghbk&m;)/
]O'pukup eD0&P}? (Oppuku peD0&P)/ O'p qdw
k m ysUHvGiw
fh m/ udk,u
fh dk,fudk ysUHvGifh
rSef;odwmygyJ/ ysUHvGiw
hf m igr[kwfbl; "ryJvUdk odvdkuf&if udyk J ]"arok "rmEkyem jzpfoGm;w,f
/ odwmeJUudkyJ "rmEkyemjzpfoGm;wm/ 'Dvrdk Srod&if O'p ukup awGjzpfvkUd &Sd&if ighES,f ukup
awGrsm; vku
d fwmeJUyJ ] ighES,f ] qkw
d m.. jzpfoGm;w,ff/ ukup&w
Sd ,fvUdk od&if ighES,fqw
dk m r&Sd
bl;/ tJ'Duwnf;u 'd|u
d wpfcgwnf; jyKwfoGm;NyD/ tJvdk tJvdk IyaHk v;.. (rSefygbk&m;)/

ed0&Pqdkwm wm;jrpfwJh[mrsKd;...
]O'p ukup] / qdpk rf; ..(O'p ukup) O'p qkw
d m ysHUvGio
fh nf/ ysUHvGiafh ewJph dwf/ bmrSvJ
t&mra&mufbl;/ olUysHUvGiw
fh myJ/ vGiafh ewJph dwfudk od&ifolUrSmyxrwef;jzpfw,f/ vGiafh eawmholu
bmjzpfwkef;qdak wmh eD0&P jzpfoGm;w,f/ bmjzpfoGm;wkef; (eD0&PoGm;jzpfygw,f bk&m;) /
eD0&Pqdw
k m wm;jrpfw[
Jh mrsKd;? r*fzv
dk fwUkd udk wmjrpfw,f/ (rSefygbk&m;)/eD0&P rjzpfawmh
r*fzdkvfa wGud k wm;jrpf ao;ovm;? (rwm;jrpfawmh ygbl;bk&m;) rwm;jrpfa wmh olu
bmjzpfoGm;wkef;qdak wmh olUrSm[dk uiff;qdwfww
Jh &m;oGm;jzpfw,fav / ]0da0u} wJ/h
]0da0u eddwH} (0d&m*eddwH) ? tJ'gawG jzpfo
f Gm;w,f/ 0d&m*qkw
d m r*fzv
dk fudk ac:w,f/
0da0u u edAmef &w,f? (rSefygbk&m;)/
tIawG vGJa e&if "rmEkyem rjzpfbl;/
]ed&PH 0da0uO tocFw rwH wwm } qdw
k m edAmef&JU teuf awGyJ/ 0da0uqdw
k m
dedAmef&Jt
h eufawG/ 0da0uqdw
k m bmwH;k ? (edAmef&JU teufygbk&m;)/tJ'DedAmefawGudk ud,
k fu
a0;atmifvkyfypfwwfw,f/ bmaMumifh wkef;qd&k if "rmEkyem "rudk Iwt
Jh EkyemrSv
d Ydw
k Jh
vlawGI ?[dt
k 0SgawGoGm;I bmawGnmawG &m*jzpfp&mawGoGm;IvYdak ygh tJvdk tIawGuvGaJ eawmh
]"r Ekyem jzpf&JUvm;? (rjzpfygbl;bk&m;)/"r Ekyemaum[kwfuv
Jh m; (r[kwfygbl;bk&m;)/
'gaMumihf r[kwfwmawG rIeJU/ qkpd rf;.. ]r[kwfwmawG tomae ? [kwfwm&SmazG? emrfajE
NidrfNidrfae? tJvkrd S 'ku t&Sdefao/ tJ'g 'kuawGt&Sdefao r,feh nf;yJwJh? (rSefyghbk&m;)/
]O'p ukup eD0&PH } qdpk rf; (O'p ukup eD0&PH)/ a[moGm;vkUd &S&d ifawmh odawmhod wmaygh/
tckvdk cscsay;awmh eD0&PawG uif;oGm;w,f/ t&ifwkef;uqdk w&m;emae&if;udk yxr
wef;ukodkvfawG vTwf&wm/..(rSefyghbk&m;)/'gaMumifh eD0&P awGuif;atmif tJvrdk Swfxm; (rSef
ygbk&m;/)
vlawGrSm ]ukup} awGu tvGefUtvGefjzpfMuwm/ 'DuaeU vkyfcrJh w
d migrSm;w,f/ vkyfcrJh d
wm ightrSm;ygvm;/ vkyfNyDawmh bmrSvnf; rwwfEikd fawmhwt
Jh rSm;udk olrY Sm rSm;aew,f/ bmrSvnf;
rwwfEkid b
f l;/ tJ'g ]O'pukup eD0&PH } qdpk rf; (O'p ukup eD0&PH) ? ]0dpdudpm eD0&PH} (0dpd
udpm eD0&PH)? 0Dpdudpm eD0&P qw
kd muawmh odUk avm odYak vmawG;awm ,Hrk Sm;wmyg/ tJovdv
k J
rqdk wwf/ q&morm;u ajymay;vkUd vnf;rqdk wwfeJU (rSefyghbk&m;)/
t0dZmu bmwkef;? t0dZmeD0&P / t0dZm ? ] t0dZm rmeH wd yk&dom'd H Za0wDwd t

0dZm rmeH wd yk&o


d m'd HZa0wDwdt0dZmwJh} / t0dZm rmeH- y&rw tm;Nzifx
h ifSm;rSad om
?wd yk&dom'd H - rdef;ra,musfm; tp&So
d nfudk ? Za0wDwd - apmwwf\/ wdwom - xkUd aMumifh
? arma[m-xdkarm[onf udk t0dZm- t0dZmrnf\/ arm[udkt0dZmac:w,f/arm[udk
bmac:wkef; (t0dZm ac:ygw,fbk&m;)/ t0dZmudkbmac:wkef;? arm[ / arm[udkbmac:wkef;.?
t0dZm/
arm[jzpf&ifavmbjzpfw,f/ arm[jzpf&ifa'gojzpfw,f/tJ'Davmba'goeJaY o&ifawmh
i&JwdYkwd&pmefwdjkydwmwdUk tol&um,fwYdjk zpfw,f/tif;qufwdkY ig;wdYk vdyfwdkY bmwdYjk zpfwmawG[m
arm[udak rm[rSef;rodMuvdYk? (rSefygbk&m;)/
t0dZmwpfvHk;wnf;ydki f awmfawmf yxrwef;aumif;....
arm[qkw
d m ow0gawGuydk J tmHjk yKw,f/ arm[qdw
k m bmtmHjk yKowkef; (ow0gawG udk
yJtmHjk yKw,fbk&m;)/ acG;u acG;jcif;yJ tmHjk yKw,f / acG;u wjcm;acG;jrif&if olUrSmudu
k fzdkU yJ
tmHjk yKaew,f/ t[kwfbl;vm;/ vluvJ vlvlcsif;yJ &efaxmifrvdUk oGm;NyD;awmh tmHjk yKaew,f
tJ'Dvdk &efraxmifuscsifeJUaemf/ &efaxmifcsif&ifawmh vlvlcsif;tmHjk yKaeNyD/ a,musfm;uvnf;
rdef;rawGudk [dt
k 0SgjyKcsifwpJh dwfeJUyJ tJovdk tmHkjyKwwfw,f/ [kwfuv
Jh m;? (rSefyghbk&m;)/ tJ'g
umrpeD0&PawG../ aemufxyf bmvnf;qdak wmh ]t0dZm}/ t0dZmubmwkef; ? (eD0&Pygbk&m;)
t0dZm[m bmwke;f (eD0&Pygbk&m;)/ t0dZm[med0g,P/ tJ'D ]eD0&P ajcmufvHk;xJu
t0dZmwpfvHk;wnf;ud k ykdifEkdifwJhol[m awmfawmf yxrwef; aumif;wJh ol}tJvrkd Swfxm;aemf
t0dZmeD0&Pud?k (rSefygbk&m;)/
t0dZm u bmtm&HkjyKwwfowkef;? (a,mufsm;awG rdef;rawGudktm&HkjyKygw,fbk&m;)/
t0dZm [m bmtm&Hjk yKwwfwkef;? (a,mufsm;awGrdef;rawGygbk&m;)/ &m*jzpfzdUk yJtm&Hjk yKw,f/
tJvdjk zpfvdUk &S&d if ] t0dZmeD0&P} qdMk unfph rf;? ( t0dZmeD0&P )/
a'gav; armav;eJUvnf; vkyfay;...
t0dZmeD0&P &Sw
d ,f ighoEmefrSm/ qdpk rf; .. ]ighoEmefrSm t0dZmeD0&P &Sw
d ,f} ? (ighoEmefrSm
t0dZm eD0&P &Sw
d ,f ) / ighoEmefrSm t0dZm eD0&P r&Sb
d l;/ (ighoEmefrSm t0dZm eD0&Pr&Sb
d l; )
/tJ'Dvkad v;a'gav;armav;eJUvnf;vkyfay;/ 'Dvrdk S r[kwf&if [du
k davomu Ekid fwwfw,f/ 0D&d,
rygvdUk &S&d if [kwfuv
Jh m;/ 'gaMumifh 0D&d,xm;ay;&w,faemf/ (rSefygbk&m;)/
]t0dZmeD0&P} qkpd rf; ..? (t0dZm eD0&P)/ t0dZu
]0d'dwH e0d H'wDwd t0dZm ]wJh
]0d'dwH - odtyfaom y&rw w&m;wkUd udk ? e0d H'wd- rodwwf ?wdwom - xkUd aMumifh? t0dZm

u ]0d'dwH e0d H'wDwd t0dZm}wJh/ ]0d ' dw H o dt yfa om y&rw w&m;wkd U ud k ? e0d H ' wd rodwwf?wdwom- xkdUaMumifh? t0dZm-rnf\ wJh?}/
t0dZm[m bmwkef;? odtyfaom y&rwudk rodb;l wJ/h odtyfwJh y&rwudk rodbl;/ t0d
'dwH-rodtyfaom? wyd &k dom'd H- rdef;ra,musfm;tp &So
d nfudk ...a[m om;uav;oGm;o wd&
? orD;av; oGm;owd&eJU/ owd&awmh ylwmaygh / [du
k yl 'Dyal ygh/ tJ'g t0dZmeD0&P ?
(kt0dZmeD0&P) /om;uav; uvnf;bmwkef;qdak wmh t0dZme0&PjzpfapwJh taMumif;av;yJ/
orD;av;vnf; t0dZmeD0&P jzpfapwJt
h aMumifah v;ygyJ (rSefygbk&m;)/
aocgeD;rSm t0dZmav;r&Sb
d l; qdv
k Ukd &S&d if tJ'Dvl[m edAmefwpfcg wnf;a&mufw,f/ om; av;?
orD;av; ompdwfxJrSm rxm;eJU/ 'gaMumifh "rEkyemqdw
k mPf eJUoH;k ygvkUd /PfeJU t
aeckdif;wmudk ac:wm/ [kwfvm;? bmeJUtaecdkif;wmwkef;? (OmPfeJUtaecdkif;wmygbk&m;)
OmPfeJUtaeckid f;wmukd tckawmhjzifh arm[eJUcsnf; oGm;oGm;aeaew,f (rSefyghbk&m;)/
wpfNrdK UvHk;eD;yg; arm[eJUcsnf;yJ...
tckvlawG vlawGawmfawmfrsm;rsm;yJ? wpfNrdKUvH;k eD;yg; arm[eJU csnf;raebl;vm; (aeyg
w,fbk&m;)/aeawmh &efawGjzpf? bmawGjzpfeJU/ Hk;a&muf*wfa&mufeJU? ydu
k fqHawGvnf;ukefeJU?
aumif;udk raumif;ygbl;/ wkid ;f jynfawGa&m bmawGa&m bmeJUaevkdUwkef;? (arm[eJUaevkUd ygbk
&m;)/arm[eJUaevdUk wJh/ arm[NyD;vdUk &Sd&if avmbvnf;&Sdw,f / a'govnf;&Sdw,f/ om;vJ&Sdw,f
orD ; vJ & S d w ,f / &ef j zpf r nf h w k d i f ; jynf w d k U ? Ek d i f i H a &;awG b mawG v J & S d w ,f [ k w f v m;/
tJ'gbm&Sv
d kUd wkef;qdak wmharm[&SdvUdk / bm&Sv
d kdUwkef;qk&d if(arm[&SdvUdk ygbk&m; ) arm[ bmaMumihf
&Sdwke;f (t0dZm&SdvUdk yg bk&m;)/
t0dZmqdw
k mbmwkef; ? (arm[ygbk&m;)/ t0dZmqkw
d m rodtyfwmudo
k dwm/ t0dZmqdk wm rodtyf
wmudo
k dwm / t0dZmqdw
k m bmwkef; (rodtyfwmudo
k dwm)/ tJt0dZmeD0P &Sw
d ,f/ (t0dZmeD0P
&Sdw,f/ )/ (t0dZmeD0P r&Sb
d l;/) tJ'DESpfckukd em;vnf&ifw&m;&NyD/ tJ'DESpfckav; yJ *kpu
dk fyg/
'Djyif[mawG rsm;rsm;pm;pm;BuD;vkyf p&mrvkyd gbl;/ (rSefygbk&m;)/t0dZmeD0&P&Sw
d ,f
qdpk rf;..(t0dZmeD0&P &Sw
d ,f)/ t0dZmeD0&P r&Sdb;l / (t0dZmeD0&P r&Sb
d l;)/
rdrdoEmefrSm ay:vmNyDq&kd if &Sdw,f/ ay:vmNyDq&dk if jzpfw,f/ }Zmw}w&m;ac:w,f/
}Zmw} w&m;av;ay:rvmbl;qd&k if rjzpfwm/ rjzpfwm tZmww&m;? tJwmawGeJU edrw
d fawGukd
tmHrk jyKbl;qd&k if wpfcgwnf; edAm efa&mufoGm;w,f/ tJ'Dvadk v; edAmef a&mufoGm;atmif? f

w&m;av;emem ay;Mu/ ododay;Mu [kwfuJv


h m; (rSefygbk&m;)/
t0dZmud k &SdvkdU&Sd rSef;rodMubl;...
'Dawmh tJ'D t0dZmu wpfcgwnf; olu t0dZmrmeH - xif&Sm;r&Sad omrdef;ra,mufsm; t
p&So
d nfudw
k Jh / rif;wkUd a,mufsm;awG tckaooGm;&if bm&Sad o;owkef;? bmrSr&Sb
d l;/ rsufpdrw
Sd f
xm;&ifbm&Sad o;owkef; / rde;f rawG &Sad o;ovm; (r&Syd gbl;bk&k m;)/ rdef;rawGqw
dk mrsufpdawG?
em;awGudak c:wm/ (rSefygbk&m;)/ rsufpdr&Sb
d Ja[m[dw
k ikd fBuD;rSm rdef;rawG&dSvm; (r&Syd gbl; bk&m;)
/ r&Srd S r&Sb
d JeJU/ rdef;rawGr&Sb
d l;/ &Sw
d ,fxifNyD;awmh r&Sw
d v
Jh l awGudk oabmususaeMuw,f
[kwfuJv
h m; ? (rSefygbk&m;)/
tJ'gvlawG r[kwfbl;wJh (rSefygw,fbk&m;)/ vlawG a,mufsm;awGu b,fuvmowkef;
qdak wmh t0dZmuvmw,f/ b,fuvmowkef; (t0dZmu vmygw,f bk&m;)/ tJ'Dt0dZmudk &Sv
d kdU
&SdrSef;rodMubl;/ (rSefygbk&m;)/
ar-ig\? oEmef- oEmef? t0dZmeD0&PH-t0dZmeD0&Ponf tw-d &S\
d / t0dZmeD0&PvdUk
&S&d if &Sw
d ,fvkdU 'Dvo
kd day;yg/ &SUd &JUom;eJU r&Sd bl;vdUk [efaqmif vdUk vnf; r&ygbl;? ud,
k u
fh ,
dk fudk
todqH;k yJud;k / oabmw&m;awGudk nmvkUd r&bl;/ jrwfpGmbk&m;w&m;u tvGefyxrwef;aumif;wm
(rSefygbk&m;)/
t0dZmeD0&P &Sdw,f / qdkp rf; .. (t0dZeD0&P &Sdw,f)/t0dZmeD0&Pr&Sdbl;
(t0dZmeD0&Pr&Sb
d l;)? tJawmh t0dZm[mwpfcgwnf; olu xif&Sm;r&Sw
d Jhrdef;rawG? a,mufsm;awG udk
tmHjk yKwwfw,f/ xif&Sm;&Sw
d Jh y&rwawGudk tm&Hjk yKwwfbl;/ t0dZmu tm&Hjk yKvku
d fawmh olUudk
bmac:wkef; qdak wmh aocgeD;usawmh ]t0dZmeD0&P y&duawe} wJ?h t0dZmjzifh jcHU&Hw,fw/Jh
aocgeD;rSm a,musfm;awG? rdef;rawG? uav;awG ? v,f,majrawG owd&NyD qk&d if t0dZmjcH&HNyDvUdk
odwJ/h tJvdo
k dawmh t0dZmeD0&P rjcH&Hawmhbl;? rSefygbk&m;/
t0dZmMuD;ujcH&Hxm;wm...
tck qEav;u apwoduf/ avmbav;u apwoduf/ apwodufw&m;awG[m
"rw&m;av;awG[m ocFwac:jyD;awmh jzpfjyD;ysufoGm;wJh w&m;av;/ [drk jzpfjyD; rysufww
Jh &m;?
edAmefw&m;udak wmh tJ'Dt0dZmutm&Hrk jyKwwfbl;/ tmHrk jyK wwfawmh olUudk ]t0dZm y&duawe}
qkpd rf;? t0dZmy&duawe (t0dZmy&duawe)/
tJ'Dvkd csay;wmu b,fvrdk Sef;rodatmifvUdk yg/ t0dZmNcH&Haom ? NcH&Htyfaom t0dZmjzif?h

t0dZmNcH&Haom? NcH&Htyfaom t0dZmjzifh ? t0dZmNcH&Hojzifh ? jcH&Htyfaomt0dZmjzifw


h Jh ? t0dZmu
0dkif;&HaeMuwm/ 'Djyifah e&m (31) bHu
k xGufroGm;&atmifvUkd / 'Djyifah e&mroGm;&atmif t0dZm
BuD;u jcH&Hxm;wm (rSefygbk&m;)/
t&if;cHu wPSm...
]wPSm Eko, rlvaue }qkpd rf; .. (wPSmEko, rlvaue)? ]wPSm Eko, rlav au e } (wPSm
Eko, rlvaue)/ wPSmu t&if;cHw,fwJh/ wPSmu t&if;cHw,f /t0dZm jcH&H w,f/ olu
vlawG bmawGvkdU odawmh udk t0dZmqdw
k mu [dv
k lawG bmawGvkdU tmHjk yKawmhudk
'Dvl&JUpdwf[mxGufajrmuf &mqdw
k Jh edAmefudk a&mufEikd fyghrvm; ? (ra&mufEikd fygbl;bk&m;)/ vlawGqDyJ
a&mufa&mufoGm;w,f/ xGufajrmuf&mqDudk ra&mufawmhbl;/
]t0dZm y&duawe } qdpk rf;.. (t0dZm y&duawe)? ]t0dZm jcH&Hojzifh} (t0dZm jcH&Hojzif)h
t0dZm jcH&HvdkU olxGufajrmuf&mvrf;r&Smwwfbl;/ 'gaMumifh xGufajrmuf&mvrf;&SmwwfatmifvUdk
}t0d Z m eD 0 &P&S d w ,f } qd k p rf ; ( t0d Z m eD 0 &P&S d w ,f )/ tJ &S d r S e f ; od a tmif
xGufajrmuf&mvrf;&SmwwfatmifvUdk ? 'Dvrdk rS [kwf&if vrf;r&Smwwfbl;/ t0dZm eD0&PMuD;eJU
xGufajrmuf&mvrf; &SmvdUk b,fEh S,&fh rwH;k ? r&bl;wJ/h 'Dbb
Hk 0awGxJyJjyefa&mufrSmyJ/ 'Dt0dZm
eD0&P &Sif;jyD; &Smvdu
k frSyJ xGufajrmuf&ma&mufoGm;w,fwJh? (rSefygbk&m;)/
xGufajrmuf&mudk a&mufzkdU t0dZmrSef;odzkdUvdk ...
]t0dZmEko, y&duawe } qdpk rf;.. (t0dZmEko, y&duawe)? ]wPSmEko, rlvaue}
(wPSmEko, rlvaue )? ]ocFga&e Zed,rmeH} (ocFga&e Zed,rmeH)/ ocFg&av;qdw
k mu ap
wem uHuav;/ tJ'D uHuav;u 0dPfav;udk &TUH xJudk cJav;xnfhvu
kd fovdk wpfcgwn;f
tarh0rf;wnf;oGm;a&mufw,f/ ewfjynfawGqD oGm;a&mufw,f/ wd&dpmef0rf;xJuo
dk Gm;a&mufw,f/
tJ'gbmaMumifjh zpfwkef;qd&k if t0dZmeD0&P&Srd eS ;f rod MuvdkU ?odvUdk &S&d if a&mufp&mbHb
k 0awG
r&Sad wmhbl;/(rSefyghbk&m;)/
'gaMumifh t0dZmeD0&P &Sw
d ,f / qkpd rf;..( t0dZmeD0&P &Sw
d ,f )? t0dZmeD0&Pr&Sb
d l;
(t0dZ m eD 0 &P r&S db l ; ) / tJ ' D vk d &S d rS e f ; ? r&Sd rS e f ; od v k dU &S d& if tJ ' D w d& d p mef b0awG ?
tyg,fav;bHkb0awGuaevGefajrmufw,fwJh/xGufajrmuf&mudkvnf ;
a&mufw,fvkUd tJvrdk w
S fxm;Muaemf/ (rSefvSygbk&m;)/
aemufNyD;awmh qEawG O'pawGu bmawGwkef;qdak wmh apwodufawG/ bmawGwke;f

(apwodufawGygbk&m;)/ }omrp&d,oHa,mZOf } qdpk rf; ..?(omrp&d, oHa,mZOf) /


omrp&d, qdkwmuvnf; apwodufawGygyJ/ omrp&d,u bmwkef; ? (apwodufygbk&m;)/
]omrp&d, oHa,mZOf} qkpd rf;.. (omrp&d, oHa,mZOf) /]umr&m* oHa,mZOf } (umr&m*
oHa,mZOf ) ? Asm yg' oHa,mZOf (Asmyg' oHa,mZOf) ? ]xderdE oHa,mZOf } (xderdE oHa,mZOf)/
tJ'D oHa,mZOf awGuvG&J if 'Djyif[mawG tukefapwodufawG csnf;yJ/ apwodufqw
kd m
ocFw w&m;aemf/ ocFw w&m;awGrSef; odNyD;awmh ocFw w&m;rSef;odatmifvkyfzkdUudk tJ'Dtem; rSmyJ
eD;uufeD;uyfaeNyD; ajymae&wmaemf/ odUk r[kwfvUkd &Sd&if tJ'DocFww&m;qD ra&mufbJ vl awGqD
a&mufa&mufNyD;awmh vnfvnfaewmaemf/ vlawGqDa&mufwmuvnf; t0dZmeD0&P [kwfuv
Jh m;
/ tJvkrd w
S faemf? (rSefygbk&m;)/
ocFwESifh ocFg&...
oHa,mZOf qdw
k mvnf; twlwlygyJ/ oHa,mZOf qdkwmxuf apwodufqdkwJh ocFww&m;
udk ajymcsifwmyg/ apwodufqw
dk m bmomw&m;wkef; (ocFww&m;ygbk&m;)/
ocFww&m;ajymawmhrS ]ocFwH tbdocFga&mEw
D d ocFg&m/ ]ocFw] udk ]t0dZm} ujyKjyif vku
d fawmh
]ocFg&} jzpfoGm;w,f/ tJ'gaMumifh ]t0dZm yp,m ocFwH tbdocFga&mEw
D d ocFg&m} wJh/
t0d Z m uaeNyD ; ocF w qd k w J h p d w f apwod u f k y f a wG u d k jyKjyif v k d u f awmh
ocF g &jzpf o G m ;w,f w J h / tJ'D ocFg&jzpfwmudk igvkyfw,f? olvkyfw,f eJUqkdM uw,f/
tJvkdr[kwfbl;wJh? ]ur uma&maum ewd} 0dygup a0'aum} qkdwmawG &Sdw,f
uHudkjyKvkyfwJholr&Sdbl; / tuskKd;udk cHpm;wwfwJo
h l r&Sdbl;wJh /tusKd;]jzpf} wmudkom cHpm;
w,fvdUk ac:wm / tusKd;jzpfwmudk bmac:owkef; (cHpm;w,fvUkd ac:ygw,fbk&m;)/
tuskKd;udk cHpm;wmr[kwfbl;/ tusdK;udck Hpm;wJh a,mufsm;yk*Kd vf? rdef;ryk*Kd vf r&Sb
d l;/ aJh ,musfm; yk*Kd vf
rdef;r yk*dK vf&Sw
d ,fq
f Ndk yD;awmh tusKd;cHpm;w,f qdNk yD;awmh tdrfaxmifawGjyK ? bmawG jyKeJU
tJ' gawG r[k wfb l; / 'g ]0dy gup a0'aum} wJh/ tusKd; ud k cH pm;wwfwJ hol r&S dbl ;/
tusKd;k jzpfwmudo
k m qkw
d ,f/ tusKd;jzpfwmudk bmqkw
d kef;/ cHpm;w,fvUkd qdw
k ,f (rSefygw,fbk&m;)/
opfyiftoD;oD;awmh ]oD;w,f} vdkU qdkw,f/ a0'emjzpfwm ]zyp,ma0'em}
a0'emjzpfwmyJr[kwfbl;vm;/ tJ'jD zpfwmudk cHpm;w,fvdkUqdjk yD;awmhrif;wdUk uwPSmjzpfwm?
cHpm;w,fvdkU r[kwfvdkU&Sd&if wPSmrjzpfbl;? [kwfvm; (rSefyghbk&m;)/ 'gayr,fv
h dkU a&S;u
t&d,mawG[m tdrfaxmifawGeJU? tJ'gawG*&kpdkuf/ tdrfaxmifawGeJU t&d,mjzpfMuwm?
'umrMuD;wdkUvnf; bmrSryleJU? bmrSryleJU/ t0dZmeD0&P &Sw
d ,fvUdk om tJvq
dk v
dk u
dk f/

wpfcgwnf; &oGm;a&m? (rSefygbk&m;)/


t0dZmeD0&P &Sw
d ,f/ qdpk rf; (t0dZmeD0&P &Sw
d ,f)/ t0dZmeD0&P bmjzpfvUkd &Sw
d kef; qdak wmh
rsufpdrSw
d fvku
d f&if t0dZmupdwfxJrSm rde;f rawG? a,mufsm;awGay:ay:vmw,f/ tJ'Dvdk rajymapeJU/
ESmacgif;em;? avem;jzpfjzpf owduyfxm;/ ]yx0D zwd HevbwD t0dZm} wJ/h yx0D zwd Hyx0D z tp&So
d nfudk? evbwD - rpGw
J wf? wdwom xdUk aMumifh wJ.h ../
rmwJah ysmhwJah e&mav;u yx0Dav;yJ/ xdwaJh e&mav;uzav; aygh/
tJ'gav;eJU wpfcgwnf; uyfqGJ&w,f / psm,awm-uyfIaomwJ/h tmwmyDp - jyif;xef
aom 0D&d,&Sad om ? ar-igbk&m;tm;? jA[aPm-raumif;rIudk tyjyKNyD;aomwJh/ tukov
dk fvnf;
r&S&d bl;/ w&m;tm;xkwfwaJh e&mrSm tukov
dk fvnf;r&S&d bl;/ ar- igbk&mtm;? "r-=w&m;wdUk
onf? ygwkb0E-d xif&Sm;jzpfukef\ wJh tJ'D (3) ckwnf;yJ / (rSefygbk&m;)/
psm,awm - uyfIaom/ qdkpr;f/.. (psm,awmuyfYaom)? tmwmyD - jyif;xefaom
0D&d,&Sad om)? jA[P - raumif;rIr&Sad om? (jA[P-raumif;rIr&Sad om )/ pkawwkef;
eD0&P r&Sd&if raumif;rIr&Sb
d l;/ eD0&PawG&&Sd ifawmh raumif;rI&w
Sd ,f/ tJ'gaMumifh eD0&PawGudk
t&ifajym&w,f/ w&m;udk tv,fajym&w,f/ eD0&PawGudk t&ifajymxm;awmh ol[m
xrif;csuf&ifvnf; eD0&Pr&Sb
d l;/
oHa,mZOfuvnf; ]umr&m* oHa,mZOf ] qdpk rf; .. (umr&m* oHa,mZOf)? Asmyg' oHa,mZOf
(Asmyg' oHa,mZOf)? b0&m*oHa,mZOf (b0&m*oHa,mZOf )? xderd' oHa,mZOf (xderd'
oHa,mZOf)? O'pukup oHa,mZOf (O'p ukupoHa,mZOf) ? omoHa,mZOff
(oHa,mZOf) ? rp&d, oHa,mZOf (rp&d, oHa,mZOf)..? tJ'g oHa,mZOfa wG?
raumif;wJ[
h mawG[m oHa,mZOfawGjzpfoGm;w,f/
tJ'gfbmawGwkef;qdak wmh tpqH;k qdw
k Jh mwdUk ? xderd' wkUd aygh/ tJ'gawG[mapwoduf
awG/ tJ'gawG bmawGwkef; (apwodufawGygbk&m;)/apwodufawG[m bmawGwkef;? ocFww&m;/
apwodufawG[m bmawG wkef;? (ocFww&m;ygbk&m;)/
ocFgww&m;[m taMumif;aMumifjh zpfw,f/ ocFww&m;[m bmwkef; ? (taMumif;aMumifh
jzpfygw,fbk&m; )/ ocFww&m;qdw
k m taMumif;aMumifjh zpfwm/ taMumif;r&SdvUdk &Sd&if tJ'DqExJ
umrr&Sv
d dUk &Sd&if rjzpfbl;/ol edAm efjzpfoGm;wmyJ/ [kwfw,frUdk vm;? (rSefygbk&m;)/

taMumif;aMumifhjzpfwmocF w ...
ocFwqdw
k m bmaMumifjh zpfwmwkef;/ taMumif;&Sv
d dkUjzpfwm? ocFw qdkwm bmjzpfwmwkef;
(taMumif;&SdvdkUjzpfwmygbk&m;)/ taMumif;aMumifh jzpfw,f/ tJ'gudk ocFw ac:w,f/
edAmefMuawmhtaMumif; &Sad o;vm;? (r&Sad wmhygbl;bk&m;)/ taMumif;r&Sw
d m edAmef/ taMumif;r&Sw
d m
bmwke;f (edAmef ygbk&m;)/
tJovkd w&m;udk vlawG pOf;pm;wwfatmif? qifjcifwwfatmif ESv;Hk oGif;wwfatmif a[mrS
t0dZmawGu uGmrSm/t0dZmuGmNyD;awmh wpfcgwnf;[efrSm/ odUk r[kw
k fvUdk &Sd&if bmrawG; wwf ?
nmrawG;wwfeJU jzpfwwfw,f? (rSefygbk&m;)/
umr&m*oHa,mZOf (umr&m*oHa,mZOf)/ tJ'DoHa,mZOf&&Sd if vnf;&Sw
d ,fvUdk od&w,f
r&db
S l;qd&k ifvnf; r&Sb
d l;vdUk od&w,f/ "rmEkyem ubmjyKvdkU "rmEkyem ac:wkef;qdak wmh
"rqdw
k mu apwoduf? "rqw
kd mumbmwkef; (apwodufygbk&m;)/
um,Ekyemu um,udk a[mw,f/ a0'emEkyemu a0'emudak [mw,f / pdw Ekyemu
pdwfudak [mw,f? "rmEkyemMuawmhapwodufudk oGm;a[mw,f / [kwfvm;/ tJ olwdkUvnf;
"rwmygyJ ? apwodufu bmawGwkef; ("rygbk&m;)/ bm"rwkef;? (ocFw"rygbk&m;) ocFw"r
qdw
k m bmwkef;/ taMumif;&Sd&ifjzpfw,f/ (rSefygbk&m;)/ tckem;Mum;w,faygh/ toH
&SdvkUd Mum;wmjzpfw,f/ toHuadk wmh rsufpdeJUjrif&ovm;/ (rjrif&ygbl;bk&m;)/ uJjrifvnf; rjrif
&bl;./ tJ'Dvkd tbd"rm obm0qkw
d m tJv[
kd mrskKd;/ pOf;pmay;&w,f? rpOf;pm;bJ rae&bl;/
pOf;pm;rSPfay: w,f tJvrdk w
S fxm;aemf (rSefyghbk&m;)/
]Asmyg'oHa,mZOf} (Asmyg' oHa,mZOf) ? ]xderd' oHa,mZOf} (xderd' oHa,mZOf) ? ]O' p ukup
oHa,mZOf} (O'p ukup oHa,mZOf) ? ]b0&m*oHa,mZOf} (b0&m*oHa,mZOf)? b0&m* oHa,mZOf
qdw
k mu b0u 'DxdkifaewmBuD;awG jrJw,fvdkUxifwm/ ow'd|d eJUwuG jzpfwJh&m* ud k 'd | de JU wuG
jzpfw J h& m*ud k ]b0 &m*} vd kUac:w,f / xk di fa ewJ h uk d ,f ck euwk e f ; u xkid af ewmvnf;igyJ/
tckvnf; igyJvUdk xifwm/ owd|deJUwuG jzpfwJU&m*udk 'd|deJUwuG jzpfwJh&m*udk ]b0&m*}
vdkUac:w,f/ xkdifaewJhudk,fu ckewkef; uxdkifwmvnf;igyJ / tckvnf;igyJvUdk xifaewm /
tJ'Dvkd r[kwfbl;? (rSefygbk&m;)/
ckewkef;u umrpE aysmufysufoGm;jyD/ em;uMum;cJhwmvnf; aysmufysufoGm;NyD / olu
b,fawmhrS jrJw[
Jh mr[kwfbl;/ tukefv;Hk yJ [kwfuv
Jh m; ? (rSefyghbk&m;)/ tJvrdk w
S fxm;/

lyHbdua 0 ewHkrSmuH...
]tEkyEm OyZE}H (tEkyE OyZE)d / rjzpfao;wJ[
h m olU[mol jzpfvmw,fw?Jh [kwfuv
Jh m;
]OyEmp edZk sa&} (OyEmp edZk s a&)? tJvdk w&m;yGJxJrSm tJvcdk scsay;&ifvlawG wpfv;Hk &&?
ESpfvH;k &&? wpfvH;k &vnf; tyg,f uif;w,f/ wpfvHk;&vJ qkq
d adk eyg/ [dak &S;a&S;wkef;u ]lyHbdua0
ewHrk mS uH} qdw
k meJUyJ wpfcgwnf;w&m;&oGm;w,f. (rSefygbk&m;)/
]lyb
H dua0 ewHrk mS uH} wJ/h bdua0 - &[ef;wkUd ?lyH - kyo
f nf? ewHrk mS uH - oifwUkd Opmr [kwfbl;vkdU
'Dvko
d cFww&m;vdkU 'Dvakd jymvku
d fwmeJUyJ edAm efa&mufomG ;w,f / ocFww&m;aemf/ oifwUkd Opm
r[kwfbl;/ tJ'DapwodufawG? kyaf wG? em;Mum;wmawG[m oifwkUOd pmr[kwfbl;/
]&lyHbdua 0} qdkprf ; ..(&lyHbdua 0)? ]ewHkrSmuH } (ewHkrSmuH) ? ]a0'embdua 0}
(a0'embdua0)? ]ewHrk SmuH} (ewHrk SmuH)? ]onm bdua0} (onm bdua0)? ]ewHrk SmuH} (ewHrk SmuH)?
]ocFg&mbdua0} (ocFg&mbdua0)? ]ewHrk SmuH} (ewHrk mS uH)? ]0dnmP bdua0} (0dnmP bdua0)?
]ewH k r S m uH } (ewH k r S m uH ) ? tJ ' gawG em;awG ? Mum;wmawG oif w d k U vnf ; r[k w f b l ; ?
oif w d k U Op m vnf ; r[k w f b l ; ../ ]wH y Z[x} wJ h / wH - tJ ' D oif w d k U vnf ; r[k w f ?
oifwdUk Opmvnf;r[kwfwmawGudk &IMuwJh tJvadk [mw,f? (rSeyf gbk&m;)/
lyH- kyfudk BuJj zefUypfavmh zsufqD;ypfavmh ..
&m"-&m" &[ef;wJU? lyH - kyu
f ?dk 0dud&x - MuJjzefUypfavmhw/Jh 'umBuD;wdUk 'umrBuD; wdUk
MuawmhkyfawG [dak &muf'Da&muf a&mufoGm;rSm raMumufbl;vm;? aMumufygw,f bk&m;/ jrwf
pGmbk&m;uawmh BuJcidk ;f xm;w,f/ [kwfuv
Jh m;/ kyu
f Bdk uJjzefUypfvu
kd fw/Jh
]lyH &m" 0dud&x} qdMk unfph rf;.. (lyH &m" 0dud&x) ?&if;ESD;atmif vdUk ajymwm? 0dud&xBuJjzefUypfavmhw/Jh 0d'Hao| - zsufq;dD ypfavmh/ 0da*&x - rIwfvTiyfh pfavmh/
]&m* 0de,m, ? &m* 0de,m, } ?&m* ukefatmif wJ/h &m*ukef atmif kyu
f dk
BuJjzefUypfavmhwJ.h kyfawG&m* jzpfapwJh kyfawG ukkd,frsufpdxJrSmay:vmNyD? &m*yHo
k @mef ay:vm
NyDqk&d if tJ'Dkyfudk rIwfvTwfypfvu
kd f.
]lyH &m" } qkpd rf; .. (lyH &m") ?]0da*&x} (0da*&x) ? 0da*&x - rIwfvTwfypfvu
kd f/ uav;awG
tkyfaqmh&if; tkyfawGukd MuJjzefUypfovdak ygh[kwfvm;? tJvrdk w
S fxm;/ uav;awG upm;wJU
upm;p&mav;awGvkd vkyfypfvkdufwJh/ udk,fhoEmefrSm tJ'DvdkkyfrsKKd; rxm;eJUwJh? (rSeyf gbk&m;).

ay:&ifa y:wJh&m*kyfud k zsufqD;ypfvkduf. .


tJ'gb,f[mwkef;qkad wmh rsufpx
d JrSm &m*jzpfp&mkyaf wGay:wwfw,f/ ay:&ifay:wJh
&m*kyu
f kd zsufqD;ypfvkduf? ay:vmao;vm; &m*?(ray:awmh ygbl;bk&m;)/ ] &m* 0de,m, }
&m* ukefjcif;tuskKd;iSm qdkprf;.. ]&m*0de,m, }(&m*0de,m,)? ]&m*ukejf cif; tusK;diSm}
(&m*ukefjcif; tusK;diSm)? ]&lyH &kyfudk} (lyH kyfudk) ]0da*&x} (0da*&x)?]BuJjzefUypfavmh}
(BuJjzefUypfavmh)/
tJ rsufpdxJarS;aevkUd &Sd&if [dt
k wdwfu[mawG? tem*wf? ypKyeftJvadk wG rxm;&bl;aemf/
]lyH&m"0dwH ao|} (lyH &m"0dwaH o|)? zsufqD;ypfavmh? wpfckckqw
dk maygh/ [dv
k rkd &&ifvnf;]0dwH
ao|} (lyH &m" 0dwaH o|)? zsufqD;ypfavm? wpfcck q
k w
kd maygh/ [dv
k rkd &&ifvnf; ]0dwH ao|} ?
wpfckckqdk wmeJUud k &m*awG udk,f hoEmefr S m uif;w,f / [kw fovm;/ &m*uif;atmif
b,fvdv
k kyf&rSe;f rodMubl;/ tJvv
dk kyf&wm/
]&lyH &m"} qdpk rf; ..(&lyH &m")? ]0da*&x} (0da*&x)? ]0dwaH o|} (0dwaH o|)? ]0du&PD,H
ua&mx} (0du&PD,Hua&mx)? 0a&;vH;k MuD;wif0d tprSwfxm;aemf/ ]0dwaH o|} ]0da*&x}
]0duVPD,H ua&mx}/ tJvrdk w
S fxm; ]0d} csnf;yJ? (rSeyf gbk&m;)/
]&lyH &m"} .. &m" &[ef;qdkprf; (]&lyH &m"} .. &m" &[ef;)? &lyH-&kyu
f dk? 0dud&xMuJj zefUjypfa vmhwJh / &m*0de,m,-&m*y,fa zsmufj cif;tusdK ;iS m &lyH-&kyfudk? 0dwHa o|zsufq D ; ypf a vmh / acgif ;xJ r S may:wJ h & ky f u dk a jymwmaemf / pdw f r Sm ay:wJ h &k y f ud k a jymwm/
tjyifu&kyu
f dak jymwmr[kwf? acgif;xJrSm ay:wJ&h kyu
f dk zsufqD;ypfw/Jh acgif;xJrSm ay:wJ&h yk u
f dk
'Dtwdki f; rxm;bl; / igho m;av;ES,fa emf qd kj yD ; bmrsm;jzpfy gvdrf h ? nmrsm;jzpfygvdr fh eJU
pdk;&draf omujzpfwmawGuvJ 'DuvmwmawG [kwfuv
Jh m;? (rSeyf gbk&m;)/
]&lyH &m"0da*&x? 0dwaH o|} 'DxJuwpfcck &k atmifq/dk zsufqD;ypfavmhaygh [kwfvm;/ a0'em?
a0'emudkvnf; zsufqD;ypf&r,fwJh/ onmudkvnf; zsufqD;ypf&r,f/ emrnfav;
trSwf&vmvdUk &Sd&if zsufqD;ypf&r,f/ emrnfav;trSwf&vdu
k fvUdk 'Dtwdik f;xm;vdu
k fr,fq&dk if
udk,fhr,faomuawGeJU idkwmawGbmawGjzpfwwfw,f? (rSefygbk&m;)/ tmoa0gw&m;awGeJU
idkwmawGjzpfwmyg/ tmoa0gw&m;jzpfwm? tmoa0gw&m;&,fvdkU olurodygbl;? (rSefygbk&m;)/
tmoa0gw&m;ub,fvjdk zpfovJqadk wmh ..

ow0gvdkU,l&if tmoa0gjzpfj yD ..
puKem-rsufpdjzifh? &lyH-&lyg&Hkud?k 'doGm-jrifonf&Sdaomf? t,H-&lyg&Hkonf? oawm- ow0gonf?
t-jzpf\? wd-odUk ? CPSawm-,laomyk*Kd vftm;? 'd|moa0g-'d|mo0onf? OyZw-d jzpf\/
uJ rsuf p dj zif h &l y g&Hk u d kj rif v d ku f w meJ U 'D [mow 0 gyJ ? a,mufs m;yJ ? rde f ; ryJ v d k U
pdwfxJ,lvdu
k fwmeJUyJ olUk r,f'd|mo0jzpfjyD/ uJ 'Drsufpdaumif;ao;&JUvm;? (raumif;ygbl;bk&m;)/
tJ'gawGrSwfxm;/
'gaMumifh jrwfpmG bk&m;u puKudkapmifhpnf;wJ?h [dk[mawGMunfh 'D[mawGrMunfeh UJ wJ/h wu,f
vlxifvdrfrh ,f? vlawGr[kwfbl;/ 'gaMumifq
h pdk rf; ..]rsufpdjrifwHk &lyg&Hk vlUyHrk rSwf&} (rsufpdjrifwHk
&lyg&Hk vlUyHrk rSwf&)/ jrwfpGmbk&m;u &lyg&rPH-&lyg&Hkonf? puK0dnmP"mwk,mpuK0dnmP"mwftm;? tm&rPypa,ewJh .. 'Dvq
dk &dk UJ om;eJU 'umrMuD;wdUk 'umMuD;wdUk u
vlawGow0gawGyJvUdk pdwfxJxm;aew,f/ pdwfxJrxm;&bl;/
jrwfpGmbk&m;udk ]ow0demou} yk*dK vfM uD;vdk U qdkMuw,f ..
ow0gawGudk bmxJ rxm;&bl;? (pdwfxJrxm;&bl;bk&m;)/ OmPfxJvJrxm;&bl;/
ow0g&Sw
d ,fqdw
k m OmPfxJrxm;eJU? [kwfuv
Jh m;/ jrwfpGmbk&m;udk ]ow0demou} yk*Kd vfMuD;vdUk
qd k M uw,f r[k w f v m;/ ow 0 gud k z suf q D ; jypfw ,f v d k U ? (rS e f y gbk & m;)/ ud k , f h u d k , f u d k
ow 0 gvd k U xif a e&if ow 0 gao&if [d k b 0'D b 0a&muf r S m aygh / ow 0 gr[k w f b l ; ?
ow0gvdUk r,lbl;qdkawmh bHb
k 0awGa&mufao;&JUvm; (ra&mufygbl;bk&m;)/
ocFwjyD;&if tocFw/ ocFwqdkwm bmwkef;qdkawmh taMumif;aMumifhjzpfw,f/ ocFwqdkwm
bmac:wkef; (taMumif;aMumifhjzpfygw,fbk&m;)/ jyD;awmh tocFwMuawmh
taMumif;r&Sad wmhbl;/ jzpfp&mr&Sad wmhbl;/ tJovkd[mrsdK;/ 'gaMumifh ]tZmwH} ac:w,f/ tZmwH
qdpk rf; ..(tZmwH) tJ'g edAm efaygh/ ]tZmwH tu&PH ed&PH ynm,wd} wJ/h
]'gudo
k drS t"dwyf? tbdqadk wmh tydkuGm? todrSmawmh tukefpifovdyk }J wJ?h pmawGrSm
tyHkyJ&Sdygw,f/ tJvdkrSwfxm;aemf 'umrMuD;wdkU/ enf;enf;av; jzpfjzpf &atmifvdkUyg?
(rSeyf gbk&m;)/

]t0dZ m eD0&PH } (t0dZ m eD0&P)? ]t0dZ m oHa,mZOf } (t0dZ m oHa ,mZOf) /


tJ'Dvdjk rifjyD;vmvdUk &S&d if oHa,mZOf&w
Sd ,f? oHa,mZOfr&Sb
d l;vdkU ud,
k o
fh EmefrSm odaer,fqv
dk Udk &S&d if
aocgeD;tcsderf mS oHa,mZOf&w
Sd ,f r&Sb
d l;? r&Sb
d l; &Sdw,fvUdk owduyfxm;jyD;awmh ESmacgif;em;
uyfuyfjyD; avav;xkwf/ avav;xkwft/Hh ]em[k t yaom} (em[k t
yaom)? ]Xdw pdw wm'da em} (Xdw pd w wm'da em)/ tJ' g bk &m;w&m;eJU
&if;ESD;atmifvdkUyg/ r&if;ESD;bJ pdrf; ..pdrf;jyD;aeawmh &efolMuD;vdkjzpfoGm;wwfw,f/ tJ'g
rpdrf;MueJU? (rSefygbk&m;)/
&m*ukefoGm;&if 'kuukefoGm;jyD ...
]&m*u,m} (&m*u,m)? ]'kuua,m}('kuua,m)/ &m*ukefoGm;&if 'kuukefoGm;w,f/
'kuukef&ifeAd mefyw
J Jh? [kwfvm;/ (rSefygbk&m;)/ w&m;a[mw,fqw
dk m tJ'DedAmefuo
dk datmifvUdk
awmfawmfa[m,l&wm/ (rSev
f Sygbk&m;)/
]&m*u ,m} qd kp rf ; (&m*u, m)? ]'k u ua ,m}('k u u a ,m)? &m*uk ef oG m ;&if
'kuukefoGm;jyDwJ/h qdpk rf; ]umr&m* oHa,mZOf} (umr&m* oHa,mZOf)? ]&Sw
d ,f} (&Sw
d ,f)? ]r&Sb
d l;}
(r&Sdbl;)/ tJ'Dr&Sdbl;qdkwJh OmPfuav;u wcgwnf ; jzwfj zwf jzwfj zwfa y;vdkufwm?
OmPf"g;av;eJUaygh/ OmPf"g;uav;eJUjzwfvdkufw m aemufawmhwcgwnf;ud k b,fawmhrS
ay:rvmawmhbl;? (rSefygbk&m;)/ ay:vmao;w,fqdk&ifawmh OmPf"g;u wkH;ao;w,f?
"g;wH;k ao;w,fvdkU tJvrdk w
S fxm;Mu.../
tJovdk ]&m*u,m 'kuua,m} qdo
k nft
h wdkif; &m*ukef tvHk;pHkaom 'kutaygif;rS
vGwfjidrf;aom olawmfaumif;rsm; jzpfMuygapukefownf; .../
tm;vH;k om"kac:Mu ... (om"k ..om"k ..om"k )3

oHo&m'kuZmwf tuke&f yfoifhjyD


- wdUk bk&m;omoemrSm ]eoawm} ow0gr&Sb
d l;qdkwJh todwpfv;Hk [m tvGeftjrwfq;Hk yJ/
- ow0g&Sdw,fxifvUdk &Sdw,ft,l&MSd uvdUk oHo&m'kuZmwfrodrf;Muwm/
- ow0gr&Sd "rtaMumif;tusdK;om trSew
f u,f&dyS gvm;vdUk aocsm*P
oabmayguf&ifjzifh tvH;k pHkaom oHo&m'kuZmwf tukef&yfjyD/

ow0gr&Sad om todonfomvQif vkd&if;jzpfonf/

You might also like