U-5-98 - Odluka o Konstitutivnosti Naroda IV

Ustavni sud Bosne i Hercegovine
Sarajevo
Ustavni sud Bosne i Hercegovine, na osnovu lana VI/3.(a) Ustava Bosne i Hercegovine, te
lanova 35, 37, 54, 57, 58, 59. i 71. Poslovnika Ustavnog suda Bosne i Hercegovine, na sjednici
odranoj 18. i 19. augusta 2000. godine, je donio
DJELIMINU ODLUKU
A)
U pogledu Ustava Republike Srpske:

Ustavni sud proglaava sljedee odredbe neustavnim:
a)
b)
c)
lan 68. taka 16. izmijenjen Amandmanom XXXII

lan 7. stav 1.
lan 28. stav 4.
Zahtjev podnosica se odbija u pogledu sljedeih odredbi:

a)
b)
B)
lan 4. izmijenjen i dopunjen Amandmanom LVI taka 2.

lan 80. stav 1. dopunjen Amandmanom XL taka 1. i lan 106. stav 2.
U pogledu Ustava Federacije Bosne i Hercegovine:

Ustavni sud proglaava sljedee dijelove odredbi neustavnim:
a)
lan I.6.(1)
Zahtjev podnosioca se odbija u pogledu sljedeih odredbi:

a)
b)
lan III.1.a), izmijenjen i dopunjen Amandmanom VIII

lan IV.B.7.a) (I) do (III) i lan IV.B.8.
Odredbe ili dijelovi odredbi Ustava Republike Srpske i Ustava Federacije Bosne i
Hercegovine za koje je Ustavni sud ocijenio da su u suprotnosti sa Ustavom Bosne i
Hercegovine prestaju vaiti danom objavljivanja ove odluke u Slubenom glasniku Bosne i
Hercegovine.
Odluku objaviti u Slubenom glasniku Bosne i Hercegovine, Slubenim novinama
Federacije Bosne i Hercegovine i Slubenom glasniku Republike Srpske.
Obrazloenje
Postupak pred Ustavnim sudom
1.
Gospodin Alija Izetbegovi, u to doba predsjedavajui Predsjednitva Bosne i Hercegovine, je

zahtjevom od 12. februara 1998. godine pokrenuo postupak pred Ustavnim sudom radi ocjenjivanja
saglasnosti Ustava Republike Srpske (u daljnjem tekstu: Ustav RS) i Ustava Federacije Bosne i
Hercegovine (u daljnjem tekstu: Ustav Federacije) sa Ustavom Bosne i Hercegovine (u daljnjem
tekstu: Ustav BiH). Ovaj zahtjev je 30. marta 1998. godine dopunjen podneskom u kojem je
podnosilac specificirao odredbe entitetskih ustava koje smatra neustavnim. Podnosilac je zahtijevao
od Ustavnog suda da preispita sljedee odredbe ustava entiteta:
A. U pogledu Ustava RS
1. Preambulu u dijelu u kojem navodi pravo srpskog naroda na samoopredjeljenje, potovanje
njihove borbe za slobodu i dravnu samostalnost, te volju i odlunost za povezivanjem
njihove drave sa drugim dravama srpskog naroda;
2. lan 1. prema kojem je Republika Srpska drava srpskog naroda i svih njenih graana;
3. lan 2. stav 2. koji se odnosi na tzv. granicu izmeu Republike Srpske i Federacije;
4. lan 4. prema kojem Republika Srpska moe da uspostavlja specijalne paralelne odnose sa
Saveznom Republikom Jugoslavijom i njenim republikama lanicama, kao i lan 68. stav 1.
taka 16. prema kojoj Republika Srpska ureuje i osigurava saradnju sa srpskim narodom
izvan Republike;
5. lan 6. stav 2. prema kojem graanin Republike Srpske ne moe biti ekstradiran;
6. lan 7. u onom dijelu u kojem se odnosi na slubenu upotrebu srpskog jezika i irilinog
pisma;
7. lan 28. stav 4. prema kojem drava materijalno pomae Pravoslavnu crkvu i sarauje sa
njom u svim oblastima, a naroito na ouvanju, njegovanju i razvijanju kulturnih,
tradicionalnih i drugih duhovnih vrijednosti;
8. lan 44. stav 2. prema kojem strani dravljani i lica bez dravljanstva mogu dobiti azil u
Republici Srpskoj;
9. Amandman LVII taka 1. koji dopunjava poglavlje Ustava o ljudskim pravima i slobodama,
i prema kojem se, u sluaju razliitosti u odredbama o pravima i slobodama izmeu Ustava
RS i odgovarajuih odredbi Ustava BiH, primjenjuju one odredbe koje su za pojedinca
povoljnije;
10. lan 58. stav 1, lan 68. taka 6. i odredbe lanova 59. i 60. koji se odnose na razliite
oblike svojine, nosioce svojinskih prava i na pravni sistem koji ureuje koritenje svojine;
11. lan 80. izmijenjen Amandmanom XL taka 1. koji propisuje da predsjednik Republike
Srpske obavlja poslove iz oblasti odbrane, sigurnosti i odnosa sa drugim dravama i
meunarodnim organizacijama, te lan 106. stav 2. prema kojem predsjednik Republike
Srpske postavlja, unapreuje i razrjeava oficire vojske, sudije vojnih sudova i vojne
tuioce;
12. lan 80. izmijenjen amandmanima XL i L taka 2. prema kojem predsjednik Republike
Srpske ima nadlenost da postavlja i opoziva efove predstavnitava Republike Srpske u
inozemstvu i da predlae ambasadore i druge meunarodne predstavnike Bosne i
Hercegovine iz Republike Srpske, kao i lan 90. dopunjen amandmanima XLI i LXII, koji
Vladi Republike Srpske dodjeljuje pravo da odluuje o uspostavljanju predstavnitava
Republike Srpske u inozemstvu;
13. lan 98. prema kojem Republika Srpska ima Narodnu banku, kao i lan 76. stav 2.
izmijenjen Amandmanom XXXVIII taka 1. stav 2. koji dodjeljuje Narodnoj banci
nadlenost da predlae zakone vezane za monetarnu politiku i
14. lan 138. izmijenjen amandmanima LI i LXV, koji ovlauje organe Republike Srpske da
donose akte i poduzimaju mjere za zatitu prava i interesa Republike Srpske protiv akata
institucija Bosne i Hercegovine ili Federacije Bosne i Hercegovine.
B. U pogledu Ustava Federacije
a) lan I.1.(1), utoliko to govori o Bonjacima i Hrvatima kao konstitutivnim narodima;
b) lan I.6.(1), utoliko to propisuje da su bosanski i hrvatski jezik slubeni jezici u Federaciji;
c) lan II.A.5.c) izmijenjen Amandmanom VII, u dijelu koji se odnosi na dvojno
dravljanstvo;
d) lan III.1.a) utoliko to propisuje nadlenost Federacije da organizira i vodi odbranu
Federacije i
e) lan IV.B.7.a) i lan IV.B.8, utoliko to se predsjedniku Federacije povjerava dunost
imenovanja efova diplomatskih misija i oficira u armiji.
2.
Zahtjev je dostavljen Narodnoj skuptini Republike Srpske i Parlamentu Federacije BiH.

Narodna skuptina Republike Srpske je 21. maja 1998. godine dostavila svoja gledita na
zahtjev u pismenom obliku, a Predstavniki dom Parlamenta Federacije je dostavio svoj
odgovor 9. oktobra 1998. godine.
3.
Prema odluci Ustavnog suda od 5. juna 1998. godine, u Sarajevu je 15. oktobra 1998. godine
odrana javna rasprava pred Ustavnim sudom, na kojoj su predstavnici i eksperti podnosioca
zahtjeva i Predstavnikog doma Parlamenta Federacije iznijeli svoja gledita na predmet. Javna
rasprava je nastavljena u Banjaluci 23. januara 1999. godine. Na javnoj raspravi, ispred
podnosioca zahtjeva, prisustvovali su punomonik prof. dr. Kasim Trnka i ekspert Demil
Sabrihafizovi, ispred Predstavnikog doma Parlamenta Federacije BiH Enver Kreso i ekspert
Sead Hodi, ispred Doma naroda Parlamenta Federacije BiH Mato Zovko i ekspert Ivan
Bender, ispred Narodne skuptine RS prof. dr. Radomir Luki i ekspert prof. dr. Petar Kuni.
Tom prilikom izneseni su argumenti predstavnika i eksperata podnosioca, Predstavnikog doma
i Doma naroda Parlamenta Federacije, kao i Narodne skuptine Republike Srpske.
4.
Predmet je razmatran na sljedeim sjednicama Suda: 25. i 26. februara 1999. godine, 7. i 8.
juna 1999. godine, 13. i 14. augusta 1999. godine, 24. i 25. septembra 1999. godine, te 5. i 6.
novembra 1999. godine. Na sjednici Suda odranoj 3. i 4. decembra 1999. godine zakljueno je
da se na narednoj sjednici, po osnovu pripremljenog Nacrta odluke, pristupi vijeanju i glasanju
u ovom predmetu.
5.
Na sjednici Ustavnog suda odranoj 28. do 30. januara 2000. godine Sud je jednoglasno
odluio i donio prvu Djeliminu odluku u ovom predmetu (Slubeni glasnik Bosne i
Hercegovine, br. 11/00, Slubene novine Federacije BiH, br. 15/00 i Slubeni glasnik RS,
br. 12/00).
6.
Na sjednici Ustavnog suda odranoj 18. i 19. februara 2000. godine Sud je donio drugu
Djeliminu odluku u ovom predmetu (Slubeni glasnik Bosne i Hercegovine, br. 17/00,
Slubene novine Federacije BiH, br.26/00 i Slubeni glasnik RS, br. 31/00).
7.
Prema odluci Ustavnog suda od 5. maja 2000. godine, u Sarajevu je 29. juna 2000. godine
preotvorena javna rasprava o preostalom dijelu predmeta pred Ustavnim sudom, na kojoj su
ispred podnosioca zahtjeva prisustvovali punomonik prof. dr. Kasim Trnka i ekspert Demil
Sabrihafizovi, ispred Predstavnikog doma Parlamenta Federacije BiH Enver Kreso i ekspert
Sead Hodi i ispred Narodne skuptine RS prof. dr. Radomir Luki i ekspert prof. dr. Petar
Kuni. Punomonik i ekspert Doma naroda Parlamenta Federacije BiH, koji su prema
Poslovniku Suda bili pozvani da uestvuju, nisu prisustvovali ovoj javnoj raspravi. Nakon javne
rasprave, Sud je ponovo pristupio vijeanju i glasanju te je 30. juna i 1. jula 2000. godine donio
treu Djeliminu odluku u predmetu ("Slubeni glasnik BiH" br. 23/00, "Slubene novine
Federacije BiH" 39/00 i Slubeni glasnik RS br. 23/00 )
8.
Rasprava u ovom predmetu je nastavljena na sjednici Suda 18. i 19. augusta 2000. godine,
na kojoj se vijealo i glasalo o sljedeim preostalim odredbama:
A. U pogledu Ustava RS
a)
lan 4. izmijenjenom i dopunjenom Amandmanom LVI taka 2, koji predvia da Republika

Srpska moe da uspostavlja specijalne paralelne odnose sa Saveznom Republikom
Jugoslavijom i njenim republikama lanicama, kao i lan 68. koji, prema taki 16.
izmijenjenoj i dopunjenoj Amandmanom XXXII, predvia da Republika Srpska ureuje i
osigurava saradnju sa srpskim narodom izvan Republike;
b)
lan 7. u onom dijelu u kojem se odnosi na slubenu upotrebu srpskog jezika i irilinog
pisma;
c)
lan 28. stav 4. prema kojem drava materijalno pomae Pravoslavnu crkvu i sarauje sa
njom u svim oblastima, a naroito na uvanju, njegovanju i razvijanju kulturnih,
tradicionalnih i drugih duhovnih vrijednosti;
d)
lan 80. izmijenjen Amandmanom XL taka 1. koji propisuje da predsjednik Republike

Srpske obavlja poslove iz oblasti odbrane, sigurnosti i odnosa sa drugim dravama i
meunarodnim organizacijama, te lan 106. stav 2. prema kojem predsjednik Republike
Srpske postavlja, unapreuje i razrjeava oficire vojske, sudije vojnih sudova i vojne
tuioce;
B. U pogledu Ustava Federacije

a)
lan I.6.(1), utoliko to propisuje da su bosanski i hrvatski jezik slubeni jezici u Federaciji;
b)
lan III.1.a), izmijenjen i dopunjen Amandmanom VIII, utoliko to propisuje nadlenost

Federacije da organizira i vodi odbranu Federacije;
c)
lan IV.B.7.a) (I) do (III) i lan IV.B.8. Ustava Federacije, utoliko to se tiu civilne
komande Predsjednitva Bosne i Hercegovine.
II.
9.
Dopustivost zahtjeva
Ustavni sud je o dopustivosti cijelog zahtjeva ve odluio u svojoj Djeliminoj odluci od 29.
i 30. januara 2000. godine (Slubeni glasnik Bosne i Hercegovine, br. 11/00, Slubene
novine Federacije BiH, br. 15/00 i Slubeni glasnik RS, br. 12/00 ).
III.
Sutina zahtjeva
1. U pogledu Ustava Republike Srpske
a) Osporene odredbe lana 4. izmijenjenog i dopunjenog Amandmanom LVI taka 2. i lana 68.
taka 16. izmijenjenog i dopunjenog Amandmanom XXXII Ustava RS glase:
lan 4.
, ,

.
to u prijevodu na bosanski glasi:
Republika moe, shodno Ustavu Bosne i Hercegovine, uspostavljati specijalne paralelne
odnose sa Saveznom Republikom Jugoslavijom i njenim republikama lanicama.
lan 68 taka 16.
:
(...)
16. ;
(...)
Republika ureuje i osigurava:
(...)
16. saradnju sa srpskim narodom izvan Republike;
(...)
10.
Podnosilac tvrdi da navedeni lan 4. nije u skladu sa lanom III/2.(a) Ustava BiH. Ova
odredba odreuje pravo entiteta da uspostavljaju specijalne paralelne odnose sa susjednim
dravama, u skladu sa suverenitetom i teritorijalnim integritetom Bosne i Hercegovine.
Podnosilac tvrdi da time entiteti nisu ovlateni da uspostavljaju takve odnose sa sastavnim
dijelovima susjednih drava. Nadalje, podnosilac tvrdi da lan 68. taka 16. ima
diskriminatorski karakter, jer ta odredba dozvoljava saradnju samo sa srpskim, a ne i sa drugim
narodima izvan Republike.
11.
Na javnoj raspravi odranoj 15. oktobra 1998. godine, predstavnik podnosioca je dopunio
ovaj argument tvrdnjom da Ustav BiH dozvoljava specijalne paralelne odnose sa svim
susjednim dravama, dok Ustav RS suprotno tom pravilu ograniava takve odnose na
Saveznu Republiku Jugoslaviju (u daljnjem tekstu: SRJ). Nadalje, predstavnik podnosioca je
tvrdio da spomenuta odredba Ustava RS naruava teritorijalni integritet BiH budui da ne
ukljuuje odgovarajua ustavna ogranienja lana III/2.(a) Ustava BiH. ak i ako bi se na
navedenu odredbu Ustava RS gledalo kao na puko deklaratorno ponavljanje teksta Ustava BiH,
njegovo nepotpuno citiranje bi promijenilo pravno znaenje teksta, te bi stoga bilo u suprotnosti
sa Ustavom BiH.
12.
to se tie saradnje sa srpskim narodom izvan Republike, predstavnik podnosioca je dalje

istakao da pripadnici drugih naroda osim srpskog naroda Republike Srpske mogu saraivati
samo sa srpskim narodom, ali ne i sa ostalima. Osim toga, prema navodima predstavnika
podnosioca, lan III/2.(a) Ustava BiH dodjeljuje pravo na uspostavljanje specijalnih paralelnih
odnosa sa susjednim dravama, ali tu nema prava entiteta da uspostavljaju takve odnose sa
narodima.
13.
Narodna skuptina RS osporava u svom pismenom odgovoru nesaglasnost sa Ustavom BiH,

tvrdei da lan 4. Ustava RS navoenjem SRJ naprosto specificira pravo iz Ustava BiH da
slobodno bira s kojom od susjednih drava RS moe uspostaviti specijalne paralelne odnose.
Nadalje tvrdi da izraz susjedne drave ne iskljuuje mogunost uspostavljanja specijalnih
paralelnih odnosa sa sastavnim jedinicama ukoliko ustavi susjednih drava predviaju takvu
mogunost. U stvari, ovo ovisi o njihovoj ustavnoj strukturi. Konano, Narodna skuptina tvrdi
da odredbe o saradnji sa srpskim narodom izvan Republike nemaju nikakav diskriminatorski
karakter, niti dovode u pitanje teritorijalni integritet BiH. Osporene odredbe su stoga, prema
miljenju Narodne skuptine RS, u saglasnosti sa lanom III/2.(a) Ustava BiH jer ova odredba
ne zabranjuje kulturnu, umjetniku i naunu saradnju sa svojim narodom gdje god on ivio.
14.
Na javnoj raspravi odranoj 23. januara 1999. godine, predstavnik Narodne skuptine RS je
ponovo iznio tvrdnju da je pravo na uspostavljanje specijalnih paralelnih odnosa pravo, a ne
obaveza, tako da su donosioci Ustava RS odluili da uspostave takve odnose samo sa SRJ.
Nadalje, diskriminacije nema jer saradnja drugih pored pripadnika srpskog naroda sa njihovim
sunarodnjacima nije zabranjena.
Ustavni sud je ocijenio:

15.
lan III/2.(a) Ustava BiH zaista dodjeljuje pravo entitetima da uspostavljaju specijalne
paralelne odnose sa dravama susjednim Bosni i Hercegovini kao to je SRJ. Ustavni problem
koji se postavlja stoga nije ta specifikacija spram SRJ, ve da li takva formulacija odredbe
iskljuuje specijalne paralelne odnose sa drugim susjednim dravama. Meutim, kako se vidi iz
teksta lana 4. da RS moe, shodno Ustavu Bosne i Hercegovine, da uspostavlja specijalne
paralelne odnose..., Ustav RS niti uspostavlja takve odnose sa SRJ ili sa njenim republikama
lanicama ex constitutione, niti eksplicitno iskljuuje mogunost uspostavljanja specijalnih
paralelnih odnosa sa drugim susjednim dravama. to se tie sastavnih jedinica susjednih
drava, uspostavljanje specijalnih paralelnih odnosa sa tim jedinicama stoga ovisi o njihovom
postojanju u susjednim dravama i o pravima koja su im dodijeljena prema ustavima tih drava,
budui da Ustav BiH, uz ustavno ogranienje u pogledu suvereniteta i teritorijalnog integriteta
BiH, ne zabranjuje takvu mogunost. to se tie ovog ogranienja, istina je da tekst lana 4. ne
spominje eksplicitno suverenitet i teritorijalni integritet BiH. Ali u ovom ustavnom ogranienju
se mora uoiti openitije pozivanje na Ustav BiH tako da se Ustav RS povinuje tim
ogranienjima iz Ustava BiH.
16.
Stoga, pridravajui se utemeljenog principa tumaenja da sve pravne odredbe treba

tumaiti u saglasnosti sa Ustavom dok je to god mogue, Ustavni sud zakljuuje da se lan 4.
moe tumaiti na nain saglasan sa lanom III/2.(a) Ustava BiH kao i sa principom
nediskriminacije iz lana II/4. Ustava BiH. Prema tome, lan 4. Ustava RS ne kri Ustav BiH.
17.
U pogledu saradnje sa srpskim narodom izvan Republike iz lana 68. taka 16. Ustava RS,
Ustavni sud naglaava upadljivu razliku u tekstu ove odredbe. Za razliku od lana 4, formulacija
prve alineje lana 68. stvara ustavnu obavezu za vlasti RS, kao to se moe vidjeti iz izraza
ureuje i obezbjeuje. Iako se i ova odredba opet moe tumaiti na nain saglasan sa
Ustavom BiH tako da ne iskljuuje saradnju, u prvom redu pripadnika drugih naroda, sa
njihovim sunarodnjacima izvan Republike, niti da im namee obavezu da sarauju sa srpskim
narodom van Republike, mora se iz ustavne obaveze zakljuiti da bi ta pravila trebala imati
efekt stvaranja konkretne preferencije za srpsko stanovnitvo Republike Srpske. Namjera
stvaranja takve preferencije se takoer moe zakljuiti iz argumenta predstavnika Narodne
skuptine RS da su veina graana Republike Srpske Srbi, tako da su donosioci Ustava RS
odluili o stvaranju ovog pravila za tu vrlo praktinu stvar. Meutim, suprotno razumijevanju
jedne od strana, ne samo iskljuenje, ve i preferencija predstavlja diskriminaciju to se moe
vidjeti iz definicije lana 1. stav 1. Meunarodne konvencije o uklanjanju svih oblika rasne
diskriminacije, koja se, prema Aneksu I Ustava BiH, direktno primjenjuje. Stav 4. pomenutog
lana dozvoljava preferencije samo s ciljem osiguranja adekvatnog unapreenja odreene rasne
ili etnike grupe ili pojedinaca kojima je takva zatita neophodna radi osiguranja jednakog
uivanja ili vrenja ljudskih prava i osnovnih sloboda za te grupe ili pojedince. Adekvatno
unapreenje srpskog naroda u RS meutim, na osnovu njihovog faktikog veinskog poloaja,
zasigurno nije neophodno da bi im se osigurao jednak tretman.
18.
Stoga slijedi da taka 16. lana 68. Ustava RS, stvarajui preferenciju koja ne moe biti
legitimizirana prema lanu 1. stav 4. Konvencije o uklanjanju svih oblika rasne diskriminacije,
kri obaveze ustanovljene lanom 2. stav 1. taka (c) Konvencije o uklanjanju svih oblika rasne
diskriminacije koja glasi: Svaka drava potpisnica e poduzeti efikasne mjere za kontrolu
vladinih, nacionalnih i lokalnih politika, i izmjeniti, ukinuti ili ponititi svaki zakon ili propis
koji ima efekt stvaranja ili odravanja rasne diskriminacije gdje god postojala. Ista obaveza
slijedi iz lana I stav 3. podstav (a) i lana II stav 1. Aneksa VII, a u vezi sa lanom II stav 5. i
lanom III stav 2. podstav (c) Ustava BiH.
19.
Prema tome, taka 16. lana 68. Ustava RS je neustavna.
b) Osporena odredba lana 7. Ustava RS glasi:

, .
U Republici je u slubenoj upotrebi srpski jezik ijekavskog i ekavskog izgovora i irilino
pismo, a latinino pismo na nain odreen zakonom.
10
20.
Podnosilac smatra da je ova odredba u suprotnosti sa lanovima I/2, II/1, II/3.(h) i II/4.
Ustava BiH. On tvrdi da osporena odredba predstavlja diskriminaciju na etnikoj osnovi,
pogotovo imajui u vidu multietniki sastav stanovnitva koje je prije rata ivjelo na teritoriji
dananje Republike Srpske i pravo na povratak njihovim domovima prema lanu II/3. i 5.
Ustava BiH kao i Aneksa VII Opeg okvirnog sporazuma. Naglaava se da povratnici moraju
biti tretirani kao jednaki graani.
21.
Predstavnici podnosioca su istakli na javnoj raspravi pred Sudom da osporena odredba

stvara specijalno pravo samo za Srbe nasuprot neophodnosti osiguranja pune jednakosti jezika i
pisama konstitutivnih naroda. Sve ispod ovog standarda bi predstavljalo iskriminaciju jer je ovo
jedan od preduvjeta za njihovu politiku, pravnu i kulturnu jednakost. Nadalje, pojedinci moraju
imati ista prava kao i grupe kojima pripadaju, tj. pravo da slubeno komuniciraju na svom
jeziku. Takoer je naglaeno da bi ogranienja za koritenje bosanskog i hrvatskog jezika, koja
slijede iz osporene odredbe, krila druga prava i slobode pojedinaca koja su zajamene lanom
II/3. Ustava BiH, kao to su sloboda izraavanja i pravo na obrazovanje. Osim toga, istie se da
ova restrikcija predstavlja jedan od glavnih razloga zato se protjerane osobe nisu vratile u svoje
predratne domove u Republici Srpskoj.
22.
Narodna skuptina RS je u svom pismenom odgovoru istakla prigovor da lan 7. ne kri

odredbe Ustava BiH kao to je to navedeno u zahtjevu. Osporena odredba u stavu 1. propisuje
slubenu upotrebu srpskog jezika u oba oblika i irilinog pisma sa ovlatenjem za zakonsko
regulisanje upotrebe latininog pisma, dok se stav 2. odnosi na slubenu upotrebu jezika drugih
jezinih grupa u podrujima gdje one ive. Ustav RS se stoga ne mijea u privatno koritenje
jezika i pisama, koje se tavie eksplicitno jami lanom 34. Ustava RS.
23.
Na javnoj raspravi odranoj 23. januara 1999. godine, predstavnik Narodne skuptine RS je
istakao distinkciju koja se mora povui izmeu slubene i privatne upotrebe jezika i pisama, pri
emu je ova druga zajamena kao osnovno pravo lanom 34. Ustava RS. Dalje se pozivao na
sluaj Quebeca kao primjer gdje je slubena upotreba engleskog u potpunosti zabranjena i na
rjeenje Meunarodnog suda pravde da nema krenja prava na koritenje svog jezika ako se
barem u privatnim kolama dozvoli upotreba manjinskih jezika. Nijedna od ovih mogunosti se
ne iskljuuje u Republici Srpskoj.
24.
Ekspert Doma naroda Parlamenta Federacije je na javnoj raspravi postavio problem da li

entiteti imaju nadlenost da propisuju slubenu upotrebu jezika, te je po tom pitanju potvrdno
11
odgovorio jer entiteti imaju ovlasti da propisuju sva pitanja koje nisu izriito dodijeljena
institucijama BiH.
25.
U pogledu osnovne distinkcije izmeu slubene upotrebe srpskog jezika i prava na upotrebu
svog jezika, tj. u privatnim poslovima, Sud mora razjasniti doseg znaenja koje se moe dati
izrazu slubena upotreba u lanu 7. Ustava RS.
26.
Prema tome, potrebno je uzeti u obzir Zakon o slubenoj upotrebi jezika i pisma
("Slubeni glasnik RS", broj 15/96). Odredbe ovog zakona odreuju sve oblasti u kojima se
srpski jezik i irilino pismo moraju koristiti, tj. kao nastavni jezik i u udbenicima u
cjelokupnom kolskom sistemu, u tampi i u elektronskim medijima, u svim javnim
institucijama za njihovu internu i vanjsku komunikaciju. Nadalje, nazivi firmi i svi komercijalni
natpisi kao i znakovi na cestama i topografske oznake moraju biti napisane irilinim pismom.
Jedini izuzeci koji se mogu nai su ustanovljeni za koritenje latininog pisma. Tako, prema
lanu 3, ovo pismo se mora koristiti u drugom, treem i etvrtom razredu osnovne kole jedan
dan sedmino, i, prema lanu 5. stav 3, vjerske zajednice i nacionalno-kulturna drutva drugih
naroda i nacionalnih manjina u Republici Srpskoj mogu koristiti oba oblika srpskog jezika, tj.
ekavski i ijekavski oblik, te oba pisma. tavie, Ustavni sud Republike Srpske je sve odredbe
ovog zakona koje su propisivale koritenje samo ekavskog oblika proglasio neustavnim
("Slubeni glasnik RS", broj 7/98).
27.
Kao to se moe vidjeti iz ovog zakona, znaenju izraza slubena upotreba je dakle dat
vrlo irok obim primjene, ne samo u odnosu na vlasti nego i u oblasti medija i ekonomije. ak i
ako se te jezike odredbe ne potuju strogo u Republici Srpskoj, iz takve nelegalne prakse se ne
moe zakljuiti da te odredbe nisu na snazi ili da ih se ne mora potovati.
28.
to se tie zakonskog dozvoljavanja slubene upotrebe drugih jezika iz drugog stava lana
7. Ustava RS, jedino zakoni o osnovnoj i srednjoj koli ("Slubeni glasnik RS", broj 4/93),
nasuprot Zakonu o slubenoj upotrebi jezika i pisama (vidi gore), propisuje da se u razredima sa
vie od dvadeset odnosno trideset uenika iji maternji jezik nije srpski, njihov jezik mora
poduavati, dok je u kolama u kojima svi uenici pripadaju drugoj etnikoj grupi, njihov jezik
ak nastavni jezik. Predavanje srpkog jezika je obavezno u oba sluaja.
12
29.
Meutim, te zakonske specifikacije o uenju drugih jezika osim srpskog kao takve nisu od
interesa za tumaenje osporenih ustavnih odredbi, ve njihova teritorijalna restrikcija na
podruja nastanjena drugim jezikim grupama. lan II/5. Ustava BiH u skladu sa Aneksom VII
Opeg okvirnog sporazuma prema eksplicitnom tekstu te ustavne odredbe postavlja
ustavnu obavezu za osiguranje prava svih izbjeglica i raseljenih lica na slobodan povratak
njihovim domovima kao i prava na povrat imovine koje su bili lieni za vrijeme neprijateljstava
od 1991. godine. Stoga je neophodno uzeti u obzir situaciju iz 1991. godine, kao to je to
Ustavni sud ve uinio u svojoj treoj Djeliminoj odluci u ovom predmetu ("Slubeni glasnik
BiH", br. 23/00) u stavovima 85. do 87. Kao to se moe vidjeti injenica koje je Sud utvrdio,
teritorija na kojoj je kasnije ustanovljena Republika Srpska je zaista predstavljala podruje sa
tzv. mjeovitim stanovnitvom, kao to je to bio sluaj i svuda na teritoriji bive Republike
Bosne i Hercegovine. Stoga, zbog ove injenice o teritorijalno integriranoj strukturi
stanovnitva, teritorijalno odvojena podruja gdje ive druge jezike grupe, koja su est sluaj
u zapadnoj Evropi, nisu postojala, niti je ovo zbog neprijateljstava od 1991. sluaj sada.
Jezike odredbe zakon o osnovnoj i srednjoj koli su daljnji dokaz u ovom pogledu, s obzirom
da su vaee na cijeloj teritoriji RS i nisu teritorijalno ograniene.
30.
In conclusio, Sud konstatuje da znaenje termina slubena upotreba srpskog jezika i

irilinog pisma see mnogo dalje od relacija u pogledu organa vlasti i zalazi u sfere medija i
ekonomije, na koje se u demokratskim drutvima obino gleda kao na privatne poslove.
Nadalje, podruja gdje ive druge jezike grupe, u formulaciji stava 2. lana 7, ne postoje.
Takva podruja se mogu stvoriti samo kroz teritorijalnu segregaciju u procesu povratka
izbjeglica i raseljenih lica, tako da je ova odredba inherentno diskriminatorskog karaktera.
31.
Meutim lan II/3.(m) Ustava BiH jami pravo na slobodu kretanja i prebivalita to je u
direktnoj vezi sa konkretnim pravom svih izbjeglica i raseljenih lica na povratak njihovim
domovima. Na ova prava se ne moe gledati samo u negativnom smislu, kao na zatitu od
nametanja javnih organa vlasti, ve sadre takoer i pozitivnu obavezu zatite tih prava i
sloboda. Ovo se moe vidjeti ve iz teksta lana I/4. Ustava BiH koji kae da, izmeu ostalog,
...entiteti nee ometati punu slobodu kretanja lica, roba, usluga i kapitala po cijeloj Bosni i
Hercegovini. tavie, lan II/1. Aneksa VII Opeg okvirnog sporazuma, na koji se poziva lan
II/5. Ustava BiH, eksplicitno navodi da strane, pa i Republika Srpska, moraju da stvore na
svojim teritorijama politike, ekonomske i drutvene uvjete koji pridonose dobrovoljnom
povratku i harmoninoj reintegraciji izbjeglica i raseljenih lica, bez preferiranja bilo koje
13
posebne grupe. Stoga, u konanoj analizi, na pojedinana prava treba gledati kao na efektivna
prava koja treba sprovoditi u stvarnoj praksi na nediskriminatorski nain.
32.
iroki obim znaenja slubene upotrebe srpskog jezika i irilinog pisma, i teritorijalna
restrikcija slubene upotrebe drugih jezika u lanu 7. Ustava RS, meutim, idu mnogo dalje od
per se legitimnog cilja regulisanja koritenja jezika utoliko to te odredbe imaju efekt
sprjeavanja uivanja u pravima iz lana II/3.(m) i 5. Ustava BiH. tavie, one su takoer i u
suprotnosti sa lanom I/4. Ustava BiH. Ustavni sud stoga proglaava lan 7. stav 1. Ustava RS
neustavnim.
33.
Prema tome nije potrebno da Ustavni sud razmatra tvrdnju podnosioca da Ustav BiH
zahtijeva punu jednakost jezika i pisama konstitutivnih naroda ili da ulazi u navedeno krenje
slobode izraavanja i prava na obrazovanje. Ista je situacija i u pogledu primjera kvibekog
zakona o jeziku koji dozvoljava jedino koritenje francuskog i na kojeg se pozivao predstavnik
Narodne skuptine RS da podri tvrdnju da lan 7. Ustava RS ne kri Ustav BiH, posebno
pojedinana prava koje ovaj jami. Suprotno zakljucima predstavnika u postupku, Vrhovni sud
Kanade je proglasio odredbe Kvibeke povelje francuskog jezika neustavnim zbog krenja
Kanadske povelje o pravima (vidi Dravni tuilac Quebeca protiv Udruenja odbora
protestantskih kola Quebeca 1984. godine, i Qubec protiv Forda 1988. godine).
34.
Propisivanje jezika od entitet je jedan legitiman cilj per se, ali bi mogao povrijediti prava
pojedinaca i gore citirane pozitivne obaveze koje slue kao institucionalni garant pluralistikog
drutva i trine ekonomije prema Preambuli Ustava BiH. Zbog jasne i prisutne opasnosti
koje propisi bez ogranienja o slubenim jezicima kroz entitete stvaraju u pogledu ovih
osnovnih normativnih principa i institucionalnih garanta Ustava BiH, postoji implicitna ali
neophodna odgovornost drave BiH da osigura minimum standarda za upotrebu jezika kroz
okvirno zakonodavstvo. Pri tome zakonodavstvo BiH mora uzeti u obzir efektivnu mogunost
jednakog koritenja bosanskog, hrvatskog i srpskog jezika ne samo pred institucijama BiH, ve
takoer i na nivou entiteta i svih njihovih administrativnih jedinica, pri zakonodavnim, izvrnim
i sudskim vlastima kao i u javnom ivotu. Najvii standardi lanova 8. do 13. Evropske povelje
za regionalne jezike i jezike manjina bi trebali sluiti kao smjernica za spomenuta tri jezika, tako
da osnivanje privatnih kola, koje je spominjao predstavnik Narodne skuptine RS, ne bi bilo
dovoljno za zadovoljavanje ovih standarda. Nii standardi, spomenuti u Evropskoj povelji, bi
mogli uzimajui u obzir odgovarajue uvjete biti dovoljni samo za ostale jezike.
14
c) Osporena odredba lana 28. stav 4. Ustava RS glasi:

,
, ,
.
Drava materijalno pomae pravoslavnu crkvu, sarauje s njom u svim oblastima, a
naroito na uvanju, njegovanju i razvijanju kulturnih, tradicionalnih i drugih duhovnih
vrijednosti.
35.
Podnosilac u svom zahtjevu tvrdi da navedena odredba predstavlja oiglednu diskriminaciju

na vjerskim osnovama i da, stoga, kri lanove I/2, II/1, II/3.(g) i lan II/4. Ustava BiH kao i
meunarodne konvencije i instrumente za zatitu ljudskih prava koje predstavljaju sastavni dio
Ustava BiH.
36.
Na javnoj raspravi odranoj oktobra 1998. godine, predstavnik podnosioca je ponovio

tvrdnje iz zahtjeva utoliko to osporena odredba stavlja Pravoslavnu crkvu u privilegovan
poloaj tako da su time diskriminisane ostale vjere i vjerske zajednice. Osporena odredba tako
ne kri samo odredbu o nediskriminaciji lana II/4. Ustava BiH, ve takoer i slobodu
vjeroispovijesti drugih vjerskih grupa prema lanu II/3.(g). To da ova tvrdnja nije hipotetika
moe se vidjeti iz neprekidnog diskriminatorskog ponaanja vlasti Republike Srpske
sprjeavanjem rekonstrukcije damija koje su bile unitene u toku rata. On dalje tvrdi da je ovo
ponaanje bilo i jedan od razloga koji sprjeavaju povratak izbjeglica i raseljenih lica.
37.
U svom pismenom odgovoru, Narodna skuptina RS se protivi tvrdnji da odredba stava 4.

lana 28. kri pravo na vjeroispovijest ili da diskriminira na vjerskim osnovama ako se ta
odredba ita u vezi sa stavovima 1. i 2. istog lana, jer ove odredbe jame slobodu
vjeroispovijesti i jednakost vjerskih zajednica. Nadalje, tvrdi da je stav 4. samo deklarativnog
karaktera i slian lanu 3. grkog Ustava ili lanu 16. stav 3. panskog Ustava. U bilo kojem
sluaju, ove odredbe ne predstavljaju diskriminaciju niti kre slobodu vjere uvodei tzv. dravnu
vjeru.
15
38.
Sve tvrdnje podnosioca postavljaju dva pitanja ustavne prirode. Prvo, da li postoji
diskriminacija drugih crkvi i vjeroispovijesti, i drugo, da li postoji krenje slobode
vjeroispovijesti u vezi sa diskriminacijom na etnikim osnovama.
39.
U pogledu navedenog privilegovanog poloaja Pravoslavne crkve s obzirom na ostale

crkve i vjeroispovijesti, Ustavni sud ne moe uvaiti zahtjev. Za razliku od lana 28. stav 2.
Ustava RS, koji propisuje kolektivo pravo na jednakost vjerskih zajednica, nema slinih odredbi
sadranih u Ustavu BiH niti u bilo kojem od meunarodnih instrumenata, ukljuujui i
Evropsku konvenciju za zatitu ljudskih prava i osnovnih sloboda. tavie, i Evropska komisija
za ljudska prava je smatrala da se ak ni sistem dravne crkve sam po sebi ne moe smatrati
krenjem lana 9. Evropske konvencije o ljudskim pravima, pod uvjetom da sadri konkretne
garante za slobodu vjeroispovijesti pojedinaca (vidi Darby protiv vedske, Izvjetaj Evropske
komisije za ljudska prava od 9. maja 1989. godine, serija A broj 187, stav 45.). Ni na nivou
meunarodnog prava ni u Ustavu BiH se ne mogu nai eksplicitna pravila o razdvajanju crkve i
drave ili o jednakosti raznih vjeroispovijesti ili vjerskih zajednica. Niti je sam Ustav RS
standard kontrole! Ustavni sud BiH ovdje uoava paljivo domen nadlenosti Ustavnog suda
Republike Srpske. Stoga je zahtjev podnosioca u ovom pogledu iz samog poetka neosnovan.
40.
Meutim, iz gore navedene sudske prakse slijedi da e Ustavni sud posvetiti posebnu panju
pitanju da li postoje konkretni garanti za slobodu vjeroispovijesti pojedinaca, koja mora biti
zajamena prema lanu 9. Evropske konvencije o ljudskim pravima. Evropski sud za ljudska
prava, u pogledu opih principa sadranih u lanu 9, je u sluaju Kokkinakis protiv Grke (serija
A, tom 260-A, 1993.) istakao da sloboda misli, savjesti i vjeroispovijesti predstavlja jedan od
temelja 'demokratskog drutva' u okviru znaenja Konvencije. Ona je, u svojoj vjerskoj
dimenziji, jedan od najvitalnijih elemenata koji stvaraju identitet vjernika i njihovu koncepciju
ivota, ali ona takoer predstavlja i veliku vrijednost za ateiste, agnostike, skeptike i one kojih
se ta pitanja ne tiu. Pluralizam, nerazluiv od demokratinog drutva, za kojeg se dragocjeno
borilo tokom vjekova, ovisi o njoj. (stav 31.). Potpuno isti odnos tih osnovnih vrijednosti, kao
institucionalnih pretpostavki demokracije, se takoer moe vidjeti i u alineji 3. Preambule
Ustava BiH.
41.
Iako 'drave' mogu imati iroku marginu razumijevanja u svojim odnosima sa crkvama,
to se moe vidjeti u primjerima Velike Britanije i Grke, sloboda vjeroispovijesti mora biti
efektivno zajamena. Na Ustavnom sudu je da odredi da li su pretpostavke ispotovane. Ili kao
to je to Evropski sud izrazio u jednom drugom kontekstu, mora se ispuniti da uvjeti ne
16
umanjuju prava u pitanju do te mjere da oslabe njihovu samu sutinu i da ih lie efektivnosti
(Mathieu-Mohin i Clairfayt protiv Belgije, 9/1985/95/143, stav 52.). Na kraju, odredbe stavova
1. i 2. lana 28. Ustava RS, na koje se pozivao predstavnik Narodne skuptine RS, su neophodan
preduvjet, ali nisu dovoljne za zakljuak da sutina i efektivnost slobode vjeroispovijesti u RS
ne mogu biti narueni.
42.
Prema tome, uz pozitivne obaveze koje propisuje Ustav BiH, kao to je ve ranije istaknuto
u vezi sa osporenim lanom 7. Ustava RS, Evropski sud za ljudska prava je zakljuio, u sluaju
Kokkinakis (vidi gore), te Institut Otto-Preminger protiv Austrije (serija A, tom 295, 1994.), da
sloboda misli, savjesti i vjeroispovijesti sadri obavezu vlasti ne samo da se uzdre od
uskraivanja ove slobode, ve i da stvore sve neophodne uvjete za svakog pojedinca da bude u
stanju da slobodno ispoljava svoju vjeroispovijest. U praksi ovo znai da se vlastima ne
dozvoljava da stvore javnu atmosferu koja sprjeava ispoljavanje vjeroispovijesti (Institut OttoPreminger, stav 47.).
43.
Meutim, ve sam jezik lana 28. stav 4. stvara ozbiljne sumnje da li moe biti takve javne
atmosfere s obzirom da ova odredba uspostavlja specijalnu vezu izmeu Republike Srpske i
Pravoslavne crkve s ciljem zajednikog djelovanja za uvanje, njegovanje i razvijanje
kulturnih, tradicionalnih i drugih duhovnih vrijednosti. Ova odredba, stoga, nije samo pukog
deklarativnog karaktera, ve je njen jasno ustanovljen cilj ustavno zajamen uticaj
Pravoslavne crkve na javnu atmosferu u pogledu sistem vrijednosti i vjerovanja. To da li se
ovo svodi na sprjeavanje slobodnog ispoljavanja vjeroispovijesti u kombinaciji sa
diskriminacijom na etnikoj ili vjerskoj osnovi, se moe vidjeti iz prakse.
44.
U pogledu takve prakse, Sud je ustanovio sljedee injenino stanje: druge vjeroispovjesti i
crkve pored Pravoslavne crkve, poput katolike vjere ili islama, su oduvijek inili sastavni dio
multireligijskog ivota u Bosni i Hercegovini u smislu pluralizma koji Evropska konvencija i
Ustav BiH zahtijevaju kao neophodnu pretpostavku za demokratsko drutvo, sve dok zbog
neprijateljstava od 1992. godine veina damija i drugih vjerskih objekata nisu bili uniteni.
45.
U predmetu br. (B)842/00 o povredi imovinskih prava Katolike crkve i povrede prava
vjeroispovijesti katolikih vjernika u Banjalukoj biskupiji, adresiranom Miloradu Dodiku,
premijeru Republike Srpske, Ombudsmen Bosne i Hercegovine je zakljuila u svom
specijalnom izvjetaju da su organi Katolike crkve, njeni vjerski slubenici i sami katoliki
vjernici, sprijeeni da se vrate u crkvene objekte koje trenutno koriste trea lica, usljed propusta
17
nadlenih vlasti Republike Srpske da preduzmu efikasne i odgovarajue mjere da bi im vratili tu

imovinu u posjed. Ona, zbog toga, smatra da su oni sprijeeni u vrenju svojih vjerskih obreda i
slobodnom ispoljavanju svojih vjerskih uvjerenja, koritenjem postojeih kapaciteta u
potpunosti, te da to predstavlja povredu lana 9. Evropske konvencije o ljudskim pravima.
46.
Nadalje, nijedna od damija na cijeloj teritoriji RS, koje su bile unitene u toku rata, dosad
nije obnovljena, na to se moe gledati kao na dokaz za sistem kontinuirane diskriminacije, u
prvom redu protiv Islamske zajednice, kao to je Dom za ljudska prava nedavno presudio u
sluaju Islamska zajednica Bosne i Hercegovine protiv Republike Srpske (broj CH/96/29). Dom
se uzdrao od razmatranja odredbe koja je u konkretnom sluaju osporena, ali je istakao ozbiljnu
zabrinutost da li privilegovan tretman koji je dat srpskoj Pravoslavnoj crkvi, sam po sebi,
predstavlja diskriminacijski tretman prema institucijama ili pojedincima koji ne predstavljaju
dio te crkve i zakljuio da manje povoljni uvjeti koje Ustav tuene strane namee lanovima
podnosioca prijave je jo jedan element koji treba imati na umu pri razmatranju pitanja da li je
postupanje prema njima u cjelini predstavljalo diskriminaciju (stav 157). Nadalje, postoje
brojni prijavljeni incidenti koji predstavljaju dokaz javne atmosfere koja sprjeava slobodno
ispoljavanje vjere u Republici Srpskoj, budui da je Dom za ljudska prava ustanovio, u
spomenutom sluaju, da su muslimanski vjernici bili izloeni napadima i provokacijama
prilikom javnih sahrana i tokom molitvi bez ikakve intervencije lokalne policije (stav 167.).
Dom za ljudska prava je, stoga, zakljuio da je ovaj stav vlasti sputavao i nastavlja sputavati
lokalne muslimanske vjernike da uivaju u njihovom pravu na slobodu vjeroispovijesti iz
razloga i u mjeri koji su sveukupno uzevi, jasno diskriminatorski (stav 173.). Meutim, kao
to se moe vidjeti iz zajednikog saoptenja za tampu OHR-a, OSCE-a i UNMBiH-a od 5.
maja 2000. godine, vlasti Republike Srpske su prekrile svoje obaveze iz Aneksa VI Opeg
okvirnog sporazuma da sprovedu ovu odluku Doma za ljudska prava.
47.
In conclusio, Ustavni sud zakljuuje da vlasti Republike Srpske nisu ispunile svoju
pozitivnu obavezu stvaranja svih potrebnih pretpostavki da svako lice bude u stanju da slobodno
ispoljava svoju vjeroispovijest. Osporena odredba lana 28. stav 4, koja daje Pravoslavnoj crkvi
vaan uticaj na stvaranje sistem vrijednosti i vjerovanja, mora se gledati kao ustavna osnova
koja dozvoljava vlastima da stvaraju javnu atmosferu koja sprjeava slobodno ispoljavanje
vjeroispovijesti.
18
48.
to se tie materijalne pomoi Pravoslavnoj crkvi, ona je ovom ustavnom odredbom dobila
privilegiju koja se ne moe legitimizirati ustavnim terminima, te je stoga inherentno
diskriminatorskog karaktera.
49.
lan 28. stav 4. Ustava RS je, stoga, neustavan.
d) Osporene odredbe lana 80. stav 1. Ustava RS, dopunjenog Amandmanom XL taka 1, i lana
106. stav 2. Ustava Republike Srpske, glase:
lan 80. stav 1. (relevantni dijelovi)
:
(...)
1) o, , ,
.
Predsjednik Republike:
(...)
1) obavlja, u skladu s Ustavom i zakonom, poslove iz oblasti obrane, sigurnosti i odnosa
Republike s drugim dravama i meunarodnim organizacijama.
lan 106. stav 2. Ustava RS

,
, ,
.
Predsjednik Republike postavlja, unapreuje i razrjeava oficire vojske Republike Srpske u
skladu sa zakonom, postavlja i razrjeava predsjednike, sudije i sudije porotnike vojnih
sudova i vojne tuioce.
50.
Podnosilac zahtjeva tvrdi da ove odredbe kre lan V/5.(a) Ustava Bosne i Hercegovine
prema kojima svaki lan Predsjednitva Bosne i Hercegovine ima civilnu komandu nad
19
oruanim snagama. Predsjednik Republike Srpske, stoga, ne moe vriti nadlenosti vezane za
odbranu u oblasti civilne komande nad oruanim snagama.
51.
Na javnoj raspravi, odranoj 5. oktobra 1998. godine, ekspert podnosioca je dalje naglasio
da oito slijedi iz lana V/5.(a), kao ustavni koncept, da sve oruane snage moraju djelovati u
saglasnosti sa suverenitetom i teritorijalnim integritetom Bosne i Hercegovine.
52.
Na javnoj raspravi, odranoj 29. i 30. juna 2000. godine, punomonik podnosioca zahtjeva
je istakao da je oigledna nesaglasnost odredbi ustava entiteta sa odredbom lana V/5.(a) Ustava
Bosne i Hercegovine u kojoj se govori da lanovi Predsjednitva BiH vre civilno zapovijedanje
oruanim snagama. Nesumnjivo je da je u pojmu civilnog zapovijedanja sadrano, izmeu
ostalog, i pitanje imenovanja i razrjeenja najviih oficira oruanih snaga.
53.
Narodna skuptina Republike Srpske, u svom pismenom odgovoru, osporava nesaglasnost

osporenih odredbi sa lanom V/5.(a) Ustava Bosne i Hercegovine na osnovu toga da civilna
komanda i vrhovna komanda nisu identini pojmovi i stoji pri tome da su oruane snage
instrumenti entiteta, tako da vrhovnu vojnu komandu moraju uistinu vriti institucije entiteta,
dok se aktivnosti koordinacije oruanih snaga u Bosni i Hercegovini trebaju vriti kroz Stalni
komitet za vojna pitanja. Iz istog razloga, Narodna skuptina, takoer, osporava navodnu
nesaglasnost lana 106. stav 2. Ustava Republike Srpske.
54.
Na javnoj raspravi predstavnik Narodne skuptine Republike Srpske je, dalje, naglasio da,
prema lanu III/1. Ustava Bosne i Hercegovine, nadlenost za ureivanje vojnih pitanja nije pod
nadlenostima institucija Bosne i Hercegovine. Entiteti su, stoga, ovlateni da ureuju pitanja
odbrane. Nadalje, Ustav Bosne i Hercegovine ne definie pojam civilne komande tako da je
itav termin besmislen. Prema tome, vrhovna komanda u vrijeme rata i mira bi bila neto
drugo, niti u nadlenosti Stalnog komiteta za vojna pitanja niti u nadlenosti bilo koje druge
institucije BiH, tako da entiteti mogu vriti zakonodavne nadlenosti u ovom domenu. Konano,
prema njegovom miljenju, nije potrebno naglaavati velike razlike u organizaciji odbrane i
oruanih snaga u Republici Srpskoj i u Federaciji Bosne i Hercegovine budui da su ove
prirodne, i entiteti bi tako vrili svoje pravo na samoorganizovanje.

55.
Status oruanih snaga u Bosni i Hercegovini je specifian. Bosna i Hercegovina nema

jedinstvenih oruanih snaga na njenom nivou. Ustavom Bosne i Hercegovine nije predvieno da
20
postoje oruane snage Bosne i Hercegovine kao jedinstvena organizaciona struktura BiH, tj. nije
predvieno da je formiranje, organizacija, niti pak komandovanje, jedinstvenim oruanim
snagama nadlenost Bosne i Hercegovine.
56.
Prema Ustavu, u Bosni i Hercegovini postoje oruane snage entiteta te je, u skladu sa
navedenim, njihov poloaj i nadlenost nuno posmatrati u svjetlu odredbi lana III/1, V/3. i 5.
Ustava BiH. Naime, u lanu V/5. Ustava BiH govori se o oruanim snagama entiteta, kao o
oruanim snagama u BiH, a ne kao o oruanim snagama Bosne i Hercegovine. To su dva
potpuno razliita pojma. Iz lana V/5. Ustava BiH, koji glasi: a) Svaki lan Predsjednitva e,
po slubenoj dunosti, vriti funkciju civilnog zapovjednika oruanih snaga. Nijedan entitet nee
prijetiti silom niti upotrebljavati silu protiv drugog entiteta i ni pod kakvim okolnostima oruane
snage jednog entiteta ne smiju ui niti boraviti na teritoriji drugog entiteta bez saglasnosti
njegove vlade i Predsjednitva Bosne i Hercegovine. Sve oruane snage u Bosni i Hercegovini
e funkcionisati u skladu sa suverenitetom i teritorijalnim integritetom Bosne i Hercegovine.,
jasno se moe vidjeti priroda tih oruanih snaga i njihova eventualna upotreba, te i priroda
samog komandovanja u konkretnom sluaju. Dakle, sve oruane snage u BiH obavezne su
djelovati u skladu sa suverenitetom i teritorijalnim integritetom BiH, to nuno podrazumijeva
njihovu funkciju u tom smislu, ali i izvjesnu koordinaciju meu njima, nunu za ostvarivanje te
funkcije. Meutim, u ovom sluaju je najvanije pravilno tumaiti odredbu lana III/1. Ustava
BiH, gdje se meu nadlenostima BiH nigdje ne pominju zajednike oruane snage. Pored toga,
u lanu V/3. Ustava BiH, koji propisuje nadlenosti Predsjednitva BiH i nain donoenja
odluka u njemu, nigdje se ne pominje nadlenost civilne komande nad oruanim snagama u
BiH. Stoga se odredbe lana V/5. Ustava BiH, koje govore o Stalnom komitetu (takav naziv
nosi ovo poglavlje Ustava BiH koje se inae nalazi u dijelu Ustava koji se odnosi na
Predsjednitvo BiH), koji nije institucija BiH, ve jedno tijelo koordinacionog karaktera, moraju
sistematski tumaiti, tj. dovesti u vezu sa odredbama lana III/1. i lana V/3. To praktino znai
da se mora ustanoviti kako oruane snage u Bosni i Hercegovini mogu ispuniti svoju funkciju iz
lana V/5.(a) funkcionisati u skladu sa suverenitetom i teritorijalnim integritetom BiH iako
nisu organizovane na jedinstven nain na nivou BiH.
57.
Ustav BiH jasno kae da u BiH postoje oruane snage entiteta. Ustav takoer propisuje da
one ne mogu prei na teritoriju drugog entiteta bez saglasnosti vlade tog entiteta i odluke
Predsjednitva BiH. Ustavima entiteta regulisan je status i nadlenost oruanih snaga, kao i
komandovanje njima. Meutim, postavlja se pitanje kakva je nadlenost lanova Predsjednitva
21
BiH predviena lanom V/5.(a) koji glasi svaki lan Predsjednitva e, po funkciji, imati
civilnu komandu nad oruanim snagama. U tumaenju ovog lana mora se zakljuiti sljedee:
Prvo, ovaj lan ne propisuje nad kojim oruanim snagama, niti pak decidno odreuje
znaenje pojma civilna komanda.
Drugo, iako je Predsjednitvo BiH kolegijalni organ (inctitucija), ovdje se govori o
nadlenosti svakog od lanova Predsjednitva pojedinano.
Tree, u istom lanu se propisuje da oruane snage jednog entiteta nee prei na teritoriju
drugog entiteta bez pristanka vlade tog entiteta i, u ovom sluaju je drugaije rjeenje,
Predsjednitva BiH. Postavlja se pitanje: zato je ovo nadlenost Predsjednitva za razliku od
prethodne odredbe prema kojoj lan Predsjednitva ima civilnu komandu nad oruanim snagama u
BiH.
Za pravilno tumaenje ovog lana, tj. statusa oruanih snaga u Bosni i Hercegovini i
komande nad njima, treba razdvojiti funkciju (upotrebu) oruanih snaga u entitetima i eventualno na
nivou BiH, saglasno lanu V/5.(a), kada bi koordinacija, tj. nadlenosti lanova Predsjednitva iz
lana V/5.(a) dole do izraaja. Naime, ukoliko bi se radilo o zajednikim aktivnostima oruanih
snaga u Bosni i Hercegovini, dola bi u obzir civilna komanda lanova Predsjednitva, ali ne i
Predsjednitva kao kolegijalnog tijela (zbornog organa). Upravo stoga, postavlja se pitanje zato je
u Ustavu Bosne i Hercegovine predviena civilna komanda svakog lana Predsjednitva, a ne
Predsjednitva kao institucije i ta ona znai i nad kojim oruanim snagama se vri. Ukoliko je
potrebno zajedniki upotrijebiti oruane snage u BiH, recimo zbog opasnosti spolja, odreena
koordinacija u komandovanju njima je nuna i to bi praktino znailo donoenje odluke o nainu
upotrebe oruanih snaga u BiH. Ako tu komandu imaju samo lanovi Predsjednitva, logino je da
odluku o upotrebi oruanih snaga entiteta donosi lan Predsjednitva iz tog entiteta, svakako uz
saglasnost entitetskih vlasti, odnosno u dogovoru s njima, to je sutina ove odredbe.
Meutim, u ovom sluaju odluujue je to da se ove odredbe ne nalaze u odredbama o
nadlenosti Predsjednitva BiH ve u odredbama o Stalnom komitetu, lan V/5.(a), to namee
zakljuak da bi do ovakve komande dolo samo u sluaju iz tog lana ugroavanja suvereniteta i
teritorijalnog integriteta BiH kao i u sluaju kompetencije Stalnog komiteta koordinacija, emu u
prilog ide i injenica da su lanovi Predsjednitva i lanovi Stalnog komiteta. Ona se na nivou BiH
moe obezbjediti jedino na ovaj nain s obzirom da BiH nema jedinstvene oruane snage te u tom
smislu ne moe ni postojati jedinstvena komanda Predsjednitva BiH kao kolegijalnog organa
22
(institucije). Ovo upravo govori o karakteru oruanih snaga BiH. Upravo zbog ovoga u BiH ne
postoji civilna komanda Predsjednitva BiH, ve civilna komanda lanova Predsjednitva nad
oruanim snagama entiteta iz kojih su izabrani, ali samo u sluaju iz lana V/5.(a) Ustava BiH. To,
meutim, ne znai da oruane snage nisu i dalje oruane snage entiteta i da se vrhovna komanda
nad njima ne obezbjeuje u entitetima, saglasno njihovim ustavima.
58.
Stoga, Ustavni sud zakljuuje da osporene odredbe lana 80, stav 1. Ustava Republike
Srpske, dopunjene Amandmanom XL ta. 1. i lana 106. stav 2. Ustava Republike Srpske nisu u
suprotnosti sa Ustavom BiH.
2. U pogledu Ustava Federacije

a) Osporena odredba lana I.6.(1) Ustava Federacije glasi:
(1) Slubeni jezici Federacije su bosanski jezik i hrvatski jezik. Slubeno pismo je
latinica.
59.
Podnosilac smatra da osporene odredbe kre posljednju alineju Preambule Ustava BiH koja
oznaava Bonjake, Hrvate i Srbe kao konstitutivne narode, i odredbu o nediskriminaciji lana
II/4. Ustava BiH. Osporena odredba, prema njemu, sprjeava uivanje u ustavnim pravima svih
prognanih lica da se vrate svojim domovima i ponovno uspostavljanje nacionalne strukture
stanovnitva koja je bila unitena ratom i etnikim ienjem.
60.
Na javnoj raspravi predstavnik podnosioca je, dalje, istakao da jednakost tri naroda
podrazumijeva punu jednakost njihovih jezika i da svi argumenti izloeni protiv srpskog jezika
kao slubenog jezika RS takoer stoje i u sluaju Federacije BiH.
61.
Predstavnik Doma naroda Parlamenta Federacije je, na javnoj raspravi, porekao neustavnost
osporene odredbe. On je istakao nadlenost Federacije da propisuje sva pitanja koja ne spadaju
pod nadlenost institucija Bosne i Hercegovine, kao to su jezici. Nadalje, propisivanje
slubenog jezika nije istovremeno i diskriminacija, jer Ustav Federacije jami osnovna prava i
slobode tako da se pravo na koritenje svog jezika moe nai u lanu II.2.(d) ovog Ustava. On,
dalje, sumnja u namjeru ustavotvoraca za uvoenje jednake upotrebe jezika tri konstitutivna
naroda kada su upotrijebili ovaj termin, i istie da je tekst Ustava Federacije usvojen i objavljen
u Slubenim novinama na hrvatskom i bonjakom jeziku. Meutim, u meuvremenu je
objavljen novi slubeni tekst u kojem se dva slubena jezika nazivaju hrvatski i bosanski.
23
Prema njegovom miljenju, koritenje termina bosanski treba biti shvaeno kao pokuaj
diskriminacije ak i meu dva slubena jezika na nivou Federacije, tako da treba sumnjati u
dobru volju za uvoenje jo i treeg jezika u Ustav.
62.
Kako je Ustavni sud ve prije konstatovao (vidi stav 33.), nije potrebno razmatrati tvrdnju
podnosioca da Ustav BiH pretpostavlja punu jednakost jezika i pisama konstitutivnih naroda
zbog ovog statusa. Nadalje, Ustavni sud je ve istakao da lan II/3.(m) u vezi sa stavom 5.
pomenute odredbe Ustava BiH sadri takoer i pozitivnu obavezu zatite tih prava i sloboda.
Iako je propisivanje jezika od entiteta per se legitiman cilj, ali bi mogao povrijediti pojedinana
prava i gore citirane pozitivne obaveze, Ustavni sud je zakljuio da je drava BiH nadlena da
osigura minimum standarda za koritenje jezika kroz okvirne zakone. Kriterij za ove standarde
razraen u stavu 34. gore mora ovdje sluiti kao standard za kontrolu osporenih odredbi
Ustava Federacije.
63.
Pri odluivanju o ustavnosti osporene odredbe, Sud mora uzeti u obzir kontekst odredbe i
tumaiti stav 1. u sistematskoj vezi sa stavovima 2. i 3.
Drugi i trei stav lana I.6 Ustava Federacije glase:
(2) Ostali se jezici mogu koristiti kao sredstva komunikacije i nastave.
(3) Dodatni jezici mogu se odrediti kao slubeni veinom glasova svakog doma Parlamenta
Federacije, ukljuujui veinu glasova bonjakih delegata i veinu glasova hrvatskih
delegata u Domu naroda.
Stav 2. oito pokazuje da se ostali jezici mogu koristiti kao sredstvo komunikacije, privatno
i javno, i kao nastavni jezik na svim nivoima sistema javnog obrazovanja ukljuujui i univerzitete.
Ova odredba osigurava ustavom zajameno pojedinano pravo za koje nije potrebna daljnja
zakonska specifikacija za primjenu.
Stav 3. omoguava dodatne slubene jezike, dodue samo uz saglasnost veine bonjakih
ili veine hrvatskih izaslanika u Domu naroda Parlamenta Federacije. Na taj nain prilino mala,
etniki definisana manjina od oko 8% lanova Parlamenta Federacije bi mogla efektivno staviti veto
na svaki zakon koji bi uvodio npr. srpski jezik kao slubeni jezik. Ovaj sistem veto blokade samo za
24
bonjake i hrvatske izaslanike iskljuuje sve druge iz uea u zakonodavnom procesu, iako bi
moglo biti posebno u njihovom interesu da uvedu dodatni slubeni jezik.
Iskljuivanjem svih drugih iz efektivnog uestvovanja u zakonodavnom procesu u ovom
domenu to je ustavna obaveza koja slijedi iz lana 15. Okvirne konvencije za zatitu nacionalnih
manjina, koja se prema Aneksu I Ustava BiH direktno primjenjuje bonjakim i hrvatskim
delegatima je data privilegija koja se nikako ne moe legitimizirati prema lanu 1. stav 4.
Konvencije o rasnoj diskriminaciji, koja se opet direktno primjenjuje u Bosni i Hercegovini na
osnovu Aneksa I Ustava BiH. tavie, stav 3. lana I.6 ne daje zakonodavno ovlatenje za slubeno
koritenje drugih pisama jer stav 1. odreuje da je latinino pismo u slubenoj upotrebi uz hrvatski i
bosanski jezik, time inei distinkciju izmeu jezika i pisama.
64.
Tumaei tako stav 1. u vezi sa stavom 3. lana I.6. Ustava Federacije, stav 1. se mora uoiti
kao ozbiljna prepreka za uivanje u pravima zajamenim lanom II/3.(m) i II/5. Ustava BiH, te
stoga kri gore istaknute pozitivne obaveze i lan II/4. ovog Ustava.
65.
Stoga Ustavni sud proglaava lan I.6 stav 1. Ustava Federacije neustavnim.
b) Osporena odredba lana III.1(a) Ustava Federacije, dopunjenog Amandmanom VIII, u

dijelovima koji se odnose na ovlast civilne komande Predsjednitva BiH, glasi:
U iskljuivoj su nadlenosti Federacije:
a) organiziranje i voenje odbrane Federacije, zatita njene teritorije, ukljuujui osnivanje
zajednikog zapovjednitva svih vojnih snaga u Federaciji, nadzor nad vojnom
proizvodnjom, zakljuivanje vojnih sporazuma u skladu sa Ustavom Bosne i Hercegovine, te
saradnja sa Stalnim komitetom za vojna pitanja i sa Vijeem ministara u odbrani Bosne i
Hercegovine.
(...)
66.
Podnosilac zahtjeva smatra da ova odredba nije u saglasnosti sa lanom V/5. Ustava BiH
prema kojem svaki lan Predsjednitva Bosne i Hercegovine ima civilnu komandu nad oruanim
snagama.
67.
Ekspert podnosioca je, na javnoj raspravi, dalje istakao da bi prenoenje nadlenosti u

domenu civilne komande nad oruanim snagama od drave Bosne i Hercegovine ka entitetima
ugrozilo suverenitet i teritorijalni integritet BiH.
25
68.
Ekspert Doma naroda Parlamenta Federacije BiH je, na javnoj raspravi, porekao neustavnost
osporene odredbe. Budui da lan V/5.(a) Ustava BiH propisuje civilnu komandu, hijerarhija
vojne komande je ostavljena entitetima te se moe propisivati njihovim ustavima i zakonima.
Podnosilac, prema njemu, potpuno ignorie nadlenost entiteta u ovom domenu i pokuava
homogenizirati oruane snage. Zahtjev cilja ka cjelokupnoj reviziji vojne organizacije,
rasputanju postojeih vojnih formacija i svih zakonskih odredbi o hijerarhijskom ureenju
vojnog segmenta. Ali organizacija oruanih snaga Federacije Bosne i Hercegovine i Republike
Srpske je ureena njihovim ustavima i zakonima koji su bili potovani kada je Daytonski
sporazum bio izraen. Bilo bi potpuno apsurdno misliti da bi Daytonski sporazum bio usvojen a
da nije ispotovana podjela ovlasti, pogotovo u pogledu vojnih pitanja.

69.
Na osnovu tumaenja lana V/5.(a) Ustava BiH prilikom odluivanja o saglasnosti Ustava
Republike Srpske sa njim, Ustavni sud i u ovom sluaju zakljuuje da osporena odredba
lana III.1.a) Ustava Federacije BiH nije u suprotnosti sa Ustavom BiH.
c)
Poto je Ustavni sud proglasio neke dijelove osporenih odredbi lana IV.B.7.a) (I) do (III) i
lana IV.B.8. Ustava Federacije neustavnim, tako da su oni prestali da vae ("Slubeni glasnik
BiH", br. 11/00), osporene odredbe u relevantnim dijelovima glase:
lan IV.B.7 a) (relevantni dijelovi):
a) Predsjednik Federacije nadlean je za:
(I)
imenovanje Vlade, oficira u armiji, sudija federalnih sudova, u skladu sa
lanovima IV.B.5, IV.B.8. i IV.C.6;

(II)
vrenje funkcije vrhovnog komandanta oruanih snaga Federacije;
(III)
voenje konsultacija u vezi sa imenovanjem ombudsmena i sudija u skladu sa
lanovima II.B.1.(2) i IV.C.6.b);

(...)
lan IV.B.8
26
Predsjednik Federacije, u saglasnosti sa Potpredsjednikom Federacije, imenuje oficire u

armiji. Imenovanje zahtijeva prihvaanje veinom glasova svakog doma Parlamenta
Federacije pod uvjetom da prihvaanje imenovanja za lanove zajednike komande armije
odobri Dom naroda veinom glasova delegata Bonjaka i delegata Hrvata.
70.
Podnosilac zahtjeva tvrdi da nadlenost predsjednika Federacije da imenuje oficire u armiji

nije u saglasnosti sa lanom V/5. Ustava BiH koji civilnu komandu dodjeljuje lanovima
Predsjednitva BiH.
71.
Predstavnici podnosioca zahtjeva su na javnoj raspravi dalje istakli da izneseni argumenti u

pogledu lanova 80. i 106. Ustava RS (vidi gore, stav 50.) stoji takoer i u pogledu Ustava
Federacije BiH.
72.
Ekspert kojeg je opunomoio Dom naroda Parlamenta Federacije BiH je, na javnoj raspravi,
istakao da je podnosilac zahtjeva tumaio osporene odredbe i odgovarajue odredbe Ustava BiH
ne uzimajui u obzir njihov kontekst. On nije porekao nadlenosti prema Ustavu BiH u pogledu
imenovanja ve to da su iskljuive jer bi takva interpretacija ignorisala nadlenosti entiteta
predvidjene u Ustavu u ovom domenu.

73.
Sud je ve odluio o ustavnosti dijelova lanova IV.B.7.(a) (I) do (III) i IV.B.8. Ustava
Federacije koji se odnose na imenovanje efova diplomatskih misija i zakljuio da su ovi
dijelovi navedenih odredbi neustavni (odluka Ustavnog suda BiH broj U 5/98 od 29. i 30.
januara 2000. godine, Sl. glasnik BiH, broj 11/00, stavovi 63, 64, 65. i 66.).
74.
to se tie preostalih dijelova navedenih odredbi koje se odnose na civilnu komandu

Predsjednitva BiH i njihove saglasnosti sa Ustavom BiH, Ustavni sud slijedi ve ranije reeno
u pogledu na Ustav RS elaboriranim obrazloenjem (vidi stavove 55 do 58).
75.
Ustavni sud stoga proglaava osporene odredbe saglasnim sa Ustavom BiH.

Ustavni sud je ovu odluku, u odnosu na lan 4. izmijenjen i dopunjen Amandmanom LVI
taka 2. Ustava RS, donio jednoglasno. U pogledu lana 7. stav 1, lana 28. stav 4, lana 68. taka
16 izmijenjenog i dopunjenog Amandmanom XXXII, lana 80. izmijenjenog i dopunjenog
Amandmanom XL taka 1. i lana 106. taka 2. Ustava RS, kao i lana I.6.(1), lana III.1.(a)
izmijenjenog i dopunjenog Amandmanom VIII, lana IV.B.7.(a) (I) do (III), i lana IV.B.8. Ustava
27
Federacije BiH izmijenjenog i dopunjenog Amandmanom III, Ustavni sud je odluku donio sa pet
glasova za i etiri glasa protiv.
76.
Odluke o objavljivanju u slubenim glasilima Bosne i Hercegovine, Republike Srpske i

Federacije Bosne i Hercegovine, te o danu kojim neustavne odredbe prestaju da vae, su
zasnovane na lanovima 59. i 71. Poslovnika Ustavnog suda.
Ovu odluku Ustavni sud je donio u sastavu: predsjednik Suda prof. dr. Kasim Begi, sudije
dr. Hans Danelius, prof. dr. Louis Favoreu, prof. dr. Joseph Marko, dr. Zvonko Miljko, Azra
Omeragi, prof. dr. Vitomir Popovi, prof. dr. Sneana Savi i Mirko Zovko.
Na osnovu lana 36. Poslovnika Ustavnog suda BiH, sudija dr. Hans Danelius je izdvojio
svoje miljenje u odnosu na obrazloenje Odluke, dok su sljedee sudije izdvojile svoja miljenja u
odnosu na donesenu odluku: sudije prof. dr. Kasim Begi i prof. dr. Joseph Marko u odnosu na
odredbe lana 80. stav 1. dopunjenog Amandmanom XL taka 1. i lana 106. stav 2. Ustava RS, te
lana III.1.(a) izmijenjenog i dopunjenog Amandmanom VIII, lana IV.B.7.(a) (I) do (III) i lana
IV.B.8. Ustava Federacije Bosne i Hercegovine, te sudije prof. dr. Vitomir Popovi i prof. dr.
Sneana Savi u odnosu na odredbe lana 68. taka 16. izmijenjenog i dopunjenog Amandmanom
XXXII, lana 7. stav 1. i lana 28. stav 4. Ustava Republike Srpske, te lana I.6.(1) Ustava
Federacije Bosne i Hercegovine. Tekst izdvojenih miljenja prilae se ovoj djeliminoj odluci kao
aneks.
U 5/98 IV
19. august 2000. godine
Neum
Predsjednik
Ustavnog suda Bosne i Hercegovine
Prof. dr. Kasim Begi
Sudija izvjestilac
Prof. dr. Joseph Marko
USTAV REPUBLIKE SRPSKE
28
lan 68. taka 16.

Taka 16. lan 68. Ustava RS prema kojoj "RS ureuje i osigurava saradnju sa srpskim
narodom izvan Republike", stvara preferenciju koja ne moe biti legitimizirana prema lanu
I stav 4. Konvencije o uklanjanju svih oblika rasne diskriminacije, kri obaveze ustanovljene
lanom 2. stav 1. taka (c) Konvencije o uklannjanju svih oblika rasne diskriminacije. Ista
obaveza slijedi i iz lana 1. stav 3. podstav (a) i lana II stav 1. Aneksa VII, a u vezi lanom II
stav 5. i lanom III stav 2. podstav (c) Ustava BiH.
lan 7. stav 1.
iroki obim znaenja "slubene upotrebe" srpskog jezika i irilinog pisma i
teritorijalna restrikcija slubene upotrebe drugih jezika u lanu 7. Ustava RS, meutim, idu
mnogo dalje od per se legitimnog cilja regulisanja koritenja jezika utoliko to te odredbe
imaju efekt sprjeavanja uivanja u pravima iz lana II/3.(m) i 5. Ustava BiH. One su takoer
i u suprotnosti sa lanom I/4 Ustava BiH.
Propisivanje jezika od strane entitet je jedan legitiman cilj per se, ali bi mogao
povrijediti prava pojedinaca i poztivnih obaveza iz Ustava koje slue kao institucionalni
garant "pluralistikog drutva" i "trine ekonomije" prema Preambuli Ustava BiH. Zbog
jasne prisutne opasnosti koje propisi bez ogranienja o slubenim jezicima kroz entitete
stvaraju u pogledu ovih osnovnih normativnih principa i institucionih garanata Ustava BiH,
postoji implicitna ali neophodna odgovornost drave BiH da osigura minimum standarda za
upotrebu jezika kroz okvirno zakonodavstvo. Pri tome zakonodavstvo BiH mora uzeti u obzir
efektivnu mogunost jednakog koritenja bosanskog, hrvatskog i srpskog jezika ne samo pred
institucijama BiH ve takoer i na nivou entiteta i svih njihovih administrativnih jedinica, pri
zakonodavnim, izvrnim i sudskim vlastima kao i u javnom ivotu. Najvii standardi lanova
8. do 13. Evropske povelje za regionalne jezike i jezike manjina bi trebali sluiti kao smjernica
za spomenuta tri jezika. Nii standardi navedeni u Evropskoj povelji bi mogli uzimajui u
obzir odgovarajue uvjete biti dovoljni samo za ostale jezike.
lan 28. stav 4.
Odredba lana 28. stav 4. Ustava RS daje Pravoslavnoj crkvi vaan uticaj na stvaranje
sistem vrijednosti i vjerovanju, mora se gledati kao ustavna osnova koja dozvoljava vlastima
da "stvaraju javnu atmosferu koja sprjeava slobodno ispoljavanje vjeroispovjesti".
U pogledu materijalne pomoi Pravoslavnoj crkvi ona je ovom ustavnom odredbom
dobila privilegiju koja se ne moe legitimizirati ustavnim terminima te je stoga inherentno
diskriminacijskog karaktera.
USTAV FEDERACIJE BOSNE I HERCEGOVINE
29
lan I.6.(1)
Osporena odredba je ozbiljna prepreka za uivanje u pravima zajamenim lanom II/3.
(n) i II/5. Ustava BiH, te kri pozitivne obaveze iz Okvirne konvencije za zatitu nacionalnih
manjina, Konvencije o rasnoj diskriminaciji, kao i lan II/4. Ustava BiH, te je stoga Ustavni
sud proglasio neustavnom ovu odredbu koja glasi: "Slubeni jezici Federacije su bosanski
jezik i hrvatski jezik. Slubeno pismo je latinica. ".
30
ANEKS
Pozitivno izdvojeno miljenje sudije dr. Hansa Danelijusa
Na etvrtu Djeliminu odluku u predmetu broj U 5/98
Glasao sam uz veinu po svim pitanjima u ovoj odluci, ali moji razlozi za to se razlikuju u
nekim pogledima u odnosu na obrazloenje odluke. Moja stajalita su sljedea:
1. Specijalni paralelni odnosi (lan 4. Ustava RS)
lan 4. Ustava RS predvia da Republika Srpska moe da uspostavlja specijalne paralelne
odnose sa Saveznom Republikom Jugoslavijom i njenim republikama lanicama. Ovaj lan jasno
istie da se uspostavljanje takvih odnosa treba sprovesti shodno Ustavu Bosne i Hercegovine.
Odredba Ustava BiH, koja je od posebnog interesa u ovom pogledu, jeste lan III/2.(a), koji
predvia da entiteti imaju pravo da uspostavljaju specijalne paralelne odnose sa susjednim
dravama, i dodaje da takvi odnosi moraju biti "u skladu sa suverenitetom i teritorijalnim
integritetom Bosne i Hercegovine".
Stoga proizilazi da lan 4. Ustava RS ima direktno uporite u lanu III/2.(a) Ustava BiH,
koji dozvoljava entitetima da uspostavljaju specijalne paralelne odnose sa susjednim dravama.
Nadalje, ako bi se takvi odnosi uspostavili izmeu Republike Srpske i Savezne Republike
Jugoslavije ili njenih republika lanica, Ustav RS izriito zahtijeva da se to uini shodno Ustavu
BiH, to znai, posebno, da bi suverenitet i teritorijalni integritet Bosne i Hercegovine bio potovan.
Prema tome, za lan 4. Ustava RS se ne moe smatrati da kri Ustav BiH.
2. Jezici i pisma (lan 7. Ustava RS i lan I.6.(1) Ustava Federacije), odnosi sa Pravoslavnom
crkvom (lan 28, stav 4. Ustava RS) i saradnja sa srpskim narodom izvan Republike Srpske
(lan 68, taka 16. Ustava RS)
U svojoj treoj Djeliminoj odluci od 1. jula 2000. godine, Ustavni sud je zakljuio da su
lan 1. Ustava RS, utoliko to Republiku Srpsku naziva dravom srpskog naroda, i lan 1. Ustava
Federacije, utoliko to samo Bonjake i Hrvate naziva konstitutivnim narodima u Federaciji,
neustavni. U mom pozitivnom izdvojenom miljenu u odnosu na tu odluku sloio sam se sa
zakljukom, jer sam u tim odredbama uoio diskriminatorski element koji nije kompatibilan sa
principom nediskriminacije iz Ustava BiH. Prema mom miljenju, ovi uvodni lanovi ovih dvaju
ustava se mogu tumaiti na nain da Srbima u Republici Srpskoj odnosno Bonjacima i Hrvatima u
Federaciji daju privilegiran ustavni status, i da se osobe drugog etnikog porijekla kao graani
31
entiteta ne nalaze u jednakoj poziciji. Takoer sam smatrao da, ukoliko se jednakost svih graana
ne bi osigurala na nedvosmislen nain, ustavi bi mogli da uine povratak izbjeglica i raseljenih lica
svojim izvornim domovima neprimamljivim, to nije konzistentno sa vanim ciljem Ustava BiH,
istaknutim posebno u lanu II/5. Ustava.
Smatram da ove zamjerke, koje su formulisane u pogledu lanova 1. ustava oba entiteta,
stoje i u odnosu na neke druge odredbe ovih ustava, koje daju, ili za koje se razumno moe tumaiti
da daju, jednom odnosno dva naroda, zavisno od sluaja, privilegiran poloaj u odnosu na druge
grupe graana.
(a)
lan 7. Ustava RS predvia da su srpski jezik i irilino pismo u slubenoj upotrebi u
Republici Srpskoj, dok se latinino pismo koristi na nain odreen zakonom. U drugom stavu se
dodaje da odreena podruja mogu imati specijalne propise o jezicima i pismima.
Za lan 7. se mora smatrati da prua srpskom stanovnitvu specijalnu ustavnu zatitu
njihovog jezika i pisma. Zatita pokriva itavu teritoriju Republike Srpske i ne ovisi o strukturi
stanovnitva pojedinih zajednica ili podruja. Iz razloga slinih onim formulisanim u pogledu lana
1. Ustava RS, zakljuujem da lan 7. stavlja stanovnike Srbe Republike Srpske u privilegiran
poloaj, te stoga diskriminira ostale graane.
Isto rezonovanje vrijedi, mutatis mutandis, i za lan I.6.(1) Ustava Federacije, koji predvia
da su slubeni jezici u Federaciji bosanski i hrvatski jezik, i da je slubeno pismo u Federaciji
latinica. U lanu I.6.(2) se dodaje da se drugi jezici mogu koristiti kao sredstva komunikacije i
nastave, te u lanu I.6.(3) da se dodatni jezici mogu odrediti kao slubeni odlukom zakonodavstva
Federacije.
Iz ovih odredbi slijedi da su bosanski i hrvatski jezik slubeni jezici na cijeloj teritoriji
Federacije, dok drugi jezici mogu dobiti takav status odlukom zakonodavstva. Ovo lahko moe
stvoriti utisak meu graanima koji nisu ni Bonjaci ni Hrvati da oni nisu prihvaeni kao
ravnopravni Bonjacima i Hrvatima, to moe da utie na njihovu spremnost da prebivaju u svojim
domovima na teritoriji Federacije ili da se u njih vrate. Dakle, u lanu I.6. Ustava Federacije je
takoer prisutan diskriminatorski element.
(b)
Prema lanu 28. stav 4. Ustava RS, drava materijalno pomae Pravoslavnu crkvu i sarauje
sa njom u svim oblastima, a naroito na uvanju, njegovanju i razvijanju kulturnih, tradicionalnih i

drugih duhovnih vrijednosti. Iako specijalne veze izmeu drave i crkve nisu nepoznate u drugim
evropskim zemljama i ne moraju se nuno smatrati diskriminatorskim, takve veze postaju posebno
osjetljive u multietnikom drutvu gdje se crkvi jedne etnike grupe daje podrka drave. Takva je
situacija u Republici Srpskoj, gdje je Pravoslavna crkva uglavnom crkva srpskog stanovnitva i gdje
bi, stoga, ostali ustavnu obavezu podravanja i saradnje sa tom crkvom mogli smatrati izrazom
32
privilegiranog poloaja Srba u Republici Srpskoj. Tu, dakle, postoji diskriminatorski aspekt lana
28. stav 4. Ustava RS, koji se ne moe smatrati sasvim uklonjenim opom odredbom u drugom
stavu istog lana, prema kojem su sve vjerske zajednice jednake pred zakonom i slobodne u vrenju
vjerskih poslova i vjerskih obreda.
(c)
lan 68. taka 16 Ustava RS predvia da Republika Srpska ureuje i osigurava saradnju sa
srpskim narodom izvan Republike. Takva ustavna obaveza saradnje sa drugim Srbima pojaava
utisak stvoren u drugim dijelovima Ustava RS da je Republika Srpska prvenstveno teritorija Srba i
da njihovi interesi uivaju specijalnu zatitu u Ustavu RS.
****
Iz ovih razmatranja slijedi da se za ustavne odredbe u pogledu a) jezika i pisama u oba
entiteta, b) obaveze Republike Srpske da pomae Pravoslavnu crkvu i da sarauje sa njom, i c)
obaveze Republike Srpske da sarauje s Srbima izvan Republike Srpske, mora smatrati da daju
privilegije nekim graanima na etnikoj osnovi i da stavljaju stanovnike ili bive stanovnike, koji ne
pripadaju privilegiranoj grupi odnosno grupama, u manje povlaten poloaj. Takvi diskriminatorski
elementi su posebno ozbiljni na teritorijama gdje je - kao to je to sluaj sa oba entiteta - veliki broj
ljudi bio prisiljen da napusti svoje domove na etnikim osnovama, i gdje je diskriminacija na tim
osnovama bila, i jo uvijek jeste, esta pojava. Vaan cilj Ustava BiH, odraen u lanu II/5, je
povratak izbjeglica i raseljenih lica njihovim domovima. Ostvarenje tog cilja bi moglo biti
onemogueno ili oteano ako bi oni koji razmiljaju o povratku osjeali da ni u Ustavu nisu tretirani
kao jednaki dominirajuoj grupi, odnosno grupama.
Iz ovih razloga zakljuujem da navedene odredbe entitetskih ustava kre Ustav BiH, budui
da nisu saglasne sa zabranom diskriminacije istaknutom u lanu II/4. Ustava BiH.
3.
Oruane snage (lan 80. stav 1, izmijenjen Amandmanom XL taka 1, i

lan 106 stav 2. Ustava RS, te lan III.1.(a), izmijenjen Amandmanom
VIII, lan IV.B.7.(a) i lan IV.B.8 Ustava Federacije)
Odredbe Ustava BiH, koje se tiu oruanih snaga, ne pruaju jasnu informaciju o tome kako
se nadlenost vojnih pitanja treba podijeliti izmeu drave i entiteta. Meutim, mogue je zakljuiti
iz teksta lana V/5. Ustava BiH da svaki entitet ima svoje oruane snage, ali da entiteti nemaju
iskljuivu i neogranienu ovlast nad tim snagama. Ogranienja ovlasti entiteta, koja slijede iz lana
V/5., su dvojaka. Prvo, svaki lan Predsjednitva ima ovlast civilne komande nad oruanim
snagama. Drugo, predvien je Stalni komitet za vojna pitanja iji je zadatak koordiniranje aktivnosti
33
oruanih snaga u Bosni i Hercegovini. Zajednika vrhovna organizacija za oruane snage u Bosni i
Hercegovini je tako stvorena na dravnom nivou, iji je vaan cilj da u kriznim trenucima osigura
da se nijednom entitetu ne dozvoli da djeluje neovisno na nain koji bi mogao predstavljati opasnost
za drugi entitet ili za neku susjednu dravu. elja da se oruanim snagama entiteta onemogui da
djeluju jedna protiv drugih je takoer odraena i u daljnjim obavezama utemeljenim lanom V/5, tj.
da nijedan entitet nee prijetiti silom niti upotrebljavati silu protiv drugog entiteta i ni pod kakvim
okolnostima oruane snage jednog entiteta ne smiju ui niti boraviti na teritoriji drugog entiteta bez
saglasnosti njegove Vlade i Predsjednitva Bosne i Hercegovine, te da e sve oruane snage u Bosni
i Hercegovini funkcionisati u skladu sa suverenitetom i teritorijalnim integritetom Bosne i
Hercegovine.
Pitanje koje se sada postavlja jeste da li su osporene odredbe lanova 80. i 106. Ustava RS i
lanova III.1.(a), IV.B.7.(a) i IV.B.8. Ustava Federacije u saglasnosti sa lanom V/5. Ustava BiH.
to se tie Ustava RS, lan 80. stav 1. ovlauje Predsjednika Republike Srpske da obavlja
poslove iz oblasti odbrane i sigurnosti. Tekst ne ini nikakve rezerve ili izuzetke za nadlenosti
lanova Predsjednitva i Stalnog komiteta za vojna pitanja prema Ustavu BiH. S druge strane,
formulacija lana 80. je openite prirode i ne iskljuuje da neke funkcije u vezi s odbranom i
sigurnosti mogu biti izvan nadlenosti predsjednika Republike Srpske.
lan 106. stav 2. Ustava Republike Srpske predvia da predsjednik Republike Srpske
imenuje, unapreuje i razrjeava oficire vojske Republike Srpske i da ima sline funkcije u pogledu
sudija vojnih sudova i vojnih tuilaca. Ako bi se ova nadlenost smatrala openitom i bez izuzetaka,
ona ne bi bila konzistentna sa Ustavom BiH, budui da postoje situacije u kojima su lanovi
Predsjednitva BiH, vrei svoju dunost civilne komande, ovlateni da donose odluke u vezi sa
personalnim pitanjima oruanih snaga entiteta. Meutim, iako formulacija lana 106. ne sadri
eksplicitnu rezervu ili izuzetak da bi podrala prerogative lanova Predsjednitva BiH i Stalnog
komiteta za vojna pitanja iz Ustava BiH, ovaj lan se moe tumaiti tako da propisuje samo one
nadlenosti koje pripadaju institucionalnoj strukturi Republike Srpske i koje se ne bave situacijama
u kojima odluke donose institucije BiH.
Slijedi da se za dvije odredbe lanova 80. i 106. Ustava RS moe smatrati da ne kre Ustav
BiH. Meutim, one su u saglasnosti sa Ustavom BiH jedino ako se ovlast civilne komande lanova
Predsjednitva BiH i koordinirajua funkcija Stalnog komiteta za vojna pitanja, predviena lanom
V/5. Ustava BiH, podravaju i potuju. Stoga smatram da lanovi 80. i 106. Ustava RS ne kre
Ustav BiH, pod pretpostavkom da se ova dva lana tumae tako da se ni na koji nain ne mijeaju u
prerogative lanova Predsjednitva i Stalnog komiteta za vojna pitanja, i da dodjeljuju ovlasti i
34
nadlenosti samo u onoj mjeri u kojoj se u ustavnom sistemu Bosne i Hercegovine vojna pitanja
mogu rjeavati na entitetskom nivou.
to se tie Ustava Federacije, lan III.1.(a) se bavi nadlenou Federacije u pitanjima
odbrane. Taj lan ne sadri konkretno pozivanje na Ustav BiH, i injenica da prema tekstu tog lana
Federacija ima iskljuivu nadlenost za organizaciju i voenje odbrane Federacije bi mogla da
izazove sumnje u pogledu saglasnosti ovog lana sa lanom V/5. Ustava BiH. Meutim, lan III.1.
(a) se mora sagledati u svojoj cjelini, a u jednom drugom dijelu teksta se navode vojna pitanja koja
se obavljaju na nivou drave. U stvari, lan navodi zakljuivanje vojnih sporazuma sukladno
Ustavu Bosne i Hercegovine i ini Federaciju odgovornom za saradnju sa Stalnim komitetom za
vojna pitanja i s Vijeem ministara u odbrani Bosne i Hercegovine. Smatram da je to pozivanje
dovoljno da pokae da se moe smatrati da je vrhovna komanda zajednikih institucija po pitanjima
odbrane prema Ustavu BiH priznata takoer i u Ustavu Federacije.
to se tie nadlenosti predsjednika Federacije za imenovanje oficira oruanih snaga i
ostalog vojnog osoblja prema lanovima IV.B.7.(a) i IV.B.8. Ustava Federacije, istina je da se tekst
ovih odredbi ne poziva na nadlenost lanova Predsjednitva BiH u donoenju odluka pri vrenju
njihove ovlasti civilne komande po pitanjima dunosnika oruanih snaga. Meutim, na isti nain
kao i u pogledu odgovarajue odredbe Ustava RS, smatram da je mogue da se ova odredba Ustava
Federacije tumai tako da propisuje nadlenost samo na entitetskom nivou, i da je po tom osnovu u
saglasnosti sa Ustavom BiH.
U lanu IV.B.7.(a) Ustava Federacije se nalazi takoer i odredba prema kojoj je predsjednik
Federacije vrhovni zapovjednik vojske Federacije. Za ovu odredbu se ne moe smatrati da je u
suprotnosti sa Ustavom BiH, pod pretpostavkom da je ovlast civilne komande lanova
Predsjednitva BiH nad oruanim snagama Federacije potovana.
Kao zakljuak, smatram da se odredbe dva entitetska ustava o vojnim pitanjima mogu
tumaiti tako da se odnose samo na unutranju situaciju u okviru entiteta, u kojem sluaju se ove
odredbe ne dotiu nadlenosti lanova Predsjednitva BiH i Stalnog komiteta za vojna pitanja.
Zasnivajui se na takvom tumaenju, smatram da navedene odredbe nisu neustavne. Meutim,
vano je da se ovakvo tumaenje dva entitetska ustava prihvati i da se prerogativi institucija BiH
prema lanu V/5. Ustava BiH u potpunosti priznaju i potuju.
Sudija
Dr. Hans Danelius
35
ANEKS
Izdvojeno miljenje prof. dr. Kasima Begia na
etvrtu Djeliminu odluku u predmetu broj U 5/98
u odnosu na lan 80. stav 1. Ustava Republike Srpske, dopunjen
Amandmanom XL taka 1. i lanom 106. stav 2. Ustava Republike Srpske,
i lan III.1.(a) Ustava Federacije BiH, dopunjen Amandmanom VIII
U odnosu na veinsko odluenje Suda o ovim osporenim odredbama smatram ne samo da

postoji vie argumenata da se one proglase neustavnim, nego i da ovo odluenje nije pratilo
doktrinu Suda ustanovljenu u prve tri djelimine odluke u predmetu 5/98.
1. Prema lanu V/5 Ustava BiH nesporne su tri injenice: a) svaki lan Predsjednitva ima
ovlasti civilne komande nad oruanim snagama, b) postoje entitetske oruane snage, c) oruane
snage djeluju sukladno suverenitetu i teritorijalnom integritetu Bosne i Hercegovine. Ocjenu
usklaenosti odgovarajuih odredbi entitetskih ustava sa Ustavom BiH treba razmatrati upravo sa
stanovita da li one ukljuuju jasno integriranu hijerarhiju komande sa civilnom komandom lanova
Predsjednitva BiH na vrhu, i da li ove odredbe osiguravaju funkcioniranje oruanih snaga u skladu
sa suverenitetom i teritorijalnim integritetom Bosne i Hercegovine.
2. Slijedei lan V/5 Ustava Bosne i Hercegovine sasvim je jasno da entiteti imaju ovlasti da
odravaju oruane snage, ali isto tako u ovoj odredbi su definirane i granice njihovog odravanja,
ukljuujui i injenicu da su generalno dometi tzv. samoorganiziranja entiteta utvreni Ustavom
BiH (trea Djelimina odluka 5/98, Slubeni glasnik BiH, 23/00). To znai da se u ovom domenu
radi o zajednikoj nadlenosti BiH i entiteta, i stoga je u funkciji operacionalizacije ovih ustavnih
odredbi neophodno da Parlamentarna skuptina, polazei od supremacije Ustava BiH u odnosu na
akt ili odluku bilo kojeg organa, normira u okviru zakonodavstva dosege ovlasti entiteta u
odravanju oruanih snaga naspram civilne komande, ukljuujui specificiranje ovlasti koje ona
sadri na tragu principa demokratske drave, te podrazumijevajui, pored ostalog, i da oruane
snage djeluju pod civilnom vlasti. U ovom kontekstu, sasvim je irelevantno pozivanje u veinskom
odluenju na lanu III/1, u smislu nepominjanja u ovoj odredbi zajednike oruane snage, naspram
ostalih ustavnih odredbi i ustavnih principa. Isto tako, nema osnova u ovom odluenju da se
reduciranje civilne komande, i uope aktiviranje lanova Predsjednitva i Stalnog komiteta, svodi
na koordinaciju i u sluaju ugroavanja suvereniteta i teritorijalnog integriteta BiH.
3. Pojmovno, civilna komanda obuhvata nekoliko aspekata komande, poev od pitanja kada
i kako se koriste oruane snage, preko ovlasti nadziranja organizacije oruanih snaga i imenovanja
oficira, pa do osiguranja hijerarijske integrirane komande. Stoga, ovlasti civilne komande u funkciji
36
zajednike komande (i zajednike odbrambene politike i doktrine) nisu u nesaglasnosti sa

postojanjem entitetskih oruanih snaga i sa stanovitim ovlastima, u naznaenim okvirima, entiteta u
ovom domenu. Na ovom slijedu je mogue da civilna komanda odgovori svom dvostrukom
zadatku, odnosno da bude izraz principa demokratske drave, i da bude u funkciji ouvanja
suvereniteta i teritorijalnog integriteta Bosne i Hercegovine. U ovom kontekstu treba pomenuti da
nijedan entitetski ustav ne koristi izraz civilna komanda, bilo u okviru izvornog teksta bilo po
osnovu pozivanja na Ustav BiH.
4. Argumentaciju u prilog neustavnosti pomenutih odredbi entitetskih ustava prua i
historijsko tumaenje. Naime, ni u osporenim odredbama Ustava Republike Srpske niti u ostalim
odredbama, uope se ne pominje Ustav BiH u ovom domenu, niti civilna komanda lanova
Predsjednitva BiH niti Stalni komitet. Iz ove injenice slijedi nedvojben zakljuak da osporene
odredbe datiraju iz vremena kada je ovaj entitet bio projektiran kao drava u punom kapacitetu, i da
je zapravo sa stanovita ovog ustava u domenu oruanih snaga irelevantna injenica da je u
meuvremenu usvojen Ustav BiH.
Dodue, Ustav Federacije BiH u Amandmanu VIII akceptira Ustav BiH i saradnju sa
Stalnim komitetom i Vijeem ministara u ovom domenu, ali treba primijetiti da ova odredba poinje
rijeima da je: U iskljuivoj nadlenosti Federacije, to je neposredno u koliziji sa stavom Suda
u treoj Djeliminoj odluci u predmetu 5/98, da nema zakonodavne ovlasti koja nije predviena
Ustavom BiH, kao i da se dosezi zajednikog angamana entitetskih i dravnih struktura svode na
saradnju.
Sarajevo, 20. decembra 2000. godine
Predsjednik
prof. dr. Kasim Begi
37
ANEKS
Izdvojeno miljenje sudije prof. dr. Josepha Marka
na Djeliminu odluku Ustavnog suda Bosne i Hercegovine
broj U 5/98 od 18 i 19. augusta 2000. godine
u pogledu lana 80. stav 1 dopunjen Amandmanom XL taka 1.
i lana 106. stav 2. Ustava RS kao i lana III.1.a) izmijenjenog i dopunjenog Amandmanom
VIII, lana IV.B.7.a) (I) do (III) i lana IV.B.8 Ustava FBiH
Naalost, ja ne mogu da slijedim miljenje veine sudija, jer za mene niti je civilna komanda
nad oruanim snagama lanova Predsjednitva Bosne i Hercegovine prema lanu V/5.(a). Ustava
BiH odgovarajue protumaena, niti je mogue tumaiti te odredbe entitetskih ustava u skladu sa
Ustavom Bosne i Hercegovine.
Istina je da ove odredbe Ustava BiH ne sadre nikakvu pravnu definiciju pojma civilne
komande i, to je prilino udno, utoliko to je predvieno da e svaki lan Predsjednitva vriti
funkciju civilnog zapovjednika oruanih snaga, te nesigurnosti i nekonsekventnosti se ne mogu
rijeiti pozivanjem na neku spekulativnu prirodu tih oruanih snaga ili da li je Predsjednitvo
Bosne i Hercegovine kolektivni organ ili ne. Ne smije se zaboraviti da se u zahtjevu postavlja
pitanje da li je nadlenost entiteta ili predsjednika entiteta, u pogledu odbrane i postavljanja vojnog
osoblja, u skladu sa civilnom komandom Predsjednitva Bosne i Hercegovine. Dakle, problem koji
se prema zahtjevu postavlja nije pitanje civilne komande nad oruanim snagama kao takvo, nego
pitanje civilne komande.
Prema tome, ne priroda oruanih snaga, ve tehnika pravne kontrole, zahtijeva materijalnu
interpretaciju osobine civilne komande. Zbog toga je potrebno uspostaviti jedan vrsti ustavni
princip, koji se temelji na tekstu Ustava Bosne i Hercegovine, tako da se za ustavni koncept civilne
komande uspostavi valjan pravni osnov.
38
Dakle, iz principa demokratske drave slijedi, kao to je utvreno lanom I/2. Ustava BiH,
da sve oruane snage moraju da djeluju pod civilnom vlasti, tj. pod njihovim upravljanjem i
politikom kontrolom. Ovaj osnovni princip je, dalje, odreen kroz lan V/5. Ustava BiH utoliko
to je takva civilna komanda nad svim oruanim snagama u Bosni i Hercegovini, tj. komanda nad
oruanim snagama Federacije Bosne i Hercegovine i Republike Srpske, povjerena svakom lanu
Predsjednitva. Nadalje, Stalni komitet za vojna pitanja, kojeg su izabrali lanovi Predsjednitva,
mora koordinirati aktivnosti tih oruanih snaga. Stoga je jasno iz ovih odredbi Ustava, u pogledu
efikasnosti funkcije civilne kontrole nad oruanim snagama, da mora biti jasno integrisana
hijerarhija komande sa civilnom komandom lanova Predsjednitva na vrhu.
Nadalje, civilna komanda ukljuuje nekoliko aspekata komande koje se moraju razlikovati.
Prvo, postavlja se pitanje kada i kako koristiti oruane snage. Visoka komanda u tom smislu mora
ostati u potpunosti u rukama lanova Predsjednitva, jer bi bilo kakav drugaiji propis predstavljao
jasnu i neposrednu opasnost za suverenitet i teritorijalni integritet BiH, to je prema lanu V/5.(a)
Ustava, u zadnjoj reenici, apsolutna ustavna obaveza. Dakle, miljenje veine sudija, da odluku o
upotrebi oruanih snaga donosi lan Predsjednitva iz tog entiteta, uz saglasnost entitetskih vlasti, je
tako jasna i prisutna opasnost za suverenitet i teritorijalni integritet Bosne i Hercegovine, da se ne
moe smatrati u skladu sa specifinim ustavnim pretpostavkama. Uostalom, koji lan
Predsjednitva, Bonjak ili Hrvat, bi imao komandu nad oruanim snagama u Federaciji? Ni iz
jedne odredbe samog Ustava se ne moe, dakle, zakljuiti da u sluaju upotrebe oruanih snaga lan
Predsjednitva iz tog entiteta donosi odluku, tako da se ne slaem sa tom interpretacijom odredbe
lana V/5.(a) Ustava BiH u veinskom obrazloenju.
Drugo, civilna komanda, kao demokratska kontrola oruanih snaga, mora takoer sadravati
ovlast nadziranja organizacije oruanih snaga. Stoga postavljanje, unapreenje, degradiranje,
suspenzija ili uklanjanje svog vojnog osoblja u oruanim snagama mora ostati pod krajnjom
kontrolom lanova Predsjednitva. Kako ova kontrola treba biti organizirana, ostaje na okvirnom
zakonu drave Bosne i Hercegovine i ostalim ovlastima entiteta u ovom domenu. Meutim, u
krajnjoj nudi, mogunost stavljanja veta na postavljanje ili uklanjanje bilo kojeg osoblja oruanih
snaga mora ostati u rukama lanova Predsjednitva.
Tree, Stalni komitet za vojna pitanja prema lanu V/5. Ustava BiH slui kao neka vrsta
vrhovne komande. Ovo se moe vidjeti iz sastava i procedura selekcije ovog tijela utoliko to su
lanovi Predsjednitva ex constitutione takoer i lanovi tog tijela i biraju ostale lanove kao i iz
39
njegovih ovlasti za koordinaciju aktivnosti oruanih snaga entiteta. Ove ustavne odredbe oito
imaju funkciju obezbjeivanja integrisane hijerarhije od komandnog vrha niz vojne inove, koji je
neophodan za ouvanje suvereniteta i teritorijalnog integriteta BiH. Za razliku od veine miljenja,
ja ne mogu da vidim ikakav ustavnopravni razlog za tvrdnju, da taj komitet nije institucija Bosne i
Hercegovine. ak naprotiv! Iz sistematikog konteksta lana V. Ustava Bosne i Hercegovine, koji
se odnosi u stavovima 1. do 3. na Predsjednitvo Bosne i Hercegovine, u stavu 4. na Vijee
ministara i u stavu 5. na Stalni komitet, oigledno slijedi da je to tijelo institucija Bosne i
Hercegovine, jednako kao to su to Predsjednitvo ili Vijee ministara.
Kao najvaniji instrument demokratske kontrole, ovlast civilne komande prema lanu V/5.
Ustava je u krajnjoj liniji visoka i nadjaava, prema lanu III/3.(b) Ustava BiH, bilo koji akt ili
odluku bilo kojeg organa oba entiteta koji su u suprotnosti sa Ustavom. Kako je vlast civilne
komande nad svim oruanim snagama dodijeljena svakom lanu Predsjednitva, potrebno je da oni
djeluju zajedno pri izvravanju ove ovlasti, i da pri tom nemaju mogunost da blokiraju jedni druge.
Konano, zbog principa razdvajanja ovlasti koji je inherentan Ustavu BiH, mora se
prepustiti Parlamentarnoj skuptini BiH da specificira gore istaknute ustavne principe kroz svoju
ovlast da donese neophodne okvirne zakone u ovom domenu i propie odgovarajue procedure
zajednikog djelovanja Predsjednitva, kao to je to Sud u svojoj drugoj Djeliminoj odluci u ovom
predmetu (Slubeni glasnik Bosne i Hercegovine, broj 17/00) ve prije ustanovio.
Nadalje, kao ve gore naznaeno, prema mom miljenju osporene odredbe ustava entiteta se
ne mogu tumaiti u skladu sa Ustavom Bosne i Hercegovine.
Prema lanu V/5. Ustava BiH entiteti imaju mogunost da odravaju oruane snage, ali
samo u okviru granica koje su im Ustavom date. To znai da se to pravo moe samo u tom
kontekstu vidjeti, da se entiteti ne ponaaju kao drava i ukoliko odredbe o civilnoj komandi nad
oruanim snagama ne stvaraju opasnost za suverenitet i teritorijalni integritet Bosne i Hercegovine.
Dakle, ne moe se ograniiti tumaenje teksta ustava entiteta na reguliranje internog sastava
entitetskih vojnih pitanja. Osobito se mora uzeti u obzir ne samo osporene odredbe ustava nego isto
i cijeli pravni okvir, te isto tako i historijsko tumaenje odredbi i zakonske odredbe koje
specificiraju sporne ustavne odredbe.
40
Osporena odredba lana 80. stav 1. Ustava RS, dopunjena Amandmanom XL taka 1, je
formulisana na vrlo openit nain utoliko to se odnosi na poslove iz oblasti odbrane i sigurnosti.
Ti poslovi su specificirani Zakonom o odbrani Republike Srpske (Slubeni glasnik RS, broj
21/96). Nadlenosti institucija Republike Srpske ukljuuju, izmeu ostalog, da Narodna skuptina
Republike Srpske moe proglasiti ratno stanje (lan 5. Zakona o odbrani) ili da, u sluaju prijetnje
ratom, predsjednik Republike Srpske ili Vlada mogu donijeti odluku o mobilizaciji vojske (lanovi
6. i 8. Zakona o odbrani). Ove nadlenosti institucija Republike Srpske se jasno upliu u
kompetenciju mobilizacije koja poiva u sri vlasti civilne komande Predsjednitva Bosne i
Hercegovine. U svjetlu ovog zakona, lan 80. stav 1. Ustava RS je preiroko formuliran tako da nije
ostavljena mogunost da se ova odredba tumai u skladu sa ustavnim principima vlasti civilne
komande kao to su Ustavom BiH predvieni. To znai, da se odredbe lana 80. stav 1. dopunjen
Amandmanom XL taka 1. i lan 106. stav 2. Ustava RS moraju gledati u svijetlu historijskog
tumaenja cijelog Ustava Republike Srpske. lan 106. stav 2. Ustava RS je originalni tekst Ustava
RS donesenog 1992. godine, dok je Amandman XL lana 80 donesen 1994. godine (Slubeni
glasnik RS, br. 28/94). Dakle tekst tih odredbi je donesen u jednom duhu, kada se Republika
Srpska sama podrazumijevala kao jedna samostalna drava. Meutim, uzimajui u obzir zakonske
odredbe, koje su bile donesene poslije Daytonskog sporazuma (!) i historijsko tumaenje odredbi, te
odredbe se ne mogu smatrati samo kao interno pitanje entiteta. Ve zbog toga, to postoji ustavna
obaveza prema lanu XII stav 2. Ustava Bosne i Hercegovine, oigledno je da Republika Srpska
nije ni pokuavala da uskladi te odredbe Ustava RS, koje su jasno namjerene za ustavni okvir jedne
samostalne drave, sa ustavnim obavezama Ustava Bosne i Hercegovine.
U svjetlu prije navedenog, lan 80. stav 1. dopunjen Amandmanom XL taka 1. i lan 106.
stav 2. Ustava RS su, sa jedne strane preiroki, a sa druge strane preusko konstruirani, tako da ja ne
vidim nikakvu mogunost, da se te odredbe tumae u skladu sa civilnom komandom lana V/5.(a)
Ustava Bosne i Hercegovine.
Isto vai manje ili vie i za osporene odredbe Ustava Federacije.
lan III.1.(a) Ustava Federacije, izmjenjen Amandmanom VIII, koji se odnosi na odbranu
Federacije, uspostavljanje zajednike komande svih vojnih snaga u Federaciji, i kontrola vojne
proizvodnje, je formulisana na nain koji ne uzima u obzir civilnu komandu lanova Predsjednitva
BiH. Pozivanje na Ustav BiH je previe specificirano u pogledu zakljuivanja vojnih sporazuma.
Nadalje, propisivanje saradnje sa Stalnim komitetom za vojna pitanja nije u iskljuivoj nadlenosti
41
Federacije BiH, nego, kako slijedi iz lana V/5.(a) Ustava BiH, u ovlasti drave koja propisuje
osnovne principe putem okvirnog zakona koji e onda biti dalje specificiran entitetskim zakonima.
Osporene odredbe u pogledu imenovanja vojnog osoblja i oficira oruanih snaga Federacije,
kao i odreenja predsjednika Federacije da vri funkciju vrhovnog komandanta oruanih snaga
Federacije, se moraju razmotriti u svjetlu ve prije reenog.
Kao to se moe vidjeti iz formulacije Amandmana XXIII na Ustav Federacije, za
imenovanje oficira se ve podrazumijeva da je element civilne komande, a ova ovlast je onda bila
dodijeljena predsjedniku Predsjednitva Republike BiH i predsjedniku ili potpredsjedniku
Federacije na ogranien vremenski period do konstituiranja Predsjednitva BiH. Meutim, ovaj
prijelazni period je istekao tako da se ova odredba Amandmana XXIII vie ne moe shvatiti kao
ogranienje da se Ustav Federacije dovede u saglasnost sa Ustavom BiH. ak i ako bi se
Amandman XXIII tumaio tako da nakon isteka pomenutog prijelaznog perioda ovlast imenovanja
oficira bude prenesena na lanove Predsjednitva BiH, osporena odredba bi i onda ipak protivrjeila
ovoj ovlasti lanova Predsjednitva BiH, utoliko to se odnosi na nadlenost predsjednika
Federacije da imenuje oficire oruanih snaga bez ikakvog ogranienja, i stoga ignorirajui ovlast
civilne komande lanova Predsjednitva BiH. Dakle lan III.1.a), lan IV.B.7.a) (I) i lan IV.B.8.
Ustava FBiH se dakle ne mogu tumaiti na nain saglasan sa Ustavom BiH.
U pogledu poloaja predsjednika Federacije da vri dunost vrhovnog komandanta vojske
Federacije prema lanu IV.B.7.a) (II), ni ovdje nema navoenja konane kontrole vlasti civilne
komande lanova Predsjednitva BiH. Ovo je ak jo vanije, jer odluka kada i kako koristiti
oruane snage, tj. nadlenost mobilizacije, poiva iskljuivo u rukama lanova Predsjednitva BiH.
Iako lan 22. Zakona o odbrani Federacije BiH (Slubene novine Federacije BiH, broj 15/96)
sadri slinu odredbu kao i Amandman XXIII Ustava Federacije u ovom pogledu, isti argumenti,
ve istaknuti, stoje i u sluaju spomenutog lana 22. Osporena ustavna odredba se, stoga, ne moe
tumaiti na nain saglasan sa Ustavom BiH. Uostalom, u odnosu na lan IV.B.8. Ustava FBiH
zadnja reenica te odredbe predstavlja jedan suspendujui veto, koji nije u saglasnosti sa odlukom o
neustavnosti lana I.1.(1) Ustava Federacije Bosne i Hercegovine iz tree Djelimine odluke Suda u
ovom predmetu (Slubeni glasnik BiH, broj 23/00).
S cijenjenim respektom za argumente veinskih miljenja, smatram da osporene odredbe
ustava entiteta kre pravne obaveze koje slijede iz Ustava Bosne i Hercegovine.
42
Sudija
prof. dr. Joseph Marko
ANEKS
Izdvojeno miljenje prof. dr. Sneane Savi i prof. dr. Vitomira Popovia
na Djeliminu (etvrtu) odluku Ustavnog suda BiH
broj U 5/98 od 18. i 19. augusta 2000. godine
Na sjednici Ustavnog suda BiH, odranoj 18. i 19. augusta 2000. godine u predmetu U 5/98,
donesena je etvrta Djelimina odluka Ustavnog suda BiH. U skladu s lanom 36. Poslovnika
Ustavnog suda preieni tekst (Sl. glasnik BiH br. 24/99), tj. s obzirom na glasanje protiv
veinske odluke u pogledu sljedeih taaka zahtjeva: a) lan 68. taka 16. (zamijenjen
Amandmanom XXXII) Ustava Republike Srpske, b) lan 7, stav 1. i c) lan 28. stav 4. Ustava
Republike Srpske, kao i a) lan I.6.(1) Ustava Federacije BiH, izdvajamo miljenje.
A) Dopustivost zahtjeva
U pogledu dopustivosti zahtjeva u cjelini vrijede razlozi koji su navedeni u izdvojenom
miljenju na treu Djeliminu odluku Suda u ovom predmetu.
B) Odluka o sutini zahtjeva
1.
2.
U pogledu ocjene ustavnosti lana 68. taka 16. (zamijenjen Amandmanom XXXII), lana
7. stav 1. i lana 28. stav 4. Ustava Republike Srpske, smatramo da zahtjev nije utemeljen u
Ustavu BiH, te ga je, u skladu sa njima kao i sa Poslovnikom Ustavnog suda, trebalo odbiti
kao neosnovan.
U pogledu ocjene ustavnosti lana I.6.(1) Ustava Federacije BiH, smatramo da zahtjev nije
utemeljen u Ustavu BiH, te ga je, u skladu sa njim kao i sa Poslovnikom Ustavnog suda,
trebalo odbiti kao neosnovan.
***
1. U pogledu lana 68. taka 16. Ustava Republike Srpske (zamijenjen Amandmanom XXXII)
smatramo da zahtjev podnosioca nije utemeljen u Ustavu BiH jer se u ovom sluaju ne radi o
institutu specijalnih paralelnih veza, kako to izriito doputa Ustav BiH, ve se generalno propisuje
saradnja sa srpskim narodom izvan Republike Srpske, ma gdje se on nalazio. Ova saradnja se moe
ostvarivati u razliitim formama, to dakle ne podrazumijeva iskljuivo sporazume o specijalnim
paralelnim vezama. Ustav BiH nijednom odredbom ovu saradnju izriito ne zabranjuje niti je, pak,
normativno ureuje. U tom smislu ova odredba Ustava Republike Srpske podrazumijevala bi sve
oblike saradnje koji ne bi naruavali teritorijalni integritet i suverenitet BiH, njene nadlenosti
predviene lanom III/1 Ustava BiH, niti pak ljudska prava i slobode zajamene Evropskom
konvencijom o ljudskim pravima. Kako se u ovom sluaju ne radi o saradnji sa dravama ili pak o
nekim drugim oblicima institucionalizovane saradnje na dravnom niovu, ve o saradnji sa srpskim
narodom izvan Republike Srpske, kako izriito glasi osporena odredba Ustava Republike Srpske,
takva namjera je, samom formulacijom u Ustavu Republike Srpske, iskljuena.
Pored toga, znaajno je istai da se, tumaei ovu odredbu Ustava Republike Srpske, moe
zakljuiti da se u ovom sluaju ne radi iskljuivo o srpskom narodu u SRJ ve o srpskom narodu
43
izvan Republike Srpske, to je svakako iri pojam. Ova odredba Ustava Republike Srpske otvara
mogunost za takvu saradnju, tj. ovom ustavnom odredbom se utvruje da takva mogunost postoji
(ureuje se i obezbjeuje saradnja), ali sam nain njene realizacije (kako se ostvaruje) nije njome
regulisan. Ukoliko bi taj nain, koji se, saglasno Ustavu, moe odrediti aktima manje pravne snage
(zakonima i sl.) bio suprotan Ustavu BiH, u tom sluaju bi se eventualno mogla utvrditi neustavnost
takvog akta, no ne i samog lana 68. taka 16. Ustava Republike Srpske koji ovom odredbom ni na
koji nain ne ugroava Ustav BiH. Ova odredba Ustava Republike Srpske nema diskriminatorski
karakter jer njome ni na koji nain nije iskljuena mogunost, niti je osporeno pravo saradnje i sa
ostalim narodima izvan Republike Srpske, niti pak saradnja ostalih graana Republike Srpske sa
njihovim sunarodnjacima izvan Republike Srpske.
Upravo stoga se u veinskoj odluci pravilno izvodi iako se i ova odredba opet moe
tumaiti na nain saglasan sa Ustavom BiH tako da ne iskljuuje saradnju u prvom redu pripadnika
drugih naroda, sa njihovim sunarodnjacima van Republike, niti da im namee obavezu da sarauju
sa srpskim narodom van Republike, pogreno se zakljuuje da bi ta pravila trebala imati efekat
stvaranja konkretne preferencije za srpsko stanovnitvo Republike Srpske. Kako je srpski narod,
prema Ustavu BiH, konstitutivan narod (i veinski) u Republici Srpskoj, logino je da se ovakva
saradnja sa srpskim narodom van Republike Srpske moe regulisati ustavom, s tim to ona niukom
sluaju na taj nain ne vrijea ljudska prava i slobode ostalih graana Republike Srpske.
Pored toga, u tumaenju ove odredbe Ustava Republike Srpske potrebno je posluiti se
ustanovom specijalnih paralelnih veza, predvienom Ustavom BiH. Specijalne paralelne veze
Republike Srpske sa SRJ predstavljaju sadrinski jae veze nego to je to sluaj sa saradnjom sa
srpskim narodom izvan Republike Srpske. Prvo, stoga to se radi o institucionalnoj saradnji, drugo,
to se specificira saradnja sa SRJ i njenim federalnim jedinicama i, tree, to taj institut moe
obuhvatiti sve nadlenosti entiteta iz lana III Ustava BiH, odnosno sve one nadlenosti koje nisu
nadlenosti BiH i koje, saglasno Ustavu BiH, ne naruavaju njen teritorijalni integritet i suverenitet.
Analogijom, moe se zakljuiti: ako Ustav BiH Republici Srpskoj daje mogunost zakljuenja
sporazuma o specijalnim paralelnim vezama, a Ustav Republike Srpske to konkretizuje sa SRJ i
njenim federalnim jedinicama, a to je u ovoj odluci Suda ocijenjeno kao saglasno Ustavu BiH,
logino je da mogunost saradnje sa srpskim narodom izvan Republike Srpske, koju lanom 68.
taka 16. Ustava ureuje i osigurava Republika Srpska, mora slijediti tu logiku. Ako odredba
Ustava Republike Srpske, koja ureuje specijalne paralelne veze sa SRJ i njenim federalnim
jedinicama, koja pokriva iru lepezu prava, nije diskriminatorska, onda se takav zakljuak mora
izvesti i za ovu odredbu Ustava Republike Srpske.
Stoga se ne moe zakljuiti, kako se to ini u veinskoj odluci, da taka 16. lana 68. Ustava
Republike Srpske ne moe biti legitimisana lanom 1. stav 4. Konvencije o uklanjanju svih oblika
rasne diskriminacije, te da kri obavezu ustanovljenu lanom 2. stav 1. taka c) Konvencije o
uklanjanju svih oblika rasne diskriminacije niti pak lan I stav 3. podstav (a) i lan II stav 1. Aneksa
VII, a u vezi sa lanom III. stav 2, podstav (c) Ustava BiH.
2.
Podnosilac zahtjeva tvrdi da odredba lana 7. Ustava Republike Srpske, kojom se kao
slubeni jezik i pismo utvruju srpski jezik, odnosno irilica, nije u skladu sa lanom I/2, II/1, II/3. i
II/4. Ustava BiH, te da odredba lana I.6.(1) Ustava Federacije BiH, kojim se kao slubeni jezici
utvruju bosanski i hrvatski, takoer nije u skladu sa Ustavom BiH.
Odredbom lana 7. Ustava Republike Srpske ne uspostavlja se diskriminacija po nacionalnoj
osnovi s obzirom da je srpski narod, saglasno Ustavu BiH i njenoj sloenoj dravnoj strukturi
(obrazloenje dato u izdvojenim miljenjima uz treu Djeliminu odluku u ovom predmetu),
44
konstitutivan narod u Republici Srpskoj, a ostalim konstitutivnim narodima u BiH, konkretno

Hrvatima i Bonjacima koji su konstitutivni u Federaciji BiH, to pravo osigurava u Federaciji BiH i
istovremeno, kao i srpskom narodu, na nivou BiH. Ostalim graanima (kao i manjinama) u
Republici Srpskoj i Federaciji BiH, kao i svuda u svijetu, u entitetima ali i na nivou BiH, zajamena
su prava i slobode, prije svega pravo na razliitost. U prilog navedenom idu i odredbe lanova 7, 10,
21, 28 i dr. Ustava Republike Srpske, pogotovo stoga to je u ovom sluaju rije o normi pozitivnog
sadraja, ali ne i o zabrani, to ne moe ugroziti prava i slobode graana, kako se u zahtjevu tvrdi.
Isto vrijedi i za odredbu lana I.6.(1) Ustava Federacije BiH.
Pored ovoga, u ovom sluaju je potrebno praviti razliku izmeu upotrebe slubenog jezika i
pisma i zabrane diskriminacije po osnovu jezika. U Ustavu BiH ne postoje odredbe o slubenim
jezicima upravo zbog njene sloene dravne strukture i naina njenog nastanka. To je, dakle,
nadlenost entiteta. Analogno ovome, odredbe o tome sadre ustavi entiteta. Kako je u Republici
Srpskoj konstitutivan srpski narod, ali kako i svi ostali njeni graani imaju zajamena osnovna
prava i slobode, ovaj lan Ustava slijedi taj princip, to je sluaj i u Federaciji BiH kada je u pitanju
hrvatski i bonjaki narod, to se moe vidjeti iz lana 10. Ustava Republike Srpske koji propisuje:
Graani Republike Srpske su ravnopravni u slobodama, pravima i dunostima, jednaki su pred
zakonom i uivaju istu pravnu zatitu bez obzira na rasu, spol, jezik, nacionalnu pripadnost,
vjeroispovijest, socijalno porijeklo i roenje, obrazovanje, imovinsko stanje, politiko i drugo
uvjerenje i drutveni poloaj ili drugo lino svojstvo.
Dio zahtjeva koji se odnosi na zatitu ljudskih prava i sloboda, na osnovu lana 14.
Evropske konvencije, smatram da se odnosi na zatitu prava pojedinaca, a ne grupa, a ta prava su
zatiena i osigurana u odredbama Ustava Republike Srpske i Ustava Federcije BiH koje se odnose
na zatitu ljudsakih prava i sloboda, pa, izmeu ostalog, i pravo na upotrebu jezika i pisma.
3. U pogledu lana 28. stav 4. Ustava Republike Srpske, smatram da navedena odredba
Ustava Republike Srpske nije u suprotnosti sa odredbama Ustava BiH, pogotovo kada se imaju u
vidu odredbe stava 1. i 2. tog lana Ustava Republike Srpske. Ovakav status crkve u dravi (uope)
nije specijalitet Republike Srpske ve je prisutan i u nekim drugim zemljama. U prilog ovome ide
i injenica da u Ustavu BiH ne postoji odredba koja bi propisivala obaveznu odvojenost crkve od
drave, niti pak status ovakvih organizacija u BiH ili entitetima. Time to je u osporenom lanu
odreeno da je srpska Pravoslavna crkva, crkva srpskog naroda i drugih naroda pravoslavne vjere i
time to je utvreno da Republika Srpska pomae Pravoslavnu crkvu i sarauje s njom, nije
zabranjeno postojanje drugih vjerskih zajednica, pogotovo s obzirom na stav 1. i 2. osporenog lana
koji propisuju: jami se sloboda veroispovesti; verske zajednice su jednake pred zakonom,
slobodne u vrenju verskih poslova i verskih obreda, mogu osnivati verske kole i izvoditi versku
nastavu u svim kolama svih stepena obrazovanja, baviti se privrednim i drugim delatnostima,
primati poklone, stvarati zadubine i njima upravljati, u skladu sa zakonom. Stoga se odredba
stava 4. lana 28. Ustava Republike Srpske ne moe tumaiti odvojeno od ostalih stavova ovog
lana kao i lana 10. Ustava Republike Srpske. Pravilnim tumaenjem ne moe se zakljuiti da ovaj
stav lana 28. ima diskriminatorski karakter.
Argumenti podnosioca zahtjeva, navedeni u obrazloenju odluke, koji se pozivaju na to da
ova tvrdnja nije hipotetika moe se vidjeti iz neprekidnog diskriminatorskog ponaanja vlasti
Republike Srpske koje spreavaju rekonstruisanje damija koje su bile unitene tokom rata ne
moe se prihvatiti kao posljedica ovakvog ustavnog rjeenja u Ustavu Republike Srpske, ve kao
posljedica politike situacije (klime) koja se u posljednje vrijeme, u odnosu na podatke iznesene u
veinskoj odluci, mijenja nabolje. Pored toga, u ovakvoj vrsti spora apstraktni pravni spor (ocjena
45
ustavnosti) mjerodavan je karakter pravne norme, tj. njena sadrina, a ne injenino stanje koje
esto moe biti drugaije. Dakle, ovaj stav lana 28. Ustava Republike Srpske ne moe se izolovano
sagledavati, tj. on se mora sistematski tumaiti, u vezi sa svim stavovima navedenog lana, ali i sa
ostalim lanovima Ustava Republike Srpske, prije svega u vezi sa lanom 10. Ustava Republike
Srpske, to e nuno dovesti do njegovog pravnog znaenja saglasno prirodi dravnog ureenja BiH
kao i prirodi njenih entiteta, tj. statusu naroda u njima i na nivou BiH.
Banjaluka, 17. augusta 2000.

Sudije
prof. dr. Sneana Savi i
prof. dr. Vitomir Popovi

U-5-98 - Odluka o Konstitutivnosti Naroda IV

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

U-5-98 - Odluka o Konstitutivnosti Naroda IV

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Ustavni sud Bosne i Hercegovine

U pogledu Ustava Republike Srpske:

lan 68. taka 16. izmijenjen Amandmanom XXXII

Zahtjev podnosica se odbija u pogledu sljedeih odredbi:

lan 4. izmijenjen i dopunjen Amandmanom LVI taka 2.

U pogledu Ustava Federacije Bosne i Hercegovine:

Zahtjev podnosioca se odbija u pogledu sljedeih odredbi:

lan III.1.a), izmijenjen i dopunjen Amandmanom VIII

Postupak pred Ustavnim sudom

Gospodin Alija Izetbegovi, u to doba predsjedavajui Predsjednitva Bosne i Hercegovine, je

Zahtjev je dostavljen Narodnoj skuptini Republike Srpske i Parlamentu Federacije BiH.

lan 4. izmijenjenom i dopunjenom Amandmanom LVI taka 2, koji predvia da Republika

lan 80. izmijenjen Amandmanom XL taka 1. koji propisuje da predsjednik Republike

B. U pogledu Ustava Federacije

lan III.1.a), izmijenjen i dopunjen Amandmanom VIII, utoliko to propisuje nadlenost

to se tie saradnje sa srpskim narodom izvan Republike, predstavnik podnosioca je dalje

Narodna skuptina RS osporava u svom pismenom odgovoru nesaglasnost sa Ustavom BiH,

Ustavni sud je ocijenio:

Stoga, pridravajui se utemeljenog principa tumaenja da sve pravne odredbe treba

Prema tome, taka 16. lana 68. Ustava RS je neustavna.

b) Osporena odredba lana 7. Ustava RS glasi:

Predstavnici podnosioca su istakli na javnoj raspravi pred Sudom da osporena odredba

Narodna skuptina RS je u svom pismenom odgovoru istakla prigovor da lan 7. ne kri

Ekspert Doma naroda Parlamenta Federacije je na javnoj raspravi postavio problem da li

In conclusio, Sud konstatuje da znaenje termina slubena upotreba srpskog jezika i

c) Osporena odredba lana 28. stav 4. Ustava RS glasi:

Podnosilac u svom zahtjevu tvrdi da navedena odredba predstavlja oiglednu diskriminaciju

Na javnoj raspravi odranoj oktobra 1998. godine, predstavnik podnosioca je ponovio

U svom pismenom odgovoru, Narodna skuptina RS se protivi tvrdnji da odredba stava 4.

Ustavni sud je ocijenio:

U pogledu navedenog privilegovanog poloaja Pravoslavne crkve s obzirom na ostale

nadlenih vlasti Republike Srpske da preduzmu efikasne i odgovarajue mjere da bi im vratili tu

lan 28. stav 4. Ustava RS je, stoga, neustavan.

lan 106. stav 2. Ustava RS

Narodna skuptina Republike Srpske, u svom pismenom odgovoru, osporava nesaglasnost

Ustavni sud je ocijenio:

Status oruanih snaga u Bosni i Hercegovini je specifian. Bosna i Hercegovina nema

2. U pogledu Ustava Federacije

b) Osporena odredba lana III.1(a) Ustava Federacije, dopunjenog Amandmanom VIII, u

Ekspert podnosioca je, na javnoj raspravi, dalje istakao da bi prenoenje nadlenosti u

Ustavni sud je ocijenio:

imenovanje Vlade, oficira u armiji, sudija federalnih sudova, u skladu sa

lanovima IV.B.5, IV.B.8. i IV.C.6;

vrenje funkcije vrhovnog komandanta oruanih snaga Federacije;

voenje konsultacija u vezi sa imenovanjem ombudsmena i sudija u skladu sa

lanovima II.B.1.(2) i IV.C.6.b);

Predsjednik Federacije, u saglasnosti sa Potpredsjednikom Federacije, imenuje oficire u

Podnosilac zahtjeva tvrdi da nadlenost predsjednika Federacije da imenuje oficire u armiji

Predstavnici podnosioca zahtjeva su na javnoj raspravi dalje istakli da izneseni argumenti u

Ustavni sud je ocijenio:

to se tie preostalih dijelova navedenih odredbi koje se odnose na civilnu komandu

Ustavni sud stoga proglaava osporene odredbe saglasnim sa Ustavom BiH.

Odluke o objavljivanju u slubenim glasilima Bosne i Hercegovine, Republike Srpske i

USTAV REPUBLIKE SRPSKE

lan 68. taka 16.

lan 7. Ustava RS predvia da su srpski jezik i irilino pismo u slubenoj upotrebi u

sa njom u svim oblastima, a naroito na uvanju, njegovanju i razvijanju kulturnih, tradicionalnih i

Oruane snage (lan 80. stav 1, izmijenjen Amandmanom XL taka 1, i

U odnosu na veinsko odluenje Suda o ovim osporenim odredbama smatram ne samo da

zajednike komande (i zajednike odbrambene politike i doktrine) nisu u nesaglasnosti sa

konstitutivan narod u Republici Srpskoj, a ostalim konstitutivnim narodima u BiH, konkretno

Banjaluka, 17. augusta 2000.

You might also like