Hava Kirlili Ve Sonuclari - K.B.varinca-YTU

Hava Kirlilii ve Sonular
Kmil B. VARINCA
Yldz Teknik niversitesi
evre Mhendislii Blm
Londrada hava kirlilii

Tarih:
5 Aralk 1952
Yer:
Londra
Olay:
Ani ve byk
apl bir hava
kirlenmesi
Sonu:
4000 l
26 Mart 2007 Pazartesi
Hava Kirlilii ve Sonular - Kmil B. VARINCA

Y.T.. evre Mhendislii Blm
Akla gelen sorular

Hava kirlilii nedir?
Nasl tanmlanr?
Hava kirlilii niye olur?
Nasl meydana gelir? Sebepleri, kaynaklar
nelerdir?
Hava kirlilii olursa ne olur?
Neticeleri nelerdir?
Hava kirlilii nlenemez mi? Nasl?
Ben ne yapabilirim?

Dnya
Ekvator ap:
12.756,28 km
Ekvator evresi:
40.075 km
Yzey alan:
510.067.420
km2
Hacim:
1,08 x 1012 km3
Yzey scakl:
14C (287 K)

Hava
Hava, bir gaz
karmdr. %78,084
azot, %20,946 oksijen,
%0,934 argon ve geri
kalan %0,03768lk
ksmda ise
karbondioksit ve dier
gazlardan oluur.

Hava kirlilii
Kirlilik, dengenin
bozulmasdr.
Hava kirlilii, havann
doal ieriinin
deimesi, dengenin
bozulmasdr.

Hava kirliliinin sebepleri

nsan faaliyetleri
Balca kirleticiler
Karbondioksit (CO2),
Karbonmonoksit (CO),
Kkrtoksitler (SOx),
Azotoksitler (NOx),
Partikl madde (PM10-PM2,5),
Ar metaller (Pb, Cd, Ag, Hg vb.),
Uucu Organik Karbonlar (VOCler),
Koloroflorokarbonlar (CFCler),
Dier kirleticiler

Karbondioksit (CO2)
17. yzyln balarnda
kefedilmi;
Erime noktas:
57C (216 K),
Kaynama noktas:
78C (195 K),
Renksiz, kokusuz;
Atmosferde %0,035
orannda bulunan;
Karbon ieren
maddelerin yaklmas,
ile ortaya kan bir
gazdr.

Kkrt dioksit (SO2)

Erime noktas:
72.4 C (200.75 K)
Kaynama noktas:
10 C (263 K)
Renksiz, keskin kokulu
reaktif bir gaz
Kkrt ieren
maddelerin yaklmas,
metal ergitme ilemleri
ve dier endstriyel
prosesler sonucu oluur.
Hrltl solunum, gs
skmas ve kesik nefes
almaya sebep olur.

Azot dioksit (NO2)

Erime noktas:
-11.2C (261.95 K)
Kaynama noktas:
21.1C (293.25 K)
Krmzms kahverengi
renkli;
Yanma sonucu oluur,
Astm gibi solunum
hastal olan yetikinler ve
ocuklarda; ksrk,
hrltl solunum ve kesik
nefes alma gibi solunum
belirtilerine neden olabilir.
Ksa sreli maruziyet dahi
akcier fonksiyonunu
etkiler.

10
Partikler Madde (PM)

Partikler madde (PM) terimi, havada bulunan
kat partikller ve sv damlacklar ifade eder.
nsan faaliyetleri sonucu ve doal
kaynaklardan, dorudan atmosfere karr ve
dier kirleticiler ile reaksiyona girerler.
PM2,5 ince partikller
Tm yanma prosesleri ve baz endstriyel
prosesleri ierir. Solunum sistemi iine girerek
birikim yaparlar.
PM10 kaba partikller
Kaba partikl kaynaklar ise krma, tme

ilemleri, yollardan kalkan tozlardr.

11
Hava kirliliinin kaynaklar

Hava kirliliinin kaynaklarn snfa
ayrabiliriz.
Nokta Kaynak
Byk emisyon kaynaklar, endstri kurulular
izgi Kaynak
Karayollar vb
Alan Kaynak
Meskun alanlar

12
Nokta kaynaklar
Tek bana olduka fazla miktarda kirlilie sebep olan

tesisler

13
izgi kaynaklar
Karayollarnda aralardan kaynaklanan emisyonlardr.


14
Alan kaynaklar
Meskun mekanlarnda iinde bulunduu yayl emisyon

kaynaklar

15
Dalm - Dispersiyon
E: salm, C: evre konsantrasyon, D: kme


16
Kirlilik haritalar (NO2)

17
Hava Kalite ndeksi (HK)

HK, yaadmz evredeki hava kalitesinin
gnlk olarak rapor edilmesi iin kullanlan bir
indekstir.
Yaadmz blgenin havasnn ne kadar temiz
veya kirli olduu ve ne tr salk etkilerinin
oluabilecei konusunda bilgiler verir.
HK, kirli havann solunmasndan bir ka saat
sonra veya bir ka gn iinde oluabilecek
salk etkilerini belirtir.

18
HK snflandrmalar
Hava Kalitesi ndeksi
(HK)
Salk Seviyesi
Renkler
HK belirtilen aralkta
olduunda
...Hava kalitesi
... renk ile sembolize

edilir
0 - 50
yi
Yeil
51 - 100
Orta
Sar
101 150
Hassas gruplar iin salksz
Turuncu
151 - 200
Salksz
Krmz
201 - 300
ok Salksz
Pembe
301 - 500
Tehlikeli
Kahverengi

19
HK deerleri
CO iin HKnin 100 olmas, 9400 g/m3 (9 ppm) CO
seviyesine karlk gelir. (ortalama 8 saat)
SO2 iin HKnin 100 olmas, 383 g/m3 (0.14 ppm)
SO2 seviyesine karlk gelir. (ortalama 24 saat)
NO2nin ksa sreli salk etkileri, HK deeri 200n
zerine kncaya kadar olumaz. Bu nedenle, HK,
NO2 iin 201in altnda hesaplanmaz. NO2 iin
HKnin 201 olmas, 1242 g/m3 (0,65ppm). NO2
seviyesine karlk gelir. (ortalama 24 saat)
PM10 iin HKnin 100 olmas, 150 g/m3 PM10
seviyesine karlk gelir. (Ortalama 24 saat)

20
Hava kirliliinin neticeleri

Hava kirlilii
Hava
Kalitesinin
bozulmas
Solunum
rahatszlklar
Hastalklar
Zehirlenmeler
lmler
Asit
yamurlar
Canlcansz
varlklar
zerinde
tahribat
ve
tahriat
Scaklk
deiimleri
Buzul
erimeleri
Ozon
Tabakasnn
ncelmesi
Sera etkisi
Deniz
seviyesinde
ykselme
Basn
merkezlerinde
deiim
Rzgar kuaklarnda
deiim
Kresel
Isnma
klim
Deiiklii
U
meteorolojik
olaylar

21
Asit yamurlar ve etkileri

Nedir? Ne yapar?
Asit yamurlar
Asit yamuru asidik kimyasallarn yamur, kar, sis, i
veya kuru paracklar halinde dmesine verilen
isimdir.
Atmosfere yaylan kkrt dioksit ve azot dioksit
gazlarnn kimyasal dnmlerden getikten sonra
bulutlardaki su damlacklar tarafndan emilmesi ile
oluur. Daha sonra bu damlacklar yeryzne yamur,
kar gibi yollarla derler.
Bu topran asitlik miktarn arttr ve tatl su
kaynaklarnn kimyasal dengesini bozar. Havadaki tipik
karbondioksit konsantrasyonunda oluan yamurun
pH' 5.6 civarnndadr. Bu yzden pH' 5.6'nn altndaki
yamur asit yamuru olarak nitelendirilir.

23
Asit yamurlar

24
Scaklk deiimleri ve
sonular
Dnden bugne Dnyann scaklk
deiimi ve dourduu sonular
Dnyann Scaklk Deiimi

26
Scaklk deiiminin sebepleri
Dnyann durum ve hareketindeki deiiklikler

Kta kayma hareketleri ve da oluumlar
Yanarda faaliyetleri
Gneteki deiimler

27
Dnyann hareketinin deimesi

28
Kta hareketleri
Kta kayma hareketleri ve da oluumlar
okyanus aknt sistemi ve rzgar sistemlerini
deitirdiinden iklime etki yaparlar.

29
Antarktika
Dnyann en souk blgesi,

Avustralyann iki kat byklnde,
15 milyon yldr %98i buz,
Dnyadaki buzullarn %90i, temiz suyun
%70i burada,
Buz kalnl 1,5-4,5 km,
Gelen nn %80-85ini yanstr,
Dnya ikliminin soutma sistemidir,
Rzgar sistemi ve okyanus aknt sistemini
etkiler

30
Okyanus aknt sistemi - tayc bant

Okyanuslar aras su
al-veriini salar,
Dnyadaki
rmaklarn 20 kat
kadar su tar,
Is transferini salar,
Bat Avrupa bu bant
sayesinde 10 derece
daha scak

31
Yanarda faaliyetleri
Yanarda
patlamalaryla
atmosfere ok byk
miktarlarda toz
ykselir. Bu tozlar,
gne nlarnn
geiini engelleyen
bir tabaka oluturur
ve bylece dnyann
scakl da der.

32
Scaklk-Aerosol ilikisi
1991de Filipinlerdeki Pinatubo yanardann patlamasyla

tonlarca kkrt dioksit stratosfere yaylm ve orada
slfrik asit damlacklarna dnmt. Tm dnyaya
yaylan bu ayresol battaniyesi, gelen gne nlarn
yanstt gibi dnyann ssn da souruyordu. Bu
yznden de bir yl boyunca dnyann ortalama
scaklnda bir d yaanmt.

33
Gneteki deiimler
Gne'in manyetik alanndaki deiimler ve
Gne lekeleri, yaylan enerji miktarn etkiler.
Bu da doal olarak Dnya'nn ald enerji
miktarnn deimesine yol aar. Ve iklimler
etkilenir.

34
Isnyoruz
Bugn aslnda, bundan 50 milyon yl nce
balam olan souk dnemin iindeki ksa
sreli scak vahalardan birindeyiz. Byk bir
olaslkla da vahann sonu grnmeye balad.
Buna gre dnya u anda artk souma
eiliminde olmal. Ancak son 150 yllk
gzlemler, bir eylerin sanki ters gittiini
gsteriyor.
Soumuyor, snyoruz.

35
Isnmann delilleri
Scaklk kaytlar
Gl ve akarsulardaki scaklk art
Buzul erimeleri
Deniz kabarmalar
Atmosferde scakln 0 dereceye indii
yksekliin artmas
1970ten bu yana her sene 4,5 m artyor

36
Scaklk kaytlar
1860-2000 yllar arasnda 0,7 derecelik bir art

37
Buzullarn erimesi
Yeni Zelanda'daki buzullar yalnzca 20 ylda ktlelerinin
n yitirdiler,
spanyada 1980'de 27 olan buzul says bugn 13e
dm durumda,
Peru Andlar'ndaki Qori Kalis buzulu, 1963-78 yllar
arasnda, ylda 4 metre kadar geri ekilirken, 1995'te
buzulun yllk geri ekilme hz 30 metreye ulat,
Afrika'da Kilimanjaro Da'ndaki buzul, 20. yzylda
ktlesinin yaklak drtte n yitirdi,
Ayn dnemde Kafkaslardaki buzullarn ktlesi yarya
indi,
in-Rusya snrnda, Tiyen an Dalar'ndaki buzullarsa
son 40 ylda yaklak % 20 kldler.

38
Buzul erimeleri
Dnyamzn snyor olduuna ilikin en gzel delillerinden

biri, orta ve alak enlemlerde dalardaki buzullarn geri
ekilmeleridir. Bu geri ekili, zellikle son yirmi ylda hz
kazanmtr. Buzullardan buharlaan sular da denizlerin
dzeylerinin ykselmesine yol aar. Bu deer 20. yzylda
10-25 cmdir.

39
Buzul erimeleri

40
Buzul erimeleri

41
Ozon tabakas
Nedir? Nerededir?
Ozon bilgisinin zamansal geliimi

1840 : Ozon kefedildi,
1880 : Gnein
ultraviyole nlarna
kar bir filtre vazifesi
yapt ve stratosferde
bulunduu fark edildi,
1920 : Ozon tabakas ile
ilgili ilk sistematik
lmler balad,
1985 : Ozon delii
kefedildi,
1987 : Montreal
Szlemesi imzaland.

43
Atmosfer ve tabakalar

44
yi-Kt ozon

45
Ozon tabakasnn incelmesi

46
Ozon tabakasn
zledim!

47
Sera etkisi
Nedir? Nasl oluyor?
Gelen enerjinin dalm

49
Doal Sera Etkisi

50
Sera Gazlar
Su buhar (H2O)
Ozon (O3)
Karbondioksit (CO2)
Metan (CH4)
Azot oksit (N2O)
Kloroflorokarbonlar
(CFC)

51
Kresel Isnmaya katklar

52
Karbondioksitin sera etkisi

1860dan bu yana meydana gelen 0,7
derecelik artn %60 karbondioksitten
kaynaklanyor.
Atmosferdeki karbondioksit miktar son
200.000 yln en st dzeyinde
Sorumlusu: nsanolu

53
Karbondioksitteki art

54
Gemi dnemler CO2 deiimi

55
Olaylarn karbondioksit art ile ba
Yz elli yllk scaklk

kaytlar, Dnyann bu
dnemde 0,5-0,7C kadar
sndn ortaya koyuyor.
Bilim adamlar, endstri
devrimiyle birlikte
atmosferde karbondioksit
ve metan gibi sera
gazlarndaki artmasnn
bu snmayla ilikili
olduunu dnyorlar.
nk buz rnekleri
zerinde yaplan
almalar, yz binlerce
yl boyunca atmosferdeki
sera gaz oranlarnn
Dnyann scaklyla
birlikte artp azaldn
gsteriyor.

56

57

58

59

60

61
Dier emisyonlar

62
Kii ba karbondioksit salnm

63
Tahmini toplam salnm

64
Tahmini karbondioksit dzeyi

Kresel snmann
durdurulabilmesi iin tm
lkelerin atmosfere
saldklar CO2 miktarnda
ok ciddi bir azalma olmas
gerekiyor. Ne var ki ne
sanayilemi lkeler ne de
gelimekte olanlar bu
ynde her hangi bir nlem
almyorlar. Karbon dioksit
dzeyi de azalmak yle
dursun srekli olarak
ykseliyor; bu hzla
giderse 2100de 1850deki
dzeyinin 3 katna kmas
bekleniyor.

65
Metan (CH4)
Havadan hafif, renksiz,
kokusuz,
Atmosferde CO2
miktarnn 1/200
kadar,
Is tutma kapasitesi
CO2in 20 kat,
Atmosferde kalma sresi
10 yl,
Kresel snmann %1015inden sorumlu,
Her yl %1 orannda
artyor.

66
Kloroflorakarbonlar (CFC)
1928 ylnda yeni bir gaz tr olan kloroflorokarbonlar bulunur.

Ksaca CFC olarak gsterilen bu gazlar ok ilgin zelliklere
sahiptir: Zehirli deil, korozif deil, yanc deil, olduka kararl,
uzun mrl ve uucu. Bu stn zelliklerinden dolay harika
gaz olarak adalandrlan kloroflorokarbon gazlar, ksa zamanda
ok geni uygulama alan bulur. zellikle soutucularda,
iklimlendirme cihazlarnda, pskrtclerde ve kpk
retiminde ok yaygn olarak kullanlr. Kullanldka ilevi biten
gazlar ve atklar srekli olarak havaya braklr. Bu gazlar uucu
olduklarndan kolaylkla atmosfere yaylr. Kararl olduklarndan
bozulmadan atmosferde uzun sre kalabilir ve zamanla tm
atmosfere yaylr. CFC gazlarnn atmosferdeki deriimi
1950'lerden sonra hzla artar.

67
Mukayese tablosu
CO2
sera etkisindeki rol yksek
ozon tabakasna
etkisi
balca doal
kaynaklar
CH4
N2O
CFC'ler
O3
H2O
yksek
yksek
yksek
yksek
yksek
artrc-azaltc
artrc-azaltc
artrc-azaltc
Azaltc
yok
Azaltc
doal evrim
sulak alanlar
topraklar, tropikal
ormanlar
yok
hidrokarbonlar
buharlama
balca insani
kaynaklar
pirin tarlalar,
hayvanlar, fosil
fosil yaktlar,
ormanszlatrma yaktlar, biomas
yanmas
buzdolaplar,
Nox'li
gbreler, toprak
aerosoller,
hidrokarbonlar,
kullanmnda deiim
endstriyel ilemler biomas yanmas
kal sresi
50-200 yl
10 yl
150 yl
60-100 yl
haftadan aya
kadar
gnler
endstri ncesi
younluk (ppb)
280.000
700
285
10
bilinmiyor
imdiki younluk
363.000
1.670
310
CFC-11: 0,26 CFC12: 0,52 CFC-113:

0,08
20-40 (kuzey
yarmkrede)
3.000-6.000
(stratosferde)
art hz
0,50%
0,90%
0,30%
4%
%0,5-2
bilinmiyor
kresel snmaya
katks
11
270
3400-7100
insani sera
etkisindeki pay
60%
15%
5%
12%
8%
Bilinmiyor

sulama
68
klim deiiklii
Nedir? Ne oluyor?
Tanmlar
Hava, herhangi bir yerde ve zamandaki atmosfer
koullarnn ksa sreli durumudur. Hava,
yeryznn herhangi bir yerindeki scaklk, ya,
nem, gnelenme, sis, bulut, rzgar ve hava
basnc gibi ok saydaki deikenin birliktelii ile
aklanr.
klim, yeryznn herhangi bir yerinde uzun yllar
boyunca gzlenen hava koullarnn ortalama
durumudur. Ancak iklim, yalnzca ortalamaya
yakn koullar deil, u deerleri (ekstremleri) ve
tm istatistiksel deiimleri de ierir.
klim deiiklii, nedeni ne olursa olsun (tabii
yada insan faaliyetler neticesinde) iklim
koullarndaki byk lekli (kresel) ve nemli
yerel etkileri bulunan, uzun sreli ve yava gelien
deiiklikler biiminde tanmlanr.

70
klim Deiikliinin gstergeleri
Scaklk deiimleri,
Ya deiimleri,
Nem oranlarndaki deiimler,
Bulutluluk oranlarndaki deiimler,
Rzgar kuaklarndaki deiimler,
Basn alanlarnda deiiklik,
Gnelenme oranlarndaki deiim,
Dier meteorolojik olaylardaki deiimler

71
Kresel iklim modelleri

Matematik modelleme
Bilgisayar destekli modeller
Tm modeller bir kresel snma olacanda
birleiyor.
Ancak ne kadar olaca ve etkileri
konusundaki ngrler deiiyor.

72
Muhtemel etkiler
Hidrolojik dngnn deimesi

Enerji temin gvenlii
Su kaynaklarnn hacminde ve kalitesinde azalma
Kara ve deniz buzullarnn erimesi
Kar ve buz rtsnn alansal olarak daralmas
Deniz seviyesinin ykselmesi
Kuraklk ve seller
klim kuaklarnn yer deitirmesi
Yksek scaklklara bal salgn hastalklarn ve
zararllarn artmas sonucunda dnya leinde sosyoekonomik sektrleri, ekolojik sistemleri ve insan
hayatn dorudan etkileyecek nemli deiiklikler

73
Buzullarn erimesi
Kuzey kutbundaki buzullarn tamamnn
eriyecei ngrlyor,
Deniz seviyesinin 15-95 cm artaca
ngrlyor,
Milyonlarca insann yaad Nil ve Yangtze
deltalar, Po ovas, ukurova, Banglade
kylar, Pasifik'teki ada lkeleri sular altnda
kalacak, evrede mlteci patlamas ve
toplumsal atmalar ortaya kacaktr.
Temiz su kaynaklarnn denizlere karmas ve
su skntlar

74
Scaklk art
Scaklktaki artn 1-3,5 derece olaca
ngrlyor,
Artan scaklktan dolay insan lmlerinde
art,
Scak dalgalar, kuraklk, ar yalar, seller,
ortalama scaklklarda deiiklikler, vb. ar
doa olaylarnda da bir art bekleniyor.

75
Tayc bandn deimesi
Aknt sistemi durabilir,

Akntnn stt yerler sour,
Akntnn getii yerlerde iklim farklar azalr,
Yangnlar, ormanszlama, erozyon, sel, frtna
ve kasrgalarn artmas

76
nsan sal
Scak oktan kaynaklanan insan lmleri
Ozon tabakasnn incelmesinden kaynaklanan
cilt ve deri hastalklar, yanmalar
Stma gibi salgn hastalklarn yaylmas
Virs eitliliinin ve dalmn artmas

77
Canllara etkisi
Bitki ve hayvanlarn yaam alanlarnda
deiiklikler
Baz bitki ve hayvan poplasyonlarnda azalma
Aalarn erken ieklenmesi, bceklerin erken
ortaya kmas, kularn erken
yumurtlamas
Bitki ve kara hayvan trlerinin drtte birinin
yada 1 milyondan fazlasnn yok olabilecek

78
Dnyaya ka tane gkta arpt umurumda

deil, ben hala insan trnn ortadan kalkmasna
kresel snmann neden olduuna inanyorum.

79
Tarmdaki deiimler
Farkl ya sistemleri tarm alanlarnn
deimesini salayacak,
Maliyet artacak,
Kuraklk artan yerlerde tarm azalacak,

80
Enerji sektrne etki

Fosil yakt yerine alternatif enerji kayna
araylar
Temiz ve yenilebilir enerji kaynaklarna verilen
nemin artmas

81
Pentagon Raporu
2010 - 2020 arasnda Avrupa ktasnda
scaklk ortalama 14.5 santigrat derece
decek. Ancak ABD ve Avrupa ktasnda,
scakln 35 santigrat dereceyi getii gn
says da artacak. klimdeki dengesizlikler,
tarm ve lke ekonomilerini vuracak. ngiltere
souk ve kurak olacak, iklim Sibirya'ya
benzeyecek.

82
Pentagon Raporu
Deniz kabaracak, kylardaki Avrupa kentleri,
ykselen sularn altnda kalarak Lahey'le ayn
kaderi paylaacak.
Hindistan, Gney Afrika ve Endonezya kuraklk
ve alk yznden i karklklarn penesinde
dalacak. Kitlesel yama olaylar balayacak.
Suya sahip olmak iin savalar kacak. Nil,
Tuna ve Amazon nehirleri evresi, sava
alanna dnecek.

83
Pentagon Raporu
Su ve enerji kaynaklarn korumak iin
Japonya, Almanya, Kuzey Kore, Gney Kore,
ran ve Msr nkleer silah gelitirecek.
Din, ideoloji yada ulusal onur gibi gerekelere
dayanan savalar tarihe karacak, savalarn
tek amac "hayatta kalmak" olacak.
20 yl iinde, dnyann doal kaynaklarnn,
nfusu besleme kapasitesi azalacak. Sava ve
alk nedeniyle milyonlarca insan lecek,
sonunda yeryznde doal kaynaklarn
besleyebilecei sayda insan kalacak.

84
Pentagon Raporu
ABD ve Avrupa, kurakln 400 milyon insan
tehdit edecei Afrika'dan kitlesel g
aknlaryla bouacak. Zengin lkeler, gten
korunmak iin birer "kale" olacak. skandinav
lkelerinden de gneye g balayacak. 8200
yl nce iklim deiikliinin yol at dev
kitlesel gn bir benzeri yaanabilir.

85
Hawkingin Kyamet Teorisi

2000-2400 Yllar aras:
El Nino yznden iklim deiiklikleri olacak. klim
deiikli nedeniyle stma,tifo gibi hastalklar yeniden ba
gsterecek. Kasrga ve hortumlar dnyay kasp
kavuracak. Sera etkisi iddetini arttracak. nmzdeki
100 yl iinde meydana gelecek s deiimleri bitki
rtsn etkileyecek. Buzullarn erimesi su basknlarn
arttracak. Alp dalar bata olmak zere birok blge
byk felaketlerine sahne olacak. Isnma bugnk
sratiyle devam ederse 400 yl iinde Alp dalarnda kar
kalmayacak.
2400-2500 Yllar aras
zellikle Gney Yarmkre etkilenecek. Gney
Yarmkreden, Kuzey Yarmkreye byk gler
balayacak. Su seviyesi okyanuslarda sratle ykselecek.
Ayn dnemlerde Gney Avrupa'da byk bir kuraklk
balayacak. Kuzey Avrupa ise sel sular ile bouacak.

86
Hawkingin Kyamet Teorisi

2500-2800 Yllar aras
Gney Yarmkrede lmden kaan
insanlar,Kuzey Yarmkreye gnce, gler
lkeler aras savalara neden olacak. evre
kirlilii doal kaynaklar kurutacak. Kuzey ve
Gney kutbundaki buzullar eriyecek, karalarn
ounu su kaplayacak.
2800-? Yllar aras
Dnyann atmosferi deiecek ve Dnya, Mars
gibi slfrik asitlerden oluacak, hi bir canl
yaayamayacak.

87
Kasrga
Scak iklim kuanda, ani basn farklarndan
kaynaklanan ve hzlar saatte 100 - 150 kmye
kadar kabilen ok iddetli rzgrlardr.
Daha ok okyanuslar zerinde oluurlar. Belirli
yollar izleyerek karalarn zerine de
sokulurlar.
Sarmal hava hareketleri halinde olduklarndan,
genellikle hortumlara sebep olurlar.
evrelerine byk zarar verirler.

88
Kasrgalar

89
Kasrgalar

90
Kasrgalarn neticeleri

91

92

93

94
Ne yapmal?
Tedbirler, szleme ve anlamalar
Kirlilik nleme mekanizmalar

Yakt deiimi
Enerji kayna olarak daha evreci yaktlar
kullanmak
Teknoloji deiimi
Yakma sistemlerinde teknolojik yenilikler
kapsamnda deiiklikler
Artma
Emisyonlarn azaltlmas iin atk gazlarn
artlmas
Kanuni dzenlemeler
Kanun, ynetmelik ve uluslararas szlemeler

96
Toplantlar - Szlemeler
1979 : WMO I. Dnya klim Konferans
Eyll 1987 : Montreal Szlemesi
Ozon tabakasna zarar veren kimyasallarn azaltlmas
1988 : Deien Atmosfer Toronto Konferans

BM klimin Korunmas Karar
1990 : WMO II. Dnya klim Konferans

1992 : BM evre ve Kalknma Konferans (Yeryz
Zirvesi)
BM klim Deiiklii ereve Szlemesi
Ama: Atmosferdeki sera gaz birikimlerini, insann
iklim sistemi zerindeki tehlikeli etkilerini nleyecek
bir dzeyde durdurmak

97
Toplantlar - Szlemeler
Hkmetler aras klim Deiiklii Paneli
(IPCC)
Nisan 1995 Almanya : 1. Taraflar Konferans
DS Berlin Buyruu
Aralk 1997 Japonya : 2. Taraflar Konferans

DS Kyoto protokol
Gelimi Taraf lkeler insan kaynakl karbondioksit
(CO2) edeer sera gaz salmlarn 2008-2012
dneminde 1990 dzeylerinin toplam olarak en az %
5 altna indireceklerdir
Kasm 1998 Arjantin : 3. Taraflar Toplants
DS Buenos Aires Eylem Plan

98
klim deiiklii ereve szlemesi

1991 ylnda Rio evre ve Kalknma
Konferansnda kabul edilip 50 lkenin
onaylamasn mteakip 21 Mart 1994te
yrrle girmitir.
Szlemenin amac; atmosferde tehlikeli bir
boyuta varan insan kaynakl sera gaz
emisyonu konsantrasyonunun iklim sistemi
zerindeki olumsuz etkisini nlemek ve belli
bir dzeyde tutulmasn salamak.
Ek II listesi: 1992de OECD yesi 24 lke,
Avrupa Birlii lkeleri
Ek I listesi: Ek II listesine ek olarak Pazar
ekonomisine gei srecinde olan lkeler

99

100
Kyoto Protokol
DSnin yetersiz olduu dnlerek
ykmllklerin daha sk hale getirilmesi ve
yasal balayc bir belge olmas amacyla
Kyoto Protokol hazrlanm olup 16 Mart
1998-15 Mart 1999 tarihleri arasnda imzaya
ak kalmtr.
Protokole gre Ek I listesinde yer alan lkeler
2008-2012 birinci taahht dnemi sonunda
toplam sera gaz emisyonlarn ortalama
olarak 1990 yl seviyesinin en az %5,2 altna
indirme ykmlln kabul etmitir.

101
Kyoto Protokol
Protokoln yrrle girmesi iki arta baldr;
Birincisi; protokoln 55 lke tarafndan
onaylanmas
kincisi; 1990 ylnda hesaplanan toplam CO2
emisyon miktarnn en az %55inden sorumlu Ek
I lkelerinin bu 55 lke iinde yer almas
%36,1 paya sahip ABD imzalamamtr.
%17lik paya sahip Rusya Federasyonunun
imzalamas ile 16 ubat 2005 tarihinde protokol
yrrle girmitir.
Protokol bugne kadar 141 lke ve Avrupa
Birlii tarafndan onaylanmtr.

102
CO2 salnmlar

103
Kyoto Protokoln kabul edenler

104

105
Esneklik mekanizmalar
Emisyon ticareti
Madde 17 ile dzenlenmitir.
Ek I lkeleri arasnda emisyon ticaretini mmkn
klmaktadr.
Ortak uygulama
Madde 6
Sera gaz azaltmn amalayan projelerden Emisyon
Azaltma Kredisi elde edilir.
Temiz kalknma mekanizmas

Madde 12
Ek I lkelerinin Ek I d lkelerde gerekletirecekleri
projelerden Sertifikalandrlm Emisyon Azaltm Kredisi
elde etmeleri

106
Trkiyedeki kanuni dzenlemeler

Isnmadan Kaynaklanan Hava Kirlilii
Ynetmelii, 13/01/2005-25699
Trafikte Seyreden Motorlu Kara Tatlarndan
Kaynaklanan Egzoz Gaz Emisyonlarnn
Kontrolne Dair Ynetmelik, 08/07/200525869
Endstri Tesislerinden Kaynaklanan Hava
Kirliliinin Kontrol Ynetmelii, 22/07/200626236

107
Bilinlenme kampanyalar

108
Trkiye ne yapmal?
Akll ve gereki olmal,

Gelimeleri yakndan takip etmeli,
Frsatlar deerlendirmeli,
Esneklik mekanizmalarn iyi kullanmal,
Milli menfaatleri n planda tutmal,
lke gereklerini iyi tahlil etmeli

109
Biz ne yapalm?
Hayat alkanlklarmz gzden geirelim,
Doal ve sade yaam tercih edelim,
Ne yaptmzn farknda olalm,
sraftan kanalm,
Geri dnme, geri kazanma katkda
bulunun,
Bildiklerimizi bakalar ile paylaalm,
Aa dikelim, dikmeyi zendirelim

110
Biz ne yapalm?
Ampulnz deitirin
Standart akkor ampulnz tasarruf ampul ile
deitirin, ylda 75 kg karbondioksit tasarrufu
salayn.
Daha az araba kullann
Daha sk yryn, bisiklet kullann ve toplu tama
aralarndan daha ok faydalann. Araba
kullanmadnz her 2 km iin 0,75 kg karbondioksit
tasarruf edeceksiniz.
Lastiklerinizi kontrol edin
Dzgn iirilmi lastiklerle litre bana aldnz yol
%3 orannda artacaktr. Her 4 litre benzin tasarrufu,
10 kg karbondioksiti atmosferimizden uzak tutar.

111
Biz ne yapalm?
Daha az scak su kullann
Suyu stmak iin ok fazla enerji
gerekmektedir. Daha az su tketen bir du
bal ile 175 kg, giysilerinizi souk ya da lk
suda ykayarak da 250 kg karbondioksit
tasarrufu yapabilirsiniz.
Ambalajlar fazla olan rnlerden kann

pnz %10 orannda azaltarak 600 kg
karbondioksit tasarrufu yapabilirsiniz.
Bir aa dikin
Bir aa mr boyunca 1 ton karbondioksit
emer.

112
Teekkrler
Kmil B. Varnca
Yldz Teknik niversitesi
naat Fakltesi
evre Mhendislii Blm
A Blok 3. Kat 34349
Yldz / Beikta / stanbul
Telefon: +90 (212) 259 70 70 / 2278
Faks: +90 (212) 261 90 41
nternet: www.yildiz.edu.tr/~kvarinca
E-posta: kvarinca@yildiz.edu.tr

113

Hava Kirlili Ve Sonuclari - K.B.varinca-YTU

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Hava Kirlili Ve Sonuclari - K.B.varinca-YTU

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Hava Kirlilii ve Sonular

Londrada hava kirlilii

Hava Kirlilii ve Sonular - Kmil B. VARINCA

Akla gelen sorular

Hava Kirlilii ve Sonular - Kmil B. VARINCA

26 Mart 2007 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Sonular - Kmil B. VARINCA

26 Mart 2007 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Sonular - Kmil B. VARINCA

26 Mart 2007 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Sonular - Kmil B. VARINCA

Hava kirliliinin sebepleri

26 Mart 2007 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Sonular - Kmil B. VARINCA

Hava Kirlilii ve Sonular - Kmil B. VARINCA

Kkrt dioksit (SO2)

Hava Kirlilii ve Sonular - Kmil B. VARINCA

Azot dioksit (NO2)

Hava Kirlilii ve Sonular - Kmil B. VARINCA

Partikler Madde (PM)

PM10 kaba partikller

Kaba partikl kaynaklar ise krma, tme

26 Mart 2007 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Sonular - Kmil B. VARINCA

Hava kirliliinin kaynaklar

Hava Kirlilii ve Sonular - Kmil B. VARINCA

Tek bana olduka fazla miktarda kirlilie sebep olan

Hava Kirlilii ve Sonular - Kmil B. VARINCA

Karayollarnda aralardan kaynaklanan emisyonlardr.

Hava Kirlilii ve Sonular - Kmil B. VARINCA

Meskun mekanlarnda iinde bulunduu yayl emisyon

Hava Kirlilii ve Sonular - Kmil B. VARINCA

E: salm, C: evre konsantrasyon, D: kme

Hava Kirlilii ve Sonular - Kmil B. VARINCA

Kirlilik haritalar (NO2)

26 Mart 2007 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Sonular - Kmil B. VARINCA

Hava Kalite ndeksi (HK)

Hava Kirlilii ve Sonular - Kmil B. VARINCA

... renk ile sembolize

Hassas gruplar iin salksz

26 Mart 2007 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Sonular - Kmil B. VARINCA

Hava Kirlilii ve Sonular - Kmil B. VARINCA

Hava kirliliinin neticeleri

26 Mart 2007 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Sonular - Kmil B. VARINCA

Asit yamurlar ve etkileri

Hava Kirlilii ve Sonular - Kmil B. VARINCA

26 Mart 2007 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Sonular - Kmil B. VARINCA

Dnyann Scaklk Deiimi

26 Mart 2007 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Sonular - Kmil B. VARINCA

Scaklk deiiminin sebepleri

Dnyann durum ve hareketindeki deiiklikler

26 Mart 2007 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Sonular - Kmil B. VARINCA

Dnyann hareketinin deimesi

26 Mart 2007 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Sonular - Kmil B. VARINCA

26 Mart 2007 Pazartesi

Hava Kirlilii ve Sonular - Kmil B. VARINCA