Uvod u istoriju umetnosti

Osnovni termini

 istorija + umetnost =
istorija umetnosti
prouavanje umetnosti
u odnosu na okruenje,
ukljuujui:
ekonomske odnose
istorijske dogaaje
drutvene odnose
religiju i verovanja
tehnoloka
dostignua
po prirodi, istorija
umetnosti je
interdisciplinarna
Vilendorfska Venera, oko 15. 000.g.p.n.e. i
Miloska Venera, oko 150.g.p.n.e.

Tri glavne vrste likovne umetnosti

arhitektura
skulptura
slikarstvo
takoe: grafika, tekstil, keramika,
dekorativna umetnost, mix-medija,
happenings, performans, konceptualna
umetnost...

Umetnost = forma + sadraj

Svako umetniko delo ima dva segmenta:
formu
sadraj

forma se odnosi na formalne, spoljne

aspekte umetnosti (likovni elementi)
kako je delo napravljeno
sadraj se odnosi na temu ta je
predstavljeno

Posmatranje umetnosti
materijal
tehnika
vizuelni jezik sredstva likovnog
uobliavanja
- menjanje formalnih elemenata = stil
znaenje i kontekst

U principu, potreba za rashchlanjivanjem & analizom umjetnichkog djela prva se rodila u knjizhevnosti, dok je likovna umjetnost dugo
vremena bila u potpunosti podvedena pod istoriju umjetnosti. Taj pristup - pozitivizam - podrazumijeva upravo ove stvari koje su gore
pomenute... istorizam, drushtveno-istorijske okolnosti u kojima je djelo nastalo & biografizam, umjetnikovu biografiju. Ovaj princip je
dugo vremena bio jedini, najvishe zbog chinjenice da su skoro sve epohe bile 'zhigosane' opshtim karakteristikama koje su upravo bile
proizvod drustvenih & istorijskih obiljezhja. Ta paralela izmedju umjetnosti & istorije je svakako imala svojih prednosti, ali takodje &
mana... Granica izmedju umjetnosti & nauke je donekle pochela da se gubi, zanemarivale su se estetske vrijednosti djela, a nerijetko su
chinjenice iz autorove biografije znale da namecu ako ne netachne, a onda pretjerano jednostrane zakljuchke o djelu. No, ovaj princip se
odrzhavao sve do XX vijeka kada je doshlo do procvata u umjetnosti koji se nije mogao svesti pod okrilje bilo kakve faktografije, niti
objasniti iskljuchivo kakvom istorijskom chinjenicom. Tada & nauka o umjetnosti, tachnije: teorija umjetnosti, dozhivljava svoj razvoj.
Tako se pod uticajem ruske shkole razvija formalni metod koji akcenat stavlja na formu, tjs. oblik umjetnichkog izrazhavanja, tvrdeci kako
upravo ona definishe & sadrzhaj (shto je vec bila velika razlika u odnosu na pozitivizam kod koga je sve bilo podredjeno sadrzhaju).
Ipak, najveci doprinos formalizma jeste svakako uvjerenje da je umjetnost dinamichka kategorija, te da ni jedna statichka definicija ne
mozhe da opstane, kao & poimanje umjetnichke chinjenice kao fakta koji se odrzhava samo unutar umjetnichkog djela. Psiholoshki
metod se razvija pod uticajem Sigmunda Frojda; tachnije - njegove teorije o konstituivnim djelovima ljudske psihe: Ego & Alter-Ego. On
se vraca na Aristotelovu katarzu, tvrdeci da se do razrjeshenje sukoba dolazi bash kroz umjetnost; bilo da se radi o umjetniku & chinu
oslobadjanja, ili o posmatrachu & samoprepoznavanju. Filozofija takodje daje svoj doprinos preko fenomenoloshkog metoda & teorije
recepcije koji proistichu direktno iz Huserlovog nachina mishljenja. Ove metode su interesantne jer uvode u teoriju pojam konkretizacije
koji podrazumijeva da svako djelo dobija svoj pravi smisao tek kroz dozhivljaj posmatracha. Jedan od teoretichara knjizhevnosti (ne
mogu mu se sada sjetiti imena, a muka me da trazhim) govorio o tim tzv. "pasazhima neodredjenosti".
& ako se chini da je ovaj posljednji metod negdje najblizhi umjetnichkom poimanju umjetnosti , to ipak nije obavezno tako. Zamislite da
stojite ispred egipatske skulpture... Njena chista frontalnost & anatomija koja eto tek shto zavredjuje da se zove ljudskom teshko da ce
vas pokrenuti. Tu cete & te kako morati da poznajete istoriju Egipta, polozhaj umjetnika u tom drushtvu, kao & razlog zbog koga je ta
skulpura uopshte pravljena. Isto tako je negdje potrebno poznavanje psihoanalize, ako zhelite da sagledate Dalijevo djelo.
Znachi, uvijek & svuda: pluralizam metoda!
Paul Klee uporedjuje umjetnika sa drvetom. On kazhe da umjetnik crpi iz realnog zhivota jednako kako drvo crpi iz zemlje & iz suncheve
toplote, ali da bash kao shto ni plod drveta ne slichi mineralima & sunchevoj energiji, tako ni umjetnichko djelo ne imitira zhivot.
Tako da mislim da negdje tu lezhi odgovor - pokushaj da naiskrenije dozhivish ovaj svijet oko sebe & da pokorno od njega uchish... na
taj nachin ce se dozhivljaj prenijeti & na posmatracha, & onda ce rijechi, analize, metode, kao & svih shesnaest pitanja biti sasvim
suvishni...

Analiza umetnikog dela

http://www.youtube.com/watch?
v=lRDWt3butTY&feature=related
http://www.youtube.com/watch?v=TQgBlUSzzM&feature=related
http://www.youtube.com/watch?
v=0MCZ9EuRoC4&feature=related
http://www.youtube.com/watch?v=xYDsWGFGtY&feature=related

KOMPOZICIJA
http://www.youtube.com/watch?
v=y81HCSaqkYU&feature=related
http://www.youtube.com/watch?
v=E8HYtrilrRM&feature=related
http://www.youtube.com/watch?
v=RU9DhZtPUqQ&feature=related
http://www.youtube.com/user/draganjascur
?blend=22&ob=5#p/u/0/4Ktp-UPMb5g

CENTAR PANJE
http://www.youtube.com/watch?
v=qyKk1VlWvHw&feature=related

BOJA
http://www.youtube.com/watch?
v=NSJwqlHgQxg&feature=related
http://www.youtube.com/watch?
v=3AGzVSDYzn4&feature=related

Arhitektura
gr. arhitekton - graditelj

Arhitektonska umetnost predstavlja umetnost

izgradnje graevine, sa svrhom stvaranja
unutranjih organizovanih prostora, namenjenih
najrazliitijim ljudskim potrebama
Arhitektura je stvaranje prostora vetaki
sagraenog od izabranog materijala, sa
izmenjenom konstrukcijom, oblikovanog,
dekorisanog i obojenog po ukusu odreene
epohe
Arhitektura je umetnost oblikovanja prostora
prema ljudskim potrebama i tenjama

 Ima i tehniku i umetniku komponentu

Razlika u odnosu na graevinarstvo ono
slui da zadovolji potrebe, nema za cilj i
izazivanje estetskog oseanja
Odraz vremena, vrsto vezana za ivot

Osnovni zakoni:
funkcija (namena)
konstrukcija (materijal, konstruktivni elementi
delovi koji nose i delovi koji su noeni ili
kombinacija podupiraa i tavanice, vertikala i
horizontala).
Konstruktivne elemente moemo podeliti na:
- vertikalne: zid, stub, stubac (stub je krunog
preseka, stubac etvorougaon);
- horizontalne: tavanica, svod, kupola i krov
(tavanica horizontalno zatvara gornji deo
prostora, a svod oblo).
umetniki izraz (ukus epohe...)

plan

Bazilikalni (longitudinalni) plan

Centralni plan

frontalni i boni izgled (fasada)

longitudinalni presek i osnova ili plan

Materijali

oni koji se nalaze u prirodi

drvo konstruktivni sistem (paralelno poloene grede kao kod

brvnara ili skelet od drveta, obloen daskama ili drugim
materijalom)
kamen konstruktivni sistem (podupirai i horizontalna greda)
opeka konstruktivni sistem (luk i svod)

one koje ovek sam proizvodi

beton (ljunak sa peskom + vezivo, najee cement + voda)

armirani beton beton uvren elikom
elik
staklo

KONSTRUKTIVNI SISTEMI

gredni sistem

luni sistem

arhitrav

luk i svod

Konstruktivni sistem graevine - LUNI

svod

poluobliasti (bavasti) svod

kupola
kupola
lanterna
kalota

prsten/tambur
pandantifi

sistem graenja kupole

ugaone
trompe - nie

sferni trougao
- pandantif

sistem pandantifa

sistem trompi

sistem graenja kupole

stub i stubac

pilaster i polustub

delovi stuba ili stupca

kapitel

stablo stuba

baza ili
osnova

Sredstva arhitektonskog
uobliavanja:
Prostor
Masa
Povrina
Svetlost
Boja

 Prostor blia okolina

zdanja, ambijent u kome
je objekat smeten

Frank Lloyd Wright, Kua na vodopadu

 Masa sve to vidimo u

prostoru, zdanje u celini.
Tu se najvie ogleda
kreativnost arhitekte.
Oblici poivaju na
geometrijskim telima i
njihovim kombinacijama.
to jednostavnije to
monumentalnije

D. Bramante, Tempietto

 Povrina odreuju
oblik mase ali su joj i
podreene. To su
razliite geometrijske
slike ali nisu ravne tu
su otvori, ukrasi, boje...
Naglaene horizontale
ili vertikale
- otvori. Svetlost, komunikacija
i protok vazduha. Vrata i prozori.
Oblici i mesto u celini. Portal.
- ukrasi. Uvuene ili izbaene
povrine, od razliitog materijala,
bojeni... Mogu biti konstruktivni
(proraunati, istiu konstruktivne
elemente, logini) i dekorativni
(oivljavaju povrine, samo radi
ukrasa).
"Ginger i Fred, Prag

 Svetlost pazi se na
mesto odakle dolazi,
jainu... Da se istaknu
ukrasi. Igra svetla-senke
da akcentiraju i artikuliu
povrine

Hram Nike Apteros

 Boja i u enterijeru i
u eksterijeru.
Ukraavanje.
Polihromija nemir.
Zavise od mesta,
podneblja,
raspoloenja...

Crkva Lazarica

Skulptura ili vajarstvo ili plastika

od gr. rei placein oblikovat

Umetnost predstavljanja figura i oblika u

reljefu ili u 3 dimenzije u nekom vrstom
materijalu
Vrsta likovnog izraavanja u nekom vrstom
materijalu trodimenzionalnim oblicima i
telima
Umetnost upljina i masa

 Neposredan taktilni utisak, moe se

opipati.
Namena:
- Monumentalna
- Dekorativna
- Samostalna

 Monumentalna nosi opti

sadraj ili znaaj,
objedinjena sa okolinom
(prirodnom ili
arhitektonskom). Posmatra
se sa vee daljine, radi se
u trajnom materijalu,
odlikuju je velike mase,
otra jasna silueta, bez
detalja.
Javni spomenici

Donatello, Gattamelata

 Dekorativna sastavni
deo arhitektonske celine
koju dopunjava i ne moe
se posmatrati odvojeno,
pripada zdanju na kome
se nalazi.
Najavljuje karakter
zdanja, a zavisi od
materijala i namene
zdanje
Paris, Notre-Dame

 Samostalna preputena
mati umetnika

Bernini, Apolon i Dafne

 Oblici:
- Puna plastika
- Reljef

Puna plastika - lik u tri dimenzije,

omoguava posmatranje sa svih stajnih taaka

Mobil kinetika skulptura

Reljef vezan za ravnu povrinu iz koje izlazi u

veoj ili manjoj meri. Izmeu skulpture i slikarstva.
- nizak (bas-reljef)
- visok
- uputen

nizak (bas-reljef)

visok

uputen

MATERIJALI
- Meki ili dinamini, lako se oblikuju, ili pokretni:
- Vosak
- Glina peena glina = terracotta
- Majolika i fajans
- Porcelan
- Polupokretni:
- Drvo
- Slonovaa
- Tvrdi ili statini
- Kamen
- Kost
- Drago kamenje. Geme (urezana slika u negativu) i kameje
(ispupeno)
- Moderni materijali
- Konstrukcija
- Kinetika skulptura
- Assemblage
- Ready-made
- Zemljana
- Mix media

- meki ili dinamini (pokretni)

Terracotta, Apolon iz Veja

Majolika, Andrea della Robbia, Mudrost

Porcelan, Francuska, 18. veka

- polupokretni

Drvo

Slonovaa

- tvrdi ili statini

kameja

gema

Kamen

Kost

Drago kamenje

- moderni materijali

Ready-maid

terakota, bronza, polister, vetaki pli, lano krzno, koa

TEHNIKE
vajanje modelovanje u mekom materijalu, dodavanje
materijala (glina)
klesanje oduzimanje materijala (kamen, drvo)
kovanje (u hladnom ili zagrejanom stanju)
livenje najee u bronzi (legura bakra i cinka).
- puna bronza za manje dimenzije
- tehnika upljeg livenja za vee dimenzije (glineni model se
oblepi tankim slojem voska, 2-3 mm, preko se stavi vlaan
pesak i malter u koji se stave cevice do voska. Dobije se
bezoblina skulptura. U gornje cevi se sipa bronza koja topi
vosak i zauzima njegovo mesto, a viak curi kroz donje cevi.
Potom se skine omota a ostne uplji kip, od bronze).
iskucavanje za manju skulpturu i u primenjenoj umetnosti,
sa zadnje strane se iskucava lim
ostalo - cizeliranje (poliranje), graviranje, auriranje (tehnika
na proboj, delovi se odstranjuju da bi se dobila perforirana
povrina), granulacija (kapi zlata ili srebra)...

klesanje

vajanje

tehnika upljeg livenja cire perdu

Sredstva skulptoralnog
uobliavanja:
volumen
povrina
svetlost
boja
tekstura

 Volumen je prostorni oblik sa

sve tri dimenzije: irinom,
duinom i visinom.
sastoji se od oblika vrstih tela,
razliitih formi i dimenzija, koji
se objedinjuju i koje moemo
posmatrati kao jasnu celinu.
Ima dvostruku ulogu
oznaava prostor koji zaprema
i jasno ocrtava podruje
prostora ne samo ono koje sam
zaprema ve i onog koji svojom
masom podrazumeva zatvorene i otvorene forme
Hans (Jean) Arp: Poprsje ene

 Zatvorena forma
(naglaeno jedinstvo
mase)
Otvorena forma
(delovi su sastavni
deo prostora u kome
se nalaze)

Michelangelo, David

Bernini, David

 Povrina
- glatke (jedan
volumen, ravne)
- hrapave povrine
(lome svetlost)

Michelangelo, Rob

 Svetlost
ima pasivnu ulogu,
koristi se ali se ne
predstavlja. Osvetljenje
dela vano za doivljaj.

A. Rodin, Poljubac

 Boja

Maska slona, Cameroon

 Tekstura

Meret Oppenheim, Krzneni doruak

 Volumen koji je zbijen i ne

sadri prostor unutar sebe
zovemo masa
Puno - prazno. Praznim
nazivamo prostor, punim
nazivamo masu - prostor i
masa su u meusobnom
odnosu Tela su uronjena u
prostor, prostor moe biti
okolo i u telima.
Punu plastiku delimo
(prema odnosu prostora i
volumena) na:

Prazno - prostor

- monolitnu masu,
- udubljeno-ispupenu masu,
- proupljenu masu,
- plono istanjenu masu i
- linijski istanjenu masu

Mobil
Puno prostor ispunjen masom

 Monolitna ili
apsolutna masa
Povrina mase je
zaglaena, obrisne linije
su napete. Prostor i masa
su u ravnotenom,
neutralnom odnosu
- Masu u koju prostor
ne prodire, niti ona
prodire u prostor
nazivamo zbijena masa.
Constantin Brancusi: Muza

Jaje

 Udubljeno-ispupena
masa
Prostor ulazi u udubljujenja u
masi, a masa svojim
ispupenjima prodire u prostor.
Obrisna linija je zbog toga
krivudava, odnos mase i
prostora je dinamian.
- Kada masa svojim
izboinama izae u prostor,
a prostor ue u ulegnua u
masi, govorimo o udubljeno
- ispupenoj masi
(konkavno-konveksnoj).

Hans (Jean) Arp: Poprsje ene, 1953.

Dunja

 Proupljena masa
- Kada prostor proe
kroz masu i slobodno
struji njome
nazivamo je
proupljena masa.

Henry Moore: Leea figura

 Plono-istanjena
masa
Skulptura je nainjena od
jedne metalne ploe koja
je razrezana i savijena u
raznim smerovima.
- Oblik kojem je visina
vrlo mala skloni smo
nazvati plohom - on je
ploan.
Masu koja ima malu
visinu (debljinu)
nazivamo plono
istanjena masa.

Vojin Baki: Razvijene povrine III, 1960.

 Linijski istanjena masa

Prostor je stisnuo masu
skulpture sa svih strana,
tako da izgleda kao linija
koja zavrava u prstu kojim
lik pokazuje.
- Masu koja izgleda kao
linija jer ju je prostor
stisnuo po visini i po
irini, te joj je
ostala samo duina
nazivamo linijski istanjena
masa. To je crta u
prostoru.

Alberto Giacometti: ovjek koji pokazuje, 1947

Slikarstvo
Vetina da se pomou linije i boje
predstave na nekoj povrini pojave koje su
viene u stvarnosti ili da se prikau
umetnikove vizije.
Fenomen slike je veoma sloen.

 Materijal:
- podloga
- pigmenti
- vezivo
Slikarske tehnike:
- crte, akvarel, tempera...
- zidno (monumentalno) slikarstvo
- al secco
- al fresco
- mozaik - muzivno slikarstvo
- zgrafito
- vitra

Teme i motivi u slikarstvu:

Tema glavni predmet umetnikog dela, nosi sadraj i ideju. ire

znaenje od motiva. Mitoloke, istorijske, religiozne, literarne,
alegorijske teme...
Motiv obeleje umetnikog dela s obzirom na prikazan sadraj,
ustaljen, tipian prikaz nekog likovnog dela.
- Portret (pojedinani, dvojni i grupni; en face, profil, tri-etvrt;
reprezentativni, naturalistiki, intimni, idealizovani...)
- Autoportret
- Akt i polukat (nag gornji deo tela)
- anr predstave iz svakodnevnog ivota (seoski, gradski,
dvorski, vojniki, galantni, satirini...)
- Pejsa veduta, marina...
- Mrtva priroda
- Animalistiko slikarstvo

Sredstva likovnog uobliavanja:

Forma
- Taka
- Linija
- Ploha
- Povrina
Boja
Tamno-svetlo
Valeri
Kompozicija odnos razliitih likovnih elemenata
Ekspresija izraz, manifestacija unutranjeg stanja
oveka

Taka
Taka je oblik bez i jedne naglaene dimenzije: nema ni visinu, ni irinu, ni
duinu

Lucio Fontana: Zeleni ovalni koncept, 1963.

Grafika modelacija

Skupljeno - raspreno

Camille Pissaro: Sajam svinja, 1886.

Optiko meanje

Georges Seurat: Ajfelova kula

Linija
Linija je skup taaka u ravnini.

Linija je trag kretanja take.

Osobine
linije:
1.

karakter - debele, tanke,

dugake, kratke, otre,
isprekidane, izlomljene,
jednoline, i sl.

2.

tok - ravne, uglaste, krive (pravilne ili slobodne krive), otvorene ili
zatvorene; kaligrafske - raene slobodnom rukom i euklidske izvedene tehnikim pomagalima.

3.

znaenje:

a) Konturne ili obrisne linije

b) Teksturne linije
c) Strukturne linije

linearno

Henri de Toulouse-Lautrec, Sofa, oko 189496.

Michelangelo, kroki

A. Pevsner linija u prostoru

Ploha
Ploha je oblik koji ima samo irinu i duinu.
Doslovno: svetlosna mrlja ili senka.
Slobodnije: trea dimenzija je nenaglaena.

Oblici ili likovi kojima se sluimo na plohi mogu biti:

plono

a) geometrijski: kvadrat, pravougaonik, trougao,

krug, elipsa itd.
b) slobodni ili organski, koji se slobodno razvijaju,
bez uoljivog pravila geometrizacije, imaju element
sluajnosti u svojoj grai.

Katsukawa Shunsho: Glumac Ichikawa Danjuro V, 1782.

H. Matisse, Plavi akt

Povrina
Povrina je spoljni izgled plohe;
povrina je spoljni izgled nekog volumena za koji je povrina
uvek vezana.
Povrinu osim okom (vizualno) doivljavamo i dodirom taktilni ili haptiki doivljaj.

Osnovna svojstva povrina su tekstura i faktura.

Tekstura

od lat. textura - tkanje, tkanina, sklop, sastav; povezana je

s reima tkanje, tekstil, i s reju tekst

Tekstura je karakter povrine i moe biti:

- crtaka tekstura, koriste se crtaki elementi - taka i linija;
- slikarska (razliita gustina mrlja koje ine povrinu);
- plastika (hrapavo ili glatko, taktilna)

A. Durer, Rinoceros

V. van Gogh, Zvijezdana no

C. Brancusi, Muza

Faktura
Likovno-tehniki postupak obrade
povrine likovnog dela, ili drugim reima
umetnikov rukopis.
U slikarstvu se to odnosi na nain
nanoenja boje kistom koji moe biti:
- Impasto (pastuozno): gusti, debeli
nanos koji je taktilno osetljiv, i
- lazuran namaz: tanak i proziran sloj
boje glatke povrine.

50-te godine su vreme

enformela (apstraktni
ekspresionizam),
slikarstva materije

Ordan Petlevski: Crne brazde, 1969.

Vincent Van Gogh: "Autoportret", 1889. i falsifikat

Naela komponovanja
Ritam

Ritam je izmena ili ponavljanje elemenata.

Vrste ritmova:
a) dominacija egzaktno ponavljanje istog elementa (a-a-a...),
b) alternacija (a-b-a-b...),
c) varijacija (a-b-c-b-a-b-c...),
d) gradacija (kreendo, pojaavanje akcenta, a-A-a-A...), i
e) radijacija (radijalno, zrakasto irenje iz jednog centra).

a - a - a - a - a - a -a
dominacija
Grka, Vojnici u maru, 420.g.p.n.e.

AA

gradacija
Victor Vasarely;
Vega, 1957.

ABABABAB

alternacija

varijacija
Paul Klee:
Rast; nokturno bilja

radijacija (zraenje)

Trijumfalni luk na trgu Etoile (Zvijezda), Paris

Ravnotea

Ravnotea se postie postavljanjem jedne mase prema drugoj bilo

bojom, formom, suprotnostima linija i sl, u takvom rasporedu elemenata
da oni budu stabilizovani i stavljeni u prividno stanje mira.
Matematiki oznaava jednak (uravnoteen) odnos leve i desne strane
znaka jednakosti.
3=3
ali i
3=2+1
3=1+1+1
Prema koliinama vrednosti s obe strane ravnoteu delimo na:
1) simetrinu
2) asimetrinu
U likovnom izraavanju poznajemo jo i
3) optiku ravnoteu

Simetrija

2=2

Asimetrija

2=1+1

Optika ravnotea

Hladne boje,
tamne boje,
degradirane boje

Tople boje,
svetle boje,
iste boje

uvijanje,
sakupljanje,
udaljavanje,
lake

razvijanje,
irenje,
pribliavanje,
tee

G. Braque, Biljar, 1944.

Kontrast
Kontrast je sinonim za suprotnost, odnosno naglaena razliitost.
najmanje dva elemenata moramo postaviti u odnos (svetlo-tamno,
veliko-malo, dugo-kratko).

Dominacija
oblikom, bojom ili veliinom

ravnotea i kontrast

zakon frontaliteta

contrapposto (protivtea)

Razmera i proporcije
Zlatni presek
- manji deo prema veem odnosi se jednako kao vei deo prema celini
A:B=B:(A+B)
= 1 : 1,61

Boja
Bojom nazivamo reakciju fotoosetljivih epia u naem oku na spoljanji
nadraaj u obliku svetlosnog zraka.
- dugine boje (spektar) - 7 boja:
- crvena, narandasta, uta, zelena, plava, modra i ljubiasta

Spektar i Sir Isaac Newton

Reflekcij belog svetla

Boja

a)

svojstva boja:

1. Vrsta boje

- primarne
- sekundarne
- tercijarne
2. Ton boje - (svetliji, tamniji)
3. Valer

b)

efekti boja

- tople i hladne boje

c)

kontrasti boja

- po Paulu Kleeu:
a) komplementarni kontrast
b) kontrast krivih parova

- po Johanesu Ittenu:
a) kontrast boje prema boji
b) kontrast svetlo - tamno
c) kontrast toplo - hladno
d) komplementarni kontrast
e) simultani (istovremeni)
kontrast
f) kontrast kvaliteta
g) kontrast kvantiteta

a) svojstva boje:
1. Vrsta boje
2. Ton boje
3. Valer

1. vrsta boje
- primarne
- sekundarne
(I + I = II)
- tercijarne
(I + II = III)

Ostwaldov krug boja:

Wilhelm Ostwald traku (niz)
spektra zakrivljuje u krunicu.
Ima 8 osnovnih boja, svaka po
3 nijanse = 24 boje, ukupno
680 tonova. iste boje zove
hromatske, arene boje.
Sve boje koje nisu u spektru
naziva ahromatske, nearene
boje (neboje).

spektar

Ne-boje / ahromatske
bela, siva, crna

2. ton boje:
svetlina boje

- ahromatski tonovi
- hromatski tonovi

 Dodavanjem
ahromatskih boja ista
boja se degradira.

Svetlinu boje
nazivamo TON

Tonovi plave boje

- isti tonovi, razliite vrste boje

- ista vrsta, razliiti tonovi

Smea nastaje zatamnjivanjem narandaste

ili crvene.
Smea je dakle ton, a ne boja. Nema je u dugi, ve nastaje
dodavanjem boji crne.

 tonska modelacija mekani prelazi iz

svetlih u tamne
tonove

3. valer
Koliina tamnog ili svetlog u jednom tonu nezavisno od njegove
bojene vrednosti zove se VALER (intezitet)

Giorgione, Koncert
u polju,1509-10.

b) efekti boje

Tople i hladne boje

hladne boje

tople boje

Modulacija
senka svetlost
hladno toplo

Modelacija
senka svetlost
tamno - svetlo

Andre Derain, 1905.

 Koloristika
modulacija
- nema tonova
(svetlijih i tamnijih
boja), svetlost i tama
doarani su toplim i
hladnim bojama

senka

Hladne
boje

Marino Tartaglia, Autoportret

Senka
hladne boje

Svetlo
tople boje

svetlo

Tople
boje

Komplementarne boje
na krugu boja

jedne nasuprot
drugih

teko je gledati u njih

 Komplementarne boje

Zakon komplementarnih boja i zakon istovremenog kontrasta boja

Zakon rezultanata

Analogne boje
na krugu boja susedne,
bliske

Analogne
(susedne)
boje

Komplementarne
(suprotne) boje
A. Matisse, Seated Riffian, 1912-13.

c) kontrasti boja

Po Paulu Kleeu:
a) komplementarni kontrast
b) kontrast krivih parova

Komplementarni parovi:

Krivi parovi:

Komplementarni kontrast

Vincent Van Gogh: Autoportret, 1889.

c) kontrasti boja
1. Kontrast boje prema boji

Po Johanesu Ittenu:
1) kontrast boje prema boji
2) kontrast svetlo - tamno
3) kontrast toplo - hladno
4) komplementarni kontrast
5) simultani (istovremeni) kontrast
6) kontrast kvaliteta
7) kontrast kvantiteta

2. Kontrast svetlo - tamno

3. Kontrast toplo - hladno

Henri Matisse: Plavi prozor, 1912

Vincent van Gogh: Noni kafe, 1888.

4. Komplementarni kontrast

5. Sukcesivni kontrast

Albersova veba

6. Kontrast kvaliteta

Joan Miro: Slika

7. Kontrast kvantiteta

Georges Braque: Billiard

Meanje boja:
a)

mehaniko meanje boja supstraktivno meanje (tee crnoj)

osnovne boje C, P,

b)

optiko meanje boja aditivno meanje (tee beloj)

RGB snopovi na televiziji:
R red (crvena), G green (zelena), B blue (plava)
CMYK u tampi:
C cijan (svetloplava),
M magenta (crvenoljubiasta),
Y yellow (uta),
K key (oznaava crnu)

monohromatsko

Michaelangelo, Sikstinska kapela,detalj (medaljon)

Chiaroscuro
Tenebrizam

Prostor
Prostor je stvarnost u kojoj ivimo i u kojoj se kreemo.
Doivljavamo ga kroz tri dimenzije: irinu, duinu i visinu,
ali i kroz nizanje doivljenih trenutaka u odreenom trajanju zbog ega
moemo dodati i vreme kao etvrtu dimenziju.
Privid prostora na plohi perspektiva.

gore

nazad

levo

desno

napred
dole

 3D prostor

2D prostor

Perspektive
Perspektiva (lat. prospicere: videti, razabrati) - nain prikazivanja
prostora na slici, iluzija dubine na plohi
Podrazumeva da je neto ispred ili iza, bilo u prostoru, vremenu ili
znaenju; ta je vanije.
Pogled na stvari pogled na svet

TEHNIKE
PREKLAPANJE (RASPORED)
RELATIVNA VELIINA
VERTIKALAN NIZ
ATMOSFERSKA perspektiva
LINEARNA perspektiva (1 ili 2
take)
i td.

PREKLAPANJE i VERTIKALNO
REANJE

iluzija dubine

RELATIVNA VELIINA

SASSETTA, Susret sv. Antonija i sv. Pavla, oko

1440, National Gallery of Art, Washington

1. Semantika
(ikonoloka)
perspektiva

Bogorodica benediktinki,
1300.

2. Vertikalna perspektiva

Blagovesti I Susrte Marije I Jelisavete, 6. vek,

Eufrazijana u Poreu

3. Obrnuta perspektiva

Paolo Veneziano, Roenje

Hristovo, 14. vek

4. Linearna ili geometrijska perspektiva

Rafallo, Atinska kola

Masaccio, La Trinit, 6,67x3,17 m, Firenze, Santa Maria Novella

Skraenje

dva oita

Albrecht Drer, Crtanje perspektive pomou mree,

1525.

A. Mantegna, Mrtvi Hrist, tempera na platnu, 68 x 81 cm, Milano, Pinacoteca di Brera

Canaletto (Giovanni Antonio Canal), Rialto, oko 1758-63.

Canaletto (Giovanni Antonio Canal), Trg Rialto, oko 1758-63.

ablja perspektiva

A. Mategna, Sv. Jakova vode na muenje

ptija perspektiva

C. Pissarro, Bulevard Montmartre u zimsko jutro, 1897.

5. Atmosferska ili vazduna perspektiva

Leonardo da Vinci,
Bogorodica sa Sv. Anom,
1510.

6. Koloristika perspektiva
HLADNE BOJE DALEKO

TOPLE BOJE BLIZU

Pieter Brueghel, etva, 1565.

Henry Matisse, Harmonija u crvenom, 1909.

7. Poliperspektiva

Princip herbarijuma: prilagoavanje tela plohi

Pablo Picasso, Glava ene, 1938.

trompe loeil

KOMPOZICIJA
1.Gde je ta?
2. Kakvi su odnosi?

Grafika
Grafike tehnike otiskivanje, umnoavanje
otiska koji je nanesen na vrstu podlogu raznim
alatkama i postupcima
- Visoka tampa drvorez i linorez
- Ravna tampa litografija
- Duboka tampa bakrorez (graviranje),
bakropis (radiranje), suva igla, mezzotinta,
akvatinta
Viebojna grafika

Primenjena umetnost
Emalj staklasta masa koja se
zagrevanjem tzv. fluksa (meavina praha
silikata i karbonata) pretvara u pastu pa se
uliva u metalni okvir.
- elijasti emalj (cloisene),
- izdubljeni (champlv),
- iani