G AKTARMA ORGANLARI

Motorun hareketini tekerleklere ileten elemanlarn tamamn kapsar. Bu hareket iletimini;

1. 4x2 motoru nde nden ekili aralar,
2. 4x2 motoru nde arkadan itili aralar,
3. 4x2 motoru arkada arkadan itili aralar,
4. 4x4 arazi tipi ve SUV aralar olarak gruplayabiliriz.
NDEN EKL ARALAR

nden ekili otomobillerde aft olmad iin g kayb daha azdr.Dolaysyla eki kuvveti artar
ve yakt tasarrufu salanr. Hareketin tekerlee iletimi iki tiptir.
1. Klasik sistem(motor dz)
2. Transversal sistem(motor yan)
Transversal sistemde dz ayna-pinyon dili kullanld iin klasik sisteme oranla g kayb daha
azdr. Ayrca nden gelen darbelerde pasif gvenlik asndan daha gvenlidir.

RENAULT ETM MERKEZ / Sat Sonras Eitim

2003

ARKADAN TL ARALAR

Otomobillerde daha nceleri bu sistem uygulanmtr. Aktarma organlar saysnn fazla olmas
nedeniyle, imalat maliyeti ve yakt ekonomisi asndan kullanl deildir.
4 x 4 ARAZ TP VE SUV ARALAR

Yol tutu ve gvenlik asndan dier iki sisteme gre daha avantajldr. Aktarma organlar
elemanlarnn fazla olmas nedeniyle yakt sarfiyat yksektir. Bu aralarn pazar pay gn getike
artmaktadr.

RENAULT ETM MERKEZ / Sat Sonras Eitim

2003

KAVRAMA(DEBREYAJ)

TANIM : Dnen bir milin hareketini ayn eksen zerinde bulunan dier bir mile ileten ve
istenildiinde kesen mekanizmaya kavrama denir.
GREVLER
1. lk harekette motor titreimlerinin aktarma organlarna gemesini nleyerek aracn
sarsntsz kalkn salar.
2. Ara hareket halindeyken viteslerin oluabilmesi iin, motor ile vites kutusunun
irtibatn geici olarak keser.
3. Gerekli durumlarda motor ile g aktarma organlarnn ilikisini keser(fren ve durma).
Gnmzde tek diskli kuru tip diyafram yayl mekanik kavramalar kullanlmaktadr.
KAVRAMA DSK

Motordan gelen burulma titreimlerini

zerine alan elemandr;
a)Yastk disk,
b)Gbek,
c)Titreim damperi,
d)Balatalardandan
meydana gelir. (E)mesafesi balata
kalnldr.
Balata andka bu mesafe azalr.

RENAULT ETM MERKEZ / Sat Sonras Eitim

2003

KAVRAMANIN MOMENT LETME KAPASTES

Moment Kavram : Bir arl yerden kaldrmak iin ok fazla kuvvete ihtiya vardr.Bu arl
daha az kuvvetle kaldrabilmek iin bir manivala kullanlr.

200 Kg lk bir (G) arln kaldrmak iin en az 200 kg lk (P) kuvvetine ihtiya vardr. Ayn
arlk bir manivala yardmyla kaldrlmak istenirse, manivala kolunun salam olduu moment
yardmyla daha az bir kuvvetle kaldrlr. Burada elde edilen moment manivala kolunun boyu ile
uygulanan kuvvetin arpmna eittir.
Moment = Kuvvet x Kuvvet kolu
200 x 1 = 50 x 4 = 200 kgm
Kavrama gibi g ileten mekanizmalarda dndrme momenti vardr. Dndrme momenti bir
kuvvetin (P) eksene gre dndrme etkisidir.
M= P x D
M = Dndrme momenti
P = Kuvvet
D = Dairenin yarap
Kuvvet ve kuvvet kolu bydke MOMENT artar.
Kavramalar, motorun krank milinde meydana gelen dndrme momentini volandan vites kutusuna
iletmektedirler. Kavramann moment iletme kapasitesi bask yaylarnn kuvveti ile kavrama diskinin
byklne bal olarak deiir. Yaylarn itme kuvvetinin tamam balata srtnme yzeylerine
tesir edemez. Bir ksm srtnmeden dolay kaybolur. Bunu nlemek iin, kavramann maksimum
moment iletme kapasitesi, motorda meydana gelen maksimum momentten daha fazla olmaldr.
nk balatalarn anmas ve bask yaylarnn zamanla zelliini yitirmesi kavramann moment
iletme kapasitesini drr. Kavramann moment iletme kapasitesini snrlayan faktrlerden biride
sdr. Disk yzeylerinin fazla snmamas iin sk sk duru kalk yaplmamaldr.

RENAULT ETM MERKEZ / Sat Sonras Eitim

2003

KAVRAMA KUMANDASI
Mekanik ve hidrolik olmak zere iki kumanda tipi vardr.
Mekanik Kumanda

Hidrolik kumanda

RENAULT ETM MERKEZ / Sat Sonras Eitim

2003

OTOMATK AYARLI DEBREYAJ KABLOSU

Boluk :
Yay(R) srekli olarak boluk ayar sektrn(S)
eker. Kablo devaml gergindir. Bu durum atal
harekete geirir ve bilya srekli olarak diyafram
zerinde kalr. Bilya yaynda hi bir hareket yoktur.
Ayar otomatiktir.
Pedaln grevi :
Debreyaj pedalna basld zaman, pedaln (C) dili
kam boluk ayar sektr (S) dilerine geerek
hareketi nler ve kablo zerine eker.

AYIRMA ATALI

ataln hareket mesafesi X ara ve motor tiplerine gre deiir. Detay iin onarm katalouna
baknz.

RENAULT ETM MERKEZ / Sat Sonras Eitim

2003

VTES KUTUSU
Motorun salayabilecei moment ve eki kuvveti, yaps ile snrldr. Motordan istenilen btn
moment ve eki kuvvetlerini almak mmkn deildir. Byle bir motor ar derecede byk
olacanda pratikte yapm olanakszdr. ten yanmal motorlarda dk devirlerde az, yksek
devirlerde daha fazla moment elde edilir. Oysa, aracn ilk harekete geme, yoku trmanma ve
zerine den yk tayabilmesi iin, dk hzlarda fazla, yksek hzlarda ise az momente ihtiyac
vardr. Vites kutusu ve diferansiyel grubu motor momentini artrarak bu handikap ortadan kaldrr.
Ayrca aracn geri hareketini salar.

Me: Motordan elde edilen moment.

Mt: stenilen moment.
DLLERLE HAREKET LETM

Hareket ters ynde

RENAULT ETM MERKEZ / Sat Sonras Eitim

Hareket ayn ynde

2003

DLLERLE MOMENT LETM

Moment artar

Hz artar

Kk diliden byk diliye hareket geerse moment artar. Byk diliden kk diliye hareket
geerse hz artar. Momentle hz kavram ters orantldr.
Moment ve hz art oranlar aadaki formllerle bulunur.
Moment(M) = hareketi alan dili di says / hareketi veren dili di says
Hz(R) = hareketi veren dili di says / hareketi alan dili di says
rnek-1
A dilisi = 20 di
B dilisi = 80 di
A dilisi dakikada 100 devirle dndrlrse B dilisi dakikada ka
devirle dner?
Moment(M) = B / A = 80 / 20 = 4
k devri = giri devri / moment = 100 / 4 = 25 d/dk

rnek-2

Motor 3000 d/dk da dnerken 3.viteste

kamal mil ka d/dk da dner?

RENAULT ETM MERKEZ / Sat Sonras Eitim

2003

ETLER
1. Mekanik vites kutular
2. Otomatik vites kutular
3. Robotize vites kutular
MEKANK VTES KUTULARI

Mekanik vites kutular dililerin kavramasn salayan dzeneklere gre snflandrlrlar.

Gnmzde senkromeli tip mekanik vites kutular kullanlr.
SENKRANZASYON

Renault tipi senkrome : Gbek ve

kayc birbirine altrlmtr.
1 ve 2. viteslerde kullanlr.
Skldnde gbek ve kaycnn
durumu iaretlenmelidir.

Borg Warner tipi senkrome :

Gbek ve kayc serbestir.

RENAULT ETM MERKEZ / Sat Sonras Eitim

2003

DFERANSYEL DL KUTUSU
Motordan tekerleklere iletilen hareket, direkt olarak iletilirse viraj alrken iki tekerlek eit
dneceinden, viraj ap byr ve lastikler ar srtnmeden dolay ok abuk anr. Ayrca bu
srtnme aks ve vites kutusu yataklarn ar zorlayacandan, mekanik aksamlarda hasar meydana
gelir. Btn bunlar nlemek iin diferansiyel dili mekanizmas yaplmtr. Diferansiyelin grevi ;
Dnlerde iteki tekerlein az dtaki tekerlein ayn oranda fazla dnmesini salar.
Vites kutusuna ilave moment art salar.

Resim Ada tat dz giderken diferansiyelin almas grlmektedir. Her iki dili dnerken
pinyonun kendisi dnmektedir. Resim Bde ise sa aks dilisi sol aks dilisinden daha hzl
dnmektedir. Bu hz farkndan dolay pinyon kendi mili etrafnda dnmeye balar. Bu dnme
hareketi milin dnme hzna eklenerek sa aks dilisinin daha hzl dnmesini salar.
A Aks dilileri, pinyon ve pinyon mili bir nite olarak yekpare dner. Bu durum tatn dz
gitmesine karlk gelir.
B Aks dilileri farkl hzlarda dnmektedir. Pinyon kendi mili etrafnda dner. 2 nolu nokta ileri
doru hareket ederken, 1 nolu nokta da ileri doru hareket eder. Fakat 1 nolu nokta 2 nolu noktadan
yava hareket ederek geri kalmtr. Bu durum tatn viraj almasna karlk gelir. Bylece virajn
dndaki tekerlek daha fazla yol katederek, tatn savrulmadan viraj almasn salar.

RENAULT ETM MERKEZ / Sat Sonras Eitim

10

2003

VTES KUTUSU TPLER

Vites kutusu ailesi 1.harf

Diferansiyel 2.harf

A - otomatik
B - Mekanik

D - Transversal
R - Konik
H - Transversal

C - Otomatik

O - Sadece vites kutusu

D Otomatik

P - Transversal

H - Mekanik
E=66 mm 1.nesil

A - Konik

S Otomatik

U - Transversal

Vites adedi 1.rakam

0
2
4 ift vites adedi
8

B - Trasversal
C - Transversal
H - Transversal
R - Transversal
M - Transversal

J - Mekanik
E=66 mm 2.nesil
L - Otomatik

B - Transversal
J - Konik
L - Konik
E - Konik
G - Konik
L - Konik
O - Sadece vites kutusu

M - Otomatik
2.nesil
N Mekanik
(350,352,353,393)
E=70 mm
O - Sadece diferansiyel
P - Mekanik
3 milli
S - Otomatik

T - Konik
F - Transversal
K - Transversal
U - Transversal

U - Mekanik(387)
E=75 mm

N - Konik

V - Mekanik

M - Transversal

1
3
5 Tek vites adedi
9

6 ift vites adedi

(4x4)
7 Tek vites adedi
(4x4)

E = Kamal mil ile grup mili arasndaki mesafe.

J

Mekanik

B 1

Transversal

033

5 ileri vites

Vites kutusu indisi

RENAULT ETM MERKEZ / Sat Sonras Eitim

11

2003

DL YALARI
Dili yalar, hem yksek hassasiyetle ilenmi dili yzeylerinde korozyon olumasn, hemde
yan kalnlaarak dili ilevlerine zarar vermesini nleyecek ekilde bir kimyasal kararlla sahip
olarak yaplrlar. Vitesin kolay gemesi, anma ve kayplarn nlenmesi iin, kullanlan dili
tiplerine gre deiik ekillerde retilmilerdir.
Dili yalar motor yalar gibi bir ok deiik katk iermektedir. Ancak bir dili yann asl
nemli katks ar basn(EP) katksdr. EP katklar kkrt, klor, fosfor veya kurun ieren eitli
kombinasyonlardan oluur. Ya iindeki bu maddeler scaklk ve alma artlarnn etkisi ile, metal
yzeylerde ok sert ve kuvvetli bir kaplama oluturarak metal-metale temas ve anmalar nlerler.
Dili yalar kalite snflandrmas, API(Amrikan Petrol Endstrisi) standartlarna gre yaplr.
API SINIFLANDIRMASI
Kategori
API - GL1
API - GL2

API - GL3

Servis
Hafif hizmet
artlar
Normal hizmet
artlar

Normal hizmet
artlar

API - GL4

Ar hizmet
artlar

API - GL5

Ar hizmet
artlar

stenilen karekteristikler
Spiral, konik, sonsuz dili tip diferansiyel ve dz vites kutular
iin ar basn(EP) kat iermeyen ya grubudur.
Sonsuz dili tipi diferansiyellerin, yk, scaklk ve kayma
hznn biraz daha yksek olduu yerlerde, GL1 katklaryla
birlikte az miktarda EP katks ieren yalardr.
Orta dzeyde kayma hz ve yk tayan konik ve spiral
diferansiyeller ve dz vites kutular iin, kstl miktarda EP
katks ieren ya
grubudur. GL1 de mevcut dier katklar da ierir.
Daha ziyade hipoid dililer olmak zere tm dili gruplarnn
yksek hz-dk kar kuvvet ve alak hz-yksek kar kuvvet
prensibiyle alt artlarn yalardr. GL3 te mevcut
katklarn gelitirilmesi ile MIL-L-2105 B artnamesini
karlayacak miktarda EP katks ierir.
Hipoid dililer bata olmak zere, en etin artlarda, oklara
maruz kalan tm dili sistemleri iin tasarlanm ya grubudur.
GL4 seviyesi artlarna uyan katklardan daha gelimi katklar
ve nemli EP katks ierir.

Renault, vites kutularnda API GL5 kalitesinde yalar kullanr.

Vites kutularnda kullanlan yalar:
Yalama,
Soutma,
Yzey koruma grevi yaparlar.
Ya seviyeleri dili yaplarna gre belirlenmitir. Bu nedenle, vites kutularndaki ya seviyesi
katalog deerlerine uygun olmaldr.
Seviyenin dk olmas yetersiz yalama ve anmaya,
Fazla olmas ise ar snmaya neden olur.
Renault aralarda uzun mrl ya kullanlmtr. Bu nedenle periyodik deiim yoktur. Detayl
bilgi iin onarm katalou ve teknik notlara baklmaldr.

RENAULT ETM MERKEZ / Sat Sonras Eitim

12

2003

JB VE JC VTES KUTULARI

Tipi, iareti ve imalat numaras debreyaj karteri

zerinde belirtilmitir.
A = Vites kutusu tipi
B = Vites kutusu iareti(endis)
C = Fabrika imalat numaras
D = malat fabrikas
E = C ve E motora takl vites kutusu
plaketinde oyuk.
Baz plakalar montajda renklendirilmilerdir. Bu iaret ara tipine gre akslarn tanmlanmasna
yaramaktadr. Renklendirme eski modellerde btn yzeyi, yeni modellerde yzeyin 2/3 n kaplar.
JB ve JC vites kutularnda 5 ileri ve bir geri vites vardr. Btn viteslerde BORG WARNER tipi
senkrome kullanlmtr.
JC tipi vites kutusunun JB tipine gre farkl zellikleri aada belirtilmitir.
1) 1, 2, 3 ve 4.vites dilileri daha genitir.
2) 2, 3 ve 4.vites dililerinin altnda burlar vardr.
3) 1, 2 ve 4. vites dilileri kilitlemeleri farkl yapdadr.
4) Vites kutusu almadan sklebilen debreyaj mili ve karter szdrmazln salayan
ift tarafl kee ile donatlm yeni bir klavuz boru.
5) Vites kutusu ve debreyaj muhafazas dayanmlar arttrlmtr.
6) Mahruti dili di genilii daha fazladr.

RENAULT ETM MERKEZ / Sat Sonras Eitim

13

2003

SSTEMATK OLARARAK DEECEK PARALAR

1. Dudakl contalar
2. Halka contalar
3. Emniyet segmanlar
4. Debreyaj bilyas klavuz borusu
5. Diferansiyel rulmanlar
6. Km dilisi
7. Km dilisi tac ve mili
8. Pimler
9. Diferansiyel ve kamal mil somunlar
10. Dili burlar ( JC )
11. Grup mili ve kamal mil rulman segmanlar
KAMALI ML(JB)

ki tip senkrome yay kullanlr.

Vites dilileri giri pah 450 ise sadece Z yay kullanlr.
Vites dilileri giri pah 200 ise Z veya kapal tip yay kullanllabilir.

RENAULT ETM MERKEZ / Sat Sonras Eitim

14

2003

KONK RULMANLARIN SIKILIK AYARI (JB3 ve JC)

Ayar pullarnn seimi

durum sz konusu olabilir :
1.Durum : sklen paralar (rulmanlar, diferansiyel ve muhafazalar) aynen kullanlacaksa
eski ayar pulu kullanlarak sklk kontrolu yaplr.
2.Durum : rulmanlar yeniden kullanlacak, fakat diferansiyel kutusu ve karteri deiecek ise
ayar pullarnn en kaln olan 2,525 mmlik pul kullanlr. Kontrolden sonra gerekirse ayar yaplr.
3.Durum : yeni rulmanda (karter veya kutu deimeksizin) kaln 2,525 mmlik ayar pulu
kullanlr, gerekirse ayar yaplr.
Sklk kontrol
Diferansiyel kutusunu toplaynz. Diferansiyel somununu nce 2 daNm sknz. Rulmanlarn yerine
oturmas iin diferansiyeli birka tur eviriniz. Bvi.1057 zel aletini balayarak somunu 13 daNm
torkunda sknz. Diferansiyeli birka tur eviriniz. Dili etrafna ip sarnz ve el kantar ile diliye
sardnz ipi ekiniz.

Eski rulmanlar tekrar kullanlrsa (Durum 1 ve 2)

Yeni rulman kullanlrsa (Durum 3)

0 -2 daN'luk kuvvetle dnmelidir

1,6 - 3,2 daN'luk kuvvetle dnmelidir.

2,225 mmden 2,525 mmye kadar 0,050 mm farkl kalnlklarda ayar pulu vardr.

RENAULT ETM MERKEZ / Sat Sonras Eitim

15

2003

JC VTES KUTUSU AYARLARI

1) Grup Mili Sklk Ayar

Diferansiyel ve kamal mil karter zerine balamadan nce;

1)
2)
3)
4)

Grup milini 0.62 mmlik ayar pulunu kullanarak yerine balaynz.

Vites kutusu karterini takn ve evre cvatalarn torkunda sknz.
Dayanak rondelas, burcu takn ve somunu tamamen sknz.
Bvi.1161 nolu alet yardmyla komparatr ve ayan vites kutusu zerine balaynz.

lnn alnmas :
A)
B)
C)
D)

Rulmanlarn yerine oturmas iin grup milini bir iki tur eviriniz.
Komparatr sfra ayarlaynz.
ki tornaviday levye gibi kullanarak, grup milini yukarya doru ekiniz.
Komparatrdeki deeri okuyunuz.

lemi A'dan D'ye kadar tekrar ediniz. Ortalama deeri alnz.

Pul kalnlnn hesaplanmas(ller mm) :
Ayar pulu + Komparatrden okunan ortalama deer tavsiye edilen
minimum boluk
0.62 + 0.50 0.02

Sklk ayar pulu

1.10

Not : ayar pullar 0,86 mmden 1,30 mm'ye kadar 0,04 mm artarak byr.
RENAULT ETM MERKEZ / Sat Sonras Eitim

16

2003

2) Kamal Mil Rulmanlarnn Sklk Ayar

Diferansiyel ve grup milini karter zerine balamadan nce;

1)
2)
3)
4)

Kamal mili rulmanlar ile birlikte 1,6 mmlik n ayar pulunu kullanarak toplaynz.
Vites kutusu karterini takn ve evre cvatalarn torkunda sknz.
Bvi.1527 zel aletini, kapak cvatas ve alt parasyla birlikte taknz.
Bvi.1161 nolu alet yardmyla komparatr ve ayan vites kutusu zerine balaynz.

lnn alnmas :
A) Kamal mili yerine oturmas iin bir ka tur eviriniz.
B) Komparatr sfra ayarlaynz.
C) ki tornaviday levye gibi kullanarak, kamal mili yukarya doru ekiniz.
D) Komparatrdeki deeri okuyunuz.
lemi A'dan D'ye kadar tekrar ediniz. Ortalama deeri alnz.
Pul kalnlnn hesaplanmas(ller mm) :
Balang boluu + Komparatrden okunan ortalama deer + n ayar pulu
0.26 + 0.45 + 1.60

Sklk ayar pulu

2.31

Not : ayar pullar 2,15 mmden 2,43 mm'ye kadar 0,04 mm artarak byr.

RENAULT ETM MERKEZ / Sat Sonras Eitim

17

2003

5. VTES SERTLETRC AYARI

X ls 4.vites konumunda alnr.

X ( mm )
21,70 ~ 22,02
22,03 ~ 22,35
X > 22,35

E ( mm )
( Pul kalnl )
0,66
0,33
0 ( Pul kullanlmaz )

Belirtilen X mesafesine gre 5. vites atal sertletiricisi ve muhafaza arasna E kalnlnda bir pul
konulur.

RENAULT ETM MERKEZ / Sat Sonras Eitim

18

2003

JB VE JC VTES KOLU AYARI VE KONTROLU

Hatrlatma : D vites kumandas geri getirme
yaynn iki farkl montaj vardr.
lk montajn kumanda kolu zerinde bir yay (B) vardr,
kinci montajn anzmann altnda bir yay (A) vardr.

1.Montaj

2.Montaj

Hatrlatma : Aracn modeline gre, vites

kumanda boluunu lmek iin iki kontrol yeri
tavsiye edilir.
1 - Birinci vitese taklyken mandalla kumanda kutusu st
rampas arasndaki boluun lm (X mesafesi).
2 - Vites kolu ayann dayanaklaarasndaki boluun
lm
(Y mesafesi) . Birinci vites takl, ihtiya varsa kinci vites
taklykende llecek.

RENAULT ETM MERKEZ / Sat Sonras Eitim

19

2003

Vites Kolu Aya Boluk Kontrolu

1- Montaj : Ara 1. viteste ve geri getirme yay takl iken mandal ile rampa arasndaki boluk (X
mesafesi) veya vites kolu ayann dayanandaki boluk (Y mesafesi ) kumanda koluna kuvvet
uygulanmadan ve ara kendi tekerleri zerinde iken sentille llr.ki lm yaplmas zorunlu
olduunda, birinci lm 1.viteste iken, ikinci lm 2.viteste iken yapnz ve ortalamasn alnz.
2- Montaj : lmler iin, vites kumanda koluna 1,5 daN'luk bir kuvvet uygulanmas zorunludur.
Bunun iin 1. Montajn geri getirme yay (veya bir yayl el kantar) kullanlabilir. ok veya yetersiz
bir kuvvet uygulanmas lm deerinin hatal olmasna neden olacaktr.
Vites Kolu Ayar
Hatrlatma : Geri getirme yaynn montaj ve lmlerin konumu ne olursa olsun ayar metodu
(1.vitese takl) ayndr.
1- Birinci vitese taknz
2- Gergi kolunun cvatasn gevetiniz
3- Rotilinin yatana RHODORSEAL 5661 uygulaynz
4- Kumanda kolu ile anzman gvdesi arasna B.V.1133-01 numaral aparat alma
boluklarn almak iin yerletiriniz.
5- Ayarladnz sentili mandal ile st rampa arasna veya vites kolu alt dayana ile
kutunun alt rampas arasna koyunuz.
6- Gergi kolunun cvatasn 3 daNm torkla sknz.Ayar deerini kontrol ediniz.
Not :Ayar aralnn maksimum deerine yakn olmas tercih edilir.

RENAULT ETM MERKEZ / Sat Sonras Eitim

20

2003

Vites Kolu Ayar Deerleri

Geri getirme yay vites levyesinin altda
(X) mesafesi (mm)
Renault 9
Renault11

(Y) mesafesi (mm)

Geri getirme yay

vites kutusu altnda
(Y) mesafesi (mm)

1.vitese takl
1 X 2.5
Ayar sentili = 1 mm

Renault5
Renault19
Renault21
Extra

1.vitese takl
2 Y 2.5
Ayar sentili = 2 mm

Clio(X57)

1.vitese takl
4.5 Y 7.5
Ayar sentili = 4.5 mm

Twingo
Laguna

1.vitese takl = Y1
2.vitese takl = Y2
3 Y1+Y2 / 2 6
Ayar sentili = 3 mm

Megane

1.vitese takl = Y1
2.vitese takl = Y2
4 Y1+Y2 / 2 7
Ayar sentili = 4 mm

Twingo
Laguna
Megane
Clio2
Kangoo

1.vitese takl = Y1
2.vitese takl = Y2
7 Y1+Y2 / 2 10
Ayar sentili = 7 mm

Not : Ayar aralnn maksimum deere yakn olmas tercih edilir.

RENAULT ETM MERKEZ / Sat Sonras Eitim

21

2003

JH3 / JR5 MEKANK VTES KUTULARI

JH ve JR vites kutular JB ve JC vites kutular baz alnarak gelitirilmitir. Mekanizma iindeki ayar
zellikleri JB ve JH vites kutusu ile ayndr.
TANITIM

ki kutunun ortak zellikleri :

- yeni bir geri vites freni,
- bir kresel diferansiyel.
ki kutu, rulman ekliyle birbirlerinden ayrlr:
- JH kutunun kamal milinde yass rulman,
- JR kutunun kamal milinde konik rulman.

GER VTES FREN

1.
2.
3.
4.
5.

Senkrome
Balata burcu
Durdurma atal
5. vites atal / geri vites freni
5. vites avare dilisi / geri vites freni

Geri vitese geilme srasnda, avare dili (5), senkrome burcu (1) ile balata burcunu
(2) birbirine kilitler. Bylece grup mili frenlenmi olur. Bu olay vitese gemeyi kolaylatrd gibi
dili seslerini de engeller. Bu vites kutusu tipinde, 5. vites ve geri vites ayn vites atal milinden
hareket ettirilir. Durdurma atal (3) sabittir, balata burcunun (2) dnmesini engeller.

RENAULT ETM MERKEZ / Sat Sonras Eitim

22

2003

KRESEL DFERANSYEL
Bu diferansiyel, kutusunun eklinden dolay kresel olarak tanmlanmaktadr. J tipi vites
kutularnda daha nce kullanlm diferansiyellere gre belli bal avantajlar, hacminin klmesi
ve diferansiyel kapaklarnn salamlnn artm olmasdr.
123456789-

Ta dilisi
Diferansiyel i kutusu
Yayl segman
Srtnme kovan
Pim
Aks dilisi
stavroz dilisi
Rulman
Szdrmazlk keesi

VTES SEME MODL

Vites seme modln (1) skmek iin vites

seme piminin (2) karlmas gerekir. Bu
nedenle vites seme modlnn sklmesi
iin muhafazalarn karlmas zorunlu olur.

Mekanizma muhafazasna
vidalanm bir kilitleme kartuu(4),
vites seme modlnn
kilitlenmesini salar. Bu kilitleme
kartuu, kilitleme kamyla
karlkldr(5) ve vites seiminin
gerektii gibi gereklemesini ve
hareket akcln glendirir. Bo
konumda, bilya kilitleme
boaznn(6) tam karsnda
bulunmaktadr. Bir o-ring (3),
mekanizma muhafazasnn
szdrmazln salar.

RENAULT ETM MERKEZ / Sat Sonras Eitim

23

2003

KABLOLU SE KUMANDASI

A- Seme kablosu
B- Vites gei kablosu
Vites kutusu zerindeki kablolarn sklmesi iin :
- kilidi (1) sknz ve kablo ucunu (2) kurtarnz.
- ubuu (3) ekiniz ve klf durdurucusunu (4) kurtarnz.
VTES ATALI MLLERNN KLTLENMES

Kilitleme kartular (1) vites atal millerini

kilitler. Bu kartular bir yay/bilya takm
ierirler. Mekanizma muhafazasnn
sklmesi bylece kolaylam olur.

GRUP ML CONTASI
Grup mili contasnn(1) sklmesi vites kutusunun almasn
zorunlu klar. Gerekten de dudakl conta, bir metal sktrma
bileziiyle(2), rulman klavuzunun bir paras haline
dntrlmtr. Bylece dudakl conta, klavuz ve rulman tek
para haline dnmtr. Bu grubun sklmesi, grup milinin
(3) sklmesinden sonra gerekleir.

Yeni aletler
Bvi.1666 ve Bvi.1666 aks dilisi keesini yerletirme malafalardr.
RENAULT ETM MERKEZ / Sat Sonras Eitim

24

2003

PK VE PF TP MEKANK VTES KUTULARI

A : vites kutusu tipi

B : tescil harfi
C : vites kutusu indisi
PK ve PF tipi vites kutular millidir. Bir grup mili, iki kamal mil vardr.
PF tipi vites kutular diferansiyelinde drt istavroz dilisi bulunur ve dili dayanmlar arttrlmtr.
Bu deiiklik diferansiyelin tork tama kapasitesini arttrmak iin yaplmtr.
SKLDNDE DEECEK PARALAR
1.
2.
3.
4.
5.

Dudakl contalar
Halka contalar
Rulman segmanlar
Senkrome manon yaylar
Pimler

RENAULT ETM MERKEZ / Sat Sonras Eitim

25

2003

PF1 ZELLKLER

Dili burlar ve kayc gbek

deiimlerinde :
Yeni parayla eski parann
yksekliklikleri llr. ki para
arasndaki fark 0.025 mmyi geerse,
ayar pulunun deimesi gerekir.
Aradaki farka gre daha ince veya daha
kaln pul kullanlr. Aadaki tabloda
gerekli forml verilmitir.

Uzun kamal mil burlar veya kayc gbekleri

Para
Orjinal para Yeni para
Ksa bur
A
a
Kayc gbek(1/2)
B
b
Uzun bur
C
c
Kayc gbek(5/geri)
D
d
Ayar pulu
X
x=X (a-A) (b-B) (c-C) (d-D)
Ksa kamal mil burlar veya kayc gbekleri
Para
Orjinal para Yeni para
Ksa bur
A
a
Kayc gbek(3/4)
B
b
Ayar pulu
X
x=X (a-A) (b-B)
rnek : ksa kamal mil zerinde tekli burcun deimesi
Para
Orjinal para Yeni para
Ksa bur
A 34.505
a 34.533
Kayc gbek(3/4)
B
b
Ayar pulu
X 1.680
x = X (a-A)
Sonu : X = 1.680 - 0.028 = 1.652
Ayar pulu kalnlklar 1.600den 1.880e kadar 0.020 artarak deiir.

RENAULT ETM MERKEZ / Sat Sonras Eitim

26

2003

PK6 ZELLKLER

Dili burlar ve kayc gbek deiimlerinde :

Yeni parayla eski parann yksekliklikleri llr.
ki para arasndaki fark 0.025 mmyi geerse, ayar
pulunun deimesi gerekir. Aradaki farka gre daha
ince veya daha kaln pul kullanlr. Aadaki tabloda
gerekli forml verilmitir.

Uzun kamal mil burlar veya kayc gbekleri

Para
Orjinal para Yeni para
6.vt dilisi destek burcu
A
a
Kayc gbek(5/6)
B
b
2.vt uzun bur
C
c
Kayc gbek(1/2)
D
d
Ayar pulu
X
x=X (a-A) (b-B) (c-C) (d-D)
Ksa kamal mil burlar veya kayc gbekleri
Para
Orjinal para Yeni para
4.vt dilisi destek burcu
A
a
Geri vt dilisi destek burcu
B
b
Kayc gbek(3/4)
C
c
Geri vt kayc gbek
D
d
Ayar pulu
X
x=X (a-A) (b-B) (c-C) (d-D)
rnek : ksa kamal mil zerinde geri vites destek burcunun deimesi
Para
Orjinal para Yeni para
4.vt dilisi destek burcu
A
a
Geri vt dilisi destek burcu
B 30.802
b 30.830
Kayc gbek(3/4)
C
c
Geri vt kayc gbek
D
d
Ayar pulu
2.10
x=X (a-A) (b-B) (c-C) (d-D)
Sonu : X = 2.10 0.28 = 2.028
Ayar pulu kalnlklar 0.020 artarak deiir.
RENAULT ETM MERKEZ / Sat Sonras Eitim

27

2003

4X4 TRANSMSYONLAR
Engebeli yzeylerde veya kaygan zemimlerde iki tekerlekten eki yeterli deildir. ki tekerlekten
ekiin yeterli olmad durumlarda, aracn hareketliliini ve engel ama yeteneini glendirir.
Belirli hedefleri gerekletirmek iin bir ok durum oluturulmutur.
1. Geici 4x4 (Jeep Cherokee) : normalde arkadan itili bir aratr. Hareketi arka
tekerleklere ve gerektiinde de n tekerleklere ileten bir transfer kutusunda vardr. Arazi
artlarnda transfer kutusun ilave tork k salar. Arazi vitesine kumanda eden takviye
vites kolu vardr. Takviye vites kolu ile alan pnamatik bir kumanda sistemi n sa
mili iki ksma ayrr.
2. Pnamatik kumandal geici 4x4 (Renault 21) : kumanda dzenei iki sistemden
oluur.
a) Pnamatik dili sistemi : bu sistem altnda arka tekerlekleri harekete geirir.
b) Arka diferansiyel grubu zerindeki pnamatik dili sistemi : arka diferansiyeli
kilitler.
Elektrikli kumanda tablosu vardr ve durum sz konusudur:
2 tekerlekten eki(n)
4 tekerlekten eki
4 tekerlekten eki diferansiyel kilidi devrede
Drt tekerlekten ekie veya diferansiyel kilidine alrken ara durdurulmaldr.
Diferansiyel kilidi devredeyken direksiyon krlmaz.
3. Daimi itirakli entegral transmisyon(Espace, Scenic RX4) : vites kutusu, transfer
dililerinden arka afta srekli hareket verir. Arka aks ile balanty bir visko-kavrama
salar.

RENAULT ETM MERKEZ / Sat Sonras Eitim

28

2003

DAM TRAKL ENTEGRAL TRANSMSYON

1.
2.
3.
4.
5.

Vites kutusu
Arka aktarma
aft
Visko kavrama
Arka aks

RENAULT ETM MERKEZ / Sat Sonras Eitim

29

2003

VSKO KAVRAMA
Visko-kavrama, viskozitesi g aktarmn salayan bir silikon ya ile doldurulmu ve bir karter(1)
iine alnm ok diskli bir debriyaj grnmndedir. Bir dizi d disk(2) karter aracl ile afta
baldr. Dier bir i disk(3) dizisi ise arka aks giri miline balantldr. Ara plakalar diskler
arasndaki ayrm salarlar.
Karter iine hapsedilmi belirli hacimdeki hava yan genlemesini salar.
Visko-kavrama szdrmazdr ve zel bir bakm gerektirmez.

almas :
Hareketsiz iken, silikon ya visko-kavrama i hacminin byk bir blmn doldurmaktadr,
genleme iin bir miktar hava boluu braklmtr. Ara dz bir hat zerinde yol alrken tm
tekerlekler ayn hzla dnerler. n ve arka diskler arasnda kayma yoktur.
Arka dingil ile n dingil arasnda hz fark ortaya ktnda(viraj veya patinaj), d diskler ile i
diskler arasnda kayma balar. Srtnme sonucunda artan scaklk ve basn kavrama plakalarn
sktrarak n ve arka aks birbirine balar.
Visko-kavramada g(tork) aktarm oran alma koullarna gre %0 ile %95 arasnda deiir.
Uzun sreli bir kayma yan ar snmasna ve genlemesine neden olur. Bu durumda basn
disklerin birbiriyle temas etmesine sebep olacak kadar(100-150 bar) ykselir. Bu hump etkisi
olarak adlandrlan kritik durumu ortaya karr ve visko-kavrama hasar grr.
Hareket halinde, n ve arka tekerlekler tam olarak ayn mesafeyi katetmezler. Visko-kavrama bu
durumda akslar arasnda diferansiyel rol oynar

RENAULT ETM MERKEZ / Sat Sonras Eitim

30

2003