Professional Documents
Culture Documents
BangLa-y Joomla - Introduction
BangLa-y Joomla - Introduction
বইিি সমূিন উনুক । এিা িি ডাউিেলাড ও বনুেেি সােথ েশয়াি কিা যােব ।েকািিােবই েকাি অংশ পিিবতনি অথবা িবকৃিত কিা যােবিা ।
তেব আপিােেি েযেকাি ধিেিি মতামত ও পিামশন সােেি গহিেযােয ।
ধিযবাে ।
পাথন সািিথ কি ।
E-mail: partha@sec.ac.bd
Facebook: www.facebook.com/psk.partha007
আিম যখি েলেিল-১,েসিমসাি-২ েত পিড় তখিি জুমলা মাথায় ঢুেক ।তখি আমাি এক বনু সােয়ম েসও জুমলা িিেয় ঘািাঘািি কিেছ ।
তািপি ২ জি িমেল েবি কিলাম েকাি েকাি ওেয়বসাইিগেলা জুমলা বযবহাি কিেছ।তািপি িসদান িিলাম আমােেি কেলেজি ওেয়বসাইি
জুমলা িেেয় ৈতিি কিব।তািপি ৈতিি কিলাম ২জি িমেল www.sec.ac.bd ।
েত ২১েশ িডেসমি,২০০৯ ড.মুহামে জাফি ইকবাল সযাি আমােেি কেলেজি ওেয়বসাইি উেোাধি কেিি এবং ওেয়বসাইি এি অেিক
পশংসাও কেিি ।
সূিিপত:
১.জুমলা িক ?
৪.জুমলা ডাউিেলাড ।
৭.ডািােবজ ৈতিি ।
১২.উপসংহাি ।
• জুমলা িক ?
এই বই েথেক আমিা বতনমােি িবেেি একিি জিিপয় কিেিন মযােিজেমন িসেসম [CMS] জুমলা সমেকন জািব এবং এি বযবহাি িিেয়
আেলািিা কিব ।
ওেযব সাইি ৈতিিি জিয জুমলা কিেিন মযােিজেমন িসেসম এি বযবহাি কত েয আকষনিীয়,আপিি বযবহাি িা কিেল বুজেবি িা।এি সবেিেয়
বড় িেক হল এিি ওেপি েসাসন িস.এম.এস.।যাি েরি েযেকাি েকউ এিি িি ডাউিেলাড ও বযবহাি কেি ওেযব সাইি ও ওেযব এপিলেকশি
ৈতিি কিেত পািেবি ।এেত আপিােক েকািও িাকা িেেয় িকিেত হেবিা ।
িপএইিিপ িেেয় এই িস.এম.এস. িি ৈতিি এবং এিি মাইিসকুেয়ল ডািােবজ বযবহাি কেি ।
অেিক Freelancing সাইি িেয়েছ েযখােি শধু Joomla এি ই িেয়েছ হাজাি হাজাি ডলাি এি কাজ ।আপিিও Joomla’য়
েক হেয় হাজাি হাজাি ডলাি আয় কিেত পািেবি ।এজিয শধু Joomla’ি জিয িেয়েছ একিি Freelancing সাইি
http://joomlancer.com
• কািা জুমলা বযবহাি কিেছি?
MTV Networks Quizilla (Social networking) http://www.quizilla.com
IHOP (Restaurant chain) http://www.ihop.com
Harvard University (Educational) http://gsas.harvard.edu
The Green Maven (Ecoresources) http://www.greenmaven.com
Outdoor Photographer (Magazine) http://www.outdoorphotographer.com
PlayShakespeare.com (Cultural) http://www.playshakespeare.com
Senso Interiors (Furniture design) http://www.sensointeriors.co.za
• বাংলােেেশ জুমলা
http://www.joomla.org/download.html
ডাউিেলাড কিাি পি েেখেবি ফাইলিি zip অবসায় আেছ,এিা unzip কিেলই জুমলা ফাইলিি পােবি ।
এই দিি েপাগাম ইিনেগেিি অবসায়ও পাওয়া যায় ।আমিা এমিই একিি সফিওয়াি xampp বযবহাি কিব ।
আপিি িিেোক িলংক েথেক এিি ডাউিেলাড কিেত পািেবি এবং এি installation পিিয়ািিও েেখেত পািেবি ।
http://www.apachefriends.org/en/xampp-windows.html
এখি আপিাি pc েক web server এ পিিিত কিেত xampp software িি আপিাি pc েত install করি ।
এবাি েপাগামিি িাি কিাি জিয xampp এি xampp-control.exe ফাইল এ ডবল িিক করি ।তািপি েেখেবি িিেিি মত
একিি window হেব ।
এখি এপািি ও মাইিসকুেয়ল এই দিি েপাগাম িাি কিােিাি জিয Apache ও Mysql এি পােশি start বািি এ িিক করি ।
এখি আপিাি pc িি web server এ পিিিত হেয়েছ িকিা তা যািাইকিাি জিয েযেকাি web browser এ
http://localhost িলেখ এনাি িাপুি ।এবাি িিেেি মত page আসেল বুঝেবি ,আপিাি pc িি এখি web server এ
পিিিত হেয়েছ ।
• Joomla upload in local server:
এখি েলাকাল কিাি জিয জুমলাি unzip ফাইলিি copy কেি এেি xampp এি htdocs folder এি েিতি paste
করি ।এবাি আপিি েয িােম database ৈতিি কিেবি েসই িােম joomla ফাইলিি rename করি ।
এবাি এই েপইজ এ আমিা database ইউজােিি িাম িিক কেি িেেত পািি । Privileges এ click কিেল েেখব েয
এখােি আমিা ইউজােিি িাম িহসােব root বযবহাি কিিছ ।
• Joomla Installation:
installation পিিয়ািি েেখব । আপিাি web browser এ িেেয়
এবাি আমিা জুমলা
http://localhost/pskpartha িলেখ enter িেি ।এখােি pskpartha ডািােবজ এি িাম ।
• Step:1
Choose Language:
এখােি জুমলা install কিেত েয িবষয়গেলা েিকাি ও িিকমােেি তাি একিি তািলকা আেছ ।এখােি configure কিাি িকছু েিই
।
যিেও এিি একিি িি সফিওয়াি ,তাি পেিও আপিি GNU GENERAL PUBLIC LICENSE পেি িিেত পােিি ।।
• Step:5
FTP Configuration : ।।এখােিও configure কিাি িকছু েিই।তাই এিােক খািল েিেখই next
িাইেল আপিি এিা Enable কিেত পােিি।Enable কিেত িাইেল এিােব Configure করি।
next বািেি িিক করি।
• Step:6
Main Configuration:
• Step:6
Finish: এিা হল Joomla installation এি েশষ ধাপ ।
এিােক joomla এি frontend বেল।এই frontend েক backend েথেক সমূিন িিয়নি ও কিিফকাি কিা যায় ।
আমিা এই সাইি download কিা template customize কিা েেখব।Joomla ‘ি Template গেলা zip অবসায়
থােক এই zip file েক joomla’ি control panel েথেক install কিেত হয় ।
পথেম আপিােক কেোাল পযােিেল পেবশ কিেত হেব ।এজিয বাউজাি এই িলংক িেেয় বাউজ করি ।
http://localhost/pskpartha/administrator/
তাহেল েেখেবি িিেেি মত একিি েপইজ আসেব ।এই েপইজ এ username ও password িেেয় login করি।
১। Copy: েকাি েমিুযেক কিপ কেিেত হেল এিা বযবহাি হয়। এেকেত েমিুযিি বা েমিুযগেলা িসেলক কেি িিেত হেব। তািপি
Copy এ িিক।
২। Delete: েকাি েমিুযেক িডিলি কেিেত হেল এিা বযবহাি হয়। এেকেত েমিুযিি বা েমিুযগেলা িসেলক কেি িিেত হেব।
তািপি Delete এ িিক।
৩। Edit: েকাি েমিুযেত সমােিা কিেত হেল এিিি বযবহাি। এেকেত এখােি িা িেেয় সিাসিি েমিুযি উপি িিক কিেলই হয়।
৪। New: িতুি েকাি েমিুয আিেত এি বযবহাি।
৫। Help: েকাি িবষেয় সাহাযয পাওয়াি জিয।
পিতিি েমিুযি আবাি সাব েমিুয থােক। সাব েমিুযগেলা সমােিা কিেত িাইেল িিেতি িিিিত সােি িিক কিেত হেব।
১। Name- এজিয আপিি সিাসিি েমিুযি উপি িিক করি। বা েমিুযিি িসেলক কেি উপেিি েকািায় এিডি এ িিক করি।
২। Publish: েমিুযিি পকািশত হেব িািক অপকািশত হেব তা িিধনািণ কিা। এেকেত সবুজ িিক িিেি িিক কিা থাকেল েবাঝা
যােব েমিুযিি পকািশত। আি অপকািশত কিেত িাইেল সবুজ িিেি িিক কিেত হেব তাহেল লাল িিি হেয় যােব। তখি েবাঝা যােব
েমিুযিি অপকািশত। পকািশত কিেত িাইেল লাল িিেিি উপি িিক করি।
৩। Order: আপিাি েমিুয েকাথায় পেিশনত হেব অথনাৎ েকািিি আেে, েকািিি পেি তা িিেেনশ কিেত এি বযবহাি।
৪। Access Lavel: আপিাি েমিুয েকাি ধিেিি িিিজিি েেখেব অথনাৎ েিিজেেশি কৃত বযবহািকািী িািক সাধািি িিিজিি তা
িিেেনশ কিেত এি বযবহাি।তাহেল িিেজি মত কেি সািজেয় িিি িিেজি মত সব েমিু।
৩.জুমলাি তৃতীয় েমিুয হল Content। এখি আমিা Content েমিুযেত িক িক থাকেছ,তা িিেয় আেলািিা কিব ।
Content েমিুযেত থাকা ৫িি সাব েমিুযগেলাি িবসািিত িববিণ িিেি েেওয়া হল।
১। Article Manager: এখােি েেেল আপিাি ওেয়বসাইেি িক িক আিিনেকল আেছ তা েেখা যােব। িিেিি িিেতি মত েেখা যােব।
২। পিতিি আিিনেকেলি পােশ এিা থােক। এখােি িিক কিেল আপিাি আিিনেকল িসেলক হেব। আি সব আিিনেকেলি উপেি আিও
একিা থােক। এখােি িিক কিেল সব আিিনেকল িসেলক হেব।
৩। Title: আিিনেকেলি িাম েেখাি জিয। আিিনেকেলি িাম সমােিা কিেত হেল এি উপি িিক কিেলই একিি এিডিি পযােিল িেল
আেস। এখােি আপিি আপিাি পেয়াজিীয় সমােিা কিেত পােিি।
৪। Published: এিা িেেয় আপিি আপিাি আিিনেকল িি পকািশত হেব িকংবা হেব িা তা িিধনািণ কিেত পােিি।
৫। Font Page: আিিনেকল িি পথম পাতায় পকািশত হেব িকংবা হেব িা তা িিধনািণ কিা যায়।
৬। Order: আিিনেকলিি পথম পাতাি পথেম পকািশত হেব িকংবা কতিি েপােেি পেি পকািশত হেব তা িিধনািণ কিেত পােিি। এি দ পােশ
দিি সবুজ িিি থােক এিি িেেয় আপিি আিিনেকলেক উপেি বা িিেি আিেত পােিি।
৭। Access Level: আিিনেকলিি িিবনি কিা বযবহািকািী েেখেব অথবা সাধািণ বযবহািকািী েেখেব তা িিধনািণ কিাি জিয এিিি
বযবহাি।
৮। Section: আিিনেকলিি েকাি েসকশি এ পকািশত হেয়েছ তা েেখাি জিয। আপিি েসকশেিি িােমি উপি িিক কেি উিিিখত
েসকশেিি িাম ও সমােিা কিেত পােিি।
৯। Category: আিিনেকলিি েকাি কযািােিীেত পকািশত হেয়েছ তা েেখাি জিয। আপিি কযািােিীি িােমি উপি িিক কেি উিিিখত
কযািােীি িাম ও সমােিা কিেত পােিি।
১০। Author: েকাি বযবহািকািী আিিনেকলিি িলেখেছি তা েেখাি জিয বযবহাি হয়। আপিি বযবহািকািীি িােমি উপি িিক কেি উিিিখত
বযবহািকািীি িাম ও সমােিা কিেত পােিি।
১১। Date: েকাি তািিেখ আিিনেকলিি পকািশত হেয়েছ তা েেখাি জিয।
১২। Hits: আিিনেকলিি কতবাি পড়া হেয়েছ তা েেখাি জিয।
১৩। ID: আিিনেকলিিি আইেডিন িমি।
বািিগেলাি িাম েেেখই িিশই এগেলা িেেয় িক হয় তা বুঝেত েপেিেছি। আি হযা এগেলা িিেয় কাজ কিেত হেল আপিাি
আিিনেকলিি িসেলক কিা থাকেত হেব।
Article Trash: Content েমিুযি িোতীয় সাব েমিুয হল Article Trash। এখােি েেেল িিেিি িিেতি মত েেখেত পােবি
এখাি েথেক আপিি আপিাি পূেবন িডিলি কিা আিিনেকল েফিৎ আিা বা Restore কিেত পােিি। তেব এজিয আপিােক কিিত
আিিনেকলিি িসেলক কেি উপেিি Restore এ িিক করি।
Section Manager: Content েমিুযি তৃতীয় সাব েমিুয হল Section Manager। এখােি েেেল িিেিি িিেতি মত েেখেত
পােবি
এখােি েথেক আপিাি আিিনেকলগিলি েসকশি িিধনািিত কেি িেেবি। েযমি- খবি, পেোাতি, েযাোেযাে ইতযািে।
এখােি েথেক আপিাি আিিনেকলগিলি েসকশি এি কযািােিী িিধনািিত কেি িেেবি। েযমি িিউেিািিয়াল, ডাউিেলাড, ওেয়বসাইি
িিিিউ ইতযািে।
৪.িতূথন েমিুয হল Components ।এখােি েেেল িিেিি মত েমিুয েেখেত পািেবি। এখি েেখব Components েমিুযি
কাজ। িলুি েেিখ এেত িক িক সাব েমিুয থােক
এেত িডফলিােব ৫ িি সাব েমিুয থােক। আিম একিি একেিিশি ইিেল কেিিছ বেল এখােি ৬িি সাব েেখােচ।
১। Banner: িাম েেেখই বুঝেত পািেছি িিশই। এ েমিুয োািা পধািত িবজাপেিি কাজ কিা হয়। এেত িতিিি েমিুয আেছ।
ক) Banners: আপিাি িবজাপিেক এখাি েথেক আপিি িিয়নি কিেত পােিি। এখােি েেেল িিেিি িিেতি মত আসেব।
এখােি ১২ িি কলােম িবিিন অযােডি তথয েেখা যােব
১। # : অযাড িমি।
বািিগেলাি িাম েেেখই িিশই এগেলা িেেয় িক হয় তা বুঝেত েপেিেছি। িা বুেঝ থাকেল আমােক পো করি। আি হযা এগেলা
িিেয় কাজ কিেত হেল আপিাি িবজাপিিি িসেলক কিা থাকেত হেব।
২। Clients: উপেি বলা হেয়েছ।
৩। Categories: িবজাপেি কযািােিি সমােিাি জিয।
অযাড এিডিি পযােিল: অযােডি িােমি উপি িিক কিেল িিেিি মত এিডিি পযােিল আসেব
এখােি
Name: অযােডি িাম
Alias: িলংক।
Show Banner: বযািাি পেিশনত হেব িক/িা তা িিধনািণ।
Sticky: িবজাপিিি িেিক হেব িক/িা তা িিধনািণ।
Order: িবজাপিিিি সাি িিধনািণ।
Category: িবজাপিিিি কযািােিি িিধনািণ।
Client Name: িবজাপিিিি িােয়েনি িাম বা িবজাপি োতাি িাম।
Width: িবজাপেিি পস িিধনািণ
Height: িবজাপেিি উচতা িিধনািণ
আপিি িফেডি িশেিািােমি উপি িিক কিেল িিেিি মত এিডিি পযােিল পােবি।
এখািকাি িবিিন সােিি কাজ িিেি েেওয়া হল।
Name : িফড এি িশেিািাম
Published: িফড িি পকািশত হেব িক/িা তা িিধনািণ
Category : িফেডি কযািােিি িিধনািণ
Link : িফেডি একিি কাযনকিী িলংক
Number of Articles : িফেড কতিি অিিনেকল হেব তা িিধনািণ। িডফলিােব ১০ িি েেওয়া থােক
েযমি:
২মাস
..
..
..
বামপােশ েিাি িেি আি ডািপােশ ফলাফল আেছ। এিা সাইেি আিেত হেল েপাল এ েযেত হেব।
এখােি েেেল িিেিি মত আপিাি েপাল েেখেত পােবি। িডফলিােব জুমলােত একিি েপাল থােক
Title: েপােলি িশেিািাম
Alias: িকওয়াডন
Lag: কত েসেকে পি একই বযবহািকািী েিাি িেেত পািেবি।
Published: পকািশত হেব িক/িা।
তািপি বামপােশি েসি বা এযাোই এ িিক করি। তাহেল আপিাি সাইেি েপাল েসি হেয় যােব।
Search: আপিাি সাইেি িক িক িকওয়ােডন সািন কিা হেয়েছ তাি তািলকা েেখেত পােবি। তেব এজিয আপিােক উপেিি ডােি
Parameters এ িিক কিেত হেব তাহেল িিেিি মত েমিুয আসেব
এখােি দেিােতই Yes এ িিক কেি Save এ িিক কিেত হেব। তাহেল পিবতনীেত আপিি আপিাি সাইেি িক িক িকওয়ােডন সািন
কিা হেয়েছ তাি তািলকা েেখেত পােবি।
Web Links: আপিাি সাইেি ওেয়ব িলংক অযাড কিাি জিয এি বযবহাি। আপিি িবিিন কযািােিিেত ওেয়বিলংক িাখেত
পােিি। আশাকিি কযািােিি ও িবিিন িলংক অযাড কিেত পািেবি।
ক.Install/Uninstall –এই েমিু বযবহাি কেি Module,Template install ও uninstall কিা যায় ।
খ.Module Manager.
ে.Plugin Manager.
ঘ.Template Manager.
ঙ.Language Manager.
এই েমিুগেলা বযবহাি কেি Module Plugin Template Language এই গেলা িিয়নি কিা যায় ।িকিাব কিা যায় এগেলা
পূেবন আেলািিা কিা হেয়েছ ।আপিািা েেখেলই বুঝেবি ।
এবাি আমিা একিি Template ,Template Manager এি মাধযেম িকিােব Install কিা যায় েেখব।
এখি েেখব িকিােব Template পিিবতনি কিা যায় ।মেি করি আমিা ২িং Template িি েসি কিেত িািচ তাই আপিােক িিেেি
মত কাজ কিেত হেব ।
তািপি েেখেবি star বািিিি ২িং Template এ েেখােচ অথনা star বািিিি েয Template এি
পােশ আেছ ,েসই Template িি বতনমােি আেছ ।
এবাি বাউজািিি refresh কেি েেখুি কেি েেখুি Template িি বেেল েেেছ ।
এবাি আমিা Template install কিব ।এজিয আপিাি সাইেিি অযাডিমিিেেশি পযােিেলি Extension>
Install/Uninstall এ যাি। িিেিি মত েপজ আসেব ।
তািপি এখািকাি
Upload Package File: এখািকাি Browse এ িিক কেি আপিাি ডাউিেলাড কৃত Template িিি িজপ ফাইলিি
েেিখেয় িেি তািপি ইিেল এ িিক করি।
Install from Directory: আপিি িাইেল আপিাি েহািসং সািনােি এফিিিপ িেেয় িজপ ফাইলিি আপেলাড কেিও ইিেল কিেত
পােিি। এেকেত িজপ ফাইলিিি েলােকশি এখােি িেেত হেব।
Install from URL: আপিি সিাসিি ডাউিেলাড িলংকিি এখােি বিসেয় সিাসিি ইিেল কিেত পােিি।
এখি Template Manager এ িেেয় েেখেবি িতুি install কিা Template সহ েমাি ৪ িি Template েেখােচ ।
এবাি Template Maneger েথেক আমিাি পিরেয়াজিীয় Template এি উপি িিক কিেল Template সমেকন িবসািিত
েেখেত পািব ।
এখি Template িি আপিি Customize কেি আপিাি Website এি জিয ৈতিি কিেত পািেবি ।
এই Template গেলাি সব ফাইল আপিি xampp এি htdocs েিতি templates েফালাি এ পােবি ।
এখাি েথেক আপিি Edit কেি Background,Template এ বযবহত িবিিন ছিব ইতযািে Edit কিেত পািেবি
এখি আমিা েেখব িকিােব একিি Article েক আমিা আমােেি Website এ পকািশত কিেত পািি ।
১.পথেম Control Panel েথেক Section Manager এ িিক কেি Section Manager এি Page এ যাব ।িিেিি
মত েপজ আসেব ।
আমিা এখােি েয Section আেছ এগেলা Edit কিেত পািি অথবা িতুি একিি ৈতিি কিেত পািি । এিজিয আমিা Section
Manager এি Page এি ডািপােশি উপেিি িুলগেলা বযবহাি কিব ।
এবাি আমিা একিি িতুি Section ৈতিি ।এজিয New বািিিিেত িিক করি ।।িিেিি মত েপজ আসেব ।এেত িিেেি
মত িলখুি ।
।তািপি Apply বািি এ িিক করি এবং Save করি।েেখেবি Section এ আমােেি িতুি P িােমি Section িি েযাে হেয়েছ
।
Section এি পি এবাি Category Manager এ িেেয় Category ৈতিি কিব ।এজিয আেেি মত New
বািিিিেত িিক করি ।িিেিি মত েপজ আসেব ।এেত িিেেি মত িলখুি ।
এখােি Section এ আমােেি ৈতিি কিা P , Section িি েেিখেয় িেেত হেব ।তািপি Save কিব ।
Save কিাি পি েেখব েয About PSK Category িি Category েত েযাে হেয়েছ ।
এবাি Content ৈতিি কিব ।।এজিয আেেি মত Control Panel েথেক Add A NewArticle এ িিক ।তািপি New
এখােি Section অংেশ আমেেি ৈতিি কিা Section P এবং Category অংেশ About PSK িসেলক কেি িেেত হেব ।েখয়াল
করি আমিা এই Article িি Front Page এ Publish কিিছ ।এবাি Save করি ।এখি
http://localhost/pskpartha/ িি refresh কেি েেখুি Article িি েেখােচ ।
উপসংহাি :
এিােব আপিি জুমলা িেেয় আপিি Template কাসমাইজ কেি িিেজি মত ওেয়বসাইি ৈতিি কিেত পািেবি।
-------------------------------------------------------------সমােিা-------------------------------
partha@gamer.com.bd
Lecture,SEC