Professional Documents
Culture Documents
Dong Dien Trong Chat Ban Dan
Dong Dien Trong Chat Ban Dan
BI 23
VN T RA
Cht bn dn l g?
Cht bn dn c nhng tnh cht
c bit g?
Phn loi cht bn dn
Lp chuyn tip p n
Cu hi v bi tp
I. Cht bn dn l g?
Cht bn dn ( Semiconductor)
l vt liu trung gian gia cht cch
in v cht dn in. Cht bn dn
hot ng nh cht cch in nhit
thp v hot ng nh mt cht
dn in nhit cao.
10
20
15
10
1010
10
10
10
10
10
in mi
Bn dn
Kim loi
in tr sut ca
bn dn c gi tr
trung gian gia
in mi v kim
loi
in tr sut ca
kim loi v bn dn
tinh khit ph
thuc khc nhau
vo nhit .
Bn dn tinh khit
Kim loi
Cu hi 1:
V sao in tr sut
ca kim loi v bn
dn li ph thuc
khc nhau vo nhit
?
p n:
Kim loi c sn mt s ht ti
in t do l electron. Do
khi nhit bnh thng kim
loi c kh nng dn in.
nhit cao, va chm gia
electron vi ion dng tng
dn.
Bn dn tinh khit
Kim loi
in tr sut tng dn
Cht bn dn nhit
thng khng c cc ht ti
in t do, chng hu nh
khng dn in. Khi nhit
tng cao, cht bn dn hnh
thnh 2 loi ht ti in t do.
Do , s ht ti in t do
tng t ngt.
in tr sut ca chng
gim t ngt.
Bn dn tinh khit
Si
Si
Si
Si
Si
Si
Si
Si
Si
Si
nhit thp,
cc electron ha
tr gn b cht
ch vi cc
nguyn t nt
mng
Khng c cc
eletron t do
Si
Si
Si
Si
Si
Si
Si
Si
nhit cao
lun c s pht
sinh cc cp
electron-l
trng.
S eletron v s
l trng trong
bn dn tinh
khit bng nhau.
Si
Si
Si
Si
Si
Si
Si
Si
Cc eletron
chuyn ng
ngc chiu in
trng, cc l
trng chuyn
ng cng chiu
in trng
=> Gy nn dng
in trong cht
bn dn.
L trng
Si
Si
electron
Si
Si
Mt on phim 3D v s chuyn
ng ca cc electrons trong
mng tinh th silic
Click here
NHN XT
a) Bn dn loi n
Gi s trong mng tinh th c ln mt nguyn
t Photpho (P).
Si
P
Electorn d
trong nguyn t
Photpho lin kt
yu vi nguyn
t Photpho.
Electron
d tha
d dng
tch ra
khi
nguyn
t
Si
Si
Si
Si
Si
Si
Si
Si
Nhn xt
Bn dn nh vy c gi l bn dn electron
hay bn dn loi n.
b) Bn dn loi p:
Gi s trong mng tinh th Sillic c mt nguyn t
Bo (B).
Si
L trng to nn do
nguyn t Bo thiu
mt electron lin kt
vi mt nguyn t
Sillic ln cn.
Mt electron lin
kt gn c th
chuyn n lp y
lin kt trng ny v
to thnh mt l
trng mi.
Si
Si
Si
Si
Si
Si
Si
Si
Nhn xt:
Ta gi l trng l ht ti in c bn
(hay ht ti in a s), electron l ht
ti in khng c bn (hay ht ti in
thiu s).
Bn dn nh vy c gi l bn dn l
trng hay bn dn loi p.
Mt on video m t bn dn
loi p v bn dn loi n
Click here
Mi cc bn xem mt vi on
phim v chuyn ng ca cc
electrons trong cht bn dn:
on phim 1.
on phim 2.
Ch tip xc 2 loi
bn dn hnh
thnh lp chuyn
tip p-n. Lp ny
cn c gi l lp
ngho ht ti in,
gi tt l lp
ngho.
c tuyn Volt-Ampere ca lp
chuyn tip p-n
I
Mt clip m t dng in i
qua lp chuyn tip P N
Click here
Mt clip m t s chuyn
ng ca cc electron
trong cht bn dn
And click here
V. Cc dng c bn dn:
a) it bn dn
cato
t
ano
t
Kyhie
u
io
t ba
n da
n
Ch
nh lu n
a chu ky
Ch
nh lu hai n
a chu ky
Click here
b) Trandito bn dn
C
p
B
E
B
C
B
Trandito loai n-p-n
Hot ng:
Mc ngun E1 vo 2 cc E v B v ngun E2 vo
B v C sao cho hiu in th lp tip xc E-B l
thun v hiu in th lp tip xc B-C l ngc.
Thng thng E2 ln hn E1 t 5 n 10 ln.
V d xt trng hp Trandito n-p-n:
C
n
IE
R
IB
E1
E2
Hoat o
ng cu
a trandito n-p-n
IC
Ch mt s rt t electron khng i
qua lp tip xc B-C m kt hp vi
l trng B to nn dng bad IB.
Vy: IE = IC + IB , vi IB << IC
S electron t E chy sang B cng
nhiu (tc IE cng ln) th dng IC
cng ln. Do dng IE c tc dng
iu khin dng IC v IC IE (dng
IB rt nh c th b qua).
Nu hiu in th t vo lp tip
xc E-B thay i th IE v do IC s
thay i.
Nu trong mch clect c mc
in tr R kh ln th hiu in th
hai u in tr ny l UR = IC.R ln
hn hiu in th UE-B t vo E-B
nhiu ln. Kt qu l s bin thin
ca hiu in th UE-B c khuch
i trong mch Trandito.
ng dng: dung trong cc mch
khuch i dao ng, trong cc my
pht dao ng, bin in,
d) Quang in tr bn dn:
L dng c bn dn da trn s ph
thuc ca in tr mt s bn dn vo
cng nh sng chiu vo n: nh
nng lng nh sng mt s lin kt
trong tnh th b ph v to ra cc ht
mang in t do nn dn in ca bn
dn tng ln (hin tng quang in bn
trong).
c ch to t Ge, Si, Se v mt s bn
dn hp cht nh CdS, PbS,
Dng trong cc thit b kim tra v iu
khin t ng.
e) Vi mch in t:
L nhng vi mch c kch thc rt
nh nhng cha hng trm, hng
nghn chi tit khc nhau ( it,
tradito, in tr,) thay th cho
cc mch in t cng knh.
nh minh ha
f) u im ca cc dng c
bn dn :
Kch thc nh
Tit kim c nng lng
Ch cn ngun hiu in th
thp
Bn vng v mt c hc
Thi gian s dng c di
Cu no di y ni v cc ht ti
in trong cht bn dn l ng?
A.
B.
C.
D.
B.
C.
D.
mA
- Hay nhan xet khi Nhit o T2 > T1 th
dong ien qua ban dan tang hay giam ?
- ien tr suat thay oi nh the nao
khi nhiet o tang ?
- So sanh vi ien tr suat cua kim
loai .?