Odjel Spermatophyta (= Antophyta) sjemenjae

- filogenetski najodvedenija grupa viih biljaka,

- osnovna karakteristika ove grupe jeste sjeme i cvijet,
- Sjeme: - nova struktura u ciklusu razvia koja osigurava preivljavanje
kopnenih uvjeta ivota,
- embrion, hranjivo tkivo i sjemenjaa (omota sjemena),
- zamjenjuje spore kod nesjemenjaa (papratnjaa) u procesu
razmnoavanja (jedinica rasijavanja, jedinica za
rezerviranje
hranjive materije),
- oblik heterosporije, modifikacija jajne stanice,

Znaajke i prednosti sjemena za preivljavanje kopnenih uvjeta:

Zadravanje megaspore unutar megasporangije,

Redukcija velikog broja megaspora u jednu materinsku stanicu

megasporu unutar megasporangije,
Preivljavanje jedne od etiri stanice materinske megaspore,
Formiranje megagametofita unutar funkcionalne megaspore.
Megagametofit nije vie samostalan nego se razvija unutar zidova
megasporangije,
Razvie embriona ili mladog sporofita unutar megagametofita koji se
zadrava unutar megasporangije,
Razvie integumenta (omotaa) koji u potpunosti obavija megasporangiju
izuzev vrha na kojemu se nalazi otvor (micropyla)

Sjemenjae heteromorfna izmjena generacija kao i kod papratnjaa

- odrasla biljka predstavlja sporofitsku generaciju,
- haploidni gametofit papratnjaa protalij (par mm par cm),
- haploidni gametofit sjemenjaa skrivena generacija.
- Gametofit sjemenjaa u potpunosti ovisan o sporofitu,
- Muki gametofit (mikrogametofit) sakriven u polenovom zrnu,
- enski gametofit (makro- ili megagametofit) sakriven u ovulu (sjemenom
zametku),
- ovul (sjemeni zametak) rezultat oplodnje jajne stanice spermatozoidom
- gametofiti golosjemenjaa i skrivenosjemenjaa se bitno razlikuju

Pododjel Coniferophytina golosjemenjae

- golosjemenjae imaju gola sjemena,
- njihovi sjemeni zameci (ovuli) i sjemena (oploeni sjemeni zameci) su
izloeni na povrini sporofila, odnosno plodnih ljuspi,
- megagametofit (enski gametofit, 1n) se razvija iz funkcionalne
megaspore (1n) unutar nucelusa (megasporangijuma, 2n),
- megagametofit je homologan (odgovarajui) megaprotaliju (1n)
papratnjaa,
- megagametofit sjemenjaa se zadrava i hrani na matinoj (majinskoj)
biljci unutar sjemenog zametka,
- sjemeni zametak (ovul) megagametofit + megasporangij (nucelus) +
sjemenjaa,
- u megagametofitu se formira nekoliko arhegonija sa jajnom stanicom, a
najee samo jedna e biti oploena od spermalne stanice iz polenovog
zrna.

eer osovina koja nosi spiralno

rasporeene sporofile
Plodne ljuspe (megasporofili)
(megasporofili
-modificirani listovi
- svaka ljsupa nosi 2 ovula
- svaki ovul ima 1
megasporangiju

Plodne
ljuspe
sjeme

enski eer na uzdunom

presjeku

enski eer (skup sporofila ili odrvenjela cvat) na

ijim plodnim ljuspama se formiraju sjemena sa
krilcima
sjemeni zametak na
plodnoj ljuspi

mikropila
integumenti
nucelus
Uzduni presjek sjemena bez sjemenjae

mikrosporofili pranici, nosioci pranica

(mikrosporangija)
1 mikrostrobilus
mikrosporofil sa
mikrosporangijom
mikrosporangija u kojoj nastaju
mikrospore (polenova zrna)

centralna
osovina
Muki eer na
uzdunom presjeku
Muki eeri (strobilusi, iarke)

generativna
stanica

vegetativna
stanica
tijelo
polenovog
zrna

Stanica
polenove
cijevi

polenova cijev
Uzduni presjek sjemena bez sjemenjae

jedro stanice
polenove
cijevi

zrani mjehurovi

Ciklus razvia
golosjemenjaa

-Najei tip ivotne forme drvee

- monopodijalni tip grananja
- ksilem od traheida, floem od sitastih cijevi
- listovi igliasti ili ljuspasti
- strobilusi jednospolni
- biljke diecine nose i muke i enske strobiluse, rijetko dvospolne
- golosjemenjae ~ 980 vrsta

Klasa Ginkgoatae
- eeri u pazuhu brakteja (pricvjetni listovi),
- eer od dugake osovine na kojoj sjede pranice, odnosno sjemeni
zameci,
- izumrle biljke, izuzev vrste Ginkgo biloba,
- odvojenih spolova
- dihotoma nervatura
megasporangije

Ginkgo biloba - ginko

osovina eera

Ginkgo biloba enska biljka

Klasa Pinatae etinari

eeri na skraenom izdanku na kojemu se sa strane ili terminalno
nalaze spiralno rasporeeni plodne ljuspe ili pranice koje imaju drku
- pored fertilnih listova prisutni su i sterilni listovi

Potklasa Pinidae pravi etinari

-Listovi igliasti, ljuspasti, vrsti i kseromorfni (adaptirani na sune
uvjete),
- uglavnom zimzelene biljke,
- u svim organima prisutni smolni kanali.

Red Pinales najvei broj ivih vrsta

Porodica Pinaceae borovke
- Listovi igliasti i spiralno rasporeeni, uglavnom
zimzeleni,
- listovi pojedinani (Picea, Abies), 2-3-5 listova u
rukavcu (Pinus), u uperku (Larix, Cedrus),
- enski eer odrvenjeo (iarka) plodne ljuspe
od jedne vanjske sterilne i jedne unutarnje
fertilne = epimacium

Pinus sylvestris
Abies alba
Picea abies
Larix decidua
Cedrus deodara

Mladi neoploeni enski eer

listovi u rukavcu

muki eeri

Pinus sylvestris

Zreli neotvoreni enski

eer

Porodica Cupressaceae empresi

Listovi ljuspasti ili igliasti listove,
- Listovi rasporeeni naspramno ili pak po tri u prljenu,
- eeri su u najveem broju sluajeva sitni i izgraeni od manjeg broja
plodnih ljuspi i mukih sporofila,
- plodne ljuspe na enskom eeru srastaju i postaju sone tepodsjeaju
na plod kod skrivenosjemenjaa, a kojeg zovemo galbulus.
- enski eeri mogu biti i odrvenjeli
- mnogi predstavnici su jednodome biljke.

Juniperus communis obina kleka bobiasti eer

Cupressus sempervirens empres odrvenjeli eer
Thuja orientalis istonjalka tuja - odrvenjeli eer

Potklasa Taxidae
- enski eer je izgraen od samo nekoliko plodnih ljuspi koje pri dnu
obuhvataju jedan sjemeni zametak koji je terminalan i stoji uspravno.
Porodica Taxaceae tise
- listovi su rasporeeni u dva reda,
- sjeme je obavijeno mesnatim omotaem kojeg zovemo arilus.

Taxus baccata evropska tisa

muki eerii
enski eer neoploeni

zreli i nezreli arilus