B GIO DC V O TO

TRNG I HC S PHM TP. H CH MINH

Trn Th Tr Hng

XY DNG H THNG BI TP HA V C
LP 10 TRUNG HC PH THNG NHM
CNG C KIN THC V PHT TRIN
T DUY SNG TO CHO HC SINH

Chuyn ngnh : L lun v phng php dy hc mn ha hc

M s
: 60 14 10

LUN VN THC S GIO DC HC

NGI HNG DN KHOA HC:

TS. L PHI THY

Thnh ph H Ch Minh - 2009

LI CM N
Vi lng knh trng v bit n su sc, ti xin gi li cm n ti
TS. L Phi Thy - ngi tn tnh hng dn tc gi trong sut qu
trnh nghin cu v hon thnh lun vn.
Ti xin cm n Ban Gim Hiu, Phng Khoa hc Cng ngh v
sau i hc, cc Thy C khoa khoa Ha trng i hc S phm
thnh ph H Ch Minh, Ban Gim Hiu trng THPT Trn Ph huyn
Tn Bin tnh Ty Ninh to iu kin thun li cho ti trong sut qu
trnh hc tp v nghin cu khoa hc.
Ti trn trng cm n cc trng THPT Ty Ninh, THPT Tn
Chu, THPTLng Th Vinh ca tnh Ty Ninh gip ti trong
qu trnh thc nghim s phm.
Cui cng, ti xin gi li cm n n gia nh, ngi thn, bn b
v ng nghip gip , ng vin ti trong sut thi gian hc tp,
nghin cu v hon thnh lun vn.
Ty Ninh, nm 2009
Tc gi

CC CH VIT TT
as

nh sng

BT

bi tp

BTHH

bi tp ha hc

CTPT

cng thc phn t

Dd

dung dch

i chng

HSP

i hc s phm

ktc

iu kin tiu chun

gii

GV

gio vin

Hh

hn hp

HS

hc sinh

kh

LTV

Lng Th Vinh

Nxb

nh xut bn

SGK(sgk)

sch gio khoa

SGV(sgv)

sch gio vin

TB

trung bnh

TDST

t duy sng to

THPT

trung hc ph thng

TN

thc nghim

YK

yu km

M U
1. L do chn ti
Gio dc l mt h thng ln trong h thng x hi, c lin quan mt thit n
vic hnh thnh v pht trin con ngi, nhn t quyt nh s pht trin ca x hi
loi ngi. V vy quc gia no, dn tc no cng ht sc quan tm n gio dc.
Trong tin trnh i mi ton din v gio dc p ng yu cu ngy cng cao
ca cng cuc xy dng, pht trin t nc theo hng cng nghip ha, hin i
ha, i mi phng php dy hc c xem l khu then cht, c ngha quyt
nh cht lng dy hc, cht lng gio dc. Cc kt qu nghin cu mi v l
lun dy hc cng nh thc tin dy hc ph thong trong nhng nm qua
khng nh ch c pht huy tnh tch cc ch ng hc tp ca hc sinh, gip hc
sinh bit cch hc, bit t hc th qu trnh hc tp ca cc em mi t c nhng
kt qu tt p c v tri thc, k nng ln thi .
Lut Gio dc nm 2005 vi cc quy nh c th hn v mc tiu, ni dung,
phng php, chng trnh gio dc cp trung hc ph thng, trong yu cu
Phng php gio dc ph thng phi pht huy tnh tch cc, t gic, ch ng
sng to ca hc sinh, ph hp vi tng c im ca tng lp hc, mn hc, bi
dng phng php t hc, rn luyn k nng thc hnh vn kin thc vo thc
tin, tc ng n tnh cm, em li nim vui v hng th hc tp cho hc
sinh[25, tr.34].
Bi tp l mt yu t rt quan trng ca qu trnh dy hc. Qua thc t, qu
trnh dy hc c hiu qu hay khng, hc sinh c nhn thc tch cc, sng to v
hnh thnh cc k nng, k xo hay khng ph thuc rt nhiu vo h thng bi
tp c thit k c hay khng. V vy vn bi tp trong dy hc cng l mt
chuyn ng lu . Hin nay, ngi ta thng ch n cc bi tp do cc
chuyn gia bin son v gii thiu trong cc sch bi tp ha hc. Chng ti mun
ni ti h thng bi tp do ngi dy t son khi ln lp. Mt gi hc c l th
khng, c tch cc ha c hot ng nhn thc ca hc sinh khng thng ph
thuc rt ln vo cht lng ca bi tp t son ny. Bi v s lng bi tp ha hc

th rt nhiu, a dng, trong khi s tit gii bi tp rt hn ch (15 20% tng s tit
hc). V vy gio vin cn chn bi tp in hnh v ni dung v phng php. T
bi tp , phn tch di nhiu gc khc nhau rt ra kt lun cho nhng bi
tp khc, ngha l thng qua mt bi tp m hng dn hc sinh phng php gii
hng lot cc bi tp c ni dung lin quan.
Trn c s , vic nghin cu vn XY DNG H THNG BI TP
HA V C NHM PHT TRIN NNG LC T DUY SNG TO CHO
HC SINH LP 10 TRUNG HC PH THNG l rt cn thit trong chng
trnh ha ph thng.
2. Mc ch nghin cu
La chn, xy dng h thng bi tp phn v c lp 10 chng trnh nng
cao v nghin cu s dng chng theo hng pht trin nng lc t duy sng to
cho hc sinh nhm nng cao cht lng dy hc ho hc, gp phn tch cc vo
vic i mi phng php dy hc trng trung hc ph thng.
3. Nhim v ca ti
- Nghin cu l lun v hot ng cng c kin thc v pht trin t duy sng
to ca hc sinh trong qu trnh dy hc ha hc.
- Tm hiu v h thng l lun bi tp ha hc.
- iu tra c bn tnh hnh dy hc ha hc trung hc ph thng ca gio
vin v vic s dng bi tp rn luyn nng lc t duy sng to cho hc sinh.
- Nghin cu v xy dng h thng bi tp gip hc sinh t lc chim lnh
kin thc v pht trin nng lc t duy sng to.
- Thc nghim s phm xc nh hiu qu ca nhng ni dung v bi tp
xut.
4. Khch th v i tng nghin cu
- Khch th nghin cu: Qu trnh dy v hc ha hc trng trung hc
ph thng.
- i tng nghin cu: Vic xy dng h thng bi tp ha hc phn ha v
c lp 10 (nng cao) nhm cng c kin thc v pht trin nng lc t duy sng to
cho hc sinh.

5. Phm vi nghin cu
- H thng bi tp ha hc phn ha v c lp 10 (nng cao) c tc dng
cng c kin thc v pht trin nng lc t duy sng to cho hc sinh.
- a bn nghin cu: Cc trng THPT tnh Ty Ninh.
6. Gi thuyt nghin cu
Nu gio vin thc hin tt vic xy dng h thng bi tp ng thi c cc
hng s dng bi tp ph hp s cng c c h thng kin thc v pht trin
nng lc t duy sng to cho hc sinh.
7. Phng php nghin cu
- Phng php nghin cu l thuyt.
- Phng php phn tch tng hp.
- Phng php iu tra c bn.
- Phng php thc nghim s phm.
- Phng php thng k ton hc.
8. im mi ca lun vn
- xut 6 nguyn tc xy dng h thng bi tp phn ha v c lp 10
(chong nhm Halogen v nhm Oxi).
- Xy dng quy trnh thit k h thng bi tp ca ti bao gm 7 buc.
- Xy dng c h thng bi tp phn ha v c lp 10 (chng nhm
Halogen v nhm Oxi) chng trnh nng cao.
- xut cc hng s dng bi tp xy dng nhm cng c kin thc v
pht trin t duy sng to cho hc sinh.

Chng 1
C S L LUN V THC TIN CA TI

1.1. Lch s vn nghin cu

Vic nghin cu tc dng ca bi tp ha hc n qu trnh pht trin nng lc
nhn thc, t duy, sng to cho hc sinh t trc n nay c nhiu cng trnh
nghin cu. Chng ti xin nu mt vi nghin cu gn y c lin quan n bi tp
ha hc nh:
- TS. L Vn Dng (2001), Pht trin nng lc nhn thc v t duy cho hc
sinh THPT thng qua BTHH, lun n tin s, HSP H Ni.
- L Th Hng (2002), Pht trin nng lc nhn thc v t duy cho hc sinh
qua ging dy phn ho kim loi trng THPT, lun vn thc s, HSP H Ni.
- L Huy Nguyn (2004), S dng mt s phng php dy hc theo hng
dy hc tch cc trong ging dy phn phi kim lp 10 ban khoa hc t nhin trng
trung hc ph thng, lun vn thc s, HSP H Ni.
- L Th Thanh Bnh (2005), Pht trin nng lc t duy tch cc, c lp, sng
to ca hc sinh Trung hc ph thng thng qua bi tp Ho hc v c, lun vn
thc s, HSPH Ni.
- Nguyn Th Nh Qunh (2006), Pht trin nng lc nhn thc v t duy ca
hc sinh thng qua h thng cu hi v bi tp ho hc (Phn phi kim - Ho hc
lp 10 - Ban nng cao), lun vn thc s, HSP H Ni.
- Nguyn Th Thanh Thy (2006), Pht trin nng lc nhn thc v t duy
cho hc sinh trung hc ph thng thng qua bi tp ha hc v c, lun vn thc s,
HSP H Ni.
- Trn Th Thanh Tm (2008), Rn luyn nng lc sng to cho hc sinh trong
dy hc ha hc chng Oxi - lu hunh (Lp 10 - Chng trnh nng cao), lun
vn Thc s , trng HSP Tp. HCM.
Xu hng hin nay ca l lun dy hc l c bit quan tm n hot ng v
vai tr ca hc sinh trong qu trnh hc, i hi hc sinh phi lm vic tch cc, t

lc. V vy phi nghin cu BTHH trn c s hot ng t duy ca hc sinh, t

ra cch hng dn hc sinh t lc gii bi tp, thng qua m t duy ca h
pht trin. Trong cc cng trnh nghin cu trc y, cha c cng trnh no
nghin cu mt cch c h thng phng php lun lm c s cho vic cng c
kin thc v pht trin t duy sng to cho hc sinh (i vi bi tp ha hc phn
v c chng trnh ha 10, nng cao).
1.2. Hot ng cng c kin thc trong dy hc
1.2.1. V sao phi cng c kin thc?
Theo TS. Trnh vn Biu [7, tr.30]. Cng c kin thc l mt hot ng
khng th thiu trong qu trnh dy hc c th trong mt tit hc. y l mt giai
on gio vin cht li nhng tri thc v k nng quan trng truyn th cho hc
sinh, ng thi y cng l khu hnh thnh, rn luyn v pht trin kh nng t
duy, sng to cho hc sinh.
Thc t cho thy thng qua hot ng cng c gip hc sinh:
- Ghi nh kin thc hc mt cch c h thng v logic.
- Nm vng kin thc trng tm ca bi hc hn.
- Rn luyn k nng vn dng tri thc mi vo thc t hc tp, sn xut v
i sng, gii thch mt s hin tng thc t ang din ra hng ngy.
- Rn luyn cho hc sinh cch din t, tr li v ti hin li kin thc m
cc em lnh hi c. T vic hc tp ca hc sinh tr nn hiu qu hn.
- Cng c kin thc thng xuyn s gip gio vin nh gi c mc
lnh hi kin thc ca hc sinh, t c bin php b sung v sa cha kp thi
phng php dy hc cho ph hp.
1.2.2. V tr ca cng c kin thc trong qu trnh dy hc
i vi mt bi hc c th th giai on cng c kin thc thng cui gi
hc, i vi mt chng th cng c kin thc cng c thc hin cui chng.
Bn cnh , trong qu trnh dy bi mi gio vin cng c th cng c kin thc
cho hc sinh. Vic cng c kin thc cho hc sinh c thc hin mt cch thng
xuyn, lin tc trong mi hnh thc dy hc.

1.2.3. Nhim v ca cng c kin thc

- Xc nh v lm r trng tm bi hc.
- Nhc li (c th kt hp m rng) nhng kin thc c bn hc sinh nh lu.
- Tp cho hc sinh vn dng kin thc hc.
- H thng ha kin thc.
- Nng cao tnh tch cc v kh nng t duy, sng to cho hc sinh.
1.2.4. Phn loi hot ng cng c kin thc
Theo ti liu [7, tr.30], c th phn loi hot ng cng c kin theo cc
trng hp sau:
1.2.4.1. Cng c tng phn, cng c ton bi v cng c ton chng
a. Cng c tng phn
- Cht li nhng chnh ca phn .
- t ra vn mi m vi kin thc va lnh hi c th gii quyt c.
b. Cng c ton bi
- S b n luyn nhng kin thc trng tm ca bi.
- Gio vin s dng cc phng php thch hp trong nhng iu kin c th
khc su kin thc v mang li hng th hc tp cho hc sinh, gip cc em yu
thch b mn.
c. Cng c mt chng
Gio vin ch trng n vic gip HS ti hin li cc kin thc hc, h
thng ha cc kin thc c nghin cu ri rc, tn mn qua mt s bi thnh mt
h thng kin thc c quan h cht ch vi nhau theo logic xc nh. Giai on
cng c ton chng gip HS tm ra c kin thc c bn nht v cc mi lin h
bn cht gia cc kin thc thu nhn c ghi nh v vn dng chng trong
vic gii quyt cc vn hc tp.
1.2.4.2. Cng c bc u v cng c tip theo
Cng c tip theo nhm mc ch khc su cc kin thc trng tm cho hc
sinh ng thi kim tra hc sinh lnh hi ti liu mt cch c thc hay khng. C
nhiu hc sinh hiu bi nhng khng vn dng c vo thc t, gii bi tp, do

gio vin khng ch cng c s b trong tit hc m cn phi cng c tip theo.
Cng c tip theo c thc hin bng cch kim tra thng k nhng kin
thc hc. Khi nghe bn tr li, hc sinh ti hin bi hc trong tr nh v sa cha
nhng nhn thc sai ca mnh. Khi lm bi kim tra vit, lm th nghim hc sinh
cng cng c c kin thc. Vic cng c tip theo cn c thc hin trong qu
trnh hc ti liu mi. Gio vin da vo nhng iu hc n tp th hiu qu
ca vic cng c s c nng ln. Nh vy tri thc c l nn tng tip thu kin
thc mi, cn ci mi l s m rng o su t ci c, nh th kin thc m hc
sinh tip nhn s lgic, cht ch hn.
1.2.4.3. Cng c n gin v cng c pht trin
Cng c n gin l cng c ch c tin hnh bng s ti hin, khng c
mt ci g m rng. Hnh thc cng c ny s dn ti s ghi nh nhng iu hc
mt cch th s.
Cng c pht trin l hnh thc cng c c tin hnh bng cch h thng
ha kin thc ng thi kt hp m rng thm vn hiu bit ca hc sinh.
1.2.5. Mt s hnh thc cng c kin thc
Cng c khng n thun l lp li nhng vn trnh by, nu lp li
nguyn si hc sinh s mau chn.
C th cng c di cc hnh thc sau:
- Nhc li nhng minh ha bng v d khc;
- Nhc li nhng pht trin thm;
- Trnh by vn di hnh thc khc: thay li ni bng s , hnh v;
- Trnh by vn di gc khc: cch nhn khc mi s thy nhng nt mi.
- Trnh by lt ngc vn ;
- Cng c bng cch t cu hi;
- Cng c bng cch ra mt bi tp, mt nhim v;
- Cng c bng cch so snh vi nhng kin thc hc;
- Cng c bng cch h thng ha kin thc;

- Cng c bng hot ng ca ngi hc; cho hc sinh pht biu nhng suy
ngh, nhn thc ca bn thn.
Nhn chung vn cng c bi khng ch dng li trong mt tit hc. Vic
cng c thng c lp li nhng bi hc tip theo vi ni dung kin thc tng
t hoc b tr cho nhau.
1.2.6. Mt s vn cn lu trong hot ng cng c kin thc cho hc
sinh trong iu kin hin nay
Lng thng tin m cc em thu nhn c hin nay ang tng ln so vi
trc. Ngoi nhng iu hc trng cc em cn c nhiu ngun thng tin
khc: tivi, phim nh, sch, bo rt phong ph, a dng v hp dn. Cn phi tn
dng mt tch cc ca hin tng ny. Hc sinh ngy nay thng minh hn, bit
nhiu hn ngy xa ch yu l do c giao tip vi nhiu ngun thng tin mi.
Nhng iu ny cng d lm phn tn s ch ca cc em. Bit nhiu nhng rt
chng qun, khng chu suy ngh nn hi ht, khng su sc v khng c kh nng
ng dng. V vy, gio vin cn hng dn hc sinh bit la chn thng tin, tip thu
cc ngun tin mt cch c mc ch, theo tng ch im, mt cch c k hoch
nhm m rng nhng ni dung quy nh trong chng trnh nh trng. Nh th,
tr nh c cng c v pht trin, cht lng hc tp c nng ln.
i vi hc sinh km, th vic cng c kin thc cng quan trng hn. V
vy i vi nhng em ny cn:
- Cng c c trng tm, trng im r rng;
- Thng xuyn n tp, h thng ha kin thc;
- Tc va phi cc em c th tip thu, nm bt li kin thc;
- ng vin cc em, lm cho cc em tin tng vo nng lc bng cch ra
nhng bi tp va sc, to cho cc em mt c hi thnh cng trong hc tp.

1.3. Pht trin t duy sng to cho hc sinh trong qu trnh dy hc

1.3.1. Khi nim t duy
Thng thng t duy c hiu l suy ngh. l qu trnh sp xp, nho
nn nhng iu c trong u, tm ra mt ci g mi m, nhm tr li c cc
vn , cc cu hi t ra [62, tr.452].
Di gc tm l hc, t duy l qu trnh nhn thc phn nh nhng thuc
tnh bn cht, nhng mi lin h v quan h bn trong hin thc khch quan m
trc ch th nhn thc cha bit, ch ny sinh trc cc tnh hung c vn ,
t duy hng vo vic tm kim ci mi thng qua s kt hp ca hai kiu t duy:
t duy ph phn v t duy sng to [30, tr.15].
T duy l ti nguyn vn c tt cng ca con ngi, bi v trong cuc sng,
lao ng v hc tp bit t duy s tng thm hiu qu cng vic, khng nh thm
s tn ti ca chnh con ngi. Tuy nhin, ngun ti nguyn ny khng c sn m
c hnh thnh trong cuc sng mi ngi qua s tch cc tng tc gia h vi
cc thnh tu ca nn vn minh nhn loi. V vy, gio dc t duy ni chung v t
duy sng to (TDST) ni ring l mt trong nhng nhim v hng u ca cc h
thng gio dc, trong gio dc ph thng cng c vai tr quan trng hn ht.
1.3.2. Phm cht, thao tc v hnh thc c bn ca t duy [18, tr 30 34]
1.3.2.1. Nhng phm cht ca t duy
- Tnh nh hng: th hin thc nhanh chng v chnh xc i tng
cn lnh hi, mc ch phi t v con ng ti u t mc ch .
- B rng: th hin kh nng vn dng nghin cu cc i tng khc.
- su: th hin kh nng nm vng ngy cng su sc bn cht ca s
vt, hin tng.
- Tnh linh hot: th hin s nhay bn trong vic vn dng nhng tri thc
v cch thc hnh ng vo cc tnh hung khc nhau mt cch sng to.
- Tnh mm do: th hin hot ng t duy c tin hnh theo cc hng
xui v ngc chiu.

- Tnh c lp: th hin ch t mnh pht hin c vn , xut cch

gii quyt v t gii quyt vn .
- Tnh khi qut: th hin ch khi gii quyt mi loi nhim v s a ra
m hnh khi qut. T m hnh khi qut ny c th vn dng gii quyt cc vn
cng loi.
1.3.2.2. Cc thao tc ca t duy
a. Phn tch
Phn tch l qu trnh tch mt s vt, hin tng ra cc yu t, cc b phn
nhm mc ch nghin cu chng y , su sc, trn vn hn theo mt hng
nht nh.
b.Tng hp
Tng hp l hot ng t duy kt hp cc b phn, cc yu t c nhn
thc nhn thc ci ton b.
Phn tch v tng hp khng phi l hai phm tr ring r ca t duy. y
l hai qu trnh c quan h bin chng. Phn tch tng hp c c s v tng hp
phn tch t c chiu su v bn cht ca s vt, hin tng. Phn tch v
tng hp l nhng thao tc c bn ca t duy, thng c dng trong khi hnh
thnh phn on mi (quy np, suy din, suy l tng t) v ngay c trong cc thao
tc t duy khc nh so snh, khi qut ha.
c. So snh
So snh xc nh bng tr c s ging v khc nhau, s ng nht v khng
ng nht, s bng nhau v khng bng nhau gia cc s vt v hin tng ca hin
thc.
C th so snh nhng du hiu bn ngoi c th quan st c, nhng cng
c th tin hnh so snh nhng du hiu quan h bn trong khng th nhn thc trc
tip c m phi tin hnh bng hot ng t duy.
Nh so snh ngi ta c th tm thy cc du hiu bn cht ging nhau ca
cc s vt v c nhng du hiu khng bn cht ca chng.

d. Tru tng ha - khi qut ha

L nhng dng hot ng tr tu cp cao, c s dng ph bin v l hot
ng ch yu trong qu trnh t duy.
Tru tng ha l hot ng tr tu nhm la chn v rt ra c ci g
chung v bn cht ca mt s i tng.
Khi qut ha l hot ng tr tu nhm gom cc i tng c cng thuc
tnh chung v bn cht vo mt nhm.
Tuy nhin tru tng ha ch l thnh phn ca hot ng t duy khi qut
ha. Nh t duy khi qut ha ta nhn ra s vt theo hnh thc vn c ca chng m
khng ph thuc vo ln, mu sc, vt liu ch to hay v tr ca n trong khng
gian.
V vy, tru tng ha v khi qut ha l nhng hot ng t duy lun lun
c mi quan h cht ch vi nhau khi tin hnh phn loi cc i tng.
1.3.2.3. Nhng hnh thc c bn ca t duy
a. Khi nim
L s phn nh nhng du hiu bn cht kh bit (ring bit) ca s vt, hin
tng v c din t bng ngn ng di dng mt t hay mt cm t.
Khi nim c xy dng trn c s ca nhng thao tc t duy, n l im
ta cho t duy phn tch v l c s o su kin thc tin ti xy dng khi
nim mi.
b. Phn on
L s khng nh hay ph nh v mt i tng no c hay khng c
thuc tnh no . Nu khi nim c biu din bng mt t hay cm t ring bit
th phn on bao gi cng c biu din di dng mt cu ng php.
Trong t duy, phn on c s dng nh nhng cu ng php nhm lin
kt cc khi nim, do n c nhng nguyn tc, quy lut bn trong.
c. Suy l
Hnh thc suy ngh lin h cc phn on vi nhau to mt phn on mi
gi l suy l. Suy l c cu to bi hai b phn:

- Cc phn on c trc gi l tin

- Cc phn on c sau gi l kt lun: da vo tnh cht ca tin m kt
lun.
Nh vy mun c suy l phi thng qua chng minh. Trong thc tin t duy,
ta thng s dng suy l hoc chng minh, hoc bc b ci g .
Suy l chia lm ba loi: Loi suy; suy l quy np; suy l din dch
- Loi suy: l hnh thc t duy i t ring bit ny n ring bit khc.
- Suy l quy np: suy l t ring bit n ph bin, t nhng hot ng ti
cc quy lut.
C hai li quy np:
Quy np n c: quy np n c hon ton khi ngi ta nghin cu c tt
c cc i tng. Quy np n c khng hon ton khi ngi ta khng nghin cu
c tt c cc i tng.
Quy np khoa hc: khi i ti kt lun ngi ta xc minh nhng nguyn nhn
khoa hc ca hin tng.
- Suy l din dch: l cch suy ngh i t ci chung, nh lut, quy tc, khi
nim chung n nhng s vt, hin tng ring l.
1.3.3. T duy sng to
1.3.3.1. Khi nim
Theo t in ting Vit: Sng to l tm ra ci mi, cch gii quyt mi,
khng b g b, ph thuc vo ci c [47, tr.847].
Theo Nguyn Cnh Ton, Ngi c c sng to l ngi c kinh nghim
pht hin vn v gii quyt vn t ra, Sng to l vn ng ca t duy t
nhng hiu bit c n hiu bit mi. Cn theo Tn Thn, T duy sng to l
T duy sng to
T duy c lp
T duy tch cc

mt dng t duy c lp, to ra

tng mi, c hiu qu cao trong
gii quyt vn [25, tr.35].
Sng to c mt trong mi
hot ng ca con ngi, gn lin

Hnh 1.1

vi t duy con ngi ty thuc vo tng lnh vc nht nh. T duy tch cc, t duy
c lp, t duy sng to l nhng cp ca t duy nm trong mi quan h bin
chng; mc t duy trc lm tin cho t duy sau v cc mi quan h th
hin qua hnh nh nhng ng trn ng tm, trong cp cao nht l t duy sng
to. T duy bin chng l tng hp nhng phm cht t duy trnh cao, bao
hm trong t duy tch cc, t duy c lp v t duy sng to [25, tr.36].
Tnh tch cc ca t duy l trng thi hot ng ca ngi hc c trng bi
kht vng hc tp, huy ng tr tu v ngh lc cao trong qu trnh nm vng kin
thc. Chng hn mt hc sinh chm ch nghe gio vin ging cch chng minh tnh
oxi ha v tnh kh ca kh sunfur (SO2), c gng tm nhng phn ng
chng minh c nhng tnh cht , nh vy y c th ni n t duy tch cc.
Tnh c lp ca t duy l nng lc, nhu cu hc tp v tnh t chc hc tp,
cho php hc sinh t hc, m khng c s can thip trc tip t bn ngoi. Nu gio
vin ng l gii thch, li yu cu hc sinh t phn tch tnh cht ca ca SO2 theo
s oxi ha ca lu hunh, th trong trng hp ny c th ni n t duy c lp (v
tt nhin, cng l t duy tch cc).
Tnh sng to ca t duy l nng lc t khm ph ci mi, t tm ra cch
chng minh m ngi hc cha bit. Ci mi y ch yu l ci mi i vi bn
thn ngi hc. T duy sng to c trng bi nhng yu t nh: tnh mm do (d
dng chuyn t hot ng tr tu ny sang hot ng tr tu khc, suy ngh khng
rp khun); tnh nhun nhuyn (kh nng tm c nhiu gii php trn nhiu gc
v tnh hung khc nhau, kh nng xem xt i tng di nhng kha cnh
khc nhau), tnh nhy cm vn (kh nng nhanh chng pht hin vn , kh
nng pht hin ra mu thun, sai lm, thiu logic, cha ti u t c nhu cu cu
trc li, to ra ci mi) [45, tr.11].
Tm li, t duy sng to l s pht sinh nhng tng mi v tng b dy
nhn thc, t duy sng to l mt dng tr thng minh c th c rn luyn v pht
trin ging nh bt k mt dng t duy no khc. N khng ch n thun l vn
lm xic vi mi th, vi ngu nhin hay tnh c, m mc cao nht th n chnh l

kt qu ca mt n lc nghim tc, kin tr suy ngm v bt k lnh vc hc tp no.

1.3.3.2. Quy lut hnh thnh v pht trin ca t duy sng to (TDST)
Gio dc, dy hc l mt vn v cng phc tp v l mt lnh vc quan
trng cu thnh nn x hi. Phng php gio dc v dy hc l sn phm ca mt
thi i, x hi nht nh. Quy lut pht trin ca nn kinh t x hi tc ng n
tm l, sinh l ca ngi hc. Phng php dy hc ly ngi hc lm trung tm
(tp trung vo ngi hc, hng vo ngi hc khc vi dy hc tp trung vo gio
vin) trong qu trnh dy hc gn lin vi t tng dn ch ha gio dc m thc
cht l nhm pht huy mi tim nng ca ngi hc, xa b t tng p t, gio
iu trong dy hc. Bi hc c thit k theo t tng c th ha hot ng hc
ca hc sinh chnh l to cho ngi hc s nng ng v sng to trong hc tp.
Theo cc ti liu [25], [39], [40], [45], [62], t duy sng to kiu t duy da
trn logic khoa hc v tng tng to ra nhng hnh nh, tng v s vt
mi. c c t duy sng to, cn bt u t s quan st, phn tch, nh gi s
vt khch quan, tm ra vn , t thnh gi thuyt v nu phng n gii quyt. T
duy sng to bt ngun t kinh nghim v hiu bit su sc cc vn l thuyt
cng nh thc tin, cng vi mc thnh thc cc thao tc t duy logic. Song ch
c t duy n thun cng cha m bo sng to c ci mi, m phi kt hp
hu c vi tr tng tng cao , ng thi huy ng mi phm cht ch cn
thit ca c nhn nh lng quyt tm, dng cm, say m n qun mnhTrong
dy hc vic bi dng kh nng t duy sng to phi c coi trng, khuyn khch
t duy c lp, tip thu c ph phn hc sinh, ng thi kt hp cht ch vi vic
rn luyn cc phm cht hng u ca nhn cch. Ph phn mt cch c khch
quan, c c s mt kin, mt vn mi chnh l biu hin mt cch tip cn
mi, cch nhn mi v l khi u ca t duy sng to. Ch khi hc sinh c u c
ph phn, thc s say m khm ph v c hoi bo chim lnh ci mi th khi
hc sinh mi t mnh tin hnh hc tp, rn luyn cc phm cht o c tt p v
khc phc nhng nt tnh cch, thi quen khng tt mt cch t nguyn, t gic v
c h thng.

i vi hc sinh trng ph thng, tt c nhng g m h t ngh ra c

khi m gio vin cha dy, hc sinh cha c trong sch, cha bit c nh trao
i vi bn u coi nh c mang tnh sng to. Sng to l bc nhy vt trong
s pht trin nng lc nhn thc ca hc sinh. Khng c con ng logic dn
n sng to, bn thn hc sinh phi t tm kim ly bng kinh nghim hot ng
thc tin ca mnh.
Mun t yu cu pht trin t duy sng to cho hc sinh, khi ging bi mi
gio vin nu ln nhng tnh hung c vn v c gng gip hc sinh t tm ra
nhng gi thuyt v cng nhau kim nghim. Chng hn, khi ra bi tp th khng
nn cho nhng bi minh ha n thun nhng iu hc, m nn c thm nhng
d kin, nhng tnh tit bin i, lin h vi thc tin hc sinh suy ngm, tm
ti, bit xut, la chn ra gii php ti u. Khi ra cu hi kim tra th khng nn
a ra nhng cu ngu nhin, phn tn theo hng ch n thun kim tra s ghi
nh ca hc sinh, m nn hng theo mt ch im ra.
Nhng du hiu th hin nng lc t duy sng to ca hc sinh:
- Tham gia kin xy dng bi;
- Thch a ra nhng cch tr li khc bn v thy gio;
- C nhng thng tin mi ly t cc ngun khc nhau;
- Khng nn ch vi nhng vn kh ca chng trnh hc, trnh hc
ca bn thn, c gng vt qua ro cn bng kh nng v nng lc ca mnh.
Nng lc sng to ca hc sinh bao gm nhiu cp : Bt chc: c gng
lm theo mu hnh ng thao tc nhng g lm, cao hn l tm hiu v khm ph
to ra ci mi v cht. Tnh cch ca ngi hc sinh sng to lun th hin tnh ch
ng hoc mun hiu thu o vn . Hc sinh c th m mm, d on, pht
hin vn sau t duy xem xt vn bng cch lt ngc vn , gii quyt
vn mc cao hn. Tnh sng to cn th hin kh nng linh hot v hiu qu
trong vic gii quyt cc vn , ra tng c o.
V vy TDST c hnh thnh v pht trin:
- Khi hon cnh c vn (c tnh hung vn ) th TDST mi pht trin.

- TDST hnh thnh v pht trin trn c s thc tin ri tr li lm phong

ph thc tin.
- TDST pht trin t t duy c lp v ph phn.
- Ch th ca TDST cn c cung cp y t liu, l tri thc, thng
tin, kinh nghim, cc phng php, cc s kin trong t nhin, x hi.
- B no cn c cung cp y cc cht dinh dng, v c hot ng
trong mi trng thun li.
- TDST hnh thnh v pht trin dn dn theo quy lut t tim tin n nhy vt.
1.3.3.3. Bn cht ca hot ng t duy sng to
Theo tc gi Thi Duy Tuyn [62, tr.452 455], t duy sng to l mt dng
hot ng tr tu cp cao m kt qu l tm ra ci mi. Hot ng t duy sng to
da trn hai yu t c bn l t duy v tng tng.
T duy l qu trnh phn tch, tng hp, so snh, tru tng ha v khi qut
ha trn con ng tm ra ci mi.
Tng tng l s hnh dung trong u nhng hnh nh mi cha tng c
trong kinh nghim c nhn, trn c s pht trin nhng biu tng c.
Cng nh t duy, tng tng l mt dng hot ng sng to v v quy
trnh, n cng c cc bc c bn nh:
- Phn tch - tng hp;
- So snh;
- Tru tng ha, khi qut ha.
Nhng n khc vi t duy ch, nu t duy da trn khi nim, th tng
tng li da vo hnh nh. V vy, vic to ra, duy tr v tch ly nhng hnh nh
r rng v din cm l c s rt quan trng hnh thnh nng lc tng tng.
Tuy tng tng c vai tr quan trng trong vic hnh thnh nng lc sng to,
nhng trong thc tin dy hc gio vin thng coi trng rn luyn nng lc t duy
hn, cha c s quan tm ng mc n tng tng.

1.3.3.5. Phng php tin hnh dy hc pht trin t duy sng to

Mun sng to c hc sinh phi tch ly kin thc v kinh nghim. Kin
thc v kinh nghim cng phong ph th kh nng sng to cng cao.
Trong qu trnh sng to con ngi phi ti hin c nhng kin thc v
kinh nghim no y. Nu khng nh li c, khng ti hin c nhng kin
thc v kinh nghim c th khng th no sng to c.
V vy, giai on cng c kin thc l gip hc sinh ti hin li cc mu
hnh ng c mi khi gp cc bi ton mi ging nh bi ton bit, nh m
tit kim ti a sc lc v nhanh chng t c kt qu. Hot ng cng c khng
nhng c tc dng cung cp cho hc sinh mt khi lng kin thc v kinh nghim
phong ph, a dng, in hnh, c chn lc, m cn rn luyn cho cc em kh nng
h thng ha kin thc, xy dng li kin thc theo cc cu trc mi, vn dng kin
thc gii quyt cc vn l thuyt v thc tin.
Cng c kin thc khng nhng lm cho cht lng ca h thng tri thc m
cc em lnh hi c nng ln, m cn lm cho t duy ca cc em mm do, linh
hot hn l nhng phm cht quan trng ca hot ng t duy sng to.
a. Cc iu kin cn cho dy hc pht trin t duy sng to
chuyn t giai on cng c sang pht trin t duy sng to i hi s
tham gia tch cc v t gic ca hc sinh, m iu li ph thuc vo:
- Yu t tinh thn: hng th, xc cm, nhu cu, nguyn vng, ng c,
ch cc yu t tinh thn s lm tng gp bi cht lng ca hot ng tr tu.
Trong c mt s yu t rt linh hot v nm trong tm tay iu khin ca ngi
thy nh: hng th, xc cm Hng th c nh hng rt nhanh nhy trong qu
trnh dy hc. Nu ngi thy bit iu chnh hp l ni dung, phng php,
phng tin, hnh thc t chc dy hc, cch kim tra, nh gi s to nn hc
sinh s hng th, xc cm i vi bi hc v li trong hc sinh nhng n tng
su sc, khng bao gi phai m v rt quan trng trong vic chuyn kin thc thnh
thi , nim tin v o c.

- Nng lc: Ngoi yu t tinh thn, hc sinh phi c nng lc, th hin kh
nng hc tp, s pht trin tr tu v k nng t hc V vy bi dng nng lc
cho hc sinh, c bit l k nng t hc l iu m gio vin cn lu kh mun
pht trin nng lc t duy sng to cho hc sinh.
- Mi trng hc tp: hc sinh cn phi c iu kin hc tp tt nh: sch
v, ti liu, phng tin hc tp, mi trng tm l - o c lnh mnh, an ton
b. Kt hp cht ch gia hot ng cng c kin thc v pht trin t
duy sng to
Trong dy hc gia cng c kin thc v t duy sng to c mi lin h cht
ch. Khng th no sng to c nu khng c cng c li tt. V vy, gio vin
va phi hon thin cc bin php cng c va phi tch cc s dng phng php
sng to, ngha l ngi thy phi chuyn t dy tr nh l chnh n kt hp dy tr
nh vi t duy v tng tng, trong t duy, tng tng phi chim t l quan
trng trong hot ng tr tu ca hc sinh khi hc tp.
c.T chc qu trnh hc tp t duy sng to ca hc sinh
- To ra tnh hung c vn to ng c, nhu cu, hng th nhm huy
ng cao sc lc, tr tu ca hc sinh vo hot ng sng to.
- Gio vin phn chia nhim v nhn thc thnh h thng nhng nhim v
nh lin tip thuc vng pht trin gn ca hc sinh.
- Hc sinh t lc hot ng, p dng nhng phng php nhn thc bit
thch nghi vi mi trng, vt qua kh khn gii quyt c vn nu ra.
Trong qu trnh gii quyt nhim v c th trao i vi cc bn cng nhm, cng
tho lun chung c lp di s hng dn ca gio vin gip nhau kinh nghim
v nhng gi .
- Thit k bi hc linh hot, d kin nhiu phng n gii quyt vn ph
bin hay kh khn phc tp.
d. Hnh thnh k nng t hc cho hc sinh
T hc l mt b phn ca hc; n c to thnh bi nhng thao tc, c
ch, ngn ng, hnh ng ca ngi hc trong h thng tng tc ca hot ng dy

hc; l qu trnh t ngi hc hot ng chim lnh kin thc v rn luyn k

nng thc hnh, bng cch t c ti liu gio khoa, sch tham kho v bng cc
ngun thng tin khc m ngi hc c th su tm c khng c s hng dn
trc tip ca gio vin. Ngi hc phi bit cch thu nhn cc thng tin cn thit
nh: bit ghi chp, bit vit tm tt, bit lp s ni dung mn hc v bit tham
kho sch gio khoa, sch tham kho, mng thng tin, T , hc sinh t lm cc
bi tp b mn, tham gia cc cng vic trong cc t hc tp.
T hc phn nh r nht nhu cu bc xc v hc tp ca ngi hc, phn nh
tnh t gic v n lc ca ngi hc. Do ngi hc phi c tnh c lp, tnh t
gic v kin tr cao th mi t c kt qu. T hc xy ra ngoi lp m cng c
th xy ra trong lp. Ch th hc mt cch c lp m cng c th hp tc trong
qu trnh hc.
Cc bc hnh thnh k nng t hc hc sinh:
- T c ti liu, sch gio khoa, sch tham kho, sch bo cc loi, nghe
radio, nghe ni chuyn, bo co, tham quan, trin lm, giao tip vi nhng chuyn
gia
- Bit cch la chn ti liu, tm ra nhng im chnh, im quan trng trong
cc ti liu c, nghe, phi bit cch ghi chp nhng iu cn thit, bit cch
tra cu t in v sch tham kho.
- T lm cc bi tp chuyn mn, tham gia cc cng vic trong t hc tp
chuyn mn, cc cu lc b, cc nhm thc nghim, sng to v cc hot ng
ngoi kha khc.
rn luyn k nng t hc cho HS, GV gip HS thc hin ng hnh ng,
hot ng ph hp vi nhng mc tiu v iu kin c th tin hnh hnh ng y,
cho d l hnh ng c th hay hnh ng tr tu. Do GV cn gip hc sinh
nm vng kin thc, c kin thc lm c s cho s hiu bit, luyn tp tng thao
tc ring l cho n khi thc hin c mt hnh ng theo ng mc ch yu cu.
Trc mi vic lm ca hnh ng t hc GV nn gii thch cho HS hiu
ngha, tc dng ri hng dn, khuyn khch ng vin cc em thc hin, tin ti

gip cc em t gic nh gi cc vic lm v ch ng, t gic thc hin cc hnh

vi, trnh lm nhng vic khng ng, khng tt trong qu trnh hc tp.
e. Tng cng dy hc pht trin t duy sng to
Pht trin t duy sng to l mc ch c bn ca vic i mi cc phng
php dy hc hin nay. Thc cht ca n l chuyn cch dy hc vn dng tr nh
l chnh sang cch dy hc kt hp tr nh vi t duy v tng tng. V vy t
c kt qu tt cn phi tin hnh nhng giai on sau y:
- Phi xy dng ni dung dy hc theo hng pht trin kh nng phn tch tng hp, so snh, tru tng ha - khi qut ha ca hc sinh, bng cch thng
xuyn nu ln cc mu thun, xy dng h thng cu hi v bi tp nhm lm r
bn cht, cu trc v phn loi cc s vt v hin tng; ni dung phi tinh gn,
c h thng; tch cc s dng cc s grap v gn b vi thc tin sinh ng.
- Coi trng hot ng t hc ca hc sinh, o to h thnh nhng cn b
khoa hc c t duy c lp, ham hot ng ci to thc tin, pht trin tim nng
nng ng, sng to m khng phi mi mi l ngi hc tr ngoan ngon lm
theo ch o ca ngi thy bng cch: tng cng c sch v lm tm tt, lm bi
tp thc hnh, bo co li cc xemine, s dng cng ngh hin i, mng internet v
cc phng tin thng tin i chng vo dy hc.
- Tng cng th nghim, thc hnh v cc kin thc ha hc ph thng
c hnh thnh da trn quan st v thc nghim l ch yu.
- Ch rn luyn nng lc t duy sng to cho ngi hc theo hai hng
chnh:
+ Tm ti h thng tri thc mi, theo c ch: t c th n tru tng.
+ Vn dng kin thc l thuyt ch to nhng cng c mi, gii quyt
cc vn thc tin, theo c ch: t t duy tru tng tr v thc tin.
1.3.4. S pht trin t duy sng to ca hc sinh trong dy hc ha hc
1.3.4.1. T duy ha hc
T duy ha hc c c trng bi phng php nhn thc ha hc nghin
cu cc cht v cc quy lut chi phi qu trnh bin i cc cht. Khi tng tc vi

nhau, xy ra s bin i ni ti ca mi cht to thnh cc cht mi. S bin i

ny tun theo nhng nguyn l, quy lut, nhng mi quan h nh tnh v nh
lng ha hc. Vic s dng cc thao tc t duy, s suy lun u phi tun theo quy
lut ny.
C s ca t duy ha hc l s lin h qu trnh phn ng vi s tng tc
gia cc tiu phn ca th gii vi m (phn t, nguyn t, ion, electron), mi lin
h gia c im cu to vi tnh cht cc cht, cc quy lut bin i gia cc loi
cht v mi quan h gia chng.
c im ca t duy ha hc l s phi hp cht ch, thng nht gia s
bin i bn trong (qu trnh phn ng ha hc) vi cc biu hin bn ngoi (du
hiu nhn bit, iu kin xy ra phn ng), gia ci c th: s tng tc gia cc
cht vi ci tru tng nh qu trnh gp chung electron, trao i ion trong phn
ng ha hc. Ngha l nhng hin tng c th quan st c lin h vi nhng
hin tng khng nhn thy c m ch nhn thc c bng s suy lun logic v
c biu din bng ngn ng ha - l cc k hiu, cng thc ha hc biu din
mi quan h bn cht cc hin tng nghin cu [18, tr.35 -36].
1.3.4.2. Vn pht trin t duy sng to
pht trin t duy sng to cho hc sinh, trc ht l gip hc sinh nm
vng kin thc ha hc, bit vn dng kin thc vo gii bi tp v thc hnh, qua
kin thc ca hc sinh thu thp c tr nn vng chc v sinh ng hn. Hc
sinh ch thc s lnh hi tri thc khi t duy ca hc sinh c pht trin. Nh s
hng dn ca gio vin m hc sinh bit phn tch, khi qut ti liu c ni dung,
s kin c th v rt ra nhng kt lun cn thit. Hot ng dy hc ha hc cn
phi tp luyn cho hc sinh hot ng t duy sng to qua cc khu ca qu trnh
dy hc. T hot ng dy hc trn lp thng qua h thng bi tp m gio vin
iu khin hot ng nhn thc ca hc sinh gii quyt cc vn hc tp a
ra. HS tham gia tch cc vo cc hot ng ny s gip cc em nm c cc kin
thc v phng php nhn thc, ng thi cc thao tc t duy cng c rn luyn.

1.3.4.3. Du hiu nh gi t duy sng to ca hc sinh

Gii bi tp ha hc l mt trong nhng hot ng ch yu pht trin t
duy sng to cho hc sinh, hot ng ny to mt trong nhng iu kin tt nht
pht trin nng lc tr tu, nng lc hnh ng cho hc sinh.
Cht lng sng to c th chia lm nhiu mc. Sau y l mt s du hiu nh gi
t duy sng to hc sinh pht trin:
- Nhn xt bi gii ca ngi khc, pht hin ra ni dung khng logic v
chnh sa cho ph hp.
- ng dng nhng phng php gii c vo cc bi tp mi;
- Gii bi tp ha hc bng nhiu cch khc nhau;
- Pht hin phng php gii mi gii bi ton mt cch nhanh chng,
chnh xc;
- C nng lc p dng kin thc ha hc vo thc t.
1.4. Bi tp ho hc
Trong dy hc ha hc trng ph thng, bi tp ha hc c coi l mt
trong nhng phng php dy hc c hiu qu cao. C th ni qu trnh hc tp l
qu trnh gii mt h thng bi tp a dng. Trong thc t, mt bi ging, mt gi
ln lp c hiu qu, c tha mn yu cu nng cao tnh tch cc, sng to ca hc
sinh hay khng ph thuc rt ln vo h thng bi tp (bao gm c cu hi, bi
ton, bi tp nhn thc ) c l th, c c bin son tt khng.
1.4.1. Khi nim bi tp ha hc
Theo ngha chung nht, thut ng bi tp (ting Anh) l Exercise, ting
Php Exercice dng ch mt lot hot ng nhm rn luyn th cht v tinh
thn (tr tu) [ 62, tr. 223].
Trong gio dc, theo T in Ting Vit do Hong Ph ch bin, thut ng
bi tp c ngha l bi ra cho hc sinh lm vn dng nhng iu hc.
Theo Thi Duy Tuyn bi tp l mt h thng tin xc nh bao gm nhng
iu kin v nhng yu cu c a ra trong qu trnh dy hc hc, i hi ngi
hc mt li gii p, m li gii p ny v ton b hoc tng phn khng trng

thi c sn ca ngi gii ti thi im m bi tp c t ra [ 62, tr. 223].

V mt l lun dy hc ha hc, bi tp bao gm c cu hi v bi ton m
khi hon thnh chng hc sinh nm c hay hon thin mt tri thc hay mt k
nng no , bng cch tr li ming hay tr li vit km theo thc nghim. nc
ta, sch gio khoa v sch tham kho, thut ng bi tp c dng theo quan
nim ny.
Cu hi - l nhng bi lm m khi hon thnh chng hc sinh phi tin
hnh mt lot hot ng ti hin, bt lun l tr li ming, tr li vit hay c km
thc hnh hoc xc minh bng thc nghim.
Thng trong cc cu hi, gio vin yu cu HS phi nh li ni dung cc nh lut,
cc quy tc, nh ngha, cc khi nim, trnh by li mt mc trong sch gio
khoa
Bi ton - l nhng bi lm m khi hon thnh chng HS phi tin hnh
mt hot ng sng to. Bt lun hnh thc hon thnh bi ton - ni ming, hay
vit, hay thc hnh (th nghim) - bt k bi ton no cng u c th xp vo mt
trong hai nhm: nh lng (tnh ton) hay nh tnh.
Ngi ta thng la chn nhng bi ton v cu hi a vo mt bi tp c
tnh ton n mt mc ch dy hc nht nh, l nm hay hon thin mt dng tri
thc hay k nng. Chng hn, c th ra bi tp nhm mc ch hnh thnh k nng
lp cng thc mui, vit phng trnh phn ng, nu cc cht ng phn, gii
nhng bi ton ha hc thuc mt kiu no , nu c im ca mt nguyn t
theo v tr ca n trong h thng tun hon cc nguyn t ha hc
Ty theo tnh cht ca hot ng cn tin hnh (ti hin hay sng to) m
bi tp c th ch gm ton nhng cu hi, hay ton nhng bi ton hay hn hp c
cu hi ln bi ton.
Tm li, bi tp ha hc c xem nh l mt phng tin dy hc then cht
trong qu trnh dy hc, dng bi tp trong qu trnh hnh thnh kin thc, khai thc
kin thc, pht trin t duy, hnh thnh k nng, k xo cho ngi hc v kim tra,
nh gi cht lng hc tp Nh vy, c th xem bi tp l mt v kh sc bn

cho gio vin, hc sinh trong qu trnh dy hc v s dng bi tp l mt trong

nhng yu cu quan trng trong qu trnh dy hc nhm nng cao cht lng o
to.
1.4.2. Tc dng ca bi tp ha hc trong qu trnh dy hc
1.4.2.1. Bi tp ha hc gip hc sinh nm kin thc su sc, bn vng hn
Khi gii mt bi tp hc sinh phi i t vic nghin cu u bi n tm p
n. lm c iu ny hc sinh phi tri qua mt qu trnh quan st, tng hp,
phn on
Qu trnh gii bi tp khng phi bt u t con s 0 m phi da vo kinh
nghim thc tin, nhng kin thc m hc sinh tch ly t trc. Cc em phi
nh, hiu v vn dng c nhng kin thc v kinh nghim th mi gii c
bi tp.
Bi tp ha hc khng nm di dng khi nim, nh ngha hay nh lut
hoc l thuyt chung chung m n phn nh nhng trng thi nht nh ca l thuyt
v thc tin. Trong trng hp ny kin thc khng cn l nhng ci g tru tng,
m c c th ha.
V d: Khi hc bi Khi qut nhm halogen, hc sinh mun gii thch
c V sao F ch c s oxi ha -1, trong khi cc halogen khc ngoi s oxi ha
-1 cn c cc s oxi ha +1, +3, +5, +7 cc em phi vn dng thuyt cu to
nguyn t, khi nim v m in hc.
1.4.2.2. Bi tp ha hc c kh nng pht trin t duy sng to ca hc sinh
Trong bt k bi tp no cng c mu thun, nhng iu bit v nhng
iu cha bit. Khi gii bi tp tr tu ca hc sinh phi vn ng i t nhng iu
kin bit tm ra cu tr li. Hot ng tr tu ca hc sinh rt a dng: quan
st, vn dng tr nh, cc thao tc t duy nh so snh, tng hp, khi qut, suy
luncho nn sau mi ln gii bi tp thnh cng, nim tin v nng lc ca hc
sinh cng c pht trin v cng c. l mt trong nhng c s quan trng
cc em mnh dn bc vo con ng sng to.
V d: Khi thc hnh, mt hc sinh lp dng c iu ch kh Cl2 nh hnh v sau:

a. Hy vit phng trnh phn ng iu ch kh Cl2 t MnO2 v HCl?

b. Phn tch nhng ch sai khi lp b dng c th nghim nh hnh v?
gii c bi tp ny hc sinh cn phi:
- Phi nhn lgic ni dung ca bi ton, tm hiu t ng, hiu s b c
tc gi.
- Tm hiu gi thit v yu cu ca bi.
- Hnh dung tin trnh lun gii v bit phi bt u t u ?
- u l ch c vn ca bi ton.
- C cch no hay hn khng (thng qua tnh c bit ca bi )
1.4.2.3. Bi tp ha hc m rng s hiu bit mt cch sinh ng, phong
ph v khng lm nng n khi lng kin thc ca hc sinh
V d: Theo tnh ton ca cc nh khoa hc, mi ngy c th ngi cn c
cung cp 1,5.10-4 g nguyn t iot. Nu ngun cung cp ch l KI th khi lng KI
cn dng cho mt ngi trong mt ngy l bao nhiu?
Bi tp ny khng phi l kh i vi hc sinh, tuy nhin mc ch cho hc
sinh nhn thy ha hc khng l kin thc kh hiu, kh nh m phi l nhng kin
thc c lin quan n cuc sng con ngi rt thit thc.
1.4.2.4. Bi tp ha hc l phng tin gio dc tt
Ngi thy khng ch c nhim v truyn t kin thc cho hc sinh m cn
gio dc cho hc sinh mt nhn cch sng. V th ngi thy phi s dng nhiu
bin php, nhiu phng tin khc nhau, trong bi tp c th xem l phng tin

hiu qu v thng dng nht trong ha hc. Th mnh ca bi tp l ch rn

luyn c tnh chnh cc, kin nhn, trung thc, lng say m ha hc v nim tin
vo khoa hc, sc mnh ca bn thn. Nim tin ny c c l do trong qu trnh
c lp vn dng kin thc, c lp tm c p s gip cc em c nhng
phng php gii quyt ng n cc vn t ra.
Ngoi ra bi tp thc nghim cn c tc dng rn luyn vn ha lao ng
(lao ng c t chc, c k hoch, gn gng, ngn np, sch s ni lm vic).
1.4.3. V tr ca bi tp ha hc trong qu trnh dy hc
Trong thc t dy hc hin nay, nhiu gio vin cha nm c v tr ca bi
tp ha hc trong qu trnh dy hc. H thng s dng bi tp vo u gi kim
tra bi c hoc cui gi hc, cui chng, cui hc k n tp v kim tra kin
thc. Quan nim cha tht ng, lm gim tc dng ca bi tp khi dy hc.
Ngi thy c th s dng bi tp bt c lc no, bt c ni no khi thy
n c th gip mnh tha mn nhim v dy hc v mc ch dy hc. Ngc li,
thy gio hon ton c th khng s dng bi tp khi iu khng cn thit cho
cng vic ging dy ca mnh.
Bi tp ha hc khng phi l ni dng nhng n cha ng ni dung dy
hc. Bi tp phi ph hp vi ni dung dy hc, vi nng lc nhn thc ca hc
sinh v phi phc v c ca thy. Khi ra mt bi tp phi xc nh ng v
tr ca n bi tp tr thnh mt b phn hu c ca h thng kin thc cn
truyn th.
1.4.4. Phn loi bi tp ha hc
Hin nay c nhiu cch phn loi phn loi bi tp khc nhau. V vy cn c
cch nhn tng qut v cc dng bi tp da vo vic nm chc cc c s phn loi.
1. Da vo ni dung ton hc ca bi tp
- Bi tp nh tnh (khng c tnh ton)
- Bi tp nh lng (c tnh ton)
2. Da vo ni dung ca bi tp ha hc
- Bi tp nh lng

- Bi tp l thuyt
- Bi tp thc nghim
- Bi tp tng hp
3. Da vo tnh cht hot ng hc tp ca hc sinh
- Bi tp l thuyt (khng c tin hnh th nghim)
- Bi tp thc nghim (c tin hnh th nghim)
4. Da vo chc nng ca bi tp
- Bi tp ti hin kin thc (hiu, bit, vn dng)
- Bi tp rn luyn t duy c lp, sng to (phn tch, tng hp, nh gi).
5. Da vo kiu hay dng bi tp
- Bi tp xc nh CTPT ca hp cht
- Bi tp xc nh thnh phn % ca hn hp
- Bi tp nhn bit cc cht
- Bi tp tch cc cht ra khi hn hp
- Bi tp iu ch cc cht
- Bi tp bng hnh v
6. Da vo khi lng kin thc
- Bi tp n gin (c bn)
- Bi tp phc tp (tng hp)
7. Da vo cch thc kim tra
- Bi tp trc nghim
- Bi tp t lun
8. Da vo phng php gii bi tp
- Bi tp tnh theo cng thc v phng trnh
- Bi tp bin lun
- Bi tp dng cc gi tr trung bnh
- Bi tp dng th
9. Da vo mc ch s dng
- Bi tp dng kim tra u gi

- Bi tp dng cng c kin thc

- Bi tp dng n luyn, tng kt
- Bi tp bi dng hc sinh gii
- Bi tp ph o hc sinh yu
10. Da theo cc bc ca qu trnh dy hc
- Bi tp m bi, to tnh hung dy hc
- Bi tp vn dng khi ging bi mi
- Bi tp cng c, h thng ha kin thc
- Bi tp v nh
- Bi tp kim tra
Ngoi ra c th da vo c im ca hot ng nhn thc c th chia thnh
- Bi tp ti hin: bi tp yu cu HS nh li, ti hin kin thc, k nng
hc.
- Bi tp sng to: Bi tp yu cu HS phi p dng nhng kin thc, k
nng hc gii quyt vn trong tnh hung mi, phi vn dng phi hp cc
kin thc gii quyt vn . mc cao hn bi tp sng to i hi HS gii
quyt vn theo mt hng mi, mt k thut mi, mt phng php mi.
Trong thc t dy hc, c hai cch phn loi bi tp c ngha hn c l
phn loi theo ni dung v theo dng bi.
1.4.5. Xu hng xy dng bi tp ha hc hin nay
Bi tp ha hc rt phong ph v a dng. Hon thnh c bi tp theo yu
cu ca b mn l nhim v kh khn ca c thy ln tr. im km trong cc k
kim tra, k thi phn ln l do hc sinh khng nm c kin thc c bn v khng
bit gii bi tp. V vy, gio vin cn phi c mt h thng bi tp t son khi ln
lp v kt hp vi cc phng php s dng ph hp vic hc tp b mn d
hiu v cc em vt v hn.
Theo tc gi Nguyn Xun Trng [58, tr.35], xu hng xy dng BTHH hin
nay l:

- Loi b nhng bi tp c ni dung ha hc ngho nn nhng li cn n

nhng thut ton gii phc tp.
- Loi b nhng bi tp c ni dung lc lo, gi nh rc ri, phc tp, xa ri
hoc phi thc tin.
- Tng cng s dng bi tp thc nghim.
- Tng cng s dng bi tp trc nghim khch quan.
- Xy dng bi tp mi v bo v mi trng.
- Xy dng bi tp mi rn luyn cho hc sinh nng lc pht hin vn
v gii quyt vn .
- a dng ha cc loi bi tp nh bi tp bng hnh v, bi tp v th, bi
tp lp dng c th nghim.
- Xy dng nhng bi tp c ni dung ha hc phong ph, su sc, phn tnh
ton n gin nh nhng.
- Xy dng v tng cng s dng bi tp thc nghim nh lng.

1.5. Tnh hnh s dng bi tp trong dy hc phn ho v c lp 10 nng

cao cc trng ph thng
1.5.1. Mc ch v phng php iu tra
Nhm nm c thc trng vic s dng bi tp nhm cng c kin thc v
pht trin t duy sng to cho hc sinh, chng ti tin hnh iu tra vic dy hc
ha hc ca mt s GV cc trng THPT bng cc phng php sau:
- Pht phiu iu tra cho 65 GV dy ha hc cc trng ph thng tnh Ty
Ninh tm hiu vn s dng bi tp cng c kin thc v pht trin t duy sng
to cho HS.
- Tr chuyn - m thoi vi cc GV bit c th hn v vn s dng
bi tp nhm cng c kin thc v pht trin t duy sng to cho HS.

1.5.2. Kt qu iu tra
Bng 1.1: Kt qu iu tra thc trng vic s dng bi tp cng c kin thc v
pht trin t duy sng to cho HS trng ph thng.
Ni dung
1. Thng qua cc bi tp ha hc
c th cng c kin thc v pht
trin t duy sng to cho HS
2. Mc cng c kin thc v
pht trin t duy sng to cho HS
bng bi tp thng qua cc gi
dy ha hc

kin ca GV
Tt

Bnh thng

Khng th

60 (92,3%)

5 (7,7%)

0 (0%)

Thng xuyn

i khi

48 (73,8%)

17 (26,2%)

Khng bao
gi
0 (0%)

Bng 1.2: Kt qu trng cu kin ca cc 65 GV tnh Ty Ninh v cc hng s dng bi tp nhm cng c kin thc v pht trin t duy sng
to cho hc sinh
NI DUNG TM HIU

KIN CA GV
Rt cn

1. S dng bi tp gip hc sinh nm

chc kin thc c bn
2. S dng bi tp gip hc sinh rn
luyn mt s k nng c bn
3. S dng bi tp cng c k nng
thc hnh
4. S dng bi tp b sung, m rng
kin thc cho hc sinh
5. S dng bi tp rn luyn nng lc
suy lun logic
6. S dng bi tp rn luyn nng lc
pht hin v gii quyt vn
7. S dng bi tp rn luyn phong
php gii nhanh cc loi bi ton t
hc sinh xut c mt s phng
php gii c hiu qu
8. S dng bi tp rn luyn tnh linh
hot cho hc sinh khi gii ton
9. S dng bi tp rn luyn nng lc
tng hp kin thc
10. Yu cu hc sinh t xy dng bi tp
ha hc

S CN THIT
Cn
Bnh thng

53
81,5%
40
61,5%
12
18,5%
31
47,7%
23
35,4%
25
38,5%
32
49,2%

12
18,5%
23
35,4%
27
41,5%
31
47,7%
32
49,2%
33
50,8%
29
44,6%

0
0%
2
3,1%
19
29,2%
3
4,6%
6
9,2%
7
10,8%
4
6,2%

Khng
cn
0
0%
0
0%
7
10,8%
0
0%
4
6,2%
0
0%
0
0%

18
27,7%
11
16,9%
4
6,2%

33
50,8%
31
47,7%
20
30,8%

11
16,9%
18
27,7%
10
15,4%

3
4,6%
5
7,7%
31
47,7%

TNH KH THI
Kh thi
Bnh thng

Rt kh thi
32
49,2%
26
40%
10
15,4%
16
24,6%
14
21,5%
16
24,6%
21
32,3%

30
46,2%
33
50,8%
29
44,6%
40
61,5%
38
58,5%
34
52,3%
34
52,3%

3
4,6%
6
9,2%
20
30,8%
8
12,3%
10
15,4%
15
23,1%
8
12,3%

Khng kh
thi
0
0%
0
0%
6
9,2%
0
0%
3
4,6%
0
0%
2
3,1%

15
23,1%
18
27,7%
4
6,2%

31
47,7%
30
46,2%
10
15,4%

12
18,5%
22
33,8%
31
47,7%

7
10,8%
5
7,7%
31
47,7%

T kt qu iu tra, chng ti nhn thy: a s cc GV u ch trng n

vic s dng bi tp cng c kin thc v pht trin t duy cho HS. Tuy nhin
vn cn mt s t gio vin t s dng bi tp pht trin t duy sng to cho HS
m ch dng li mc cng c kin thc.
V mt cng c kin thc s liu iu tra cho thy 81,5% GV s dng bi tp
gip HS nm chc kin thc c bn v 18,5% GV s dng bi tp cng c k
nng thc hnh. iu ny cho thy a s GV cha ch trng n vic cng c k
nng thc hnh cho HS, cng ng ngha vi kh nng GV t s dng cc bi tp c
lin quan n thc hnh, th nghim ha hc.
V mt pht trin t duy sng to cho HS, khong 93,8% GV s dng bi tp
c cch gii nhanh thng minh, nhm rn luyn kh nng sng to cho HS trong
vic vn dng kin thc, k nng c bn gii quyt vn . Tuy nhin, c khong
47,7% GV cho rng khng cn phi yu cn HS t ra bi tp, v cc thy c cho
rng HS gii bi tp cn cha xong, th vic t cho bi tp gii khng th thc
hin c. Thc t cho thy, a s cc GV c thm nin ging dy trn 15 nm cho
rng, vic yu cu HS t ra bi tp l mt cch khuyn khch cc em say m hc
tp, rn luyn nng lc t nghin cu v pht trin t duy sng to cho HS rt hiu qu.
Ngoi ra, chng ti cn trao i, tr chuyn trc tip vi cc gio vin. Thy
Trn Vn Hoi l nguyn hiu trng trng THPT L Qu n tnh Ty Ninh vi
30 nm ging dy ha hc cp THPT, cho rng Vic s dng bi tp cng c
kin thc cho HS c xem l phng php dy hc c hiu qu, bn cnh cng
cn ch n pht trin nng lc t duy sng to cho HS bng cc bin php nh
thng qua cc bi tp gn lin vi thc t sn xut; bi tp lin h v gii thch
c cc hin tng trong i sng, thc t hng ngy.
C Nguyn Th Hng Phng dy trng THPT Ty Ninh vi 20 nm ging
dy cp THPT cho rng C th cng c kin thc v pht trin t duy sng to cho
HS qua cc bi tp ha hc bng cch ng vin HS gii theo nhiu cch khc
nhau, GV tp hp li v cho HS t nh gi cc cch gii. T rt ra u, nhc
im ca tng cch.

Chng ti thit ngh rng, vic cng c kin thc l to nn mng vng chc
gip HS c kin thc chc chn pht trin t duy sng to. Do ngoi nhim v
dng bi tp gip HS nm chc kin thc c bn, hu ht GV u s dng bi tp
gip HS hiu, vn dng kin mi, thng qua b sung hon thin, nng cao
kin thc cho HS. Bn cnh cn c phng php s dng BTHH mt cch tch
cc khai thc th mnh ca BTHH nhm pht trin t duy cho cc em ng thi
kch thch s sng to ca HS qua tng bi tp.
Tiu kt chng 1
Trong chng ny chng ti trnh by tng quan vn nghin cu, c s
l lun v thc tin ca ti bao gm:
1. Hot ng cng c kin thc trong dy hc ha hc. Phn ny chng ti
trnh by tm quan trng ca vic cng c kin thc, nhim v ca cng c kin
thc, cc hot ng cng c kin thc, mt s vn cn lu khi cng c kin
thc cho hc sinh trong iu kin hin nay.
2. Pht trin t duy sng to cho hc sinh. chng ti cp n khi nim t
duy, t duy sng to, quy lut hnh thnh v pht trin t duy sng to bn cht t
duy sng to, nh gi kh nng t duy sng to ca hc sinh, phng php tin
hnh dy hc pht trin t duy sng to.
3. Bi tp ha hc. Chng ti nu r khi nim bi tp ha hc, tc dng v
v tr ca bi tp ha hc trong qu trnh dy hc v phn loi bi tp ha hc
4. Chng ti kho st thc trng s dng bi tp ha hc phn ha v c lp
10 nng cao qua vic iu tra 65 GV ha hc tnh Ty Ninh. Kt qu iu tra cho
thy 92,3% GV s dng bi tp nhm cng c kin thc v pht trin t duy sng
to cho hc sinh v 73,8% GV s dng bi tp ha hc mt cch thng xuyn
cng c v pht trin t duy sng to cho hc sinh.
Nhng ni dung trn l c s chng ti nghin cu xy dng v tuyn
chn h thng bi tp ha hc, ng thi ra cc hng s dng bi tp xy
dng nhm cng c kin thc v pht trin nng lc sng to cho hc sinh.

Chng 2
XY DNG H THNG BI TP HA V C LP 10
NNG CAO NHM CNG C KIN THC V PHT
TRIN NNG LC T DUY SNG TO CHO HC SINH

2.1. Cc nguyn tc xy dng h thng bi tp nhm cng c kin thc

v pht trin t duy sng to
Khi xy dng h thng bi tp nhm cng c kin thc v pht trin nng lc
t duy sng to cho hc sinh, chng ti da vo cc nguyn tc sau:
2.1.1. H thng bi tp phi gp phn thc hin mc tiu mn hc
Bi tp l mt phng tin t chc cc hot ng ca hc sinh nhm khc
su, vn dng v pht trin h thng kin thc l thuyt hc, hnh thnh v rn
luyn cc k nng c bn.
Mc tiu ca ha hc trng THPT (i vi ban nng cao), cung cp cho
hc sinh h thng kin thc, k nng ph thng, c bn, hin i, thit thc, c nng
cao v ha hc v gn vi i sng. Ni dung ch yu bao gm cu to cht, s
bin i cc cht, nhng ng dng v nhng tc hi ca cc cht trong i sng, sn
xut v mi trng. Nhng ni dung ny gp phn gip hc sinh c hc vn ph
thng tng i ton din c th gii quyt tt mt s vn ha hc c lin
quan n i sng v sn xut, mt khc gp phn pht trin t duy sng to cho
hc sinh.
2.1.2. H thng bi tp phi m bo tnh chnh xc, khoa hc
Khi xy dng, ni dung ca bi tp phi c s chnh xc v kin thc ha
hc, bi tp cho cc d kin, khng c d hay thiu. Cc bi tp khng c
mc sai lm v mt thiu chnh xc trong cch din t, ni dung thiu logic cht
ch. V vy gio vin khi ra bi tp cn ni, vit mt cch logic chnh xc v m
bo tnh khoa hc v mt ngn ng ha hc.

2.1.3. H thng bi tp phi m bo tnh h thng, tnh a dng

Mi ngi u bit mi s vt, hin tng, qu trnh trong th gii khch
quan khng tn ti dng bit lp m tn ti trong mt h thng, trong mi quan h
mt thit vi nhau.
Vn dng quan im h thng cu trc vo vic xy dng bi tp cho hc
sinh. Trc ht chng ti xc nh tng bi tp. Mi bi tp tng ng vi mt k
nng nht nh v y l nhng k nng c bn, v bi tp khng th dn tri cho
mi k nng. Ton b h thng gm nhiu bi tp s hnh thnh h thng k nng
ton din cho hc sinh.
Trong qu trnh xy dng h thng bi tp c nhng loi bi tp c u t
nhiu hn, v chng gp phn quan trng hn vo vic hnh thnh v rn luyn
nhng k nng lin quan n nhiu hot ng gio dc Gia cc bi tp trong h
thng lun c mi quan h cht ch vi nhau, bi tp trc l c s, nn tng
thc hin bi tp sau v bi tp sau l s c th ha, l s pht trin v cng c
vng chc hn bi tp trc. Ton b h thng bi tp u nhm gip hc sinh nm
vng kin thc, hnh thnh v pht trin h thng k nng c bn.
Mt khc, h thng bi tp cn phi c xy dng mt cch a dng, phong
ph. S a dng ca h thng bi tp s gip cho vic hnh thnh cc k nng c th,
chuyn bit mt cch hiu qu.
2.1.4. H thng bi tp phi m bo tnh va sc
Bi tp phi c xy dng t d n kh, t n gin n phc tp: u tin
l nhng bi tp vn dng theo mu n gin, sau l nhng bi tp vn dng
phc tp hn, cui cng l nhng bi tp i hi sng to. Cc bi tp phi c
loi in hnh v tnh mc ch r rng, c bi tp chung cho c lp nhng cng c
bi tp ring cho tng i tng, hnh thc ph bin l cao hn, kh hn nhng gy
c hng th, ch khng mang tnh cht p buc. Vi h thng bi tp c xy
dng theo nguyn tc ny s gip cho mi trnh hc sinh u tham gia tranh lun
gii bi tp. Khi ni ln mt hay, ng s to cho hc sinh mt nim vui, mt
s hng phn cao , kch thch t duy v n lc suy ngh.

2.1.5. H thng bi tp phi cng c kin thc cho hc sinh

S nm vng kin thc c th phn bit ba mc : bit , hiu, vn dng.
Hc sinh nm vng kin thc ha hc mt cch chc chn khi h c hnh thnh
k nng, k xo vn dng v chim lnh kin thc thng qua nhiu hnh thc luyn
tp khc nhau. S dng bi tp nhm mc ch luyn tp cho hc sinh vn dng
kin thc gii nhng bi ton di cc hnh thc khc nhau, kin thc c cng
c vng chc hn.
2.1.6. H thng bi tp phi pht huy tnh tch cc nhn thc, nng lc
sng to ca hc sinh
Vi mc ch nghin cu qu trnh suy lun ca hc sinh nhm pht trin
nng lc nhn thc, t duy sng to, chng ti tm phn ra lm hai loi bi tp:
- Bi tp c bn: loi bi tp ch yu cu hc sinh vn dng kin thc bit
gii quyt cc tnh hung quen thuc.
- Bi tp tng hp: loi bi tp i hi hc sinh khi gii vn dng mt chui
cc lp lun lgic, gia ci cho v ci cn tm. Do hc sinh cn phi gii
thnh tho cc bi tp c bn v phi nhn ra quan h lgic ca ton bi, t hc
sinh ra cch gii quyt cho bi ton.

2.2. Quy trnh thit k h thng bi tp nhm cng c kin thc v pht
trin t duy sng to
2.2.1. Buc 1: Xc nh mc ch ca h thng bi tp
Mc ch xy dng h thng bi tp phn ha v c lp 10 (chng trnh
nng cao) nhm cng c kin thc v pht trin t duy sng to cho hc sinh.
2.2.2. Bc 2: Xc nh ni dung h thng bi tp
Ni dung ca h thng bi tp phi bao qut c kin thc ca chng
Halogen v chng Oxi. ra mt bi tp ha hc tha mn mc tiu chng ca
gio vin phi tr li c cc cu hi sau:
a) Bi tp gii quyt vn g?
b) N nm v tr no trong bi hc?
c) Cn ra loi bi tp g? (nh tnh, nh lng hay th nghim)?

d) C lin h vi nhng kin thc c v mi khng ?

e) C ph hp vi nng lc nhn thc ca hc sinh khng?
f) C phi hp vi nhng phng tin khc khng? (th nghim).
g) C tha mn , phng php ca thy khng?...
2.2.3. Buc 3: Xc nh loi bi tp, cc kiu bi tp
i vi phn ha hc, chng ti chia thnh cc loi bi tp sau:
- Bi tp nh tnh
- Bi tp nh lng
ng vi tng loi chng ti chia lm hai hnh thc: Bi tp t lun v bi tp
trc nghim.
Sau khi xc nh c loi bi tp, cn i su hn, xc nh ni dung ca
mi loi.
Du hiu c trng ca bi tp nh tnh l trong bi khng yu cu phi
tnh ton trong qu trnh gii v yu cu phi xc lp nhng mi lin h nht nh
gia cc kin thc v cc k nng. Trong phn ha v c lp 10 trung hc ph thng
(chng trnh nng cao) chng ti chia thnh cc kiu bi tp sau:
- Kiu 1: Gii cc bi tp c quan st v gii thch cc hin tng.
- Kiu 2: iu ch cc cht.
- Kiu 3: Nhn bit cc cht.
- Kiu 4: Xc nh tp cht ln trong cc cht, tch cc hn hp, iu ch
nhng cht mi.
- Kiu 5: Vit phng trnh phn ng ca dy bin ha ca cc cht.
- Kiu 6: Thit k bi tp c s dng hnh v lin quan n th nghim.
Du hiu ca bi tp nh lng l trong bi phi c tnh ton trong qu
trnh gii. Trong phn ha v c lp 10 trung hc ph thng (chng trnh nng
cao) chng ti chia thnh cc kiu bi tp sau:
- Kiu 1: Bi tp v nng dung dch: tnh nng dung dch, pha ch
dung dch

- Kiu 2: Tnh thnh phn % ca hn hp theo s mol, theo khi lng, theo
th tch
- Kiu 3: Hiu sut ca phn ng
- Kiu 4: Xc nh tn nguyn t, thit lp cng thc phn t
2.2.4. Buc 4: Thu thp thng tin son h thng bi tp
Gm cc bc c th sau:
- Thu thp cc sch bi tp, cc ti liu lin quan n h thng bi tp cn
xy dng.
- Tham kho sch, bo, tp ch c lin quan
- Tm hiu, nghin cu thc t nhng ni dung ha hc c lin quan n i
sng.
S ti liu thu thp c cng nhiu v cng a dng th vic bin son cng
nhanh chng v c cht lng, hiu qu. V vy, cn t chc su tm, t liu mt
cch khoa hc v c s u t v thi gian.
2.2.5. Buc 5: Tin hnh son tho bi tp
Gm cc bc sau:
- Son tng loi bi tp:
+ B sung thm cc dng bi tp cn thiu hoc nhng ni dung cha
c bi tp trong sch gio khoa, sch bi tp
+ Chnh sa cc bi tp trong sch gio khoa, sch bi tp khng ph
hp nh qu kh hoc qu nng n, cha chnh xc
- Xy dng cc phng php gii quyt bi tp
- Sp xp cc bi tp thnh cc loi nh xc nh theo trnh t:
+ T d n kh;
+ T l thuyt n thc hnh;
+ T ti hin n sng to
2.2.6. Tham kho, trao i kin vi ng nghip
Sau khi xy dng xong cc bi tp, chng ti tham kho kin cc ng
nghip v tnh chnh xc, tnh khoa hc, tnh ph hp vi trnh ca hc sinh.

2.2.7. Thc nghim, chnh sa v b sung

khng nh li mc ch ca h thng bi tp l nhm cng c kin thc v
pht trin t duy sng to cho hc sinh, chng ti trao i vi cc gio vin thc
nghim v kh nng nm vng kin thc v pht trin nng lc nhn thc, t duy
sng to cho hc sinh thng qua hot ng gii cc bi tp.

2.3. H thng bi tp ho v c lp 10 (Chng trnh nng cao)

2.3.1. H thng bi tp chng Halogen
2.3.1.1. Bi tp t lun
Cu 1. Hon thnh cc phn ng theo s sau:
S 1:
(5)
MnO2
KMnO4
NaCl (khan)

(1)

(6)

(2)

(7)

(3)
(4)

dd NaCl

(8)

Cl2

(9)
(10)
(11)

FeCl3
CuCl2
HCl
HClO + HCl
Javel
Clorua vi
Kali clorat

S 2:
CaOCl2

(20)

(14)

(16)
(19)
(18)
(17)
KCl
HCl
Cl2
CaCl2
Ca(OH)2
(4)
(1)
(5)
(6)
Cl2 (2) Br2 (3) HBr
NaBr
NaCl
AgCl
(7)
(13)
(8)
(10)
(9)
(11)
(12)
S
KClO3
O2
Fe3O4
FeCl2
FeCl3
(15)

K2Cr2O7

Cu 2. B tc cc phn ng sau
Cl2 + ? + ?
a) HCl + ?

b) ? + ?
CuCl2 + ?

CO2 + ? + ?
c) HCl + ?

d) MgBr2 + ?
Br2 + ?

e) Fe3O4 + ?
FeCl2 + ? + ?

f) ? + ?
SiF4 + ?

O2 + ?
g) F2 + ?

Cu 3. Cp cht no sau y khng tn ti trong 1 dung dch. Vit phng trnh

phn ng xy ra trong cc cp cht .
a) MgCl2 + AgNO3

b) ZnBr2 + Pb(NO3)2

c) NH4I + Hg(NO3)2

d) HCl + Ba(OH)2

e) HCl + KI

f) KCl + MgBr2

Cu 4.
a. Ti sao flo khng th xut hin mc oxi ha dng trong cc hp cht ha hc?
b. Ti sao vi clo, brom, iot th mc oxi ha chn khng phi l mc c trng?
Cu 5. Thi t t kh Cl2 qua dung dch NaBr thy dung dch c mu vng. Tip tc
thi Cl2 vo thy dung dch mt mu. Ly vi git dung dch sau th nghim nh ln
giy qu tm thy qu tm ha . Gii thch cc hin tng v vit phng trnh
phn ng minh ha.
Cu 6. Thi kh clo qua dung dch KI mt thi gian sau ngi ta dng h tinh
bt xc nhn s c mt ca I2 t do nhng khng thy c mu xanh. Ti sao?
Vit phn ng.
Cu 7. a ra nh sng ng nghim ng bc clorua c nh thm vi git dung
dch qu tm. Hin tng no xy ra? Gii thch.
Cu 8.
a. Ti sao cc halogen tan t trong nc nhng tan nhiu trong benzen?
b. Ti sao iot t tan trong nc nhng tan nhiu trong dung dch kali iotua?
Cu 9. Vai tr ca HI trong hai phn ng sau y c ging nhau khng?
2FeCl3 HI 2FeCl2 I 2 2HCl (1)
Zn + 2HI ZnI 2 H 2 (2)

Cu 10. Vit cc phng trnh phn ng xy ra khi cho axit sunfuric c tc dng
vi hn hp gn canxi florua v silic ioxit. ng dng ca phn ng ny?
Cu 11. T MnO2, H2SO4 c, Fe, NaCl v nc, trnh by cch iu ch: st (II)
clorua, st (III) clorua.
Cu 12. Vit 10 phng trnh ha hc iu ch Cl2.
Cu 13. Nhn bit cc cht

a. Nhn bit cc dung dch: KBr, MgBr2, K2CO3, I2.

b. Ch dng mt ha cht lm thuc th, nhn bit cc dung dch: BaCl2, Zn(NO3)2,
Na2CO3, AgNO3.
c. Khng dng thuc th no khc, hy nhn bit: nc, dung dch NaCl, dung dch
HCl, dung dch Na2CO3.
d. Nhn bit cc kh sau bng phng php ha hc:Cl2, O2, HCl v SO2
Cu 14. Tch - tinh ch cc cht
a. Bng phng php ha hc, hy tch SO2 ra khi hn hp gm: SO2, SO3, O2
b. Tch cc cht sau y khi hn hp rn KBr, I2, BaSO4, MgBr2
Cu 15. Cho cc cht HF, HCl, HBr, HI.
a. Cho bit phng php sunfat c th iu ch c kh no nu trn? Gii
thch.
b. Trong phng php sunfat c th dng dung dch NaX v H2SO4 long c
khng? Gii thch.
Cu 16.
a. Mt ng th nghim hnh tr c mt t hi brom. Mun hi thot ra nhanh cn t
ng ng thng hay p ngc ng v treo trn gi? Gii thch?
b. Bnh A cha y kh hidro bromua. Bnh B ch cha khng kh. chuyn hidro
bromua t bnh A sang bnh B th lm nh th no? Gii thch?
Cu 17. Khi thc hnh, mt hc sinh lp dng c iu ch kh Cl2 nh hnh v sau:

a. Hy vit phng trnh phn ng iu ch kh Cl2 t MnO2 v HCl?

b. Phn tch nhng ch sai khi lp b dng c th nghim nh hnh v?
Cu 18. Mt hc sinh lp 10 rt ra nhng kt lun sau:
a. Khi trn dung dch axit H2SO4 vi mui NaCl s iu ch c kh hidro
clorua.
b. Khi trn 3 cht NaCl, dung dch H2SO4, MnO2 vi nhau th iu ch c
clo.
kin ca hc sinh ng hay sai?
Cu 19. C mt hn hp gm NaCl v NaBr. Cho hn hp tc dng vi dung
dch AgNO3 d th to kt ta c khi lng bng khi lng ca AgNO3 phn
ng. Tnh thnh phn % khi lng ca mi mui trong hn hp u.
Cu 20. Ha tan 2 mol kh hidro clorua vo nc. Sau un axit thu c vi
MnO2 c d cho n khi phn ng xy ra hon ton. Kh clo thu c bng cch
ny c tc dng ht vi 28g Fe hay khng?
Cu 21. Ha tan hon ton 14,2 g hn hp Fe, CuO vo 100ml dung dch HCl th
thu c 1,68 lt kh A (ktc) v dung dch B.
a. Tnh khi lng mi cht trong hn hp u.
b. Tnh nng mol/lt ca dung dch HCl.
c. Tnh nng mol/lt ca mi mui trong dung dch B (xem nh th tch dung
dch khng i).
Cu 22. Cho 22g hn hp st v nhm tc dng vi dung dch HCl (d) c 17,92
lt (ktc).
a. Tnh thnh phn % khi lng mi kim loi trong hn hp.
b. Tnh khi lng dung dch HCl 7,3% cn dng va .
c. Tnh khi lng sn phm mui thu c khi c cn dung dch sau phn ng.
Cu 23. t bt st trong kh oxi thu c oxit st. ha tan 2,32g oxit ny cn
50g dung dch HCl 5,84%. Tm cng thc ca oxit st.
Cu 24. trung ha 200g dung dch mt hidroxit kim loi kim nng 4% cn
50g dung dch HCl 14,6%. Tm cng thc ca hidroxit phn ng.

Cu 25. Cho 12 lt hn hp gm hidro v clo vo 1 bnh phn ng v c chiu

sng bng nh sng khuch tn. Sau mt thi gian, ngng chiu sng th thu c
mt hn hp kh cha 30% hidro clorua v th tch v hm lng clo gim
xung cn 20% so vi lng ban u.
Xc nh thnh phn % v th tch ca hn hp kh ban u v sau phn ng. Cc
th tch kh o ktc.
Cu 26. Kh 3,48g mt oxit ca kim loi M cn dng 1,344 lt H2 (ktc). Ton b
lng kim loi M thu c cho tc dng vi dung dch HCl d cho 1,008 lt H2
(ktc). Tm kim loi M v oxit ca M.
Cu 27. Ha tan hon ton hn hp 13,0g hai mui K2CO3 v Na2CO3 bng dung
dch HCl va thu c dung dch X v 2,24 lt kh bay ra (ktc). C cn dung
dch X thu c m g mui khan. Hi m c gi tr bng bao nhiu?
Cu 27. Hn hp kh A gm oxi v clo. A phn ng ht vi mt hn hp gm
4,80g Magie v 8,10g nhm to ra 37,05 gam hn hp cc mui clorua v oxit ca
hai kim loi. Xc nh thnh phn % theo khi lng v theo th tch ca hn hp.
2.2.1.2. Bi tp trc nghim
Cu 1. Cc nguyn t halogen c cu hnh electron lp ngoi cng l
A. ns2.

B. ns2 np3.

C. ns2 np4.

D. ns2 np5.

Cu 2. Trong nhm VIIA, khi s hiu nguyn t tng,

A. tnh oxi ha tng dn.

B. tnh oxi ha gim dn.

C. tnh oxi ha khng i

D. tnh kh gim dn.

Cu 3. Halogen c tnh oxi ha mnh nht l

A. flo.

B. clo.

C. brom.

D. iot.

Cu 4. Halogen th rn (iu kin thng), c tnh thng hoa l

A. Cl2.

B. Br2.

C. I2.

D. F2.

Cu 5. trng thi c bn, nguyn t clo c bao nhiu electron c thn?

A. 0.

B. 1.

C. 3.

Cu 6. Th t tng dn m in ca cc halogen l:
A. F < Cl < Br < I.

B. Br < Cl < F < I.

C. I < Cl < Br < F.

D. I < Br < Cl < F.

D. 5.

Cu 7. Th t tng dn bn knh nguyn t ca cc halogen l

A. F < Cl < Br < I.

B. Br < Cl < F < I.

C. I < Cl < Br < F.

D. I < Br < Cl < F.

Cu 8. C 7 electron lp ngoi cng, ha tnh c trng ca halogen l

A. tnh kh mnh, d nhng 1 electron.
B. tnh kh mnh, d nhn thm 1 electron.
C. tnh oxi mnh, d nhng 1 electron.
D. tnh oxi mnh, d nhn thm 1 electron.
Cu 9. Do hot ng ha hc mnh, trong t nhin clo tn ti dng
A. n cht.

B. nguyn t.

C. hp cht.

D. n cht v hp cht.

Cu 10. Trong hp cht, clo c th c nhng s oxi ha no?

A. -1, 0, +1, +5.

B. -1, 0, +1, +7.

C. -1, +3, +5, +7.

D. -1 , +1, +3, +5, +7.

Cu 11. Chn kim loi phn ng mnh nht vi clo

A. Ag.

B. Cu.

C. Fe.

D. Na.

Cu 12. Chn halogen phn ng mnh nht vi H2

A. Cl2

B. Br2

Cu 13. Trong phn ng: Cl2 H 2 O

A. oxi ha.

B. kh.

C. F2

D. I2

HCl HClO , kh clo th hin tnh

C. kh v oxi ha.

D. axit.

Cu 14. Chn phn ng trong halogen c tnh kh

A. Br2 + SO2 + 2H2O 2HBr + H2SO4.
B. H2 + Cl2 2HCl.
C. 4Cl2 + H2S + 4H2O H2SO4 + 8HCl.
D. Br2 + 5Cl2 + 6H2O 2HBrO3 + 10HCl.
Cu 15. Chn kim loi phn ng vi Cl2 hoc dung dch HCl cho cng mt mui?
A. Ag.

B. Cu.

C. Fe.

D. Ca.

Cu 16. Trong phng th nghim, kh hidro clorua thng c iu ch t

A. NaCl + H2SO4 c.

B. BaCl2 + H2SO4.

C. H2 + Cl2.

D. Cl2 + HBr.

Cu 17. Xt v tnh oxi ha kh, axit clohidric

A. ch c tnh kh.

B. c c tnh oxi ha v tnh kh.

C. ch c tnh oxi ha.

D. khng c tnh kh v tnh oxi ha.

Cu 18. Chn pht biu sai:

A. Kh hidro clorua khng lm i mu qu tm.
B. Dung dch axit clohidric c tnh axit mnh.
C. Cu ha tan trong dung dch axit clohidric khi c mt O2.
D. Fe ha tan trong dung dch axit clohidric to mui FeCl3.
Cu 19. Trong phng th nghim, kh clo thng c iu ch bng cch no?
A. NaCl + H2SO4 c.

B. HCl + KMnO4.

B. NaCl (in phn).

D. F2 + KCl.

Cu 20. Cng dng no sau y khng phi ca NaCl

A. Lm thc n cho ngi v gia sc.
B. iu ch Cl2, HCl, nc gia-ven.
C. Lm dch truyn trong bnh vin.
D. Kh chua cho t.
Cu 21. Dung dch NaBr (cha ion Br-)
A. c mu nu.

B. c mu vng lc.

C. c mu tm.

D. khng mu.

Cu 22. Axit halogen hidric no c th n mn thy tinh?

A. HF.

B. HCl.

C. HBr.

D. HI.

Cu 23. S oxi ha ca clo trong clorua vi l

A. +1.

B. -1.

C. +1 v -1.

D. +3.

Cu 24. Clorua vi v nc Gia ven th hin tnh oxi ha l do

A. cha ion hipoclorit ClO-, gc ca axit c tnh oxi ha mnh .
B. cha ion Cl-, gc ca axit clohidric in li mnh.
C. u l sn phm ca cht oxi ha mnh (Cl2) vi kim.
D. trong phn t u cha cation ca kim loi mnh.

Cu 25. Cht khng phn ng vi dung dch AgNO3 l

A. NaBr.

B. NaCl.

C. NaF.

D. NaI.

Cu 26. Chn cu ng.

A. Cc ion F-, Cl-, Br-, I- u to kt ta vi Ag+.
B. Cc ion Cl-, Br-, I- u cho kt ta mu trng vi Ag+.
C. C th nhn bit cc ion F-, Cl-, I- ch bng dung dch AgNO3.
D. Trong cc ion halogenua, ch c ion Cl- mi to kt ta Ag+.
Cu 27. Dy axit no sau y c sp theo ng th t tnh axit gim dn?
A. HCl, HBr, HI, HF.

B. HI, HBr, HCl, HF.

C. HCl, HI, HBr, HF.

D. HF, HCl, HBr, HI.

Cu 28. Dy axit no c xp ng theo th t tnh kh gim dn?

A. HCl, HBr, HI, HF.

B. HI, HBr, HCl, HF.

C. HCl, HI, HBr, HF.

D. HF, HCl, HBr, HI.

Cu 29. Cht no c th kh c FeCl3?

A. KBr.

B. NaCl.

C. KI.

D. NaF.

Cu 30. Phn ng no sau y c th xy ra c?

A. Br2 + 2NaCl 2NaBr + Cl2.

B. Cl2 + 2NaI 2NaCl + I2.

C. I2 + 2NaBr 2NaI + Br2.

D. 3I2 + 6FeCl2 4FeCl3 + 2FeI2.

Cu 31. Chn mt ha cht phn bit cc dung dch NaNO3, HCl, NaCl v
AgNO3
A. Phenolphtalein.

B. dung dch NaOH.

C. qu tm.

D. dung dch H2SO4.

Cu 32. Tt c cc nguyn t ha hc u to c cc hp cht ngoi tr ba

nguyn t sau: Heli (He), neon (Ne) v argon (Ar). Nguyn t flo (F) to c hp
cht vi tt c cc nguyn t ngoi tr 3 nguyn t nu trn. Oxi (O) to hp cht
vi tt c cc nguyn t ngoi tr 3 nguyn t trn v Kripton (Kr). Chn mt trong
s cc cng thc sau y c th i din cho mt hp cht c thc?
A. NeF2.

B. HeNe.

C. ArO2.

D. KrF2.

Cu 33. Chn cu sai.

A. C th iu ch c Br2 bng phn ng gia Cl2 vi NaBr.
B. Mui AgBr khng bn d b phn tch khi c nh sng.
C. C th iu ch HBr bng phn ng NaBr vi H2SO4 c.
D. iu kin thng Br2 th lng mu nu, d bay hi.
Cu 34. Mui iot l mui n c cha thm lng nh iot dng
A. I2.

B. MgI2.

C. CaI2.

D. KI.

Cu 35. phn bit 2 dung dch NaBr, NaI ta c th dng

A. AgNO3.

B. AgNO3, h tinh bt.

C. FeCl3, h tinh bt.

D. h tinh bt.

Cu 36. Tm cu ng trong cc cu sau y.

Trong dy bn dung dch axit: HClO, HClO2, HClO3, HClO4
A. tnh axit gim dn t tri qua phi.
B. tnh bn gim dn t tri qua phi.
C. kh nng oxi ha gim dn t tri qua phi.
D. tnh axit bin i khng theo quy lut.
Cu 37. C 6 dung dch khng dn nhn, mi bnh cha mt trong cc dung dch:
Na2SO4, H2SO4, HCl, NaCl, Ba(NO3)2, Ba(OH)2. Ch dng thm mt thuc th no
sau y nhn bit cht cha trong mi bnh.
A. Qu tm.

B. Phenolphtalein.

C. Dung dch AgNO3.

D. Khng xc nh.

Cu 38. Phn ng ca km vi dung dch axit clohidric long, lng km v axit

clohidric gim, lng km clorua trong dung dch tng v kh hidro tip tc si bt
ra khi hn hp. Mt hc sinh mun o phn ng ny thc hin nhanh nh th
no. Trng hp no sau y l cch tt nht lm c iu ny?
A. C mi 5 pht, ly km ra khi hn hp cn c bao nhiu km tan ra.
B. t bnh phn ng ln mt ci cn v ghi li khi lng ca chng c mi 30
giy.
C. Dn kh hidro vo trong mt bong bng, ghi li th tch ca n c mi 2 pht.

D. C mi 2 pht, ly 5ml mu dung dch km clorua, lm bay hi mu dung

dch ny v o khi lng km clorua hin din trong mi mu.
Cu 39. Nu ly s mol KMnO4 v MnO2 nh nhau, cho tc dng vi dung dch
HCl c th cht no cho nhiu kh clo hn?
A. MnO2.

B. KMnO4.

C. Hai cht cho lng kh clo nh nhau.

D. Khng xc nh c.

Cu 40. Khi m vi nc my, nu ch s pht hin c mi l. l do nc

my cn lu gi mi ca cht st trng. chnh l clo v ngi ta gii thch kh
nng dit khun ca nc clo l do
A. clo c nn c tnh st trng.
B. clo c tnh oxi ha mnh.
C. c HClO, cht ny c tnh oxi ha mnh.
D. c nguyn t oxi (O) nn c tnh oxi ha mnh.
Cu 41. Khi m mt l ng dung dch axit HCl 37% trong khng kh m, thy c
khi trng bay ra. Khi l do nguyn nhn no sau y?
A. HCl phn hy to thnh H2 v Cl2.
B. HCl d bay hi to thnh.
C. HCl d bay hi, ht m to ra cc git nh axit HCl.
D. HCl tan trong nc n mc bo ha.
Cu 42. Trong cng nghip ngi ta sn sut axit clohidric
A. bng phng php sunfat.
B. bng phng php tng hp t hidro v clo.
C. bng phng php cho kh clo sc vo nc.
D. bng qu trnh clo ha cc hp cht hu c.
Cu 43. Cho dung dch HCl c (d) tc dng hon ton vi 1 mol mi cht sau:
Fe, KClO3, KMnO4, Ca(HCO3)2. Trng hp sinh ra kh c th tch ln nht (
cng iu kin) l:
A. Fe.

B. KClO3.

C. KMnO4.

D. Ca(HCO3)2.

Cu 44. Trong dy oxit sau, dy no gm cc oxit phn ng c vi axit HCl?

A. CuO, P2O5, Na2O.

B. CuO, CO, SO3.

C. FeO, Na2O, CO.

D. FeO, CuO, CaO, Na2O.

Cu 45. Axit HCl c th phn ng c vi cc cht trong dy no sau y?

A. Cu, CuO, Ba(OH)2, AgNO3, CO2.
B. NO, AgNO3, CuO, qu tm, Zn.
C. Qu tm, Ba(OH)2, Zn, P2O5.
D. AgNO3, CuO, qu tm, Zn, Ba(OH)2.
Cu 46. Dung dch axit clohidric th hin tnh kh khi tc dng vi dy cc cht oxi
ha no di y?
A. KMnO4, Cl2, CaOCl2.

B. MnO2, KClO3, NaClO.

C. K2Cr2O7, KMnO4, MnO2, KClO3.

D. K2Cr2O7, KMnO4, H2SO4.

Cu 47. Phng trnh phn ng ha hc no sau y khng ng?

A. F2 + H2O HF + HFO.
B. Cl2 + H2O HCl + HClO.
C. Br2 + 2NaOH NaBr + NaBrO + H2O.
D. 3I2 + 6KOH 5KI + KIO3 + 3H2O.
Cu 48. Phn ng no sau y chng t brom th hin tnh kh?
A. Br2 + 2KClO3 Cl2 + 2KBrO3.
B. Br2 + 2HI I2 + 2HBr.
C. Br2 + H2 2HBr .
D. 5Br2 + I2 + 6H2O 10HBr + 2HIO3.

Cu 49. Xc nh sn phm ca phn ng sau: KI + KMnO4 + H2SO4

A. I2, MnO2, K2SO4, H2O.

B. I2, K2MnO4, H2O, K2SO4.

C. I2, MnSO4, K2SO4, H2O.

D. I2, MnSO4, KOH.

Cu 50. Cng dng no sau y khng phi l ca NaCl?

A. Lm thc n cho ngi v gia sc.

B. iu ch Cl2, HCl, nc gia-ven.

C. Lm dch truyn trong bng vin.

D. Kh chua cho t.

Cu 51. S ha cht ti thiu cn dng nhn bit 4 l mt nhn cha cc dung

dch: NaOH, H2SO4, HCl, NaCl l
A. 0.

B. 1.

C. 2.

D. 3.

Cu 52. Kh Cl2 iu ch t KMnO4 v HCl c thng b ln HCl v hi nc,

c Cl2 kh ngi ta lp thit b sao cho Cl2 i qua bnh A ri n bnh B. Hy chn
ha cht thch hp ln lt trong bnh A v B c kt qu tt nht trong s cc
cht lng sau y:
A. Dung dch H2SO4 c, H2O.
B. H2O, dung dch H2SO4.
C. Dung dch NaCl, dung dch H2SO4 c.
D. Dung dch KHCO3, dung dch H2SO4.
Cu 53. Nhiu loi sn phm ha hc c sn xut t mui n trong nc bin
nh: HCl, nc gia-ven, NaOH, Na2CO3.
Khi lng NaCl cn dng sn xut 15 tn NaOH (bit hiu sut ca qu trnh l
80%) l
A. 12,422 tn.

B. 13,422 tn.

C. 15,422 tn.

D. 17,422 tn.

Cu 54. Thc hin phn ng gia 0,03 gam H2 vi 0,71 gam Cl2. Nu hiu sut
phn ng t 40% th th tch sn phm kh sinh ra (kc) l
A. 0,448 lt.

B. 0,1344 lt.

C. 0,1792 lt.

D. 0,672 lt.

Cu 55. Cho a mol kh HCl vo 92,7 gam H2O c dung dch A. Ly 1/5 dung
dch A tc dng vi AgNO3 d c 5,74 gam kt ta. Nng % dung dch A l.
A. 7,3 % .

B. 3,65%.

C. 3,94%.

D. 7,87%.

Cu 56. Cho 19 gam mui MgX2 (X: halogen) tc dng vi dung dch AgNO3 d
c 57,4 gam kt ta. Cng thc ca mui l:
A. MgI2.

B. MgCl2.

C. MgBr2.

D. MgF2.

Cu 57. Cho 0,03 mol hn hp 2 mui NaX v NaY (X, Y l 2 halogen thuc 2 chu
k lin tip nhau) tc dng vi AgNO3 d thu c 4, 75 gam kt ta. X v Y ln
lt l:
A. F v Cl.

B. Cl v Br.

C. Br v I.

D. I v At.

Cu 58. Cho 5,6 gam Fe v 6,4 gam Cu vo dung dch HCl (d). Th tch kh thu
c ti a (ktc) l
A. 2,24 lt.

B. 3,36 lt.

C. 4,48 lt.

D. 5,6 lt.

Cu 59. Dn 0,15 mol kh Cl2 qua V lt dung dch NaBr 0,1M, phn ng kt thc
thu c 8 gam Br2. Gi tr V l
A. 0,5.

B. 1,0.

C. 1,5.

D. 2,0.

Cu 60. Cho 200ml dung dch HCl 0,75M vo bnh cha 5,30 gam Na2CO3 th thy
c kh khng mu bay ln. Th tch kh thot ra (kc) l:
A. 1,12 lt.

B. 1,68 lt.

C. 3,36 lt.

D. 6,72 lt.

Cu 61. Sc ht lng kh clo vo dung dch hn hp NaBr v NaI, un nng thu

nng thu c 2,34 g NaCl. S mol hn hp NaBr v NaI phn ng l:
A. 0,1 mol

B. 0,15 mol

C. 0,02 mol

D. 0,04 mol

Cu 62. Cn thm bao nhiu gam KCl vo 450g dung dch KCl 8% thu c
dung dch 12%?
A. 20,45g.

B. 24,05g.

C. 25,04g.

D. 45,20g.

Cu 63. Dung dch mui n NaCl c ln tp cht NaI v NaBr. C th dng cht
no sau y lm sch mui n?
A. Kh flo.

B. Kh Clo.

C. Kh oxi.

D. Kh hidroclorua.

Cu 64. Ly 2,98g hn hp X gm Zn v Fe cho vo 200ml dung dch HCl, sau khi

phn ng xy ra hon ton ta c cn (trong iu kin khng c oxi) th thu c
5,82g cht rn. Tnh th tch kh thot ra (ktc)?
A. 0,224 lt.

B. 0,448 lt.

C. 0,896 lt.

D. 0, 112 lt.

Cu 65. Cho 1,62g kim loi M (ha tr khng i n) tc dng vi 0,15 mol O2. Ha
tan cht rn sau phn ng bng dung dch HCl d thu c 13,44 lt kh thot ra (
ktc). Kim loi M l
A. Ca.

B. Mg.

C. Al.

D. Fe.

Cu 66. Mt hn hp X gm Cl2 v O2. X phn ng va ht vi 9,6g Mg v 16,2g

Al to ra 74,1g hn hp mui clorua v oxit. Thnh phn % theo th tch ca Cl2
trong X l
A. 50%.

B. 55,56%.

C. 66,67%.

D. 44,44%.

Cu 67. t chy a gam hn hp 3 kim loi Mg, Zn, Cu thu c 34,5 gam hn
hp rn X cc oxit kim loi. ha tan ht hn hp X cn dng va dung dch
cha 0,8mol HCl. Vy gi tr ca a l
A. 28,1g.

B. 21,7g.

C. 31,3g.

D. 24,9g.

Cu 68. Trn 150ml dung dch HCl 10% (d = 1,047g/ml) vi 250ml dung dch HCl
2M th c dung dch sau phn ng c d = 1,038g/ml. Dung dch ny c nng
% v nng mol l
A. 2,5M v 12,5%.

B. 2,325M v 8,175%.

C. 2,25M v 9,215%.

D. Kt qu khc.

Cu 69. Cho 6,2g oxit kim loi ha tr I tc dng vi nc d thu c dung dch A
c tnh kim. Chia dung dch A thnh 2 phn bng nhau. Phn 1 tc dng vi 95ml
dung dch HCl 1M thy dung dch sau phn ng lm xanh qu tm. Phn 2 tc dng
vi 55ml dung dch HCl 2M thy dung dch sau phn ng lm qu tm. Cng
thc oxit kim loi dng l
A. Li2O.

B. Na2O.

C. K2O.

D. Rb2O.

Cu 70. T 20g dung dch HCl 37% to c dung dch HCl 13%. Khi lng
nc (gam) cn dng pha long dung dch l
A. 27.

B. 25,5.

C. 54.

D. 37.

Cu 71. Cn trn Cl2 v O2 theo t l th tch nh th no c hn hp c t

khi hi so vi metan bng 1,5?
A.

10
.
11

B.

2
.
11

C.

4
.
11

D.

8
.
11

Cu 72. thu c dd HCl 25% cn ly m1 gam dd HCl 45% pha vi m2 gam

dung dch HCl 15%. T l m1/m2 l?
A. 1/2.

B. 1/3 .

C. 2/1.

D. 3/1.

Cu 73. pha c 500ml dung dch nc mui c nng 0,9% cn ly V ml

dung dch NaCl 3%. Gi tr ca V l
A. 150.

B. 214,3.

C. 285,7.

D. 350.

Cu 74. Trn 200ml dd HCl 1M vi 300ml ddHCl 2M th thu c dung dch nng
mol/l l
A. 1,5M.

B. 1,2M.

C. 1,6M.

D. 0,15M.

Cu 75. Nguyn t khi trung bnh ca Brom l 79,319. Brom c 2 ng v bn:

79
35

Br v

81
35

Br . Thnh phn % s nguyn t ca

A. 84,05.

B. 82,02.

81
35

Br l

C. 18,98.

D. 25,95.

Cu 76. Ha tan 3,164 gam hn hp 2 mui CaCO3 v BaCO3 bng dung dch HCl
d, thu c 448 ml kh CO2 (ktc). Thnh phn % s mol ca BaCO3 trong hn
hp l
A. 50%.

B. 55%.

C. 60%.

D. 65%.

Cu 77. Ha tan 2,84 gam hn hp 2 mui CaCO3 v MgCO3 bng dung dch HCl
d, thu c 0,672 lt kh ( ktc). Thnh phn % s mol ca MgCO3 trong hn hp
l
A. 33,33%.

B. 45,55%.

C. 54,45%.

D. 66,67%.

Cu 78. Ha tan hon ton 3,22 gam hn hp X gm Fe, Mg, Zn bng mt lng
va dd HCl long, thu c 1,344 lt H2 ( ktc) v dd cha m gam mui. Gi tr
ca m l
A. 8,47 gam.

B. 4,87 gam.

C. 7,84 gam.

D. 7,48 gam.

Cu 79. Ha tan hon ton 3,22 gam hhX gm Fe, Mg, Zn bng mt lng va
dd H2SO4 long, thu c 1,344 lt H2 ( ktc) v dd cha m gam mui. Gi tr ca
m l
A. 8,98 gam.

B. 9,52 gam.

C. 10,27gam.

D. 7,25 gam.

Cu 80. Ha tan 40 gam h hp Mg, Zn v Fe vo dung dch HCl d thu c 11,2

lt kh H2 (ktc). C cn dung dch sau phn ng thu c khi lng mui khan l
A. 50,5g.

B. 75,5g.

C. 85,5g.

D. 111g.

Cu 81. Ha tan ht 38,60 gam hh Fe v kim loi M trong dung dch HCl d thy
thot ra 14,56 lt H2 (ktc). Khi lng hn hp mui clorua khan thu c l
A. 48,75 g.

B. 84,75 g.

C. 74,85 g.

D. 78,45g.

Cu 82. Sc ht lng kh clo vo dung dch hn hp NaBr v NaI, un nng thu

nng thu c 1,17 g NaCl. S mol hn hp NaBr v NaI phn ng l
A. 0,1 mol.

B. 0,15 mol.

C. 0,02 mol.

D. 0,04 mol.

Cu 83. Cho 16,3 g hn hp 2 kim loi Na v X tc dng ht vi HCl long, d thu

c 34,05 g hn hp mui khan A. Th tch H2 thu c l bao nhiu lt?
A. 3,36 lt.

B. 5,6 lt.

C. 8,4 lt.

D. 11,2 lt.

Cu 84. Ha tan 10,14 g hp kim Cu, Mg, Ag bng mt lng va dung dch
HCl thu c 7,84 lt kh A (ktc) v 1,54g cht rn B v dung dch C. C cn dung
dch C thu c m gam mui. Gi tr m l
A. 33,45.

B. 33,25.

C. 32, 99.

D. 35,58.

Cu 85. Ha tan 28,4g hn hp 2 mui cacbonat ca 2 kim loi thuc nhm IA

bng axit HCl thu c 6,72 lt kh (ktc) v dung dch A. Tng khi lng 2 mui
clorua trong dung dch thu c l
A. 3,17.

B. 31,7.

C. 1,37.

D. 7,13.

Cu 86. Ha tan hon ton 20g hn hp Mg v Fe vo dung dch axit HCl d thy
c 11,2 lt kh (ktc) thot ra v dung dch X. C cn dung dch X th khi lng
mui khan thu c l
A. 35,5g.

B. 45,5g.

C. 55,5g.

D. 65,5g.

Cu 87. Thm 3,0 gam MnO2 vo 197,0 gam hh mui KCl v KClO3. Trn k v
un nng hh n phn ng hon ton, thu c cht rn cn nng 152g. Thnh phn
% khi lng ca KClO3 trong hn hp l
A. 62,18%.

B. 61,28%.

C. 68,21%.

D. 68,12%.

Cu 88. Ha tan 5,94g hn hp 2 mui clorua ca hai kim loi A v B thuc nhm
IIA vo nc, c 100ml ddX. lm kt ta ht ion Cl- c trong ddX, ngi ta
cho ddX tc dng vi ddAgNO3 v thu c 17,22 g kt ta, lc b kt ta thu c
ddY c th tch 200ml. C cn ddY c m gam mui khan. Gi tr ca m l
A. 1,92g.

B. 9,12g.

C. 1,29 g.

D. 9,21g.

Cu 89. Ha tan 28,4 g mt hh gm 2 mui cacbonat ca 2 kim loi ha tr II bng

dd HCl d thu c 3,36 lt kh ( OoC, 2atm) v dung dch A. Tng s gam ca hai
mui c trong ddA l
A. 1,37 g.

B. 3,17g.

C. 31,7g.

D. 7,31g.

Cu 90. Ha tan hon ton 7,8 g hn hp Mg v Al vo dung dch HCl d. Sau

phn ng thy khi lng dung dch tng thm 7g. S mol axit HCl tham gia
phn ng trn l
A. 0,8 mol.

B. 0,08 mol.

C. 0,04 mol.

D. 0,4 mol.

Cu 91. Cho 5,0g Brom c ln clo vo dung dch cha 1,6g KBr. Sau phn ng lm
bay hi dung dch th thu c 1,155g cht rn khan. Phn trm khi lng clo c
trong 5,0g brom trn l
A. 13,1%.

B. 11,1%.

C. 9,1%.

D. 7,1%.

Cu 92. Cho dung dch AgNO3 d tc dng vi dung dch hn hp c ha tan 12,5g
hai mui KCl v KBr thu c 20,78g hn hp AgCl v AgBr. Hy xc nh s mol
hn hp u?
A. 0,13 mol.

B. 0,15 mol.

C. 0,12 mol.

D. 0,14 mol.

Cu 93. Sc kh Cl2 vo dung dch cha n mol NaBr ti phn ng hon ton thy
khi lng mui gim 8,9g. S mol Cl2 phn ng l
A. 0,1mol.

B. 0,2mol.

C. 0,1n mol.

D. 0,2n mol.

Cu 94. Cho m g CuBr2 tc dng va vi 4,48 lt Cl2 (ktc). Cng m gam tc

dng vi mt kim loi M (ha tr 2) thy khi lng thanh kim loi tng ln 1,6g.
Kim loi M l
A. Mg.

B. Zn.

C. Fe.

D. Sn.

Cu 95. Ha tan hon ton m gam hn hp hai kim loi (gm mt kim loi ha tr
II v mt kim loi ha tr III) bng dung dch HCl d thu c 11,07 lt kh 1atm
v 270C, thy khi lng mui ln hn x gam so vi khi lng kim loi. Gi tr x l
A. 3,195.

B. 31,95.

C. 15,975.

D. 15,525.

Cu 96. Ngm mt l kim loi c khi lng 50 gam trong dung dch HCl, sau khi
thu c 336ml kh H2 (ktc) th khi lng kim loi gim 1,68%. Kim loi
dng l
A. Al.

B. Mg.

C. Fe.

D. Zn.

Cu 97. Cho 9,59 gam kim loi Ba tc dng vi halogen X c d, thu c 14,56
gam mui halogenua. Nguyn t khi v tn halogen l
A. 19; flo.

B. 35,5; clo.

C. 80; brom.

D. 127; iot.

Cu 98. Cho 9,1 gam hn hp hai mui cacbonat ca hai kim loi nhm IA hai
chu k lin tip nhau tan hon ton trong dung dch HCl va , thu c 2,24 lt
CO2 (ktc). Hai kim loi l
A. Li ; Na.

B. Na, K.

C. K, Cs.

D. Na; Cs.

Cu 99. Cho 1,08 gam hn hp 2 kim loi hai chu k lin tip nhau thuc nhm
IIA tc dng ht vi dung dch HCl d thot ra 0,672 lt H2 (ktc). Hai kim loi l
A. Be v Mg.

B. Mg v Ca.

C. Sr v Ba.

D. Ca v Sr.

Cu 100. Ha tan hon ton 4,68 gam hn hp mui cacbonat ca hai kim loi A v
B k tip nhau trong nhm IIA vo dung dch HCl d thu c 1,12 lt CO2 (ktc).
Kim loi A v B l
A. Be v Mg.

B. Mg v Ca.

C. Ca v Sr.

D. Sr v Ba.

Cu 101. X, Y l hai nguyn t halogen 2 chu k lin tip trong BTH. kt ta

ht ion X-, Y- trong dung dch cha 4,4 gam mui natri ca chng cn 150ml dungd
dch AgNO3 0,4 M. X v Y ln lt l
A. Flo ; clo.

B. Clo; brom.

C. Brom; iot.

D. Khng xc nh c.

Cu 102. Ha tan 16,8 gam hn hp gm 2 mui cacbonat v sunfit ca cng mt

kim loi kim vo dung dch HCl d, thu c 3,36 lt hn hp kh (ktc). Kim loi
kim l
A. Li.

B. Na.

C. K.

D. Rb.

2.3.2. H thng bi tp chng Oxi - Lu hunh

2.3.2.1. Bi tp t lun
Cu 1. Ti sao mc oxi ha c trng ca oxi l -2, cn lu hunh, selen ngoi
mc oxi ha -2 cn c mc oxi ha +4 v +6?
Cu 2. Ti sao nhit nng chy v nhit si ca lu hunh rt cao so vi
nhit nng chy v nhit si ca oxi?
Cu 3. So snh tnh cht ha hc ca oxi v ozon. Vit phng trnh phn ng ln
lt cho oxi v ozon tc dng vi Ag, PbS, KI.
Cu 4. Trong hai cht O3 v H2O2, cht no c tnh oxi ha mnh hn? Vit
phng trnh phn ng minh ha.
Cu 5. Vit phng trnh phn ng khi cho H2O2 tc dng vi dung dch KI,
KMnO4 trong mi trng axit, dung dch NaCrO2 trong mi trng kim. C nhn
xt g v tnh cht H2O2?
Cu 6. Vit phng trnh phn ng ca SO2 vi cc cht HI, H2S, CO, H2, C, t
cho nhn xt tnh kh ca SO2 so vi cc cht k trn?
Cu 7.
a. Oleum l g?
b. Ti sao khi pha long H2SO4 c ngi ta phi cho t t tng git axit vo
nc m khng lm ngc li?
Cu 8. Vit phng trnh phn ng khi cho:
- H2SO4 long tc dng vi Mg, Fe, Cu, Fe2O3, Fe3O4
- H2SO4 c, nng tc dng vi C, Cu, Fe, Fe2O3, Fe3O4, HI, H2S
T cc phn ng trn, em c nhn xt g v tnh cht ha hc ca axit H2SO4 long
v c?
Cu 9. Nguyn tc chung ca phng php iu ch axit H2SO4 trong cng
nghip? Nu cc giai on iu ch axit sunfuric?
Cu 10. Xc nh cc cht v hon thnh cc phng trnh phn ng sau

FeS A B(khi) C
B CuSO 4 D den E
B F G vng H
C J khi L
L KI C M N

Cu 11. Vit phng trnh ca cc phn ng sau:

a. H2S + FeCl3
b. H2S + K2Cr2O7 + H2SO4
c. H2S + KMnO4 + H2SO4
d. H2S + Br2 + H2O
e. H2S + I2
Cu 12. Vit cc phng trnh phn ng c th xy ra khi cho hn hp cc kh gm
O3, Cl2, CO2 i qua dung dch KI.
Cu 13. Ch dng thm mt ha cht hy phn bit bn l dung dch mt nhn sau:
HCl, H2SO4, BaCl2, NaCl.
Cu 14. Cho cc dung dch khng mu ca cc cht sau: NaCl, K2CO3, Na2SO4,
HCl, Ba(NO3)2. Hy phn bit cc dung dch cho bng phng php ha hc m
khng dng thm ha cht no khc lm thuc th. Vit cc phng trnh phn ng
ha hc nu c.
Cu 15. Trnh by 2 phng php khc nhau phn bit SO2 v SO3.
a. C dng phn ng oxi ha kh.
b. Khng dng phn ng oxi ha kh.
Cu 16. Bng phng php ha hc hy nhn bit cc kh: CO2, O3, O2 ng trong
cc l ring bit.
Cu 17. C mt hn hp kh gm: H2S, CO2, SO2. Lm th no nhn bit tng
kh trong hn hp bng phng php ha hc?
Cu 18. Trnh by phng php nhn bit mi kh trong hn hp kh sau: CO2, SO2,
SO3 v H2.

Cu 19. Nhng bc tranh c c v bng bt trng ch (PbCO3, Pb(OH)2) lu

ngy b ha en trong khng kh. Ngi ta c th dng hidro peoxit H2O2 phc
hi nhng bc tranh . Hy vit phng trnh phn ng gii thch.
Cu 20. V sao CuS, PbS, FeS u khng tan trong nc nhng khng iu ch
c FeS bng cch sc H2S vo dung dch mui st?
Cu 21. Dn kh H2S vo dung dch hn hp KMnO4 v H2SO4, nhn thy mu tm
ca dung dch chuyn sang khng mu v c vn c mu vng. Hy:
a. Gii thch hin tng quan st c.
b. Vit phng trnh phn ng biu din.
c. Cho bit vai tr ca cc cht phn ng H2S v KMnO4.
Cu 22. Gii thch cc hin tng sau:
a. Ti sao dung dch H2S trong nc lu ngy tr nn vn c?
b. Hy gii thch v sao cc vt bng bc lu ngy thng b xm en?
Cu 23. trung ha 3,38g mt oleum cn dng 25,60ml dung dch KOH 14% (d =
1,25g/ml)
a. Xc nh cng thc oleum.
b. Tnh C% SO3 trong oleum.
c. Tnh khi lng oleum trn cn ly pha vo 500ml dung dch H2SO4
49% (d = 1,25g/ml) c th iu ch c oleum 15%.
Cu 24. Cho 4,32g hn hp hai kim loi A v B tc dng vi dung dch H2SO4
long, d thu c 2,688 lt kh ( ktc). Khi lng hn hp sau phn ng gim i
mt na. Phn rn cn li ha tan trong H2SO4 c, nng to ra 112ml kh
SO2 ( 00C, 2atm).
a. Vit phng trnh phn ng xy ra. Xc nh hai kim loi A v B.
b. Cho dung dch thu c sau th nghim hai tc dng vi dung dch Na2S.
Tnh khi lng dung dch Na2S 23,4% cn thu c kt ta ln nht.
Cu 25. Cho 6,72 lt kh SO2 (ktc) hp th hon ton vo dung dch nc vi trong
cha 0,2 mol Ca(OH)2. Tnh khi lng mui to thnh sau phn ng.

Cu 26. Hn hp rn X gm c Na2SO3, NaHSO3 v Na2SO4. Cho 28,56g X tc

dng vi dung dch H2SO4 long, d. Kh SO2 sinh ra lm mt mu hon ton
675cm3 dung dch brom 0,2M. Mt khc 7,14 g X tc dng va vi 21,6 cm3
dung dch KOH 0,125M.
a. Vit phng trnh ha hc.
b. Tnh thnh phn % v khi lng cc cht trong hn hp X.
Cu 27. Ha tan 3,38 gam oleum A vo nc c dung dch X. trung ha
dung dch X ngi ta phi dng 800ml dung dch KOH 0,1M. Tm cng thc phn
t ca oleum A.
Cn ha tan bao nhiu gam oleum A vo 200g nc c dung dch H2SO4
10%?
2.2.2.2. Bi tp trc nghim
Cu 1. Cc nguyn t phn nhm chnh VI (VIA) c cu hnh electron ngoi cng
l:
A. ns2.

B. ns2np3.

C. ns2np4.

Cu 2. Khuynh hng chnh ca oxi l

A. nhng 2 electron, c tnh kh mnh.
B. nhn thm 2 electron, c tnh kh mnh.
C. nhng 2 electron, c tnh oxi ha mnh.
C. nhn 2 electron, c tnh oxi ha mnh.
Cu 3. Trong phng th nghim c th iu ch O2 bng cch
A. cho ozon tc dng vi dung dch KI.
B. nhit phn mui Hg(NO3)2.
C. nhit phn KMnO4 hoc KClO3.
D. chng ct phn on khng kh lng.
Cu 4. Chn pht biu sai
A. O2 v O3 l hai dng th hnh ca oxi.
B. Tnh oxi ha ca O3 mnh hn O2.
C. O2 v O3 u c th oxi ha Ag thnh Ag2O.

D. ns2np5.

D. Th hnh l 2 dng n cht ca cng mt nguyn t.

Cu 5. Chn cu ng
A. in phn dung dch NaOH hoc H2SO4 thu c O2.
B. O2 c th oxi ha hu ht kim loi k c Ag, Au, Pt.
C. Cho O2 qua dung dch KI, to sn phm lm xanh h tinh bt.
D. Trong khng kh, O2 chim khong 80% th tch.
Cu 6. Trong hp cht, lu hunh c cc s oxi ha thng dng sau:
A. 0, +4, +6.

B. 0, -2, +6.

C. -1, -2, +4.

D. -2, +4, +6.

Cu 7. trng thi c bn lu hunh c s electron c thn l

A. 1.

B. 2.

C. 4.

D. 6.

Cu 8. iu nhn xt no sau y khng ng. Lu hunh

A. c hai dng th hnh.

B. va c tnh kh va c tnh oxi ho.

C. iu kin thng: th rn.

D. d tan trong nc.

Cu 9. Chn dy ha cht c xp theo th t tnh axit gim dn

A. H2O, H2S, H2Se.

B. H2Se, H2S, H2O.

C. H2S, H2Se, H2O.

D. H2Se, H2O, H2Se.

Cu 10. Chn pht biu ng

A. H2S ch c tnh kh.

B. SO2 ch c tnh kh.

C. S ch c tnh oxi.

D. SO3 va c tnh oxi ha, va c tnh

kh.
Cu 11. SO2 th hin tnh kh khi phn ng vi
A. CaO, Mg

B. Br2, O2

C. H2S, KMnO4

D. H2O, NaOH

Cu 13. Cho s phn ng FeS2 X SO2. Cht X l

A. H2S

B. Fe2(SO4)3

C. SO3

D. Na2SO3

Cu 14. Cho 0,2 mol kh SO2 tc dng vi dung dch cha 0,3 mol NaOH thu c
A. 0,2 mol Na2SO3.

B. 0,2 mol NaHSO3

C. 0,15 mol Na2SO3

D. Na2SO3 v NaHSO3 u 0,1 mol.

Cu 15. Cho SO3 d i qua dung dch Ba(OH)2 thu c mui

A. BaSO3.

B. BaSO4.

C. Ba(HSO4)2.

D. Ba(HSO3)2.

Cu 16. Cp cht no sau y khng chy trong oxi?

A. H2, Cl2.

B. CO2, SO3.

C. H2S, SO2.

D. CH4, C6H6.

Cu 17. Dung dch no sau y c th dng phn bit SO2 v CO2?

A. Ca(OH)2.

B. Ba(OH)2

C. Br2.

D. NaOH.

Cu 18. Khng phn bit c bng dung dch SO2 (hoc KMnO4) cp cht kh
A. C2H4 v SO2. B. C2H2 v CO2.

C. CH4 v SO2.

D. H2S v CO2.

Cu 19. Kim loi b th ng ha trong H2SO4 c ngui l

A. Cu, Mg.

B. Zn, Cu, Ag.

C. Fe, Al, Cr.

D. Pb, Ni, Sn.

Cu 20. Phng php tip xc iu ch H2SO4, tri qua my giai on chnh?

A. 2.

B. 3.

C. 4.

D. 5.

Cu 21. Cho cc cht sau: (1) H2S ; (2) Cl2 ; (3) SO2 ; (4) O2
Khng xy ra phn ng trc tip gia
A. (2) v (3).

B. (1) v (2).

C. (1) v (3).

D. (2) v (4).

Cu 22. Oleum l sn phm to thnh khi cho

A. H2SO4 c hp th SO3.

C. H2SO4 long hp th SO3.

C. H2SO4 c hp th SO2.

D. H2SO4 long hp th SO3.

Cu 23. Trong cng nghip, iu ch SO2 bng cch

A. cho Na2SO3 tc dng vi dung dch H2SO4.
B. nhit phn cc mui sunfit kim loi.
C. t chy H2S hoc oxi ha S bng H2SO4 c nng.
D. t chy S hoc qung sunfua kim loi.
Cu 24. Oxi trong ngnh Y khng c ln O3. Ngi ta dng cch no sau y
pht hin s c mt ca O3?
A. Mu xanh ca ozon B. Giy c tm dung dch KI v h tinh bt.
C. Kh Clo.

D. Kh H2S.

Cu25. C 5 mu kim loi Ba, Mg, Fe, Al, Ag. Ch dng duy nht mt thuc th l
dung dch H2SO4 long c th nhn bit c nhng kim loi no?
A. Ba, Ag.

B. Ba, Ag, Fe.

C. Ba, Ag, Fe, Mg.

D. Ba, Mg, Fe, Al, Ag.

Cu 26. Trong nhm oxi (nhm VIA), theo chiu in tch ht nhn tng dn th s
bin i tnh cht no sau y l ng?
A. Tnh oxi ho tng dn, tnh phi kim gim dn.
B. Tnh kim loi tng dn, tnh phi kim gim dn.
C. i lc electron tng dn.
D. Nng lng ion ho th nht (I1) tng dn.
Cu 27. Tnh cht no sau y khng ng i vi nhm oxi (nhm VIA) khi xt
t nguyn t oxi n nguyn t telu
A. m in ca nguyn t gim dn.
B. bn knh nguyn t tng dn.
C. tnh bn ca hp cht hidro tng dn.
D. tnh axit ca hp cht hidroxit gim dn.
Cu 28. trng thi kch thch nguyn t ca nguyn t to c t electron c
thn nht l
A. O.

B. S.

C. Se.

D. Te.

Cu 29. Trong phng th nghim, thu kh O2, ngi ta thng dng phng php
y nc. Tnh cht no sau y l c s p dng cch ny i vi vic thu kh
oxi?
A. Oxi c nhit si thp (-183oC).
B. Oxi t tan trong nc iu kin thng.
C. Oxi l kh nng hn khng kh.
D. Oxi l cht kh nhit thng.
Cu 30. C th iu ch O2 t ha cht no sau y?
A. Dung dch NaOH long.

B. Dung dch H2SO4 long.

C. KMnO4 rn.

D. C A, B, C.

Cu 31. Pht biu no y l sai?

A. Ozon c th oxi ha c I- trong mi trng nc v axit.
B. Oxi c th oxi ha c I- trong mi trng nc v axit.
C. C th iu ch oxi t dung dch KMnO4.

D. Oxi khng tc dng vi kim loi bc ngay nhit cao.

Cu 32. L do no sau y gii thch ozon tan nhiu trong nc hn oxi?
A. Phn t khi ozon ln hn oxi.
B. Ozon phn cc cn oxi khng phn cc.
C. Ozon d tc dng vi nc cn oxi khng tc dng vi nc.
D. Ozon d ha lng hn oxi.
Cu 33. Cho cc cht SO2, CO2, Fe3O4, Al2O3. Thnh phn phn trm theo khi
lng ca oxi nhiu nht trong
A. Al2O3.

B. Fe3O4.

C. CO2.

D. SO2.

Cu34. Dung dch H2SO4 long phn ng vi tt c cc cht trong dy no sau y?

A. FeCl3, MgO, Cu, Ca(OH)2, BaCl2. B. Ba(NO3)2, Na2CO3, CuS, NaOH.
C. Zn, Fe, Ba(OH)2, FeS.

D. Al, Fe, BaO, BaCl2, NaCl, KOH.

Cu 35. Cho hn hp Mg v Al vo dung dch cha HCl 0,25 mol v H2SO4 0,125
mol. Sau khi phn ng xy ra hon ton thu c mt kh H2 c th tch 4,48 lt
(ktc). Kt lun no sau y ng?
A. Kim loi tc dng ht v cn d H2SO4.
B. D c hai kim loi v axit tc dng ht.
C. Kim loi tc dng ht v d axit.
D. Cn d Al v axit tc dng ht.
Cu 36. Ha tan 1 mui cacbonat ca kim loi ha tr 2 bng mt lng va
dung dch H2SO4 9,8% thu c dung dch mui sunfat 14,18%. Kim loi A l
A. Ca

B. Zn

C. Fe

D. Mg

Cu 37. Cho Fe3O4 vo dung dch cha hn hp HCl v H2SO4 long d, s cht c
trong dung dch thu c sau khi phn ng kt thc l
A. 2.

B. 6.

C. 5.

D.7.

Cu 38. t chy hon ton 26,8g hn hp 3 kim loi Fe, Al, Cu thu c 41,4g
hn hp 3 oxit. Th tch dung dch H2SO4 1M cn dng ha tan va hn hp
oxit trn l
A. 0,9125 lt.

B. 1,825 lt.

C. 3,650 lt.

D. 2,7375 lt.

Cu 39. Cho 2,16 g Al ha tan vo dung dch H2SO4 c hn hp 3 kh l H2,

H2S, SO2 c t l s mol tng ng l 1: 2: 3. S mol H2SO4 tham gia phn ng
l
A. 0,14mol

B. 0,15mol

C. 0,16mol

D. 0,17mol

Cu 40. Cho 12,125g sunfua kim loi M ha tr II khng i tc dng ht vi dung

dch axit H2SO4 c un nng thu c 11,2 lt kh SO2 (ktc). Kim loi M l
A. Mg = 24.

B. Cd = 112.

C. Mn = 55.

D. Zn = 65.

Cu 41. Cho 0,2 mol Cu tan ht trong dung dch H2SO4 c, nng, th tch kh thu
c (ktc) l
A. 1,12 lt.

B. 2,24 lt.

C. 4,48 lt.

D. 6,72 lt.

Cu 42. Cho 0,15 mol hn hp Cu v Zn tc dng vi H2SO4 c, nng thu c

1,344 lt SO2 (ktc). S mol H2SO4 tham gia phn ng l
A. 0,3 mol.

B. 0,12 mol.

C. 0,15 mol.

D. 0,06 mol.

Cu 43. Cho 3,2 gam bt S tan ht trong dung dch H2SO4 c, nng thu c V lt
kh (ktc), gi tr V l
A. 4,48 lt.

B. 6,72 lt.

C. 2,24 lt.

D. 3,36 lt.

Cu 44. Trong cc cht sau, chn cht cha hm lng S cao nht
A. CuS.

B. FeS.

C. FeS2.

D. CuFeS2

Cu 45. Oxi ha 4,48 lt SO2 (ktc) thu c 4,8 gam SO3. Hiu sut ca phn ng
l
A. 20%.

B. 30%.

C. 40%.

D. 50%.

Cu 46. Nung hn hp gm 0,2 mol SO2 v 0,2 mol O2 (c xc tc). Hn hp sau

phn ng tc dng va vi 0,1 mol Br2. Hiu sut phn ng oxi ha SO2 l
A. 40%.

B. 25%

C. 50%

D. 40%.

Cu 47. Nung hn hp gm 0,2 mol O2 v 0,4 mol SO2 (trong bnh kn c xc tc).
Hiu sut phn ng l 60%. T s p sut ca bnh trc v sau phn ng (cng to,
p) l
A. 1,25.

B. 0,80.

C. 1,50.

D. 1,75.

Cu 48. Cho hn hp X gm 0,08 mol mi kim loi Mg, Al, Zn vo dung dch
H2SO4 c nng, d thu c 0,07 mol mt sn phm kh duy nht cha S. Xc
nh sn phm kh.
A. SO2.

B. S.

C. H2S.

D. khng xc nh c.

Cu 49. Mt hn hp gm O2 v O3 iu kin tiu chun c t khi hi so vi

hidro l 18. Thnh phn % v th tch ca O3 trong hn hp l
A. 15%.

B. 25%.

C. 35%.

D. 45%.

Cu 50. Cho hn hp kh SO2 v O2 c t khi hi so vi hidro l 24. Thnh phn %

theo th tch ca kh SO2 trong hn hp kh trn l
A. 50%.

B. 40%.

C. 60%.

D. 30%.

Cu 51. Cho m (g) hn hp gm Na2CO3 v Na2SO3 tc dng ht vi dung dch

H2SO4 2M d th thu c 2,24 lt hn hp kh (ktc). Hn hp kh ny c t khi
i vi hidro l 27. Gi tr m l
A. 11,6 g.

B. 10,0 g.

C. 1,16 g.

D. 1,00 g.

Cu 52. Hp th hon ton 2,24 lt SO2 (ktc) vo bnh ng 300ml dung dch
NaOH 0,5M. C cn dung dch p sut thp th thu c m gam cht rn. Gi tr
m l
A. 1,15g.

B. 11,5g.

C. 15,1g.

D. 1,51g.

Cu 54. Th tch H2O v dung dch MgSO4 2M cn pha c 100ml dung dch
MgSO4 0,4M ln lt l
A. 50ml v 50ml.

B. 40ml v 60ml.

C. 80ml v 20ml.

D. 20ml v 80ml.

Cu 55. Th tch nc nguyn cht cn thm vo 1 lt dung dch H2SO4 98%

(d=1,84 g/ml) c dung dch mi c nng 10% l
A. 14,192 lt.

B. 15,291 lt.

C. 17,291 lt.

D.16,192lt.

Cu 56. Ha tan 200 gam SO3 vo m gam dung dch H2SO4 49% ta c dung dch
H2SO4 78,4%. Gi tr ca m l
A. 133,3.

B. 146,9.

C. 272,2.

D. 300.

Cu 57. Cn ha tan bao nhiu lt SO3 (136oC v 1atm) vo 600g dung dch
H2SO4 24,5% c dung dch H2SO4 49%?
A. 48 lt.

B. 84 lt.

C. 76 lt.

D. 67 lt.

Cu 58. Cn bao nhiu gam CuSO4.5H2O vo 450 gam dung dch CuSO4 4%
c dung dch CuSO4 10%?
A. 50g.

B. 45g.

C. 25g.

D. 30g.

Cu 59. Cn ly bao nhiu gam tinh th CuSO4.5H2O v bao nhiu gam dung dch
CuSO4 8% iu ch 280 gam dung dch CuSO4 16%.
A. 40g v 240g.

B. 30g v 130g.

C. 40g v 120g.

D. 35g v 250g.

Cu 60. Cn ly bao nhiu gam oleum 71% cho vo 800 gam dung dch H2SO4
20% th c H2SO4 90%?
A. 2451g.

C. 2153,8g.

B. 2548,5g.

D. 2453,9g.

Cu 61. Cn trn dung dch H2SO4 2M vi dung dch H2SO4 5M theo t l th tch
no c dung dch H2SO4 4M?
A.

1
.
2

B.

2
.
3

C.

1
.
3

D.

2
.
5

Cu 62. Cho m (g) hn hp Na2CO3 v Na2SO3 tc dng ht vi dung dch H2SO4

2M d thu c 3,36 lt kh (ktc) c t khi hi so vi H2 l 25. Gi tr ca m l
A. 16,8g.

B. 17,8g.

C. 18,8g.

D. 19,8g.

Cu 63. Cho 6,4 gam hn hp 2 kim loi 2 chu k lin tip v thuc nhm IIA ca
bng HTTH, tc dng vi dung dch H2SO4 long d, thu c 4,48 lt kh (ktc).
Hai kim loi l
A. Mg, Ca.

B. Ca, Sr.

C. Sr, Ba.

D. Be, Mg.

Cu 64. Cho 10,8 g hn hp 2 mui cacbonat ca 2 kim loi k tip nhau trong
nhm IIA tc dng vi dung dch H2SO4 long d. Cht kh thu c cho hp th
hon ton vo dung dch Ba(OH)2 d, th thu c 23,64 g kt ta. Thnh phn %
khi lng ca chng trong hn hp l
A. 58,33% ; 41,67%.

B. 55,33% ; 44,67%.

C. 60,30% ; 39,70%.

D. 59,5% ; 40,5%.

Cu 65. Khi un nng 11,07 gam KMnO4 ta c 10,11 gam b rn v kh B. Th

tch kh B ( ktc) c gii phng l
A. 0,672 lt.

B. 0,784 lt

C. 1,15 lt.

D. 6,72 lt.

Cu 66. l nhm c khi lng 2,7 gam trong khng kh mt thi gian, thy
khi lng tng thm 1,44 gam. Phn trm khi lng l nhm b oxi ha bi
oxi ca khng kh l
A. 60%.

B. 40%.

C. 50%.

D. 80%.

Cu 67. Sau khi chuyn mt th tch kh oxi thnh ozon th thy th tch gim i 5
ml (bit cc th tch o cng iu kin). Th tch oxi tham gia phn ng l bao
nhiu?
A. 14ml.

B. 16ml.

C. 17ml.

D. 15 ml.

Cu 68. Ha tan ht 1,04 g hn hp gm nhiu kim loi (ng trc H) bng dung
dch H2SO4 long, thu c 0,672 lt kh (ktc) v m gam mui sunfat khan. Gi tr
m l
A. 3,26g.

B. 3,92g.

C. 4,0 g

D. cha th xc nh c

Cu 69. Cho 2,81 gam hn hp cc oxit Fe3O4, Fe2O3, MgO, CuO tc dng va
vi 300ml dung dch H2SO4 0,1M (long) th khi lng mui sunfat khan thu c
l bao nhiu?
A. 4,5g.

B. 3,45g.

C. 5,21g.

D. 5,69g.

Cu 70. Cho 2,88 gam kim loi M tc dng ht vi dung dch H2SO4 c nng thu
c 14,4 gam mui. M l
A. Fe.

B. Al.

C. Zn.

D. Mg.

Cu 70. Trn 60g bt Fe vi 30g bt lu hunh ri un nng (khng c khng kh)

thu c cht rn A. Ha tan A bng dung dch HCl d c dung dch B v kh C.
t chy kh C cn V lt O2 (ktc) (bit cc phn ng xy ra hon ton). Gi tr V l
A. 32,928 lt.

B. 16,454 lt.

C. 22,4 lt.

D. 4,48 lt.

Cu 71. a gam bt st ngoi khng kh, sau mt thi gian s chuyn thnh hn
hp A c khi lng 75,2g gm Fe, FeO, Fe2O3 v Fe3O4. Cho hn hp A phn ng
ht vi dung dch H2SO4 m c, nng thu c 6,72 lt kh SO2. Gi tr a l
A. 56g.

B. 11,2g.

C. 22,4g.

D. 25,3g.

Cu 72. Ha tan 9,6 gam Mg vo dung dch axit H2SO4 m c, thy c 49g
H2SO4 tham gia phn ng, to mui MgSO4, H2O v sn phm kh X. Vy X l
A. SO2.

B. S.

C. H2S.

D. SO2, H2S.

Cu 73. Cho 10 gam hn hp Mg, Zn, Al tc dng va dung dch H2SO4 long.
Sau phn ng thu c 6,72 lt H2 (ktc). Khi lng mui sunfat khan thu c l
A. 11,62g.

B. 38,8g.

C. 13,29g.

D. khng xc nh.

Cu 74. Cho 18,4g hn hp Fe, Cu tc dng va dung dch H2SO4 c, nng.

Sau khi phn ng xy ra hon ton thu c 7,84 lt SO2 (l sn phm kh duy
nht) (ktc). Khi lng mui khan thu c l
A. 62,5g.

B. 46,27g.

C. 52g.

D. 25g.

Cu 75. Ha tan hon ton 5g hn hp Mg, Al, Zn trong H2SO4 thu c 24,2g
mui sunfat. Cho ton b mui thu c tc dng vi dung dch BaCl2 thu c m
gam kt ta. Gi tr m l
A. 46,6g.

B. 58,7g.

C. 58,25g.

D. 23,3g.

Cu 76. Cho 2,88 gam kim loi M tc dng ht vi dung dch H2SO4 c, nng thu
c 14,4g mui. M l
A. Fe.

B. Al.

C. Zn.

D. Mg.

2.4. S dng h thng bi tp trong dy hc phn ho v c (lp 10 nng

cao) nhm cng c kin thc v pht trin nng lc t duy sng to cho
hc sinh
2.4.1. Dng BTHH nhm cng c kin thc cho hc sinh
2.4.1.1. S dng bi tp gip hc sinh nm chc kin thc c bn
Theo chng ti, nhng bi tp gip HS nm chc kin thc c bn l thng
qua vic gii cc bi tp , HS nh li nhng kin thc c bn hc v cu to
nguyn t, lin kt ha hc, bng HTTH cc nguyn t ha hc v mt s khi nim

c bn: m in, phn ng oxi ha - kh V vy GV nn khai thc nhng cu

hi, bi tp c kh nng cng c li nhng ni dung kin thc trn, to iu kin
gip HS hon thin pht trin cc ni dung ca l thuyt ch o.
V d 1: Ti sao flo ch c s oxi ha -1 trong khi clo, brom, iot ngoi s oxi ha -1
cn c s oxi ha +1, +3, +5 v +7 trong cc hp cht ca chng?
Phn tch
Nguyn t halogen c cu hnh electron ha tr ns2np5 nn c xu hng nhn
thm 1e t cu hnh e bn vng ns2np6 (8e) => cc halogen u c SOXH -1.
trng thi c bn, nguyn t halogen u c 1e c thn, nn c kh nng nhng
1e to SOXH +1. Flo do c m in ln nht, bn knh nguyn t nh nht
nn khng c kh nng nhng e, do ch c SOXH -1.
Lp electron ngoi cng ca flo l lp th 2 nn khng c phn lp d. Trong
khi, nguyn t Cl, Br, I c phn lp d trng, khi c kch thch 1, 2 hoc 3e c th
chuyn n nhng obitan d cn trng. Nh vy, cc trng thi kch thch, nguyn
t Cl, Br, I c th c 3, 5 hoc 7 e c thn do c kh nng nhng 3, 5, 7
electron to SOXH +3, +5 hoc +7 trong cc hp cht.
V d 2: So snh mnh ca cc axit sau y v gii thch: H2SO4, H2SeO4,
H2TeO4
Phn tch
tr li cu hi trn, hc sinh cn nh quy lut bin i tnh axit baz
ca hidroxit trong mt chu k v trong mt nhm A.
- Trong mt chu k, theo chiu tng ca in tch ht nhn, tnh baz ca cc
hiroxit gim dn, ng thi tnh axit tng dn.
- Trong mt nhm A, theo chiu tng ca in tch ht nhn, tnh baz ca
cc hidroxit tng dn, ng thi tnh axit gim dn.
Trong dy axit t H2SO4, H2SeO4, H2TeO4 th tnh axit gim dn v phn
cc ca lin kt H - O trong H2SO4 > H2SeO4 > H2TeO4 do lc ht electron ca cc
nguyn t S > Se > Te.
V d 3: Trong phn ng ha hc

5KMnO4 + 5H2O2 + 3H2SO4 2MnSO4 + 5O2 + K2SO4 + 8H2O

xy ra
A. s kh KMnO4.

B. s kh H2O2.

C. s oxi ha KMnO4.

D. s oxi ha H2SO4.
Phn tch

tr li c cu hi ny hc sinh phi nh cc khi nim s kh, s oxi

ha, cht kh, cht oxi ha cng nh nm vng cch xc nh SOXH. Hc sinh xc
nh s oxi ha ca cc nguyn t Mn v O th nhn thy:
7

Mn 5e Mn : KMnO4 l cht oxi ha

2

O O 2e : H2O2 l cht kh

V vy, trong phn ng trn xy ra s kh KMnO4.

V d 4: Vit phng trnh phn ng chng t quy lut: hot ng ha hc ca
halogen gim dn (tnh oxi ha gim dn) theo chiu tng in tch ht nhn nguyn
t ca chng. Gii thch? Ch r cht b kh v cht b oxi ha trong phn ng .
Phn tch
minh ha quy lut: hot ng ca cc halogen gim dn, cn chn cc
phn ng trong phi kim hot ng mnh hn y phi kim yu hn ra khi hp
cht (mui halogenua hoc hidro halogenua).
0

Br 2 2Na I 2Na Br I 2
1

Cl2 2Na Br 2Na Cl Br 2

1

Trong cc phn ng trn: cht kh l I v Br ; cht oxi ha l: Br 2 v Cl2

Gii thch quy lut: Tnh oxi ha (hot ng ha hc) ca cc halogen gim
dn theo chiu tng ca in tch ht nhn nguyn t l do: khi in tch ht nhn
tng th s lp electron trong nguyn t tng ln, do khong cch t ht nhn n
lp electron ngoi cng tng ln (c ngha l bn knh nguyn t tng ln) do
kh nng thu thm electron ca nguyn t gim dn, do lc ht ca ht nhn vi
electron lp ngoi cng gim.

Bi ny gip HS nh li kin thc v phn ng oxi ha - kh, v s bin i

tun hon tnh cht ca cc nguyn t.
2.4.1.2. S dng bi tp gip hc sinh rn luyn mt s k nng c bn
Trong ha v c lp 10, GV cn rn luyn k nng c bn cho HS nh vit
phng trnh phn ng ha hc v cn bng phng trnh phn ng c bit l cc
phn ng oxi ha - kh, v gii mt s bi ton nh tnh v nh lng n gin.
Bn cnh , gip hc sinh khc su kin thc hc.
V d 1. Thc hin cc chui phn ng sau
(5)
MnO2
KMnO4
NaCl (khan)
dd NaCl

(1)

(6)

(2)

(7)
(8)

Cl2

(3)

(9)
(10)

(4)

(11)

FeCl3
CuCl2
HCl
HClO + HCl
Javel
Clorua vi
Kali clorat

Phn tch
o

t
(1) Mn O 2 4H Cl
Cl2 Mn Cl2 2H 2 O
o

t
(2) 2KMnO 4 16HCl
2MnCl2 2KCl 5Cl 2 8H 2O
dpnc
2Na Cl2
(3) 2NaCl
dpdd
2NaOH Cl2 Cl2
(4) NaCl H 2 O
mang ngan
o

t
(5) 2Fe 3Cl2
2FeCl3
o

t
(6) Cu Cl2
CuCl2
as
2HCl
(7) H 2 Cl2

(8) Cl2 H 2 O

HClO HCl

NaClO NaCl H 2 O
(9) Cl2 NaOH
CaOCl2 H 2 O
(10) Cl2 Ca(OH)2

100 C
(11) 3Cl2 6KOH
KClO3 5KCl 3H 2O

i vi v d 1 s gip hc sinh nh cc phn ng ha hc trong phn tnh

cht ha hc ca clo v phng php iu ch clo, yu cu cc em phi nh chnh
xc cc phn ng, iu kin. Khi thc hin cc phn ng cc em s n tp li c
tnh cht ha hc ca clo v phng php iu ch clo.
V d 2: B tc cc phn ng
a) HCl + ?
Cl2 + ? + ?
CuCl2 + ?
b) ? + ?
CO2 + ? + ?
c) HCl + ?
Br2 + ?
d) MgBr2 + ?

e) Fe3O4 + ?
FeCl2 + ? + ?
f) ? + ?
SiF4 + ?
O2 + ?
g) F2 + ?

Phn tch
Cl2 + MnCl2 + H2O
a) HCl + MnO2
CuCl2 + H2O
b) CuO + 2HCl

c) HCl + CaCO3
CO2 + CaCl2 + H2O
Br2 + MgCl2
d) MgBr2 + Cl2
FeCl2 + FeCl3 + H2O
e) Fe3O4 + HCl
SiF4 + 2H2O
f) 4HF + SiO2

g) 2F2 + 2H2O
O2 + 4HF
i vi v d 2, HS s c thun li khng cn phi nh chi tit cc phn ng,
v cc em c th t do la chn nhng cht cho ph hp vi yu cu ca bi, y
l dng bi m. Chng hn, cu a l mt phn ng iu ch clo, HS c th t chn
cho mnh mt cht MnO2, KClO3 hay KMnO4 tuy nhin c s l thuc s cht sinh
ra sau phn ng do ch c th chn MnO2 hoc KClO3.
4HCl + MnO2
2Cl2 + MnCl2 + 2H2O
3Cl2 + KCl + 3H2O
6HCl + KClO3

V d 3. Xc nh cc cht v hon thnh cc phng trnh phn ng sau

FeS A B(khi) C
B CuSO 4 D den E
B F G vng H
C J khi L
L KI C M N
Phn tch
V d 3 cng tng t nh v d 2 bn cnh la chn cht phn ng cho ph hp
vi cht sinh ra, HS cn phi ch n trng thi tn ti ca cc cht xc nh
cho ng th t cht sinh ra.
FeS HCl
H 2S(khi) FeCl2
H 2S CuSO 4
CuS H 2SO 4
H 2S Cd(NO3 ) 2
CdS 2HNO3
2FeCl2 Cl2
2FeCl3
2FeCl3 2KI
2FeCl2 I 2 2KCl

Vy A : HCl, B : H2S, C: FeCl2 , E: H2SO4, F: Cd(NO3)2 , G: CdS , H: HNO3 ,

J: Cl2 , L : FeCl3 , M: I2 , N: KCl
V d 4: Cho 19 gam mui MgX2 (X: halogen) tc dng vi dung dch AgNO3 d
c 57,4 gam kt ta. Cng thc ca mui l
A. MgI2.

B. MgCl2.

C. MgBr2.

D. MgF2.

Phn tch
2AgX + Mg(NO3)2
MgX2 + 2AgNO3

(24 + 2X)g MgX2 tc dng vi dung dch AgNO3 thu c 2(108 +X) kt ta AgX
khi lng tng 192g
19g MgX2 tc dng vi dung dch AgNO3 thu c 57,4g kt ta AgX khi lng
tng 38,4g
Ta c

24 2X 192

X 35,5
19
38, 4

Vy X l Clo

y l dng ton n gin, hc sinh ch cn vit c phn ng, lp t l l

tm c halogen. Bi ny nhm cng c cho hc sinh tnh cht ca mui
halogenua. Nu nhn vo 4 p n, em no nm vng tnh tan ca cc mui bc
halogenua th s loi ngay p n D. Sau bng cch tnh n gin hc sinh c th
tm ra c halogen.
V d 5: Sau khi chuyn mt th tch kh oxi thnh ozon th thy th tch gim i 5
ml (bit cc th tch o cng iu kin). Th tch oxi tham gia phn ng l bao
nhiu?
A. 14ml.

B. 16ml.

D. 15 ml.

C. 17ml.
Phn tch
tia la in

3O2

3ml
?

2O3

2ml gim 1ml

gim 5ml

Th tch oxi tham gia phn ng: Voxi = 15ml

Bi ton ny cng l dng ton n gin, ch nhm cng c kin thc c bn v
mi quan h gia oxi v ozon. HS ch cn dng mt php tnh nh th c th tr li
ngay p n bi ton.
Ni chung, bi ton no cng c th dng cng c kin thc cho HS, nhng
vn l GV cn cng c nhng kin thc c bn nhm gip HS gi nh, n li
kin thc hc mt cch nhanh chng, ng thi to c tm l hng th hc tp
cho HS, chng ta khng nn s dng nhng bi ton qu phc tp hoc qu kh lm
cho HS nhn thy mnh khng th gii quyt c bi ton. Tuy nhin bi ton
cng khng qu d, s lm HS nhm chn. Chng hn v d 4, y l mt bi tp
khng kh, HS c th gii bng cch gii thng thng l lp t s
24 2X 2(108 X)

. to kch thch HS suy ngh, chng ta yu cu HS gii bng

19
57, 4

mt cch khc gim bt vic tnh ton i s v c th thy ngay c kt qu.

2.4.1.3. S dng bi tp cng c k nng thc hnh

Ho hc l khoa hc thc nghim c l lun. V vy bn cnh vic cng c
kin thc gio vin cn phi quan tm n k nng thc hnh cho hc sinh. Khi hc
sinh lm vic ti phng th nghim s thc hin cc bi thc hnh cng nh thc
quan st, s nhy bn trong vic vn dng kin thc vo thc tin cuc sng, nhng
nng lc ny ca hc sinh c hnh thnh v pht trin. Tuy nhin, trong thc tin
dy hc hin nay, iu kin thc hnh cn gp nhiu kh khn v trang thit b, v
qu thi gian. V vy, trong qu trnh dy hc ha hc ngoi vic tn dng ti a
iu kin hin c tng cng k nng thc hnh cho hc sinh thng qua phng
tin dy hc, vic s dng bi tp qua gp phn hnh thnh v pht trin k
nng thc hnh, kh nng gii quyt cc vn thc tin cn ang c ngha quan
trng. Di gc ny bi tp ho hc theo chng ti c th s dng vi cc dng
sau y:
1. Cc bi tp thc nghim nh tch, tinh ch, nhn bit, iu ch.
2. Cc bi tp gii thch nhng hin tng t nhin, cc kinh nghim dn gian.
3. Cc bi tp c s dng s , th, hnh v m t th nghim.
V d 1: Mui iot l mui n c trn thm mt lng nh hp cht ca iot thng l
KI.
a) Lm th no chng minh rng mui n l mui iot?
b) Lm th no c mui n khng cn iot?
Phn tch
a) Ngi ta cho kh clo vo dung dch mui n, thy c kt ta en th chng t
l mui iot.
b) c mui NaCl tinh khit ngi ta sc kh clo d vo dung dch mui iot,
ta c kt ta sau un nng iot thng hoa.
o

t
Cl2 + 2KI
2KCl +I 2 (mu en tm)

V d 2: Nhn bit cc kh sau bng phng php ha hc: Cl2, O2, HCl v SO2
Phn tch
Cho qu tm m vo 4 mu kh

Kh no khng c hin tng g l O2;

Kh lm qu tm m bc mu l Cl2;

Kh lm qu tm ha l HCl v SO2. Dn hai kh ny ln lt i qua

dung dch Br2 c mu vng nu nht, dung dch brom b mt mu l kh
SO2 cn li l HCl.

V d 3: Trong cc hnh v sau, xc nh hnh v ng nht m t cch thu kh

hidro clorua trong phng th nghim.
Bng tm
dd NaOH

HCl
HCl
Hnh 2

Hnh 1

HCl

HCl
Dd NaCl
bo ha

H2O

Hnh 3

A. Hnh 1

B. Hnh 2

Hnh 4

C. Hnh 3

D. Hnh 4

Phn tch
Bi ny gip HS nh li k nng thc hnh iu ch kh HCl trong phng th
nghim. thu c kh HCl th ta lm nh th no? HS quan st 4 hnh v, sau
phn tch rng kh HCl l mt cht kh nng hn khng kh, d tan trong nc. Do
hnh v s 2, 3, 4 l khng th c. Vy kt qu l hnh 1.
V d 4: Lu hunh c trong gang dng FeS. C th nhn ra lu hunh bng
cch no?

Phn tch
- Ha tan mu gang bng dung dch axit HCl trong mt ng nghim.
Fe 2HCl FeCl2 H 2
FeS 2HCl FeCl2 H 2S

- H giy tm dung dch Pb(NO3)2 pha trn ming ng nghim. Kh H2S bay ln s
phn ng vi Pb(NO3)2.
H 2S Pb(NO3 ) 2 PbS 2HNO3

Kt ta PbS sinh ra s lm en giy tm dung dch.

Mun gii c bi ny HS phi nm c kin thc c bn FeS khng tan
trong nc, nhn bit lu hunh trong gang th phi ha tan mu gang (Fe, FeS)
bng dung dch axit, ri nhn bit kh H2S sinh ra bng dung dch Pb(NO3)2. Bi
ny gip HS cng c li cch nhn bit ion sunfua (S2-), ng thi HS phi nm
c cch tin hnh th nghim nhn bit lu hunh trong gang.
2.4.1.4. S dng bi tp m rng, hon thin kin thc cho hc sinh
Trong qu trnh gii BTHH hc sinh phi vn dng kin thc gii chng,
thng qua qua vic gii chng HS cng c c nhiu kin thc, k nng ng thi
b sung thm kin thc HS hiu ng n v y hn. Ngoi ra thng qua bi
tp GV cn c th m rng thm kin thc cho HS ty thuc vo trnh nhn thc
ca HS.
V d 1: V sao CuS, PbS, FeS u khng tan trong nc nhng khng iu ch
c FeS bng cch sc H2S vo dung dch mui st?
Phn tch
CuSO4 + H2S CuS + H2SO4
Pb(NO3)2 + H2S PbS + HNO3
CuS, PbS to ra khng tan trong axit H2SO4, HNO3
FeSO4 + H2S FeS + H2SO4
Cn FeS to ra b tan trong axit H2SO4 nn khng thu c FeS.
Thng qua bi ny, HS hiu y hn v tnh tan ca cc mui sufua.

V d 2: Nhng bc tranh c c v bng bt trng ch (PbCO3, Pb(OH)2) lu

ngy b ha en trong khng kh. Ngi ta c th dng hidro peoxit H2O2 phc
hi nhng bc tranh . Hy vit phng trnh phn ng gii thch.
Phn tch
Mui ch tc dng vi cc vt kh H2S trong kh quyn to thnh PbS (mu en);
di tc dng ca H2O2 mu en chuyn thnh mu trng.
Pb(OH)2 + H2S PbSen + 2H2O
PbS + 4H2O2 PbSO4 trng + 4H2O
V d 3: Khi un nng 11,07 gam KMnO4 ta c 10,11 gam b rn v kh B. Th
tch kh B ( ktc) c gii phng l
A. 0,672 lt.

B. 0,784 lt.

C. 1,15 lt.

D. 6,72 lt.

Phn tch
2KMnO4 K2MnO4 + MnO2 + O2
Bi tp ny HS thng mc sai lm khi cho rng KMnO4 phn ng ht v
tnh s mol KMnO4, sau th vo phng trnh phn ng v tnh s mol O2 suy ra
th tch oxi l 0,784 lt.
gii c bi tp ny, HS phi vit c phng trnh phn ng v HS
phi nhn ra c 10,11 gam b rn bao gm KMnO4 d, K2MnO4 v MnO2 sinh
ra. S chnh lch khi lng trc v sau phn ng l do kh O2 thot ra.
m O2 11, 07 10,11 0,96g
n O2

0,96
0, 03 (mol) VO2 0, 03.22, 4 0, 672 (lt)
32

Thng qua bi tp ny, HS nh li phn ng iu ch oxi ng thi gip HS c

s quan st mt cch bao qut, rn cho HS s dng phng php tng gim khi
lng khi gii ton.
2.4.2. S dng BTHH nhm pht trin t duy sng to cho HS
Rn luyn nng lc t duy sng to cho hc sinh l rn luyn cc phm cht
tr tu qua ging dy mn ha hc, th hin nhng mt ch yu sau:

- Rn luyn phng php gii cc loi bi ton, xut c mt s phng

php gii c hiu qu v rn luyn tnh linh hot ca cch gii bi ton;
- p dng cc kin thc ha hc vo cuc sng;
- xut mt bi ton mi nhn nhn c kh nng ng dng vo thc t;
- Phn loi bi ton cng vi phng php gii v ng dng cch gii cho
cc bi ton tng t;
- T nhng bi ton c bn to ra cho HS cc loi bi ton ph hp vi tng
trnh bng cc bin php nh thay i gi thit hoc thay i kt lun to ra bi
ton mi.
2.4.2.1. S dng bi tp rn luyn nng lc suy lun logic
Mun pht trin t duy sng to cho HS trc ht GV cn rn luyn kh
nng suy lun mt cch logic, chnh xc khi gii mt bi ton. C nng lc suy lun
logic, HS s bao qut v cc kh nng xy ra i vi mt bi ton, t c cch
gii quyt vn , la chn phng n ti u. Cng nh nng lc suy lun logic m
HS c th t mnh pht hin ra vn nhn thc mi trn c s kin thc c.
Thc t vi iu kin thi c hin nay l s dng bi tp trc nghim do
HS cn c kh nng suy lun logic gii quyt bi ton mt cch nhanh chng,
chnh xc.
V d 1: Cho 20 gam hn hp X gm Fe v Mg ha tan vo dung dch HCl d thu
c 1g kh bay ra. Khi c cn dung dch thu c bao nhiu gam mui khan?
(mui khng ngm nc).
Phn tch: Bi ny yu cu tnh khi lng hn hp mui FeCl2 v MgCl2
tng ng vi hn hp Fe v Mg. HS c th suy lun thng thng tc l mun tm
khi lng hn hp mui th phi tm c khi lng ca tng mui ca mi kim
loi.
Vi suy lun trn HS gii theo cch t n s mol cho tng kim loi v lp h
phng trnh.
Gi x, y ln lt l s mol cho Fe v Mg
56x + 24y = 20

Fe 2HCl FeCl2 H 2 (1)

x

Mg + 2HCl MgCl2 H 2 (2)

y

x + y = n H2

1
0,5
2

56x 24y 20 x 0, 25

Ta c h:
x

0,5

y 0, 25
Vy khi lng mui khan: mmui = (56+71).0,25 + (24 + 71).0,25 = 55,5g
Vi kh nng suy lun c logic, HS nhn ra cch gii ngn gn, c o v
c th nhn thy ngay kt qu bi ton
20 gam (Fe + Mg) + HCl d = Mui + 1 gam H2
Ngoi ra, y bi ton cho d kin kh c bit: 1 gam kh H2 bay ra t 1
mol HCl, ngha l c 1mol HCl tham gia, hoc HS suy lun da vo phn ng s
mol HCl lun lun gp i s mol kh H2 sinh ra.
20 + 36,5. 1 = mmui + 1 => mmui = 55,5g
V d 2: Nung hn hp X gm Zn v S trong bnh kn khng c khng kh thu c
cht rn A. Ha tan A vo dung dch HCl d thu c 8,96 lt kh B (ktc) v 1,6g
cht rn khng tan. Bit t khi hi ca B so vi hidro l 7. Tnh hiu sut ca phn
ng to cht rn A?
A. 30%.

B. 45%.

C. 50%.

D. 75%.

Phn tch: gii c bi ny, HS phi xc nh c cc cht kh trong

B (da vo t khi ca B so vi H2) d on phn ng gia Zn v S l Zn d hay
S d. Tuy nhin i vi bi ny, HS cn ch n khi lng cht rn khng tan
trong axit HCl th chnh l S d. T HS xc nh ng c lng cht d
trong phn ng.
Vy khi HS gii bi ny, HS phi c s suy lun logic, cht ch cc d kin
bi ton cho, t HS s nh hng ng hng gii bi ton v gii quyt bi
ton mt cch nhanh chng.

Phn ng xy ra khi nung Zn vi S

o

t
Zn + S
ZnS (1)

Ta thy d B/H 7 M B 14 , trong khi M H S 34 > 14, chng t kh B ngoi H2S

2

cn mt kh khc, c khi lng mol phn t < 14. Kh ch c th l H2 do phn

ng ca Zn cn d vi axit HCl. Mt khc khi ha tan cht rn A vo dung dch
HCl ngoi kh B cn c 1,6g cht rn khng tan chnh l S cn d. Vy cht rn
A gm c ZnS, Zn d v S d.
Cc phn ng xy ra tip theo
Zn + 2HCl ZnCl2 + H 2 (2)
0,25

0,25

ZnS + 2HCl ZnCl2 + H 2S (3)

0,15

0,15

p dng quy tc ng cho ta tm s mol mi cht kh

Gi x l s mol ca H2 v y l s mol ca H2S
nB =

8,96
=0,4 (mol)
22, 4

x mol H 2 2

x + y = 0,4 (1)
20

14
y mol H 2S 34

12

x 20 5

(2)
y 12 3

x 0, 25
y 0,15

T (1) v (2)

t
Zn + S
ZnS (1)

0,15 0,15

0,15

Vy nZn ban u = 0,15 + 0,25 = 0,4 mol

nS ban u = 0,15 +
Vy hiu sut phn ng (1) l : H =

1, 6
= 0,2 mol
32

0,15
.100 75%
0, 2

V d 3: Cho cc cht HF, HCl, HBr, HI.

a) Cho bit phng php sunfat c th iu ch c kh no nu trn? Gii

thch.
b) Trong phng php sunfat c th dng dung dch NaX v H2SO4 long c
khng? Gii thch.
Phn tch
a) C th iu ch HF v HCl bng phng php sunfat
o

t
CaF2 H 2SO 4
2HF CaSO 4 (1)
o

t
NaCl H 2SO 4
HCl NaHSO 4 (2)

Khng p dng c phng php ny iu ch HBr v HI v y l nhng cht

kh mnh c kh nng b oxi ha v Br2 v I2
o

t
NaBr H 2SO 4
HBr NaHSO 4 (3)
o

t
NaI H 2SO 4
HI NaHSO 4 (4)

Sau :
o

t
2HBr H 2SO 4
Br2 SO 2 2H 2 O (5)
o

t
8HI H 2SO 4
4I 2 H 2S 4H 2 O (6)

b) Phn ng (1), (2) l phn ng trao i v HF, HCl l nhng kh d tan trong nc
do phi dng mui khan v axit H2SO4 c trnh s ha tan ca cc kh.
Nhn xt: Vi cch suy lun bnh thng, a s HS da vo phn ng iu ch HCl
t NaCl v H2SO4 c s cho l c th iu ch c HBr v HI t NaBr, NaI vi
H2SO4 c. Cch suy lun ny l sai, gii bi tp trn HS phi nh quy lut bin
i tnh kh ca cc HX, t HF, HCl, HBr, HI tnh kh tng dn, t HS suy lun
c rng HBr v HI c tnh kh mnh, cn H2SO4 c c tnh oxi ha mnh, do
6

HBr v HI b H2SO4 oxi ha thnh Br2 v I2, ngc li H2SO4 b HBr v HI kh S

4

xung S(SO 2 ) v S(H 2S) .

V d 4: Khi thc hnh, mt hc sinh lp dng c iu ch kh Cl2 nh hnh v sau:

a. Hy vit phng trnh phn ng iu ch kh Cl2 t MnO2 v HCl?

b. Phn tch nhng ch sai khi lp b dng c th nghim nh hnh v?
Phn tch
gii c bi tp ny hc sinh cn phi:
- Phi nhn lgic ni dung ca bi ton, tm hiu t ng, hiu s b c tc
gi.
- Tm hiu gi thit v yu cu ca bi.
- Hnh dung tin trnh lun gii v bit phi bt u t u ?
- u l ch c vn ca bi ton.
- C cch no hay hn khng (thng qua tnh c bit ca bi )
a. Phng trnh phn ng iu ch:
o

t
MnO 2 4HCl
MnCl2 Cl2 2H 2 O

b. Mt s ch sai khi lp dng c iu ch kh clo:

- V phn ng ch xy ra i vi axit c nn khng th dng c dung dch
axit HCl 10% m phi thay bng axit HCl c nng ln hn 30%.
- Bnh thu kh clo khng c dng nt cao su m c th thay bng nt bng
tm dung dch NaOH khng kh d b y ra v NaOH dng x l Cl2 d.
- thu c kh Cl2 tinh khit, cn lp thm cc bnh ra kh (loi kh HCl)
v lm kh kh (loi hi nc).

2.4.2.2. S dng bi tp rn luyn nng lc pht hin v gii quyt

vn
Bi tp dng rn luyn nng lc pht hin vn v gii quyt vn cho
HS l bi tp phi c cha ng tnh hung c vn , cha ng mu thun.
Tnh hung c vn l quy lut ca hot ng nhn thc sng to, c hiu
qu. N quy nh s khi u ca t duy, hnh ng t duy tch cc s din ra trong
qu trnh nu ra v gii quyt cc vn .
To ra tnh hung c vn l to ra ng c, nhu cu, hng th nhm
huy ng cao sc lc, tr tu ca HS vo hot ng sng to. Tnh hung c vn
xut hin trong trng thi tm l ca HS khi h gp mu thun khch quan ca
bi ton nhn thc gia ci bit v ci phi tm, t h chp nhn v c nhu cu,
c kh nng gii quyt mu thun bng tm ti tch cc, sng to v kt qu l h
nm c c kin thc v phng php ginh kin thc.
Nh vy, s dng BT rn luyn nng lc pht hin vn v gii quyt vn
s gp phn pht trin t duy sng to cho HS.
V d 1: Ha tan m gam hn hp A gm Fe v kim loi hot ng M (c ha tr n)
trong dung dch HCl d thu c 1,008 lt kh ( ktc) v dung dch cha 4,575
gam mui khan. Tnh m?
Phn tch
Cc phn ng xy ra:
Fe + 2HCl FeCl2 + H 2
M + nHCl MCln +

n H2

n
H2
2

(1)
(2)

1, 008
0, 045 (mol)
22, 4

Pht hin vn : Theo cc phn ng ta c s hp thc (cng c th xem l bo

ton nguyn t hidro) d thy
2HCl H 2
0, 09

0,045

n HCl 0, 09 (mol) n Cl n HCl 0, 09 (mol)

Gii quyt vn : Theo s chuyn ha

Fe FeCl2

M

MCln
m

D thy khi lng mui thu c ln hn khi lng ca kim loi v c gc Clthm vo.
Ta lun c: khi lng kim loi m (g) + khi lng gc Cl- = khi lng mui
Vy m = 4,575 - 0,09.35,5 = 1,38 (g).
V d 2: Kh 3,48 gam mt oxit kim loi M cn dng 1,344 lt H2 (ktc). Ton b
lng kim loi M thu c cho tc dng vi dung dch HCl d cho 1,008 lt H2
(ktc). Tm kim loi M v oxit ca M.
Phn tch
Pht hin vn : Ha tr ca mt nguyn t cha bit th c th th hin cc ha
tr khc nhau tng hp cht c th.
t cng thc ca oxit M l MxOy cc phn ng xy ra
o

t
M x O y + yH 2
xM + yH 2 O

M + nHCl MCln +
n H2O n O n H2 (1)

n
H2
2

(1)
(2)

1,344
0, 06 (mol)
22, 4

Gii quyt vn :
Xc nh kim loi M
Theo nh lut bo ton khi lng ta c: moxit = mM + moxi
Khi lng kim loi M l: mM = 3,48 - 0,06.16 = 2,52 (g)
S mol H2 sinh ra phn ng (2) l: n H
2

1, 008
0, 045 (mol)
22, 4

M + nHCl MCln +
0, 045
.2
n

n
H2
2
0, 045

(2)

Ta c:

0, 045
.2 .M=2,52
n

M=28n

Trong hp cht mui, kim loi ch th hin ha tr n = 1; 2; 3 nn ta c kt qu

n

28

56

84

Kt lun

Loi

Fe

Loi

Vy kim loi M l Fe
Tm cng thc oxit FexOy

2,52
0, 045; n O 0, 06 (mol)
56
x : y = 0,045 : 0,06 = 3 : 4

n Fe

Vy cng thc ca oxit l Fe3O4

V d 3: Nung nng 16,8 gam bt st ngoi khng kh, sau mt thi gian thu c
m gam hn hp X gn cc oxit st v st d. Ha tan ht hn hp X bng dung dch
H2SO4 c nng thu c 5,6 lt SO2 (ktc). Gi tr m l
A. 24 gam.

C. 20 gam.

B. 26 gam.

D. 22 gam.

Phn tch
Pht hin vn :
Khi nung nng 16,8 gam bt Fe ngoi khng kh, ta thu c m gam hn hp X
oxit st v st d. Vy trong hn hp X ch c 2 nguyn t Fe v O. Ha tan hn
hp X vo H2SO4 c nng sinh ra SO2.
3

Nhn thy, Fe cui cng tr thnh Fe , cn O thnh O , v S thnh S

Vy gii bi ny ta nn p dng tng gim khi lng v bo ton electron

Gii quyt vn :
S mol Fe: n Fe

16,8
0,3 (mol)
56

S mol O tham gia phn ng vi Fe to thnh oxit: n O

m 16,8
16

Fe Fe + 3e
0,3
0,9
O
+
m 16,8
16
6

2O
4e
m 16,8
4

+ 2e
0,5

S
0,25

m 16,8
4

Theo nh lut bo ton electron: 0,9 =

0,5 m = 20 gam.

V d 4: Cho hn hp dung dch axit gm 0,1 mol H2SO4 v 0,2 mol HCl vo hn
hp ly va gm 0,3 mol NaOH v 0,05 mol Ca(OH)2. Tnh khi lng mui to
thnh sau phn ng?
Phn tch
Pht hin vn : Khi cho hn hp hai axit H2SO4 v HCl tc dng va vi
hn hp hai baz NaOH v Ca(OH)2 s thu c hn hp mui gm NaCl, Na2SO4,
CaCl2 v CaSO4. Vy mui to thnh sau phn ng l do s kt hp ca cc kim
loi vi cc gc axit.
Gii quyt vn :
Khi lng mui to thnh = m Na m Ca mSO mCl

2
4

Khi lng mui to thnh = 23.0,3 + 40.0,05 + 96.0,1 + 35,5.0,2 = 25,6 gam
2.4.2.3. S dng bi tp rn luyn phng php gii nhanh cc loi
bi ton t hc sinh xut c mt s phng php gii c hiu qu
Trong phn ha v c lp 10 chng trnh nng cao, GV c th s dng cc
bi tp c cch gii nhanh, thng minh nhm rn luyn t duy linh hot, sng to
cho HS. gii nhanh cc bi tp HS vn dng cc phng php nh phng php
ng cho gii cc bi ton trn ln cc dung dch, phng php tng gim
khi lng hay bo ton khi lng, phng php bo ton electron, phng php
trung bnh Khi gii mt bi ton, HS vn dng mt phng php gii hoc nhiu
phng php gii khc nhau phi hp vi nhau, nhm tm ra kt qu mt cch

nhanh nht. V vy, trong qu trnh i tm kim mt cch gii nhanh, ngn gn,
chnh xc yu cu HS phi t duy cao l s dng cc thao tc c bn ca t duy
nh phn tch, so snh, tng hp , kt qu l HS t mnh chim lnh kin thc v
t mnh gii bi ton, l mt c im ca s pht trin t duy sng to.
Sau y l mt phng php gii nhanh c th s dng gii cc bi tp
ha v c ca chng trnh ha 10 nng cao.
a. Phng php ng cho
Phng php ng cho c dng gii nhanh cc dng bi tp nh trn
ln trong dung dch c cng cht ha tan, cng loi nng hoc trn ln cc cht
kh khng tc dng vi nhau.
V d 1: Cn trn Cl2 v O2 theo t l th tch nh th no c hn hp c t
khi hi so vi metan bng 1,5?
A.

10
.
11

B.

2
.
11

C.

4
.
11

D.

Phn tch
Cch gii thng thng
Theo : M hh 1,5.16 24
Gi x l s mol ca Cl2; y l s mol ca O2
M hh

71x 32y
x 4
24
y 11
xy

V l cht kh nn t l v s mol cng chnh l t l v th tch.

Cch gii nhanh
Theo : M hh 1,5.16 24
VH2 2

Ta c s

24
22

VO2 32

p dng cng thc:

VH2
VO2

8
4

22 11

8
.
11

V d 2: T 20g dung dch HCl 37% to c dung dch HCl 13%. Khi lng
nc (gam) cn dng pha long dung dch l:
A. 27.

B. 25,5.

D. 37.

C. 54.
Phn tch

Cch gii thng thng

Khi lng HCl 37%: m HCl

20.37
7, 4 (g)
100

Gi x l khi lng nc cn thm vo

Khi lng dung dch sau khi thm x g nc: 20 + x
C% =

m HCl
7, 4.100
13 x = 37g
.100
m dd
20 x

Cch gii nhanh

Ta c s ng cho
20 gam, HCl 37%

13
13

m gam, H 2 O 0

p dng cng thc:

24

20 13

m 37gam
m 24

V d 3: pha c 500ml dung dch nc mui c nng 0,9% cn ly V ml

dung dch NaCl 3%. Gi tr ca V l:
A. 150.

B. 214,3.

C. 285,7.

D. 350.

Phn tch
VH2O 0

Ta c s

2,1
0,9%
0, 9

VNaCl 3%

p dng cng thc:

VH2O
VNaCl

7
3

M VNaCl + Vnc = 500 V = 150 ml

V d 4: Cho m (g) hn hp gm Na2CO3 v Na2CO3 tc dng ht vi dung dch

H2SO4 2M d th thu c 2,24 lt hn hp kh (ktc). Hn hp kh ny c t khi
i vi hidro l 27. Gi tr m l
A. 11,6 g

B. 10,0 g

C. 1,16 g

D. 1,00 g

Phn tch
Na2CO3 + 2HCl
x

2NaCl + CO2 + H2O

x

Na2SO 3 + 2HCl
y

2NaCl + SO2 + H2O

y

Ta c: M hh kh 27.2 54 v n hh kh

2, 24
0,1 (mol)
22, 4

p dng s ng cho
CO 2 (x) 44

10

54
SO 2 (y) 64

10

x 10
1 x y
y 10

m x + y = 0,1 x y 0, 05 mol
Vy mmui = 0,05.106 + 0,05.126 = 11,6 g
V d 5: Ha tan 200 gam SO3 vo m gam dung dch H2SO4 49% ta c dung dch
H2SO4 78,4%. Gi tr ca m l
A. 133,3.

B. 146,9.

C. 272,2.

D. 300.

Phn tch
SO3 + H2O H2SO4
80g

98g

100g

122,5g

p dng s ng cho:
200........122,5

29, 4

78, 4
m........

49

44,1

200 29, 4 2

m 300g
m
44,1 3

b. Phng php tng, gim khi lng

- Da vo s tng gim khi lng khi chuyn t cht ny sang cht khc
xc nh khi lng hn hp hay mt cht.
- Da vo phng trnh ha hc tm s thay i v khi lng ca 1mol cht
trong phn ng (A B) hoc x mol A y mol B (vi x, y t l cn bng ca phn
ng).
- Tnh s mol cc cht tham gia phn ng v ngc li.
Khi dng phng php tng gim khi lng, HS s trnh c vic vit
nhiu phng trnh phn ng, t s khng phi gii nhng h phng trnh phc tp.
V d 1: Ha tan ht 1,04 gam hn hp nhiu kim loi (ng trc H) bng
dung dch H2SO4 long, thu c 0,672 lt kh (ktc) v m gam mui sunfat. Gi tr
m l
B. 3,92 g.

A. 3,26 g.

C. 4,0 g.

D. khng xc nh c.

Phn tch
Nu HS c bi ton ny v suy ngh theo phng php gii thng thng l
vit phng trnh phn ng, sau tnh s mol kh H2 sinh ra, th HS s gp b tc
v khng bit bao nhiu kim loi, ha tr ca cc kim loi Cho nn HS s chn
p n D (khng xc nh c).
gii c bi tp ny HS phi t duy khi chuyn t kim loi thnh mui
sunfat, khi lng tng ln do c gc sunfat ( SO 24 ) nhp vo; s mol kh H2 thot
ra bng s mol H2SO4 v bng s mol gc sunfat.
Dng phng php tng gim khi lng gii
n SO2 n H2
4

0, 672
0, 03 (mol)
22, 4

mmui = mkim loi + mgc sunfat = 1,04 + 0,03.96 = 3,92 g

V d 2: Cho 2,81 gam hn hp cc oxit ca Fe3O4, Fe2O3, MgO, CuO tc dng
va vi 300ml dung dch H2SO4 0,1M (long) th khi lng mui sunfat khan
thu c l bao nhiu?
A. 4,5 gam.

B. 3,45 gam.

C. 5,21 gam. D. Cha th xc nh c.

Phn tch
Cch gii thng thng
HS vit tt c cc phn ng xy ra
Fe3O 4 4H 2SO 4 FeSO 4 Fe 2 (SO 4 )3 4H 2O
x

4x

Fe2 O3 3H 2SO 4 Fe2 (SO 4 )3 3H 2 O

y
3y
y
MgO H 2SO 4 MgSO 4 H 2O
z
z
z
CuO H 2SO 4 CuSO 4 H 2 O
t

Gi x, y, z, t ln lt l s mol ca Fe3O4, Fe2O3, MgO, CuO

S mol H2SO4 l: n H SO 0,3.0,1 0, 03 (mol)
2

Ta c h phng trnh:
232x 160y 40z 80t 2,81

4x 3y z t 0, 03

H 2 phng trnh 4 n khng th gii c, HS b tc trong cch gii thng thng

v cho rng bi ton khng xc nh c.
Cch gii nhanh
Nu HS rng: Khi chuyn t oxit thnh mui (iu kin s oxi ha
khng thay i) th gc sunfat thay th cho nguyn t oxi trong oxit theo t l 1 : 1
v O v SO 24 u c ha tr II, v nh vy khi c 1 mol SO 24 thay th cho 1 mol O
s lm tng khi lng 96 - 16 = 80 gam. Thc ra y chnh l phng php tng,
gim khi lng.
V vy vi mt oxit bt k hay hn hp oxit u c th nhn xt:
mmui = moxit + a(96 - 16). Trong a l s mol gc sunfat SO 24 .
V phn ng va , nn ton b SO 2
4 u chuyn vo thnh phn ca mui
n SO2 n H2SO4 0,3.0,1 0, 03 (mol)
4

mmui = 2,81 + 0,03.(96 - 16) = 5,21 g

V d 3: Cho 5,0g Brom c ln clo vo dung dch cha 1,6g KBr. Sau phn ng
lm bay hi dung dch th thu c 1,155g cht rn khan. Phn trm khi lng clo
c trong 5,0g brom trn l:
A. 13,1%.

B. 11,1%.

D. 7,1%.

C. 9,1%.
Phn tch

Cch gii thng thng

Phn ng: Cl2 + 2KBr 2KCl + Br2
x

2x

2x

Gi x l s mol clo
Sau khi lm bay hi brom dung dch thu c 1,155 gam cht rn gm c KCl sinh
ra v KBr d
mKBr d = 1,6 - 119.2x
m cht rn = 2x. 74,5 + (1,6 - 119.2x) = 1,155 =>89x = 0,445 => x = 0,005 mol
Vy hm lng clo c trong 5,0g Brom l: %Cl

0, 005.71.100
7,1%
5

Cch gii nhanh

Phn ng: Cl2 + 2KBr 2KCl + Br2
Theo phng trnh phn ng:
C 71g Cl2 tc dng vi 238g KBr to ra 149g KCl tc l khi lng gim 238
149 = 89g
Vy x g Cl2 tc dng vi khi lng mui c khi lng gim 1,6 1,155 = 0,445g
x

0, 445.71
0,355g
89

Vy hm lng clo c trong 5,0g Brom l: %Cl

0,355.100
7,1%
5

c. Phng php bo ton khi lng, bo ton nguyn t

Thng c dng v hiu ha cc php tnh phc tp ca nhiu bi ton
v c m trong cc bi ton xy ra nhiu phn ng. Khi ta ch cn lp s
phn ng thy r mi quan h v t l mol ca cc cht m khng cn thit phi
vit phng trnh phn ng.

V d 1: Ha tan 9,14 gam hn hp Cu, Fe, Al bng dung dch HCl d thu c
7,84 lt kh A (ktc) v 2,54 gam cht rn B v dung dch C. Khi lng mui c
trong dung dch C l
A. 3,99g.

C. 31,45g.

B. 33,25g.

D. 3,145g.

Phn tch
Cch gii thng thng
n H2

7,84
0,35 (mol)
22, 4

Cc phn ng xy ra
Fe 2HCl FeCl2 H 2 (1)
x

3
Al + 3HCl AlCl3 H 2 (2)
2
3
y
y
y
2

mFe + Al = 9,14 - 2,54 = 6,6g

Gi x, y ln lt l s mol ca Fe v Al
56x 27y 6, 6 x 0, 0079

x 1,5y 0,35
y 0, 2281

Ta c h:

mmui = 127.x + 133,5.y = 31,45 g

Cch gii nhanh
p dng LBT khi lng
S mol kh H2: n H
2

7,84
0,35 (mol)
22, 4

s mol HCl: nHCl = 2. n H 2.

2

7,84
0, 7 (mol)
22, 4

Khi lng mui = (9,14 - 2,54) + 0,7.35,5 - 0,35.2 = 31,45g

Nhn xt: Ta thy khi gii bng cch gii thng thng th bi ton tr nn
phc tp hn vi s mol kim loi l. Trong khi , cch gii nhanh l p dng nh
lut bo ton khi lng th cch tnh ton tr nn n gin v d hiu, HS khng
cn phi vit cc phng trnh phn ng, khng cn phi t n, gii h do HS

khng mt nhiu thi gian lm bi.

V d 2: Ha tan m (g) hn hp gm Fe v kim loi M (ha tr khng i) trong
dung dch HCl d thu c 1,008 lt kh ( ktc) v dung dch cha 4,575g mui
khan. Gi tr ca m l
A. 1,38g.

B. 1,83g.

C. 1,41g.

D. 2,53g.

Phn tch
Cch gii thng thng
Gi n l ha tr ca kim loi M
Cc phn ng xy ra:
Fe 2HCl FeCl2 H 2 (1)
x

M + nHCl MCln
y

S mol H2: n H
2

n
H 2 (2)
2
n
y
2

1, 008
0, 045 (mol)
22, 4

x 0,5n.y 0, 045
56x My 1,38
127x (M 35,5n)y 4,575

Ta c h:
Cch gii nhanh

p dng LBT khi lng

S mol kh H2: n H
2

1, 008
0, 045 (mol)
22, 4

S mol HCl: nHCl = 2. n H 2.0, 045 0, 09 (mol)

2

Khi lng hn hp A = 4,575 + 0,045.2 - 0,09.36,5 = 1,38g

V d 3: Ha tan hon ton 2,81g hn hp Fe2O3, MgO, ZnO trong 500ml dung
dch H2SO4 0,1M (va ). Sau phn ng thu c hn hp mui sunfat khan c
khi lng l:
A. 3,81g.

B. 4,81g.

C. 5,81g.
Phn tch

D. 6,81g.

Cch gii thng thng

S mol H2SO4: n H SO 0,1.0,5 0, 05 (mol)
2

Cc phn ng xy ra
Fe 2 O3 3H 2SO 4 Fe 2 (SO 4 )3 3H 2 O
x

3x

MgO H 2SO 4 MgSO 4 H 2 O

y
y
y
ZnO H 2SO 4 ZnSO 4 H 2O
z

160x 40y 81z 2,81

3x y z 0, 05

Ta c h phng trnh:

Sau khi lp c h a phn HS b tc khi mun gii h phng trnh.

Cch gii nhanh
p dng LBT khi lng
Ta c s mol H2O: n H O n H SO 0,1.0,5 0, 05 (mol)
2

Khi lng mui khan = 2,81 + 0,05.98 - 0,05.18 = 6,81g

d. S dng phng php trung bnh
Phng php ny thng dng gii nhanh cc bi ton hn hp bng cch
chuyn hn hp thnh mt cht tng ng. i vi ha v c, HS thng gp
dng ton c th p dng phng php trung bnh l:
- Cc kim loi ca cng mt phn nhm trong bng tun hon;
- Cc kim loi cng ha tr, hoc hp cht ca cc kim loi ny tc dng vi
axit, nc, mui
- Tm khong gii hn ca i lng cho trc hoc chng minh bt ng
thc trong ha hc.
V d 1: Ha tan hon ton 1,68g hn hp 2 kim loi hai chu k lin tip nhau
thuc nhm IIA tc dng ht vi dung dch HCl d thot ra 0,672 lt H2 (ktc). Hai
kim loi l:
A. Be v Mg.

B. Mg v Ca.

C. Sr v Ba.

D. Ca v Sr.

Phn tch
Gi R l kim loi tng ng cho 2 kim loi nhm IIA
R + 2HCl RCl 2 H 2 (1)

T (1) ta c: n R n H
2

MR

0, 672
0, 03 (mol)
22, 4

1, 68
56 (g/mol)
0, 03

Vy 2 kim loi l Ca v Sr
V d 2: Ha tan hon ton 28,4g hn hp 2 mui cacbonat ca 2 kim loi thuc
nhm IIA bng axit HCl thu c 6,72 lt kh (ktc) v 1 dung dch A. Xc nh 2
kim loi nu chng thuc 2 chu k lin tip?
A. Be v Mg.

B. Mg v Ca.

C. Sr v Ba.

D. Ca v Sr.

Phn tch
Gi R l kim loi tng ng cho 2 kim loi nhm IIA
RCO3 + 2HCl RCl 2 CO 2 H 2O (1)

T (1) ta c: n RCO n CO
3

6, 72
0,3 (mol)
22, 4
M RCO3

28, 4
94, 67 (g/mol)
0,3

=> M R 34,67, m 2 kim loi nhm IIA lin tip nhau

=> 2 kim loi l Mg v Ca
V d 3: Cho m gam hn hp A gm NaCl v NaBr tc dng hon ton vi dung
dch AgNO3. Khi lng kt ta thu c bng k ln khi lng ca AgNO3
(nguyn cht) phn ng. Bi ton lun c nghim ng khi k tha mn iu kin
ng nht l:
A. 1,8 < k < 1,9.

B. 0,844 < k < 1,106. C. 1,023 < k < 1,189.

D. k > 0.

Phn tch
Thay th 2 mui NaCl v NaBr bng mt mui c cng thc tng ng l NaX
th 35,5 X 80 .

Phn ng: NaX AgNO3 AgX NaNO3

Gi s ly 1 mol mui halogen em phn ng ta c: k
Khi X 35,5 k min
Khi X 80 k max

108 X
170

108 35,5
0,844
170

108 80
1,106
170

Vy 0,844 < k < 1,106

V d 4: Cho 1,78g hn hp hai kim loi ha tr II tan hon ton trong dung dch
H2SO4 long, gii phng c 0,896 lt H2 (ktc). Khi lng hn hp mui sunfat
khan thu c l
A. 9,46g.

B. 3,7g.

C. 5,62g.

D. 2,74g.

Phn tch
Gi M l kim loi tng ng cho 2 kim loi ha tr II
M H 2SO 4
MSO 4 H 2 (1)

T (1) ta thy: n H SO n H
2

0,896
0, 04 (mol)
22, 4

mmui sunfat = 1,78 + 0,04.98 - 0,04.2 = 5,62g

V d 5: Ha tan 2,97 g hn hp 2 mui CaCO3 v BaCO3 bng dung dch HCl d,
thu c 0,448 lt CO2 (ktc). Thnh phn % v s mol CaCO3 trong hn hp ban
u l
A. 50%.

B. 60%.

C. 70%.

D. 40%.

Phn tch
Gi RCO3 l cng thc tng ng cho hn hp 2 mui CaCO3 v BaCO3
RCO3 + 2HCl RCl 2 CO 2 H 2O (1)

T (1) ta c: n RCO n CO
3

0, 448
2,97
0, 02 (mol) M RCO3
148,5
22, 4
0, 02

Gi x l thnh phn % v s mol CaCO3 trong hn hp

(1 - x) l thnh phn % v s mol ca BaCO3
Ta c: 100x + 197.(1-x) = 148,5 => x = 0,5

Vy %CaCO3 = 50%
e. S dng phng php bo ton electron
Phng php ny c p dng cho cc bi ton c phn ng oxi ha - kh,
c bit l nhng bi ton c nhiu cht oxi ha, nhiu cht kh. Khi dng phng
php bo ton electron, trong mt phn ng hoc mt h phn ng (c nhiu phn
ng) ch cn quan tm n trng thi s oxi ha ban u v cui ca mt nguyn t
m khng cn quan tm n cc qu trnh bin i trung gian. Ngoi ra cng cn kt
hp vi cc phng php khc nh bo ton khi lng bo ton nguyn t gii
ton.
V d 1: Cho 18,4 gam hn hp Fe, Cu tc dng va vi dung dch H2SO4 c
nng. Sau phn ng thu c 7,84 lt SO2 duy nht (ktc). Khi lng mui thu
c sau phn ng l
A. 62,5 g.

C. 52 g.

B. 46,27 g.

D. 25 g.

Phn tch
Cch gii thng thng
Cc phn ng:
o

t
2Fe 6H 2SO 4
Fe 2 (SO 4 )3 3SO 2 6H 2O

x
2

3x
2

t
Cu 2H 2SO 4
CuSO 4 SO 2 2H 2 O

S mol SO2: n SO
2

7,84
0,35 (mol)
22, 4
56x 64y 18, 4
x 0,1

Ta c h: 3x

y 0, 2
2 y 0,35

mmui = m Fe
Cch gii nhanh:
Cch 1:
S dng bo ton electron

2 (SO 4 )3

1
m CuSO4 .400.0,1 0, 2.160 52 (g)
2

Qu trnh nhng e:
0

Qu trnh nhn e:

Fe Fe + 3e
x
3x
0

S + 2e S
0,7
0,35

Cu Cu + 2e
y
2y

56x 64y 18, 4

x 0,1

3x 2y 0, 7
y 0, 2

Ta c h:

mmui = m Fe

2 (SO 4 )3

1
m CuSO4 .400.0,1 0, 2.160 52 (g)
2

Cch 2: n SO n SO 0, 35 (mol)
2
4

mmui = mkim loi + mSO = 18,4 + 0,35.96 = 52 g

2
4

V d 2: Ha tan hon ton 0,04mol Mg trong H2SO4 c nng thu c 0,01mol

mt sn phm kh X duy nht c cha lu hunh. X l
A. H2S.

B. S.

C. SO2.

D. SO3.

Phn tch
Cch gii thng thng
6

Sn phm kh S c th to thnh SO2, S hoc H2S. V vy, thng thng HS

phi chia 3 trng hp gii, ri chn nghim ng bi (cch ny di, mt
nhiu thi gian).
Cch gii nhanh
p dng nh lut bo ton electron
Gi z l s oxi ha ca S trong sn phm X thu c
0

Mg Mg 2e
0, 04
0,08

S+

(6 - z)e
(6 - z).0,01

(6 - z).0,01 = 0,08 => z = - 2

Vy sn phm kh l H2S

S
0,01

V d 3: Cho 16,2g kim loi M, ha tr n tc dng vi 0,15mol O2. Cht rn X thu

c sau phn ng cho ha tan ha ton vo dung dch HCl d thy bay ra 13,44 lt
kh H2 ( ktc). Kim loi M l
A. Fe.

B. Al.

C. Cu.

D. Zn.

Phn tch
Cch gii thng thng
Cht rn X tc dng vi dung dch HCl sinh ra kh H2, chng t trong X
ngoi oxit ca kim loi M cn c kim loi M d.
S mol O2: n O = 0,15 (mol) ; s mol H2: n H
2

13, 44
0, 6 (mol)
22, 4

Cc phn ng xy ra
4M nO 2 2M 2 O n
0, 6
0,3
0,15
n
n
M 2 O n 2nHCl 2MCln nH 2 O
2M 2nHCl 2MCln nH 2
1, 2
n

Tng s mol M:

0,6
0, 6 1, 2 1,8
16, 2
.n 9n
M

1, 8
n
n
n

Vy ch c 1 cp nghim n = 3 => M = 27 l ph hp.

Cch gii nhanh
Ta xem hn hp X gm c 2 nguyn t kim loi M v O
Qu trnh nhng e

Qu trnh nhn e
0

M M ne
16, 2
M

16, 2
.n
M

Theo LBT s mol electron:

O
0,3
+1

2H +

2e O
0,6
2e
1,2

H2
0,6

16, 2
.n = 0,6 + 1,2 => M = 9n
M

Vy ch c 1 cp nghim n = 3 => M = 27 l ph hp.

f. S dng phng php quy i
Phng php quy i l phng php kt hp nhng u im ca vic vn
dng cc nh lut bo ton khi lng, bo ton nguyn t v bo ton electron. V
vy p dng c phng php ny HS phi thnh tho k nng vn dng cc
nh lut bo ton trn.
Phng php quy i thnh nhng cht tng ng hoc quy i nguyn t
l phng php tng i u vit, c dng gii nhanh, c th vn dng vo
cc bi tp trc nghim nhm phn loi HS ng thi nh gi kh nng t duy sng
to ca HS.
V d 1: Cho cc cht Cu2S, CuS, CuO, Cu2O. Hai cht c phn trm khi lng
ca Cu bng nhau l:
A. Cu2S v Cu2O.
C. Cu2S v CuO.

B. CuS v CuO.
D. khng c cp no.
Phn tch

Cch gii thng thng

HS s tnh % khi lng ca Cu trong tng hp cht v so snh nhng cp
cht no c % khi lng Cu bng nhau.
Cch gii nhanh
Nu quy i khi lng ca S sang O ri tm xem cp cht no c t l s
nguyn t Cu v s nguyn t O bng nhau. l Cu2S v CuO v quy sang oxi th
Cu2S s l Cu2O2 ta gin c i l CuO.
V d 2: Ha tan 49,6g hn hp X gm Fe, FeO, Fe2O3, Fe3O4 bng H2SO4 c
nng thu c dung dch Y v 8,96 lt kh SO2 (ktc).Tnh phn trm khi lng
oxi trong hn hp X
A. 40,24%.

B. 30,7%.

C. 20,97%.

D. 37,5%.

Phn tch
Cch gii thng thng
HS vit cc phn ng xy ra, t n cho cc cht trong hn hp X, lp
phng trnh gii. Cch ny HS thng ri vo trng thi tm l b tc, nn khng
gii c bi ton.
Cch gii nhanh
gii c bi ny, chng ta coi 49,6g hn hp X gm Fe, FeO, Fe2O3,
Fe3O4 l hn hp ca x mol Fe v y mol O
Ta c: 56x + 16y = 49,6 (1)
0

Fe Fe 3e
x
3x
0

O + 2e O
y 2y
6

3x - 2y = 0,8 (2)

S + 2e S
0,8
0,4

x 0, 7
0, 65.16
.100 20,97%
Vy % khi lng oxi: %O
49, 6
y 0, 65

T (1) v (2)

V d 3: Nung nng 16,8 gam bt st ngoi khng kh, sau mt thi gian thu c
m gam hn hp X gm cc oxit st v st d. Ha tan ht hn hp X bng H2SO4
c nng thu c 5,6 lt SO2 (ktc). Gi tr ca m l:
A. 24g.

B. 26g.

C. 20g.

D. 22g.

Phn tch
Chng ta xem hn hp X gm c Fe v O
S mol Fe: nFe =

16,8
m 16,8
(mol)
0,3 (mol); S mol oxi: nO =
56
16
0

Fe Fe 3e
0,3
0,9

O
+
m 16,8
16
6

2e O
m 16,8
8
4

2e S
0,5
0,25

 0,9 -

m 16,8
= 0,5 m = 20g
8

2.4.2.4. S dng bi tp rn luyn tnh linh hot cho hc sinh khi gii
bi ton
Theo kin ca G.Polia (1887 - 1985) - nh ton hc v l nh s phm M
gc Hungari - khuyn rng: Ngay khi li gii m ta tm ra l tt ri th tm thm
mt li gii khc vn c li. Tht sung sng khi thy kt qu ta tm ra c xc
nhn nh hai l lun khc nhau. C c mt chng c ri, chng ta cn mun tm
thm mt chng c na cng nh chng ta mun s vo mt vt m ta trng
thy [63, tr.3].
Gii bi tp bng nhiu cch khc nhau l hc sinh c nhn nhn v
gii quyt vn di cc gc khc nhau t gip t duy sng to ca HS
c pht trin. V vy khi tin hnh ging dy, ngi gio vin phi xy dng
mt h thng bi tp c nhiu cch gii khc nhau, ri yu cu HS t mnh suy
ngh tm ra nhng phng php gii hp l, rt ra nhn xt v phng php no l
hay nht, hp l nht. Phng php no khng th s dng gii bi ton .
Cng vic ny tng i kh khn, i hi HS phi c kin thc vng chc v
kh nng suy ngh c lp cao, t duy linh hot, sng to mi c th tm ra nhiu
cch gii khc nhau trn mt bi ton.
V d 1: Ha tan m gam hn hp gm CaO v CaCO3 bng dung dch HCl thu
c dung dch Y v 448cm3 kh CO2 (ktc). C cn dung dch Y th thu c 3,33
gam mui khan.Gi tr m l
A. 2 g.

B. 2,56 g.

C. 25,6 g.
Phn tch

Cch 1
S mol CO2: n CO
2

0, 448
0, 02 (mol)
22, 4

Gi x, y ln lt l s mol ca CaO v CaCO3

D. 2,65 g.

CaO + 2HCl CaCl2 H 2 O

x
2x
x
x
CaCO3 + 2HCl CaCl 2 + CO 2 + H 2O
2y

y = n CO = 0,02 mol
2

m m CaCl 111.(x y) 3,33 => x + y = 0,03 => x = 0,01

2

mhn hp = 0,01. 56 + 0,02. 100 = 2,56 gam

Cch 2
Ta c: n CO
2

0, 448
3,33
0, 02 (mol); n CaCl2
0, 03 (mol)
22, 4
111

CaO + 2HCl CaCl2 H 2 O (1)

2x
x
x
x
CaCO3 + 2HCl CaCl2 + CO2 + H 2 O (2)
(0,03 - x)

(0,03 - x) (0,03 - x)

Gi x l s mol ca CaCl2 sinh ra trong phn ng (1)

(0,03 - x) l s mol ca CaCl2 sinh ra trong phn ng (2)
T (2) => n CO = 0,03 - x = 0,02 => x = 0,01
2

Vy: mhn hp = 0,01. 56 + 0,02 .100 = 2,56 gam

Cch 3
Ta c:
n CO2

0, 448
3,33
0, 02 (mol); n CaCl2
0, 03 (mol)
22, 4
111

CaO + 2HCl CaCl2 H 2 O (1)

CaCO3 + 2HCl CaCl2 + CO 2 + H 2 O (2)

Ta thy n HCl 2n CaCl 2.0, 03 0, 06 (mol) ; n H O n CaCl 0, 03 (mol)

2

p dng nh lut bo ton khi lng ta c:

mhn hp + mHCl = m CaCl + m CO + m H O
2

m + 0,06.36,5 = 3,33 + 0,02.44 + 0,03.18 m = 2,56 g

V d 2: Nng ca dung dch to thnh khi trn ln 200ml dung dch HCl 2M
vi 300ml dung dch HCl 4M l

A. 2,8M.

B. 3M.

C. 3,2M.

C. 3,8M.

Phn tch
Cch 1: p dng quy tc ng cho
4 CM

200ml HCl 2M

CM
CM 2

300ml HCl 4M

200 4 C M

CM 3, 2M
300 C M 2

Vy nng ca dung dch thu c l 3,2M

Cch 2:
S mol HCl trong dung dch 1: n1 = 0,2 . 2 = 0,4 (mol)
S mol HCl trong dung dch 2: n2 = 0,3 . 4 = 1,2 (mol)
Gi CM l nng ca dung dch mi thu c
Th tch ca dung dch thu c l: 200 + 300 = 500ml
S mol HCl trong dung dch mi l n = 0,5.CM
M n = n1 + n2 => 0,5.CM = 0,4 + 1,2 => CM = 3,2M
V d 3: Cho 0,845g hn hp gm Mg, Fe, Zn vo dung dch HCl d n khi phn
ng xy ra hon ton thy thot ra 448ml kh (ktc). C cn dung dch mui sau
phn ng thu c hn hp mui khan c khi lng l
A. 2,265g.

B. 1,42g.

C. 2,95g.
Phn tch

Cch 1:
Mg 2HCl MgCl2 H 2 (1)
x

Zn 2HCl ZnCl2 H 2 (2)

y

Fe 2HCl FeCl 2 H 2 (3)

z

T (1), (2) v (3) n H x y z

2

Mt khc: 24x + 65y + 56z = 0,845

mmui = m MgCl m ZnCl m FeCl
2

0, 448
0, 02 (mol)
22, 4

D. 4,15g.

= (24x + 65y + 56z) + 71 (x + y + z) = 0,845 + 71.0,02 = 2,265g

Cch 2: Phng php trung bnh
Thay ba kim loi trn bng mt kim loi tng ng R
R 2HCl RCl2 H 2

0,02 0,02
mmui = m hh kim loi + m gc clorua = 0,845 + 0,02.71 = 2,265g
Cch 3: Phng php bo ton nguyn t v bo ton khi lng
n Cl n HCl 2.n H2 2.

0, 448
0, 04(mol)
22, 4

mmui = mkim loi + m Cl = 0,845 + 0,04.35,5 = 2,265g

Cch 4: Phng php tng gim khi lng

Ta nhn thy:
C 1 mol kim loi phn ng s gii phng 1 mol H2 lm khi lng cht rn tng
71g
Nu gii phng 0,02 mol H2 th khi lng cht rn tng 71.0,02 = 1,42g
mmui = 0,845 + 1,42 = 2,265g
2.3.2.5. S dng bi tp rn luyn nng lc tng hp kin thc
Trong ha v c lp 10, mt s dng bi tp c nhiu kh nng xy ra, nhim
v ca HS l phi bin lun cc trng hp no c th xy ra gii quyt bi ton
mt cch chnh xc v khng b st nghim. Mun bin lun c HS phi bit
phn tch bi ton di nhiu gc khc nhau, sau tng hp li a ra
phng php gii bi ton mt cch tng qut v chnh xc.
V d 1: Cho 31,84 gam hn hp NaX, NaY (X, Y l hai halogen 2 chu k lin
tip) vo dung dch AgNO3 d, thu c 57,34 g kt ta. Tm cng thc ca NaX,
NaY v khi lng mi mui.
Phn tch
Gi cng thc mui trung bnh cho hn hp NaX, NaY l NaX c s mol l x
Phn ng xy ra: NaX+AgNO3 NaNO3 AgX
x mol

x mol

Ta c h phng trnh:
x(23 X) 31,84

x(108 X) 57,34

Gii h X = 83,13. V hai halogen thuc 2 chu k lin tip nhau trong HTTH nn
Br = 80< 83,13 < I = 127. Vy hai halogen cn tm l Br v I
Tuy nhin, iu cn nhc nh HS l ch c gii nh trn nu bit chc chn 2
mui AgX v AgY u kt ta. ng ra, phi gii trng hp trong 2 mui ca bc
c mt mui bc khng tan, do hai halogen l F v Cl.
Ta c 2 phn ng:
NaF+AgNO3
NaCl+AgNO3 NaNO3 AgCl

n AgCl

57,34
0,3996 (mol)
143,5

M nNaCl = nAgCl = 0,3996 (mol) mNaCl = 0,3996.58,5 = 23,3755(g)

mNaF = 31,84 - 23,3755 = 8,4645(g)
Vy tha mn d kin ra. Vy nghim th nht ca bi ton l Flo v Clo
Nhn xt: Mt sai lm thng gp nht HS l cc em qun rng AgF tan tt trong
nc, nn cc em thng b st mt nghim hp l.
V d 2: Tnh s mol mi mui to thnh khi cho 1,5 mol H2S tc dng vi:
a. 1,5 mol NaOH
b. 3 mol NaOH
c. 2 mol NaOH
Phn tch
Cc phn ng c th xy ra
H 2S NaOH NaHS H 2 O (1)
H 2S 2NaOH Na 2S H 2 O (2)

t T=

n NaOH
n H 2S

- Nu T 1 th phn ng (1) xy ra, thu c mui NaHS

- Nu 1 < T < 2 th c 2 phn ng u xy ra, thu c hn hp 2 mui
NaHS v Na2S
- Nu T 2 th phn ng (2) xy ra, thu c mui Na2S
Nguyn tc:
- d axit mui axit
- d baz mui trung ha
- sn phm cho 2 mui axit v baz u ht
a. T=

n NaOH
= 1 mol sn phm ch c mui NaHS nNaHS = 1,5 mol
n H 2S

b. T=

n NaOH
= 2 mol sn phm c mui Na2S v NaOH d
n H 2S
H 2S 2NaOH Na 2S H 2 O (2)
1,5
3
1,5
n Na 2S 1,5mol

c. T=

n NaOH
2

1 T 2 sn phm gm 2 mui
n H2S 1,5
H 2S NaOH NaHS H 2 O (1)
x
x
x
H 2S 2NaOH Na 2S H 2 O (2)
y

2y

x y 1,5 x 1 mol NaHS

x 2y 2
y = 0,5 mol Na 2S

Ta c h phng trnh:

T bi gii trn, HS rt ra kt lun:

-

Nu bi cho H2S d i qua dung dch kim hoc dng mt lng kim
ti thiu hp th va ht H2S th c hai trng hp ny u cho mui axit.

Nu bi cho H2S i qua dung dch kim d hoc cho mt lng kim
va trung ha ht H2S th c hai trng hp ny u cho mui trung ha.

V d 3: Cho V lt kh SO2 c hp th ht bi 200ml dung dch NaOH 1M. Tnh

V (ktc) trong cc trng hp sau:

a. Dung dch thu c sau phn ng cha 15 gam mui.

b. Dung dch thu c em c cn iu kin thch hp khng c phn ng
ha hc no xy ra, th thu c 10,3 gam cht rn.
Phn tch
a. - S mol NaOH : nNaOH = 0,2 . 1 = 0,2 (mol)
- Khi sc SO2 vo dung dch NaOH, cc phn ng c th xy ra:
SO 2 + 2NaOH Na 2SO3 H 2 O (1)

Sau (1), nu SO2 d th tip tc c phn ng:

SO 2 + H 2O + Na 2SO3 2NaHSO3 (2)

Do cha bit s mol ca SO2 nn trc ht cn xt cc trng hp sau:

Trng hp 1: Nu ch c phn ng (1) xy ra
n Na 2SO3

15, 75
0,125 (mol) n NaOH 2.0,125 0, 25 (mol)
126

Ta thy iu ny v l v s mol NaOH phn ng > s mol NaOH cho.

Trng hp 2: Nu 15,75 gam mui ch l khi lng ca mui NaHSO3 (ngha l
(1) NaOH ht v mui Na2SO3 to ra s phn ng ht (2)).
n NaHSO3

15, 75
0,1514 (mol)
104

Mun c mui axit th NaOH phi phn ng ht, m theo bo ton nguyn t Na th
1 NaOH 1 NaHSO3 tc l s mol NaHSO3 thu c phi l 0,2 mol > 0,1514, v
l - loi.
Trng hp 3: 15,75 gam mui l khi lng ca 2 mui
Gi x l s mol ca SO2 ng vi V lt (ktc)
SO 2 + 2NaOH Na 2SO3 H 2 O (1)

0,1

0,2

0,1

SO 2 + H 2O + Na 2SO3 2NaHSO3 (2)

(x - 0,1)

2(x - 0,1)

Vy s mol Na2SO3 : 0,1 - (x - 0,1) = 0,2 - x; S mol NaHSO3 : 2(x - 0,1)

126(0,2 - x) + 104.2(x - 0,1) = 15,75

x = 0,1384 (mol) => V = 0,1384 . 22,4 = 3,10016 lt

b. Vi cu b bi tp ny HS cn ch rng
Cht rn ch c th l mui (nu NaOH ht); hoc l hn hp mui trung ha vi
NaOH d li. Nh vy hy xt 4 trng hp sau (cch lm tng t cu a) chn
nghim thch hp:
-

10,3 gam l khi lng ca mui trung ha Na2SO3.

10,3 gam l khi lng ca mui axit NaHSO3.

10,3 gam l tng khi lng ca mui trung ha Na2SO3 v mui axit
NaHSO3.

10,3 gam l khi lng ca mui trung ha Na2SO3 v NaOH d.

V d 4: t chy hon ton 8,96 lt H2S (ktc) ri ha tan sn phm kh sinh ra

vo 80ml dung dch NaOH 25% (d = 1,28 g/ml). Xc nh s mol mi mui to
thnh.
A. 0,4 mol Na2SO3 v 0,24 mol NaHSO3.

B. 0,4 mol Na2S v 0,24 mol NaHS.

C. 0,4 mol NaHSO3 v 0,24 mol Na2SO3.

D. 0,24 mol Na2S v 0,4 mol NaHS.

Phn tch
Phn ng chy:
H 2S +

3
to
O 2
SO 2 H 2 O
2

8,96
0, 4 (mol)
22, 4
80.1, 28.25
n NaOH
0, 64 (mol)
100.40
n
0, 64
T= NaOH
1, 6 1 T 2
n SO2
0, 4
n SO2 n H2S

Vy c hai mui to thnh: Na2SO3 v NaHSO3

SO 2 NaOH NaHSO3
0, 4

0,4

0,4

NaHSO3 NaOH Na 2SO3 H 2 O

0, 24

0,24

0,24

n NaHSO3 0, 24 (mol)
n Na 2SO3 0, 4 (mol)

V d 5: Chia 600ml dung dch H2SO4 3M thnh 3 phn bng nhau. Phn th nht

tc dng va vi 200ml dung dch NaOH. Trn phn th hai v phn th ba vi

nhau ri cho phn ng vi lng NaOH dng phn th nht. Tnh nng mol
ca dung dch NaOH dng v mui to thnh.
Phn tch
n H2SO4 0, 6.3 1,8 (mol) n H2SO4 trong 1 phn = 0,6 mol

Phn 1 trung ha va vi dung dch NaOH sn phm l mui trung ha

H 2SO 4 2NaOH Na 2SO 4 2H 2O
0, 6

CM (dd NaOH) =

1,2

0,6

1, 2
0, 6
0, 75M
= 6M; CM (dd Na2SO4) =
0,8
0, 2

Theo bi: n H SO4 (2 phn) = nNaOH = 1,2 mol

2

Sn phm l mui axit NaHSO4

H 2SO 4 NaOH NaHSO 4 H 2 O
1, 2

1,2

CM (dd NaHSO4) =

1,2
1, 2
2M
0, 4 0, 2

2.4.2.6. Yu cu hc sinh t xy dng bi tp ha hc

Hin nay trong qu trnh dy hc ha hc ph thng, GV yu cu HS t ra

bi tp l rt t. V mt s GV cho rng HS gii bi tp cha xong th lm sao t ra
bi tp gii. HS t cho bi tp l mt cng vic i hi nng lc c lp rt cao
v c phn mang tnh sng to, buc HS phi nm vng kin thc c bn, c c
quan st v bit ph phn.
V vy tp cho HS ra bi tp, GV khng cn phi yu cu cc em cho mt bi
tp ln m ch l mt s bi tp nh nh:
-

Gii thch cc hin tng t nhin trong i sng;

GV cho bi tp cn thiu cc d kin, HS in cc d kin thch hp

Yu cu HS t ra bi tp l nhim v kh khn i vi hu ht cc HS. Tuy nhin,

iu ny gp phn pht trin t duy sng to cho HS rt tt. HS c th t do tng
tng v a ra nhng kin hay, mi cho bn thn.
Dng 1: GV ra bi ton, trng d kin, yu cu HS in d kin cn thiu
V d 1: Ha tan .gam hn hp 2 kim loi Zn v Fe vo dung dch axit HCl

d. Tnh th tch kh sinh ra (ktc)?

V d 2: Ha tan .gam hn hp 2 kim loi Zn v Fe vo dung dch axit HCl

va thu c lt kh (ktc). Xc nh khi lng mui khan thu c sau

phn ng?
Dng 2: Cho cc cht v HS t thnh lp cc s phn ng

T cc cht sau y: KI, I2, HCl, KCl, Cl2, H2SO4, HI. Hy chn cc cht c
quan h vi nhau lp thnh cc dy bin ha ha hc v vit phn ng cho mi
dy bin ha
Phn tch
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
(6)
Chui 1: KI
I 2
HI
HCl
KCl
Cl2
H 2SO 4

(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
(6)
Chui 2: I 2
HI
KI
KCl
HCl
Cl2
H 2S O 4

Chui 3:
KCl

(1)
Cl2

(2)

H2SO4

(4)

(3)
HCl

(5)
I2

HI

(6)
KI

Dng bi tp ny, mi HS s t do sng to cc chui phn ng ha hc theo

suy ngh ring th hin mi quan h gia cc cht. Do dng bi tp ny va gip
HS cng c li kin thc c bn, va kch thch s sng to HS. Sau khi HS t
mnh thit lp c s v hon thnh chng s to cho HS mt tm l phn khi,
hng th vi mn hc hn.

Dng 3: Gii thch nhng hin tng t nhin trong cuc sng

V d:
-

Ti sao nc sinh hot trong thnh ph c mi clo?

Ti sao trong kem nh rng phi c cha flo?

Gii thch hin tng ma axit

Khng may l v nhit k, thy ngn ri vo rnh bn gh. Vy lm sao

loi b thy ngn?

Ti sao ngi ta thng ra rau qu bng nc ozon trnh ng c?

V sao lng O2 trong khng kh hu nh khng i mc d hng ngy con

ngi dng rt nhiu oxi trong khng kh cho i sng?

Tiu kt chng 2

Trong chng 2, chng ti trnh by nhng ni dung sau:

1. 6 nguyn tc xy dng h thng bi tp nhm cng c kin thc v pht trin
t duy sng to cho hc sinh.
2. Quy trnh 7 bc xy dng h thng bi tp nhm cng c kin thc v pht
trin t duy sng to cho hc sinh
3. H thng bi bi tp ha v c lp 10 nng cao nhm cng c kin thc v
pht trin t duy sng to cho hc sinh. Tng cng c 232 bi tp trong 54
bi t lun v 178 bi trc nghim.
4. S dng h thng bi tp trong dy hc phn ha v c (lp 10 nng cao)
nm cng c kin thc v pht trin t duy sng to cho hc sinh:
-

Dng bi tp nhm cng c kin thc:

+ S dng bi tp gip hc sinh nm chc kin thc c bn;
+ S dng bi tp gip hc sinh rn luyn mt s k nng c bn;
+ S dng bi tp cng c k nng thc hnh;
+ S dng bi tp b sung, hon thin, m rng kin thc cho
hc sinh.

Dng bi tp nhm pht trin t duy sng to:

+ S dng bi tp rn luyn nng lc suy lun logic;
+ S dng bi tp rn luyn nng lc pht hin v gii quyt vn
;
+ S dng bi tp rn luyn phng php gii nhanh cc loi bi
ton t hc sinh xut c mt s phng php gii c hiu
qu;
+ S dng bi tp rn luyn tnh linh hot cho hc sinh khi gii
bi ton;
+ S dng bi tp rn luyn nng lc tng hp kin thc;
+ Yu cu hc sinh t xy dng bi tp ha hc.

Chng 3
THC NGHIM S PHM

3.1. Mc ch thc nghim

- Khng nh mc ch nghin cu ca ti Xy dng h thng bi tp
ha v c lp 10 nhm cng c kin thc v pht trin t duy sng to cho hc
sinh l thc t v thit thc trong dy hc ha hc.
- Kim tra gi tr v s ph hp ca cc hng s dng BTHH; ca h thng
BTHH nhm cng c kin thc v pht trin t duy sng to cho hc sinh trng
THPT.
- So snh kt qu ca nhm thc nghim vi nhm i chng. T x l,
phn tch kt qu v nh gi kh nng p dng h thng BT HH v c cng c
kin thc v pht trin t duy sng to cho hc sinh lp 10.

3.2. i tng thc nghim

Chng ti la chn 8 lp (4 lp thc nghim v 4 lp i chng) 4 trng
THPT thuc cc khu vc dn c khc nhau tnh Ty Ninh tin hnh thc
nghim l: THPT Trn Ph (th trn Tn Bin), THPT Lng Th Vinh (nng
thn huyn Tn Bin), THPT Ty Ninh (th x Ty Ninh), THPT Tn Chu (th trn
Tn Chu).

3.3. Tin hnh thc nghim

- Vi mi trng thc nghim, chng ti chn gio vin v 2 lp hc sinh c
trnh tng ng nhau. C th:
STT

Trng THPT

Lp TN

Lp C

GV dy thc nghim

Trn Ph

10T1

10T2

Trn Th Tr Hng

Tn Chu

10A

10B

Nguyn Quc Trung

Ty Ninh

10A1

10A7

Trn Kim Diu Nh

Lng Th Vinh

10A1

10A2

ng Thnh Cng

- Tho lun vi GV v h thng bi tp xy dng khi cho HS luyn tp

nhm cng c kin thc v pht trin nng lc t duy sng to cho HS.
- Tho lun vi GV v cc hng s dng bi tp cng c kin thc v
pht trin t duy sng to cho HS.
- Kim tra, nh gi, phn tch v x l kt qu thc nghim s phm theo
phng php thng k ton hc theo th t nh sau:
+ Lp bng phn phi: tn s, tn sut, tn sut ly tch.
+ V th ng ly tch t bng phn phi tn sut ly tch.
+ Tnh cc tham s thng k c trng.
- Thng qua cc gi thc nghim, nh gi h thng bi tp cng cc hng
s dng bi tp ha hc trong vic cng c kin thc v pht trin t duy sng to
cho HS.

3.4. Ni dung thc nghim

Do ni dung ca lun vn l nghin cu v bi tp nn ch yu chn thc
nghim cc tit luyn tp, n tp chng v cc tit ch ca cc chng 5
nhm halogen v chng 6 nhm oxi.

3.5. Kt qu thc nghim

nh gi kt qu thc nghim, chng ti cho HS hai khi C v TN lm
4 bi kim tra. ng vi mi bi kim tra chng ti chn hai trng thc nghim c
th:
- Bi thc nghim s 1: THPT Tn Chu v THPT Lng Th Vinh.
- Bi thc nghim s 2: THPT Ty Ninh v THPT Tn Chu.
- Bi thc nghim s 3: THPT Trn Ph v THPT Ty Ninh.
- Bi thc nghim s 4: THPT Trn Ph v THPT Lng Th Vinh.

3.5.1. Bng phn phi tn s, tn sut, tn sut ly tch v tham s thng

k c trng
3.5.1.1. Bi thc nghim s 1 (TN1)
a. Trng THPT Tn Chu

im Xi
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Tng

Bng 3.1: Phn phi tn s, tn sut, tn sut ly tch

(bi TN1, trng Tn Chu)
%HS t im Xi tr
%HS t im Xi
S HS t im Xi
xung
TN
C
TN
C
TN
C
0
0
0.0
0.0
0.0
0.0
0
0
0.0
0.0
0.0
0.0
0
0
0.0
0.0
0.0
0.0
4
5
9.3
12.2
9.3
12.2
2
10
4.7
24.4
14.0
36.6
4
12
9.3
29.3
23.3
65.9
8
4
18.6
9.8
41.9
75.7
10
3
23.3
7.3
65.2
83.0
9
4
20.9
9.8
86.1
92.8
4
2
9.3
4.9
95.4
97.7
2
1
4.7
2.4
100.0
100.0
43
41
100.0
100.0

Bng 3.2: Phn trm s HS t im YK; TB; K; G (bi TN1, trng Tn Chu)
%
Lp
TN
C

YK

TB

14.0
36.6

27.9
39.1

44.2
17.1

13.9
7.2

Bng 3.3: Tham s thng k (bi TN1, trng Tn Chu)

Lp
TN
C

XTB
6.65 0.28
5.37 0.28

S2
3.42
3.34

S
1.85
1.83

V
27.82
34.08

Chn xc sut sai lm = 0.05 vi k = 82 tra bng tm c T, k = 1.98

Ta c T = 3.23 > T, k, vy s khc nhau gia XTN v XC l c ngha.

T
3.23

b. Trng THPT Lng Th Vinh

Bng 3.4: Phn phi tn s, tn sut, tn sut ly tch

(bi TN1, trng Lng Th Vinh)
im Xi
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Tng

S HS t im Xi
TN
0
0
0
2
2
4
5
12
7
3
0
35

C
0
0
0
3
4
6
8
10
1
1
0
33

%HS t im Xi
TN
0.0
0.0
0.0
5.7
5.7
11.4
14.3
34.3
20.0
8.6
0.0
100.0

C
0.0
0.0
0.0
9.1
12.1
18.2
24.2
30.3
3.0
3.0
0.0
100.0

%HS t im Xi tr
xung
TN
C
0.0
0.0
0.0
0.0
0.0
0.0
5.7
9.1
11.4
21.2
22.8
39.4
37.1
63.6
71.4
93.9
91.4
97.0
100.0
100.0
100.0

Bng 3.5: Phn trm s HS t im YK; TB; K; G

(bi TN1, trng Lng Th Vinh)
%
Lp
TN
C

YK

TB

11.4
21.2

25.7
42.4

54.3
33.4

8.6
3.0

Bng 3.6: Tham s thng k (bi TN1, trng Lng Th Vinh)

Lp
TN
C

XTB
6.60 0.27
5.76 0.26

S2
2.48
2.19

S
1.57
1.47

V
23.79
25.52

Chn xc sut sai lm = 0.05 vi k = 62 tra bng tm c T, k = 1.99

Ta c T = 2.30 > T, k, vy s khc nhau gia XTN v XC l c ngha.

T
2.30

3.5.1.2 Bi thc nghim s 2 (TN2)

a. Trng THPT Ty Ninh

Bng 3.7: Phn phi tn s, tn sut, tn sut ly tch (bi TN2, trng Ty Ninh)
im Xi
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Tng

S HS t im Xi
TN
0
0
0
2
6
7
10
9
6
2
1
43

C
0
1
2
12
9
9
5
4
1
0
0
43

%HS t im Xi tr
xung
TN
C
0.0
0.0
0.0
2.3
0.0
7.0
4.7
34.9
18.6
55.8
34.9
76.7
58.1
88.4
79.1
97.7
93.0
100.0
97.7
100.0

%HS t im Xi
TN
0.0
0.0
0.0
4.7
14.0
16.3
23.3
20.9
14.0
4.7
2.3
100.0

C
0.0
2.3
4.7
27.9
20.9
20.9
11.6
9.3
2.3
0.0
0.0
100.0

Bng 3.8: Phn trm s HS t im YK; TB; K; G (bi TN2, trng Ty Ninh)
%
Lp
TN
C

YK

TB

18.6
55.8

39.5
32.6

34.9
11.6

7.0
0.0

Bng 3.9: Tham s thng k (bi TN2, trng Ty Ninh)

Lp
TN
C

XTB
6.14 0.25
4.37 0.25

S2
2.74
2.79

S
1.66
1.67

V
27.04
38.22

Chn xc sut sai lm = 0.05 vi k = 84 tra bng tm c T, k = 1.98

Ta c T = 4.94 > T, k, vy s khc nhau gia XTN v XC l c ngha.

T
4.94

b. Trng THPT Tn Chu

Bng 3.10: Phn phi tn s, tn sut, tn sut ly tch (bi TN2, trng Tn Chu)
im Xi
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Tng

S HS t im Xi
TN
0
0
0
5
4
8
11
7
5
2
1
43

C
0
1
2
12
9
9
5
2
1
0
0
41

%HS t im Xi tr
xung
TN
C
0.0
0.0
0.0
2.4
0.0
7.3
11.6
36.6
20.9
58.5
39.5
80.5
65.1
92.7
81.4
97.6
93.0
100.0
97.7
100.0

%HS t im Xi
TN
0.0
0.0
0.0
11.6
9.3
18.6
25.6
16.3
11.6
4.7
2.3
100.0

C
0.0
2.4
4.9
29.2
22.0
22.0
12.2
4.9
2.4
0.0
0.0
100.0

Bng 3.11: Phn trm s HS t im YK; TB; K; G (bi TN2, trng Tn Chu)
%
Lp
TN
C

YK

TB

20.9
58.5

44.2
34.2

28.0
7.3

6.9
0.0

Bng 3.12: Tham s thng k (bi TN2, trng Tn Chu)

Lp
TN
C

XTB
5.91 0.26
4.24 0.23

S2
3.09
2.24

S
1.76
1.50

V
29.78
35.38

Chn xc sut sai lm = 0.05 vi k = 82 tra bng tm c T, k = 1.98

Ta c T = 4.74 > T, k, vy s khc nhau gia XTN v XC l c ngha.

T
4.74

3.5.1.3. Bi thc nghim s 3 (TN3)

a. Trng THPT Trn Ph

Bng 3.13: Phn phi tn s, tn sut, tn sut ly tch (bi TN3, trng Trn Ph)
im Xi
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Tng

S HS t im Xi
TN
0
0
0
1
2
5
8
11
6
5
2
40

C
0
0
1
2
2
11
11
9
4
2
0
42

%HS t im Xi tr
xung
TN
C
0.0
0.0
0.0
0.0
0.0
2.4
2.5
7.2
7.5
12.0
20.0
38.1
40.0
64.3
67.5
85.7
82.5
95.2
95.0
100.0
100.0

%HS t im Xi
TN
0.0
0.0
0.0
2.5
5.0
12.5
20.0
27.5
15.0
12.5
5.0
100.0

C
0.0
0.0
2.4
4.8
4.8
26.2
26.2
21.4
9.5
4.5
0.0
100.0

Bng 3.14: Phn trm s HS t im YK; TB; K; G (bi TN3, trng Trn Ph)
%
Lp
TN
C

YK

TB

7.5
12.0

32.5
52.4

42.5
31.0

17.5
4.8

Bng 3.15: Tham s thng k (bi TN3, trng Trn Ph)

Lp
TN
C

XTB
6.85 0.26
5.95 0.24

S2
2.69
2.34

S
1.64
1.53

V
23.49
25.71

Chn xc sut sai lm = 0.05 vi k = 80 tra bng tm c T, k = 1.99

Ta c T = 2.54 > T, k, vy s khc nhau gia XTN v XC l c ngha.

T
2.54

b. Trng THPT Ty Ninh

Bng 3.16: Phn phi tn s, tn sut, tn sut ly tch (TN3- THPT Ty Ninh)
im Xi
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Tng

S HS t im Xi
TN
0
0
1
0
2
6
10
7
11
3
3
43

C
0
0
1
5
7
9
5
6
9
1
0
43

%HS t im Xi tr
xung
TN
C
0
0
0
0
2.3
2.3
2.3
14.0
7.0
30.2
20.9
51.2
44.2
62.8
60.5
76.7
86.0
97.7
93.0
100.0
100.0

%HS t im Xi
TN
0.0
0.0
2.3
0.0
4.6
14.0
23.2
16.3
25.6
7.0
7.0
100.0

C
0
0
2.3
11.6
16.3
20.9
11.6
14.0
20.9
2.3
0.0
100.0

Bng 3.17: Phn trm s HS t im YK; TB; K; G (bi TN3- THPT Ty Ninh)
%
Lp
TN
C

YK

TB

7.0
30.2

37.2
32.6

41.8
34.9

14.0
2.3

Bng 3.18: Tham s thng k (bi TN3- THPT Ty Ninh)

Lp
TN
C

XTB
6.84 0.26
5.65 0.28

S2
3.00
3.42

S
1.73
1.85

V
25.29
32.74

Chn xc sut sai lm = 0.05 vi k = 84 tra bng tm c T, k = 1.98

Ta c T = 3.01 > T, k, vy s khc nhau gia XTN v XC l c ngha.

T
3.01

3.5.1.4. Bi thc nghim s 4 (TN4)

a. Trng THPT Trn Ph

Bng 3.19: Phn phi tn s, tn sut, tn sut ly tch (bi TN4, trng Trn Ph)
im Xi
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Tng

S HS t im Xi
TN
0
0
0
1
1
3
11
10
9
5
0
40

C
0
0
2
6
9
10
7
4
2
2
0
42

%HS t im Xi tr
xung
TN
C
0.0
0.0
0.0
0.0
0.0
4.8
2.5
19.1
5.0
40.5
12.5
64.3
40.0
81.0
65.0
90.5
87.5
95.2
100.0
100.0
100.0

%HS t im Xi
TN
0.0
0.0
0.0
2.5
2.5
7.5
27.5
25.0
22.5
12.5
0.0
100.0

C
0.0
0.0
4.8
14.3
21.4
23.8
16.7
9.5
4.8
4.8
0.0
100.0

Bng 3.20: Phn trm s HS t im YK; TB; K; G (bi TN4, trng Trn Ph)
%
Lp
TN
C

YK

TB

5.5
40.5

35.0
40.5

52.5
14.3

12.5
4.8

Bng 3.21: Tham s thng k (bi TN4, trng Trn Ph)

Lp
TN
C

XTB
6.88 0.22
5.00 0.27

S2
1.96
3.02

S
1.40
1.74

V
20.35
34.80

Chn xc sut sai lm = 0.05 vi k = 80 tra bng tm c T, k = 1.99

Ta c T = 5.33 > T, k, vy s khc nhau gia XTN v XC l c ngha.

T
5.33

b. Trng THPT Lng Th Vinh

Bng 3.22: Phn phi tn s, tn sut, tn sut ly tch

(bi TN4, trng Lng Th Vinh)
im Xi
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Tng

S HS t im Xi
TN
0
0
0
1
2
5
6
9
7
4
1
35

C
0
0
0
3
3
9
10
4
2
2
0
33

%HS t im Xi tr
xung
TN
C
0.0
0.0
0.0
0.0
0.0
0.0
2.9
9.1
8.6
18.2
22.9
45.5
40.0
75.8
65.7
87.9
85.7
94.0
97.1
100.0
100.0

%HS t im Xi
TN
0.0
0.0
0.0
2.9
5.7
14.3
17.1
25.7
20.0
11.4
2.9
100.0

C
0.0
0.0
0.0
9.1
9.1
27.3
30.3
12.1
6.1
6.1
0.0
100.0

Bng 3.23: Phn trm s HS t im YK; TB; K; G

(bi TN4, trng Lng Th Vinh)
%
Lp
TN
C

YK

TB

8.6
18.2

31.4
57.6

45.7
18.2

14.3
6.1

Bng 3.24: Tham s thng k (bi TN4, trng Lng Th Vinh)

Lp
TN
C

XTB
6.49 0.28
5.52 0.26

S2
2.73
2.38

S
1.65
1.54

V
25.42
27.89

Chn xc sut sai lm = 0.05 vi k = 66 tra bng tm c T, k = 1.98

Ta c T = 2.54 > T, k, vy s khc nhau gia XTN v XC l c ngha.

T
2.54

3.5.1.5. Kt qu tng hp

Bng 3.25: Phn phi tn s, tn sut, tn sut ly tch (tng hp 4 bi)

im Xi
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Tng

S HS t im Xi
TN
0
0
1
16
21
42
69
75
60
28
10
322

C
0
2
8
48
53
75
55
42
24
10
1
318

%HS t im Xi tr
xung
TN
C
0.0
0.0
0.0
0.6
0.3
3.1
5.3
18.2
11.8
34.9
24.8
58.5
46.3
75.8
69.6
89.0
88.2
96.5
96.9
99.7
100.0
100.0

%HS t im Xi
TN
0.0
0.0
0.3
5.0
6.5
13.0
21.4
23.3
18.6
8.7
3.1
100.0

C
0.0
0.6
2.5
15.1
16.7
23.6
17.3
13.2
7.5
3.1
0.3
100.0

Bng 3.26: Phn trm s HS t im YK; TB; K; G (tng hp 4 bi)

%
Lp
TN
C

YK

TB

11.8
34.9

34.5
40.9

41.9
20.8

11.8
3.5

Bng 3.27: Tham s thng k (tng hp 4 bi)

Lp
TN
C

XTB
6.57 0.09
5.24 0.09

S2
2.83
3.01

S
1.68
1.73

V
25.57
33.02

Chn xc sut sai lm = 0.05 vi k = 638 tra bng tm c T, k = 1.96

Ta c T = 9.88 > T, k, vy s khc nhau gia XTN v XC l c ngha.

T
9.88

3.5.2. Biu din kt qu bng th

3.5.2.1. Bi thc nghim s 1
a. Trng THPT Tn Chu
120.0
100.0
80.0
TN
C

60.0
40.0
20.0
0.0
0

10

Hnh 3.1: th ng ly tch (bi TN1, trng THPT Tn Chu)

50.0
45.0
40.0
35.0
30.0
25.0
20.0
15.0
10.0
5.0
0.0

TN
C

YK

TB

Hnh 3.2: Biu phn loi HS theo kt qu im (bi TN1, trng Tn Chu)
b. Trng THPT Lng Th Vinh
120.0
100.0
80.0
TN
C

60.0
40.0
20.0
0.0
0

10

Hnh 3.3: th ng ly tch (bi TN1, trng Lng Th Vinh)

60.0
50.0
40.0
TN
C

30.0
20.0
10.0
0.0
YK

TB

Hnh 3.4: Biu phn loi HS theo kt qu im

(bi TN1, trng Lng Th Vinh)
3.5.2.2. Bi thc nghim s 2
a. Trng THPT Ty Ninh
120.0
100.0
80.0
TN
C

60.0
40.0
20.0
0.0
0

10

Hnh 3.5: th ng ly tch (bi TN2, trng Ty Ninh)

60.0
50.0
40.0
TN
C

30.0
20.0
10.0
0.0
YK

TB

Hnh 3.6: Biu phn loi HS theo kt qu im (bi TN2, Ty Ninh)

b. Trng THPT Tn Chu

120.0
100.0
80.0
TN
C

60.0
40.0
20.0
0.0
0

10

Hnh 3.7: th ng ly tch (bi TN2, trng Tn Chu)

70.0
60.0
50.0
40.0

TN
C

30.0
20.0
10.0
0.0
YK

TB

Hnh 3.8: Biu phn loi HS theo kt qu im (bi TN2, trng Tn Chu)
3.5.2.3. Bi thc nghim s 3
a. Trng THPT Trn Ph
120.0
100.0
80.0
TN
C

60.0
40.0
20.0
0.0
0

10

Hnh 3.9: th ng ly tch (bi TN3, trng Trn Ph)

50.0
45.0
40.0
35.0
30.0
25.0
20.0
15.0
10.0
5.0
0.0

TN
C

YK

TB

Hnh 3.10: Biu phn loi HS theo kt qu im (bi TN3, trng Trn Ph)
b. Trng THPT Ty Ninh
120.0
100.0
80.0
TN
C

60.0
40.0
20.0
0.0
0

10

Hnh 3.11: th ng ly tch (bi TN3, trng Ty Ninh)

45.0
40.0
35.0
30.0
25.0
20.0
15.0
10.0
5.0
0.0

TN
C

YK

TB

Hnh 3.12: Biu phn loi HS theo kt qu im (bi TN3, trng Ty Ninh)

3.5.2.4. Bi thc nghim s 4

a. Trng THPT Trn Ph
120.0
100.0
80.0
TN
C

60.0
40.0
20.0
0.0
0

10

Hnh 3.13: th ng ly tch (bi TN4, trng Trn Ph)

60.0
50.0
40.0
TN
C

30.0
20.0
10.0
0.0
YK

TB

Hnh 3.14: Biu phn loi HS theo kt qu im (bi TN4, trng Trn Ph)
b. Trng THPT Lng Th Vinh
120.0
100.0
80.0
TN
C

60.0
40.0
20.0
0.0
0

10

Hnh 3.15: th ng ly tch (bi TN4, trng Lng Th Vinh)

70.0
60.0
50.0
40.0

TN
C

30.0
20.0
10.0
0.0
YK

TB

Hnh 3.16: Biu phn loi HS theo kt qu im

(bi TN4, trng Lng Th Vinh)
3.5.2.5. Biu tng hp kt qu bn bi thc nghim
120.0
100.0
80.0
TN
C

60.0
40.0
20.0
0.0
0

10

Hnh 3.17: th ng ly tch (tng hp 4 bi)

45
40
35
30
25
20
15
10
5
0

TN
C

YK

TB

Hnh 3.18: Biu phn loi HS theo kt qu im (tng hp 4 bi)

3.5.3. Phn tch kt qu thc nghim

Da trn cc kt qu TNSP cho thy cht lng hc tp ca HS khi lp

thc nghim cao hn HS khi lp i chng, th hin :
+ T l % HS yu km (t 0 - <5) ca khi lp TN lun thp hn khi C
(bng 3.26).

+ T l HS t trung bnh tr ln v kh gii cc lp TN cao hn cc lp

C (bng 3.26).
+ H s bin thin V ca lp thc nghim lun nh hn lp i chng. Nh
vy cht lng lp thc nghim u hn.
+ th cc ng ly tch ca khi lp thc nghim lun lun nm bn
phi v pha di cc ng ly tch ca khi lp i chng, ngha khi lp thc
nghim c kt qu hc tp cao hn.
+ im trung bnh cng ca khi lp thc nghim lun cao hn khi lp i
chng, chng t cht lng hc tp ca khi lp thc nghim tt hn khi lp i
chng.
+ H s kim nh T > T, k. Vy s khc bit gia im trung bnh ca khi
lp thc nghim v lp i chng l c ngha v mt thng k.
T cc kt qu nh lng trn, chng t HS cc lp thc nghim c cng
c kin thc c bn v pht trin nng lc t duy sng to theo cc hng s dng
bi tp xut c kh nng hon thnh bi kim tra tt hn.
Nhn xt: T cc kt qu TNSP v cc bin php khc nh (d gi cc tit
luyn tp, n tp; xem xt cc hot ng ca GV v HS trn lp; ng thi trao i
vi cc GV v HS sau tit hc cho php chng ti c mt s nhn xt sau y:
+ HS lp thc nghim nm vng kin thc c bn hn, v thng qua vic la
chn bi tp, cc em c cng c li h thng kin thc c bn mt cch su sc.
+ HS lp thc nghim gii bi tp trc nghim mt cch nhanh chng, chnh
xc hn, v cc em c hng dn gii bi ton theo nhiu cch khc nhau.
+ HS linh hot hn, tr li chnh xc cc cu hi mang tnh suy lun logic,
sng to.
+ Nng lc t duy ca HS lp thc nghim khng rp khun my mc c
kh nng nhn nhn c cc nt c o ca bi ton t a ra cch gii nhanh
chnh xc.
Cc GV tham gia thc nghim c mt s nhn xt nh sau:

C Trn Kim Diu Nh trng THPT Ty Ninh: Vic cng c kin thc
c bn l nn tng vng chc trc khi mun pht trin t duy sng to cho HS.
Cn tp cho cc em t lc hc tp, rn luyn nng lc t nghin cu, tm ti sng
to, t to cho HS tm l ho hc trong qu trnh nhn thc.

Cn thy Trn Quc Trung trng THPT Tn Chu: Cc hng s dng

bi tp nhm cng c kin thc gip mt s hc sinh ly c kin thc c bn
v gii c cc dng bi tp n gin. T hc sinh c nn tng kin thc ha
hc v t bn thn pht trin kin thc ha hc cho mnh.

Thy ng Thnh Cng trng THPT Lng Th Vinh: Vic hng dn

cho hc sinh cc th thut tnh nhanh, phng php gii nhanh cc bi tp trc
nghim gip hc sinh khc phc v mt thi gian khi kim tra ng thi pht
trin c nng lc t duy sng to cho hc sinh khi gii cc bi ton kh hn.

Nh vy, cc phng hng s dng h thng bi tp xut mang li

hiu qu trong vic cng c kin thc v pht trin t duy sng to cho hc sinh.
Tiu kt chng 3

Trong chng ny chng ti trnh by qu trnh v kt qu TNSP. Chng

ti tin hnh thc nghim 4 trng, 8 lp vi tng s 640 HS. Sau khi cho hc
sinh s dng h thng bi tp, chng ti tin hnh 4 bi kim tra.
Phn tch kt qu thc nghim cho thy h thng bi tp v cc hng s dng
bi tp c tc dng tch cc n kt qu hc tp ca hc sinh cc lp thc
nghim. HS cc lp thc nghim nm vng kin thc c bn mt cch su sc, gii
bi tp trc nghim khch quan nhanh chng v chnh xc hn. Nng lc t duy ca
HS lp thc nghim khng rp khun my mc m c s sng to trong qu trnh
gii bi tp.
Tm li, cc kt qu thu c cho thy gi thuyt khoa hc m chng ti nu ra
l ng n.

KT LUN
1. Kt lun

i chiu vi mc ch v nhim v ca ti, chng ti gii quyt c

nhng vn sau y:
1.1. Nghin cu c s l lun v thc tin ca ti bao gm: l lun v hot
ng cng c kin thc cho hc sinh trong qu trnh dy hc; vn v pht trin t
duy sng to cho hc sinh trong qu trnh dy hc (khi nim t duy sng to, quy
lut hnh thnh v pht trin t duy sng to, bn cht ca hot ng t duy sng
to, cch nh gi kh nng t duy sng to v mt s phng php tin hnh dy
hc pht trin t duy sng to); l lun v bi tp ha hc.
1.2. Chng ti kho st thc trng s dng bi tp ha hc phn ha v c
lp 10 nng cao qua vic iu tra 65 GV ha hc tnh Ty Ninh. Kt qu iu tra
cho thy 92,3% GV s dng bi tp nhm cng c kin thc v pht trin t duy
sng to cho hc sinh v 73,8% GV s dng bi tp ha hc mt cch thng xuyn
cng c v pht trin t duy sng to cho hc sinh. Chng ti cng trng cu
kin ca cc gio vin v mt s hng s dng bi tp cng c kin thc v
pht trin t duy sng to cho hc sinh nhm tng thm tnh khch quan v tnh
thuyt phc ca ti.
1.3.Chng ti xy dng c 6 nguyn tc v quy trnh 7 bc xy dng h
thng bi tp nhm cng c kin thc v pht trin t duy sng to cho hc sinh.
1.4. Tuyn chn v xy dng h thng 232 bi tp ha v c lp 10 chng
trnh nng cao gm hai chng halogen v oxi - lu hunh.
1.5. xut c bn hng s dng bi tp cng c kin thc cho hc
sinh v su hng s dng bi tp pht trin t duy sng to cho hc sinh.
- Dng bi tp nhm cng c kin thc:
+ S dng bi tp gip hc sinh nm chc kin thc c bn;
+ S dng bi tp gip hc sinh rn luyn k nng c bn;
+ S dng bi tp cng c k nng thc hnh;
+ S dng bi tp b sung, hon thin, m rng kin thc cho hc sinh.

Dng bi tp nhm pht trin t duy sng to:

+ S dng bi tp rn luyn nng lc suy lun logic;
+ S dng bi tp rn luyn nng lc pht hin vn v gii quyt vn

;
+ S dng bi tp c cch gii nhanh thng minh;
+ S dng bi tp c nhiu cch gii;
+ S dng bi tp c nhiu kh nng xy ra;
+ Hc sinh t xy dng bi tp ha hc.
1.6. Tin hnh thc nghim s phm 4 trng THPT tnh Ty Ninh vi 8
lp thuc cc a bn dn c khc nhau: nng thn, th trn, th x. Nhng kt qu
thc nghim khng nh c vic s dng BTHH l phng tin gip gio vin
cng c kin thc v pht trin t duy sng to cho hc sinh.
Nhng kt qu nghin cu trn y cho thy mc ch v cc nhim v
nghin cu c hon thnh. Gi thuyt nghin cu l ng n.
2. xut

Qu trnh nghin cu ti cho php chng ti nu mt vi xut:

2.1. i vi B GD T

Qu ti chng trnh lm hn ch vic hc tp ca hc sinh cng vi tnh

cng nhc ca mt s cn b qun l lm mt i kh nng sng to, mm do,
linh hot ca gio vin. Do cn tng thi lng s tit dy ha hc, gim ti
chng trnh gio vin c iu kin cho hc sinh tham gia cc hot ng tm ti
sng to.
2.3. i vi S GD T

- Thng xuyn t chc cc lp tp hun cc chuyn v ha hc, nhm

to iu kin cho gio vin cc a phng c th trao i kinh nghim, hc tp
ln nhau.
- T chc xy dng ngn hng bi tp nhm thng nht ni dung ging dy
cho c tnh.

2.4. i vi gio vin

- GV cn xy dng mt h thng bi tp t c bn n nng cao v m bo

s cn bng gia chng, c th p dng cho tng i tng hc sinh v iu kin
dy hc c th.
- GV cn la chn nhng bi ton khi gii HS phi tp trung vo cc quy lut
ha hc nm trong c s ca bi ton ch khng vo nhng tnh ton tru tng
ng thi gip hc sinh nm c nhng kin thc c bn hc mt cch vng
chc.
- GV s dng bi tp ha hc cn ch cc bi ton ha hc l mt trong
nhng phng tin c hiu qu ging dy mn ha hc, n c tc dng tng
cng v nh hng hot ng t duy sng to ca hc sinh. Cho nn cn c bin
php kch thch kh nng sng to ca hc sinh cng nh ch t hc ca hc sinh
mt cch t nhin, khng b p buc.
Hi vng, kt qu nghin cu ca ti s gp phn nng cao cht lng v
hiu qu dy hc. Do thi gian c hn v khun kh ca lun vn, ti khng
trnh khi thiu st. Mong nhn c nhiu s gp ca qu thy c v ng
nghip. Chng ti chn thnh cm n!

TI LIU THAM KHO

1. Nguyn Duy i, Nguyn Tinh Dung, Trn Thnh Hu, Trn Quc Sn, Nguyn
Vn Tng (2000), Mt s vn chn lc ca ha hc tp 1, Nxb Gio
dc, H Ni.
2. Ng Ngc An, L Hong Dng (2007), n tp v kim tra ha hc 10, Nxb
Gio dc.
3. Phm Hng Bc (2009), Mt cch gii hay cho dng bi tp c lin quan n
tnh oxi ha mnh ca HNO3, H2SO4, Tp ch gio dc, (215), tr. 45 47.
4. Hong Th Bc, ng Th Oanh (2008), 10 phng php gii nhanh bi tp
trc nghim ha hc, Nxb Gio dc, H Ni.

5. Trnh vn Biu (1999), Nng cao hiu qu qu trnh dy hc mn ha trng

THPT, Ti liu bi dng thng xuyn chu k 1997 - 1999, TP H Ch

Minh.
6. Trnh Vn Biu (2000), Ging dy ha hc trng ph thng, HSP TP H
Ch Minh.
7. Trnh Vn Biu (2003), Cc phng php dy hc hiu qu, HSP TP H Ch Minh.
8. Trnh Vn Biu (2004), L lun dy hc ha hc, HSP TP H Ch Minh.
9. Trnh Vn Biu (2005), Phng php thc hin ti nghin cu khoa hc,
HSP TP H Ch Minh.
10. Nguyn Cao Bin (2008), Rn luyn nng lc c lp sng to cho hc sinh lp
10 THPT thng qua h thng bi tp ha hc, Lun vn thc s khoa hc

gio dc, trng HSP TP H Ch Minh.

11. B Gio dc v o to (2007), Nhng vn chung v i mi gio dc trung
hc ph thng mn ha hc, Nxb Gio dc, H Ni.

12. Nguyn Gia Cu (2005), gp phn khc phc tnh trng hc go, hc vt
ca hc sinh, Tp ch Gio dc, (125), tr.13 - 15.
13. Nguyn Gia Cu (2007), Dy hc pht huy tnh nng ng, sng to ca hc
sinh, Tp ch Gio dc, (156), tr.20 - 21.

14. Nguyn Gia Cu (2007), V mi quan h tng tc gia ngi dy v ngi

hc, Tp ch Gio dc, (171), tr.19 - 20.
15. Nguyn Gia Cu (2008), Dy hc gip hc sinh nm c kin thc v k
nng mt cch vng chc, Tp ch Gio dc, (189), tr.17 - 19.
16. Hong Chng (1982), Phng php thng k ton hc trong khoa hc gio dc,
Nxb Gio dc, H Ni.
17. Nguyn Cng (2007), Phng php dy hc ha hc trng ph thng v
i hc Nhng vn c bn, Nxb Gio dc.

18. L Vn Dng (2001), Pht trin nng lc nhn thc v t duy cho HS THPT
thng qua bi tp ha hc, Lun n tin s khoa hc gio dc, trng HSP

H Ni.
19. Cao C Gic (2007), Phng php gii bi tp ha hc 10 t lun v trc
nghim, Nxb HQG TP H Ch Minh.

20. Cao C Gic (2008), Xy dng mt s dng bi tp bi dng nng lc t duy

ha hc cho hc sinh THPT, Tp ch gio dc, (191), tr.48 - 50.
21. Cao C Gic (Ch bin), H Xun Thy, Nguyn i Nhn (2009), Bi tp trc
nghim chn lc ha hc 10, Nxb HQG TP H Ch Minh.

22. Goerge P. Boulden (2006), T duy sng to (bn dch Ting Vit), Nxb tng
hp TP H Ch Minh.
23. Goeffrey Petty (2005), Dy hc ngy nay, Trng HSP H Ni.
24. Phm Vn Hoan (1999), Hng dn lm bi tp ha hc 10, Nxb Gio dc.
25. Nguyn Quang He (2008), Rn luyn nng lc sng to cho sinh vin s
phm ton nhm p ng c hiu qu dy hc mn ton THCS, Tp ch
Gio dc, (193), tr. 35 - 36.

26. L Vn Hng (Ch bin), Phm Th Minh Nguyt, Trn Th Kim Thoa, Phan S
Thun (1997), Gii ton ha hc 10, Nxb Gio dc.
27. Trn Thnh Hu (2006), T liu ha hc 10, Nxb Gio dc, H Ni.
28. Trn Th Tr Hng (2009), H thng bi tp chng Halogen nhm pht trin
t duy sng to cho hc sinh lp 10 THPT Ha hc v ng dng, (13),
tr 10 - 14.

29. Lut Gio dc (2005), Nxb Chnh tr quc gia, H Ni.

30. Phan Th Hnh Mai, Bi Th Kim Trc (2008), Thc trng mc t duy sng
to ca hc sinh lp 4 qua hc tp phn mn tp lm vn, Tp ch gio
dc, (200), tr.15 - 16, 57.

31. L Vn Nm (2008), S dng bi tp ha hc nh mt phng php dy hc

nng cao hiu qu dy hc trng ph thng, Tp ch gio dc, (190),
tr.40 41.
32. L Vn Nm (2009), p dng cc yu t ca dy hc nu vn - rixtic vo
cu hi v bi tp trc nghim khch quan trong dy hc ha hc trng
ph thng, Tp ch gio dc, (213), tr. 47 48.
33. Nguyn Chng Nhip (1996), Logic hc, Trng HSP TP H Ch Minh.
34. Trn Trung Ninh, L ng Khng (2008), 54 kim tra trc nghim ha hc
10, Nxb HQG H Ni.

35. ng Th Oanh, Cao Th Kim Thu (2005), Gio dc bo v mi trng cho

hc sinh qua bi tp ha hc, Tp ch gio dc, (125), tr.34 - 35.
36. ng Th Oanh (Ch bin) (2006), Bi tp trc nghim ha hc 10, Nxb Gio
dc, H Ni.
37. ng Th Oanh (Ch bin), Trn Trung Ninh, Cng M (2006), Cu hi l
thuyt v bi tp ha hc THPT, tp 1, Ha hc i cng v v c, Nxb

Gio dc, H Ni.

38. ng Th Oanh, Nguyn Th Su (2006), Phng php dy hc cc chng
mc quan trng trong chng trnh - sch gio khoa ha hc ph thng, B

mn PPGD Khoa Ha hc trng HSP H Ni.

39. Trn Th Tuyt Oanh (2006), Dy hc hng vo pht huy kh nng sng to
ca sinh vin i hc, Tp ch gio dc, (151), tr. 13 -15.
40. Phm Th Ph (2006), Pht trin bi tp vt l nhm cng c kin thc v bi
dng t duy linh hot, sng to cho hc sinh, Tp ch gio dc, (138),
tr.38 40.

41. Phan Th Lan Phng (2008), Kinh nghim s dng bi tp trong dy hc ha

hc cc trng ph thng tiu bang Victoria Australia, Tp ch gio
dc, (181), tr. 62 63.

42. V Thnh Phc (2008), K nng t hc ca hc sinh trung hc c s, Tp

ch gio dc, (189), tr.26 -28.

43. Nguyn Ngc Quang (1994), L Lun dy hc ha hc Tp 1, Nxb Gio dc,

H Ni.
44. Nguyn Ngc Quang (1970), Hnh thnh mt s khi nim c bn v ha hc
trng ph thng, Nxb Gio dc H Ni.

45. Trn Vit Quang (2007), Vai tr ca nng lc t duy bin chng i vi hot
ng hc tp ca sinh vin s phm, Tp ch gio dc, (169), tr.9 - 11.
46. Phan Trng Qu (Ch bin), Nguyn Hong Ht (2008), Mt kiu tip cn mi
v ha hc 10, Nxb HQG TP H Ch Minh.

47. Tn Thn (1995), Bi tp m, mt dng bi tp gp phn bi dng t duy

sng to cho hc sinh, Tp ch Nghin cu gio dc.
48. Nguyn Trng Th (2000), Ha v c - Phi kim, Nxb Gio dc, H Ni.
49. L Trng Tn (2006), Nhng phng php dy hc tch cc trong dy hc ha
hc, Ti liu bi dng thng xuyn chu k III 2004 - 2007, TP H Ch

Minh.
50. Nguyn Cnh Ton (2006), Gio n in t, con dao hai li, Tp ch Dy v
hc ngy nay, (12), tr.45.

51. Dng Thiu Tng (1995), Trc nghim v o lng thnh qu hc tp,
Trng HSP TP H Ch Minh.
52. L Xun Trng (Tng ch bin) (2006), Ha hc 10 nng cao Sch gio khoa,
Nxb Gio dc.
53. L Xun Trng (Tng ch bin) (2006), Ha hc 10 nng cao Sch gio vin,
Nxb Gio dc.
54. L Xun Trng (2006), 450 bi tp trc nghim ha hc 10 THPT, Nxb HSP
H Ni.

55. Nguyn Xun Trng (2005), Phng php dy hc ha hc trng ph

thng, Nxb Gio dc.

56. Nguyn Xun Trng (2005) Gii ton bng nhiu cch, mt bin php nhm
pht trin t duy, Ha hc v ng dng, (12), tr.10-11.
57. Nguyn Xun Trng, Nguyn Th Su, ng Th Oanh, Trn Trung Ninh
(2005), Ti liu bi dng thng xuyn cho GV THPT chu k III 2004 2007, Nxb H Ni.

58. Nguyn Xun Trng (2006), S dng bi tp trong dy hc ha hc trng

ph thng, Nxb i hc s phm.

59. Nguyn Xun Trng (2006) Rn tr thng minh trong dy hc ha hc Ha

hc v ng dng, (3), tr.10 - 12.

60. Nguyn Xun Trng (2007), Bi tp trc nghim ha hc 10, Nxb Gio dc.
61. Nguyn Xun Trng (2007), Cch bin son v tr li cu hi trc nghim
mn ha hc, Nxb Gio dc, H Ni.

62. Thi Duy Tuyn (2007), Phng php dy hc truyn thng v hin i, NXB
Gio dc.
63. Hunh Vn t (2006), Gii bng nhiu cch cc bi ton ha hc 10, Nxb
Tng hp TP H Ch Minh.
64. Nguyn c Vn (1983), Bi tp ha v c, Nxb Gio dc, H Ni.
65. Phng Quc Vit, Dng Thy Linh (2006), Tch cc ha hot ng nhn
thc ca hc sinh thng qua dy hc cc bi tp ha hc, Tp ch gio dc,
(147), tr. 33 34.
66. Vin ngn ng hc (2006), T in ting Vit, Nxb Nng.
67. Zueva M.V (1985), Pht trin hc sinh trong ging dy ha hc (bn dch ting
Vit), Nxb Gio dc, H Ni.
68. V Duy Yn (2007), i mi vic ch o hot ng t hc nh ca hc
sinh, Tp ch gio dc, (164), tr.43 - 44.

MC LC

Trang ph ba
Li cm n
Mc lc
Danh mc cc ch vit tt
Danh mc cc bng, cc hnh
M U ....................................................................................................................1
Chng 1 : C S L LUN V THC TIN CA TI

1.1. Lch s vn nghin cu .............................................................................4

1.2. Hot ng cng c kin thc trong dy hc ..................................................5
1.3. Pht trin t duy sng to cho hc sinh trong qu trnh dy hc ...................9
1.4. Bi tp ho hc.............................................................................................22
1.5. Tnh hnh s dng bi tp trong dy hc phn ho v c lp 10 nng
cao cc trng ph thng..........................................................................29
Chng 2 : XY DNG H THNG BI TP HA V C LP 10
NNG CAO NHM CNG C KIN THC V PHT
TRIN NNG LC T DUY SNG TO CHO HC SINH

2.1. Cc nguyn tc xy dng h thng bi tp nhm cng c kin thc v

pht trin t duy sng to.............................................................................34
2.1.1. H thng bi tp phi gp phn thc hin mc tiu mn hc...........34
2.1.2. H thng bi tp phi m bo tnh chnh xc, khoa hc .................34
2.1.3. H thng bi tp phi m bo tnh h thng, tnh a dng..............35
2.1.4. H thng bi tp phi m bo tnh va sc ....................................35
2.1.5. H thng bi tp phi cng c kin thc cho hc sinh .....................36
2.1.6. H thng bi tp phi pht huy tnh tch cc nhn thc, nng
lc sng to ca hc sinh ..................................................................36
2.2. Quy trnh thit k h thng bi tp nhm cng c kin thc v pht
trin t duy sng to ....................................................................................36
2.2.1. Buc 1: Xc nh mc ch ca h thng bi tp .............................36

2.2.2. Xc nh ni dung h thng bi tp ..................................................36

2.2.3. Buc 3: Xc nh loi bi tp, cc kiu bi tp ................................37
2.2.4. Buc 4: Thu thp thng tin son h thng bi tp .......................38
2.2.5. Buc 5: Tin hnh son tho bi tp.................................................38
2.2.6. Tham kho, trao i kin vi ng nghip ....................................38
2.2.7. Thc nghim, chnh sa v b sung.................................................39
2.3. H thng bi tp ho v c lp 10 (Chng trnh nng cao) ........................39
2.3.1. H thng bi tp chng Halogen ....................................................39
2.3.2. H thng bi tp chng Oxi - Lu hunh .......................................57
2.4. S dng h thng bi tp trong dy hc phn ho v c (lp 10 nng
cao) nhm cng c kin thc v pht trin nng lc t duy sng to
cho hc sinh .................................................................................................69
2.4.1. Dng BTHH nhm cng c kin thc cho hc sinh ........................69
2.4.2. S dng BTHH nhm pht trin t duy sng to cho HS.................79
Chng 3: THC NGHIM S PHM

3.1. Mc ch thc nghim ...............................................................................117

3.2. i tng thc nghim ..............................................................................117
3.3. Tin hnh thc nghim ..............................................................................117
3.4. Ni dung thc nghim................................................................................118
3.5. Kt qu thc nghim ..................................................................................118
KT LUN ...........................................................................................................136
TI LIU THAM KHO ....................................................................................139
PH LC

PHN PH LC
1. Ph lc 1: Hng dn gii mt s bi tp chng Halogen
(Phn bi tp t lun)
Cu 4.
a. Trong nguyn t ca cc halogen c 1 electron khng ghp i obitan np, nn
tr flo, chng u c kh nng to ra mc oxi ha +1 khi chng lin kt vi mt
nguyn t khc c m in mnh hn (v d vi oxi). Cn flo cng c 1 electron
c thn nhng do m in ca flo ln nht nn khi lin kt vi cc nguyn t
khc flo lun th hin mc oxi ha -1.
b. Nguyn t clo, brom, iot cn c nhng obitan cha c lp y, do c th
xy ra cc qu trnh kch thch electron ghp i nhy ln nhng obitan cn trng
ca phn lp d.

ns

ns

np

nd

ns

ns

np

np

np

nd

nd

nd

Kt qu l to ra 3, 5 v 7 electron c thn ng vi cc trng thi ha tr 3,

5, 7 ca halogen. Qu trnh kch thch xy ra di nh hng ca nhng nguyn
c m in mnh hn.
i vi flo, lp electron ngoi cng l 2s22p5 khng c obitan d, mun to ra
trng thi kch thch electron t obitan 2p sang lp th 3, khng c nguyn t no
c m in ln hn flo cung cp nng lng thc hin qu trnh kch thch
trn.

Cu 5. Cl2 2NaBr
2NaCl Br2
Br2 tan trong nc to dung dch mu vng (dung dch qu t Br2 nn c mu
vng ch cha thnh mu nu).
2HBrO3 10HCl
Sau , tip tc cho Cl2 vo th: 5Cl2 Br2 6H 2 O

Dung dch axit lm qu tm ha .

Cu 6.
Cl2 2KI
2KCl I 2
5Cl2 I 2 6H 2 O
2HIO3 10HCl

V I2 phn ng ht nn cho h tinh bt vo khng thy mu xanh.

Cu 7. Do bc clorua km bn di tc dng ca nh sng, nn b phn hy theo
phn ng:
as
2AgCl
2Ag Cl2

Kh clo sinh ra tc dng vi nc trong dung dch qu tm

Cl2 H 2 O HCl HClO

Vy hin tng quan st c l:

AgCl mu trng chuyn thnh mu en (ca Ag).
Dung dch qu tm chuyn thnh mu trong mi trng axit HCl.
Cu 8.
a. Cc cht c xu hng tan nhiu trong cht lng ging vi chng. Cc halogen l
nhng cht khng cc nn t tan trong dung mi c cc (chng hn H2O) v tan
nhiu trong cc dung mi khng cc (chng hn benzen).
I3
b. Iot tan nhiu trong dung dch KI l to ra I3 theo phn ng: I 2 I

Cu 9.
3

2 Fe Cl3 H I 2 Fe Cl2 I 2 2HCl (1)

0

Zn + 2 H I Zn I 2 H 2 (2)

Phn ng (1): HI l cht kh; (2): HI l cht oxi ha

V vy vai tr HI trong 2 phn ng l khc nhau.

Cu 10.
o

t
CaSO 4 2HF
Axit H2SO4 tc dng vi CaF2 to c axit HF : CaF2 H 2SO4

SiF4 2H 2 O
Axit HF sinh ra tc dng ngay vi SiO2 : 4HF SiO 2

SiO2 l thnh phn chnh ca thy tinh, m axit HF d dng tc dng vi SiO2 do
ng dng ca phn ng ny: dng khc hnh, khc ch trn thy tinh.
Cu 13. Nhn bit cc cht
a. Nhn bit cc dung dch: KBr, MgBr2, K2CO3, I2.
Trch mi dung dch mt t lm mu th. Cho h tinh bt ln lt vo cc mu th:
- Mu cho hp cht mu xanh tm l dung dch I2.
Ba mu khng c hin tng g l: KBr, MgBr2, K2CO3. Ln lt nh dung dch
AgNO3 vo cc mu th:
- Hai mu cho kt ta vng nht l KBr, MgBr2. phn bit hai mu ny, ta ly
mi cht mt t cho vo cc ng nghim khc, sau ln lt cho vo hai mu ny
dung dch NaOH d, mu no c kt ta trng sinh ra l MgBr2.
- Cn li l K2CO3
KBr AgNO3 AgBr KNO3
MgBr2 2AgNO3 2AgBr Mg(NO3 ) 2
MgBr2 2NaOH Mg(OH) 2 2NaBr

b. Ch dng mt ha cht lm thuc th, nhn bit cc dung dch: BaCl2, Zn(NO3)2,
Na2CO3, AgNO3.
Ly mi cht mt t cho vo cc ng nghim lm mu th
Cho ln lt nh dung dch HCl vo cc mu th ng trong cc ng nghim.
- Mu th c si bt l Na2CO3: Na 2CO3 2HCl NaCl CO 2 H 2 O
- Mu th to kt ta trng ra ngoi nh sng ha en l AgNO3
AgNO3 HCl AgCl HNO3
as
2AgCl
2Ag Cl2

- 2 mu cn li BaCl2, Zn(NO3)2 khng c hin tng g

Trch 2 mu cn li vo 2 ng nghim khc. Dng AgNO3 nhn bit nh vo:

- Mu th cho kt ta trng l BaCl2: 2AgNO3 BaCl2 2AgCl Ba(NO3 )2

- Mu th khng c hin tng g l Zn(NO3)2.
c. Khng dng thuc th no khc, hy nhn bit: nc, dung dch NaCl, dung dch
HCl, dung dch Na2CO3.
Ln lt un cc dung dch n cn.
- Khng li du vt cn l H2O v dung dch HCl.
- li cn l dung dch HCl v dung dch Na2CO3.
Cho nc v dung dch HCl ln lt vo cc mu th ca cn NaCl v Na2CO3.
- Cn tan v khng c hin tng g th cht vo l H2O.
- Cn tan v si bt kh th cht vo l HCl. Nu cn ch tan trong dung
dch HCl th l NaCl, cn cn tan v si bt kh l Na2CO3.
d. Nhn bit cc kh sau bng phng php ha hc:Cl2, O2, HCl v SO2
Cho qu tm m vo 4 mu kh
- Kh no khng c hin tng g l O2;
- Kh lm qu tm m bc mu l Cl2;
- Kh lm qu tm ha l HCl v SO2. Dn hai kh ny ln lt i qua
dung dch Br2 c mu vng nu nht, dung dch brom b mt mu l kh SO2 cn li
l HCl.
Cu 14. Tch - tinh ch cc cht
a. Bng phng php ha hc, hy tch SO2 ra khi hn hp gm: SO2, SO3, O2
O2
SO2, SO3, O2

+Ba(OH)2

SO2
BaSO4, BaSO3

+HCl
BaSO4

Dn hn hp kh i qua dung dch Ba(OH)2 d, ch c SO2 v SO3 phn ng cn O2

thot ra.

SO2 + Ba(OH)2 BaSO3 + H2O

SO3 + Ba(OH)2 BaSO4 + H2O

Lc ly kt ta ny ri cho phn ng vi dung dch HCl d ch c BaSO3 phn ng

to li SO2 : BaSO3 + 2HCl BaCl2 + SO2 + H2O
Cn BaSO4 khng phn ng vi HCl.
b. Tch cc cht sau y khi hn hp rn KBr, I2, BaSO4, MgBr2
- Nung nng cc bt, ch c I2 thng hoa thnh th hi sau lm lnh tch ring
c I2.
- Ha tan cc cht cn li vo nc, cht khng tan l BaSO4, lc tch ring c.
- Cho dung dch KOH vo dung dch cn li KBr v MgBr2, thu c kt ta
Mg(OH)2, lc ly kt ta cho tc dng vi dung dch HBr thu c MgBr2.
MgBr2 + 2KOH Mg(OH)2 + 2KBr
Mg(OH)2 + 2HBr MgBr2 + 2KBr
Dung dch nc lc em c cn thu c KBr.
Cu 15.
a) C th iu ch HF v HCl bng phng php sunfat
o

t
CaF2 H 2SO 4
2HF CaSO 4 (1)
o

t
HCl NaHSO 4 (2)
NaCl H 2SO 4

Khng p dng c phng php ny iu ch HBr v HI v y l nhng cht

kh mnh c kh nng b oxi ha v Br2 v I2
o

t
NaBr H 2SO 4
HBr NaHSO4 (3)
o

t
HI NaHSO 4 (4)
NaI H 2SO 4

Sau :
o

t
2HBr H 2SO 4
Br2 SO 2 2H 2 O (5)
o

t
4I 2 H 2S 4H 2 O (6)
8HI H 2SO 4

b) Phn ng (1), (2) l phn ng trao i v HF, HCl l nhng kh d tan trong nc
do phi dng mui khan v axit H2SO4 c trnh s ha tan ca cc kh.

Cu 15.
a. Hi brom nng hn khng kh nhiu ( d Br / KK
2

160
5,52 ) nn p ngc ng th
29

hi brom thot ra nhanh hn.

b. t ming bnh A gn ming bnh B ri nghing bnh A rt kh HBr t bnh A
sang bnh B. Lm c nh vy v kh HBr nng gn gp 3 ln khng kh
Cu 16.
a. Phng trnh phn ng iu ch:
o

t
MnO 2 4HCl
MnCl2 Cl2 2H 2 O

b. Mt s ch sai khi lp dng c iu ch kh clo:

- V phn ng ch xy ra i vi axit c nn khng th dng c dung dch axit
HCl 10% m phi thay bng axit HCl c nng ln hn 30%.
- Bnh thu kh clo khng c dng nt cao su m c th thay bng nt bng tm
dung dch NaOH khng kh d b y ra v NaOH dng x l Cl2 d.
- thu c kh Cl2 tinh khit, cn lp thm cc bnh ra kh (loi kh HCl) v lm
kh kh (loi hi nc).
Cu 17.
a. kin ca hc sinh ny cha : H2SO4 c v mui NaCl khan trn vi nhau
mi iu ch c hidro clorua.
Nu hoc dng dung dch H2SO4 long hoc dung dch NaCl th khng th iu ch
c hidro clorua.
b. Tng t cu a: dung dch H2SO4 m c.
Cu 18.
Gi x, y ln lt l s mol ca NaCl, NaBr trong hn hp u
Cc phn ng xy ra:
NaCl + AgNO3 AgCl + NaNO3
NaBr + AgNO3 AgBr + NaNO3
Theo phn ng ta thy: n AgNO3 n NaCl n NaBr x y

Vy khi lng AgNO3 l 170(x+y)

Ta li c: nAgCl = nNaCl = x mol mAgCl = 143,5.x
nAgBr = nNaBr = y mol mAgBr = 188.y
vy khi lng kt ta l: 143,5x + 188y
Theo bi ta c: 170(x+y) = 143,5x + 188y x

58,5.

%NaCl

18
y
26,5

18
y
26,5

58,5.x

.100 27,84%
58,5x 103y 58,5. 18 y 103y
26,5

%NaBr = 100 - 27,84 = 72,16%

Cu 19. Khi ha tan kh HCl vo nc ta thu c dung dch axit HCl, c s mol
cht tan HCl l 2 mol.
S mol Fe: nFe = 0,5 mol
to Cl Mn Cl 2H O
Mn O 4H Cl
2
2
2
2

2 mol
2Fe

0,5 mol

0,5 mol
3Cl2

2FeCl3

0,5 mol

Ta thy theo phn ng n Fe : n Cl2 2 : 3

M thc t n Fe : n Cl2 0,5 : 0,5 1:1 Cl2 ht, Fe d
Vy Clo thu c khng tc dng vi 28g st
Cu 21.
a. Thnh phn % khi lng mi kim loi trong hn hp
Phn ng xy ra

Fe + 2HCl FeCl2 + H2
x

2Al + 6HCl 2AlCl3 + 3H2

y
Gi x, y ln lt l s mol ca Fe v Al

3y/2

S mol H2 : n H2

17,92
0,8 (mol)
22, 4
56x 27y 22 x 0, 2

x 1,5y 0,8
y 0, 4

Ta c h phng trnh:

mFe = 0,2.56 = 11,2g %Fe

11, 2
.100 50,9%
22

%Al = 100 - 50,9 = 49,1%

b. Khi lng dung dch HCl 7,3% dng
Ta c nHCl = 2. n H = 2. 0,8 = 1,6 (mol)
2

m ddHCl

1, 6.36,5.100
800g
7,3

c. Khi lng mui thu c khi c cn dung dch sau phn ng

mkim loi + mHCl = mmui + m H

mmui = 22 + 1,6.36,5 - 0,8.2 = 78,8g

Cu 22.
Gi cng thc oxit st cn tm l FexOy (x, y nguyn). Ha tr ca Fe l 2y/x
FexOy + 2yHCl xFeCl2y/x + yH2O

n HCl

2,32
50.5,84
0, 08 (mol) ; n Fex Oy
56x 16y
36,5.100

Theo phng trnh phn ng: n HCl 2y.n Fex O y 0, 08 2y.

2,32
x 4

56x 16y y 3

Vy cng thc oxit l Fe3O4

Cu 24. Trong cng iu kin nhit , p sut, t l s mol phn ng ca cc cht
kh cng bng t l th tch ca chng.
2HCl
Phng trnh: H2 + Cl2

Ban u:

Phn ng:

Sau phn ng: (x-a)

(y-a)

2a
2a

Vhh sau p = (x-a) + (y-a) +2a = x + y

Nhn xt: th tch hn hp trc v sau phn ng khng thay i.
Theo bi ta c: x + y = 12
hm lng clo gim xung cn 20% so vi lng ban u
(y a) 0, 2y a = 0,8y

M hm lng HCl sinh ra chim 30% trong hn hp kh sau phn ng

2a
30

a 1, 8 lt; y = 2,25 lt ; x = 9,75 lt

x y 100

+ Trong hn hp u:

9, 75.100
81, 25%
12
%Cl2 100 81, 25 18, 75%
%H 2

+ Sau phn ng:

(9, 75 1,8)100
66, 25%
12
%Cl2 100 30 66, 25 3, 75%
%H 2

%HCl 30%
Cu 25. t cng thc oxit l MxOy, cc phn ng xy ra:
o

t
M x O y yH 2
xM yH 2 O (1)

M + nHCl MCln +

n
H2
2

(2)

Xc nh kim loi M
Theo nh lut bo ton nguyn t ta c:
n H2O n O n H2

1,344
0, 06 (mol)
22, 4

S mol nguyn t oxi (nO) trong H2O chnh l s mol nguyn t oxi b tch khi
oxit.
Mt khc, theo bo ton khi lng ta c:
moxit = mM + moxi

3,48 = mM + 0,06.16 mM = 3,48 - 0,06.16 = 2,52 g

S mol H2 sinh ra phn ng (2) l: n H
2

1, 008
0, 045 (mol)
22, 4

Theo phn ng (2):

M + nHCl MCln +

n
H2
2

0, 045.2
n

0,045

Ta c:

(2)

0, 045.2
.M = 2,52 M=28n
n

Trong hp cht mui kim loi ch th hin ha tr 1, 2, 3

n

28

56

84

Kt lun

Loi

Fe

Loi

Tm cng thc oxit FexOy

2,52
0, 045 (mol); n O 0, 06
56
x : y n Fe : n O 0, 045 : 0, 06 3 : 4

n Fe

Vy cng thc ca oxit l Fe3O4

Cu 26. Theo : n CO
2

2, 24
0,1mol
22, 4

Phn ng: M 2 CO3 2HCl 2MCl CO2 H 2 O

Ta thy, c 1 mol M 2 CO3 to ra 2 mol 2MCl v 1 mol CO2
Nn: mmui tng = 71 60 = 11 g
Do 0,1 mol M 2 CO3 to mui c mmui tng = 1,1 g
Vy: m = 13 + 1,1 = 14,1 g
Cu 27. Gi x l s mol ca oxi, y l s mol ca clo
p dng nh lut bo ton khi lng
32x + 71y = 37,05 - (4,8+8,1) (1)

Qu trnh nhng e
Mg2+ + 2e
Mg

O2 + 4e

0,2

0,4

Al3+ + 3e
Al

0,3

n Mg

Qu trnh nhn e

0,9

4x

Cl2 + 2e
y

2O2-

2Cl-

2y

4,80
8,10
0, 2mol; n Al
0,3mol
24
27

p dng nh lut bo ton electron: 4x + 2y = 0,4 + 0,9 = 1,3 (2)

T (1) v (2): x = 0,2 , y = 0,25
T ta tnh c:
0, 2
.100 44, 44%;%VCl2 100 44, 44 55,56%
0, 45
6, 4
m O2 0, 2.32 6, 4g;%m O2
.100 26,5%
24,15
%m Cl2 100 26,5 73,5%

%VO2

2. Ph lc 2: Hng dn gii mt s bi tp chng Oxi Lu hunh

(Phn bi tp t lun)
Cu 1. Nguyn t oxi c cu hnh electron 1s22s22p4, 6e lp ngoi cng trong c
c 2e c thn, do oxi c mc oxi ha -2.

2s2

2p4
Mun xut hin mc oxi ha ln hn cn phi chuyn electron t mc 2p

ln mc 3s to ra 4e c thn, iu ny khng th thc hin c v n i hi

mt nng lng kh ln.
Oxi c th th hin s oxi ha dng khi kt hp vi nguyn t c m
in ln hn n l Flo (F2O: oxi c mc oxi ha +1).

Cc nguyn t S, Se v Te c kh nng xut hin mc oxi ha +4, +6 v cu

hnh electron ca chng cn phn lp nd trng, nn c th d dng chuyn sang
trng thi kch thch.

ns

np

ns

np

nd

ns

np

nd

nd

Cu 2. Mt trong nhng nguyn nhn lm tng nhit nng chy v nhit si

t oxi n lu hunh l s tng bn knh nguyn t, to iu kin lm tng tng
tc khuch tn. Ngoi ra iu kin thng, phn t oxi gm hai nguyn t cn lu
hunh trng thi lng hay rn u c s nguyn t ln hn (thng l 8 nguyn
t), do i vi lu hunh phi cung cp nng lng ln hn oxi thng lc
tng tc khuch tn v lc tng tc gia cc nguyn t.
Cu 3. Ozon l cht khng bn, d dng b phn hy do hot tnh oxi ha cao
hn nhiu so vi oxi.
O2 + O
O3

Oxi c th tc dng c vi nhiu cht, nhng c nhiu trng hp xy ra

nhit cao v phi c cht xc tc. Tri li ozon c th oxi ha c nhiu n
cht t hot ng nh Ag, Hg ngay nhit thng.
- Tc dng vi Ag
khng xy ra
Ag + O2
Ag2O + O2
2Ag + O3

- Tc dng vi PbS
O2 khng th oxi ha PbS to ra PbSO4
O3 + PbS
PbSO4 + O2
- Tc dng vi vi dung dch KI
O2 khng th oxi ha c KI
O3 + KI + H2O
KOH + I2 + O2
Cu 5.
H2O2 tc dng vi KI, KMnO4 trong mi trng axit
1

H 2 O 2 + 2 K I + H2SO4
I 2 + K2SO4 + 2H 2 O

H2O2 l cht oxi ha

1

5O 2 + 2 Mn SO 4 + K2SO4 + 8H2O
5 H 2 O 2 + 2K Mn O 4 + 3H2SO4

H2O2 l cht kh
1

3 H 2 O2

2Na 2 Cr O 4 + 4 H 2 O
+ 2Na Cr O 2 + 2NaOH

H2O2 l cht oxi ha

T cc phn ng trn, H2O2 va c tnh kh va c tnh oxi ha
Cu 6.
SO2 + 6HI
H2S + 3I2 + 2H2O
3S + 2H2O
SO2 + 2H2S
o

500 C,xt
SO2 + CO
2CO2 + S
o

500 C
S + 2H2O
SO2 + 2H2
o

500 C
SO2 + 2C
2CO + S

Khi tc dng vi cc cht c tnh kh mnh hn, SO2 s th hin tnh oxi ha
Cu 7.
a. Oleum l hn hp c to ra khi cho SO3 tan trong H2SO4 tinh khit. Trong hn
hp c cc dng axit polisunfuric.
H2S2O7 (axit disunfuric)
H2SO4 + SO3

H2SO4 + 2SO3
H2S3O10 (axit trisunfuric)
H2SO4 + 3SO3
H2S4O13 (axit tetra sunfuric)
..
H2SO4 + nSO3
H2Sn+1O3n+4 (n 0)
b. Khi hp th nc, axit sufuric c ta nhiu nhit, do khi pha long axit phi
cho t t H2SO4 c vo nc v khuy u, trnh lm ngc li gy bng axit v
chy n.
Cu 9. Axit H2SO4 c iu ch theo phng php tip xc. Phng php ny
gm 3 giai on chnh.
- Sn xut SO2
Ty thuc vo ngun nguyn liu
o

t
+ Thiu qung pirit st: 4FeS2 + 11O2
2Fe2O3 + 8SO2
o

t
+ t chy S : S + O2
SO2

- Sn xut SO3
Oxi ha SO2 bng kh O2hoc lng d khng kh
2SO2 + O2

450 500o C

V2 O5

2SO3

- Sn xut H2SO4
Kh SO3 i t di ln nh thp, H2SO4 c chy t nh thp xung di. Dng
H2SO4 98% hp th SO3 c oleum H2SO4.nSO3.
Cu 11.
a. H2S + 2FeCl3 2FeCl2 + S + 2HCl
b. 3H2S + K2Cr2O7 + 4H2SO4 3S + K2SO4 + Cr2(SO4)3 + 7H2O
c. 5H2S + 2KMnO4 + 3H2SO4 5S + K2SO4 + 2MnSO4 + 8H2O
d. H2S + 4Br2 + 4H2O 8HBr + H2SO4
e. H2S + I2 S + 2HI
Cu 12. Cc phn ng c th xy ra:
O3 + 2KI + H2O I2 + 2KOH + O2

Cl2 + 2KI I2 + 2KCl

CO2 + KOH KHCO3
CO2 + 2KOH K2CO3 + H2O
Cl2 + 2KOH KCl + KClO + H2O
Cl2 + H2O HCl + HClO
Cu 13. Ly mi cht mt t cho vo 4 ng nghim lm mu th
Cho giy qu tm ln lt vo cc mu th, mu lm qu tm ha l axit HCl
v H2SO4, 2 mu cn li l BaCl2 v NaCl.
Tip theo ln lt cho 2 axit tc dng vi 2 mui. Nu hai cht no tc dng vi
nhau c kt ta trng xut hin chnh l H2SO4 v BaCl2.
BaCl2 + H2SO4 BaSO4 + 2HCl
Hai mu cn li l HCl v NaCl.
Cu 14.
NaCl

K2CO3

Na2SO4

HCl

Ba(NO3)2

NaCl

K2CO3

CO2

BaCO3

Na2SO4

BaSO4

HCl

CO2

Ba(NO3)2

BaCO3

BaSO4

Kt qu

- Dng mt dung dch nh vo 4 mu th ca 4 dung dch cn li m hin tng ch

c 1 kt ta th dung dch nh vo l Na2SO4, mu th to kt ta l BaCl2.
- Dng BaCl2 nh vo 3 mu cn li (NaCl, K2CO3, HCl) mu to kt ta l K2CO3
- Dng K2CO3 nh vo 2 mu cn li (NaCl, HCl) mu to kh bay ra l HCl.
Cc phng trnh phn ng xy ra
Na2SO4 + BaCl2 BaSO4 + 2NaCl
BaCl2 + K2CO3 BaCO3 + 2KCl

K2CO3 + 2HCl 2KCl + CO2 + H2O

Cu 15.
a. Phng php 1: c dng phn ng oxi ha kh
Trn c s SO3 khng c tnh kh, ngi ta phn bit SO3 v SO2 nh sau: SO2 lm
mt mu nu ca nc brom, hoc mt mu tm ca dung dch KMnO4 trong khi
SO3 khng c tnh cht ny.
4

5 S O 2 + 2KMnO4 + 2H2O K 2 S O 4 + 2 Mn S O 4 + 2H 2 S O 4

b. Phng php 2: Phn bit SO2 v SO3, nu khng dng phng php trn cn c
th dng phn ng vi dung dch mui BaCl2: SO3 c hin tng to kt ta cn
SO2 th khng c hin tng g.
SO3 + H2O H2SO4
H2SO4 + BaCl2 BaSO4 + 2HCl
Cu 16.
Ln lt cho cc cht kh li qua nc vi trong, kh no gy hin tng
vn c l CO2
CO2 + Ca(OH)2 CaCO3 + H2O
Hai kh cn li cho tc dng vi dung dch KI c nh vi git h tinh bt,
ng no c mu xanh tm xut hin chnh l O3.
O3 + 2KI + H2O I2 + O2 + 2KOH
Kh cn li l O2
Cu 17. Dn hn hp kh qua dung dch Cu(NO3)2 d, thy kt ta en chng t c
H2S v c phn ng: H2S + Cu(NO3)2 CuS + 2HNO3
Tip tc dn hai kh cn li, qua dung dch Br2, nu thy mu nu ca dung dch
Br2 nht dn, chng t c SO2: SO2 + Br2 + 2H2O 2HBr + H2SO4
Dn kh cn li qua dung dch nc vi trong ly d, thy c hin vn c nc vi
trong chng t c kh CO2: CO2 + Ca(OH)2 CaCO3 + H2O
Cu 18. Dn hn hp kh qua dung dch BaCl2 d thy kt ta trng xut hin,
chng t c kh SO3

SO3 + BaCl2 + H2O BaSO4 trng + 2HCl

Hn hp kh cn li (CO2, SO2, H2) qua ng s ng CuO (en) d, nung nng thy
hin tng en chuyn thnh (Cu), chng t c H2
o

H2 + CuO(en) t
Cu() + H2O
Tip tc cho hn hp kh sau khi ra khi ng s, qua dung dch Br2 d, thy mu
nu ca dung dch Br2 nht, chng t c SO2
SO2 + Br2 + H2O
HBr + H2SO4
Cui cng dn kh cn li vo dung dch nc vi trong d thy nc vi ha c
chng t c CO2
CO2 + Ca(OH)2 CaCO3 + H2O
Cu 19. Mui ch tc dng vi cc vt kh H2S trong kh quyn to thnh PbS (mu
en); di tc dng ca H2O2 mu en chuyn thnh mu trng.
Pb(OH)2 + H2S PbSen + 2H2O
PbS + 4H2O2 PbSO4 trng + 4H2O
Cu 20.
CuSO4 + H2S CuS + H2SO4
Pb(NO3)2 + H2S PbS + HNO3
CuS, PbS to ra khng tan trong axit H2SO4, HNO3
FeSO4 + H2S FeS + H2SO4
Cn FeS to ra b tan trong axit H2SO4 nn khng thu c FeS.
Cu 21.
a) Gii thch hin tng
Dung dch mt mu do KMnO4 (mu tm) sau phn ng b kh thnh MnSO4
(khng mu).
Vn c mu vng do H2S b oxi ha to lu hunh khng tan trong nc.
b) Phng trnh ha hc
5H2S + 2KMnO4 + 3H2SO4 2MnSO4 + K2SO4 + 5S + 8H2O
c) Vai tr: H2S l cht kh, KMnO4 cht oxi ha

Cu 22. Gii thch cc hin tng

a. Do dung dch H2S c tnh kh mnh khi lu trong khng kh b oxi ha chm
theo phn ng: 2H2S + O2 2S + 2H2O
b. Cc vt bng Ag lu trong khng kh b xm en l do c phn ng
4Ag + 2H2S + O2 2Ag2S + 2H2O
Cu 23.
a. Cng thc oleum
Gi cng thc ca loeum cn tm l H2SO4.nSO3
H2SO4.nSO3 + 2(n+1)KOH (n+1)K2SO4 + (n+2)H2O (1)
1mol

(2n+2) mol

n KOH

3,38
25, 6.1, 25.14
(mol)
0.08 (mol) ; n oleum
98 80n
100.56

T phng trnh (1) ta c:

3,38
0, 08
=
n 3
98 80n 2n 2

Vy cng thc oleum l H2SO4.3SO3

b. C%SO3 trong oleum

C%SO3

3.80
.100 71%
98 3.80

c. Tnh khi lng oleum trn cn ly pha vo 500ml dung dch H2SO4 49% (d =
1,25g/ml) c th iu ch c oleum 15%.
Gi x l s gam H2SO4.3SO3 cn tm
Trong 338g H2SO4.3SO3 c 98g H2SO4 v 240g 3SO3
x g H2SO4.3SO3

98.x
240.x
g 3SO3
g H 2SO 4 v
338
338

mdd = 500.1,25 = 625g

Trong 625g H2SO4 49% c 306,25g H2SO4 v 318,75g H2O
Khi ha tan: SO3 + H2O H2SO4
80g

18g

318,75g

98g
?

mSO3

318, 75.80
318, 75.98
1416, 67g ; m H2SO4
1735, 42g
18
18

V oleum c 15%SO3 nn:

mSO3
m H2SO4

240.x
1416, 67
15 3
338

x 2696,8g 2, 7kg
85 17 306, 25 98.x 1735, 42
338

Cu 24.
a. Vit cc phng trnh phn ng, xc nh A, B
Theo bi, khi cho A v B tc dng vi H2SO4 long, d th khi lng hn hp
gim i mt na, do c mt kim loi khng tc dng vi H2SO4 long (gi s B)
m1/2 hn hp

4,32
2,16g = mA = mB
2

Gi a v b ln lt l s mol ca kim loi A (ha tr x), B (ha tr y).

2A + xH2SO4 A2(SO4)x + xH2
a.x
mol
2

a mol
Ta c n H2

MA

2, 688 a.x
0, 24

a
22, 4
2
x

2,16 2,16.x

9x
a
0, 24
x

18

27

Vy A l Al
o

t
2B + 2yH2SO4 c
B2(SO4)y + ySO2 + 2yH2O

b mol

b.y
2

S mol SO2: n SO2

MB

2.0,112
b.y
0, 02
0, 01
b
0, 082.273
2
y

2,16 2,16.y

108.y
b
0, 02
y

108

216

324

Vy B l Ag
b. Tnh khi lng dung dch Na2S 23,4%
o

t
Ag2SO4 + SO2 + 2H2O
2Ag + 2H2SO4

0,02

0,02

0,01 mol

Dung dch sau phn ng ch c Ag2SO4 cht ny to kt ta en vi Na2S:

Ag2S + Na2SO4
Ag2SO4 + Na2S

0,01

0,01mol

Khi lng dung dch Na2S 23,4% dng l

mddNa 2S

0, 01.78.100
3,33g
23, 4

Cu 26.
SO2 + Br2 + H2O H2SO4 + 2HBr
n SO2 n Br2 0, 675.0, 2 0,125 (mol)

28,56 g X : Na2SO3 (a mol); NaHSO3 (b mol); Na2SO4 (c mol)

X + H2SO4:
Na2SO3 + H2SO4 Na2SO4 + SO2 + H2O
a

2NaHSO3 + H2SO4 Na2SO4 + 2SO2 + H2O

b

ta c a + b = 0,125 (1)
X + KOH:
2NaHSO3 + 2KOH Na2SO3 + 2H2O + K2SO3
7,14b
0,125.0, 0216 0, 0108 (mol)
28,56
a = 0,125 - 0,0108 = 0,1142 (mol)
n NaHSO3 n KOH

Vy: % khi lng Na2SO3 = 0,1142.

% khi lng NaHSO3 = 0,0108.

126.100
50,38%
28,56

104.100
3,93%
28,56

% khi lng Na2SO3 = 45,69%

Cu 27. H2SO4 + 2KOH K2SO4 + 2H2O
nKOH = 0,8 . 0,1 = 0,08 mol
n H2SO4 0, 04 mol

Khi ha tan oleum vo nc c qu trnh: H2SO4.nSO3 + nH2O (n+1)H2SO4

98 80n n 1

3,92 3, 2n 3,38n 3,38

3,38
0, 04
n 3

Vy cng thc oleum l: H2SO4.3SO3

b) H2SO4.3SO3 + 3H2O 4H2SO4
a mol

4a mol

m A 338a m ddH2SO4 338a + 200

98.4a
.100 10 a 0, 0567
338a 200
m A 338.0, 0567 19,16 gam

C% H2SO4

3. Ph lc 3. KIM TRA S 1
Cu 1: pha c 500ml dung dch nc mui c nng 0,9% cn ly V ml
dung dch NaCl 3%. Gi tr ca V l
A. 350.

B. 214,3.

C. 285,7.

D. 150.

Cu 2: Trong cc hnh v sau, xc nh hnh v ng nht m t cch thu kh hidro

clorua trong phng th
nghim.
Bng tm
dd NaOH
HCl
HCl
Hnh 1

Hnh 2

HCl

HCl
Dd
NaCl

H2O

Hnh 3

A. Hnh 3.

Hnh 4

B. Hnh 4.

C. Hnh 1.

D. Hnh 2.

Cu 3: Tm cu ng trong cc cu sau y.
Trong dy bn dung dch axit: HClO, HClO2, HClO3, HClO4
A. tnh axit gim dn t tri qua phi.
B. tnh bn gim dn t tri qua phi.
C. kh nng oxi ha gim dn t tri qua phi.
D. tnh axit bin i khng theo quy lut.
Cu 4: Cho 0,03 mol hn hp 2 mui NaX v NaY (X, Y l 2 halogen thuc 2 chu
k lin tip nhau) tc dng vi AgNO3 d thu c 4, 75 gam kt ta. X v Y ln
lt l
A. F v Cl.

B. Cl v Br.

C. Br v I.

D. I v At.

Cu 5: Trong dy oxit sau, dy no gm cc oxit phn ng c vi axit HCl?

A. CuO, CO, SO3.

B. FeO, CuO, CaO, Na2O.

C. CuO, P2O5, Na2O.

D. FeO, Na2O, CO.

Cu 6: Khi m mt l ng dung dch axit HCl 37% trong khng kh m, thy c

khi trng bay ra. Khi l do nguyn nhn no sau y?
A. HCl d bay hi to thnh.

B. HCl phn hy to thnh H2 v Cl2

C. HCl tan trong nc n mc bo ha. D. HCl d bay hi, ht m to ra cc

git nh axit HCl.
Cu 7: Thm 3,0 gam MnO2 vo 197,0 gam hh mui KCl v KClO3. Trn k v
un nng hh n phn ng hon ton, thu c cht rn cn nng 152g. Thnh phn
% khi lng ca KClO3 trong hn hp l
A. 62,18% .

B. 61,28%.

C. 68,21%.

D. 68,12%.

Cu 8: Ha tan ht 38,60 gam hh Fe v kim loi M trong dung dch HCl d thy
thot ra 14,56 lt H2 (ktc). Khi lng hn hp mui clorua khan thu c l
A. 74,85 g.

B. 84,75 g.

C. 78,45g.

D. 48,75 g.

Cu 9: Dung dch axit clohidric th hin tnh kh khi tc dng vi dy cc cht oxi
ha no di y?
A. K2Cr2O7, KMnO4, H2SO4.
B. MnO2, KClO3, NaClO.
C. KMnO4, Cl2, CaOCl2.
D. K2Cr2O7, KMnO4, MnO2, KClO3.
Cu 10: Xt v tnh oxi ha kh, axit clohidric
A. c c tnh oxi ha v tnh kh.
B. ch c tnh oxi ha.
C. ch c tnh kh.
D. khng c tnh kh v tnh oxi ha.
4. Ph lc 4. KIM TRA S 2
Cu 1: Clorua vi v nc Gia ven th hin tnh oxi ha l do

A cha ion hipoclorit ClO-, gc ca axit c tnh oxi ha mnh .

B cha ion Cl-, gc ca axit clohidric in li mnh.
C u l sn phm ca cht oxi ha mnh (Cl2) vi kim.
D trong phn t u cha cation ca kim loi mnh.
Cu 2: Cho 5,0g Brom c ln clo vo dung dch cha 1,6g KBr. Sau phn ng lm
bay hi dung dch th thu c 1,155g cht rn khan. Phn trm khi lng clo c
trong 5,0g brom trn l
A 11,1%.

B 13,1%.

C 7,1%.

D 9,1%.

Cu 3: Cho m g CuBr2 tc dng va vi 4,48 lt Cl2 (ktc). Cng m gam tc

dng vi mt kim loi M (ha tr 2) thy khi lng thanh kim loi tng ln 1,6g.
Kim loi M l
A Mg.

B Sn.

C Zn.

D Fe.

Cu 4: Cht no c th kh c FeCl3?
A NaCl.

B NaF.

C KI.

D KBr.

Cu 5: Dy axit no c xp ng theo th t tnh kh gim dn?

A HF, HCl, HBr, HI.

B HCl, HI, HBr, HF.

C HI, HBr, HCl, HF.

D HCl, HBr, HI, HF.

Cu 6: Ha cht phn bit cc dung dch NaNO3, HCl, NaCl v AgNO3 l

A dung dch H2SO4.

B qu tm.

C phenolphtalein.

D dung dch NaOH.

Cu 7: Dung dch NaBr (cha ion Br-)

A khng mu.

B c mu nu.

C vng lc.

D c mu tm.

Cu 8: Ha tan hon ton m gam hn hp hai kim loi (gm mt kim loi ha tr II
v mt kim loi ha tr III) bng dung dch HCl d thu c 11,07 lt kh ( 1atm

v 270C), thy khi lng mui ln hn x gam so vi khi lng kim loi. Gi tr x
l
A 15,525.

B 31,95.

C 15,975.

D 3,195.

Cu 9: Ngm mt l kim loi c khi lng 50 gam trong dung dch HCl, sau khi
thu c 336ml kh H2 (ktc) th khi lng kim loi gim 1,68%. Kim loi
dng l:
A Al.

B Fe.

C Mg.

D Zn.

Cu 10: Chn cu sai?

A C th iu ch c Br2 bng phn ng gia Cl2 vi NaBr.
B iu kin thng Br2 th lng mu nu, d bay hi.
C C th iu ch HBr bng phn ng NaBr vi H2SO4 c.
D Mui AgBr khng bn d b phn tch khi c nh sng.
5. Ph lc 5. KIM TRA S 3
Cu 1: l nhm c khi lng 2,7 gam trong khng kh mt thi gian, thy
khi lng tng thm 1,44 gam. Phn trm khi lng l nhm b oxi ha bi
oxi ca khng kh l
A 80%.

B 50%.

C 60%.

D 40%.

Cu 2: Sau khi chuyn mt th tch kh oxi thnh ozon th thy th tch gim i 3
ml (bit cc th tch o cng iu kin). Th tch oxi tham gia phn ng l
A 9ml.

B 6ml.

C 7ml.

D 15 ml.

Cu 3: Trong cc nhm cht sau y, nhm cha cc cht u chy trong oxi l
A H2S, FeS, CaO.

B CH4, H2S, Fe2O3

C H2S, FeS, CH4.

D CH4, CO, NaCl.

Cu 4: Khi un nng 11,07 gam KMnO4 ta c 10,11 gam b rn v kh B. Th

tch kh B ( ktc) c gii phng l
A 6,72 lt.

B 0,672 lt.

C 0,784 lt.

D 1,15 lt.

Cu 5: L do gii thch ozon tan nhiu trong nc hn oxi l

A ozon d tc dng vi nc cn oxi khng tc dng vi nc.
B ozon d ha lng hn oxi.
C ozon phn cc cn oxi khng phn cc.
D phn t khi ca ozon ln hn oxi.
Cu 6: Mt hn hp gm O2 v O3 iu kin tiu chun c t khi hi so vi
hidro l 18. Thnh phn % v s mol ca O3 trong hn hp l
A 45%.

B 15% .

C 35% .

D 25%.

Cu 7: Chn cu ng?
A Trong khng kh, O2 chim khong 80% th tch.
B Cho O2 qua dung dch KI, to sn phm lm xanh h tinh bt.
C in phn dung dch NaOH hoc H2SO4 thu c O2.
D O2 c th oxi ha hu ht kim loi k c Ag, Au, Pt.
Cu 8: Tm dung dch KI long vo bng giy mt u c nh thm dung
dch h tinh bt, mt u nh thm dung dch phenolphtalein. Nh thm vo mi
u bng giy 2 git H2O2. Hin tng xy ra l
A u c nh dung dch h tinh bt chuyn sang mu xanh, u cn li c
kh thot ra.
B c kh khng mu thot ra trn hai u bng giy.
C c hai u bng giy u chuyn sang mu xanh.
D u c nh dung dch h tinh bt chuyn sang mu xanh, u cn li
chuyn sang mu hng.
Cu 9: Cht no sau y l nguyn nhn chnh gy ra s ph hy tng ozon?

A SO2.

B CFC.

C CO2.

D N2.

Cu 10: Nhit phn cng mt khi lng vi hiu sut 100% th mui thu c
nhiu kh oxi nht l
A KMnO4.

B KNO3.

C KClO3.

D CaOCl2.

6. Ph lc 6. KIM TRA S 4
Cu 1: Chn dy ha cht c xp theo th t tnh axit gim dn
A. H2O, H2S, H2Se.

B. H2Se, H2S, H2O.

C. H2S, H2Se, H2O.

D. H2Se, H2O, H2Se

Cu 2: C 5 dung dch long ca cc mui NaCl, KNO3, Pb(NO3)2, Fe(NO3)2,

FeCl3. Khi cho dung dch Na2S vo cc dung dch mui trn, c bao nhiu trng
hp c phn ng to kt ta?
A 3.

B 1.

C 2.

D 4.

Cu 3: Trong t nhin c nhiu ngun cht hu c sau khi b thi ra to ra kh

H2S. Tuy nhin trong khng kh, hm lng kh H2S rt t, nguyn nhn l do:
A H2S b phn hy thnh S v H2 nhit thng.
B H2S b oxi khng kh oxi ha chm thnh cht khc.
C H2S tan c trong nc.
D H2S b kh CO2 trong khng kh oxi ha thnh cht khc.
Cu 4: Oleum l sn phm to thnh khi cho
A. H2SO4 c hp th SO3.

C. H2SO4 long hp th SO3.

C. H2SO4 c hp th SO2.

D. H2SO4 long hp th SO3

Cu 5: Trong cc cht sau, chn cht cha hm lng S cao nht

A CuS.

B FeS.

C FeS2.

D CuFeS2

Cu 6: Cho 0,2 mol kh SO2 tc dng vi dung dch cha 0,3 mol NaOH thu c
A Na2SO3 v NaHSO3 u 0,1 mol.

B 0,15 mol Na2SO3.

C 0,2 mol Na2SO3.

D 0,2 mol NaHSO3

Cu 7: C 5 mu kim loi Ba, Mg, Fe, Al, Ag. Ch dng duy nht mt thuc th l
dung dch H2SO4 long c th nhn bit c nhng kim loi no?
A Ba, Mg, Fe, Al, Ag.

B Ba, Ag.

C Ba, Ag, Fe .

D Ba, Ag, Fe, Mg.

Cu 8: Cho 18,4g hn hp Fe, Cu tc dng vi dung dch H2SO4 c, nng d. Sau

khi phn ng xy ra hon ton thu c 7,84 lt SO2 (l sn phm kh duy nht)
(ktc). Khi lng mui thu c l
A 25g.

B 46,27g.

C 52g.

D 62,5g.

Cu 9: Ha tan hon ton 2,81g hn hp A gm Fe2O3, MgO, ZnO bng 300ml

dung dch H2SO4 0,1M (va ). C cn cn thn dung dch sau phn ng khi
lng mui sunfat khan l
A 2,81g.

B 2,51g.

C 5,12g.

D 5,21g.

Cu 10: Nung hn hp X gm Zn v S trong bnh khng c khng kh thu c

cht rn A. Ha tan A vo dung dch HCl d thu c 8,96 lt kh B (ktc) v 1,6g
cht rn khng tan. Bit t khi hi ca B so vi hidro l 7. Hiu sut phn ng to
cht rn A l
A 45%.

B 30%.

C 75%.

D 50%.

7. Ph lc 7. PHIU IU TRA V TRNG CU KIN

Nhm gp phn nng cao cht lng ging dy mn ha hc trng
THPT, c bit l gp phn pht trin nng lc t duy sng to cho hoc sinh thng
qua bi tp ha hc, xin qu thy c vui lng cho bit kin ca mnh v mt s
vn sau:
Xin qu thy, c vui lng cho bit mt s thng tin c nhn (phn ny c th khng
tr li)

- H v tn:
- Trnh :
- Ni cng tc:
- S nm tham gia ging dy ha hc trng ph thng:
Xin qu thy, c nh du vo trng m thy, c cho l ph hp vi kin ca
mnh.
1. Theo qu thy, c hin nay nhng dng bi tp ha hc cn xy dng l
- Bi tp rn luyn cho hc sinh nng lc pht hin vn v gii quyt vn
- Bi tp c s dng hnh v, th, s , lp rp dng c th nghim

- Bi tp c ni dung ha hc phong ph, su sc, phn tnh ton n gin,

nh nhng

- Bi tp thc nghim nh lng

- Bi tp v cc hin tng t nhin v bo v mi trng

- kin khc (nu c):

2. Theo thy, c: thng qua cc bi tp ha hc c th cng c kin thc v pht

trin tt c nng lc t duy, sng to cho hc sinh?
- Tt

- Bnh thng

- Khng th

3. Xin qu thy, c cho bit v mc cng c kin thc v pht trin t duy sng
to cho hc sinh bng bi tp trong cc gi dy ha hc ca bn thn trng
THPT:
- Thng xuyn

- i khi

- Khng bao gi

4. Theo qu thy, c c th cng c kin thc v pht trin t duy sng to cho hc
sinh THPT qua cc gi ho hc bng cch no?
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
1. Xin qu thy c cho bit kin ca mnh (bng cch nh du vo ph
hp v trnh by thm quan im ni dung 10) v mt s hng s dng
bi tp ha hc cng c kin thc v pht trin t duy sng to cho hc
sinh lp 10 nng cao trung hc ph thng.
NI DUNG TM
HIU
1. S dng bi tp
gip hc sinh nm
chc kin thc c bn
2. S dng bi tp
gip hc sinh rn
luyn k nng c bn
3. S dng bi tp
cng c k nng thc
hnh
4. S dng bi tp
b sung, hon thin,
m rng kin thc
cho hc sinh
5. S dng bi tp
rn luyn nng lc
suy lun logic
6. S dng bi tp
rn luyn nng lc

S CN THIT
Rt
cn

Cn

TNH KH THI

Bnh

Khng

Rt

Kh

Bnh

Khng

thng

cn

kh thi

thi

thng

kh thi

pht hin vn v
gii quyt vn
7. S dng bi tp c
cch gii nhanh
thng minh
8. S dng bi tp c
nhiu cch gii
9. S dng bi tp c
nhiu kh nng xy
ra
10 Hc sinh t xy
dng bi tp ha hc
10. kin khc (nu c)

Chng ti mong nhn c nhiu kin gp , b sung. Xin chn thnh cm n!

(a ch mail: tran.trahuong@gmail.com)