Teorija racionalnog prirodnog prava

Na racionalno prirodno pravo uticalo je anticko i srednjovjekovno

duhovno nasledje. Nove teorije pocivaju na uvjerenju da je pojedinac
taj koji kreira drustveni poredak.
Teorije prirodnog prava obiljezava tri kljucne osobine:
1. Prema racionalnim prirodnim teorijama , izvorom prirodnog
prava smatra se ljudski razum
2. Ove teorije pretpotavljaju postojanje urodjenih i neotudjivih
prirodnih prava koja ne zavise od savjetodavnih utemeljivaca
pozitivnog prava.
3. Ukoliko vladar ne postuje prirodno pravo , narod ima pravo na
otkazivanje poslusnosti nepravednim zakonima.
Zacetnik racionalnog prirodnog prava je Hugo Grocijus, a snazniji
doprinos novovekovnim procedurnog ucenja i konacne ideje o
prirodnim pravima donijeli su Tomas Hobs i Dzon lok.
Tomas Hobs je smatrao da su ljdu po prirodi jednaki ali za
ostvarivanje svojih ciljeva koji su zasnovani na samoodrzavanju
dolazi do medjusobnih sukoba. Polazeci od covjeka kao
egocentricnog bica hobs smatra ako ljudi nisu integrisani u
okviru nekog reda njihova neizbjezna sudbina je da nestanu u
okviru takve anarhije. Takvo stanje gdje je covjek covjeku vuk ,
namece se ustanovljavanje drustvene organizacije u kojoj se mir i
bezbjednost obezbjedjuje potpunim potcinjavanjem ljudi
neogranicenoj vlasti.
Prelazak iz prirodnog u drustveno stanje obezbjedjuje se
drustvenim ugovorima, gdje se pojedinci odricu svojih prirodnih
stanja.
Dzon lok je izdvojio teoriju ogranicene vlasti ciji je osnovni cilj,
da obezbjedi zastitu prirodnih prava. Po njemu su ljudi slobodni i
mogu ciniti sto im je volja. Za razliku od Hobsa on je imao stav da
prirodno stanje obiljezava mir, dobru volju, uzajamno pomaganje.
Nasuprot Hobsu koji je u prirodnom stanju vidi samo silu i slobodu
koja se odnosi iskljucivo na slobodu borbe protiv drugih koja ne
ostaje sacuvana pri prelasku u politicko stanje, Lok u prirodnom
stanju vidi dominaciju prirodnog zakona, odnosno razuma sa
ciljem da nastane drustveno stanje koje treba da ocuva prirodne
zakone i slobodu.
Osnovni cilj da se obrazuje politicka zajednica da se obezbjedi
uzivanje imovine u miru i bezbjednosti. Zakoni su instrument na
osnovu koga se omogucava otelovljenje ovog cilja, te
ustanovljena zakonodavne vlasti prvi korak pri obrazovanju
politicke zajednice. Pri tome pozitivni zakoni treba da budu u
sluzbi razuma, postavlja iznad pozitivnih zakona drzave.