Ana Sayfa

yelik
Forum
Basn
Dosyalar
Kitaplar
Diyet
Prof. Dr. Ahmet Aydn

Kaya tuzunun sihirli gc

ADMIN 27/04/2013 0

Son yllarda medya ve basn organlarnda tuza

kar byk bir sava var. Tuz her yerde ktleniyor ve uzmanlar sofradan tuzu kaldrn diyor.
Amerikada baz lokantalar masalara tuzluk koymamaya balam. Salk Bakanl ve sivil salk
kurulular az tuz tketilsin diye yaygn bir ekilde uyarlarda bulunuyorlar. Aykr fikirleri ortaya koyan
biri olarak bu sizin konu hakkndaki dncelerinizi renmek isterim. Bu neriler ne kadar doru? Tuz
hakikatten bu kadar kt m?
Evet, fazla tuz tketmek baz insanlarda yksek tansiyona neden olarak bbrek ve kalp hastalklarna,
fellere yol aabiliyor. Ama bu tuz kstlamas konusu fazla abartlyor ve nerdeyse ak bir tuz
dmanl yaplyor. Bu durum beni ok tedirgin ediyor. nk bu nerilere kr krne uymak
faydadan ok zarar getirebiliyor.
Bir kere nce unu syleyeyim. Tuz kalitesine miktarna dikkat edilmek art ile dmanmz deil tam
tersine kadim dostumuz. Tuz hayatn vazgeilmez unsuru, nk onsuz hayat mmkn deil.
Dnyann drtte denizlerle kapl. Biliyorsunuz deniz suyu tuzlu. nsan vcudunun da te ikisi su
ve tuz. Suyun damarlarmzda ve hcrelerimizde durabilmesi tuz olmadan olmuyor. Tuz ayrca
sinirlerimizin iletisini salyor, kaslarmz kasyor, eitli besin maddelerinin hcre iine girmesini
salyor. Tuz olmadan hibir ey dnemiyor ve hareket edemiyorsunuz.
Tuzun tarihini aratrdmzda gemite eitli topluluklar arasnda tuz savalar yapldn
reniyoruz. Byk uygarlklar tuz retimini kontrol ederek ykselmi, tuz ticareti sayesinde
zenginlemi gelimi (1). Dikkat ederseniz eski yerleim yerlerinin birou tuz ocaklarna yakn.

Romallar maalar (salary) tuz (sal) ile derlermi. Hatta tuz o kadar kymete binermi ki Avrupal ve
Afrikal kaifler bir fincan tuz almak iin 1 fincan altn tozu verirlermi. Yani tuz kt bulunduu yrelerde
altn kadar kymetli imi, hatta tuza beyaz altn diyorlarm.
O halde otoriteler niin tuzu kstlamamz sylyorlar?
Birok hekim hipertansiyonun tedavisi ve nlenmesinde hasta olsun olmasn her kese tuzu azaltlm
bir diyet neriyor. lk bakta tansiyon hastalarna tuz kstlamas yapmak ok doruymu gibi
gzkyor. nk kanmzda dolaan tuz miktar artarsa, bu fazla tuz hcre iindeki suyu kendi
tarafna eker. Damar iindeki sv miktar artar, bu da kan basncn artrr. Ama gerek bu kadar basit
deil. Tuz tansiyonu ykseltir sylemi fazlaca dz bir manta dayal. Tuza duyarl genetik zelliklere
sahip baz etnik gruplar dnda tuz kstlamasndan tansiyon asndan fayda grenlerin oran dk;
duyarl grubun Dnyadaki oran ise yzde 30u gemiyor.
Baz insanlar tuza duyarl iken, ounlukta bu duyarllk yok demek istediniz anladm kadar
ile; bu farklln belli bir nedeni var m?
Vcudumuzda su ve elektrolit dengesini ayarlayan hassas bir hormonal sistem var, reninanjiyotensin-aldosteron (RAA) sistemi diye. Vcudumuz susuz ve tuzsuz kaldnda beyin
hcrelerini susuz brakmamak iin her trl tedbire bavuruyor. Ama beyine yeterli kan gndermek.
Bu durumda eer yeterli tuz ve sv almazsanz renin-anjiyotensin-aldosteron (RAA) sistemi
etkinleiyor. Bu durumda kas, deri ve eklem gibi ncelii olmayan dokularn damarlarn bztryor.
Bu dokular susuz kalyor; deyim yerinde ise buruuyor. Bylece hayati beyin gibi organlara daha fazla
kan gidiyor. Su ve tuzu fazla aldmz zaman ise RAA sistemi faaliyetini durduruyor.
imdi kle ticaretinin dorukta olduu yzyllar dnn. O zamanki Afrikallarn bir blm (zellikle
Byk Sahra, Kuzey Afrika) tuz ocaklarnn yaknnda yaadklar iin yeterli sodyum almakta idiler bu
nedenle RAA sistemleri ar aktif deildi. Orta ve Gney Afrikann i ksmlarnda yaayan daha ilkel
artlarda tuz ocaklarna uzak yaayanlar ise sadece yiyeceklerde bulunan sodyumu tketirler,
bulamadklar iin ilave tuz alamazlarm. te bu insanlar ok az aldklar sodyumun bbrekten
atlmasn iyice azaltmak iin RAA sistemlerini aktif halde tutacak genetik yatknla sahip olmular.
16. yzyln bandan 19 yzyln sonuna kadar ok sayda Afrikal esir olarak Amerikaya ve baka
ktalara gtrlmeye balanm (bunlarn ou Afrikann Gney ve Orta ksmndan alnm) . Esirlerin
haftalar sren yolculuklarda gemi ambarlarnda scaa maruz kalmalar, tuz kaybna yol am. Bu
nedenle esirlerin bir blm tuz kaybna bal susuzluktan lmler. RAA sistemleri aktif olanlar, tuz
kaybndan daha az etkilenmi ve daha az lmler ve bylece Amerika ktasna gelmiler. Yani tuz
tutma zellikleri fazla olanlarn (yani bulunduklar doal yaama ortamnda fazla tuz alma imkan
olmayanlar) yaama ans artm.
Bu ktaya ulaan tuza duyarl Afrikallar daha farkl bir beslenme dzenine gemek zorunda kalmlar.
nk beyaz adamlarn diyetlerinde sodyum daha yksek ve potasyum daha dkm. Tuza duyarl
bu kara derili grup insanlarda, ayn diyeti alan beyazlardan daha ok hipertansiyon olduu
saptanm(2).
zetle syleyecek olursak insanlarn yaklak %30u tuza duyarl ve bu insanlarda bbrekten
salglanan renin adl hormon dk. Bu hastalarda tuz kstlamas hastalarn hipertansiyonunun

dzelmesine yardmc oluyor. Fakat insanlarn %70i ise tuza duyarl deil ve renin seviyeleri yksek.
Bu kiilerde tuzu kstlamak zaten yksek olan renini artrarak kan basncn da artryor.
Tuza duyarl olup olmadmz nasl anlarz?
Maalesef tuza duyarl ve duyarsz kiileri ayran hassas bir test yok. Siyahilerde, yallarda ve
obezlerde tuza duyarl olanlar daha yksek oranda. Bence btn hipertansiyonlulara hibir ila
vermeden ok ar olmamak koulu ile tuz kstlamas yapmak, iki hafta iinde tansiyonda beklenen
dme olmuyorsa, o kii tuz duyarl deildir ve bu diyette srar etmemek lazm.
Tuza duyarl olmayan o byk gruptaki insanlar tuz kstlamas yaparlarsa ne gibi zararlara
urarlar?
imdi sylediklerime ok aacaksnz. Bir aratrmada tuz kstlamas yaplan hipertansiyonlu
hastalarn, yaplmayanlara oranla daha fazla enfarkts geirdiklerini gsterilmi (3). Baka bir
aratrmada da az tuz tketenlerde lm oranlar daha yksek bulunmu(4). Ama nedense tp dnyas
bu tarz almalar grmezden geliyor!
Az tuz almak kemik krklarn ve kemik erimesini de artryor. Mesela bir aratrmada 364 krkl yal
hastann (65 yatan byk) ve ayn sayda krksz hastann serum soydun seviyelerine baklm (5).
Krkszlarda %4.1inde kan soydun deerleri dk bulunurken krkllarda bu oran iki kattan daha
fazla imi (%9.1).
Aratrclar tuz tad ve motivasyon ve duygulanm ile ilgili srelerin limbik nbeyinde i ie girdiini
gstermiler(6). Bu nedenle tuz dengesindeki deiiklikler miza ve davran bozukluklarna yol
aabiliyor. Bir aratrmada tuzu kstlanan farelerin daha nceleri zevk aldklar faaliyetleri yapmadklar
saptanm. Biliyorsunuz hayattan zevk almamak depresyonun en nemli zellii. Yani tuzun
antidepresan bir zellii var. Belki de bu yzden baz insanlar tuza ok dknler.
Tuz eksiklii itahszlk, konsantrasyon azl, dikkat eksiklii, yorgunluk, ba ars, uyku bozukluklar,
tkenmilik hissi, az tadnn bozulmas ve susuzluk hissi gibi belirtilere de yol ayor. Birok insanda
bu belirtiler olabiliyor, ama bunlar nadiren tuz eksikliine balanyor.
imdi anladm tuzun az da zarar, ou da zarar diyorsunuz zetle.
Evet yle, ortas karar. Fakat nemli bir problem var. nsan sal ile ilgili birok kanaat nderi
genellikle tuzun fazla miktarda alnmamas konusuna odaklanmlar. Tuzun kalitesi, yani doal olup
olmamas onlar nedense fazla ilgilendirmiyor.
Bakkaldan, marketten aldmz rafine tuzlar kalitesiz mi yani? Biz yemeklerde rafine tuz
kullanyoruz. Ancak turu kuracamz ya da salamura balk yapacamz zaman kaya tuzunu
kullanyoruz, ucuz olduu iin. Yoksa rafine tuzlarda bir sorun mu var?
Var tabii.
Peki hangi tuz daha kaliteli, rafine tuz mu? Kaya tuzu mu? Bize bu tuzlarn zelliklerinden
bahsetseniz
Olur bahsedeyim. Dnyadaki tuz retiminin %93-94 direkt olarak endstriye gidiyor. Tuzsuz ne
plastik, soda, yumuatclar, deterjanlar, cilalar, ne de yalar retilebiliyor. Kimyasal ayrtrma ilemleri

iin ise sadece NaCl gerekli. nk doal tuz kristalinin ierdii dier elementlerin tm retimde
skntlara sebep oluyor (7). Bu elementler rafinasyon srasnda ayklanyor ve geriye sadece NaCl
kalyor. Bu ilemler iin ayrtrlan tuzdan endstride kullanlmayan %6lk ksm da gda sektrne
aktarlyor. stelik rafinasyon ilemleri srasnda birok toksik madde tkettiimiz tuza karyor. Baka
bir sorun da tuzun elde edildii yerin temizlii. rnein Trkiyenin byk oranda tuzunu karlayan
Tuz Gl maalesef kanalizasyonlar ve kirletici sularla kirlenmi vaziyette.
Rafine tuzlar ile doal tuzlar arasnda ok byk farklar var. Rafine tuzun %97.5i sodyum klorr; geri
kalan %2.5inde iyot ve nem sourucu kimyasallar var. Balca nem sourucular kalsiyum karbonat,
magnezyum karbonat ve Alzheimer hastalna da yol at sylenen alminyum hidroksit. Bu
kimyasallar tuzun serpilmesini kolaylatryorlar, yani akcln artryorlar.
Bu tuz rafinasyon ilemi srasnda 650oC scakla maruz kalyor ve bu scaklk tuzun kimyasal
yapsn bozuyor. Rafine tuz birbirinden ayrlm kristallerden oluuyor. Bu nedenle metabolize olmas
iin vcudunuzun ok enerji harcamas gerekiyor. Ar rafine tuz aldnzda su moleklleri sodyum
klorr moleklnn etrafn saryor ve vcudunuz bunu ntralize etmeden hemen sodyum ve klorre
ayrtryor. Bu iin olumas iin hcre iinden su ekilir ve hcreleriniz buruuyor, bu arada
tansiyonunuz da ykseliyor. Her 1 gram fazla sodyum iin hcrelerden 23 gram su ekiliyor. Bu durum
tansiyonumuzu ykseltirken hcrelerimizi de susuzluktan kurutuyor.
Bilimsel adan doal tuz kristalinin kendine has bir yaps var. Dier tm kristal yaplarn tersine, tuzun
atomik yaps molekler deil, elektriksel ve tuzu deiken yapan faktr de bu (8).
Doal tuzda, rafine tuzda olmayan ne gibi mineraller var?
Doal tuzun %84 sodyum klorr; geri kalan %16lk blmn lityum, fosfor, selenyum, magnezyum,
kalsiyum, vanadyum gibi doal mineraller oluturuyor. Doada bulunan 94 elementten soy gazlar hari
tm elementler (84 element) doal tuz kristalinde mevcut. nsan bedeni de tuz gibi 84 elementten
olumakta. Yani doal tuz mineral ihtiyalarmzn tamamn salyor! in kt yan doal tuz dnda
baz doal mineralleri alacamz doru drst bir kaynak yok. Bu mineraller kaynak suyu ve maden
sularnda da bulunuyorlar ve salmz iin ok nemli. Sadece bir rnek vermek istiyorum ABDde
Texasta lityumdan fakir sularn iildii blgelerde cinayet, hrszlk, soygunculuk, tecavz ve intihar
olgularnn daha ok grld saptanm(9). te bu yzden doal-ilenmemi tuzlar ile rafine
beyaz tuzun birbirine hi benzemiyor.
Rafine tuz vcudumuzu neden tahrip ediyor?
Vcut rafine tuzu saldrgan bir zehir olarak alglad iin tketilen rafine tuzu kendini korumak
amacyla bir an nce atmak istiyor ve bu nedenle de tketilen ar miktarda tuzun szlmesi ve
atlmas bata bbreklerimiz olmak zere tm boaltm sistemi zerinde nemli bir yk ve bask
oluturuyor. Bu durumda rafine tuz vcudumuzda ar su birikimlerine (dem) sebep oluyor ki kalp
yetersizliine yol aabiliyor. Kadnlarn en nemli ikyetlerinden biri olan sellitin temel
sebeplerinden biri de yine bu.
Vcuttan atlamayan rafine tuz ise tekrar kristalleerek direkt olarak eklem ve kemiklerde depolanyor
ki bu artrit, gut gibi deiik trdeki romatizmal hastalklar ile safra kesesi ve bbrek ta oluumlarnn
nemli sebeplerinden. Tekrar kristalletirerek saklama zm orta ve uzun vadede hastalklara sebep
oluyor ama, atlmasn gerekletiremedii ar miktarda rafine tuzun kendisine verecei akut zarar
engellemek iin vcudun bulabildii tek zm bu. Yani zarar zamana yayyor.

Deniz tuzu da faydal m?

Aslnda kaya tuzlar da eski jeolojik devirlerde oluan deniz tuzlar. O nedenle deniz tuzlar kaya
tuzlarnn zelliklerine sahip, ve onlar kadar faydal; rafine edilmemise tabii. Ama maalesef piyasada
satlan bu tuzlarn ok byk bir blm rafine.
Ben de deniz tuzlarn doal sanrdm. Peki bir tuzun rafine olup olmadn nasl anlayacaz?
ok kolay. Bir tuz ok rahat akyorsa o rafinedir. Hangi tuzu kullanyorsanz kullann nce tuzunuzu
test edin, sonra karar verin. Yarm ay barda zm sirkesi iine1 tatl ka tuz atn. 5-10 dakika
kadar bekleyin. Sirke yeni alm gazl iecekler gibi aadan yukar doru kprmeye balyor ve bir
sre sonra bulanklayorsa o tuz doal deildir.
lenmi gdalara neden tuz konuyor?
Buzdolabnn olmad devirlerde yiyecekleri kokumadan saklamann balca yolu tuzlama idi. nk
tuz kokuma yapan bakterilerin yaamasna izin vermiyor. Gnmzde souk hava depolar ve
kimyasal koruyucularla bu ihtiya byk lde ortadan kalkt. Ama yine de paketlenmi gdalara ok
miktarda tuz konuluyor.
Neden?
Tuzun gdalarn raf mrn artrmas dnda baka zellikleri de var. nk tuz olmazsa doal yaps
deitirilmi o tatsz yiyecekleri kimse yemez. Tuz bunlara tat katmann en ucuz yolu. Tuz ayrca iyi bir
stabilizatr. Paketlenmi gdalarn iindeki unsurlarn bir arada durmasn, dalmamasn salyor.
Raf mr artrlm yiyeceklerin iinde sadece sodyum klorr yok, baka sodyum bileikleri de var;
monosodyum glutamat, sodyum bikarbonat (yemek sodas), sodyum nitrat ve sodyum sakkarin gibi.
Bu durum farknda olmadan tkettiimiz tuzun ar miktarlara kmasna neden oluyor. in nemli
yan bu sodyum bileiklerinin tuz tadnda olmamas. Bylece tuzlu bir ey yediinizi de
anlamyorsunuz. Ayrca bu katklarn ou salmz iin sakncal.
Yani bilmeden ok miktarda sodyum alyoruz, o halde?
Tamamen yle.
lkemiz doal tuz kaynaklar bakmndan zengin mi?
Evet olduka zengin. ankr, Idr ve Kastamonu gibi illerimizde tuz maaralar bulunuyor ve
buralardan kan kristal kaya tuzlar doal tuz olarak tanmladmz, doann bize hediyesi olan tuzlar.
ankr Tuz Maaras yaklak 5000 yldr yararlanld tahmin edilen Trkiyenin en byk kaya tuzu
rezervlerinin bulunduu bir yer. Buradaki kaya tuzu yataklarnn Hititler zamanndan beri kullanld
tahmin ediliyor.
Doal yaayan topluluklar gnlk ne kadar tuz tketiyorlar?
Yeni Gine yaylalarnda doal ekilde beslenen yerlilerin (ki hi ilave tuz kullanmyorlar) yiyeceklerle
aldklar tuz 0.5 gram ve salklar olduka iyi. Ve kalp-damar hastalklar sfra yakn. Ortalama ta
devri insannn ortalama tkettii miktar ise 1-1.5 gram kadar. Ama daha fazla tuz tketen doal
topluluklar da var; Tibetteki Fala Nomadlar gibi. Bu insanlarn ana menleri st, peynir, antilop, yak ve
tereya. Nerdeyse hi meyve ve sebze yemiyorlar, ama ok bol tuz tketiyorlar (Himalaya tuzu).

Tuzun kendilerini salkl yaptna inanyorlar. Nitekim bu Tibet kabile bireylerinin kan basnc
deerleri, bizimkilerden ok daha dk ve ok uzun yayorlar (10).
Grdnz gibi doal yaayan topluluklarda tuz tketimi rklara, tuz kaynaklarna yakn-uzak olmaya
ve RAA sisteminin aktif olup olmamasna gre deiiyor. Trkiyede ise kii bana 18 gram, ABDde
10 gram kadar gnlk tuz tketildiinin saptanm. Bu ise ok yksek bir miktar. nk bbreklerimizin
gnlk tuz szme kapasitesi cinsiyete, yaa ve kiinin yapsal zelliklerine gre 5 gr ile 7 gr arasnda.
Fazla su tketenlerde ve kristalize tuz tketenlerde kapasite daha yksek olabiliyor.
Birok kii maalesef sofraya oturuyor ve daha yemein tadna bakmadan tuz katyor. Yeteri kadar da
su imiyorsa ciddi sorunlar olabiliyor; hele de rafine tuz alyorsa. Bu nedenle tketilen tuz miktarnn
drlmesi neriliyor.
ABDde FDAnn tuz iin nerisi ise gnde 2.4 gramn (2.5 silme ay ka kadar; tepeleme deil)
almamas. Amerikan Kalp Topluluunun snr ise 1.5 gram. Ama maalesef her iki kurulu da tuzun
rafine edilmi olup olmamasndan hi bahsetmiyor.
Otoriteler 100 gram yiyecek iinde 500mgdan fazla sodyum olmamas gerektiini sylyorlar. Ama
salam ve sosis gibi ilenmi et rnlerinin 100 gramnda 800mg kadar tuz var!
Benim tuz tketimi hakkndaki fikrim yle. Eer rafine tuz tketiyorsanz, gnlk miktar 15002000mga kadar kstlamanz uygun olur. Ama salnz iyi ise, rafine edilmemi tuz tketimini
3000mga hata daha fazlasna kadar artrabilirsiniz. Bu arada gnlk su tketiminin 2 litreden daha az
olmamas gerekiyor. Eer fazla tuz almsanz, tkettiiniz su miktarn da artrn.
Konjestif kalp yetersizlii ve bbrek yetersizlii gibi su ve tuz atlmn zorlatran hastalklarda ise tuz
tketiminin ayarlanmas hekimin gzetimi altnda yaplmal. Bence hasta bir kiinin sodyum ihtiyacn
belirleyecek en iyi yol kan sodyum dzeyleri izlemek, ki alt snr 136mEq/L, st snr ise 145mEq/L.
deali seviyeyi 140 civar. Eer deerleriniz 145in zerinde ise daha az tuz tketmelisiniz. Sodyum
deeri dk ya da alt snra yakn olan hastalarda hipertansiyonu drmek iin kan sodyum
dzeylerini drmek ok tehlikeli.
Bbrekst bezi yetersizlii ve kistik fibroz gibi tuz kaybettiren hastalklarda ise olaandan daha fazla
tuz tketmek gerekiyor. Tuz kstlamas bbrekleri de tahrip edip hipertansiyona sebep olabiliyor. O
nedenle ok dikkatli olmak lazm. Birok yal hastaya scak havalarda dar kmayn deniyor. Bu
kiiler tuz kstlamas yapyorlarsa baylabiliyor ve kalp krizi geirebiliyor.
Hocam sole denilen bir tuzlu su varm. ok faydal diyorlar, doru mu?
Su ve kristal tuz karmna sole deniyor. Sol Latincede gne demek. Sole gne nn svlam
halinden baka bir ey deil. Su tuzla birletiinde, tuzun pozitif iyonlar suyun negatif iyonlarn
saryor; suyun pozitif iyonlar da tuzu negatif iyonlarn. Sonuta iyonlar hidrolize oluyor. Bu sre
srasnda tuzun ve suyun geometrik yaps deiiyor ve tamamen boyutlu yeni bir yap oluuyor.
Elde edilen ey artk ne su, ne de tuz.

Bu kristal yap doann rezonans frekansna ve vibrasyon patternine aynen sahip. Hastalk halinde
insann bu enerji ve vibrasyona ihtiyac var. Sole vcudun iletkenliini artryor, vcut pHsn alkali
tarafa eviriyor ve ar metallerin eliminasyonuna yardmc oluyor.
Bu soleyi nasl hazrlayabiliriz?
1 cam bardak ya da kap iine tuz kristallerini koyun. ine su doldurun. 24 saat iinde tuzun eriyip
erimediine bakn. Eer tuz erimediyse zerine bir miktar daha su ekleyin. Eer erimise biraz kristal
daha ekleyin. Sonunda belli bir snra gelince tuz artk doyacak ve artk erimeyecektir; ite bu %26 bir
konsantrasyona denk geliyor. te sole dedikleri bu. Tuz artk ar doymutur. Sole eriyii azaldka
zerine tekrar kristal ve sukoyarak eksilen miktar karlam olursunuz. Bu solsyondan her sabah a
karnna 1 tatl ka aln ve bir bardak ime suyuyla inceltin ve iilir hale getirin. Gn boyunca 8-10
bardak su imeyi de ihmal etmemek gerekiyor. Bu karm ok yksek dezenfektan etkisi olduundan
oda scaklnda bozulmadan uzun sre saklanabiliyor.
Sole ile cilt temizlii de yaplyormu.
Evet yaplyor. Eer daha przsz bir cilde kavumak isterseniz 50 mL (yarm ay barda) konsantre
bir haldeki soleyi 1 lt. suda zn. Pamuk tampona zeltiyi emdirerek szn ve yznze koyun.
Kurumaya braktktan sonra duru suyla yznz ykayn. Srt ve dekolte blgeleri iin pamuklu bir
beyaz gmlei bastrp skn. Nemli bir ekilde giyinin, sonra kurumasn bekleyin. Kuruduktan sonra
duru suyla bir du yapn. Bu yntem kantlara ve bcek ya da sinek srklarna da iyi geliyor.
Tuzun insan salnda baka kullanm alanlar var m?
Var tabii. Mesela tuzlu banyo suyu. Bir kvet su iinde 0.5-1 kg kristal tuzu eritiyor ve ortalama
scakl ortalama vcut scaklna getiriyor ve bu suyun iinde en az 20 dakika yatyorsunuz (11).
Daha sonra du alarak durulanmadan sadece havlu ile kurulanyorsunuz. Bu suyun detoksife edici,
nemlendirici, kanty azaltc, yorgunluu alc ve sakinletirici bir etkisi var. Tpk deniz suyu gibi.
%1lik tuz eriyii: 1 silme ay ka (1 gram) tuz, 1 standard ay barda suyun (100mL) iinde
eritiliyor. Bu deriim fizyolojik serumunkine yakn. Bu suyu burnunuza ekip burun ve sinslerinizi
ykayabilirsiniz. Ayn ilemi tahri olmu gzlerinize de uygulayabilirsiniz. Zaten eczanelerde satlan
deniz suyu da bu hazrladnz suyun aynsdr. stelik ok daha ucuzdur. Bu eriyik ile gargara
yaptnzda boaz arnz azaltabilirsiniz.
Bir de tuz lambalar var. Onlar ss olmak dnda ne ie yararlar?
Tuz lambalar ve yararlar kristal lambalar tuz kayasnn benzersiz doal biimi ve kristal yapsn elde
etmek iin dikkatli bir ekilde elle oyulurlar. Kristal tuz lambalarmz eksi iyonlar reterek havann
kalitesini arttrrlar (12).
Tuzun titreim frekans ayn bizim bedenimizin frekans gibi. rnein bizim beynimizin elektriini
ltmzde 8 Hertz civarndadr, ayn frekans kristal tuz lambalar da veriyor.
Televizyon seyrederken 100 160 Hrtz. civarnda frekanslara maruz kalyorsunuz. Bu yzden uzun
sre televizyon seyrettiimizde sinirli olmamz kanlmaz. Bedeniniz televizyon ve bilgisayarla doal
elektriinin 20 misli frekansa maruz kalyor. Bunlarn yapt tahribat tuz lambalar ile azaltmak
mmkn.

Artk bugn sadece tuz kristalin yapsndan dolay radyasyonu ntralize etmek mmkn olduunu
biliyoruz. rnek verirsek; atom p olan radyasyon artklar tuz depolarnda saklanyor.
Bu da tuzun srr, bu sr da onun geometrik eklinde sakl
Kaya tuzu doal iyonlatrcdr, bu yzden lambalar eksi iyonlar (hava vitaminleri) reterek etkili bir
ekilde havann kalitesini arttrmasyla bilinirler.Ayrca bu lambalarn kullanm gnmz rn ve
cihazlarnn elektrik ykl sisinden oluan art iyonlarn zararl etkilerini de azaltr. Tbbi bir cihaz
olmamasna ramen kristal tuz lambalar yorgunluu, stresi, astm nbetlerini, alerjileri, ba arlarn,
cilt rahatszlklarn, havadaki nemi ve kokuyu hafifletmekle bilinirler ve rahat uyku ortam yaratrlar.Bu
lambalarn birok eidi tansiyonu,ruhsal ve psikolojik sorunlar olan hasta lara yardmc olurlar.
Eksi iyonlar havay u unsurlardan temizler: Toz, polen (im,yabani ot ve aa poleni), toz zerrecikleri,
hayvan tyleri, kfl sporlar, saman nezlesi, astm, hava arndrcs ve ferahlatcs, koku azaltc,
duman, depresyon, kronik yorgunluk.
Lambalarn serin olduklar zaman bile yararl etkileri var ama yandklarnda rettikleri az miktardaki s
daha fazla miktarda iyonu iine eker. Piyasadaki birok iyonlatrc insan yapm makineler iken,
kristal tuz lambalar hava kalitesini arttrmak iin doa tarafndan oluturulmu gzel, daha az masrafl,
bakm gerektirmeyen bir alternatiftir.

KAYNAKLAR
1.

nsanln Tuzlu Tarihi / Mark Kurlansky- Aykr Yaynclk stanbul 2003

2.

Wilson TW, Grim CE. Unnatural selection: the history of the trans-Atlantic slave trade and blood pressure
today. In Inikori JE, Engerman S, eds. The Atlantic Slave Trade: Effects on Economics, Societies, and Peoples in
Africa, the Americas, and Europe. Durham, NC: Duke University Press; 1992:339-359.

3.

Alderman MH, Madhavan S, Cohen H, Sealey JE, Laragh JH. Low urinary sodium is associated with
greater risk of myocardial infarction among treated hypertensive men. Hypertension. 1995;25(6):1144-52.

4.

Alderman MH, Cohen H, Madhavan S. Dietary sodium intake and mortality: the National Health and
Nutrition Examination Survey (NHANES 1). Lancet 1998; 351: 781-785.
Sandhu HS, Gilles E, DeVita MV, Panagopoulos G, Michelis MF. Hyponatremia associated with largebone fracture in elderly patients. Int Urol Nephrol. 2009;41(3):733-7.
Morris MJ, Na ES, Johnson AK. Salt craving: the psychobiology of pathogenic sodium intake.Physiol
Behav. 2008;94(5):709-21.
Nihal Doan. Rafine Tuz mu? Kaya Tuzu mu? http://beslenmebulteni.com/besin/index.php?
option=com_content&view=article&id=99:rafine-tuz-mu-kaya-tuzu-mu&catid=58:akll-beslenme&Itemid=386
http://www.iyibilgi.com/haber.php?haber_id=160003
Schrauzer GN, Shrestha KP, Flores-Arce MP. Lithium in scalp hair of adults, students and violent
criminals. Effects of supplementation and evidence for interactions of lithium with Vitamin B and other trace
elements. Biological Trace Element Research, 1992(2): 16176.

5.
6.
7.
8.
9.

10.
11.

http://www.thehealthierlife.co.uk/natural-health-articles/high-blood-pressure/salt-effect-blood-pressure00733.html

http://articles.mercola.com/sites/articles/archive/2010/08/25/why-has-this-lifesustaining-essentialnutrient-been-vilified-by-doctors.aspx
12.
http://www.tuzlambaci.com/shop/default.asp?gb=islevsel