Akll ebekeler in Haberleme zm

A Communication Solution For Smart Grids

Armaan Temiz1, zgr Kahraman1, Cem ahin1, Abdullah Nadar1
1

TBTAK MAM Enerji Enstits, Ankara/Trkiye

armagan.temiz@tubitak.gov.tr, kahraman.ozgur@tubitak.gov.tr, cem.sahin@tubitak.gov.tr, abdullah.nadar@tubitak.gov.tr

zet
Enerji ihtiyacnn giderek artt gnmzde enerji kalitesi ve
sreklilii nem arz etmektedir. Bu durum, srekliliin,
kalitenin ve talebin karlanabilmesi iin yenilenebilir enerji
kaynaklarnn ebekeye dhil edilmesini ve bu kaynaklarn
kontroll bir ekilde ynetilmesini gerektirmektedir. Bu
sebeple akll ebekelerde gvenilir, srekli ve geniletilebilir
bir haberleme sistemine ihtiya duyulmaktadr. Bu
dokman, akll ebekeler iin rnek bir haberleme zm
iermektedir. Makalede IEC61850 ve MODBUS TCP/IP
protokolleri tantlm ve haberleme uygulamasnda bu
protokoller kullanlmtr. Sistemin gvenlik analizi zerinde
baz tanmlamalar yaplm ve haberleme sisteminin
gereksinimleri belirlenmitir. Ayrca grntleme - insan
makine arayznn sahip olmas gereken zellikler ve sistem
zm anlatlmtr. Makalede bahsedilen bu haberleme
zm, TBTAK MAM-EE Smart Grid Controller For PV
Network projesi kapsamnda tasarlanm, laboratuvar ilk
rnei olarak kurulmu ve test edilmitir.
Anahtar kelimeler: Akll ebekeler, endstriyel haberleme
protokolleri, insan makine ara yz, endstriyel haberleme
a gvenlii

1. Giri
Enerji ihtiyacnn giderek artmas ve elektrik retiminde
kullanlan kaynaklarn kstl olmas yenilenebilir enerji
kaynaklarnn sisteme dhil edilmesi ihtiyacn dourmutur.
Yenilenebilir enerji kaynaklarn elektrik ebekesine datm
seviyesinde dhil etmek ve bu kaynaklar salkl bir ekilde
gzlemlemek ve kontrol etmek gerekmektedir. Bu gereklilik
beraberinde srekli, gvenilir ve geniletilebilir bir
haberleme a oluturulmasna ihtiya duyar [1]. Bu
haberleme a sayesinde ebekedeki herhangi bir cihazdan
anlk veri okunabilir, cihaza uzaktan mdahale edilebilir ve
uzun sreli veri depolama yaplabilir.
Haberleme sistemi, kullanc taraf veri toplama nitesi, alt
kontrolc nitesi ve ana kontrolc nitesi olmak zere
aamal olarak tasarlanmtr. Kullanc taraf bilgi toplama
nitesi, saha tarafnda kullanlan cihazlar tek noktada
birletirmek ve alt kontrolcye tek noktadan gndermek
zere tasarlanmtr. Alt kontrolcnn grevi ise farkl
noktalardaki sahalardan gelen verilerin tek noktada sisteme
dhil olmasn salamak ve gelen verilerin uygun ve tek
protokole evrilerek ana kontrolcye gnderilmesini

salamaktr. Son olarak ana kontrolc ise alt kontrolclerden

gelen verileri insan makine arayz yazlmna uygun
protokole dntrmek ve istee bal olarak, kontrol
fonksiyonlarn gereklemek zere tasarlanmtr. Veri
grntleme, analiz, arivleme ve istee bal kontrol
fonksiyonlar da insan makine arayz yazlmnda
yaplmaktadr.
Akll ebeke sistemlerinin balca elemanlar Gne paneli
eviricileri, akll sayalar, rzgr trbinleri ve haberleme
sistemleri, akll ortam sensrleri (scaklk vb.), hibrit aralar
vb. cihazlardr. Bu gibi cihazlarn tad veri miktar,
gncelleme periyodu ve bulunduu ortam gz nnde
bulundurularak uygun haberleme protokol seilmeli ve
olas gvenlik aklar tespit edilerek gerekli gvenlik
nlemleri alnmaldr. Hali hazrda devam etmekte olan
Gne Panelleri iin Akll ebeke Kontrolcs projemizde
yaplan aratrmalarmz dorultusunda bahsi geen
cihazlarda youn olarak MODBUS TCP/IP protokol
kullanld grlmtr [2]. Bu sebeple tasarladmz
sistemde oluturduumuz alt kontrolc (Substation
Controller) sahadan veriyi MODBUS TCP/IP ile almaktadr.
Gnmzde IEC61850 protokol uyumlu cihazlarn giderek
artmas ana kontrolc ile alt kontrolc haberlemesini bu
protokol ile gereklenmesinin balca nedenlerindendir. Bu
sayede tasarlanan sistem en sk kullanlan saha protokol
MODBUS TCP/IP ile haberleen her saha cihazna
balanabilir ve IEC61850 ile konuan her alt ve ana
kontrolcye balanabilir konumdadr.
Bu makalede haberleme protokolleri ve sistem zm
bal altnda kullanlan haberleme protokollerinin detayl
aklamalar, sistem zm ve sistemin a gvenlii analizi
yer almaktadr. zleme insan makine arayz bal alnda
ise arayz yazlmnn gereksinimleri ve sistem zm
anlatlmtr.

2. Haberleme Protokolleri ve Sistem

zm
2.1. MODBUS TCP/IP Protokol
Modbus, ilk olarak 1979 ylnda Modicon tarafndan kendi
PLC lerinde kullanmak iin gelitirdii bir seri kanal
haberleme protokoldr. [3] Master-slave yapsyla
haberleir. Slave, veriyi salayan taraftr ve master tarafnn
ynetiminde haberleme salanr, data okuma istei gnderen

master tarafdr. Bir master 247 adet slave'e balanabilir ve

bu slave'lerin herbirine bir birim numaras (Unit ID) verilir,
bu ID sayesinde master hangi slave ile haberleme
salayacan gnderdii mesaj paketi iinde belirtir. Modbus
ak kaynak kodlu haberleme protokol olarak
tasarlandndan,
reticiler
rnlerinde
MODBUS
protokoln kullanrken herhangi bir cret dememektedir.
Bu sebepten dolay MODBUS gnmzde endstriyel
uygulamalarda en ok kullanlan ve destek verilen
haberleme protokol olmutur. Genel kullanm alan saha
seviyesinde kullanlan lm cihazlarndan gelen verilerin
ana kontrolcye iletilme aamasndadr. Kullanlan cihazn
trne ve tad veriye bal olarak MODBUS RTU,
MODBUS ASCII ve MODBUS TCP/IP, MODBUS over
UDP, MODBUS Plus olmak zere 5 farkl MODBUS
protokol
gelitirilmitir.
Bunlardan
seri
kanal
haberlemesinde en sk kullanlan MODBUS RTU olduu
gibi, ethernet altyapsnda kullanlan haberleme protokol
ise MODBUS TCP/IP dir.
MODBUS RTU, verilerin binary olarak alnp gnderildii
ve bu verilerin gvenilirliini artrmak iin evrimsel artklk
denetimi (CRC - Cyclic Redundancy Check) dorulama
verisi ile birlikte gnderildii haberleme protokoldr. Bu
eklenen CRC verisi gnderilecek olan verinin ieriine gre
hesaplanr ve gnderilen veriye eklenir. Alc taraf da ayn
ekilde gelen veriye gre bir CRC kodu hesaplar ve onu
gelen CRC verisiyle kyaslar ve bu ekilde gelen verinin
doruluu kontrol edilmi olur. Seri kanal haberlemede en
ok tercih edilen ve destek verilen haberleme standartdr.
Mesajn gidecei hedef MODBUS TCP/IP de birim nosu
(Unit ID) olarak mesaj paketine eklenirken, MODBUS RTU
da 8 bitlik hedef adresi eklenir.

balatlr. Bu yap, endstriyel cihazlarn birounda

kullanlan bir yap olduu iin ve reticiden bamsz
geniletilebilir bir sistem kurmak adna tasarlanan haberleme
sisteminde desteklenmesi gereken haberleme protokollerinin
banda gelmektedir.
2.2. IEC61850 Protokol
IEC 61850 elektriksel ebeke veri haberlemesi ve elektriksel
trafo merkezleri modellemesi iin kullanlan uluslararas
endstriyel haberleme protokoldr [5]. Verilerin ve
komutlarn Akll Elektronik Cihazlar(IED) ve trafo
merkezleri arasnda verimli ve gvenilir haberleme
salanmas iin gelitirilmitir. IEC 61850, (yksek hzl) veri
a zerinden kullanm iin tasarlanmtr. IEC61850,
Uluslararas Elektroteknik Komisyonu (IEC) Teknik komitesi
(TC57) tarafndan gelitirilen modellenebilir haberleme
standartlarndan biridir. Gnmze kadar endstriyel
haberleme alarnda kullanlan haberleme protokollerinde
bulunmayan ya da gelitirilmesi gereken ihtiyalara gre
tasarlanmtr. Bunlardan balca olanlar aadaki gibi
sralanabilir.

Yksek hzda akll elektronik cihazlar aras iletiim

destei (IED-IED)

Kurum a zerinden yaplandrmaya izin verilmesi

Yksek derecede hazr bulunma

Kesin veri iletim sreleri

Standardizasyona tabi olmas

MODBUS TCP/IP de ise temel fark, CRC gibi dorulama

verisi ve hedef istasyon TCP paketine gre tanmlanr ve
gnderilir. MODBUS RTU da CRC nin yapt ilemi burada
ilem tanmlayc (Transaction Identifier) yapar ve gelengiden veri kontrol edilmi ve senkronizasyon salanm olur.

Farkl marka ve model rnlerin ek cihaza ihtiya

duymadan haberleebilmesi

Cihazlar aras dosya transferine izin vermesi

Farkl MODBUS profillerinde ortak olan yap ise ortak veri

tiplerinin sakland adres araldr. [4] Adres aral tablosu
aada verilmitir, bu tabloda ilevine gre register adres
aralklar ve bu adresleri okumak veya bu adreslere yazmak
iin gerekli, mesaj paketinin ierisinde gnderilmesi gereken
fonksiyon kodlar verilmitir.

Gvenli haberleme destei

izelge 1. MODBUS Parametreleri Adres Arallar

Veri Adres
Aral

Okuma
Fonksiyon
komutu

Tek adrese
yazma komutu

oklu adrese
yazma komutu

Sreksiz zamanl
k bitleri
Sreksiz zamanl
giri bitleri
Analog giri
adresleri
Analog k
adresleri

FC01

FC05

FC15

FC02

NA

NA

FC04

NA

NA

FC03

FC06

FC16

Kullanlan cihazn, okunmak istenilen parametresinin

bulunduu adresi ya da, kontrol komutu gndermek istenilen
parametrenin adresi rnn ilgili dokmanndan bularak ve
gerekli ilevi yapacak fonkisyon kodunu ve gnderilecek
veriyi de ieren mesaj paketi ile sorgu atlarak haberleme

IEC 61850 protokol aadaki balklar altnda gruplanarak

gelitirilmitir. [6]
izelge 2. IEC61850 standardnn yaps
Blm No
1
2
3
4
5
6
7
7.1
7.2
7.3
7.4

Balk
Giri ve Genel Tanm
Terim Szl
Genel Gereksinimler
Sistem ve Proje Ynetimi
Fonksiyonlar iin haberleme gereksinimleri
cihaz modelleri
Elektrik santrallerinde akll cihazlar aras
haberleme iin yaplandrma tanm dili
Santral ve fider ekipmanlar iin temel
haberleme yaps
Prensip ve modeller
letiim servis arayz zeti (ACSI)
Ortak veri snflar (CDC)
Uyumlu mantksal dm gruplar ve veri
snflar

8
8.1
9
9.1
9.2
10

zel haberleme servisi eletirmesi (SCSM)

MMS eletirmesi (ISO/IEC 9506 Blm 1
ve 2) ve ISO/IEC 8802-03
zel haberleme servisi eletirmesi (SCSM)
rneklenmi verinin tek ynl olarak oklu
noktalardan tek noktaya gnderimi
rneklenmi verinin ISO/IEC 8802 ye tabi
olarak gnderimi
Uyum testi

Blm 3, 4 ve 5 te belirli haberleme fonksiyonlar

gereksinimlerinin belirlendii blmdr. Blm 7 de
bahsedilen ortak veri snflar 61850 haberlemesi
kullanlacak cihazda bulunan veri snflarna gre oluturulur.
Bu veri snflar durum, kontrol, lme ve santral verisi
olarak sralanabilir. Blm 8 ve 9 da ise bu veri snflarnn
TCP paketi tanmlamalarna gre MMS (Manufacturing
Message Specification) standardna uygun hale getirildii
blmlerdir.
Blm 8-1 tanmlamasna gre 61850 protokolnde
kullanlan rnek bir obje (veri) ad aadaki gibidir;
Relay1/XCBR1$ST$Loc$stVal
Relay1
XCBR1
ST
Loc
stVal

: Mantksal Cihaz
: Mantksal Dm noktas
: Fonksiyonel Kst
: Veri
: Verinin zellii

Blm 6 da ise cihazlarn protokole uygun bir ekilde

yaplandrlmas salayan XML tabanl SCL (Santral
Yaplandrma Dili) dosyalarnn hazrland blmdr. Bu
dosya, cihazn hangi veri tipinde alaca, hangi
parametrelerinin kullanlaca, hangi sklkta sorgulanaca
vb. haberleme ayarlar ieren dosyadr. Ve blm 10 da ise
yaplan konfigrasyonun, fonksiyon snrlandrmalaryla ve
protokol tanmlaryla uyumunu test etmek iin gerekli
yntem anlatlyor.
Genel olarak IEC61850, yaplandrmadaki sistematik
tasarm, farkl model ve markalarn birbirleriyle
haberleebilmesi, hzl, gvenilir ve geniletilebilir yaps ile
akll ebeke sistemlerinin sahip olmas gereken haberleme
protokollerinin banda gelmektedir.
2.3. Sistem zm
Giri blmnde bahsedilen akll ebekeler iin haberleme
zmnn, TBTAK MAM-EESmart Grid Controller
For PV Network projesinde uygulamak iin gelitirilmitir.
Uygulamann balangcnda sistem gereksinimlerine gre bir
n tasarm gerekletirilmi ve sistemin genileme ihtimali de
gz nne alnarak, sistem ekil 1 de ki gibi tasarlanmtr.
ekil 1 incelenecek olursa sistemin kullanc (saha) tarafnda
eviriciler ve akll sayalar bulunmakta ve bunlar bir a
anahtarlama cihazna balanmaktadr. Birbirine yakn
cihazlar RJ45 Ethernet kablosu ile (A1) ayn a
anahtarlama cihazna balan olup tek bir kablosuz
haberleme cihaz ile haberleme anda (A2)
bulunmaktadr. Daha uzakta ve birbirine yakn bulunan baka
akll cihazlar da farkl bir a anahtarlama cihaz ve farkl bir

kablosuz haberleme aygt zerinden haberleme ana

balanmtr. Birinci kullanc (saha) blgesi olarak da
adlandrabileceimiz bu blgedeki cihazlar ayn alt kontrolc
ile haberlemekte olup haberleme protokol olarak
MODBUS TCP/IP kullanmaktadr. Bu protokol, 2.1 de
ayrntl olarak anlatlm olup protokoln birok cihaz
tarafndan desteklenmesi sistemimizin genileme durumunda
bize farkl marka kullanma avantaj salamaktadr. Her bir
kullanc (saha) blgesinin MODBUS TCP/IP ile haberletii
bir alt kontrolc bulunmakta bylece blgesel apta
ayrlabilen ve genilemesi daha kolay bir sistem yaps
meydana gelmektedir. Her bir alt kontrolc aslnda bir
OG/AG transformatrn temsil etmekte ve her bir
transformatr iin bir alt kontrolc oluturulmas
hedeflenmektedir.
Tasarlanan sistemde tm alt kontrolcler, sistemin
merkezinde bulunmas hedeflenen tek bir ana kontrolc ile
IEC61850 protokoln kullanarak haberlemektedir. ekil 1
de A 3 olarak tanmlanan bu haberleme, kablosuz olarak
yaplmakta olup uzaktaki alt kontrolclerin barndrdklar
ynl antenler ile ana kontrolc merkezinde bulunan her
ynde haberleebilen (omni-directional) anten yardmyla
gereklemektedir. Yaplan testlerde 300 a ile yerletirilen
ynl antenler 1,5 kmye kadar haberlemeyi baaryla
gerekletirmitir ve antenler doru konumlandrldnda
teorik olarak bu mesafe daha da artabilir.
Projenin son aamas olan saha uygulamasnda kullanlacak
olan bu haberleme zm, ilk rnek zerinde denenmi ve
baar salanmtr. Bu ilk rnek, kullanc tarafnda bir
evirici ve bir akll saya kullanlarak oluturulmutur.
Kablosuz haberleme cihaz ile MODBUS TCP/IP
protokolyle haberleen bu kullanc, ekilde yer alan AG
Kullanc 1 i temsil etmekte ve alt kontrolc ile
haberlemektedir. Transformatr 1 Alt Kontrolcs olarak
ilev gren bu alt kontrolc, MODBUS TCP/IP protokolnde
ald verileri bulundurduu endstriyel Ethernet haberleme
modl sayesinde IEC61850 protokolne evirmekte ve bu
verileri ana kontrolcye aktarmaktadr. Ana kontrolc de
IEC61850 protokol ile ald verileri bulundurduu
endstriyel haberleme modl yardmyla MODBUS
TCP/IP protokolne dntrerek HMI (insan makine
arayz) ile haberleme ortam salamaktadr. HMI da
MODBUS TCP/IP ile sorgu atarak ana kontrolcden veri
istemekte ve e zamanl izleme, kontrol ve veri depolama
fonksiyonlar bu verilerle yaplmaktadr.
2.4. Gvenlik Analizi
Akll ebeke sistemlerinde en nemli konulardan bir tanesi
de haberleme sistemleridir. Geniletilebilir, uygulanabilir bir
haberleme ann yannda gvenilir bir sistem olmas ok
byk nem arz etmektedir. Gvenlik a olmas
durumunda, balca tehditler arasnda, haberleme ve kontrol
sistemlerinin bloke edilmesi, retim, tketim verilerinin
deitirilerek gnderilmesi vb. durumlar gsterilebilir.
Bu gibi durumlara mahal vermemek iin ncelikle tasarlanan
sistem detayl bir biimde analiz edilmeli, tanmlamalar
yaplmal ve ihtiyalar belirlenmelidir. Bu sayede ihtiyalar
belirlenecek ve zm gelitirmek daha baarl olacaktr.
Tasarlanan sitemin gvenlik analizi "Federal Office for
Information Security" kurumunun salad "Akll ebekeler

ekil 1. Haberleme A [7]

a geidi iin gvenlik profili" adl bildirisinde [8]
yaynlanan tanmlamalar kullanlarak gerekletirilmitir.
Burada yer alan tanmlamalar, tasarlanan sistemin
kavranmasnda ve olas tehditlerin belirlenmesinde belirleyici
olacaktr.
Sistem zmnde ve ekil 2 de grld gibi, tasarlanan
sistemde kablolu ve kablosuz ortam olmak zere 2 farkl veri
iletim ortam bulunmaktadr. Her veri iletim ortamnn
gvenlii ayr ayr ele alnmaldr.
stenilen zellikler;
Akll saya ve eviricilerin bal olduu a anahtarna illegal
olarak balanldnda verilerin okunamamas ya da okunup
deitirilerek geri baslamamas ve haberleme sisteminin
kesintiye uramamasn engellemek.
Olas Durumlar;
Kablolu ya da kablosuz haberlemenin kesintiye uratlarak,
kontrol ve izleme faaliyetlerinin devre d braklmas,
sisteme illegal ekilde girilerek retim ya da tketim
bilgilerinin deitirilerek sisteme verilmesi, sistemdeki ana
tehditlerdir.
Kablolu haberleme asndan dnldnde kullancnn
sisteme retim ya da tketim bilgilerini deitirerek
gndermesi, vb. durumlar meydana gelebilir.
Kablosuz haberleme asndan dnldnde ise,
herhangi bir ekilde kablosuz gvenlik admlarn geerek
adaki veriye ulaan kii haberlemeyi kesebilir, bunu
maniple edebilir, rnein retimi fazla gsterebilir.

Alnabilecek nlemler;
BT rnnn iinde yer ald sre kapsamnda, kurum veya
kiiler tarafndan alnacak idari nlemler ve a anahtarlarnn
ve i istasyonlarnn kapal ve gvenli bir yerde muhafaza
edilmesi ve illegal mdahalenin cezalandrlmas alnabilecek
nlemler arasnda saylabilir.
Ayrca HMI tarafnda kullanlan i istasyonunda alan HMI
ve Veri sunucusunun gvenlii asndan, o i istasyonunda
sadece HMI yazlmnn almas vb. nlemler gerekebilir.
Gvenlik Hedefi;
Haberleme anda kablolu ve kablosuz olmak zere 2
fiziksel katman kullanlyor. Kablosuz haberlemede
gvenlii salamak iin standart 3 aamal gvenlik nlemi
olan SSID Hiding (A adn gizleme), MAC Filtering
(Fiziksel adrese gre filtreleme) ve WPA2-PSK (Yaym
sinyali ifreleme) kullanlyor.
Kablolu haberlemede ise eitli gvenlik uygulamalarn
destekleyen a ynlendirme cihazlar (router) kullanlarak
yalnzca yetkilendirilmi cihazlarla haberleme etkin
klnyor.
Fakat burada deerlendirmeye alnmas gereken bir ey daha
var. Kablosuz haberleme gvenlik nlemlerini veya router
fiziksel katman filtrelemesini atlatan bir kt niyetli kullanc
sistemdeki verileri grebilir, deitirebilir ya da
haberlemeyi, dolayl olarak da kontrol mekanizmasn devre
d brakabilir. Bu gibi durumlar nlemek iin, alt kontrolc
ve ana kontrolc arasnda yetkilendirilmi sertifikasyona
dayanan zel sanal a (VPN) ve Secure Sockets Layer (SSL:

ekil 2. Haberleme A ve Gvenlii

tama
katman
gvenlii)
birlikte
kullanlmas
ngrlmtr. Bu yapda ana kontrolc ya da ara
kontrolcde VPN aktifletirilerek gerekli parametreler ve
ayarlar yapldktan sonra bir sertifika oluturulmaktadr. Bu
sertifika daha sonra dier kontrolcye yklenerek
yetkilendirme yaplmaktadr. Bylece ana kontrolc ve alt
kontrolc arasndaki haberlemesinde kablosuz haberleme
alsa bile SSL ve VPN sayesinde kablolu a gvenlie
alnm durumdadr.
Ana kontrolc ve HMI yazlm arasndaki kablolu
haberleme de yine zel sanal a (VPN) ve Secure Sockets
Layer (SSL: tama katman gvenlii) zm ile gvenlii
salanmtr. Bu zm, kontrolcden elde edilen sertifika
dosyasnn HMI i istasyonuna yklenerek gvenli sanal zel
a yaplandrmasna dayanmaktadr. Bu sayede ana kontrolc
ile i istasyonu arasndaki kablolu haberleme gvenlik altna
alnmtr.
Alt kontrolc ile saha cihazlar arasndaki kablosuz
haberlemede yine SSID Hiding (A adn gizleme), MAC
Filtering (Fiziksel adrese gre filtreleme) ve WPA2-PSK
(Yaym sinyali ifreleme) kullanlyor. Fakat bu ksm iinde
kablosuz gvenliin almas ya da saha tarafndaki a
geitlerine yetkisiz girilere sistemin onay vermemesi
asndan eitli gvenlik standartlarn destekleyen a
ynlendirme cihaz kullanlmtr. Bu sayede yalnzca kaytl
IP ve MAC adresine sahip cihazlar iletiim kurabilecekleri
gibi, bu fiziksel katman gvenliini alsa dahi, veriler alt
kontrolc ile saha cihazlar arasnda AES, DES, 3DES ile
gvenlik altna alnd iin, yetkisiz kiilerce okunan veriler
anlam tamayacaktr.
Tasarlanan gvenlik zmnn sistematik izimi ekil 2
deki gibidir.

3. zleme nsan Makine Arayz

3.1. Tanm ve Genel zellikler
nsan makine arayz, temel olarak veri depolama, anlk veri
izleme ve kontrol operasyonlar gerekletiren ounlukla da
bir i istasyonu zerine alan bir programdr. MMI, akll
ebekeler iin kritik aralardan biridir ve temel olarak
aadaki zellikleri gerekletirir [9]:

Sistemin anlk deiimlerini

deiimlere gre tepki vermek,

Sistemdeki kritik verileri depolayarak ileride sistemin

salkl genilemesi iin yaplacak planlamalara k
tutmak,

Sistem ierisindeki verileri tablo ve grafiksel olarak

grme imkn salamak,

ebekede meydana gelen istenmeyen bir durum iin

alarm vermek ve bu alarm veri tabannda saklamak,

Btn sistemi tek bir noktadan izleme ve kontrol

imkn salamak,

Sistemdeki akll cihazlardan gelen btn verileri

arivleme yeteneine sahip olmak ve herhangi bir
verinin herhangi bir zaman aralndaki deerlerine
eriebilmek,

gzlemleyip

bu

3.2. Sistem zm
Bu ksmda akll ebekelerde kullanlmak zere insan
makine arayz iin bir sistem zm anlatlmtr. Projede

insan makine arayz olarak nc parti bir HMI yazlm

kullanlmtr.

yedi adet olan bu menlerde kullanclardan e zamanl

olarak gelen verilerin deerleri, belirli bir zaman aralnda
arivlenmi verilerin grafiksel ve liste halinde grnm,
sistemde meydana gelen anormal durumlarn yerleri ve
eitleri gibi eitli gzlemler yaplabilmekte ve arivlenmi
verilere ulalabilmektedir.

4. Sonular

ekil 3. nsan Makine Arayz ana ekran

ekil 3 te insan makine arayz ana ekran gsterilmitir. Bu
ekran, projenin uygulanaca blgedeki elektriksel datm
emasnn ve trafo adlarnn birebir referans alnmas ile
oluturulmutur. eklide, OG/AG transformatrleri ana
fider zerinden beslenmekte ve her biri zerlerinde kendi
isimlerinin yer ald bir kutucuk olarak gsterilmektedir.
Sistemin uygulanaca iki okulu besleyen transformatrlerin
(ekilde byk kutucuk olarak gzken) zerine
tklandnda,
bu
transformatrn
haberletii
alt
kontrolclere ait bilgi ekranlar almakta ve seilen bir
kullancnn verileri e zamanl olarak grlebilmektedir.

ekil 4. nsan Makine Arayz bir kullanc (saha) ekran

ekil 4 te evirici ve bir akll saya barndran bir
kullancnn bilgi ekran gsterilmitir. Kullanc tarafna
kurulan paneller, eviriciler yardmyla ebekeyi beslemekte,
eviriciler de e zamanl olarak kontrol edilebilmektedir.
Transformatrn hemen nne yerletirilen akll saya ise
ebekenin frekansn, g faktrn, akm ve gerilimlerini,
toplam aktif ve reaktif glerini alt kontrolcye iletmektedir.
Kullanc ekrannn st ksmnda kullanclar ile ilgili eitli
bilgilere eriebileceimiz bir men bulunmaktadr. Toplamda

Akll ebeke sistemleri, e zamanl gzlem, ynetim, bilgi

depolama, elektrik ebekesinin gvenlii, hzl arza tespit ve
kendini onarma vb. fonksiyonlar asndan ele alndnda
kullanlacak haberleme sisteminin nemi daha iyi
anlalmaktadr. Bu makalede, bu gibi fonksiyonlarn salkl
bir ekilde almasna, yenilenebilir enerji kaynaklarnn
birok farkl noktadan ebekeye dhil edilmesine izin veren
bir haberleme sistemi zm sunulmutur. Haberlemede
kullanlan protokollerin tanmlamalar yaplm, ayrca
haberleme ann gvenlii iin de bir zm nerilmitir.
Akll ebekelerin izleme ve kontrol iin kullanlan rnek bir
MMI arayz gelitirilmitir. Sistemin gelitirilmeye ak bir
laboratuvar ilk rnei kurulup devreye alnmtr.

5. Kaynaklar
[1] Farhangi, Hassan The path of the smart grid, Power
and Energy Magazine, IEEE, Ocak-ubat 2010
[2] Wei, D. , Lu, Y. , Jafari M. , Skare, P. , Rohde, K. ,
Protecting Smart Grid Automation Systems Against
Cyberattacks, IEEE Transactions, Aralk 2011
[3] http://en.wikipedia.org/wiki/Modbus
[4] Modicon, Modicon Modbus Protocol Reference Guider,
1996.
[5] http://en.wikipedia.org/wiki/IEC_61850
[6] Mackiewicz, R. E., "Owerview of IEC 61850 and
Benefits", IEEE, 2006
[7] ahin, C. , Kahraman, . , Temiz, A. , Smiai, M.S. ,
Alramadan, F.Y. , Almutairi, S.S. ve Alshahrani, S. A
Smart Control System for PV Generation in LV
Distribution, The Saudi Arabia Smart Grid (SASG),
Suudi Arabistan, 2012
[8] Federal Office for Information Security, Protection
Profile for the Gateway of a Smart Metering System,
2011
[9] M. R. D. Zadeh, A. Hajimiragha, M. Adamiak, A.
Palizban, S. Allan, New Control and Automation
System for an Islanded Microgrid with Energy Storage
Systems, Innovative Smart Grid Technologies - Middle
East (ISGT Middle East), 2011 IEEE PES Conference
on, 2011