AVRUPA YEREL YNETMLER ZERKLK ARTI

AVRUPA YEREL YNETMLER ZERKLK ARTI

Avrupa Yerel Ynetimler zerklik art, 15.10.1985
tarihinde imzaya almtr.
Trkiye anlamaya 21.11.1988 tarihinde imza koymu,
anlama 9.12.1992 tarihinde onaylanmtr. Yrrlk tarihi
ise 1.4.1993 olarak belirlenmitir.
3/10/1992 tarih ve 21364 sayl Resmi Gazetede
yaymlanmtr.
NSZ
bu art imzalayan Avrupa Konseyi yesi Devletler,
Avrupa Konseyinin amacnn yeleri arasnda ortak
miraslar olan ideal ve ilkeleri korumak ve gerekletirmek
iin daha ileri bir birlik salamak olduunu dnerek,
Bu amacn gerekletirilmesinin yollarndan birisinin idari
alanda anlamalar yapmak olduunu dnerek,
Yerel makamlarn her trl demokratik rejimin
temellerinden birisi olduunu dnerek,
Vatandalarn kamu ilerinin sevk ve idaresine katlma
hakknn Avrupa Konseyine ye Devletlerin tmnn
paylat demokratik ilkelerden biri olduunu dnerek,
Bu hakkn en dorudan kullanm alannn yerel dzeyde
olduuna kani olarak,
Gerek yetkilerle donatlm yerel makamlarn varlnn
hem etkili hem de vatandalara yakn bir ynetimi
salayacana kani olarak,
Deiik Avrupa lkelerinde zerk yerel ynetimlerin
korunmas ve glendirilmesinin demokratik ilkelere ve

AVRUPA YEREL YNETMLER ZERKLK ARTI

idarede ademi merkeziyetilie dayanan bir Avrupa

oluturulmasnda nemli bir katk salayacan dnerek,
Bunun demokratik bir ekilde oluan karar organlarna ve
sorumluluklar
bakmndan,
bu
sorumluluklarn
kullanlmasndaki olanak ve yntemler bakmndan ve bu
sorumluluklarn karlanmas iin gerekli kaynaklar
bakmndan geni bir zerklie sahip yerel makamlarn
varln gerektirdiini teyid ederek,
MADDE 1- Taraflar bu artn 12 maddesinde belirtilen
ekil ve lde kendilerini aadaki maddelerle bal kabul
edeceklerini taahht ederler.
I. BLM
zerk Yerel Ynetimlerin Anayasal ve Hukuki Dayana
MADDE 2- zerk yerel ynetimler ilkesi ulusal
mevzuatla ve uygun olduu durumlarda anayasa ile
tannacaktr.
zerk Yerel Ynetim Kavram
MADDE 3- 1- zerk yerel ynetim kavram yerel
makamlarn, kanunlarla belirlenen snrlar erevesinde,
kamu ilerinin nemli bir blmn kendi sorumluluklar
altnda ve yerel nfusun karlar dorultusunda dzenleme
ve ynetme hakk ve imkan anlamn tar.
2- Bu hak, dorudan, eit ve genel oya dayanan gizli
seim sistemine gre serbeste seilmi yelerden oluan ve
kendilerine kar sorumlu yrtme organlarna sahip
olabilen meclisler veya kurul toplantlar tarafndan
kullanlacaktr. Bu hkm, mevzuatn olanak verdii
durumlarda,
vatandalardan
oluan
meclislere,
referandumlara veya vatandalarn dorudan katlmna

AVRUPA YEREL YNETMLER ZERKLK ARTI

olanak veren teki yntemlere bavurulabilmesini hibir

ekilde etkilemeyecektir.
zerk Yerel Ynetimin Kapsam
MADDE 4- 1- Yerel ynetimlerin temel yetki ve
sorumluluklar anayasa ya da kanun ile belirlenecektir.
Bununla beraber, bu hkm yerel ynetimlere kanuna
uygun olarak belirli amalar iin yetki ve sorumluluklar
verilmesine engel tekil etmeyecektir.
2- Yerel Ynetimler, kanun tarafndan belirlenen snrlar
ierisinde, yetki alanlarnn dnda braklm olmayan veya
baka herhangi bir makamn grevlendirilmemi olduu
tm konularda faaliyette bulunmak asndan tam takdir
hakkna sahip olacaklardr.
3- Kamu sorumluluklar genellikle ve tercihan vatandaa
en yakn olan makamlar tarafndan kullanlacaktr.
Sorumluluun bir baka makama verilmesinde, grevin
kapsam ve nitelii ile yetkinlik ve ekonomi gerekleri
gznnde bulundurulmaldr.
4- Yerel makamlara verilen yetkiler normal olarak tam ve
mnhasrdr. Kanunda ngrlen durumlarn dnda, bu
yetkiler teki merkezi veya blgesel makamlar tarafndan
zayflatlamaz veya snrlandrlamaz.
5- Yerel makamlarn merkezi veya blgesel bir makam
tarafndan yetkilendirildii durumlarda, bu yetkilerin yerel
koullarla uyumlu olarak kullanlabilmesinde yerel
makamlara olanaklar lsnde takdir hakk tannacaktr.
6- Yerel makamlar dorudan ilgilendiren tm konulara

ilikin planlama ve karar alma sreleri iinde, kendileriyle

AVRUPA YEREL YNETMLER ZERKLK ARTI

olanaklar lsnde zamannda ve uygun biimde

danlacaktr. (Trkiyenin ekince koyduu paragraf)
Yerel Ynetim Snrlarnn Korunmas
MADDE 5- Yerel ynetimlerin snrlarnda, mevzuatn
elverdii durumlarda ve mmknse bir referandum yoluyla
ilgili yerel topluluklara nceden danlmadan deiiklik
yaplamaz.
Yerel Makamlarn Grevleri in Gereken Uygun dari
rgtlenme ve Kaynaklar
MADDE 6- 1- Kanunla dzenlenmi daha genel
hkmlere halel getirmemek kouluyla, yerel makamlar
kendi i idari rgtlenmelerini, bunlar yerel ihtiyalarla
uyumlu klmak ve etkin idare salamak amacyla, kendileri
kararlatrabileceklerdir. (Trkiyenin ekince koyduu
paragraf)
2-Yerel ynetimlerde grevlilerin alma koullar liyakat
ve yetenee gre yksek nitelikli eleman istihdamna imkan
verecek lde olmaldr; bu amala yeterli eitim
olanaklaryla cret ve mesleki ilerleme olanaklar
salanmaldr.
Yerel Dzeydeki Sorumluluklarn Kullanlma Koullar
MADDE 7- 1- Yerel dzeyde seilmi temsilcilerin grev
koullar grevlerin serbeste yerine getirilmesi olanan
salayabilmelidir.
2- Grev koullar sz konusu grevin yrtlmesi
srasnda yaplacak masraflarn uygun biimde mali
tazminiyle birlikte, uygunsa, kazan kaybnn tazminine

AVRUPA YEREL YNETMLER ZERKLK ARTI

veya yaplan iin karlnda cret ve buna tekabl eden

sosyal sigorta primlerinin denmesine olanak salayacaktr.

Yerel olarak
seilmi kiilerin grevleriyle
3badamayacak ilev ve faaliyetler kanunla veya temel
hukuki ilkelere gre belirlenir. (Trkiyenin ekince koyduu
paragraf)
Yerel Makamlarn Faaliyetlerinin dari Denetimi
MADDE 8- 1- Yerel makamlarn her trl idari denetimi
ancak kanunla veya anayasa ile belirlenmi durumlarda ve
yntemlerle gerekletirilebilir.
2- Yerel makamlarn faaliyetlerinin idari denetimi normal
olarak sadece kanunla ve anayasal ilkelerle uygunluk
salamak amacyla yaplacaktr. Bununla beraber, stmakamlar yerel makamlar yetkili kldklar ilerin gereine
gre yaplp yaplmadn idari denetimine tabi
tutabileceklerdir.
3- Yerel makamlarn idari denetimi, denetleyen makamn

mdahalesinin korunmas amalanan karlarn nemiyle

orantl olarak snrlandrlmasn salayacak biimde
yaplmaldr. (Trkiyenin ekince koyduu paragraf)

Yerel Makamlarn Mali Kaynaklar

MADDE 9- 1- Ulusal ekonomik politika erevesinde,
yerel makamlara kendi yetkileri dahilinde serbeste
kullanabilecekleri yeterli mali kaynaklar salanacaktr.
2- Yerel makamlarn mali kaynaklar anayasa ve kanunla
belirlenen sorumluluklarla orantl olacaktr.

AVRUPA YEREL YNETMLER ZERKLK ARTI

3- Yerel makamlarn mali kaynaklarnn en azndan bir

blm oranlarn kendilerinin kanunun koyduu snrlar
dahilinde belirleyebilecekleri yerel vergi ve harlardan
salanacaktr.
4- Yerel makamlara salanan kaynaklarn dayand mali
sistemler, grevin yrtlmesi iin gereken harcamalardaki
gerek artlarn mmkn olduunca izlenebilmesine olanak
tanmaya yetecek lde eitlilik arz etmeli ve esneklik
tamaldr. (Trkiyenin ekince koyduu paragraf)
5- Mali bakmdan daha zayf olan yerel makamlarn
korunmas, potansiyel mali kaynaklarn ve karlanmas
gereken mali ykn eitsiz dalmnn etkilerini ortadan
kaldrmaya ynelik mali eitleme yntemlerinin veya buna
e nlemlerin alnmasn gerektirir. Bu yntemler ve
nlemler yerel makamlarn kendi sorumluluk alanlarnda
kullanabilecekleri takdir hakkn azaltmayacaktr.
6- Yeniden datlan kaynaklarn yerel makamlara
tahsisinin nasl yaplaca konusunda, kendilerine uygun bir
biimde danlacaktr. (Trkiyenin ekince koyduu
paragraf)
7- Mmkn olduu lde, yerel makamlara yaplan
hibeler belli projelerin finansmanna tahsis edilme koulu
tamayacaktr. Hibe verilmesi yerel makamlarn kendi yetki
alanlar iinde kendi politikalarna ilikin olarak takdir hakk
kullanmadaki temel zgrlklerine halel getirmeyecektir.
(Trkiyenin ekince koyduu paragraf)

AVRUPA YEREL YNETMLER ZERKLK ARTI

8- Yerel makamlar sermaye yatrmlarnn finansman iin

kanunla belirlenen snrlar ierisinde ulusal sermaye
piyasasna girebileceklerdir.
Yerel Makamlarn Birlik Kurma ve Birliklere Katlma
Hakk
MADDE 10- 1- Yerel makamlar yetkilerini kullanrken,
ortak ilgi alanlarndaki grevlerini yerine getirebilmek
amacyla, baka yerel makamlarla ibirlii yapabilecekler ve
kanunlar erevesinde birlikler kurabileceklerdir.
2- Her devlet, yerel makamlarn ortak karlarnn
korunmas ve gelitirilmesi iin birliklere ye olma ve
uluslararas yerel makamlar birliklerine katlma hakkn
tanyacaktr. (Trkiyenin ekince koyduu paragraf)
3- Yerel makamlar, kanunla muhtemelen ngrlen artlar
dahilinde, baka devletlerin yerel makamlaryla ibirlii
yapabilirler. (Trkiyenin ekince koyduu paragraf)
zerk Yerel Ynetimlerin Yasal Korunmas
MADDE 11- Yerel ynetimler kendi yetkilerinin serbeste

kullanm ile anayasa veya ulusal mevzuat tarafndan

belirlenmi olan zerk ynetim ilkelerine riayetin salanmas
amacyla yarg yoluna bavurma hakkna sahip olacaklardr.
(Trkiyenin ekince koyduu paragraf)
II. BLM
Muhtelif Hkmler
Ykmllkler
MADDE 12- 1- Her Akit Taraf, bu artn I. Blmndeki
paragraflardan en az 10 tanesi aadakilerin arasndan

AVRUPA YEREL YNETMLER ZERKLK ARTI

seilmek zere en az 20 paragraf ile kendisini bal kabul

etmeyi taahht edecektir:

Madde 2,
Madde 3, paragraf 1 ve 2,
Madde 4, paragraf 1,2 ve 4,
Madde 5,
Madde 7, paragraf 1,
Madde 8, paragraf 2,
Madde 9, paragraf 1,2 ve 3,
Madde 10, paragraf 1,

Madde 11
2- Szlemeye taraf olan her Devlet onay, kabul veya
tasvip belgesini tevdi ederken, bu Maddenin 1. paragraf
hkmlerine uygun olarak setii paragraflar Avrupa
Konseyi Genel Sekreterine bildirecektir.
3- Herhangi bir Taraf Devlet, bu Maddenin 1. paragraf
hkmlerine gre Szlemenin henz kabul etmemi
olduu herhangi bir paragrafyla veya paragraflaryla
kendini bal addedeceini daha sonraki herhangi bir
tarihte Genel Sekretere bildirebilir.
Sonradan kabul edilen bu tr ykmllkler, bylece
bildirimde bulunan Akit Tarafn onay, kabul veya tasvip
ileminin ayrlmaz bir paras addedilecek ve Genel
Sekreterin bildirimi ald tarihten sonra geecek aylk
sreyi izleyen ayn ilk gnnden balamak zere ayn etkiyi
tayacaktr.
Bu artn Kapsayaca Makamlar

AVRUPA YEREL YNETMLER ZERKLK ARTI

MADDE 13- bu artta yer alan zerk yerel ynetim ilkeleri

Akit Tarafn lkesinde mevcut bulunan yerel makamlarn tm
kategorileri iin uygulanr. Bununla beraber her bir Akit Taraf,
onay, kabul veya tasvip belgesini sunarken, bu artn yerel
veya blgesel makamlarn sadece hangi kategorileri iin
uygulanmasn ngrdn veya uygulama dnda
brakmay ngrd kategorileri belirleyebilir. Avrupa
Konseyi Genel Sekreterine daha sonra yapabilecei
bildirimlerle, yukardakilerden baka yerel veya blgesel
makam kategorilerini de artn kapsamna dahil edebilir.
Bilgi Salanmas
MADDE 14- Her Akit Taraf bu artn hkmlerine
uygunluk salamak amacyla kabul ettii mevzuat
hkmleriyle ald teki nlemler konusuna ilikin tm
bilgiyi Avrupa Konseyi Genel Sekreterine iletecektir.
III. BLM
mza, Onay ve Yrrle Girme
MADDE 15- 1- Bu art Avrupa Konseyi yesi tm
lkelerin imzasna ak olacaktr. Onay, kabul veya tasvip
ilemine tabi olacaktr. Onay, kabul veya tasvip belgeleri
Avrupa Konseyi Genel Sekreterine tevdi edilecektir.
2- Bu art Avrupa Konseyi yesi lkelerden drdnn bu
artla bal olmay kabul ettiklerini yukardaki paragraf
hkmlerine uygun olarak daha sonra bildirmelerinden
itibaren geecek aylk sreyi izleyen ayn ilk gn
yrrle girecektir.
3- Bu artla bal olmay kabul edeceini daha sonra
beyan eden herhangi bir ye Devlet bakmndan, bu art

AVRUPA YEREL YNETMLER ZERKLK ARTI

onay, kabul veya tasvip belgesinin tevdi tarihinden sonra

geecek aylk bir sreyi izleyen ayn ilk gn yrrle
girecektir.
Topraklara likin Hkm
MADDE 16- 1- Herhangi bir Devlet, imzalama srasnda
veya onay, kabul veya tasvip belgesini tevdi ederken bu
artn uygulanaca toprak ya da topraklar belirleyebilir.
2- Herhangi bir Devlet daha sonraki herhangi bir tarihte
yapaca ve Avrupa Konseyi Genel Sekreterine muhatap
bir beyanla, bu artn uygulanma alann beyanda
belirleyecei baka herhangi bir topra temil edebilir. art,
bu tr topraklar iin, bu beyann Genel Sekreterin eline
getii tarihten sonra geecek 3 aylk sreyi izleyen ayn ilk
gn yrrle girecektir.
3- Yukardaki iki paragraf erevesinde yaplan herhangi
bir beyan, bu beyanda belirlenen herhangi bir toprak
bakmndan, Genel Sekretere hitaben yaplacak bir bildirim
ile geri ekilebilir. Bu geri ekme, Genel Sekreterin bu
bildirimi ald tarihten sonra geecek alt aylk sreyi
izleyen ayn ilk gn yrrle girecektir.
ekilme
MADDE 17- 1- Herhangi bir Taraf, kendisi bakmndan
bu artn yrrle giriini izleyen be yllk bir srenin
gemesinden sonra, bu arttan ekilebilir. Bu durumlarda,
Avrupa Konseyi Genel Sekreterine alt ay nce bildirimde
bulunulacaktr. Bu tr ekilmeler, Taraf Devlet saysnn

AVRUPA YEREL YNETMLER ZERKLK ARTI

drtten az olmamas kouluyla dier Taraf Devletler

bakmndan artn geerliliini etkilemeyecektir.
2- Yukarda paragrafta belirlenen hkmler erevesinde
herhangi bir Taraf Devlet, 12. maddenin 1. paragrafnda
ngrlen say ve tipteki paragraflarla bal olduu srece,
artn I. Blmnn herhangi bir paragrafndan ekilebilir.
Herhangi bir Taraf Devlet bir paragraftan ekilerek 12.
maddenin 1. paragrafnn gereini karlamayan bir duruma
geliyorsa, artn kendisinden de ekilmi saylacaktr.
Bildirimler
MADDE 18- Avrupa Konseyi Genel Sekreteri:
a) Her imzalamay;
b) Tm onay, kabul veya tasvip belgelerinin tevdiini;
c) Bu artn 15. madde hkmlerine gre her yrrle
giri tarihini;
d)12. Maddenin 2. ve 3. paragraflarnn hkmlerinin
uygulanmas erevesinde alnan her bildirimin;
e) 13. Maddenin hkmlerinin uygulanmas erevesinde
alnan her bildirimi;
f) Bu arta ilikin dier herhangi bir ilem, bildirim veya
yazmay Avrupa Konseyi yesi Devletlere bildirecektir.
Yukardaki hkmleri kabul zmnnda gerei gibi yetkili
klnm aada imzalar bulunanlar ibu art
imzalamlardr.
Avrupa Konseyi arivlerinde saklanacak ibu Szleme,
ngilizce ve Franszca olarak ve her iki metin de ayn
derecede geerli olmak zere, tek nsha halinde 15 Ekim

AVRUPA YEREL YNETMLER ZERKLK ARTI

1985 tarihinde Strasbourgda dzenlenmitir. Avrupa

Konseyi Genel Sekreteri Avrupa Konseyi yesi Devletlerin
her birine bu artn aslna uygun suretlerini iletecektir.