Uvod

Bioloki diverzitet ili biodiverzitet (prirodna

razliitost, prirodno naslijee):
1. razliitost ivota na svim nivoima
bioloke organizacije,
2. ukupnost gena, vrsta i ekosistema
odreenog regiona,
3. mjera relativne razliitosti izmeu
organizama prisutnih u razliitim ekosistemima.
Tri nivoa biolokog diverziteta:
1. genetiki diverzitet - diverzitet gena
unutar vrste,
2. diverzitet vrsta razliitost izmeu
vrsta vrsta unutar ekosistema,
3. ekosistemski diverzitet diverzitet na
viem nivou organizacije - ekosistema, razliitost
stanita u jedinici prostora

 Ukupan broj ivih organizama - 10 miliona eukariotskih vrsta i jo uvijek

nepoznatog broja prokariotskih vrsta,
Vie biljke ~ 288 000 vrsta
15 000 mahovine
13 025 papratnjae
980 golosjemenjae
199 350 dikotiledone biljke (skrivenosjemenjae)
59 300 monokotiledone biljke (skrivenosjemenjae)
Sistematika - znanstvena disciplina koja istrauje bioloki diverzitet,
trenutni i proli, njegovu evolucionu povijest kao i odnose izmeu grupa
ivih organizama,
Taksonomija - grana unutar sistematike,
- studija principa identifikacije, imenovanja i klasifikacije ivih
organizama,
Identifikacija prepoznavanje odreenog organizma (jedinke) na
osnovu specifinih karaktera koji ima svoje utvreno ime

 Imenovanje (nomenklatura) - davanje imena ivim biima

- Utemeljitelj nomenklature Karl Line, Species Plantarum (The
Kinds of Plants, 1753),
polinominalni opis (vierjeni sistem) nasuprot binominalnom sistemu
(binomenklaturni ili dvorjeni sistem),
Pravila nomenklature tj., davanja imena biljnim vrstama - Meunarodni
Kod Botanike Nomenklature,

Pinus nigra Arnold crni bor

Pinus ime roda (genus) - bor
nigra ime vrste (species) crni
Arnold ime autora koji je prvi opisao vrstu
Pinus sp. bor, ne definira se o kojoj je vrsti rije
Klasificiranje organizama grupiranje i rangiranje organizama iji je
kriterij to vjernija slika stvarnih odnosa u prirodi
sistem klasificiranja vodi za oznaavanje neimenovanih objekata
poreenjem sa prethodno imenovanim objektom

Klasifikacija osnovnih taksonomskih kategorija

Kategorija rang ili nivo u
taksonomskoj klasifikaciji
(npr. rod ili vrsta ili
porodica)
Takson odreena grupa
organizama koja dijeli
zajednike karakteristike
unutar kategorije

Taksonomska
kategorija
Carstvo
(Regnum)
Odjeljak
(Divisio)

Nastavak

- phyta

Spermatophyta (=
Antophyta

Klasa (Classis)

- opsida

Red (Ordo)

- ales

Coniferopsida
etinjae
Coniferales (= Pinales)

- aceae

Pinaceae borovke

Porodica
npr. Pinus nigra
(Familia)
Pinus specifian takson Rod (Genus)
unutar kategorije roda
Vrsta (Species)
nigra specifian
Podvrsta
takson unutar kategorije
(Subspecies)
vrste
Varijetet
Forma

Primjer

Plantae

Pinus borovi
nigra crni
dalmatica dalmatinski

Vrsta (species) osnovna kategorija u taksonomskoj hijerariji

osnovni produkt evolucionih procesa bioloka kategorija,
vrsta - najmanja jedinica u hijerarhiji koju prepoznaje najvei
broj ljudi,
vrsta se moe najpreciznije opisati u odnosu na ostale
kategorije, (ostale kategorije su manje ili vie vjetake)

Vrsta grupa populacija koje mogu aktivno ili potencijalno razmjenjivati

genetiki materijal i formirati plodno potomstvo, a koje su reproduktivno
izolirane od drugih takvih grupa (Bioloki koncept vrste) hibridizacija kvari ovaj
koncept
vrste

Podvrsta, varijetet i forma odstupanja od osnovnog ili izvornog opisa

Populacija skup jedinki koji aktivno razmjenjuje genetiki materijal u

definiranom vremenom i prostoru
C
A
Vrsta

B
Populacija

Znaaj sistematike neophodna u razumijevanju i komunikaciji o

svijetu prirode,
- poznavanje vrsta koje predstavljaju hranu, sklonite, vlakna
za odjeu, celuloza za papir, lijekovi, boje....
- konzervacijska biologija,
- etnobotanika,
- poboljanje kvaliteta sorti komercijalnih vrsta programima
selekcije i hibridizacije
Sistematske metode

- morfoloke metode vanjska i unutarnja graa biljke,

- genetike metode analiza genoma na nivou gena,
hromosoma, hibridoloki metod,
- embriologija razvie biljnog organizma,
- palinologija analiza strukture i hemizma polena,
- paleontologija istraivanje fosilnog materijala,
- horologija analiza geografskog rasprostranjenja (areala)
vrsta i biljnih zajednica,
- numerika statistika brojani podaci predstavljaju kriterij
odnosa,
- molekularna sistematika analiza DNK molekule,
- biohemijska sistematika analiza hemijskih komponeti

Podjela ivog svijeta

Slika. www.emc.maricopa.edu

Via biljka (tracheophyta ili cormophyta) ???

- ivotni ciklus ukljuuje izmjenu dva morfoloki razliita tijela (2n
sporofit i 1n gametofit),
- spore posjeduju debele stanine zidove,
- razdoblje embriona tokom razvoja u ivotnom ciklusu,
- specijalizirane strukture koje tite gamete (arhegonij i anteridij),
- kutikulu (zatitni sloj epidermalnih stanica izgraen od voskova)
Opa podjela viih biljaka
Bryophyta mahovine jetrenjarke i lisnate mahovine,
traheofita (vaskularne biljke) ili cormophyta (stablaice):
- nesjemenjae: crvotoine, preslice i paprati
- sjemenjae: golosjemenjae i skrivenosjemenjae

Odjel Bryophyta mahovine

Ope karakteristike mahovina
fotosintetski organizmi,
nevaskularni ne posjeduju floem i ksilem,
dominantna gametofitska generacija,
homosporija (samo jedan tip spora se proizvodi),
voda neophodna za reprodukciju i rast mahovina,
plivajui spermatozoidi,
ne posjeduju pravo stablo, korijen i list,
heteromorfna izmjena generacije smjena haploidne (gametofitske) i
diploidne (sporofitske) generacije.
~ 25000 vrsta ukupno

Klasa Hepaticae jetrenjarke

dihotomo talusoliko tijelo koje puzi po podlozi
dorziventralne grae

rizoidi konaste grae

higromorfne grae
posjeduju epidermis na gornjoj strani tijela
arhegonije i anteridije odvojene na istoj ili
razliitim biljkama
Red Marchantiales
Porodica Marchantiaceae

talusoliko tijelo

anteridiospor - n

Marchantia polymorpha - marancija

arhegioniospor - n
sporofit 2n

Razred Musci prave ili lisnate mahovine

posjeduju stabaoce, listie i rizoide,
sporogon

listii posjeduju centralni nerv,

rizoidi razgranati,
spolno i bespolno razmnoavanje (regeneracija
dijelova
biljke),
anteridije i arhegonije odvojeno se nalaze na
mukim i enskim biljkama

arhegonije

Red Sphagnales mahovine tresetarke, spolni

organi u pazuhu listia pri vrhu biljke
Porodica Sphagnaceae

stabaoce
listii

Sphagnum palustre
Sphagnum
rizoidi

Red Polytrichales (= Bryales)

kaliptra

stabaoce uspravno i nerazgranato,

listi

listii gusto obrastaju stabaoce,

ahura

posjeduju primitivni provodni snopi od

izduenih stanica koje podsjeaju na leptom i
hadrom,

seta

sporogon na dugom drku (seta),

arhegonija

Porodica Polytrichaceae

Polytrichum commune umski vlasak

stabaoce

Mnium punctatum
Dicranum scoparium

Sporogon (ahura)

Bryum genteum
Seta (drka)