2.

deo ZADACI

Hidrostatika
Zadatak 1.1.

Plovak, koji se sastoji

od valjka (precnika dV = 0.10 m i visine
hV = 0.10 m) i cevcice (precnika dC =
0.02 m i visine hC = 1.00 m), nalazi se u
vodi gustine 1 = 1.0 kg/dm3 . Valjak je ispunjen tecnoscu gustine 2 = 1.2 kg/dm3 ,
a cevcica je ispunjena vazduhom. Uticaj
debljine zida plovka na hidrostaticke sile
se zanemaruje. Pri datim uslovima valjak
je potpuno potopljen u vodu, a samo deo
cevcice je iznad nivoa vode. Sopstvena
tezina praznog plovka je GP = 1.0 N.
Odrediti koliki deo visine cevcice (hC ) se
nalazi u vodi.
Re
senje. Visina dela cevcice koji se nalazi u vodi,

hC , odre
duje se iz uslova ravnoteze svih sila:
GP + G2 PZ1 + PZ2 = 0
Tezina tecnosti u valjku iznosi:
G2 = 2 g

d2V
3.14 0.12
hV = 1.2 103 9.81
0.1 = 9.25 N
4
4

Hidrostaticke sile koje deluju na donju (PZ1 ) i gornju (PZ2 ) osnovu valjka su:
PZ1 = 1g

d2V
3.14 0.12
(hV + hC ) = 1 103 9.81
(0.1 + hC ) =
4
4
45

46

1. Hidrostatika

PZ2

= 77.05(0.1 + hC )
(d2V d2C )
= 2 g
hC =
4
3.14(0.12 0.022)
= 1 103 9.81
hC = 73.97hC
4

U gornjim izrazima, vertikalna komponenta hidrostaticke sile je racunata kao

PZ = gV gde je gustina fluida koji je u kontaktu sa povrsinom na koju se
racuna komponenta sile, a V je zapremina tela izme
du povrsine na koju se
racuna sila i njene projekcije na horizontalnu ravan na visini pijezometarske
kote. Trazena visina dela cevcice koji se nalazi u vodi je:
hC =

1.0 + 9.25 77.05 0.10

= 0.826 m
77.05 73.97

Zadatak 1.2

Otvoreni rezervoar ispunjen je fluidom nepoznate gustine 2 i vodom gustine 1 = 1.0 kg/dm3 . U rezervoar je uronjen valjak gustine 3 = 0.4 kg/dm3 koji moze da
se krece bez trenja duz vertikalne osovine O. Poluprecnik valjka je r =
0.5 m, a visina h = 2.5 m. Na slici
je prikazan pocetni polozaj valjka (pri
kome je njegova tezina u ravnotezi sa
hidrostatickim silama). Odrediti silu kojom treba delovati na valjak da bi se on,
u odnosu na pocetni polozaj, spustio za
Z = 0.50 m. Zanemariti dimenzije osovine i pretpostaviti da je rezervoar dovoljno velike zapremine da se pri pomeranju valjka ne menjaju nivoi fluida.

Re
senje. Tezina valjka i sila potiska (vertikalna komponenta hidrostaticke
sile) na njega su:
G = 3gr2h

PZ = 1gr2(1 1.00)

Iz uslova ravnoteze ovih sila odre

duje se pijezometarska kota za vodu 1 :

47
G = PZ

3 h
+ 1.00 =
1
0.4 2.5
=
+ 1.00 = 2.00 m
1.0

1 =

Gustina drugog fluida odre

duje se pomocu pritiska u zajednickoj tacki A:
pA = 1 g(1 ZA ) = 2g(2 ZA )
2 = 1.0

2.00 1.20
= 0.8 kg/dm3
2.20 1.20

Na valjak treba delovati silom koja je jednaka odgovarajucoj promeni sile

potiska:
F = PZ = 1gr2Z = 1.0 9.81 3.14 0.52 0.50 = 3.85 kN

Zadatak 1.3.

Za dno otvorenog rezervoara, ispunjenog vodom gustine

1 = 1.0 kg/dm , pricvrscena je, preko opruge krutosti k = 4.5 kN/m, kupa
gustine 3 = 0.5 kg/dm3 . Ova kupa,
visine h = 1.50 m, okrenuta je vrhom
na dole, tako da joj je osnova precnika
d = 1.25 m izvan vode. Pri stanju prikazanom na slici, kada je nivo vode na
nepoznatoj koti Z0 , sila u opruzi jednaka
je nuli. Odrediti za koliko ce se podici
kupa (odnosno istegnuti opruga) ukoliko
se u rezervoar sipa ulje gustine 2 =
0.85 kg/dm3 tako da nivo ulja dostigne
kotu osnove kupe. Pretpostaviti da je rezervoar dovoljno velike zapremine da se
pri podizanju kupe ne menja nivo vode.
3

Re
senje. Tezina kupe i sila potiska na nju su:

G = 3 g d2 h = 0.5 9.81
1.252 1.50 = 3.009 kN
12
12

48

1. Hidrostatika
PZ

Z0 1.00 2 2
d (Z0 1.00) =
h


Z0 1.00 2
= 1.0 9.81
1.252(Z0 1.00)
12
1.50
= 1.784(Z0 1.00)3

= 1 g
12

Iz uslova ravnoteze ovih dveju sila odre

duje se Z0:
G = PZ

Z0 =

r
3

3.009
+ 1.00 = 2.19 m
1.784
Ako se ulje dolije do kote 2 = 2.50 + Z
(gde je Z istezanje opruge), tada je:
2 =

p0
+ Z0
2 g

p0 = 2g(2.50 + Z Z0 )
Pijezometarska kota za vodu 1 odre
duje
se pomocu pritiska u zajednickoj tacki na
kontaktu vode i ulja:
1 =

p0
0.85
+ Z0 =
(2.50 + Z 2.19) + 2.19 = 0.85 Z + 2.454
1 g
1.0

Sila potiska na deo kupe koji je u vodi je:

PZ1 = 1g

"

d2
12

Z0 1 Z
h

d2
+
4

2

(Z0 1 Z)+

Z0 1 Z
h

2

(1 Z0 )

Sila potiska na deo kupe koji je u ulju je:

PZ2 = 2g

"

d2h d2

12
12

Z0 1 Z
h

d2

4
Sila kojom opruga vuce kupu je:
F = k Z

2

(Z0 1 Z)

Z0 1 Z
h

2

(2 Z0 )

49
Trazeno rastojanje Z odre
duje se iz uslova ravnoteze svih sila:
G + F = PZ1 + PZ2
Zamenom odgovarajucih brojnih vrednosti dobija se jednacina:
(Z)3 3.59 (Z)2 + 21.18 Z 9.60 = 0

(1.1)

Analiticko resenje jednacine oblika x3 + Ax2 + Bx + C = 0 dobija se smenom

t = x + A/3, odnosno svo
denjem na jednacinu oblika t3 + 3t + 2 = 0.
Koeficijenti i diskriminanta ove jednacine su:
=

A2 + 3B
9

2A3 9AB + 27C

54

= 3 + 2

Ukoliko je > 0, postoji samo jedno realno resenje:

A
x= +
3

q
3

3
+ +

a druga dva su kompleksna. U slucaju kada je 0, postoje tri realna

resenja:
xi =

A
+ 2 cos
arccos
3
3
3

+ (i 1)

2
3

(i = 1, 2, 3)

Za vrednosti A = 3.59, B = 21.18 i C = 9.60 dobija se = 5.63 i

= 6.16, odnosno = 216.2 > 0, pa je:
(3.59)
Z =
+
3

q
3

6.16 +

216.2 +

q
3

6.16

216.2 = 0.488 m

Jednacina (1.1) moze da se resi i nekim pribliznim (numerickim) postupkom,

npr. metodom iteracije. Ovaj postupak1 zasniva se na tome da se jednacina
oblika f (x) = 0 prepise u obliku x = (x), pa se zatim ponavlja rekurentna
formula x(i+1) = (x(i)). Dakle, jednacina (1.1) moze se prepisati u obliku:
Z =

9.60 (Z)3 + 3.59(Z)2

21.18

odnosno:
Z(i+1) =
1

9.60 (Z(i))3 + 3.59(Z(i))2

21.18

Potreban uslov za konvergenciju ovog postupka je da u nekom intervalu za vrednosti x

(u okviru koga se bira i vrednost za prvu iteraciju x1 ), bude | d/dx | < 1 .

50

1. Hidrostatika

gde je i redni broj iteracije. Ako se u prvom koraku uzme Z(1) = 0,

dobija se:
Z(2) =

9.60
= 0.453
21.18

Z(3) =

9.60 0.4533 + 3.59 0.4532

= 0.484
21.18

Z(4) =

9.60 0.4843 + 3.59 0.4842

= 0.488
21.18

Daljim ponavljanjem moze se pokazati da postupak konvergira vrednosti

Z = 0.488 m.

Zadatak 1.4. Zatvoreni rezervoar delimicno

je ispunjen vodom gustine
= 1.0 kg/dm3 . Pritisak
na otvorenom manometru
iznosi pM = 9.81 kPa.
Odrediti staticke uticaje
(M, T, N ) u preseku AA
pregradnog zida. Zadatak
je ravanski (racunati na
1 m duzine zida).
Re
senje. Pijezometarska kota za vodu sa leve strane pregradnog zida, 1 ,
moze se odrediti iz osnovne jednacine hidrostatike za tacku na visini na kojoj
se nalazi manometar (ZM ):
1 =

pM
9.81
+ ZM =
+ 1.00 = 0.00 m
g
1.0 9.81

Pritisak na povrsini vode sa leve strane zida (u tacki B) je:

pB = g(1 ZB ) = 1.0 9.81(0.0 4.0) = 39.24 kPa
Ovaj pritisak jednak je pritisku vazduha pVAZD , odnosno jednak je pritisku
na povrsini vode sa desne strane zida (pB = pVAZD = pC ), pa je:
2 =

pC
39.24
+ ZC =
+ 1.00 = 3.00 m
g
1.0 9.81

51
Na delu na kome je vazduh sa obe strane zida (desno od racve i na levom delu
iznad kote 4 m), sile kojima vazduh deluje na zid me
dusobno se ponistavaju.
Opterecenja na ostale delove zida su racunata kao za ravanski zadatak i to:
horizontalna opterecenja prema izrazu PX = gX L, gde je X povrsina dijagrama visine pritiska (tj. dijagrama opterecenja kod koga je
apscisa p/g, a ordinata Z) i L duzina zida,
vertikalna opterecenja prema izrazu PZ = gZ L, gde je Z povrsina ome
dena konturom na koju se odre
duje sila, njenom projekcijom
na horizontalnu ravan na visini pijezometarske kote i odgovarajucim
vertikalnim izvodnicama.

PX1 = 1.0 9.81 4.02/2 = 78.48 kN/m

PX2 = 1.0 9.81 3.0 1.0 = 29.43 kN/m
PX3 = 1.0 9.81 1.02/2 = 4.90 kN/m
PX4 = 39.24 3.0 = 117.72 kN/m
PZ1 = 39.24 2.0 = 78.48 kN/m
PZ2 = 1.0 9.81 2.0 3.0 = 58.86 kN/m
Staticki uticaji u preseku AA su:
MAA =

4
X
i=1

PXi Zi +

2
X

PZi Xi = 78.48 2.667 + 29.43 0.50 +

i=1

+ 4.90 0.667 + 117.72 2.50 +

+ 78.48 1.00 58.86 1.00 = 122.62 kNm/m
TAA =

4
X

PXi = 78.48 + 29.43 + 4.90 + 117.72 = 73.57 kN/m

NAA =

i=1
2
X

PZi = 78.48 58.86 = 19.62 kN/m

i=1

Proracun opterecenja mogao bi se pojednostaviti ako bi se pre proracuna sila

sabrali dijagrami svih horizontalnih odnosno vertikalnih opterecenja. Ovako
dobijeno rezultujuce opterecenje ekvivalentno je onome koje bi delovalo kada
bi posmatrani rezervoar bio otvoren, odnosno kada bi pijezometarske kote
bile na nivoima vode. U tom slucaju potrebno je racunati svega tri sile
(umesto sest).

52

1. Hidrostatika

Srafura
na dijagramima X i Z ukazuje na smer delovanja odgovarajucih
sila2.
Ustava napravljena od materijala gustine U = 7.0 kg/dm3
svojim gornjim krajem okacena je o zglob duz ose cija je projekcija tacka O,
a donjim krajem je slobodno oslonjena na dno rezervoara. Zadatak je ravanski. Sa obe strane ustave nalazi se voda gustine V = 1.0 kg/dm3. Odrediti

Zadatak 1.5.

2
Na slikama su nacrtani pravi smerovi delovanja sila. Znak u izrazima za sile
oznacava da je hidrostaticki pritisak u toj tacki negativan, odnosno da je sila usmerena od
konture na koju deluje ka tecnosti (fluid povlaci konturu). Obrnuto, pozitivan znak sile
znaci da je hidrostaticki pritisak u merodavnoj tacki pozitivan, odnosno da sila pritiska
konturu. Ovakva konvencija usvojena je jer u fluidu ne postoje negativni naponi (naponi
zatezanja) pa ni negativni pritisci. Najnizi pritisak (apsolutni) u fluidu je paps,min = 0 Pa,
dok je najnizi hidrostaticki pritisak:

pmin = paps,min patm = patm = 100 kPa

(posto je usvojeno da je hidrostaticki pritisak vode nula kada je paps = patm ). Naglasava
se da je ova konvencija razlicita od konvencije o znaku presecnih sila koja je usvojena
u predmetu Otpornost materijala (. . . Normalna sila je pozitivna ako zateze svoju
presecnu ravan. Transverzalna sila je pozitivna ako obrce element grede u smeru obrtanja
kazaljke na satu . . . , V. Brcic, Otpornost materijala, 1978), odnosno da te dve stvari ne
treba mesati.

53
potrebnu debljinu ustave
iz uslova da
se ona podize
(obrtanjem oko ose zgloba)
tek kada nivo
vode levo od
ustave padne
ispod prikazanog, za koga
je dubina vode
H = 3.0 m.

Re
senje. Sile koje deluju na ustavu su:
PX1 = PZ1 = 1.0 9.81 3.02/2 = 44.14 kN/m
PX2 = PZ2 = 1.0 9.81 4.02/2 = 78.48 kN/m
PX3 = PZ3 = 1.0 9.81 1.0 4.0 = 39.24 kN/m

Tezina ustave po 1 m duzine je G = 7.0 9.81 4 2 = 388.46 , gde je

debljina ustave. S obzirom da je nepoznata velicina, odredice se iz uslova
da je suma momenata svih sila oko tacke O jednaka nuli:
M(O) = 0

44.14 3.0 + 78.48 2.667 + 39.24 2.0

54

1. Hidrostatika
44.14 3.0 + 78.48 2.667 + 39.24 2.0
388.46 2.0 = 0

= 0.40 m

Zadatak 1.6.
Armirano betonski zid
poprecnog preseka kao na slici pregra
duje
otvoreni rezervoar na dva dela. Sa leve
strane zida nalaze se tecnosti gustina 1 =
0.8 kg/dm3 i 2 = 1.2 kg/dm3, a sa desne
strane je tecnost gustine 3 = 0.8 kg/dm3 .
Visina koju pokazuje zivin manometar je
HZ = 0.034 m. Gustine betona i zive
su B = 2.5 kg/dm3 i Z = 13.6 kg/dm3 .
Zadatak je ravanski, a duzina zida je 5 m.
Sracunati nivo sa desne strane zida, a zatim
odrediti staticke uticaje (M, T, N ) u preseku
AA (u kome je zid ukljesten).

pC =
2 =
pD =
Z =
pE =
3 =

Re
senje. Pijezometarske kote za sve tecnosti odre
duju se pomocu pritisaka u zajednickim tackama:
1g(1 ZC ) = 0.8 9.81 (6.00 3.00) = 23.54 kPa
pC
23.54
+ ZC =
+ 3.00 = 5.00 m
2 g
1.2 9.81
2g(2 ZD ) = 1.2 9.81 (5.00 + 0.034) = 59.26 kPa
pD
59.26
+ ZD =
+ (0.034) = 0.410 m
Z g
13.6 9.81
Z g(Z ZE ) = 13.6 9.81 (0.410 0.00) = 54.72 kPa
pE
54.72
+ ZE =
+ 0.00 = 6.973 m
3 g
0.8 9.81

Sile koje deluju na zid su:

PX1 = 0.8 9.81 5.0 3.02/2 = 176.6 kN
PX2 = 1.2 9.81 5.0 2.0 3.0 = 353.2 kN
PX3 = 1.2 9.81 5.0 3.02/2 = 264.9 kN
PX4 = 0.8 9.81 5.0 6.9732/2 = 954.0 kN
PZ1 = 0.8 9.81 5.0 0.743 2.973/2 = 43.3 kN
PZ2 = 0.8 9.81 5.0 1.0 2.973 = 116.7 kN
PZ3 = 0.8 9.81 5.0 1.0 4.0/2 = 78.5 kN

55

Tezina zida je:

G = 2.5 9.81 5.0 1.0 8.0/2 = 490.5 kN
Staticki uticaji u preseku AA su:
MAA = 176.6 4.00 353.2 1.50 264.9 1.00 +
+ 954.0 2.324 43.3 0.752 + 116.7 0.50 +
+ 78.5 0.333 490.5 0.333 = 604.6 kNm
TAA = 176.6 + 353.2 + 264.9 954.0 = 159.3 kN
NAA = 43.3 + 116.7 + 78.5 490.5 = 338.6 kN

Zadatak 1.7.

Na vertikalnom zidu otvorenog rezervoara nalazi se ustava

oblika jednakokrakog pravouglog trougla, koja se sastoji iz dva dela 1
(trapez) i 2 (trougao). Ukupna visina ustave je H = 6.0 m. Rezervoar je
ispunjen vodom gustine = 1.0 kg/dm3 , tako da je slobodna povrsina na
visini gornjeg dela ustave.
Odrediti rastojanje Z (visinu
trapeznog dela ustave) tako
da intenziteti hidrostatickih
sila na delove 1 i 2 budu jednaki, a zatim odrediti te sile
(intenzitet, pravac i polozaj)
za svaki deo posebno.

56

1. Hidrostatika

Re
senje. Horizontalne komponente hidrostaticke sile racunaju se prema
izrazu PX = ghTA, gde je A povrsina projekcije konture (na koju se
odre
duje sila) na vertikalnu ravan upravnu na pravac X i hT vertikalno
rastojanje tezista povrsine A od pijezometarske kote.
PX1 = g

Z
2 2(H

Z)Z + 2 Z3 Z2
Z 2 (3H 2Z)
Z(2H Z) = g
Z(2H Z)
3

1
(2Z + H)(H Z)2
PX2 = g [Z + (H Z)] (H Z)2 = g
3
3
PX1 = PX2

Z3 +

3H 2 H 3
Z +
=0
2
4

Z 3 9Z 2 + 54 = 0
Koeficijenti i koji se dobijaju redukcijom ove jednacine3 su:
= [(9)2 + 3 0]/9 = 9
= [2 (9)3 9 (9) 0 + 27 54]/54 = 0
pa je = 729 < 0 i postoje tri realna resenja:


1
2
Zi = 3 + 6 cos
+ (i 1)
32
3
Z1 = 8.20 m

Z2 = 2.20 m

(i = 1, 2, 3)
Z3 = 3.00 m

pri cemu ocigledno samo poslednje resenje fizicki ima smisla (0 < Z3 < H).
Dakle:
Z = Z3 = 3.00 m
Intenziteti sila su:
PX1 = 1.0 9.81

3.02(3 6.0 2 3.0)

= 353.16 kN = PX2
3

Sopstveni momenti inercije za pojedine delove ustave su:

IY Y 1
3

Z(3H 2Z)
1
= Z 3 (2H + Z)
6
3(2H Z)

Videti objasnjenje na strani 49.

2

Z(2H Z) = 19.50 m4

57
IY Y 2 =

1
2(H Z)(H Z)3 = 4.50 m4
36

Ekscentriciteti sila su:

eZ1 =

gIY Y 1
1.0 9.81 19.50
=
= 0.542 m
PX1
353.16

eZ2 =

gIY Y 2
1.0 9.81 4.50
=
= 0.125 m
PX2
353.16

Znak u gornjim izrazima oznacava da se napadne tacke sila nalaze

ispod odgovarajucih tezista na navedenim rastojanjima, sto je slucaj kada
je pritisak u tezistu pozitivan. Obrnuto, kada je pritisak u tezistu negativan, napadna tacka sile je iznad
tezista na rastojanju jednakom pozitivnom ekscentricitetu (znak ekscentriciteta je vezan uz usvojeni pozitivan smer Z-ose koji je usmeren na
gore, pocev od tezista).

Zadatak 1.8.
Zatvoreni
rezervoar potpuno je ispunjen tecnostima gustina 1 =
1.0 kg/dm3 i 2 = 0.8 kg/dm3 .
Manometar, koji se nalazi na
rastojanju od 0.50 m ispod dna
rezervoara, pokazuje pritisak
pM = 14.715 kPa. Odrediti
ukupnu hidrostaticku silu koja
deluje na deo rezervoara desno
od preseka AA.
Re
senje.
1 =

pM
14.715
+ ZM =
+ (0.50) = 1.00 m
1 g
1.0 9.81

58

1. Hidrostatika

Posto je pijezometarska kota 1 u zajednickoj tacki obeju tecnosti, pritisak

u ovoj tacki jednak je nuli, pa je 2 = 1 = 1.00 m. Horizontalne sile na
omotac su:
PX1 = 1.0 9.81 0.50 2.0 1.0 = 9.81 kN
PX2 = 0.8 9.81(0.50)2.0 1.0 = 7.85 kN
PXR = 9.81 7.85 = 1.96 kN
IY Y 1 = IY Y 2 = 2.0 1.03/12 = 0.167 m4
1.0 9.81 0.167
eZ1 =
= 0.167 m
9.81
0.8 9.81 0.167
eZ2 =
= 0.167 m
7.85
Iz uslova jednakosti sume momenata svih horizontalnih sila i momenta rezultujuce horizontalne sile odre
duje se njena napadna tacka:
ZR =

9.81 0.333 7.85 1.667

= 5.00 m
1.96
Vertikalne sile su:
11
2.02 1.0 = 6.54 kN
23
11
= 0.8 9.81
2.02 1.0 =
23
= 5.23 kN

PZ1 = 1.0 9.81

PZ2

PZR = 6.54 + 5.23 = 11.77 kN

Obe vertikalne sile deluju u tezistima odgovarajucih
polupiramida, odnosno na (horizontalnom) rastojanju XR = 0.25 m od preseka AA. Ukupna rezultanta i njen nagib (u odnosu na horizontalu) su:
R=

1.962 + 11.772 = 11.93 kN

= arctg

11.77
= 800 320
1.96

Zadatak 1.9. Zatvoreni rezervoar potpuno je ispunjen tecnostima gustina 1 = 1.0 kg/dm3 i 2 = 0.7 kg/dm3 . Nivo u pijezometru je na nivou
zajednicke tacke dve tecnosti. Odrediti ukupnu hidrostaticku silu koja deluje
na slozeno telo sastavljeno od polukupe, poluvaljka i cetvrtine lopte.

59

Re
senje. Ako se za referentan nivo (Z = 0) usvoji dno rezervoara, ocigledno je 1 = 2 = 4.0 m.
Horizontalne sile na pojedine delove slozenog tela su:


4 1.5 1
PX1 = 1.0 9.81 1.0 +
1.52 = 56.74 kN
3
2
PX2 = 1.0 9.81 0.5 3.0 1.0 = 14.72 kN
PX3 = 0.7 9.81 (0.5) 3.0 1.0 = 10.30 kN


1.5 1
PX4 = 0.7 9.81 1.0 +
3.0 1.5 = 23.18 kN
3 2
Odgovarajuci ekscentriciteti su:
eZ1 =
=
eZ2 =
eZ3 =
eZ4 =

"

1.0 9.81 3.04

56.74
128
0.096 m
1.0 9.81 3.0 1.03

14.72
12
0.7 9.81 3.0 1.03

10.30
12
0.7 9.81 3.0 1.53

23.18
36

4 1.5
3

2

= 0.167 m
= 0.167 m
= 0.083 m

1
1.52 =
2

60

1. Hidrostatika

Ukupna horizontalna sila i polozaj njene napadne tacke su:

PXR = 56.74 + 14.72 10.30 23.18 = 37.98 kN
ZR = [ 56.74 (3.0 0.637 0.096) + 14.72 (4.0 0.50 0.167)
10.30 (4.0 + 0.50 + 0.167)
23.18 (5.50 + 0.083) ] /37.98 = 0.005 m
Vertikalne sile su:
1 3.03
= 34.67 kN
4
6
1
= 1.0 9.81 1.52 1.0 = 34.67 kN
2
1
= 0.7 9.81 1.52 1.0 = 24.27 kN
2
1 3.02 1.5
= 0.7 9.81
= 12.13 kN
2
12

PZ1 = 1.0 9.81

PZ2
PZ3
PZ4

Rastojanja tezista odgovarajucih tela opterecenja (zapremina) od vertikalnog zida su:

3 1.5
= 0.562 m
8
4 1.5
= X3 =
= 0.637 m
3
1.5
=
= 0.477 m

X1 =
X2
X4

Ukupna vertikalna sila i polozaj njene napadne tacke su:

PZR = 34.67 + 34.67 + 24.27 +
+ 12.13 = 105.74 kN
XR = (34.67 0.562 + 34.67
0.637 + 24.27 0.637 +
+ 12.13 0.477) / 105.74 =
= 0.594 m
Ukupna rezultanta i njen nagib (u odnosu na horizontalu) su:
R=

37.982 + 105.742 = 112.35 kN

= arctg

37.98
= 700 150
105.74

61

Zadatak 1.10.

U otvorenom rezervoaru nalazi se voda gustine

0 = 1.0 kg/dm . Kruti nosac zanemarljive tezine moze da se obrce bez
trenja oko ose u tacki O. Sa jedne strane nosaca je kupasti zatvarac gustine
1 = 2.5 kg/dm3, precnika
osnove dZ = 1.0m i visine
hZ = 1.0 m, koji zatvara otvor precnika dO = 0.5 m. Sa
druge strane nosaca je valjkasti plovak precnika dP = 1.0 m
i visine hP = 1.5 m. Na slici je prikazan pocetni nivo vode. Odrediti gustinu plovka 2
iz uslova da se zatvarac otvori ukoliko se nivo vode u sudu
podigne iznad pocetnog stanja.
3

Re
senje. Tezina zatvaraca
je:
G1 = 1 g

d2ZhZ
1.02 1.0
= 2.5 9.81
= 6.421 kN
12
12

Horizontalna hidrostaticka sila na deo omotaca kupe koji je u vodi, cija je

vertikalna projekcija kruzni prsten spoljasnjeg precnika dZ i unutrasnjeg dO ),
ponistava se sa delom sile na osnovu kupe cija je projekcija isti prsten, tako
da je ukupna horizontalna sila:
PX = 0ghT

d2O
0.52
= 1.0 9.81 1.5
= 2.889 kN
4
4

Ekscentricitet ove sile je:

eZ =

1.0 9.81 0.54

= 0.010 m
2.889
64

Vertikalna sila na gornji deo zarubljene kupe ponistava se sa delom sile na

donji deo, tako da je ukupna vertikalna sila na zatvarac:
2
(d hZ d2O hO ) =
12 Z

= 1.0 9.81
(1.02 1.0 0.52 0.5) = 2.247 kN
12

PZ1 = 0g

62

1. Hidrostatika

Polozaj napadne tacke ove sile je:

X1 =

1.0
4

3
1.03 (0.5 + 0.5
4 ) 0.5
= 0.196 m
1.03 0.53

Vertikalna sila na plovak je:

PZ2 = 0g

d2P
1.0 = 1.0 9.81 0.52 1.0 = 7.705 kN
4

Tezina plovka je:

G 2 = 2 g

d2P
hP = 2 9.81 0.52 1.5 = 11.557 2
4

Gustina plovka odre

duje se iz uslova da je suma momenata svih sila oko
tacke O jednaka nuli:
M(O) = 0

6.421 0.25 2.247 0.196 2.889 2.010

11.557 2 2.0 + 7.705 2.0 = 0

2 = 0.466 kg/dm3