KRVARENJE Pod krvarenjem podrazumjevamo izlazak krvi iz cirkulatornog sistema-

Tumaenje mehanizma krvarenja na naunoj osnovi poelo je od Williama 1916 god .

Uzroci krvarenjaNajei uzroci: 1.povrede 2.patoloka stanja (bolesti) Kod povreda uzrok je
mehaniki faktor koji djeluje izvana a moe biti: -ubod -posjekotina -vatreno oruje -tupa sila
-op.zahvat
Kod bolesti uzrok krvarenja moe biti: -izvan k.suda -u zidu -u lumenu k.suda Bolesti ili stanja
koja djeluju izvan krvnog suda: inflamatorna oboljenja gnojne kolekcije tumori.
Proces ide od inflamacije, supuracije, erozija krvne ile i krvarenja. Bolesti ili stanja koje djeluju u
zidu krvnog suda su: aneurizme a mehanizam ide peko elongacije, disekcije i na kraju rupture
Bolesti i stanja koja djeluju u lumenu krvnog suda.hipertenzija, koagulopatije, hemoragina
dijateza, eukoze
Vrste krvarenja Prema vrsti povrijeenog k.suda krvarenja mogu biti: arterijska -venska
kapilarna -parenhimatozna
Ovisno od vrste krvarenja u znaajnoj mjeri ovisi simptomatologija,kl.slika,tok ,terapija i ishod.
Prema lokalizaciji(mjestu)krvarenja mogu biti: 1.vanjska(nastaje prekidom kontinuiteta koe tj.sa
vidljivom ranom ali i krvarenja kod kojih dolazi do prekida kontinuiteta sluzokoe i isticanja krvi
kroz prirodni otvor(krvarenja u eludcu,iskaljavanje krvi i td.) 2.Unutranje krvarenje je krvarenje
kod kog dolazi do izliva krvi u tjelesne upljine,upljine organa ili okolna tkiva.Unutranja
krvarenja mogu nastati zbog traume(rupturajetre,slezine,traumatski hematotoraks,epiduralni
hematom) i patoloka krvarenja(vanmaterina trudnoa).

Kod unutranjih krvarenja opasnost nastaje zbog:

1.mogunost iskrvarenja i mogu letalni ishod a da pri tom ne vidimo krv na tijelu ni spoljanjim
otvorima
2.kompresije i kompromotovanja vitalnih struktura i njihovih funkcija (intrakranijalna krvarenjakompresija na mozak,perikard- tamponada srca,grudna duplja-kompromituje proces
disanja,muskulaturu - kompromituje arterijske i venske k.sudove i nerve).
Nazivi koji oznaavaju mjesto unutranjeg krvarenja:
1.epiduralni hematom 2.subduralni hematom 3.subarahnoidalno krvarenje 4.ventrikularno
krvarenje 5.hematoperikard 6.hematotorax 7.epistaxis 8.haemoptoe 9.haemathemesis
10.melena 11.hematoperitoneum 12.hematuria 13.hematosalpinks
Prema vremenskom intervalu od momenta povreivanja krvarenje moe biti:
1.primarno-nastaje u momentu povreiovanja
2.naknadno-javlja se poslije izvjesnog vremena a mogu nastati kao posljedica:a.naknadnog
povreivanja k.suda fragmentima kosti zbog loe imobilizacije b.kod teko povrijeenih dolazi do
spontanog zaustavljanja krvarenja zbog hipotenzije,kada doe do skoka pritiska nastaje
krvarenje c.kod povreda jetre i slezine kada se stvara subkapsularni hematom koji kasnije
rupturira 3.sekundarno koje se javlja tokom druge sedmice najee kao posljedica prisutne
nekroze tkiva ali i kod spada ligature
Znaaj krvarenja

-Znaaj krvarenja se ogleda u gubitku volumena cirkulirajue krvi ,iskrvarenja to moe

ugroavati ivot povrijeenog ili oboljelog te ovisno od mjesta i vrste k.suda iz kojeg krvari
vitalno ugroziti organ ili tkivo ispod mjesta krvarenja.
Parametri koji odreuju znaaj krvarenja:
1.vrsta krvarenja 2.brzina krvarenja 3.koliina izgubljene krvi 4.lokalizacija krvarenja 5.uzrast
6.spol 7.opte zdr.stanje povrijeenog ili oboljelog iudrueno(komorbidiotet
Arterijsko krvarenja je najtee i najopasnije zbog brzine i stepena krvarenja posebno kod
odreenih lokalizacija i magistralnih krvnih ila
Vensko krvarenja je obino manjeg intenziteta (izuzev kod portalne hipertenzije) lake se
zaustavlja kompresijom ili kompresija samog hematoma,
Brzina krvarenja- u odnosu na koliinu izgubljene krvi je od izuzetnog znaaja, tako da i manja
koliina izgubljene krvi u kratkom vremenskom intervalu izaziva vee posljedice stoga je akutno
krvarenje opasnije od hroninog
Lokalizacija krvarenja: da li je krvaenje iz parijetalnog ili visceralnog krvnog suda (vanjsko ili
unutranje krvarenje), kod visceralnih krvnih sudova posljedice se ogledaju na organu koji taj
krvni sud snadbjeva krvlju ili strukture u neposrednoj blizini
Koliina izgubljene krvi direktno utie na stanje povrijeenih ili oboljelih (P/O).
Neznatna krvarenja ne ugoroavaju P/O dok znaajna krvarenja ugroavaju ivot P/O.
Odrasle zdrave osobe podnose bez znatnih smetnji gubitak krvi do 15% normalnog volumena
naroito u leeem poloaju.Vei gubitak krvi izaziva pojavu hemoraginog oka.
-Reakcija organizma ovisi od:brzine gubitka krvi,starosti,spola,prethodnog zdr.stanja pacijenta
-Starije osobe,mala djeca,gojazne i iscrpljene osobe tee podnose gubitak krvi.
Orjentacija o koliini izgubljene krvi moe se procjeniti na osnovu:
1.gubitak krvi 10-15%-volumen gubitka 525-787 ml-kl.znaci:puls normalan,respiracija 14-20,RR
normalan,urih 30ml/h,svijest ouvana
2.gubitak 15-30%-volumen gubitka 787-1574 ml-kl.znaci:puls 100-120,resp.20-30,RR 100,urin
20-30 ml/h,anksioznost
3.gubitak krvi 30-40%-volumen gubitka 1575-2100 ml-puls>120,resp.30-40,RR<90,URIN 5-15
ml/h,konfuzno stanje
4.gubitak >40%-gubitak vei od 2100ml-puls 140,resp.145,RR mani od 90,urin 0-5 ml/h,stupor
Procjena na osnovu nivoa vrijednosti :eritrocita,hematokrita,hemoglobina je orjentaciona i
nesigurna.
Promjene u organizmu nakon krvarenja
U procesu reakcije organizma na krvarenje ima nekoliko mehanizama koji su po vremenu i
znaaju razliiti ali u osnovi imaju isti cilj zaustaviti krvarenje ouvati ili nadoknaditi volumen krvi
regeneracija sastojaka krvi

Zaustavljanje krvarenja ili antihemoliza je prva reakcija organizma koji se razvija u dvije faze
spazam krvnog suda stvaranje koaguluma
Oba navedena procesa mogu biti poremeena ili nedovoljna.Slaba kontrakcija krvnog suda je
zbog promejna u zidu krvnog suda. Usporeno stvaranje koaguluma je zbog poremeaja u
mehanizmu koagulacije
Ouvanje volumena cirkulirajue krvi
-Postie se preraspodjelom cirkulirajue krvi tj.centralizacijom krvotoka koji ima za cilj da se
raspoloiva krv bolje iskoristi i dostavi prije svega organima ije su funkcije od vitalnog znaaja.
Dolazi do periferne vazokonstrikcije arterija i vena (koa,sluznice,miii)zbog ega dolazi do
blijedila i hladnoe.Krv je centralizirana u vitalne organe(mozak i plua).
Nadoknada volumena cirkulirajue krvi Je druga faza u reakciji organizma na krvarenje. Ona je
sporija a postie se ulaskom tkivne tekuine siromane bjelanevinama u krvne ile. Ovim
procesom se popravlja volumen (to je za organizam najvanije) ali dolazi do pada kvaliteta krvi (
nie vrijednosti hematokrita, hemoglobina i eritrocita)
Pri gubitku 0.5 litra krvi normalan volumen se uspostavlja za 12- 24 sata, dok gubitak 1 litra krvi
potrebno je 2-3 dana
Regeneracija sastojaka krvi
Je zadnja faza u reakciji organizma na krvarenje. Prvo se nadoknauju bjelanevine koje se
sintetiziraju u jetri za 4-5 dana, uloga bjelanevina je u zadravanju tekuine u zatvorenom
cirkulatornom sistemu.
Regeneracija krvnih elija traje 6-8 sedmica koja se odvija u kotanoj sri i slezini, dolazi do rasta
broja eritrocita,nastaje leukocitoza i trombocitoza, nivo hemoglobina se poveava
Dijagnostika i odreivanje stepena krvarenja
Simptomatologija i kl.slika ovisi od: a.vrste krvarenja(unutranje,vanjsko) b.izvor
krvarenja(arterije,vene,kapilari,parenhim) c.uzrok krvarenja(povreda,bolest)
d.nain(brzina)krvarenja(akutno,hronino) e.lokalizacija krvarenja
Opti simptomi:
slabost,malaksalost,blijed zijevanje hladnoa i e vjetlucanje ili mrlje pred oima -zujanje u
uima pad pritiska i pulsa -Kliniki znaci: -blijeda i hladna koa ubrzano,duboko disanje -ubrzan
slabo punjen puls -pad arterijskog pritiska -opta nemo bolesnika -poremeaj svijesti
Lokalni znaci:rana ili mjesto povrede

Procjena stepena krvarenja je vana zbog poduzimanja mjera

spreavanja,suzbijanja i lijeenja hemoralnog oka.

Zaustavljanje krvarenja

Privremena hemostaza ( nemogu se na sva krvarenja primjeniti ista metoda hemostaze)

podizanje extremiteta tamponada rane Definitivna hemostaza digitalna kompresija
Esmarchova poveska kompresivni zavoj Pean a demeure
Krvarenja iz prirodnih otvora
U ovu grupu se kategoriziraju vanjska krvarenja koja se manifestuju pojavom krvi na prirodnim
otvorima
Uzrok krvarenja: moe biti razliit ali je najee bolest ili povreda Krvarenje iz unutranjih
organa je samo simptom bolesti (tumor, ulkus, ruptura organa-trauma)
U UMP ne gubiti vrijeme traei uzrok Zadatak UM je pruiti urgentnu medicinsku pomo
KRVARENJE IZ UHA I NOSA
Otorrhagia(krvarenje iz uha)najee nije opasno i nije obilno,javlja se kod povrede vanjskog
slunog kanala,rupture bubne membrane,ali i kod tumora uha i povrede baze lobanje
-ispiranje i tamponada nisu preporuljivi,samo sterilnu gazu staviti preko uha i povrijeenog ili
oboljelog transportovati u nadlenu ustanovu.
Epistaxis(krvarenje iz nosa)esto mogu biti
uporna,javljaju se kod hipertenzije,polipa nosa,hemofilije. -bolesnik se treba nagnuti
naprijed,brada na prsa,vrsto zaepiti nosnice i tako ga transportovati.Ne puhati nos,ne ispirati
vodom.HMP-prednja tamponada nosa(jodoform gaza)
KRVARENJE IZ PRIRODNIH OTVORA Hemoptizija i hemoptoa su termini koji oznaavaju
iskaljavanje krvi,ako je manja kolioina hemoptizija.Gubitci krvi kod hemoptoe mogu biti
znaajni i dovesti do oka. Uzroci
krvarenja:povreda plua,TBC,bronhiektazije rak bronha.
Uslubi HMP se moe malo uraditi-hitan transport.Poloaj bolesnika tokomtransporta :leati
na leima,podignuto
uzglavlje,ne piti i ne jesti.
Hemathemesis(povraanje krvi)uvijek je crne boje kao talog od kafe(dejstvo HCL)
Najei uzrok:krvarei ulkus eludca i duodenuma,tumori eludca i distalnog dijela
jednjaka,ciroza jetre.
Dah raspadnute krvi Transport-nisko uzglavlje,zabrana jela i pia,hladan oblog na gornji dio
stomaka,led sisati.
Ovi pacijenti spadaju u prvi red hitnosti Melena(krv u stolici) Ovisno od mjesta krvarenja ovisi
boja stolice.Crna ,katranasta ukazuje na krvarenje iz gornjih partija digestivne cijevi,kod
krvarenja iz donjih partija stolica je pomjeana sa krvlju ili poprskana krvlju Uzroci:ulkus
eludca.dvanaesterca,tumor eludca,tumori debelog crijeva,hemoroidalna bolest,infektivne
bolesti. Uputiti hirurgu ili infektologu
Hematurija(krvava mokraa) Praktino svako uroloko oboljenje moe moe dovesti do krvave
mokraeMalo krvi na vanjskom meatusu nakon povrede-sumnja na rupturu uretreTumori mjehura

,uretre,upljeg sistema bubrega,prostate mogu dati krvavu mokrau,kalkuloza urotrakta,upale

-Pacijenta uputiti urologu
Krvarenja iz genitalnih organa ene su nadlenost ginekologa -Krvarenja u drugoj polovini
trudnoe ili prije termina poroda su sumnja na placentu previju -Krvarenje u prvom trimestrusumnja na pobaaj Metrorrhagia krvarenje van menstrualnog ciklusa Menorrhagia vezana za
men.cikluc -Pacijenticu transportovati u nadlenu ustanovu
PRIVREMENA HEMOSTAZA Dva su osnovna zadatka u urgentnom postupku kod zaustavljanja
krvarenja: 1.zaustaviti krvarenje i sprijeiti nastanak hemoraginog oka,iskrvarenja i letalnog
ishoda 2.sprijeiti nastanak potpune ishemije kod krvarenja na ekstremitetu i sauvati anatomski
integritet ekstremiteta prije nego nastanu ireverzibilne promjene
ZAUSTAVLJANJE KRVARENJA
-Privremena hemostaza(ne mogu se na sva krvarenja primjeniti ista metoda hemostaza)
podizanje ekstremiteta -digitalna kompresija -kompresivni zavoj -tamponada rane Esmarchova
poveska -Pean a demeure Definitivna hemostaza
OPTE MJERE KOD KRVARENJA kontrolisati vitalne parametre -adekvatan
poloaj(autotransfuzija) -hitan transport davanje hemostiptika,sedativa,antibiotika-obezbjeenje
cirkulirajueg volumena(krv,plazma,kristaloidi)