K thut trng v chm sc phong lan

1. Thit k vn
Nu trng lan kinh doanh cn thit k khung gin lan lm bng st chc chn,
m bo bn, chng gi bo. Gin che nh sng dng li mu xm hay xanh
en. Gin t chu lm bng st, gin treo lm bng tm vng hay st ng nc.
Xung quanh vn cn dng hng ro chn chc chn hay ro bng li B40
Thit k hng trng theo hng Bc Nam vung gc vi dng i ca nh
nng. Cc chu lan cn chn cng c kch thc, cng ging, cng tui, b tr
theo tng khu vc d chm sc. Nc ti phi sch, c rnh nc di dn
lan to kh hu mt cho vn lan. Nu trng lan chi trn lan can, mi
hin, sn thng cn ch rng tiu kh hu cc ni ny thng b kh nng do
nh hng ca cc kt cu b tng, mi tole xung quanh. Cn t thm cc
chu cnh khc nh cau, mai chiu thu, nguyt qu gim bt nh hng
ca cc yu t ny. Cn che bt nh sng mt tri, trnh nh nng chiu ton
b, nht l vo bui chiu.

2. Chn ging
Loi thch hp cho trng lan kinh doanh l Dendrobium, Phalaenopsis, Oncidium,
Vanda, Cattleya y l nhng loi ra hoa kho, p v bn cy, cho thu hoch
lin tc. Nu trng lan chi, gii tr nn trng Dendrobium, V n, H ip;
y l nhng loi d chm sc v ra hoa. C th nhn ging bng nui cy m
hay tch mm. iu kin mi trng nui cy m phong lan vi nhit 2227oC, cng nh sng thch hp, pH t 5-5,7. Kh trng m bng Starner 20
WP cy bng Clorox hoc Hipocloritcalci, b sung cc cht iu ha sinh trng.
C th tch mm t cc chu lan ln, mi phn 2-3 nhnh. Dng dao sc kh
trng bng cn, vt ct cn gn, sau ct bi vi vo vt ct cho nhanh lnh so.

3. Chun b gi th v chu
C th than g, x da, v lc lm gi th trng lan. Than g nung cn cht
khc, kch thc 1 x 2 x 3cm, than phi ngm, ra sch, phi kh. X da x cho
ti ngm khong 1 tun cho bt tanin v mn, phi kh. Mn da cng cn ra
sch phi kh. V da cht khc 1 x 2 x 3 cm x l bng nc vi 5%. Chu
trng bng nha hay t nung, kch c tu loi v tui.

4. K thut chuyn chu

Nu dng lan cy m th khi lan m t khong 4cm cn chuyn ra ngoi. Cy
m ra sch trn ming li hay r k trn chu nc gi mt cho cy con.
Giai on trng chung trn gin ly x da b xung quanh cy lan cy m, dng
dy thun cun li ri t ln gin. Sau khi trng trn gin c 6-7 thng th
chuyn sang chu nh. Khong 6 thng th chuyn sang chu ln. Sau mi ln
chuyn chu khong 1 tun mi c bn phn. Vic thay i chu cn ty kch
c ca cy, mc thi, h mc ru bm Nu trng lan chi, lan lu ngy
ra hoa t cn d lan ra khi chu, ct bt cc r gi v qu di, chuyn sang chu
mi, thay gi th mi, lan s sinh trng tt v ra hoa tr li.

5. Chm sc phong lan

Lan l cy trng d chm sc nu chng ta m bo c cc iu kin thun li
cho lan pht trin. Cc yu t quan trng nht i vi lan l nh sng, nc ti,
m, chu hay gi th v dinh dng.
Chiu sng:
Mt chiu sng nh hng rt ln ti qu trnh sinh trng, pht trin v ra
hoa ca lan. Thiu nng cy lan vn cao nhng nh v m yu, l mu xanh ti,
d b su bnh tn cng, cy t ny chi, kh ra hoa, hoa nh v ngn mu sc
khng ti, hoa nhanh tn. Tha nng lan thp cy, l vng c vt nhn v kh,
mp l c xu hng cp vo, d ra hoa sm khi cy cn nh nn hoa ngn, nh,
cy km pht trin. Nu nng gt qu l s b chy, kh dn ri cht.
Lan c yu cu khc nhau v mc chiu sng ty theo loi lan v tui cy. Lan
H ip (Phalaenopsis) t chu nng nht, c th chu c 30% nng, lan
Cattleya chu c 50% nng, lan Dendrobium hay Vanda l hp chu c 70%
nng, trong khi lan Vanda l di v B cp chu c ti 100% nng. Lan con t
0-12 thng ang trong giai on tng trng thn l ch cn chiu sng 50%, lan
nh t 12-18 thng cn chiu sng ti 70% v thi im kch thch ra hoa c th
cho chiu sng nhiu hn, thm ch b dn che chiu sng t nhin. Hng
chiu sng cng rt quan trng i vi lan. Lan t hng ng nhn nh nng
bui sng s tt hn nhiu so vi lan t hng Ty nhn nh nng bui chiu.
Chnh v vy nu trng lan trn sn thng hay ban cng pha Ty lan km pht
trin v t hoa. Khi trng lan cn b tr hng theo hng Bc Nam cy nhn
c nh sng phn b y nht.
Phn bn:
Dinh dng ng vai tr rt quan trng i vi lan. Khi lan y dinh dng cy
ti tt, ra nhiu hoa, hoa to p, bn trong khi thiu dinh dng lan ci cc,
km pht trin, khng hoc t c hoa. Lan cn 13 cht dinh dng khong, thuc
cc nhm a, trung v vi lng:

Dinh dng a lng gm m (N), Ln (P) v Kali (K).

Dinh dng trung lng gm Lu hunh (S), Magi (Mg) v Canxi (Ca).

Dinh dng vi lng gm St (Fe), Km (Zn), ng (Cu), Mangan (Mn), Bo

(B), Molypen (Mo) v Clo (Cl).

Thiu m, cy ci cc, t ra l, ra chi mi, l dn chuyn vng theo qui

lut l gi trc, l non sau, r mc ra nhiu nhng cn ci, cy kh ra
hoa.

Tha m, thn l xanh mt nhng mm yu, d ng v su bnh,

u r chuyn xm en, cy kh ra hoa.

Thiu ln, cy ci cc, l nh, ngn, chuyn xanh m, r khng trng

sng m chuyn mu xm en, khng ra hoa.

Tha ln cy thp, l dy, ra hoa sm nhng hoa ngn, nh v xu, cy

mt sc rt nhanh sau ra hoa v kh phc hi. Tha ln thng dn n
thiu Km, St v Mangan.

Thiu kali, cy km pht trin, l gi vng dn t hai mp l v chp l

sau lan dn vo trong, l i khi b xon li, cy mm yu d b su bnh
tn cng, cy chm ra hoa, hoa nh, mu khng sc ti v d b dp nt.

Tha kali, thn l khng m mng, l nh. Tha kali d dn n thiu

magi v can xi.

Thiu lu hunh, l non chuyn vng nht, cy ci cc, km pht trin,

sinh trng ca chi b hn ch, s hoa gim.

Thiu magi, thn l o ut, xut hin di mu vng phn tht ca cc

l gi trong khi hai bn gn chnh vn cn xanh do dip lc t hnh thnh
khng y , cy d b su bnh v kh n hoa.

Thiu canxi, cy km pht trin, r nh v ngn, thn mm, l nh, cy

yu d b ng v su bnh tn cng.

Thiu km, xut hin cc m nh ri rc hay cc vt sc mu vng nht

ch yu trn cc l trng thnh, cc l non tr nn ngn, hp v mc
st nhau, cc t mt ngn ngn li, cy thp, rt kh ra hoa.

Thiu ng, xut hin cc m mu vng v qun phin l, u l

chuyn trng, s hoa hnh thnh t b hn ch, cy yu d b nm tn
cng.

Thiu st, cc l non chuyn a vng sau tr nn trng nht, cy ci cc,

t hoa v d b su bnh tn cng.

Thiu mangan, a vng gia cc gn ca l non, c trng bi s xut

hin cc m vng v hoi t, cc m ny xut hin t cung l non sau
lan ra c l, cy ci cc, chm pht trin.

Thiu bo, l dy, i khi b cong ln v dn, cy ci cc, d b cht kh

nh sinh trng, r ci cc s n t, hoa d b b rng, khng thm v
nhanh tn.

Thiu molypden, xut hin m vng gia cc gn ca nhng l di,

nu thiu nng, cc m ny lan rng v kh, mp l cng kh dn, cy
km pht trin.

Thiu clo, xut hin cc vt a vng trn cc l trng thnh sau chuyn
mu ng thau, cy ci cc, km pht trin.

Lan rt cn phn bn nhng khng chu c nng dinh dng cao, v vy

bn phn cho lan phi thc hin thng xuyn v tt nht l bng cch phun qua
l. Phn bn cho lan phi cha y cc cht dinh dng a, trung v vi lng
vi thnh phn v t l ph hp vi tng thi k sinh trng v pht trin ca

cy. Nguyn tc chung l lan trong thi k sinh trng thn l mnh cn m
cao, ln v kali thp, trc khi ra hoa cn ln v kali cao, m thp trong khi lan
n hoa cn kali cao, ln v m thp hn.
Phn bn thch hp cho cc thi k ny l u Tru 501, 701 v 901, y l loi
phn c y v cn i a, trung, vi lng v cc cht iu ha sinh trng.
Nng v liu lng phun ty thuc tui v thi k pht trin nh sau:

Lan mi trng 0-6 thng hoc lan mi ra chi non sau ct hoa: Phun phn
bn l u Tru 501 (30-15-10) nng 500 ppm (0,5 g/lt). Giai on
trc 3 thng phun nh k 3 ngy/ln, t 3-6 thng nh k 7 ngy/ln.

Lan mi trng 6-12 thng hay lan c c chi mi ang pht trin mnh:
Phun phn bn l u Tru 501 (30-15-10) nng 2.000 ppm (2g/lt),
nh k 7 ngy/ln.

Lan mi trng 12-18 thng hay lan c c chi thnh thc chun b ra
hoa: Phun phn bn l u Tru 701 (10-30-20) nng 3.000 ppm
(3g/lt), nh k 7 ngy/ln. Giai on ny cn gim nc ti v b bt
mt gin che nng mc chiu sng nhm kch thch ra hoa.

Khi vi hoa xut hin: Phun phn bn l u Tru 901 (15-20-25) nng
2.000 ppm (2g/lt) nhm thc hoa n to, p, gi hoa lu tn.

Ti nc:
Lan rt cn nc cho qu trnh sinh trng pht trin. Nu thiu nc cy s kh
ho, gi hnh teo li, l rng nhng khng cht, n c th trc khi n hoa. Tha
nc, cy d b thi t nht l vi cc ging lan c l ng mc st nhau. Qu
nhiu nc r c rong ru v nm bnh pht trin mnh. Nc ti cho lan khng
qu mn, phn v clor di ngng cho php, pH 5,6. Ch ti nc m, nn
ti vo sng sm hay chiu mt, trnh ti bui tra khi tri ang nng nng.
Sau nhng trn ma bt thng, nht l ma u ma cn ti li ngay ra
bt cc cht cn ng li trn thn l.
Phng tr su bnh:
Lan l cy cng d b su bnh, nht l trong iu kin chm sc km, iu kin
mi trng khng thun li. Ty theo tng loi su bnh m dng cc loi thuc
thch hp. Liu lng v nng phun cn theo ng hng dn trn bao b sn
phm. Nu lan b cc loi su hi thn l c th dng cc thuc cha hot cht
Fenitrothion, Trichlorfon nh Ofatox 400EC, hot cht Cartap nh Patox 95SP hay
Captafon, Captan hoc Actara 25WG. Lan b rp sp, rp trng, ry mm dng
Supracid 40ED/ND, Suprathion 40EC, Bitox 40EC hay Ofatox 400EC. Lan b nm,
vi khun hay virus gy nn tnh trng chy l tng m, vt chy lan trn dn,
bnh thi r dng Zinep, Starner 20 WP hay Benomyl.

Cch ti nc cho lan

Lun lun nh rng nu khng ti trong vng mt thng cy lan ch b khng li ch khng
cht, ngc li nu ti hng ngy s b thi r v cht. trong rng ni c khi my thng
ma lin lin m lan vn khng sao v bm vo cnh cy cho nn r khng b ng nc nh
trng trong chu, v nu khng ma lan c thng lan vn ti tt v m rt cao.
Vy bao nhiu lu chng ta ti mt ln? Mi tun mt ln hay hai ln? Mt tun hay hai
tun mt ln? Vn ny ty theo kinh nghim v ph thuc vo nhng iu kin di dy:
1. Thi im vo ma h hay ma ng? Nhit cao hay thp?
2. Ni lan trong ch rp mt hay ngoi nng? ch gi nhiu hay t?
3. Chu bng t hay chu nha? Chu to hay chu nh?
4. Vt liu trng lan dng v cy, , r cy (tree fern) hay ru (sphagnum moss)?
5. Loi lan no? bi v Cattleya cn phi kh ri mi ti, cn Paphiopedilum lc no
cng phi m t. Cy ln hay cy nh?
6. Cch ti ra sao? Ti tht m hay ti s qua?
Nghe qua dng nh kh hiu, tuy nhin c mt li khuyn tng qut: Khi cy mc mnh ra
nhiu r ti nhiu, khi cy ngng tng trng bt ti. Theo kinh nghim vo ma h cy
ang mc mnh r ra nhiu, trung bnh mi tun hay 3-4 ngy mt ln cho tt cc loi lan,
ngoi tr Cymbidium, Paphiopedilum, Odontoglossum, Miltonia lc no cng phi m t
cho nn c th ti 2 ngy mt ln, ring loi Vanda mi ngy 2-3 ln. Ma thu cy ngng
tng trng, bt ti i khong tun mt ln, ma ng 10-15 ngy mt ln ngoi tr
Dendrobium mi thng 1 ln hoc khng cn ti t thng 11 nh loi Dendrobium nobile
chng hn.

Ti bao nhiu nc cho lan th ?

Ma h ti thiu, mi thng mt ln ti i, ti li cho tht sng nc cho ngm vo trong
v cy, hay vt liu trng lan v x cho sch nhng cht mui c sn trong nc v
phn bn. Vo ma thu nn ti thm vi Epson Salt theo ch dn di. Lan trng trn cc
khc cy (mounted) cn ngm vo nuc 15 pht mi tun, nhng nh phi thay nc nhiu
ln, v mi ln nhng cy khc vo s nc khng cn sch v d nhim bnh.
Lan trng trong chu t mau kh nc hn trong chu nha. Chu ln hay cy ln ti tha
hn chu nh v cy nh.

Nn ti nc cho lan bng nc g?

Nc lc, nc my, nc ma, nc ging hay nc trong h bi, h c? Nc ma tt
nht, nc lc Reverse Osmosis (ROS) hay nc ct (Distilled) u tt nhng qu tn km,
nc lc qua bnh Deironized tt nhng cng hi tn tin. Khng nn dng nc h bi v c
nhiu Chlorine.

Nc my, nc h c v nuc ging c t cn ch s di 300ppm (Part per million) hay

TDS (total dissolved salt) tt, di 500ppm tm c, trn 700ppm khng nn dng d ti
lan. Nc my mi vng khc nhau v c pha thm nc ging nhiu hay t. Mun bit
ch s ny hy hi cng ty cung cp nuc hoc ly mu nh tim nc lc o h.
Mt vi loi lan nh: Disa i hi phi ni bng nc ma, nc lc ROS hay nuc ct.
Mt vi loi khc nh: Draculla, Masdevalia v.v... cng i hi nc kh tinh khit.
Ngoi vn cn trong nc cn c vn ch s nng pH, t 4.0 n 8.0 u c th ti
lan c. Nhng nu trn 8.0 hay di 4.0 s lm cho phn bn b v hiu qu.
Ma h nn ti nc nn ti vo bui sng sm hoc bui chiu gn ti, khng kh mt m
s gip cho r cy mc mnh. Cc ma khc nn ti vo bui sng cho l cy c kh
vo bui ti khi nhit xung thp, trnh cc bnh tt d pht sinh trong mi trng lnh v
t t. Loi lan H Dip Phalaenopsis chng hn nu ng nc trn l non vo ban m s
bi thi ngn v cht.
Ti qu thng xuyn lm cho r lc no cng t khng ht c dng kh nui cy v
lm cho vt liu nui cy chng b mc. L cy b vng v nhn nheo, r mm v ng mu
nu l du hiu ti qu nhiu. Trng hp ny ct b r thi, rc bt Sulfur (dim sinh) ri
cho vo ti nylon ct cht li, ch cho r mc khong 2 phn s trng li.
Ti qu t s lm cho r khng mc su xung c, mui s ng li trong cht liu trng
cy lm cho r b kh, tr nn mu xm d gy. Thy l non Oncidium, Miltonia hay bt c
loi no c l di b chun xp li hay i thnh mu xm l du hiu ti khng nc.

Chm sc lan Ngc im (ai Chu,

Nghinh Xun)
Loi ny c nhiu tn gi khc nhau, min Nam gi l Ngc im, min Trung gi l Nghinh
Xun, cn min Bc l ai Chu. y l loi lan rng c nhiu Vit Nam, c bit l cc
vng nng. Khi trng, bn nn hiu v tun th nhng iu sau.
bn hoa: 20 - 35 ngy.
Thi gian n hoa: Tt Nguyn n hng nm, tr nhng nm nhun th cy n sm hn.
nh sng: Trnh nh sng trc tip v d lm cy b chy l.
Nhit : pht trin tt nht l 26 - 30 C.
m: 40 - 70%.

Nn ti nc 1 ln/ngy, thng l vo bui

sng v chiu mt gi cho cy c m
thch hp. Khi thi tit chuyn lnh t ngt
th khng nn ti ngay m cch 1 - 2 ngy
sau cho cy thch hp vi mi trng mi.
C 7 ngy th ti phn mt ln vi liu lng
quy nh vo lc sng sm hoc chiu mt.
Nn ti qua nc mt ln, sau 10-15 pht
th ti phn cy hp th tt hn.
Vi cy lan con hoc cy mi ghp nn dng
phn NPK: 30-10-10. Lan trng thnh dng
NPK: 20-20-20. Khi thy cy nh hoa th dng
NPK: 6-30-30 cho hoa mp hn, bn v
ti hn.
Hng thng nn phun thuc phng su bnh,
nm.
Ch : Ma ng, nu nhit di 15 C,
cy khng pht trin, n s b hng, v vy cn
chuyn cy n ch m hn hoc c bin php
che chn.

KH TRNG

Ti sao ta phi kh trng v trong trong trng hp no?

Trng hp thng thng nht l dng ko ct l hoc dng dao
x lan ra thnh nhiu nhnh.
Trc khi ct, ta cn phi kh trng chic ko hay con dao v y l
ngun bnh i t cy ny sang cy khc. V vy mi khi ct hay x
cho cy khc, trc ht ta cn phi kh trng cho dao, ko.
Cch bo m nht l h dao, ko trn la khong mt pht. C th dng la bp gas hay
bng chic n x bng gas. Trc khi h nng dao, ko cn phi chi sch nha cy hay
nhng s hay mnh vn bm vo dao, ko.
C ngi dng li lam co ru mi cho mi ln ct xong ri vt b.
C ngi dng thuc ty Chlorox (Eau de javel) 50% lau dao, ko nhng cch ny lm
cho dao ko chng b r xt.
Ct x xong ri chng ta cn phi kh trng vt ct trnh cho vi trng hay nm xm nhp
vo cy lan.
Trn th trng c rt nhiu th thuc kh trng, xin lit k mt vi th thng dng nht:
Cinnamon Powder Bt Qu
Nhiu ngi ni rng bt qu rt tt cho vic kh trng, kh nm cho nhng cy lan khi b
bnh. Nhng cng c ngi ni rng bt qu chng c cng hiu cht no c.
C nhiu iu cn phi xem xt li, thc s bt qu ch dng kh trng, kh nm khi ct
cy hay ct l hay cy c mt vi m nh. Khi cy phi hi t bt qu dnh vo vt
ct. Khng nn rc bt qu vo chu v c th lm cht cy.
Phn khc, c nhiu th qu: th cay nng, th ch hi cay. Hn na nu qu lu, bt qu
mt ht mi, khng cn cng hiu na
Nhng bt qu khng th dng nh l mt th thuc cha cy b bnh do vi trng hay do
nm m phi dng thuc mnh hn nh Daconil, Benomyl v.v... Ngay c nhng th thuc
ny khi pha vi nc, 2 tun l sau hiu qu cng gim bt.
Hydrogen Peroxide (H202)
Th nc si bt ny khng mi v v cng khng c mu sc l mt cht cng toan (acid)
lng. Ngoi cng dng ty sch cn c tnh cch st trng thng c bn vi nng
3% vi 97% nc l sc ming, hoc 30-35% dng kh trng.
Chng ta c th pha 60 ml th 3% v 60 gr ng ct vi 1 lt nc phun vo cy. Nhng
nu mun st trng cho dao ko cn nhng vo cht 30-35% trong vng 1-2 pht.
Chlorine Thuc ty

Chorine, tn thng mi l Clorox, mt ha cht vi dng dit trng trong nc ung, ty

trng giy, vi hay dng git su b v nhiu cng dng khc na. Ngi ta thng dng
Chlorox 30-50 % st trng cc vt ct trn l hay trn thn cy lan. Ngoi ra khi thay chu
nn dng 20% chlorox ngm cc chu c hay chu mi qua m dit tr mm bnh. Nn
nh Chlorox rt d bay hi, cho nn khi dng xong nn y nt cho kn. Nu pha vi nc
ch c cng hiu trong vng mt tun l.
Sulfur Dim Sinh
T 3000 nm trc ngi ta bit Sulfur hay l dim sinh hay Lu hong dit trng v
dit nm. Dim sinh c tn ra thnh bt nh hay trn cht dnh khc hay pha vi nc
dit tr cc bnh nm trn l lan. Lu l nu nhit trn 90F hay 32 C khng nn phun
thuc c Dim sinh. Ngoi ra khng nn pha trn dim sinh vi cc thuc dit trng khc v
s gy ra phn ng ha hc.
Physan 20
Khi ct l hay thn cy lan nn phun nc c pha
Physan 20 vi liu lng 1 tha sp cho 4 lt nc.

Dit Bnh
Xin lu trn y ch l nhng cht dit trng cho cc vt ct trn cy lan. Nu cy lan
b vi trng xm nhp mun cha tr phi dng nhng th thuc khc mi c hiu qu.
Mun dit bnh c 2 phng cch: Phng Nga v Cha bnh.
Mun phng nga chng ta phi gn gi cho cy c:
Thong gi khng nn cy vo ch kn gi, cy phi xa, ng l chm vo nhau.
Khng nng qu v khng lnh qu.
m phi trn 40% v khng qu 80%
Khng nn ti nc vo nhng ngy lnh di 55F hay 13C m khng c nng.
Khng nn ti qu thng xuyn m phi i cho vt liu trng lan gn kh ri mi ti.
Khng nn ngm nhiu cy cng trong mt chu nc.
Nu thy c du hiu b bnh nn tm cch cha ngay.
Phun thuc dit trng mi thng 1 ln, dit nm vo khi tri lnh m li m t hay khi c
du hiu.
Lan thng hay b 4 chng bnh: Thi l (bacterial leaf rot) Thi r (bacterial root rot) v
Thi ngn (Crown rot). Nm (fungus)
Thi l
Khi l b thi, thng c du hiu mt vt c th l m hay nht hn mu ca l cy. L cy
ch thng mm nhn, c mi v c th loang to ra. Ly dao hay ko sc tt hn c l ly
li lam ct b lui vo pha trong ch thi chng 2 phn hay ct b hn chic l. Dao hay ko
cn phi kh trng trc v sau khi ct phng bnh ly lan sang cy khc. Vt ct cn
c kh trng nh ni trn. Sau cy ch thong gi v phun thuc Physan 20.
Pha 1 tha sp vi 4 lt nc.
Thi ngn
Bnh thi ngn cng ging nh thi l nhng mc rng ln hn v trm trng hn.
Ngn cy cn phi ct b ging nh bnh thi l. Vo ma Xun nhng mm non ca lan
Cymbgidium, Cattleya v Dendodrobium v ngn cy Vanda, Renanthera, Phalaenopsis
thng hay b thi v nc ng qua m v.v... Ta phi ct ti khi no khng cn vt en
trong thn cy. Ly cy ra khi chu, ra sch ri ngm cy trong 4 lt nc c pha mt tha
sp Physan 20 trong 15-20 pht. Trng li vi vt liu mi ngm trong nc c cht st
trng. V vo ni rp mt v thong gi.
Thi r
Khi b thi r, cy lan khng ht c nc cho nn l b nhn nheo. Cn phi ct b ht r
thi, ra sch ri ngm ton cy vo nc c Physan 20 nh trn. Sau hi kh ri cho
vo bao nylon, ct kn li v vo ch rp mt. Khi no thy cy ra r mi di chng 2
phn em ra trng li vi vt liu mi nh ni trn.
Nm
Khi b nhim nm lan thng c nhng chm nh mu en hay mu nu trn l v l cy tr

thnh mu vng. Thot u mt di l sau hin ln mt trn ri dn dn loang to ra.

Phi ct mt phn hay ton th chic l v phun thuc nh b b thi l.
Lu
Khi cy b bnh, nn vt b nhng vt liu trng lan v ngay c nhng chu v que cc gi
cy.
Cch 7-10 ngy phi phun thuc dit tr mm bnh, lin tip trong thi gian 1 thng.
Ngoi Physan 20 ra chng ta c th dng (Daconil) Garden Disease Control Stop and
Prevents over 130 diseases do hng Ortho ch to vi liu lng 2
tha c ph cho 4 lt nc. Nhng thuc ny li nhng vt trng
trn l phi mt thi gian mi ra sch c.

m l s lng hi nc trong khng kh tnh theo phn trm trong mt thc khi. Khi
ma nhiu hay khi c sng m l lc m ln cao. Khi m ln cao ta cm thy nng
nc hn. Thng thng vo ban m m s ln cao hn ban ngy.
m thc l ti cn cho vic nui trng hoa lan. i vi cy c v nht l loi lan li cng
cn nhiu m cho hoa v l khi b mt nc nu khng kh qu kh ro. Nhng quc gia
thuc min nhit i nh Vit Nam, Thi lan, Lo, Nam M chu v.v... ma nhiu li c rng
cy rm rp cho nn ni y m lc no cng cao, khc hn vi nhng vng sa mc kh
cn.
Phn ln cc loi lan a thch m t 50-80%, vi m nh vy lan s mc mnh, ra hoa
nhiu. Vo ma h kh hu nng nc v kh cho nn m ban ngy xung thp hn l ban
m.
m thp s lm cho chi hoa b kt trong v bao lm cho n hoa b vn vo v bin dng.
Nu xung qu thp s lm cho n hoa b kh nc v thui cht, mm non s b queo qut v
l non b chun xp li. Trng hp ny thng xy ra cho nhng loi Miltonia v Oncidium.
Nu tnh trng ny ko di, thn cy nh Dendrobium, Cattleya v.v... b teo tp li, l b nhn
nheo v rng dn dn ri cht nu m khng gia tng.
Nn nh rng m trong nh rt thp ch vo khong 10-20%, nu ma ng, ca knh
ng kn li dng l si m nh li tri thm, c mn gi hay vo ma h li m my lnh
m c khi ch cn 5-10%. Vi m nh vy lan s khng sng c, cng v vy khi
mang lan bn ngoi vo trong nh, lan d b thui n v m thay i t ngt v qu
chnh lch.

Trong trng hp ny ta nn gia tng m bng cch:

Dng nhng khay nc trong b si ri chu lan ln trn. Nn nh khng bao gi
y chu ngm trong nc, nh vy r lan s b thi.
Dng nhng khay c bn sn trn th trng hoc dng phn nha hay g ri chu lan
ln trn.
Phun sng vi bnh nc, trnh phun vo hoa v l non.
nhiu cy gn nhau cng lm cho tng hi m.
Ti nc xung nn t.
Dng
nhng dng
c lm tng
thm hi
m.

Nn nh rng khng th tng hi m bng cch ti qu thng xuyn, nu r lan lun lun
t sng s bi h thi.
Thong gi cng l iu quan trng khng km. Ngoi tri khng kh lun lun chuyn ng
mang khng kh mi trong lnh cho cy v lm gim nhit . Nhng nu cy trong gc
kt khng thong gi m m li cao lm cho khng kh t tng, ngt ngt cy d b bnh.
Do cn cy ni thong gi v khng nn qu gn nhau. Nu trng lan trong nh
nn c mt chic qut nh, loi xoay chuyn c, khng nn dng th qut ch thi thng ra
pha trc. Ngc li nu gi qu mnh m m li qu thp, cy s bi kh cn v lm cho
u l b chy en ging nh hin tng ca vic bn qu nhiu phn.

Nhiu ngi hi lm sao cho lan n quanh nm? Lm sao cho hoa n ng vo Tt Nguyn
n?
Chng ta nn bit rng hu ht hoa lan mi nm ch n hoa mt ln vo mt ma no ,
ngoi tr mt vi ging nh Ascocenda hay Vanda c th n hoa 2-3 ln trong mt nm.
Mun lan n ng vo Tt Nguyn n, ta phi chn mt s lan n hoa vo dp ny. Nhng
nn nh lan c th n sm hay mun 1-2 thng ty theo thi tit nng hay lnh, ngoi tr
chng ta nui trong nh knh c th iu ha nhit , nh sng, m theo mun.
Do nu trng ngoi tri m mun c hoa lan n quanh nm phi c s tnh ton v hiu
bit cn c vo nhng im sau:
1. La ging lan n vo nhng ma nht nh.
2. Chn nhng ging hoa lu tn.
3. Nui trng ng cch.
La chn ging lan
a s n hoa vo ma Xun nh Cymbidium, Dendrobium, vo ma H nh Stanhopea hay
ma Thu nh Paphiopedilum.
Nhiu cy tuy cng mt loi nhng li n hoa vo thi im khc nhau nh Phalaenopsis hay
Epidendrum hay Cattleya.
C nhng ging lan n bt c vo thi im no trong nm nh Brassavola nodosa,
Epidendrum ibaguense hay Epidendrum radicans. Phn ng l nhng cy lai ging nhiu
ln nh: Phalaenopsis, Cattleya. Epicat. v.v... cho nn s ra hoa bt c khi no cy ln.
V vy mun c hoa n quanh nm, chng ta phi la chn ging lan:
Chia theo ma hoa n vo Xun, H, Thu ng.

 Sau chng phi xem loi lan hay ging lan no thch hp vi ni chng ta ang . Lp
mt bn lit k ri s mua lan.
Khi mua nn hi ngi bn v ma hoa n, tt hn ht l nn c mt cun sch c ni v
ma n hoa. Thng thng khi ta mua cy c hoa vo thng no, sang nm s n hoa vo
thng .
Chn nhng ging hoa lu tn.
Hoa lan, thng thng s tn trong khong 2 tun l, nhng c ty thuc vo nhit . Nu
qu nng s sm tn v nu lnh xung khong 50F
hay 10C s lu tn hn.

Paphiopedilum
henryanum

Blc Morning glory

Cymbidium, Renanthera hoa tn trong khong 8-10 tun
Phalaenopsis c khi 10-12 tun mi tn v hoa n lin
tip ti 3-4 thng.
Dendrobium lai ging mu xanh tm t 8-10 tun.
Cattleya t 2-4 tun ty theo ging.
Paphiopedilum t 4-8 tun.
Psychopsis t 3-4 tun v n lin tip trong my thng
lin.
Vanda, Mokara t 3-6 tun.
Nn nh, nhng ging no c cnh hoa dy s lu tn hn
nhng ging c cnh hoa mng.

Dendrobium Lee chong blue

c bit cy Grammatophyllum multiflorum hoa phi 8-9 thng mi tn. Ngc li Sobralia
v Stanhopea ch 2-3 ngy l tn nhng c nhiu d hoa hay n lin tip cho nn c khi c
thng mi ht hoa.
Nui trng ng cch.
Nu khng nui trng ng cch lan s khng ra hoa, hoc hoa s khng nhiu, khng p.
V vy cn phi cung ng cho lan nhng iu kin nui trng thch hp:
nh sng nu thiu, cy s yu ui v s khng ra hoa. Nu qu nng cy s ci cc, vng
a, hoa nh v t.

Stanhopea jenishii

Dendrobium wardianum
Nu qu nng hay qu lnh cy s khng pht trin v cht dn.

 Nu khng c s cch bit gia nhit ban ngy v ban m khong 15F hay 8C lan s
khng ra hoa.
Nhiu ging Cymbidium, Dendrobium hay Paphiopedilum nu ban m khng lnh xung
50F hay 10C khong 3-4 tun l cng khng ra hoa.
Dendrobium, Rhynchostylis nu ti nhiu nc vo Thu-ng s khng c hoa hoc rt t.
Nhiu ging nh Ascocenda, Vanda, Mokara cn nhiu nh sng v phn bn mi ra hoa.
Tri li nhiu phn bn cy s cht nh Disa, Masdevallia chng hn.
Ni tm li khi mun lan ra hoa quanh nm, chng ta cn phi nghin cu k cng mi c kt
qu m mn.

Vi nhng pht minh v k thut khoa hc mi m, chuyn nhn ging hoa lan khng cn
phm vi ct cnh, tch nhnh hay gieo ht theo phng thc c xa khi c khi khng na.
Trong phm vi bi ny chng ti xin ch trnh by vic nhn ging mt cch tng qut
chng ta c mt nim chung. Nu mun hiu r ngn ngnh cn phi tm hiu k cng hn
hay ni cch khc l phi theo mt lp hun luyn chuyn ngnh.
Mi cc bn hy cng chng ti s xem li bt u, t d n kh.
TCH NHNH
Nhiu ging lan mi nm mc thm vi ba nhnh mi. Sau vi nm cy lan tr thnh mt
khm ln c 9-10 nhnh. Nhng nhnh gi nu li ch l chic bu cha nc ch khng
ra hoa v cng khng mc cy non na. li ch thm cht ch, nhng nu tch ri ra,
nhng nhnh gi v l do sinh tn s mc cy non. Khi tch ra, chng ta cn phi c t 3-5
nhnh. Nu ch c 1-2 nhnh cy c th cht v khng sc, nhng nhnh non d c mc ra
cng kh lng c hoa c.
Khi tch nhnh nn dng dao ko kh trng v phun thuc st trng vo cc vt ct hay
nhng ch b phm. Thi gian tch nhnh tt nht l sau khi hoa tn hay trong ma h.
Khng nn tch vo cui ma thu hay ma
ng.
C GI
Khi tch ra, nhng c
ga ca cc ging lan
nh Cymbidium,
Oncidium, Encyclia,
Stanhopea v.v... ng
nn vt i, v nhng
c ny thng mc ra
cy non. Cn phi ct
b r thi, l gi ri
vo ch rp mt, thnh
thong phun nc cho
c khi kh ho.
Khong vi thng sau
cc c ny s mc cy
non, i khi cy mc
r khong 4-5 cm hy
em ra trng.
TCH CY CON
Nhng loi nh

Phalaenopsis hay Dendrobium thng mc

cy non (keiki) sau khi hoa tn. Khi
chng ta vn ti bn cho cy m nh
thng. Khi cy non ra r di khong 4-5
cm s dng dao ko kh trng tch ra v
em trng vi nhng vt liu c nh.
CT KHC
Chng ta cng c th nhn ging bng cch
ct khc cnh hoa hay thn cy nh sau:

Phalaenopsis
L mt loi lan thn n, t khi mc cy con
gc, nhng li hay mc cy con trn t ca
cnh hoa. C 3 cch nhn ging:
1. Khi bng hoa u tin va n, pha di c 2-3
t khng c hoa nhng c chic v bc. Dng
dao hay tm nhn tch v ny ra, trnh phm n
mm bn trong, bi thuc mc cy non (keiki
paste) c cht Cytokinin gi bn khong 4-5$
USD vo mm . Khi hoa tn hy ct pha trn
i. Vi thng sau s mc cy con, khi cy con ra
r di 4-5 cm, ct ra v em trng
2. Khi hoa tn ht, ct cnh hoa st n tn gc
ri cm vo trong ly nc c pha phn bn 3010-10 rt long 1/4 tha c ph cho 4 lt nc v
lu lu li thay nc mt ln. C ngi dng
nc da (coconut milk) thay cho nc lnh,
nhng cch ny d b nhim trng hay nhim nm
cho nn cn phi cho vi git Physan 20 hay
Peroxide hydrogen vo. ni rp mt vi
nhit t 75-80F hay 25C tr ln, vi thng
sau s mc cy non cc t.
3. Ct cc t di bng hoa u tin (nhng
t khng c hoa) mi u cha ra khong 2-3
cm, ngm vo nc st trng trong vng 20 pht
ri b vo trong mt chic bnh bt kn lai v
nh trn.
Dendrobium, Phaius
Khi hoa tn, ct thn cy ra tng khc nh trn
hay nguyn cy, ngm vo nc c pha cht

st trng ri t ln khay c ru sphagnum moss.

vo ch rp mt v m nh trn, vi thng sau
s mc cy con. Xin xem chi tit trong bi "Nhn
ging ng Lan".
Aerides, Ascocenda, Arachnis, Renathera,
Vanda, Staurochilus v.v...
Nhng cy lan thuc cc loi k trn thng mc
qu di v mt i khi li b thi ngn hay thi
gc nht l Ascocenda v Vanda. Trng hp ny
nu khng ct ra v kp cha tr cy s cht.
Khi cy lan mc qu di, c th ct ra lm nhiu
on theo nh hnh bn, mi on cn ti thiu
phi c t 3-5 t v 2-3 r, gc cy cng vy.
Sau bi thuc st trng vo 2 u, c th dng
vi n tru thay th.
Nu cy b thi ngn, hay thi gc, dng dao tht
sc kh trng thn cy khng b dp. Ct
cho ti khi no khng cn thy chm en trong
li v phi ct thm vo chng 3 cm na, bi
thuc st trng v vo ch mt v m mi
ngy phun nc mt ln, nhnh mi v r mi s
mc ra.

TH PHN
Nu ch mun thu phn (hand pollination) hay lai ging mt vi cy nh Cymbidium,
Cattleya chng ta c th thc hnh trong mt vi pht, nhng nu mun c hoa p chng ta
cn phi nghin cu k cng. Bi v khi th phn gia nhng bng hoa cng mt cy hay vi
2 cy khc nhau. Th d ta khi lai cy hoa vng vi cy hoa tng s l c mu cam nhng
kt qu khng nh mun bi v nhng cy cha v cy m c khi lai ging nhiu ln. Ch
c nhng ging lan nguyn thy mi gi c nguyn tnh mt phn no.
Xin xem chi tit trong bi "Cch th phn Hoa lan" trong mc "Cch Trng Lan"
GIEO HT
Nhn ging bng cch gieo ht (seedling) gm c 3 iu chnh yu:
1. Thi im ly ht, c ging phi ly ht khi qu lan cn xanh, c ging li phi khi qu
chin. Thi gian khong t 50 ngy cho ti 260 ngy, tri lan c th cho t vi chc cho n
trn na triu ht.
2. Vic trng lan t ht hay trng lan trong ng nghim khng phi l d dng, cn phi c
nhng dng c v nhiu ln kinh nghim. Vn chnh l phi kh trng kh nm trc khi

geo ht.
3. Thi gian t khi mc ra t ht cho ti khi ra hoa khong t 2 nm nh Phalaenopsis v 910 nm cho Dendrobium speciosum.
Xin xem bi "Cch Gieo Ht Hoa Lan"
CY M (mericlone)
Cy m l k thut nhn ging nhanh chng v hu hiu nht. Ngi ta c th cy mt lot ra
hng ngn hay hng trm ngn cy lan nh vi c tnh y ht nh cy lan m.
Nhng cy lan nh ny c ly ra t t bo ca l, r nhng phn ln t li ca cc mm
non mi mc. Thng thng ngi ta ct thnh 20 mnh nh, sau c b vo trong mt
dung dch c bit ri cho vo my lc chm chp xoay vng hoc nghing sang bn phi ri
bn tri, cho cc mnh ny ch ln ln v khng ra l hay ra r.
Sau li ct ra thnh 300- 400 mnh ri tip tc nh vy cho ti 7000-8000 mnh nh hay
nhiu hn na. Cui cng ngi ta cho vo nhng chai (Flask) cho cy mc ln nh gieo
t ht.
L tt nhin cng vic ny phi do nhng nh chuyn mn vi dng c c bit mi bo m
kt qu.
Nu cc bn mun nhn ging hy chu kh c k hiu bt tng tn v phng php,
k thut, dng c v.v... khng n ni hon ton tht bi.
Chc cc bn may mn.

Vn lan ca chng ta thng hay b nn rui trng. Nht l ch lan li gn nhng cy

cam, cy bi, dm bt, c chua, ta t chng hn lai cng d bi nn rui trng.
Rui trng l mt loi cn trng nh c cnh (Hemiptera: Aleyrodidae). Loi rui ny gm
khong 1500 ging khc nhau. Thn thng c phn v sp bao che, li hay bm vo mt sau
ca l cho nn kh lng dit tr.
Rui sinh sn mau l, ch trong mt thi gian ngn chng lan trn khp vn. Nhng con

ri con t khi va mi n gy ra nhiu vn :

Chng ht nha lm cho cy b a l v lm cho cy b nhim trng nhim nm.
Chng lc no cng i cho nn cy khng cn nha nui cy gi ln cy non.
Chng tit ra mt cht mt, dn ng mang kin v rp n.
Sau khi c cnh chng di chuyn sang mt cy khc bt k l ging cy no.
Trong s cc cy lan, rui trng thch nhng loi c l ln v mm nh Catassetum, Calanthe,
Chysis, Phaius v.v... v rui trng l k truyn bnh v vi rt t cy ny sang cy khc.
Mun dit tr nn rui trng, chng ta c 2 cch: Phun thuc v dng by.
1. Chng ta c th phun vi loi thuc t c nht nh: x phng dit trng (Insecticide soap,
Safe soap) hoc vi Malathion 50 hay Diazinon. Nhng phi phun lin tip 4 ln mi ln
cch nhau mt tun l, v thuc khng dit c u trng
trong v trng.

2. Cch th 2 tuy km hiu qu hn nhng c th phng c trc khi rui trng ly lan
khp ni, l dng cc cht keo dnh. Rui trng a thch mu vng nht l mu vng sng
hay vng chanh. Ti cc ni bn cy v cc vt dng lm vn nh Home Depot, Armstrong,
Walmart v.v... u c bn nhng cun giy hay nhng ming giy hay nha c trt keo. Hy
treo nhng giy ny cc gc ti, rui trng s b mu vng thu ht v bm vo trc khi tm
l cy trng. Nhng ming keo ny s b kh trong vng 2 thng.

Gin d v tn km hn c l nu c cc cuc hp mt, nn mua nhng ly ung nc bng

nha mu vng. Khi dng xong, ra sch ri trt mt lp mng vi keo dnh (Tree
tanglefoot) c bn cc tim k trn. Th keo ny rt tt v r tin. Mt hp gi 5-7$ m
c th trt cho c trm chic ly giy. Dng giy km nh xuyn qua y ly ri treo ln. Chng
ta cng c th dng nht xe hi c hay m xe hi thay th nhng nhng th ny mau kh
hn.
Cch ny cng c th dit tr c nhng loi rp c cnh (winged aphids) bay t u n
trng vo cc mm non hoc cc n lan ca chng ta.

Trong cc chng bnh ca hoa lan, khi b nhim vi rt, rt kh lng nhn din cng nh
khng c cch no cha tr hu hiu c. Hin nay coi nh l v phng cch.
Cy lan ny nn vt b khi ly lan sang cy khc. Cng ng nn tm cch bn i hay
cho ngi khc. Lm nh vy s c hi cho mi ngi. Cch y khng lu c mt vi vn
lan ti min Nam California c nhiu cy b nhim bnh virus vn bn cy ra ngoi, sau b
pht gic, vn lan b ty chay v nh khai ph sn. Hin nay trn Internet cng c nhiu
ngi than phin mt vn lan bn cy b nhim vi khun.
Trong bi "Bnh tt v Su b" vit vo thng 5 nm 2006 chng ti ch trnh by vn tt, nay
xin ni rng thm ra chng ta bit cch phng.
Hin nay c khong 25 ging virus tm thy trn cc cy lan, nhng t hi hn c l 3 loi
ORSV (Odontoglosum Ringspot Virus), TMV (Tobacco Mosaic Virus), v CyMV
(Cymbidium Mosaic Virus). Nhng vi khun ny rt nh, phi phng ln ra hng ngn ln
mi nhn thy.

staugorchidsociety.org
Nguyn nhn

srgc.org.uk

Nguyn nhn b nhim vi rt ty thuc vo loi lan, loi vi rt v iu kin v nhit v nh

sng. C khi cy lan b nhim vi rt m khng c mt du hiu no c th nhn thy c.
Ngoi ra nu cht dinh dng khng cn bng, qu nhiu mui, nng qu, lnh qu, b b rp,
b nm hay b nhim trng hoc ri lon di truyn cng c nhng du hiu nh l b vi khun.
Th d nh qu nhiu cht urea trong phn bn s to ra du hiu Cymbidium Mosaic Virus
trn l cy lan t (Cymbidium)
Vi rt thng ly lan v cy n ng cy kia, hoc do cn trng hay b rp v con ngi dng
dao ko hay tay khng sch mang bnh t cy ny sang cy khc. Khi xm nhp qua cc vt
ct, vt thng vi rt s sinh sn mau l. Tobacco Mosaic Virus c th nhn ln 11 triu ln
trong vng 20 gi v lan ra bi nha cy.
Thng thng khi b nhim vi rt trn l lan c cc du hiu nh sau:
L
Cc m mu, nhng chm hay sc vng, mu nu hay mu en trn mt l.
Nhng ch b mt mu v thng lm xung.
Nhng vng mu vng hay mu nu
Nhng mng mu vng hay mu xanh trn l.

ont.co.za

Brisbane orchid society

Hoa
C nhng vt nu hoc b bin mt mu, nhng nhiu khi ch hin ra khi hoa n ra khong
2 tun l. Nhng vt bin mu ny i khi khng phi l vi rt m l v gen b thay i.

www.aos.org
Nhn din
Rt kh lng nhn din chnh xc l ging vi rt. Ch c th
nghim mi bit chc c. Hin nay c nhng ni bn cc
dng c chng ta th nghim gi t 40-50$ tr ln hoc c
nhng phng th nghim nhn th nghim vi rt. Mun bit
r chi tit xin vo Orchids virus testing kit hay
www.agdia.com
Du hiu khc thng
Khi lan b nhim vi rt, cy lan trn l c nhng m, nhng
www.crittercreeklab.com
vt en hoc nu sm. Kh mt ni nhng du hiu ny
chng khc g du hiu khi cy b qu lnh, b qu nng hay b nhim trng hay nhim nm
nh sau:
L b chy nng

Qu nhiu phn bn hoc mui

L b rp sp t

L b nm (rust)

L b lnh khi ng nuc

L b rch v sp rng
K ra cn nhiu du hiu trn thn, trn l gn ging nh l b vi rt, nhng nu nhng tt
bnh do nhim trng nhim nm c cha khi, cc vt hay m s khng lan rng ra.
Mun bit r hy ly bt khoanh mt vng chung quanh m theo di. Nhng cc vt
s nh l vt so cn tn ti cho ti khi l rng hoc khi c chng ta ct b.
Nu thy l cy vng a v rng ton b ch vi kt lun l lan b bnh, bi v c nhiu cy
n ma thu s vo chu k rng l sang nm mc chi mi nh nhng loi Calanthe,
Stenoglottis v nhiu ging Dendrobium ch ra hoa trn cnh kh tri l.
Nhng m hay chm trng c trn l cng khng hon ton l do nm, b nhim trng hay

virus m ch l du hiu thiu cht lc dip t ca cy lan nh cy Phaius macculata v nhiu

cy khc.
Nhng l gi phn ng u c du hiu trng chng khc g b bnh. Ch c th nghim mi
bit chc chn.
C mt iu nn bit l nhng cy b nhim trng hay nm nu c cha tr, vt m vn
cn nhng s khng ly lan sang cc cy con.
Tri li, nu b nhim vi rt s ly lan sang cc cy con v khng c cch g cha tr c
nh phi vt b, bi v cy s qut quo, yu ui, hoa b lch lc, cong queo, c nhng t
vt v chng tn.

Bnh ca hoa lan v cch cha tr

Xem bnh lun
Nhng chng bnh ca hoa lan c xp vo 4 nhm nh sau:
1. Nhim trng(Bacterial diseases)
2. Bnh nm (Fungal diseases)
3. Nhim vi khun (viral diseases)
4. Su b

Nhim trng - m v thi (Bacterial spot/Rot)

Thi ngn
Bnh nay do vi trng Pseudomonas v
Erwirnia lm cho cht cy v lan sang cc cy
khc mau l.
Du hiu:
L hay cung l c m hay vt mu nu hay
en hay phng nc t t loang to. Hoa c
m mu hng hay nu nht .R b nhn ra
v ngi c mi hi.
Cch ngn nga v cha tr:

Hy ct b ht nhng ch b thi v ct su thm t nht l 2 phn vo

phn cn khe mnh.

Dao ko ct cy phi t qua la dit trng.

Rc bt dim sinh vo ch ct kh trng, kh nm.

Nu gc cy hoc r b thi nn thay chu bng chu sch v v cy mi.

xa nhng cy lnh mnh

Tng cng s thong gi

Gim m

Bt ti nc v trnh lm t l.

Bnh nm (Fungal diseases)

Bnh nm

1. Nm thi en (Black rot: Phythopthora)

thng xy ra cho lan Cattleya v nhiu loi
khc.
Du hiu: mm non b thi en t gc lan ln
trn v c nhng chm mc trng bn ngoi.
Bnh ny lan ra nhanh chng t cy nh n
cy ln. Thng thng cy s cht, mc du
ct b v cha tr nh trn.
2. Thn cy b thi hoc cht kh (Black leg/
Dry rot) thng xy ra cho cc lai Vanda v
Dendrobium do nm Fusarium v Rhizoctonia.
Nguyn nhn nc ng qu nhiu trong chu
v nhim bnh.
Du hiu: thn cy b mm hoc kh li, rng l dn dn t gc n ngn.
Cha tr nh trn.
3. L c m hay chm nu en hay loang l (spot, dot, blotch), hi
sn si xy ra cho Cattleya, Dendrobium, Oncidium, Vanda v.v do cc
th nm Cercospora, Colletotrichum, Septoria, Phyllosticta gy ra lm cho
l rng sm hn v lm cho cy cng nh hoa khng c ti tt v mau
tn.
Cch cha tr nh trn v phi phun thuc tr nm nh Physan, Benomyl,
Daconil v.v, nhng nhng chm ny li cc vt so trn l khng sao
ht c ngoi tr ct b.

Vi khun (Virus)

Nhim vi khun (viral diseases)

Lan b nhim vi khun, c nhiu th rt kh lng nhn
din, bi v vi khun rt nh, du hiu thay i v
nhiu khi li ging nh cc bnh nhim trng hay
nm. Ch c th nghim mi bit chc chn. C mt
iu nn bit l nhng cy b nhim trng hay nm
nu c cha tr, s khng c du vt trn cc cy con, cn vi khun s ly
lan sang cc cy con v khng c cch g cha tr c nh phi vt b, bi v
cy qut quo, yu ui, hoa b lch lc, cong queo, c nhng t vt v chng
tn.

Vi khun (Virus)
Nhng cng c 2 th vi khun thng thng nht rt
d nhn din l: Cymbidium mosaic virus v
Odontoglossum Ring spot virus thng lan truyn
sang cy khc bi vic ct x cy bng dao ko khng

c kh trng, nc ti bn sang cy bn cnh hoc cn trng ht nha ri

mang bnh t cy ny sang cy khc.

Su b

Rp xanh hay en (aphid) thng bm vo n hoa hay cy non. Rp

khng nhng ht ht nha cy m cn truyn bnh na. Xit bng nc
hay cn 75% hay dng cy tm nhng vo cn ly ra. Phi coi chng
khang 5-7 ngy sau trng s n v phi dit li.

Rp trng (false spider mites)

Rp trng (false spider mites) rt nh
nhng ngi tinh mt c th nhn thy
uc. Rp ht nha cy, nu khng tr
ngay, cy s cht v lan rng mau l nht l khi nhit ln cao v m
li qu thp. Rp trng hay li nhng chm vng nh trn mt l
Paphiopedilum hay Phalaenopsis . Dng x phng loi st trng
(insecticidal soap) Mathalion hay pha 1 tha c ph x phng ra chn vi
1 tha c ph du n loi thc vt, 250 ml cn v 250 ml nuc cho vo
bnh xit, lc cho tht u ri xt 3 ln, cch nhau mt tun l.

Rp (Red Spider mites) cng rt nh li nhng chm mu bc

mt di l Cymbidium hay Dendrobium. Dit tr nh trn.

Rp bng (mealy bugs) c th nhn thy d dng, thng li du vt

nh bng gn cung hoa, gc cy. Dit tr nh trn.

Rp vy (scales)
Rp vy (scales) c 2 loi: v cng
mu nu v g cao ln rt d nhn
trn mt, pha di l hay thn cy.
Loi th hai rp sp mu trng hay
nu nht, mm v nh cn c tn
Boisduval scales. thng di l,
cung hoa v t hi nht l chui vo
nhng ngc ngch ca cung l, b
hoa kh lng dit tr. Loi v cng
ch cn ly ra cn loi mm phai
dng thuc dit trng loi ngm vo cy (systemic insectiside) hay dung
dch k trn phun nhiu ln mi ht.

Rui trng (white fly) thng hay bm mt di l trng v sinh

sn mau l. Mi u ch l nhng vng trng nho nh sau thnh by v
lan ra cc cy khc. Cch dit tr nh trn.

Kin tng nh v hi nhng thc ra mang rp v chng bnh cho lan

cn phi tuyt dit bng Malathion hay Diazinon hay rc Diazinon ht trn
mt chu ri tui nc cho ngm xung.

c sn v sn khng v (Snails, Slugs). Hai th ny rt tai hi, khng

nhng n hoa, n cn n c l hoc cy non, nht l loi khng v thng
tr n trong chu cy. Chng thng li nhng vt nht nn rt d
nhn ra .Dit tr bng cc loi thuc dit sn c cht metaldehyde nh
Correy's chng hn. C th rc mui di t, nhng ng rc vo trong
chu.Ngoi ra c th soi n vo bui ti, hay ru bia vo chic a
bt sn.

3 Cng thc cn nh
Dit tr su b

1 chai cn rubbing alcohol 70% 16 Oz

1 chai 16 0z nc l

1 tha sp x bng ra chn

1 tha sp du n

1 ly c ph en

Cho vo bnh phun (Sprayer) lc cho tht k. Mi khi phun phi lc cho u.
Trnh phun vo cy ch nng. Phun 4 ln, mi ln cch nhau mt tun l.
Cy nhp cng tr r (bare root)

1 tha sp ng

1 tha c ph phn bn 30/10/10

10 git superthrive hay 1vin thuc nga thai

2 gallon nc

Khuy cho u, ngm cy trong 4 gi, ly ra cho ro nc. Ngm 4 gi na ri

kh qua m. Ngy hm sau ti tc, cy s khng b kh kit (dehydrated)
Dng nc ny nhng khng c ung ngm v cy ti thiu 24 gi ri mi
trng.
Dit tr kin v rp

1 cup 250ml dung dch 409 hay Fantastik

1 cup isopropyl rubbing alcohol 75%

2 cup nc cho vo bnh xit, lc cho u trc khi phun.

hoc
Dr. Bronners Peppermint Soap mua Health Food Store
Pha 1 tha c ph vi 1 lit nc, lc cho k trc khi phun

Cch ngn nga

Tt c nhng chng bnh k trn c th ngn nga c ti 90% nu chng ta:
1. Mua nhng cy khe mnh khng t vt.
2. Nui cy ng cch t nh sng, nhit , m, ti nc v thong kh.
3. cy xa nhau.
4. Gi dao, ko cho tht sch
5. Dit cn trng
6. Quan st thng xuyn v cha tr kp thi.

Tuy vy khi thy l cy vng a v rng ton b ch vi kt lun l lan b bnh,

bi v c nhiu cy n ma thu l vo chu k rng l sang nm ln chi mi
nh cy Bletia, Calanthe, Stenoglotis v nhiu ging Dendrobium ch ra hoa trn
cnh kh tri l. Nhng m hay chm trn l cng khng hon ton l do
nm, b nhim trng hay virus m ch l c im ca cy lan bi v c nhng
cy nhiu nm mi rng l. Nhng l gi phn ng u c du hiu trng chng
khc g b bnh. Nhiu cy lan khc thiu cht lc dip t (chlorophyll) cng c
hin tng nh vy. Cy lan Phaius maculata hnh bn cnh l mt th d din
hnh.
Trn y ch l mt vi iu cn bn, mun thu hiu chi tit hn xin tham kho
cun Orchid Pests and Diseases do Hi hoa lan Hoa K v Home Orchid Growing
ca Rebeca Tyson Northen hay nhng ti liu khc.

TRNG V CHM SC LAN MOKARA

13/07/2011
Mokara l loi lan cng nghip c gi tr kinh t cao, ch yu phc v vic bn lan ct cnh
.Lm

nh li trng lan
+ Hng gin lan: Hng ca gin lan rt quan trng. Lm sao lc no vn cng c nh
sng v bng rm.
Hin nay c li nilon mu en c tc dng tn nhit v hn ch nh sng c bn rng ri
nn rt thun tin, gin lan khng cn phi theo hng na m ty theo th t ca mnh lm
gin lan th no cng c.

+ Sn gin lan: Sn gin lan cn phi lm cho tht chc chn.

- Tr ng: Tr phi c trng bng st hoc bng b tng m bo lu di, c nhiu cy
chng ngang dc gi vng. Ct tr phi cao khong 3-3.5m.
- Gin che nng: Dng che nh sng trc tip. Thng lm bng li nilon, ch cn cng
cho tht phng vi si dy thp l lp li c.
Tng t lm gin lan Dendrobium nhng phi lm lung thay v lm gin treo v k.
+ Lung trng:

Chiu di ca lung trng lan tu thuc vo din tch t. Tuy nhin chiu di lung
khng nn lm qu di bt tin cho vic i li chm sc.

Chiu rng lung c th 0,7m hoc 1,2m ty theo b tr trng 2 hng cy hay 4 hng
cy.

Chiu cao ca lung tnh t mt t l 30cm

Lung cch lung 0,6m lm li i.

2.
iu kin trng v cch trng:
- Nhit : Mokara thuc nhm lan a nng. Nhit thch hp ban ngy khng di 210C.
Nhit ban m khng di 18.50C.
- Anh sng: Mokara l loi cy a sng. Anh sng yu cng quang hp gim khi cy
thiu dinh dng v khng ra hoa. Vn che nng 50-60% nh sng t nhin cy s pht

trin tt.
- Ti nc: Ti theo ma. Do mokara cn m cao nn ma kh tng cng ti nc
trnh hin tng rng l v gim cng quang hp.
- thng thong: Nhng vng thiu thng thong d gia tng bnh cho lan. Cn trng hp
ni qu thng thong nh ng trng gia tng bc hi nc lm cho mi trng c m
thp, cy thot hi nc mnh lm cy km pht trin do vy cn phi che chn.
- Kiu trng: Lan Mokara c th c trng trn li, trng trong lung c cha v u,
trng trong cc chu gm, nha khng c cht trng hoc c cht trng l x da, v u,
than; hoc c trng bng cch b vo tr xi mng ng. Tuy nhin kiu trng trn cc
lung c cha v u l cch trng ph bin nht v hiu qu nht.
- t trng: t chn trng mokara phi cao ro, thong mt v c t l ct cao.
- Chun b lung trng: lung trng lm thnh khung hnh ch nht cho v u vo khng
b tri chy.
Trng cy: Cy ging MOKARA c hai ngun ch yu, mt l nhp khu t Thi Lan;
hai l t cc nh vn, nhng cho d t ngun no th vic phng tr nm bnh cho cy trc
khi xung ging.
Dng dy ni lon b t 5-10 cy v ngm vo nc c pha thuc tr nm VICARBEN
theo t l 2/3 lng ghi trn bao b, nhng vo cho t u v vt ra treo ngc cho ro
nc, c treo nh th cho n khi em xung ging.
- Cch trng: Cc cy lan Mokara c but ng vo cc np chn xung v u sao
cho gc lan khng chm vo v u. Trng cy cch cy 30cm
3. Chm sc v bn phn: Duy tr m cao nu ma nng ti ngy 2 ln, Che nng 5060%
- Phn bn: c th chia ra 4 giai on ti phn
a. Giai on lan phc hi v ra r non:
Mt s loi phn thng dng:
- Terra sorb - 4 dng 2ml/lt nc
- NPK 30-10-10 hoc NPK 30-15-10 dng 1g/lt
- Vitamin B1 dng 1ml/lt
Cch phun: Phun nh k 5 ngy/ ln.
b. Giai on sinh trng:
Mt s loi phn thng dng:
- Phn c Fish Emulsion 1ml/lt nc
- NPK 20-20-20 (1-1.5gam/lt)
- Vitamin B1 dng 1ml/lt
- NPK 30-15-10 dng 1g-1.5/lt Phun nh k 5 ngy/ ln.
- Phn Dynamic ri gc 10g/gc. nh k ri gc 1-1.5 thng/ln. Ri phn khi r Mokara
xung nhiu v chm vi v u .
c. Giai on ra hoa
Mt s loi phn thng dng:
- Phn c Fish Emulsion 1ml/lt nc
- NPK 20-20-20 (1-1.5gam/lt)
- Vitamin B1 dng 1ml/lt
- Phn Dynamic ri gc 10g/gc. nh k ri gc 1-1.5 thng/ln
- Rong bin 10g/30ml
- Phng tr su bnh: Thc hin phun phng nh k 10-15 ngy /ln. S dng lun phin
cc loi thuc khc nhau:
Thuc tr bnh thng dng l Rhidomil, Aliette, Score, Vicarben
Thuc su: Decis, Bassa, B thi lan

LAN H DIP
Hin nay phong tro trng lan ang pht
trin mnh v y l mt ngh a li
hiu qu kinh t rt cao. Tuy nhin, cy
lan h ip rt kh tnh, i hi mt s
yu cu sinh thi kht khe, ngi trng
phi hiu bit v k thut cao mi c th
thnh cng c.
iu kin trng h ip thnh cng:
Lan h ip l cy rt kh tnh do
khu u tin l phi chun b nh trng
c th khng ch c cc iu kin
nh sng, nhit v m bn trong.
Tuy nhin c c nh ph hp cho sinh trng, pht trin tt, ra hoa ng thi
v cn rt nhiu iu kin do cn phi c cc thit b km theo nh thit b tng
nhit, thit b gim nhit, thit b iu chnh nh sng. Vi iu kin cc tnh pha
Bc nc ta th lm nh 2 mi va c tc dng hn ch nh sng ma h, gi c
nhit ma ng.
Chun b gi th: Gi th trng lan phi ti xp v thong kh, ng thi phi c kh
nng gi nc nh mn cy, than bn kh, ht nh, ru, quyt, dn hoc ru
"Chi L" nhp ni c x l an ton nm bnh.
Chun b chu: Yu cu ca chu trng lan h ip phi l chu khng su, nh,
mu trng v trong sut thun li cho b r pht trin v quang hp. Khi cy cn
nh dng chu c ng knh 5cm, sau 4 - 6 thng khi cy c khong cch gia 2
l ln hn 12cm th chuyn sang chu c ng knh 8,3cm. Sau giai on trng t
9 n 12 thng khi khong cch gia 2 l ln hn 18cm th tip tc chuyn sang
chu c ng knh 12cm.
K thut trng cy vo chu: Khi mua cy ging v trng b con ch n cc c
ca cy c phn cp nh sau: 2 l cch nhau ln hn 5cm gi l c c cp
c trng vo chu c ng knh 7cm. Nu chiu di 2 l cch nhau t 3 n
5cm l c cp 1 trng vo chu ng knh 5cm. Nu 2 l cch nhau 1,2-3 cm gi
l c cp 2 th trng vo cc khay m cy con.
Chm sc: Nn gi nhit thch hp trong nh trng mc 23 C, khng c
thp hn 20 C, m bo h thng thng gi hot ng tt, m thch hp.
Trong giai on u ch che sng nh sau: Ma h gim bt t 80 - 90% lng
nh sng bnh thng, ma ng t 60-70%. Sau trng 1 thng bn thm phn
NPK vi t l 30-10-10 pha vi nng 30-40 mg/1 lt nc phun cch 7-10
ngy/ln.

Thay chu ln th nht: Sau khi trng c t 4 - 6 thng, lc ny khong cch

gia 2 l khong 12cm th chuyn sang chu c ng knh 8,3cm. Ly cy ra khi
bu, tch b gi th c v thay bng gi th mi ri trng li vo chu mi nh
nhng trnh lm tn thng n r. Di y chu nn lt 1-2 ming xp gip chu
thot nc tt, trnh lm cy b ng. Lan h ip sinh trng chm, phi mt ti 40
ngy trong iu kin chm sc tt mi mc thm 1 l hon chnh. Khi cy c trn 4
l mi c kh nng phn ho mm hoa.
chm sc cho cy sau khi thay chu ln 1 b con phi phun dung dch dit
khun. Trong t 3-5 ngy u khng cn ti nc nhng vn phi gi m cho cy
cng nh mi trng xung quanh. Sau khong 10 ngy ti nc tr li kt hp
bn phn. Lng phn bn l m, ln, kali theo t l 30-10-10 nng 40mg/1lt
nc. Ngoi ra c th b sung thm cc loi phn hu c khc nh Komix.
Thay chu ln 2: Ln thay chu th 2 cng l ln thay chu cui cng c xc nh
khi cy c khong cch 2 l t khong 18cm. Lc ny cy c t 16 - 20 thng,
ng knh chu chuyn sang phi t 12cm. Cch thay chu ln ny tng t nh
ln u nhng ch dng dao, ko sc ct bt cc r gi trc khi trng li. Ch
trong giai on ny ch che sng nh sau: nh sng ma h gim t 60-70%,
ma ng gim 40-50%, nhit t 20-28 C, m t 70-85%. Sau khi chuyn
chu ln th 2 t 5-6 thng cy c t 4 l v bt u phn ho mm hoa.
Trong thi gian ny cn duy tr nhit thp t 18-25 C hoc nhit chnh lch
ngy m t 8-10 C. Lan h ip c hoa lin tc do x l nhit thp cng
di th hoa cng nhiu, khong cch gia cc hoa cng ngn. Nu nhit trn 25
C th khng th phn ho hoa v di 15 C th khng ra n, ra hoa. Khi thy
cy lan nh hoa ti phn NPK 6-30-30 pha nng 2g/lt nc, thi gian phun 710 ngy/ln, cho hoa mp hn, bn v sc hoa ti lu hn.
Ngoi ra, cho hoa c bn lu, khong 1-2 thng cn t cy ni thong mt,
nhit thch hp 20-25 C, nh sng che bt 70%. c bit khi cy n hoa
khng nn ti nc hoc dinh dng ln hoa v nc s lm hoa b ng hoc
chy. Khi cnh hoa n gn tn nn ct ngay cnh hoa v ti phn NPK 30-10-10
dng cy cho tr hoa sau.

S ra hoa ca lan H ip
Hin nay, trong khi nc lng ging l Thi Lan v i Loan rt thnh cng trong ngnh
cng nghip hoa lan ca h th ngi Vit Nam vn ch lm kinh t vi hoa lan mt cch th
ng. Ngha l h ch ch hoa n, nu nh gn dp l th trng, cn nu trong nhng ngy
bnh thng m hoa n qu nhiu th di ch v khng
th bn kp. c bit l i vi lan H ip, mt loi lan
c gi tr thng mi cao, nhng li rt kh trng v kim
sot.
Nhc n H ip l nhc n i Loan, mt quc gia
trng c k thut trng lan hng u th gii vi kh
nng trng H ip ct cnh, iu khin ra hoa... v b
su tp ging cc k s.
K thut iu khin ra hoa H ip hin l b quyt cng
ngh ca ngi i Loan. Ch vi phng php iu
khin nhit , h c th kch thch H ip to pht hoa
vi hiu qu gn nh tuyt i.
Cc giai on pht trin ca lan H ip trong nh knh c th chia thnh cc giai on chnh
da trn nhit nh sau:

Giai on u tin (ko di 22-27 tun)

y l giai on pht trin t cy trong ng nghim cho n khi thnh cy trung. Khong thi
gian quan trng nht trong giai on ny l lc ra cy con, cn trnh thay i iu kin sng
ca cy mt cch qu t ngt.

Giai on pht trin (ko di 22-27 tun)

Cy H ip pht trin sinh dng, nhit cho giai on ny nm trong khong 28 n 32o
C. Nhit cao va phi lm gia tng kh nng quan hp ca H ip, ng thi hn ch s
ra hoa sm khng cn thit trong giai on dng sc ny. Theo K. Kataoka v cng s, giai
on trc khi cy ra hoa cn hm lng Carbohydrate rt ln, iu ny cng c ngha l nu
s ra hoa xy ra khi cy khng sc, cht lng hoa s khng cao hoc lm tn hi n cy
m.

Giai on th hn (ko di 4-6 tun)

Cm ng ra hoa H ip cn phn ng stress nc nh trong nhit thp, t 17 n 25oC.
Ti nhit ny, hm lng Cytokinin ni sinh trong l tng ln, ngc li vi hm lng
Acid Abscisic (Wen Yu Wang v cng s, 2002). Ngoi ra, cng theo nghin cu ca Wang
nm 2003, s lng cng nh hm lng protein trong m l tng ng k trong giai on
ny. iu ny cho thy phn ng ra hoa t n mc ti u cn c xy ra trong iu

kin lnh, nhiu nghin cu thc nghim khc cng ni ln iu ny. Giai on x l ra
hoa kt thc khi phn ln cc cy x l to pht hoa non khong 2-5cm.

Giai on kt thc (ko di 8-15 tun)

Sau khi cy H ip c 4 n 6 l v chiu rng l khong 25cm, cy c a vo giai
on x l pht hoa, nhit x l nm trong khong 17-26oC. Trong giai on ny, mc
tiu ca ngi trng l ko di pht hoa, tng s lng hoa, iu khin cho hoa n ng thi
v hoa xoay u theo trc pht hoa. C th chia giai on ny thnh 3 giai on nh hn.
Trc tin, pht hoa cn c ko di nhit cao (26oC) trong mt khong thi gian
ngn, sau chuyn sang nhit thp hn (17-25oC) cm ng chi sinh sn, hn ch ti
a s chi sinh dng. Ngay sau khi c mt s n nht nh hnh thnh, lm cho pht hoa
n u, nhit c tip tc gim xung khong 19-20oC nhm ko di thi gian bung
cnh hoa ca nhng hoa bn di, to iu kin cho cc hoa bn trn tip tc hnh thnh pht
trin v bung cnh hoa trong cng mt khong thi gian ngn.
Nhit trong sut qu trnh x pht hoa nu vt qu 26oC c th gy nh hng trc tip
ln pht hoa, lm cht nh hoc gim s lng hoa.

nh hng ca nhit ln khong thi gian trung bnh

hoa n
Nhit (C)------Thi gian t khi pht hoa xut hin n khi hoa u tin n (ngy)
14 -------------------------------266
17 -------------------------------133
20 --------------------------------87
23 --------------------------------68
26 --------------------------------52
nh sng trong qu trnh pht trin ca lan H ip vo khong 500-1500 footcandles, thuc
loi tng i cao so vi a s cc loi lan khc (D vy cy khng chu c nh sng trc
tip). Tuy nhin so vi nhit th nh sng khng nh hng nhiu n s ra hoa ca H
ip m ch quan trng v yu t tch ly dinh dng thng qua quang hp v nh hng n
c tnh quang hng ng ca hoa.
lan h ip ra hoa

Lan h ip l mt loi hoa cao cp, c gi tr kinh t cao, tuy

nhin li rt kh tnh, c cc yu cu sinh thi kht khe, ngi
trng phi c nhng hiu bit nht nh v thit b cn thit
c th ch ng iu tit c nhit , nh sng, m mi
trng thch hp cho mi giai on sinh trng khc nhau th
cy mi c th ra hoa c.
Khc vi cc ging lan h ip bn a c th ra hoa bnh
thng nu c ch chm sc tt: bn phn y , nh sng, nhit thch hp th cc
ging nhp ni c ngun gc n i bt buc phi tri qua mt thi gian lnh phn ha
mm hoa (xun ha) ri cy mi ra hoa c. Cc cy hoa bn mua cha c xun ha v
cn nh (mi c 2 l) nn nu trng v chm sc trong iu kin bnh thng H Ni th

cy khng th ra hoa.
Kinh nghim cho thy: vo giai on sinh trng, khi cy c trn 4 l to, khe mnh (khong
1 nm sau trng, tc sau thay chu ln 2 hoc 3) cn lm lnh khong 2-3 tun kch thch
hnh thnh chi hoa. Yu cu nhit ti thiu khong 16-18oC, ti a 23oC, trung bnh
ngy m 19-19,5oC; chiu sng cn khong 5.000-6.000 lux. Giai on n hoa, yu cu
nhit ti thiu khong 19oC, ti a 25oC, trung bnh 21-22oC. C th dng 1-2 lp li
hoc tn nha mu sng che chn bt nh sng, nht l cc thng ma h c nhit trn
35oC. p ng cc yu cu sinh thi ni trn nht thit phi chun b nh trng theo kiu
2 mi c th khng ch c cc yu t nhit , nh sng, m theo yu cu ca cy
vo tng giai on nht nh.
Vi nhng c s kinh doanh ln h thng xy dng 2 nh li cho 2 giai on trng v
chm sc, trong c 1 nh c trang b cc thit b lm lnh gip cy phn ha mm
hoa thun li. Vi nhng n v trng hoa c qui m nh khng c iu kin u t xy dng
cc nh li c thit b lm lnh m gn cc im c kh hu mt, lnh nh Sa Pa (Lo
Cai), Tam o (Vnh Phc), Lt (Lm ng), c th trng v chm sc hoa ng
bng, n khong thng 7 th chuyn cy ln khong 2 thng cho cy phn ha mm hoa ri
li chuyn v chm sc cho n khi cy ra hoa, nh vy s tit kim c chi ph.
- Ch chm sc: Ngoi cc iu kin v nh trng nh ni trn th ch chm sc
c bit quan trng. Cy con nui cy m t khi bt u a vo chu cho ti khi ra hoa xut
bn thng phi tri qua t nht 2-3 ln thay chu (thay gi th c b sung dinh dng) mt
khong 24 thng. Trong giai on sinh trng cn gi nhit khong 23oC, khng thp hn
20oC, h thng thng gi hot ng tt. Ma h che bt 80-90% nh sng, ma ng t 6070%.
Sau trng 1 thng bn thm phn NPK 30-10-10 pha 30-40mg/lt nc phun 7 ngy/ln. Thay
chu ln 1 sau trng 4-6 thng khi khong cch gia 2 l t 12cm bng chu c ng knh
8 cm, b gi th c thay gi th mi. Trong 3-5 ngy u khng cn ti nc; sau 10 ngy
ti nc v tip tc chm sc bnh thng cho n khi cy c trn 4 l khe mnh mi c
kh nng phn ha mm hoa. Phun NPK 30-10-10 (pha 40mg/lt); c th b sung thm cc
loi phn bn l khc nh Komix, Thin nng.
Thay chu ln 2 sau trng t 16-20 thng, khong cch gia 2 l t khong 18cm bng chu
c ng knh 12cm. Che bt nh sng: ma h gim t 60-70%, ma ng gim 40-50%,
nhit 28-30oC, m 70-85%. Sau chuyn chu ln 2 khong 5-6 thng, cy c trn 4 l
l chun b ra hoa. Trong thi gian ny cn duy tr nhit thp t 18-25oC hoc nhit
chnh lch ngy m t 8-10oC. Lan h ip c hoa lin tc do x l nhit thp cng
di th hoa cng nhiu, khong cch gia cc hoa trn cnh cng ngn.
Nhit >25oC khng th phn ha mm hoa, thp <15oC th khng ra n, ra hoa. Khi thy
cy nh hoa ti phn NPK 6-30-30 pha nng 2g/lt nc, phun 7-10 ngy/ln cho hoa
mp hn, mu sc p hn, ti lu hn. Trc khi xut bn 1-2 thng nn hoa ni thong
mt, nhit thch hp 20-25oC, nh sng che bt 70% hoa s ti hn, bn hn. Khi cy n
hoa khng nn ti nc hoc dinh dng ln hoa d lm hoa b ng hoc chy. Khi hoa n
gn tn nn ct ngay cnh v ti NPK 30-10-10 dng cy cho tr hoa sau.

Bnh m l trn cy lan

Xem bnh lun
Bnh do nm Cercospora sp. gy nn, bnh thng pht sinh
mnh trn cy lan Dendrobium sp.
Bnh m l trn cy lan

Triu chng
Triu chng ban u l nhng m mu xanh nht xut hin trn
lan, sau nhng m ny mi ng mu vng, mt di l xut hin nhng mng en c
nhiu chm nh li ti.

Bnh pht trin nng, l lan s c 3-4 m vng ln, ng knh 1-3 cm, khong 10-15 ngy
sau xut hin nhiu m nu en y l.

iu kin pht sinh bnh

Bnh gy hi vo ma ma nhng vn lan c m cao. Bnh xut hin nhiu nhng
vn t c chm sc, v sinh km.

Bin php qun l

Thng xuyn v sinh vn, thu gom l vng, rng em xa khi vn, hoc chn, t
trnh ly lan. nh k phun thuc phng nga mi thng 1 ln vi nng thp khong
0,1%.
C th s dng cc nhm thuc dng bt nh: Vimancoz 80 BTN, Viban 50 BTN, Cozeb 45 Benyl, Vithi - M70 BTN hoc nhm thuc dng huyn ph nh: Vicarben 50 HP, Carbenzim
hoc hn hp Carbenzim + Dipamate, Cadilac, T - vil 5 SC, Vivil 5 SC vi liu lng t 1015cc hay 10-15g cho 01 bnh 8 lt nc. Phun bui chiu tht mn, phun k mt di l

Cch trng a lan

Xem bnh lun
Hip hi hoa lan M (The Americal Orchid Sosiety-A.O.S) cng b nhng thng tin v
cch trng nhng ging a lan Mini. Chng ti mun thm vo nhng iu kin pht trin
chung mt s iu kin c bit m c th ng dng cho a lan Chu ni ring. Mt s
thng tin ny c c kt ra t kinh nghim trng a lan lu nm v chng ti hi vng
chia s nhng thng tin vi mong mun tt c cc cy a lan ca chng ta ngy cng pht
trin kho mnh hn.
Chng ti dnh cho chu trng lan Chu (Asian Orchid Vase) nhiu khng gian trn
Website ny. Nu bn b cht thi gian c v tm hiu tt c nhng ghi ch y th bn s
hiu ti sao chng ti li khuyn co bn trng cy trong cc chu lan Chu . Sc sng ca
ca a lan Chu biu hin b r rt di v kho mnh.
Chu trng m su s thc y s pht trin r v gip cy khe mnh. Nhng chu va su
va rng gip cy pht trin nhiu chi cy, nhng hoa s t v yu. Nhng chu su v hp
s thc y vic cho ra nhng cnh hoa hoa cao, kho mnh v nhng bng hoa y sc
sng.
Khng phi ngu nhin m mi a lan Chu li pht trin trong chu c kch thc nh
tng t. Chu trng lan Chu c s ci tin qua thi gian c th hon ton cn xng
hi ho vi cy lan.
Thng tin v iu kin pht trin chung.

1.Chn cht trng tt cho ph hp vi iu kin nui

trng ca bn
C nhiu loi cht trng khc nhau sn c. Mi mt kiu cht trng c cc c trng m c
im s c cung cp cho cc iu kin trng khc nhau:
Nhng nhn t quan trng trong vic trn hn hp cht trng

Gi cho r m nhng khng c t

Cht trng phi kh ro nhanh trong cc iu kin thi tit

Gi cho r c mt trong ma h v m trong ma ng

Trnh nhng khong khng ln trong hn hp trng (y chnh l l do phi nn

cht cht trng)

Vic la chn hn hp trng to hay nh s b tc ng bi kh hu ni bn trng, lng thi

gian m bn mun dnh ra chm sc chu o cy ca bn, v nhng ci chu m bn s

dng trng cy ca bn.
Kh hu nng v kh hn th cn phi c thm cht cch nhit v thm cht duy tr m
trong hn hp trng. Kh hu mt hn v m t hn th hn ch cc cht cch nhit v cht
gi nc.
Vo ma ma, nhit mi trng cao hn (85 F vo ban ngy, 65 F vo ban m) c
th trng bng hn hp nh v th hoc c th cho thm dng x, dn cng vo hn hp
. Mt vi ngi trng lan Chu trong thi tit m p ch s dng , tuy nhin, chng ti
khng khuyn khch dng cch ny cho nhng ni c kh hu mt m hn. Hn hp gi nc
t v khng nn s dng trong iu kin trng c m thp.
Trong iu kin nhit thp hn ( 65 F ban ngy, 45 F ban m) vi m trung bnh
c th dng v thng v bt ( trn chu th) vo hn hp v dng x. Hn hp ,
dng x v v thng l hn hp linh hot nht cho cc kiu kh hu c ma ng lnh v
ma h m. V thng gip gi li thm hi m trong hn hp trng.
Trong iu khin kh hu kh c th dng thm hn hp vi rong bin hoc ru. iu ny
khng c lm ln vi vic t rong bin hoc ru ln b mt ca hn hp. Ci lm cho
hi m chm mt i hoc dng cho mc ch trang tr. Cn trng khi trn thm vo hn hp
rong bin hoc ru trong iu kin kh hu nng m, nu bn ti nc bnh thng th hu
nh chc chn s b thi r, v lm cho cy ca bn b nh hng, d nhim bnh, kt qu l
cy s yu dn hoc cht.
Ti Winterview chng ti s dng mt hn hp ca , v thng v Trn chu th khi
trng cy trong chu nha. Trong chu gm. chng ti thm cht hoc bt ( gi trng
lng ca cy vi vi l do). Hn hp ny dng trong chu gm rt tt cho mi kh hu ti
M, nu bn c bt k cu hi no v lin quan n cc iu kin trng ca bn, hy gi
email cho chng ti cc iu kin v chng ti c th gip bn pha trn mt hn hp thay th
ph hp hn.

2. Thay chu v tch chit cy

Phng php sinh sn chnh ca loi a Lan Chu l s phn tch cy. Nhng cy trong
chu su v rng s sn sinh ra nhiu cy con hoc "Bulbs" (cc c, thn, bu...) m sau c
th tch cy con t cy chnh ra. Cho d bn khng chia tch cy th n vn cn phi c
thay chu trong 2 n 3 nm thayi hn hp trng, v sang thm chu cy to ra cc
thn cy mi. Hy nh rng trong iu kin cht chi s cho nhiu nhnh hoa.
Cn thn a cy ra v li b ht cc cht trng c r cy. Xem xt k r cy, chng s
mang li cho bn nhiu thng tin chnh xc v tn s ti nc, cht trng v tnh hnh sc
kho chung ca cy. Nu bn mun tch cy chnh ra thnh 2-3 thn mt cy mi, hy x l
cc vt ct bng cch bi lu hunh vo cc vt ct trnh ri ro do s ly lan ca virus.
t 1 vt c hnh nn trong cht trng mi xung di y chu. Tri r cy ra vng quanh
vt hnh nn. t cy gn vo ming chu cy c hng pht trin rng ra khp mt chu.
Cho hn hp trng mi c nh vo trong chu trng ch t cy xung quanh r. Thn r cn
thp hn 1/2-1 in di b mt ca mi trng trng. Gi m cao, nhng ngng ti nc
vo cy cho cy thch nghi vi mi trng trng mi (2-3 tun). Ti Winterview chng ti
dng mt lng khng ng k hn hp th di y chu v mt lng hn hp mn bn
trn chu kim soat m tt hn.

3. Mua cy kho mnh

iu ny m bo thun li cho vic duy tr sc sng ca mt cy trng thnh. Khi
chng ti thay chu ti Winterview chng ti to ra cc cy c th trng t trc khi cng ti
bn cy. COI CHNG nhng ngi trng lan m nhng ngi ch n thun l i nhp
lan v v xut bn. Nhng cy ny s yu t v r s khng kho cung cp dng cht cho
cy trong iu kin khc ti u hn.
Kinh nghim: Khi mua cy, trc tin hy kim tra r cy. Nhng cy kho mnh s c nhiu
r. R cy phi trng v mp. Tng chiu di ca tt c cc r cng li phi ln hn 18 in nu
bn trng trong nh, phi di hn 12 in nu trng trong nh knh. Nu khng th kim tra r
hy cm nh nhng vo cy v ko mnh ra. Mt cy c b r kho s bm cht vo xung
quanh chu.
Tho cy ca bn ra mt ln, t n ni m th n s hp th nh sng mt tri trong sut
mt ngy. Duy tr cch ti nc bnh thng v theo di cy trong sut qu trnh ti nc
thy c nu n phn ng li vi mi trng mi. L cy c gi c thng ng
khng? L cy mu xanh thm hay hi bng? Cy mi phi mt 3-4 tun mi thch nghi c
vi mi trng mi ca n. S dng nhng mo nh bn di y nh gi iu kin
trng cy ca bn.

4. Ti nc
S ln ti nc c quyt nh bi:

Hn hp trng v kiu cht trng

m ti khu vc trng

Ma

Chu trng cy

Nhit

Trong thi gian ma h, ma pht trin chng ti khuyn nn 2 ln mi tun, ti nc t

mp chu v cho nc chy xuyn qua chu trong 10 giy. Phn bn c th c s dng sau
khi ti, dng di dng phun sng. m ma h tt nht nn gi trong khong 75%,
nhng phi gi cho khng kh lu thng cao sut c ngy.
Trong thi gian ma ng, cn ti nc 7-10 ngy/1 ln (tn s ti nc 7-10 ngy). Cc
cy a lan cn c thi k ngh ngi! Hy gi cho m vo khong 40-60% v gi cho
khng kh lu thng.

5. nh sng

Ti kh hu pha bc Bn cu, che nng khong 60-70% trong sut nhng thng ma h.
Vng kh hu Nam bn cu, cn tng che nng hn. Sut ma ng, cn gim che nng v
trong vng kh hu bc bn cu cn gia tng ti 20%. L cy nhn c nh sng tt nht
c mu xanh bng su v c ng cong duyn dng, hi ho. Mt mu xanh vng c th cho
bit cy tha sng. L cy c np v r xung cho bit l n thiu nh sng.

6. Nhit
S chnh lch nhit l nhn t ht sc quan trng i vi s ra hoa. Mc chnh lch nhit
gia ngy v m khong 20 F l ht sc l tng. Cym Karan, Cym Gorengi ph
thuc vo nhit ban m gn 40-50 F to ngng hoa. Cym Ensifolium s pht hoa
cng vi mc chnh lch nhit t . Cym Siense a nhit ban m 50-60 F pht
hoa, ti vng kh hu ni m nhit ma h mc cao, khng kh lu thng cn phi tng
cng

7. Phn bn
Phn bn lan cn bng cn c s dng 3 tun....? Thnh thong chu cy cn c ngm
vo nc khng pha phn bn ra sch cc cht mui ng. Dng bn phn vo ma
ng, thi k cy ngh ngi.

8. Lm th no kim tra r ca cy lan?

Ma xun l thi gian tt nht thay chu cho cy a lan chu ca bn v kim tra r ca
chng. Cn thn gi chu xoay theo chiu ngang ni lng cht trng. Nu nh cy c r
cht qu bn cn p v chu, nhng cn kin nhn xoay v nghing r b cht trng v
nh cy ra khi chu.
Thm sc cho a lan Lt

T nhiu thp nin qua, a lan l lai hoa gp phn rt ln to nn danh ting cho thng
hiu hoa Lt - Lm ng. Trc nhu cu ngy cng cao ca th trng v s canh tranh
khc lit ca nhiu doanh nghip trng lan trong v ngai nc, nhiu nng dn a phng
c nhng sng kin hay, nhm khai thc v lm giu t th mnh ny. Trong chng trnh
NTNN hm nay, xin gii thiu n b con v cc bn cch lm v s dng gi th ch bin t
v tru t bng theo phng php m kh trng a lan ca
ngh nhn on Vn Qunh ( phng 7 - thnh ph Lt).
a lan Lt

Vi ngi trng a lan, ngun gi th m bo cht lng l mt

trong nhng yu t quan trng hng u. Bi trn thc t, c rt
nhiu trng hp do s dng ngun gi th km cht lng,
thng thang khng m bo... lm cho a lan b thi r, cht
hng lat. Nht l vi nm tr li y, khi ngun zn trng lan trong t nhin ngy cng cng
kit do b khai thc v ti v, y gi thnh u t a lan tng cao. Trc thc t ny,

cng nh nhiu ngi trng lan trong tnh, ngh nhn an Vn Qunh b nhiu cng sc
- tin ca tim hiu nhng lai gi th thay th ph hp, nhm tng bc gii quyt bi
tan v u t. Qua mt vi ngi quen, anh Qunh mi hay mt s quc gia trn th gii,
ngi trng a lan s dng phng php t m kh mt s lai ph phm NN to ra
nhng lai gi th sch thay th m bo cht lng. Nh v c vng, anh Qunh
nhanh chng tm hiu v p dng ngay vo thc t ca gia nh mnh. Theo , anh t
thit k l t tru theo phng php m kh cao n 3,5 mt. Khc vi cch t thng
thng, phng php t m kh gn ging nh cch t than truyn thng, nhm hn ch
lng tro v gi li phn tru thnh than cn li lm gi th . Sau , ty vo tng lai
lan m anh Qunh s dng lai gi th sch ny u trng vi nhiu t l khc nhau.
Nu so vi nhng lai zn thng thng, gi th l v tru c t theo phng php m
kh khng tn d bt k lai mm bnh gy hi no, gi thnh li gim, t tn mt bng v
nhn cng, thun tin cho ngi SX nu mun thay chu hng lat. Quan trng hn l loi
gi th ny rt thng thong, c th hn ch c tnh trng ng nc di gc lm cho a
lan b thi c r - nht l vo nhng thng ma ma Tuy nhin, do b t m khi, nn khi
s dng lai gi th ny, ngi SX phi b sung thm kh nhiu nhng lai dng cht v vi
sinh vt cn thit cho s sinh trng v pht trin ca a lan. Anh Qunh tnh tan, Ci bao
zn to 40 ngn ng, cn tru t ra ri 20 ngn thi. Tc l n chnh lch nhau kh nhiu.
Cn v nhn cng r hn nhiu: bnh thng th mnh mua v mnh phi c ch, mt bng
xay ra, ri phi tn nhn cng Nhng tru mnh mua bao v mnh l t xong l
mai mnh s dng c - tc l ti khng tn mt bng. N n gin lm, khi trng mnh ch
lc l n xung ht.
Chnh v nhng u im m sau 4 nm th nghim, vn lan rng 6 so (vi trn 20.000
chu lan cc lai) hin c ngh nhn on Vn Qunh s dng ton b lai gi th tru
t theo phng php m kh. Ting lnh n xa, mt s ngi trng lan trn a bn thnh
ph Dalat tm n mua v s dng. Anh V Xun - ngi trng lan phng 4 - Tp.
Lt l mt trong s . Anh khng nh, s dng gi th tru t m khi tin hn nhiu,
thng thong hn ch tnh trng nht ln ph hoa. Mnh tnh l 1 bao tru t i c 8 ngn, n
hao i 40 - 50% th mnh hn rt nhiu lai gia th khc. 1 bao tru cn 1 na v trng
c 3 chu s 4
Vic a vo s dng lai gi th c lm t v tru t theo phng php m kh c
ngha rt ln i vi ngnh SX - KD a lan Lt: khng ch gip ngi trng lan gim chi
ph u t, khc phc c tnh trng gi th b ng nc trong nhng ngy ma bo gy
bnh thi r loi gi th sch, thong kh ny cn gp phn hn ch tnh trng khai thc
ngun gi th t nhin ang ngy mt cn dn. u im th r, nhng vn y l
mun p dng phng php t v tru m kh, ngi trng lan cn phi u t khng di
200 triu ng lm l t; k thut t m kh v lm l t cng phi c tm hiu cn
k Nhng vn ny cn phi c s h tr v tuyn truyn ca cc ban - ngnh chc nng,
nu c t ngi ND t tm hiu v p dng, th tc ng dng s rt lu.

Bnh thi t trn cy a lan

Nguyn nhn bnh c th do b nc nhiu hay do phn ti c

mang mm bnh. Do vo ma ma nn che thm cho gin v
gi t l bn cn i gia phn hu c v v c.
Bnh thi t do nm Phytophtora palmivora gy ra, lm cho cc
t Phong lan b en li. Lc u gc cc l non c mu nu m
sau tr thnh en v lm l rng d dng. Bnh lan dn xung
thn v lm cht c cy. Nguyn nhn c bn cng do nc ng li
lu gc b l, lm nn cy b ph hoi. Do vo ma ma c
trnh khng git ma ri v ng li cc nn l.
Cng nh cc bnh khc, cn pht hin kp thi v ct b i phn b bnh v lm kh mi
trng qu m t xung quanh. Nu bnh c chiu hng gia tng, cn phun thuc tr.
Ha tan t bt thuc Thiram trong vi git nc, ri trt ngay vo ch b bnh, cu chic l
khi b rng. Ngoi ra cn xt thuc (nh cc thuc k trn) vi nng m hn, cch ly
cy bnh khi cc cy cn lnh, v ct b cc phn b bnh, nu c th (Thiram pha mi
mung c ph 1 lt nc).

Chm sc lan V n
Lan v n c khong 400 - 600 loi, xut x t chu M v
vng cn nhit i. Cnh hoa c th lu gi c t 35 n
45 ngy. iu c bit l hoa c th n tt c cc ma trong
nm.
nh sng: Loi lan ny a bng mt v vy trnh cy ngoi tri.
Nhit : Cy pht trin tt nhit 15 n 35 C.
m: 60%.
Cch ti nc: R ca lan v n rt nh, nn bn trng phi nh hn cc loi khc. Ma
ng mi ngy ti mt ln. Ma h ti ngy 2-3 ln vo lc sng sm v chiu mt. Nu
ngy nng nng v gi nhiu th tng thm mt ln ti. Di chuyn vi phun nc qua mt
lt ri ti tr li cho thm u vo cht trng.
Cch ti phn NPK: 7 ngy ti mt ln theo liu lng quy nh vo lc sng sm hoc
chiu mt. Ti qu liu lng, cy s b vng l v cht. Ti qua mt ln nc, i 15-20
pht ri mi ti phn cy hp th tt.
Hng thng nn phun thuc phng nga su bnh, nm.
Ch : Khi hoa n gn tn hoc cy c hin tng yu i phi ct ngay cnh hoa v ti
phn NPK 20-20-20.

Ma ng, nu nhit di 15 C, cy khng pht trin, n b hng th phi chuyn cy

n ch m hn.

K thut thun dng v chm sc lan

rng
Nhng nm gn y, chi lan l mt th chi tao nh ca nhng ngi yu hoa. Tuy nhin,
ngi yu hoa li mun hng ti mt gi lan phong cch t nhin, hoang d v khng g
khc l lan rng. Tuy nhin, khi mua v nui trng trong mi trng nh th gp rt nhiu vn
nh khng pht trin, ho r, khng ra hoa V vy, chng ti xin gii thiu b quyt
thun dng v chm sc lan rng.

Theo kinh nghim dn gian, mun cho lan sinh trng tt mi trng thun li nht cho lan
bm vo cy ti ni thong gi, t nh sng chi. V vy, khi lan a vo trng trong chu
cn chm sc t t cho cy quen dn, khng bn thc phn bn ha hc qu sm. Lc y lan
rng cn bc c v g mc (loi lan ang sng) b li ni thong mt, ngy ti vi ba ln
bng cch phun sng u c l thn r. Chm sc cho lan 1 thng ri chit thnh nhnh
trng vo gi. Ch lt gi bng mn ca hay x da u khng c nn cht. Trnh
nh nng gay gt, thnh thong a lan ra ngoi tri m. Chi lan khng nn bn nhiu phn
ha hc, ch cn nc, nh sng v khng gian ph hp l cy pht trin tt.
Khi mun lan ra hoa bt thng, vo dp tt chng hn, th bn phn qua l dnh ring cho
lan. Song cn rt hn ch bn thc cho hoa v sau mi t bn nh vy cy s yu sc. Tt
nht l cch hai thng li thay lt gi 1 ln bng x da mt ca. Hoa tn th ct ngay cung
l tp trung dinh dng nui cy li sc. Ti nc nh u n ngy vi ba ln l cy
sng khe khng cn bn phn.

Chm sc
Mt trong nhng c im sinh hc c trng ca lan- loi cy kh tnh l o ch c kh
nng chu cm cao, a m v bng rm nhng nu thiu nh sng cng gim nng sut v
phm cht. Cn b nh nng trc tip nht l nng qu chiu s gy li tn nhanh chng mc
d vn c cung cp y nc v khong ha tan.
Phng nga tc hi ca nng hn i vi lan, ta cn ch ng tin hnh mt s bin php sau:
i vi phong lan: Khng cho nng tri trc tip chiu vo gi, bi lan v ton b gi th
(lng lan), c bit k vi nng qui chiu v gi Ty (gi Lo). Nu trng i tr th phi
lm gin che bng li nilon c l lan vn quanh hp c. Ch phun ti (tt nht l
phun sng m nhn to) cho tan b cy v gi th theo kinh nghim 2 t 1 kh trong
ngy l vo cc thi im trc bnh minh v sau hong hn. Lng nc va lm
mt cy, t r v d tr. Phun vy xi x s lm tht thot cht khong nui cy.
i vi a lan: Chm sc nh i vi phong lan, cn ch m bo t nn ti xp, nhiu
mu th hu c ang hoai mc l tt nht. Nn b sung t 10-20% vn g mc (c v), 1020% (theo khi lng tng th) cc mu than g nh lun m (nhng khng t sng) nh
r n ra m ta quen gi l h r. Trnh gi kh, gi la qua phn ni ca cy. Lm mt t
bng phun ti nc loang theo bng tn. Cn loi b ngay nhng l gi ( a vng)
ngn chn su bnh bi nhim, ta cc cnh kh, r ht chc nng hp th hi nc v
cng sinh vi vi khun c nh m nui cy.
Khng nn dng NPK - loi dng cho cy hoa mu, cy lng thc bn cho lan. cy
ti lu p bn, hoa sai thm mu, hng m c th thc cho lan (phun ti ton b gi
th) nc go mi vo, nc ngm tro hoai v rc x than (ngun phn vi lng tng hp).
Nu c iu kin ly bng (hoc vi bng cotton) nhng vo dung dch glicerin 10- 15%
cun vo c r gi m.

Phong lan Mokara

Trong sut qu trnh sng ca mt cy lan c th tm chia ra
lm 3 giai on: Khi cy cn nh anh dng loi phn bn l
c t l m cao gip cy ra chi mi, ra l, ra r nhiu,
cy tng trng nhanh. Hin trn th trng c nhiu hiu
phn bn loi ny, nhng anh thng dng phn Piter c t
l m, ln, kali (NPK) 30-10-10 ca M, xt nh k 6-7
ngy/ mt ln. Sau khi s dng loi phn ny c khong
7-8 thng (lc ny cy lan con c c 2 tp v cao khong
20 cm), th cy bt u bc sang giai on trng thnh.
Khi cy bc vo giai on trng thnh anh chuyn sang dng phn Piter (loi 20-20-20)
cng xt nh k khong 6-7 ngy/mt ln. Sau khi s dng loi phn ny khong 7-8 thng
cy lan s bc vo giai on cho bng (lc ny cy lan cao khong 50-60 cm). Khi cy lan
bc vo giai on cho bng anh dng phn Piter (loi 10-30-20), xt nh k 6-7 ngy/ mt
ln "kch" cho cy lan ra bng. Sau khi xt khong 3-4 ln th nhnh lan bt u bng ra

vi hoa (ln c ht la). Khi vi hoa t di khong 2-3 cm (vi ngy sau khi cy bng ra
vi hoa) th thay phn Piter (loi 10-30-20), bng phn Piter (loi 15-20-30), xt nh k
khong 6-7 ngy/mt ln, kch thch cho vi hoa pht trin di, v sau ny mu sc hoa s
sng p, rc r v lu tn, t b bnh gy thi hoa.

Mun cy cho bng vo dp Tt Nguyn n th vo cui thng 9 u thng 10 m lch anh

chn nhng cy lan trng thnh, ra ht l non (l cui cng chuyn sang bnh t, m
cy khng cn tip tc ra l
non na) a vo mt khu
vc ring phun xt bng
phn Piter (loi 10-30-20)
nh nu phn trn. Sau
khi xt phn 10-30-20 khong
45-50 ngy th cnh hoa t
tiu chun xut vn (mi
cnh n c 1-2 bng) lc
ny l vo khong u thng
12 m lch, sau nhng
bng hoa pha trn tip tc n
v n Tt Nguyn n th
cnh hoa n gn ht, nhn
rt p.

Phong Lan Dendro (Dendrobuims)

Lan Dendro (Dendrobuims) thng l la chn u tin ca
nhng ngi mi bt u chi lan. Ch vi mt nhnh hoa
nh, Dendro c th cho bn c trm bng hoa trng tm
thanh t. Mt s ging cho hoa vng v hng. Nhng loi
lan cao qu ny phn ln n t vng ng Nam v
Himalayas, thch vng ni cao v kh hu nhit i m.
Mc d chng rt d trng, nhng c nhiu im bn cn
lu cy c khe mnh v ra hoa hng nm.
nh sng
Dendro rt thch nh sng nhng khng nn phi ra c ngy di nng trnh l b chy
sm. Vo ma ng, u tin cho Dendro ni c nh sng nhiu nht nhnh l c pht
trin ton din c nm.
Nc
Khng ti nc t gia thng 11 n thng 2. Nu kh hu qu kh, ti m mt ln mi
thng. Nhng ging Dendro mu hng v vng cn mt khong ngh sau t ti tr hoa.
Cn c s cn bng gia vic chng kh hon ton (git chng) v gi chng tip tc
sng. Thi k ngh ng kt thc thng 2, sau , bn s ti u 3 ln 1 tun cho lan ra r
mi. Vo ma h thu, t thng 6 9, ti 2 ln mt tun.

Phn bn
V bn s khng
ti nc cho
Dendro sut ma
ng nn cng
khng bn phn
trong thi gian
ny. Gn cui
thng 3 n thng
9, bn thc phn
m cho cy pht
trin nhanh v t
thng 9 11
chuyn sang bn
kali dng thn
nui hoa.
Lch thay chu

Dendro cn
thay chu
trong ma
xun, ngay
sau khi ra
hoa hoc
khi c
nhnh mi
ra i.
Chng c
b r khe,
nhiu r di
vn ra
trong khng
kh nn
thch hp
vi nhiu
loi chu
khc nhau.

Phong lan Ngc im - Rhynchostylis

Cy Lan Ngc im (cn gi Lan Tai tru) hay lan Nghinh
xun ra hoa vo ma xun, dp l Noel v Tt. y l loi
lan rng c tn khoa hc l Rhynchostylis gigantea, mi
nm ch ra hoa c 1 ln.
n thng 11 m lch, nn quan st k xem tnh trng vi
hoa, v c vi hoa trong th vng 1 thng s n hoa: nu
thy nch l mi nh n hoa, s c hoa vo ng Tt. Cn
cy no nh n hoa di c 5cm tr ln th hoa s n sm hn Tt, chi vo dp Noel.
Cy no cha nh n s n hoa tr hn Tt.
Da trn nguyn tc chung v thi tit, nm no tri lnh nhiu th hoa n tr, nm no tri
nng nhiu hoa s n sm. Gp cy lan no c triu chng n sm, phi em vo ch rm
mt v ti nc vo sng sm hoc chiu mt lm lnh nhn to, cy lan s n tr hn
(c th vo dp Tt). Cy no c triu chng n tr hn Tt th phi em ra phi nng hoc
ti thc thm phn NPK 6- 30- 30 hoc 10- 50- 10, loi c nhiu ln v kali kch thch ra
hoa, cy c th ra hoa ng Tt theo mun.

Rhynchostylis gigantea thng c gi l Ngc im ai chu (chui ht chu) m ngi

bnh dn gi tri l tai tru hay ui chn hay gi l lan me (v thng mc trn cy me ti
Saigon). Hn na li n vo ma Xun cho nn c thm tn gi l Nghinh Xun. Cy lan ny
thng c 5-8 l di t 20-30 cm, rng 4-7 cm, mu xanh vng c nhng sc trng v nhng
chm tm. Cy ln v khe manh c th ra ti 3-4 chm hoa cong v di t 15 n 30 cm, hoa
to chng 3 cm, mu hng nht c nhng chm tm, hng thm ngt v 2-3 tun mi tn.
Thnh thong c nhng ging trng tuyn hay thm.
Theo Kamemoto v Sagarik (1975) ti Bangkok, Thi Lan c cy Ngc im vi nhiu
nhnh ra ti 30 chm hoa. Ngoi ra cy lan ra hoa c nhiu mu lai ging vi mt
cy mu khc to ra mt ging tuyn. Nhng cy lan hoa mu ny, nu ma thu
qu nng, s thnh tr thnh sc c pha ln trng.

CCH TRNG
nh sng t 3000-4000 nh nn, hay nh nng khng trc tip chiu vo, nu ra ngoi
nng c th b chy l.
Cy cn phi ch rng ri, tht thong gi.
Nhit vo ma h ban ngy: 85-90F hay 29-32C v phi c s cch bit ti thiu gia
ngy v m l 15F hay 10C, nu khng s khng ra hoa.
m cn thit t 70-80%
Ma h ti nc 2-3 ln mt ngy nu trng trn ming g. Nu trng trong chu vi v
cy hay than c th ti 2-3 ln mt tun nhng phi cho kh r gia 2 ln ti v khng
c r cy b ng nc trong chu.

Ch bn phn khi thy

bt u mc l hay u
r c mu xanh. Bn
hng tun vi hay
tha c ph gt cho 4 lt
nc. Phn bn c th
l 30-10-10 cho ma
xun v ma h, i
sang 10-20-30 vo cui
h v thu, hoc c th
dng 20-20-20 quanh
nm.
Thi k ngh ngi
thng vo ma ng
v rt quan trng. Nu
khng tn trng lan s

khng ra hoa hoc s cht.

Nhit ma ng ban ngy cn t 68-73F hay 20-23C
Nhit ban m khng c di 60F hay 16C
m t 50-60%, nu qu thp cn phun nc vo bui sng.
Ngng ti nc hoc ti rt t sut ma ng v cn phi kh l v r trc khi tri
ti.
Ngng bn phn vo thi gian ny.
Lun nh lan Ngc im thng mc trn
cy cao rt thong gi cho nn khng a
khng kh t hm v th r cy khng c
m t sut ngy. Lan cng khng a b quy
nhiu (disturb) hay thay chu, cho nn cch
trng tt nht l ct vo ming g, ming
ngi hay v cy hay trng trong r (basket)
phi r ra ngoi. Nhng trng cch ny
cn phi c m tht cao v ma h phi
ti ti thiu mi ngy mt ln, nht l vo
nhng ngy nng nc hay kh ro. Nu trng
trong r c th b thm cc ming v cy hoc than c ln t 4-5 cm tr ln. Mt cch trng
khc l trng trong chu t c nhiu l. Mun trng cch ny, hy ngm cy vo trong nc
chng 1 gi, khi r mm, b vo trong chu v xoay theo chiu kim ng h hay ngc
tr li, r s bm vo chung quanh chu.

Thng thng Ngc im n hoa vo cui ma ng hay u ma xun v vo dp Tt

Nguyn n. Khi thy lan ra n, hy phun nc hoc tng thm m hoc ti s qua.
Mun lan n sm hn hy tng thm nhit hay l mang vo trong nh di nh n,
nhng cn thong gi v m. Nu mun lan chm n hy mang vo ch rp mt, vo
phng lnh hoc nc gn, nhng ng cho vo gc hay r chm vo.
Tng gim nhit kh kh khn vi nhng ngi chi lan ti t, nhng i vi nh vn c
h thng iu ha nhit th vic ny chng c g kh.

Lan H ip (Phaleanopsis)
Trong s nhng loi hoa xinh p trong vn hoa mun
mu mun v ca th gii t nhin, c l him c loi hoa
no li phong ph, tp hp quanh mnh nhiu h, nhiu
chng loi, mu sc, dng nt v giu sc quyn r, m hoc
con ngi mt cch v iu kin cho bng phong lan. Phong
lan khng ch mang v p i cc, sang trng nhng m p,
gn gi m n cn cht cha trong mnh nhng gi tr tim
n, lun mi l, lun hp dn v mi gi lng say m, khm
ph ca nhng ai trt nng lng vi loi hoa vng gi ny. Trong s nhng loi phong lan
c nui trng ch yu nc ta, bn cnh nhng loi hoa tng i d chm sc nh
Mokara. Dendro, lan v n th vn c nhng loi phong lan ch thch hp vi mt s khu
vc a l nht nh m c th nht l a lan- loi hoa ch c th nui trng trong iu kin l
tng ca Lt Khng qu kn chn v hn ch ni trng nh a lan song Lan H ip
cng l mt trong nhng ging lan qu m qui trnh chm sc, thun dng cng i hi lm
cng phu, tm huyt ca ngi trng.
Lan H ip l ging lan c tn gi Phalaenopsis, thuc h ph Vandeae. Tn gi
Phalaenopsis bt ngun t ting Hi Lp trong Phalaina c ngha l con bm v Opsis
c ngha l ging nh.
Lan H ip l cy n thn, ngn,
l to, dy, mc st vo nhau. Hoa
n lun phin ht ci ny n ci
khc, thi k n hoa thay i theo
loi v thng n trong vi thng.
Pht hoa mc t nch l, di,
chm hoa n tng ci, 3 i to
trn, hai cnh xo rng kn, mu
sc p. Mi hoa cong dp c hai
ru di nn c a hoa trong ging
nh con bm bm. Hai hng
hoa xp u n 2 bn cnh, kh
ong a nh n bm xinh xn
ang bay ln chp chn. Tr c
hnh bn nguyt vi hai phn khi u ln, cha y phn hoa. S hoa trn cnh biu th sc
sng ca cy. S lng cng nhiu th cy cng sung sc. Ring c tnh phn nhnh hoa li
ty thuc nhiu vo tng loi ging.

Lan H ip c mu sc phong ph, khng thua km bt c ging lan no khc t trng,

hng, , vng, tm n cc loi h ip c sc nm ngang hoc thng ng, hoc c m to
hay nh v.v Ging H ip c trn 70 loi v cng ngy cng lai to ra rt nhiu. Loi hoa
ny c xut x min Bc Australia, n v cc nc ng Nam nh Philippines,
Innsia, bn o ng Dng. Cy c th mc x nhit i v i ni cao 2.000 mt nn
va chu kh hu nng m li va chu kh hu mt, nhit trung bnh t 200C n 300C,
trong iu kin kh hu l tng nht cho vic nui trng loi hoa ny l t 220C- 270C.

Vit Nam c khong 5-6 loi H ip thun, bao gm Phalaenopsis gibbosa Sweet,
Phalaenopsis mannii Rchob.f, Phalaenopsis braceana (Hook.f), Christenson, Phalaenopsis
lobbii (Rchob.f), Phalaenopsis fuscata Rchob.f.. Hu ht u c hoa nh nhng mu sc sc
s v hng thm c o. Bn cnh nhng loi lan h ip thun, nhng ngi yu thch
loi hoa ny cn khng ngng su tm, nhp v thun dng cc ging nhp ngoi khin
chng loi, mu sc ca Lan H ip trong nc ngy cng a dng, c sc.
nc ta, Lan H ip khng trng c ti cc vng lnh nh Lt song vi c tnh va
chu kh hu nng m li va chu kh hu mt nn iu kin t nhin ca Di Linh c xem
l a im l tng nui trng lan H ip. Ti y ton b Lan H ip u nui trng
trong nh kn bng ngun ging cy m v c trang b li che, h thng qut gi
ch ng iu chnh lng nh sng v nhit thch hp trong tng giai on tng trng,
pht trin c th ca cy. Bn cnh , cn ch n ngun ging khe mnh, sch bnh v
kh nng cung cp vi s lng ln.

Thi gian t lc gieo ht n lc a c cy ging t bnh cy m ra trng l khong 6

thng ri. Dng que c mc u, mc vo phn gia r v thn lan, ko theo tng thn cy
mt ra khi ming bnh, ch trnh lm gy r v gip nt thn cy. Cy sau khi c a ra
khi bnh thu tinh, phi ra b lp thch bng nc sch ri cho cy kh ro.
Cy c trng vo khay nha 45 ly, bn di mi y ly ta lt mt ming xp gip ht
nc v thot nc. Lan H ip phi c trng trong iu kin cy kh ro hon ton
hn ch nm, vi khun gy bnh c th pht sinh. Gi th tt nht cho tt c cc giai on
pht trin ca lan H ip l Ru Chi L (phi nhp khu), qua x l, m bo p ng
yu cu kht khe ca th trng xut khu. Sau khi trng Lan h ip, ta khng nn ti nc
ngay trnh nm l, ch phun phn, thuc chuyn dng v gi m va phi gi th trng.

Sau khi a t bnh thy tinh ra trng trong khay nha, khong 3-4 thng c th chuyn chu
1 ln. i vi Lan H ip, thi gian t khi trng cy cy m n lc ra hoa l khong hn 1
nm. T cy con, sau khong 3- 4 thng trng, chng ta s chuyn chu v cy con s pht
trin thnh cy trung. C th sau khong 3- 4 thng trng, chng ta tip tc chuyn chu, cy
trung s pht trin thnh cy i ri thnh cy vi mang n hoa v bt u tr bng. Bn cnh
, ch dinh dng, nhu cu nc ti, nh sng, m cn c cung cp v iu
chnh hp l theo tng giai on pht trin ca cy.
C th Lan H ip a bng mt, chu sng, nhng t chu nng. giai on cy m v cy
con, Lan h ip c nhu cu nh sng thp, ch khong 30%, v vy chng ta cn che bt 70%
nh sng bng cch ph li tn x bn di mi che. Duy tr m khong 70%, nhit
20-300C.
thi k cy trung v cy i: nhit thch hp 20-250C, m 70-75%, nh sng che bt
khong 70%. Ch dinh dng cho cy nh sau: Cho vo mi chu 1 vin phn tan chm
v s dng phn NPK c t l 20:20:20, ti hoc phun 10 ngy/ ln (nng 2-3g/ 10 lt
nc sch). Chu k ti nc: Ma h 7 ngy/ln, ma ng 10 ngy/ln. Nc ti cho lan
phi l nc sch, nu nc ging khoan phi qua h thng lc. Lan H ip c c im
chu m, nhng khng chu nc do chng ta ch nn ti nc cho lan gc. Nu nc
nhiu tng git trn l, l s d b thi. Khi c nc ng trn l, l s c nhiu m en ri
thi nhn. Cho nn nh kn trng Lan H ip thng c mi che lm bng tm lp nylon
trong, va c sng va che c nc ma nh git ng thi trnh vi khun, mm bnh
c th hin din trong khng kh.

thi k ra hoa, cy c ti hoc phun dinh dng NPK. Khi thy cy lan nh hoa ti
phn NPK 6:30:30 nng 2g/lt nc, thi gian phun 7-10 ngy/ln, cho hoa mp hn,

bn v sc hoa ti lu hn. Ngoi ra hoa c bn lu, khong 1-2 thng cn t cy

ni thong mt, nhit thch hp 20-25oC, nh sng che bt 70%. c bit khi cy n hoa
ngi trng khng nn ti nc hoc dinh dng ln hoa v nc s lm hoa ng hoc b
chy nng. Khi hoa n gn tn, cy c hin tng yu i nn ct ngay cnh hoa v ti phn
NPK 30:10:10 dng cy.
Hin ti, Lan H ip trn th trng l nhng cy lan c nui trng t ngun ging cy
m, mu sc a dng vi khong 16- 17 mu khc nhau t nhng mu ph bin nh mu tm,
mu trng li , trng li vng, mu n nhng mu mi nh trng im en, mu
vng Ngoi dng hoa c o, p mt v a dng v mu sc, Lan H ip cn c u
im l cy tr hoa quanh nm. Mi nm cy c th tr 3 ln hoa/chu. Thng thng, sau
khi hoa tn, nu ct cnh ngay v chm sc tt th ch sau khong 2 thng ri, cy s ra n
hoa mi.

Vi iu kin kh hu mt nh huyn Di Linh, Bo Lc. tnh Lm ng hoa thng n chm

nhng rt lu tn, c th ko di n 3, 4 thng.
Thc t cho thy nui trng lan H ip khng qu kh khn, phc tp nh chng ta vn
ngh. Loi hoa ny vn c th sinh trng, pht trin tt trn nhiu vng canh tc khc nhau
ca nc ta. Tuy nhin, iu khng c ngha l bt c ai, bt c ni no cng c th thun
dng thnh cng loi hoa ny bi trn thc t Lan H ip vn l loi phong lan kh thch
nghi v phc tp trong chm sc, nui trng so vi nhng loi phong lan khc vn v ang
c nui trng i tr nc ta nh Mokara, Dendro V th, c th nui trng thnh
cng Lan h ip, ngi trng khng ch cn s am m, chu kh nghin cu, kin tr th
nghim m cn phi bit hc hi, am hiu c tnh sinh hc cng nh nhu cu, k thut c
bn c th chm sc lan H ip ph hp, ng cch.
Vi kt qu nui trng bc u ca cc c nhn, n v tiu biu, ng khch l nh trn, hi
vng trong tng lai gn Lan H ip s c iu kin pht trin mnh, gp phn lm phong
ph hn na chng loi phong lan qu him, c o ca Vit Nam ng thi mang n cho
nhng ai yu thch loi hoa vng gi ny nhng c hi thng lm mi l, c sc.

Vanda Loi hoa thch c chiu chung

Vanda l mt trong s nhng ging lan p nht th gii,
mu tm gn ni, mt s c mu xanh rt l v him. Trong
t nhin, Vanda c tm thy vng ni Himalaya hng v,
vi ni New Guinea v c. Phn ln Vanda u thch sng
trn thn g mc v iu ny gip r ca cy ht c hi
m trong khng kh tt hn. Trong vn nh, nn trng
Vanda trong gi c nhiu l thong khi ln, treo cao v th
r thng xung bn di.
nh sng: Nhit cy pht trin tt: 12 - 28 C (53 - 82F)
Vanda ln nhanh hn di nh sng. Trong vn knh, treo chng cao cng gn knh cng tt.
Chng thch tm mnh c ngy di nng nhng a nh sng c phn tn hn l tp trung
lm chy sm da quanh gc. Nu trng trong nh, nn hoa k ca s nhiu nng nht v
thay i v tr theo ma hoa lun nhn c nh sng y .

Nc
Vanda cn nhiu nc. Bn s ti tm cho chng t nht 1 ln 1 ngy trong khong thng 6
n thng 9. Thi gian cn li trong nm, d l ma ng, chng cng cn c gi m du
n. Khi Vanda n k ra hoa, ngng ti nc 2-3 tun, sau ti li kch thch hoa tr
bng.

Phn bn
Vo khong thng 6-9, bn phn 2 tun 1 ln. Dng phn bn giu kali cho cy khi vo thng
9 n gia thng 10 cy cng cp hn trong ma ng. Vo cc thng cn li, bn phn
u dn 1 ln mi thng.

Cty TNHH Thit B Hi & Nc VN VINH

C: 44 K Con, P.Nguyn Thi Bnh, Q.1, HCM - BN
T: (08) 3821.5237 - 2211.8238 - Fax: (08) 3915.2328
Email: vanvinhcompany@yahoo.com | thietbihoinuoc@yahoo.com
Web: www.ThietBiHoiNuoc.com
Blog: www.yume.vn/thietbihoinuoc
Chat:
Chi Nhnh: 180 Nguyn Thi Bnh, Q.1, HCM | 48 K Con, Q.1, HCM

Lch thay chu

Loi hoa ny khng thch b chia nhnh mt khi chng pht trin thnh cm. Sau vi nm
chm bn, cy trng s s v rm rp vi nhiu r ph nhng y chnh l thi gian chng s
mang hoa. Thay chu hoc phn nhnh lc ny c th khin chng ngng ra hoa d cy
trng thnh.