Professional Documents
Culture Documents
Nastava I Vaspitanje 02-06
Nastava I Vaspitanje 02-06
Journal of Education
UDK 37
UDK 37
ISSN 0547-3330
Belgrade
JE Year LV
No. 2. p. 107-236
2006.
. LV
ISSN 0547-3330
2. . 107-236
2006.
EDITORIAL BOARD
Ljubomir Koci, Ph.D.
Dragica Trivi, Ph.D.
Sneana Marinkovi, Ph.D.
Nataa Matovi, Ph.D.
Emina Hebib, Ph.D.
Iskra Maksimovi, M.A.
Saa Dubljanin, M.A.
Mirjana Bojani
EDITOR-IN-CHIEF
Gordana Zindovi-Vukadinovi, Ph.D.
Translator:
Anelka Ignjaevi, Ph.D.
Secretary
Milena oki
: BODEX,
.
.
Financial Assistance:
Ministry of Science and Environment
Protection
Pedagogical Society of Serbia
125-456-89
:
, 26, 11000
/: 011/ 2687-749
www.pedagog.org.yu;
e-mail: pds_bgd@eunet.yu
UDK 37
. LV
ISSN 0547-3330
2. . 107-236
2006.
:
..................................................................109
:
.......................................................................................122
, :
...............................................................................136
, : ................155
: ...........................169
: .....182
: ? ...........................199
: .....210
-:
1945. 1958. .....................221
: .......232
.........................................................................235
Journal of Education
UDK 37
ISSN 0547-3330
Belgrade
JE Year LV
No. 2. p. 107-236
2006.
CON T EN TS
TEACHING AND LEARNING
Alla Stepanovna Sidenko, Ph.D.: On innovative and traditional teaching
models .......................................................................................................109
Radovan Antonijevi, Ph.D.: Possibilities and prerequisites of connecting
knowledge in the teaching process .........................................................122
Nikoleta Miloevi, .., Ivana Lukovi: Learning context and achievement
in physics ..................................................................................................136
Rajka Studen, Ivana Djeri: Educational problems of Roma children ..............155
DISTANCE EDUCATION
eljko Stankovi: Development of distance learning technology ......................169
TEACHING PERSONNEL
Budislav Sua, Ph.D.: Factors of teachers professional efficiency ...................182
Nedeljko Trnavac, Ph.D.: School pedagogues in Serbia - who are they? ..........199
PRE-SCHOOL EDUCATION
Vesna Coli, Ph.D.: Functions of adult speech in preschools.............................210
HISTORY OF EDUCATION
Emina Kopas-Vukainovi, PhD: Pre-school education in Serbia in the
period from 1945-1958..............................................................................221
REVIWES AND REFLECTIONS
Jelena Maksimovi: Introduction to the methodology of pedagogical
research ....................................................................................................232
Notes for contributors ........................................................................................235
UDK-37.025 (159.953.5)
.LV.2.2006
: 10. IV 2006.
1
.., .. , ..
. ,
,
. :
?
, ,
.
,
, , -
,
.
: , ,
, ,
109
,
, ,
, o ,
.
..
, .. , .. .
,
.
, , ,
. ,
;
, , ,
. ,
,
.
.
.
, ,
, - ( ,
, ),
(, , , , , .).
, .
,
, , ,
.
,
.
,
, . :
, , ,
110
,
, ,
.
( ) ,
.
.. (
-
, );
(
); (
, , , ,
, , ); (
); (
); (
); (
).
.. : )
(
); ) ( ,
); )
(
); ) (
).
..
( ,
).
.. ,
( , ,
, , ) .
.. , (
) :
111
1.
:
2.
:
3.
:
4.
()
,
,
()
(),
..
. :
(, , ),
, ,
.
. -
. .
112
.. ,
.
.
,
, ,
-
,
,
. .
,
.
.. :
- ,
,
- ,
- ,
- ,
- ,
.
, ,
, ,
113
.
, , -
.
, , , ,
. ,
, , , , .
.
, .
.
. .. , .. ,
.. , .. , .. , ..
.
, .
.. ..
.
. ,
, ,
. ,
.
.
, ,
, ,
- ? ,
- . ,
.
, - ,
, , ,
, ,
,
.
: , , , , , ,
, , ., , ,
.
. , ,
114
/.
,
, (.
), :
. ,
,
,
.
.
, -
( )
, ,
-,
,
-,
,
-
- ,
.
, ,
,
,
.
,
, ,
( )
115
.
: , -
, ,
.
, ,
.
. ,
.
.
.
, : , , , ,
, , .
.
.
, , ?
? ?
:
?
, , . ,
, - .
: , ,
, , , ., - , ,
; - -
, ,
, ,
, - . , ,
, .
.
, ,
, - . :
,
.
. , , . ,
.
?
, .
116
60 ..
,
.
.. , . .
. .
.
: ,
.
. .
.
: - , - ,
- .
- .. , .. ,
. - ,
. ,
, .
: .
.
, (/
, / ),
, ,
.
.
..
.. , .. , .. , ..
, .. .
.
,
, .
, ,
, .
,
, , .,
.
117
.
:
,
;
,
,
,
, .
, , ;
;
;
,
;
-
-, ;
;
.
,
.
,
;
, - ,
, , .
. ,
,
,
.
;
, ,
.
.
, , ,
, ;
118
-
, ( . )
- () - - , .
,
,
, ,
.
,
.
, ,
, .
.
,
.
,
,
, ; -
.
, . .
, , .
. ,
,
, , ,
, . .
, ,
.
?
. ,
. , (
?). , ,
,
.
119
.
?
,
.
. , . , . , .
.
, , ,
:
- .
.
.
,
, , .
, .
.
.
.
.
: ,
, .
.
, , ,
, , ,
. ,
.
,
,
.
:
, .. . ., 1976.
, .. -
: . . ... . . .
, 2003.-22 c.
, .. . . 1999. 1-2.
, ..
: . . ... . . . , 2003.-20 .
120
, .. -
: . . ... . . . -, 2004.22 c.
, .. , .,
1994.
, .. .
. 1999. 1-2.
, .. : [] .. .
: : .
.- . . .
, , 3-4 . 2004 ..
-: . -2005. - C.30-38.
, .. - . .: . , 2005.-175 c.
, .. : . , 2000.
, .. ,
. 1998. 3.
, .. : ,
1999. 7.
, .. . ?
. 1999. 1.
, .. : (. . .
.: . , 2002.-160 c.
, .. - .
. 2000. 1.
, .. . ., 1976.
121
UDK-376.02 (159.953.5)
.LV.2.2006
: 16. III 2006.
.
.
,
- ,
, ,
.
,
(a)
, (b) , (c)
(d) ,
, .
: , , , , .
122
,
.
,
.
,
,
- ,
.
,
,
- ,
, (1972: 5).
, ,
.
,
,
.
. -
,
. , ,
. ,
,
123
.
,
.
-
-
.
, .
,
, ,
,
,
,
. ,
, ,
,
, ,
.
, ,
,
.
: , ,
, (1974: 155).
, , ,
.
,
124
:
, (1974: 155).
,
.
,
,
. :
,
. ,
( . ., 1976: 278).
, (
) . ,
,
, , .
, ,
.
, (1976: 286287) , : (1)
; (2)
; (3)
; (4)
.
,
.
,
, ,
, .
,
.
,
,
,
125
.
,
,
, ,
(,
1982: 39).
,
,
. , , :
(1) , ,
,
, ; (2)
, ,
, ; (3)
, ,
,
; (4)
(, ,
, ), /
, ;
(5)
, (, , ,
, ),
; (6) ,
, , ,
, ,
,
; (7)
, /
,
, (, 1982:
39-40).
, ,
, , , ,
(1976: 170). ,
126
, , ,
, .
:
, ,
, ,
,
(1957: 201). ,
, , ,
,
, , (1957:
86). , ,
, ,
, , .
,
, ,
. ,
,
. ,
,
,
.
, , .
,
.
()
/ ,
.
,
. , , ,
- .
127
.
,
. ,
,
.
,
.
,
: (1)
-
- ; (2)
,
; (3)
, ,
,
,
; (4)
,
,
,
.
,
.
: , ,
, ,
,
,
,
, . ,
.
,
128
.
,
.
,
,
,
.
,
() ,
. ,
, ,
.
, ,
.
,
,
,
. ,
.
,
,
,
,
.
,
, ,
, , ,
, .
129
.
,
,
-
- .
- ,
(1972: 3)
,
- ,
- . ,
,
,
, (1972: 93).
,
-
.
- .
(1972: 267-268)
: ,
, .
- ,
, , .
( . .).
,
,
, .
.
,
- .
, 130
- . ,
. ,
,
, .
,
:
, .
,
,
, .
, ,
(). (...)
, , .
, , ,
.
,
(1972: 268-269).
,
- ,
.
. ,
, ,
,
, ,
,
.
, , , ,
. ,
, ,
. , ,
, ,
.
131
.
.
, ,
, , ,
. ,
, ,
.
,
.
,
,
, , ,
, .
.
(,
, ) ( ,
, ).
,
.
,
, ,
.
,
,
.
, ,
,
,
. ,
,
, ,
, ,
, ,
,
132
.
,
,
.
,
. ,
.
,
.
,
, .
, ,
, ,
.
,
,
.
-
, ,
.
, ,
.
, ,
, -
.
,
. -
.
133
.
, ,
, ,
.
,
.
,
- ,
,
- .
,
. , ,
,
,
,
,
.
, 29.
2005. , : .
(), . .
-.
, . (2000): - , ,
. 3-4, 455-460.
, . (1976): , , 2-3, 275-321.
, . (2001): ,
, . 33 (293-306). :
.
, . (1981):
, , . 1, 69-79.
, . (1982): . :
.
134
, . (1995): ,
(171-194). : .
, . . (1972): : -
. : .
, . . (1986): :
. : .
, . . (1996): . :
.
, . . . (1969): ; ..
(.):
(76-130). : .
, . . . . (1981): ,
, . 6, 13-26.
, . (1981): . : .
, . . . . (.) (1966): .
: .
, .. (1984): , :
.
, . (1983): . :
.
, . (1985): . : .
, . (1982): . :
.
, . . (1976): . :
.
, . (1995): , , :
-, . (1989): . :
.
-, . (1995): , (95114). : .
, . (1974): , :
, . (1983): . : .
, . (1957): , : .
Wertsch, J.V. (1984): The zone of proximal development: some conceptual issues; in B. Rogoff &
J.V. Wertsch (eds.): Childrens learning in the zone of proximal development (7-18).
San Francisco: Jossey-Bass.
135
UDK-37.031 (371.853)
.LV.2.2006
: 24. IV 2006.
.
2003. 149 .
4.296 , 879 149 .
:
? ,
: () , ()
, ()
.
,
.
: , , ,
.
,
.
, : ()
( , ,
136
, , ,
, , ), ()
( ,
, ,
, ,
, ), ()
(, , , ).
,
, , ,
.
(IMSS 2003) , ,
.
, ,
,
. 2003.
149 .
4.296 , 879 149 .
, : 177
, 176 , 176 ,
175 175 . IMSS
2003
,
, 1.
,
.
: () , () ,
()
(, 1990; , 1998; , - , 2003).
,
: -, 2005;
, 2005; , , 2005
1
137
. , .
, ,
, : ,
, . IMSS
.
K ,
IMSS 2003
, .
( 1),
, (
2).
, 30 39 .
1:
(%)
57
43
25
25-29
30-39
23
40-49
29
50-59
39
60
59
35
1,
,
, .
138
,
.
.
. ,
50 59.
( , 2005).
2,
.
2: ,
SD
476
78.86
465
80.43
472
79.53
F= 80.90
df = 1
p=0.00
SD
476
75.96
458
75.95
470
80.04
476
79.02
,
,
491
77.93
473
79.60
F= 10.55
df = 5
p =0.00
139
. , .
. IMSS 2003
,
. ,
. 3.
.
3:
?
SD
476.47
81.18
465.38
77.15
467.34
78.40
472.60
79.97
F=7.27
df=2
p=0.00
,
(73%), (61%)
(60%).
(44%),
(47%),
(36%) ( , 2005).
, ,
.
. ,
,
- ( 4).
140
4:
17
12
50
21
,
,
.
.
IMSS 2003
,
, .
e
(Cooper & Robinson, 1991; Grobler,
Grobler & Esterhuyse, 2001; Signer, Beasley & Bauer, 1997).
(Bandura & Schunk
1981; Bandura & Cervone, 1983; Bandura, 1997). ,
: , ,
, .
,
. ,
, ,
(Butler, 1986; Vollmer, 1986; Ganzach, 2000).
141
. , .
,
, .
IMSS 2003
,
( 1).
1:
19%
31%
41%
,
( 5).
(, ,
2005).
5:
SD
493.59
77.80
452.45
75.24
451.77
72.62
F=153.57
df=2
p=0.00
.
,
142
.
.
. ,
,
.
,
.
,
.
(, 2004).
, TIMSS
,
.
:
; ;
;
;
; ;
.
( 6).
( 7).
6:
(%)
(%)
(%)
42.68
39.61
17.71
32.36
37.54
30.10
21.14
28.93
49.93
21.01
27.64
51.35
25.46
36.18
38.36
143
. , .
7:
SD
469.07
93.28
473.50
77.36
473.57
72.82
F=1.11
df=2
p=0.33
,
. ,
.
, ,
.
, ,
, .
,
, .
,
.
. ,
, : ,
, ,
.
,
, :
,
,
.
144
.
.
, TIMSS 2003
.
,
. 8.
, ,
.
8:
(%)
36
64
24
76
19
81
27
73
92
10
90
92
99
95
95
93
38
62
22
78
8,
:
, ,
. ,
, . ,
145
. , .
(
:
-, 2005).
.
, , , .
, TIMSS 2003 ,
.
, .
. ,
.
. ,
.
-
(Semple, 2000).
, ,
. ,
TIMSS 2003.
.
.
.
, ,
. ,
, .
.
,
.
,
.
TIMSS 2003
146
- ,
.
,
( 9).
9:
?
69
23
, ,
.
52
38
12
11
50
27
36
55
26
28
37
26
61
12
31
41
25
14
56
24
11
54
32
,
.
( 10).
147
. , .
,
, .
,
(1=474)
a
(2=464; p<0.01).
10:
SD
457.92
85.09
468.98
81.84
468.11
80.46
479.47
77.69
471.61
80.04
F=6.67
df=3
p=0.00
,
,
,
( 11).
.
.
,
.
148
11:
(%)
(%)
(%)
(%)
.
37
58
36
55
23
38
18
22
25
40
14
30
19
31
14
27
,
o.
39
47
36
38
49
49
78
78
,
. 11,
. ,
,
(25%) (14%).
,
, .
.
, ,
. ,
, ,
( 11). 78%
, 49%
. ,
149
. , .
a .
,
, ,
.
,
. ,
TIMSS 2003 ,
(Martin et
al., 2004).
,
,
. ,
. ,
,
(DallAlba, 1993).
,
(Schmidt, 2003).
.
, ,
,
(Bybee & Stage, 2005).
, .
TIMSS 2003
( 12).
. ,
.
150
12:
81
TIMSS 2003
. (96%)
TIMSS 2003
.
.
(1=486)
(=472; p<0.01).
.
,
,
(Daniels & Zemelman, 2003).
,
.
, IMSS
2003 ,
.
, :
, ,
. ,
.
.
, , .
.
151
. , .
.
.
,
. , ,
, .
,
.
.
,
.
,
,
. ,
.
.
,
. .
(Boschee, 1991),
,
,
.
. , ,
. TIMSS 2003
.
,
. ,
.
( , 2005),
.
152
,
- .
149001 (2006-2010),
.
Bandura, A. & D.H. Schunk (1981): Cultivating competence, self-efficacy, and intrinsic interest,
Journal of Personality and Social Psychology, Vol. 41, 586-598.
Bandura, A. & D. Cervone (1983): Selfevaluative and self-efficacy mechanisms governing the
motivational effect of goal systems, Journal of Personality and Social Psychology,
Vol. 45, 1017-1028.
Bandura, A. (1997): Self-efficacy: The exercise of control. New York: Freeman.
Boschee, F. (1991): Small-group learning in the information age, Clearing House, Vol. 65, No. 2,
89-92.
Butler, R. (1986): The role of generalised expectancies in determining causal attributions for
success and failure in two social classes, British Journal of Educational Psychology,
Vol. 56, No. 1, 51-63.
Bybee, R. W. & E. Stage (2005): No country left behind, Issues in Science and Technology, Vol.
21, No. 2, 69-75.
Cooper, S.E. & D.A.G. Robinson (1991): The relationship of mathematics self-efficacy beliefs to
mathematics anxiety and performance, Measurment and Evaluation in Counseling
and Development, 24, 4-11.
Dall Alba, G. (1993): The role of teaching in higher education: enabling students to enter a field of
study and practice, Learning and Instruction, Vol. 3, No. 4, 299-313.
Daniels, H. & S. Zemelman (2003): Out with textbooks, in with learning, Educational Leadership,
Vol. 61, No.4, 36-40.
Ganzach, Y. (2000): Parents` education, cognitive ability, educational expectations and educational
attainment: interactive effects, British Journal of Educational Psychology, 70, 419441.
Grobler, A.C., A.A. Grobler & K.G.F. Esterhuyse (2001): Some predictors of mathematics
achievement among black secondary school learners, South African Journal of
Psychology, Vol. 31, Issue 4, 48-54.
Havelka, N. et al. (1990): Efekti osnovnog obrazovanja. Beograd: Institut za psihologiju.
Joksimovi, S. i B. Bogunovi (2005): Nastavnici o kontekstu nastave i postignue uenika. U: R.
Antonijevi i D. Janjetovi (eds.): TIMSS 2003 u Srbiji (270-291). Beograd: Institut za
pedagoka istraivanja.
Lukovi, I. i S. Verbi (2005): Postignue uenika iz fizike. U: R. Antonijevi i D. Janjetovi (eds.):
TIMSS 2003 u Srbiji (186-214). Beograd: Institut za pedagoka istraivanja.
Maksi, S. i M. urii-Bojanovi (2005): Direktori o kontekstu nastave i postignue uenika. U:
R. Antonijevi i D. Janjetovi (eds.): TIMSS 2003 u Srbiji (249-269). Beograd: Institut
za pedagoka istraivanja.
Martin, M. O., I. V. S. Mullis, E. J. Gonzales & S. J. Chrostowski (2004): TIMSS 2003 International
Science Report, Findings from IEAs trends in international Mathematics and Science
153
. , .
study at the forth and eighth grades. Boston College: TIMSS and PIRLS International
Study Center.
Milanovi-Nahod, S., N. aranovi-Boanovi i D. iovi (2003): Uloga pojmova u nastavi
prirodnih nauka, Zbornik Instituta za pedagoka istraivanja, br. 35 (111130).
Beograd: Institut za pedagoka istraivanja.
Miloevi, N. (2004): Vera u sopstvene sposobnosti i kolski uspeh. Novi Sad: Savez pedagokih
drutava Vojvodine.
Miloevi, N., V. Dinovi i J. Pavlovi (2005): Uenici o porodinom i kolskom kontekstu. U: R.
Antonijevi i D. Janjetovi (eds.): TIMSS 2003 u Srbiji (292-324). Beograd: Institut za
pedagoka istraivanja.
Schmidt, W. H. (2003): The quest for a coherent school science curriculum: the need for an
organizing principle, Review of Policy Research, Vol. 20, No. 4, 569-584.
Semple, A. (2000): Learning theories and their influence on the development and use of educational
technologies, Australian Science Teachers Journal, Vol. 46, No. 3, 21-27.
Signer, B., T.M. Beasley & E. Bauer (1997): Interaction of ethnicity, mathematics achievement
level, socioeconomic status, and gender among high school students` mathematics selfconcepts, Journal of Education for Students Placed at Risk, 2(4), 377-393.
Vollmer, F. (1986): The relationship between expectancy and academic achievement - how can it
be explained, British Journal of Educational Psychology, Vol. 56, No. 1, 64-71.
iovi, D. i S. Bojovi (1998): Praenje i procenjivanje procesa i rezultata nastave hemije kroz
razliite tipove testova, Zbornik Instituta za pedagoka istraivanja, br. 30 (236248).
Beograd: Institut za pedagoka istraivanja.
154
UDK-376.74
.LV.2.2006
: 7. IV 2006.
.
110 7. 8. 61
.
,
.
.
.
,
,
.
.
: , ,
.
, ,
.
. ,
155
. , .
,
, ,
.
.
.
-
. ,
,
, .
(-,
2001). ,
.
,
.
. , ,
.
. ,
,
(, 2003).
.
,
,
.
.
, ,
(, 2003). .
, .
,
(, 2003).
.
. ,
.
156
(,
2001).
. , ,
.
,
,
.
, , ,
,
, .
.
() ,
(, 1990).
.
,
,
(, 2003).
:
,
, .
. .
, ,
40 . ,
,
(, 1998).
()
(, . . 1999).
. 90
.
-
. ,
,
157
. , .
. , ,
(, 2003).
,
,
.
.
.
.
110 7. 8. 61
.
(44%)
, .
: (24%), (20%)
22. (12%). .
,
. ,
,
.
,
.
,
. ,
, 7.
8. , .
.
158
1:
31
22,3
26
18,7
25
17,9
23
16,6
18
12,9
13
9,3
2,3
139
100
1. ,
(22%) .
,
.
,
( -, 1993).
,
. ,
. ,
, ,
.
.
,
, ,
( -, 2001).
.
,
.
.
159
. , .
,
( )
, .
?
. ,
,
. ,
.
. ,
(,
, , , ).
(- -,
1993).
.
,
()
.
(79%)
.
.
(
),
, , .
(18%)
,
.
, .
,
.
,
(
).
160
2:
57
31,4
50
27,7
36
19,8
15
8,3
15
8,3
4,5
181
100
, ,
( . 2). ,
.
.
,
. ,
. ,
.
, o ,
.
.
3:
60
34,8
43
25
20
11,6
18
10,4
12
11
6,5
4,7
172
100
161
. , .
,
: ,
, ,
, .
, ,
, .
,
.
, .
. , , .
. (45%)
,
(32%)
, (19%)
.
.
,
.
, ,
.
,
,
.
4:
162
49
58,5
14
16,6
13
15,4
9,5
84
100
,
(59%) .
(17%),
.
(15%)
.
.
, ,
. ,
,
,
(
-, 2001).
26% 17% .
,
. (70%)
.
(27%), .
, ,
,
.
,
.
,
, .
,
, , ,
, .
( -, 1993),
.
, ,
163
. , .
.
,
.
(51) ,
. (9)
,
.
.
, .
.
.
21 .
.
,
.
,
. , , 18 60
,
, .
,
,
.
,
.
. ,
.
. ,
164
,
. ,
.
, , ,
.
5:
47
30,9
26
17,4
24
15,7
21
13,8
20
13,1
5,9
3,2
152
100
.
.
,
,
. ,
.
,
, ,
, ,
, .
6:
:
22
36,7
20
33,3
13,3
8,3
8,3
60
100,0
165
. , .
(37%)
.
.
, .
: , ,
60
.
, ,
.
,
,
,
.
7:
38
26,7
28
19,7
24
16,9
21
14,7
21
14,7
4,9
2,4
142
100
.
.
.
.
,
.
166
.
, ,
. ,
, .
:
.
:
, ,
, ,
. ,
. ,
,
.
,
.
, .
,
,
,
.
,
,
.
,
. ,
,
,
.
167
. , .
.
,
. -
, ,
.
,
.
, ,
, ,
.
.
,
,
.
.
, : ,
; ,
.
: ,
, ,
, ,
, ,
- , .
,
.
,
.
:
149001 (2006-2010),
.
168
. . .
UDK-374.72
.LV.2.2006
: 20. V 2006.
,
, e-mail, banking, -commerce, -learning .
. , ,
. - , ,
. (-)
W
.
W
.
,
.
.
: , , -, ,
.
169
,
.
, (-mail).
(browser, Microsoft Explorer, Netscape Mozila Firefox)
- .
.
, (Distance Learning,
DL),
.
. ,
.
(, , )
.
(,
).
,
.
.
,
. , ,
.
, -mailom,
( ) CD- DVD-.
. (-mail),
,
.
170
.
-.
, ,
. , ,
,
.
.
. .
,
, , .
- , ,
Web .
,
.
.
, . ,
, 1840.
. ,
(New Penny Post
Sistem).
1. Isac Pitman ( , )
1873.
. ( )
.
171
.
1883.
(Chautauqua College of Liberal Arts) .
.
1891. . 1898.
.
2. ( 1880. .)
.
1910. . 1913.
. 1920.
().
.
. 1915
.
.
,
.
(1926. ).
- .
1933.
.
. (
) .
.
172
, .
.
.
. .
1918. 1946. 202 -
, .
1926.
.
.
() . - ( 3)
.
.
- (, , )
.
.
.
. 1961.
(NET). NET-
, .
. .
.
. 1959.
.
,
.
173
.
,
.
.
2.000
400.000 6.500 .
.
.
.
.
,
.
, .
- .
.
,
1972. .
174
( 5).
(Bulletin Board Systems - BBS)
, .
CD ( )
.
(ICT), .
. -
(e-Learning).
( -mail ftp ).
.
( 6). .
(Explorer, Netscape, FireFox...).
(Web site)
(online).
. (
) ,
.
175
6.
.
,
, .
( 7).
7. ,
, 1998. 44
.
CHEA (Council for Higher Education Accreditation, 2001, www.chea.org.)
1995. .
176
(-)
. , , ?
. :
(Fallon;Brown, 2003). , ,
(Keegan, 1986).
-
.
,
() .
.
() (Perraton,
H.1988).
-
.
(, )
.
,
, .
-.
- :
E-mail ,
,
Striming ,
,
Online ,
Wb .
- .
. - (eCourse)
(mailing list)
.
, ,
. .
-mail.
177
.
. -
. , .
.pdf (Adobe Acrobat), .x
html.
-,
- .
- .
(Authenticode Digital Signatures)
- ,
- , .
Striming -
.
( )
.
. -
(Web-conference), (Webcasts)
(Webinars).
.
,
.
.
- . (
) , .
. 3D ,
, .
(Courseware) .
.
.
.
.
.
(Web logging, blogging) ,
, .
.
178
. Blogging -
,
. wblog
.
, -mail.
.
,
.
-
- :
,
.
.
,
,
.
(Graphic User Interface, GUI)
(, , )
.
- (,
).
.
,
.
3D . 3D
, .
, , , ,
,
3D .
,
. .
, (, , ).
, ,
.
179
.
:
, .
.
.
, , , ,
, .
, .
-.
?
a) - ,
, 24 , .
.
)
, .
.
.
) ,
, , .
50
70%. 35-45% ( Deloitte Consulting).
. ,
.
(
, , ).
180
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
CD ROM
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
8. -
, .
. .
.
.
.
, .
.
.
181
UDK-371.12(371.213.3)
.LV.2.2006
: 12. IV 2006.
,
.
: ,
- ()
. 258 ,
.
.
: , , ,
.
,
: , -
.
,
.
258 .
182
- .
, .
,
. ,
- .
. , ,
.
.
,
.
-
.
,
, ( ,
) .
,
- , ,
,
, ,
.
() , -
, ,
.
,
.
, - ,
.
183
.
.
258
,
.
,
,
(, 1994: 58).
(87)
, . ,
() .
, -
. ,
, scree
. (, 1994: 196).
(,
, 1971: 19)., ,
,
.
(SPSS, 8.0).
,
, 21
() .
scree .
1.
184
1: scree
7
6
5
4
3
2
1
0
1
11
13
15
17
19
21
23
,
. ,
,
. 1.
() 59,4%.
.
1:
.
1.
.285
2.
.365
3.
.431
4.
.493
5.
.544
6.
.594
185
.
.
,
.
(),
- .
, ,
(
,
).
, ,
.
,
.
, , .
.
- ,
, ,
.
(. , 1985), ,
.
( ).
, .
,
, ,
.
, , .
,
186
, ,
,
- .
, . 1987.
. ,
.
, .
.
. ,
.
. ,
,
, .
,
.
, ,
. ,
(Erdle, Murray Rushton, 1985).
.
,
, .
, , .
.
, ,
.
187
.
,
.
,
( )
(0.908) .
. ,
.
,
. ,
.
,
, , ,
. ,
, ,
.
,
,
.
, , ,
,
. ,
, ,
.
.
,
,
.
,
,
.
3
,
.
(Erdle, Murray
Rushton, 1985). .
188
, (7)
.
-
(-
)
, 26 -
() ,
. scree
2.
2: scree
-
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
1
11
13
15
17
19
21
23
25
,
, . ,
,
. 2.
-
() , 62,7%.
189
.
.
2: -
.
1.
.362
2.
.433
3.
.498
4.
.546
5.
.587
6.
.627
-
,
.
. ,
- ,
,
. , ,
- ,
, .
()
, , ,
,
.
,
,
. ,
- .
,
.
,
190
,
,
. -
(. , 1990).
,
- .
,
,
, .
, , .
. . ,
, ,
, , ,
-
(. , 1976, . 293).
.
,
,
. , ,
, (. ,
1990).
,
.
: - .
, .
- ,
(.
, 1976). ,
. ,
191
.
()
.
,
. ,
, .
(Erdle, Murray Rushton, 1985; . , 1986).
(. , 1990)
-
.
.
.
,
, .
,
.
, ,
, ,
.
, . ,
,
- (. , 1990).
, .
.
,
. , ,
,
. ,
,
.
. ,
,
192
, ,
,
.
(
)
, 37
() , (
scree 3).
3: scree
14
13
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
1
11
13
15
17
19
21
23
25
27
29
31
33
35
37
, ,
. ,
,
. 3.
()
, 59,8%.
193
.
3:
.
1.
.369
2.
.422
3.
.466
4.
.503
5.
.537
6.
.569
7.
.598
.
,
, ,
, ,
.
. ,
.
,
.
,
,
, .
(),
,
. ,
,
.
. , ,
.
, . (1985)
.
194
.
,
.
, ,
,
, .
.
(Ryans, D.G., 1970).
( ,
, .),
.
.
,
, .
,
.
.
,
.
(. ,
1988, . , 1990).
. ,
.
.
, -
( . , 1990). ,
, , ,
(. , 1988),
195
.
.
,
,
.
(Erdle, Murray Rushton, 1985),
- (. , 1990),
.
,
. ,
.
,
, , ,
, . , ,
.
.
.
,
.
,
.
.
,
,
.
() ,
. ,
()
.
.
,
. (1985).
,
,
196
.
.
, .
,
, .
, ,
, , .
.
()
:
) :
; ;
;
; .
) - :
; -
; - ;
; ;
.
) :
; ; ;
;
; ;
.
, ( ) 19
.
, , ,
,
- ()
.
- ,
197
.
,
.
:
- ;
, ,
, ;
,
,
, .
, ., (1998):
, , , .
, ., , ., (1988): , , .
, ., , ., (1992): ,
, .
, ., (1988): , . 1, .
Erdle, S., Murray, H., Rushton, Ph., (1985): Personality, Clasroom Behavior, and Student Ratings
of College Teaching Effectiveness, Journal of Educational Psychology, V.77.
, ., (1990):
, , , .
, ., (1994): , , .
, ., , ., (1971):
, , .1, .
, ., (1985): ,
, .
, ., (1979): , , .
, ., (1992): , , .
Ryans, D.G., Characteristics of teachers, Amer. Council on Education, Washington,1970.
, ., (1976): , , .
, ., (1988): , (3. ), , .
198
UDK-371.125
.LV.2.2006
: 25. V 2006.
?
(19582008) :
) ( );
) () ; ) ()
( ) .
: , ,
( ), ,
, ,
.
, ,
.
,
.
: , ,
, .
199
.
,
(1936; 1953)
(1958. ).
(
) ,
.
.
: ) (
); ) , .
; ) (
).
259
( - 87;
- 44; - 70; - 56).
, ,
.
,
.
, 2003. 2005. ,
, , ,
, ,
, .
16 , ,
.
?
. ,
,
1958. . 35
1960. 1969. , 12 1949. . :
60 35 .
200
?
.
( ,
).
1:
12%
28%
35%
25%
( 1949)
(1950-1959)
(1960-1969)
(1970-1979)
- 70 1960. , 30
1970. . - 57
1959. , -
. ,
,
.
, (34,4%)
, , 73%
. ,
41,4%, 90%.
- 42 20-29 ,
- 19 .
,
, (
.),
.
,
.
: 63,3 ,
0,4% .
,
. .
201
.
2:
:
9 :
41,4
63,3
10-19 :
37,1
22,6
20-29 :
21,1
13,6
30-39 :
0,4
0,4
, ,
,
. 17,5 82,5 .
,
,
. :
5,7 ,
40.
1:
, , , .
.
, ,
,
,
.
202
?
, ,
. (21,8%),
5,8%, ,
, ( - 9%,
7%). - 30%,
- 16%.
.
- 77% (
51,4% ). 27,8%
, 61,4% , 9,9% 1,2% . ,
. ,
1,7 , - 2,1 ,
.
38,8% , 9,3%.
. ,
() . ,
20. , , .
(
).
, ,
, , , ,
, . , 100 ,
72,4% , ,
69,2%; - 84,0%,
- 78,6%; - 64,6%,
- 64,2%.
- 56,4%,
- 31,9%. :
46,3%, 27,6% -mail
- 24,9%. :
75%, 43,6%,
- 33,9% ( -mail ).
- 98,0%.
29,9%, 20,2%.
203
.
- 67,0% - 66,0%, - 61,3%.
/ (49,0%), 62,5%.
27,9% ,
9,1 44,7 .
. ,
, 27,7
, 72,3% , .
. 54,7%
.
(66,6%) (58,6%), .
. 16,1%
20 .
3:
4
5-9
10-14
15-19
20
54,7%
16,0%
8,2%
8,2%
12,9%
: 29,5% 4 ; 22,7% 5-9 ;
13,6% 10-14 ; 20,4% 15-19 ; 13,6% 20 .
.
, ,
( ).
,
.
(30%), 13,3%, 28,5%,
( ) 28,5% ( 7,4%
).
, ,
52 . (44,6%)
( ).
( ) - 51 .
- :
204
?
4:
:
8,0
18,7
13,4
22,0
31,6
26,8
17,6
11,3
14,4
27,2
25,8
26,5
13,2
10,1
11,6
12,0
2,3
7,1
40
, 55 .
18 .
.
( ,
) - 50
, 71 .
12 , 3,6
,
. 14 ,
.
,
. 35
, 65 ,
- . ,
- 23 ,
- 45 , .
:
- 22,1%
- 34,0%
- 23,3%
- 4,9%
- 10,0%
- 1,5%
- 3,8%
205
.
:
, ( ).
, .
,
( ) .
- 51 , 30
. .
.
,
.
. , ,
34 .
. (47,3%) 6-9 ,
(41,7%) 5 , 10,9% 10 .
,
. ,
250 ,
- 55,5%
5 . 30,1%
38,5%. ,
, ,
, ()
. , ,
36 ,
/
(, , .).
, , ,
.
,
.
:
6 7
= 22,2%
7 8
= 54,0%
8 9
= 21,4%
9 10
= 2,4%
206
?
, 8,00 2,4
9,00. ,
.
82 8,00, , 66 ;
. 33 8,00
20 18 .
, - 32
7,00; 16 8,00.
,
5 9,00 10,00.
, ,
. .
, . : ) - 48,4%;
) - 46,1%; - - 5,4%; -;
.
, , ()
.
- 71,4%,
- 71,1%.
( ) , ,
.
(55,3%) ,
- 65,0% - 43,1%. ,
31,7%, , 43,1% 28,3%
24,2%. 7,8%;
, 14, 5,5%.
, ,
. 1 5,
5, . , (192), (173),
(127), (121),
(102),
103 5, 107 4. ,
,
.
.
207
.
.
: 104
, 131 .
79, 117.
: 78 = 4, 159
= 5. , ,
: 162 = 5, 52 = 4.
,
: 60 = 2; 108 = 3; 49 = 4; 14 = 5.
3 : 34
= 1; 78 = 3; 28 = 5.
- 136. 1 71
, 53 4 57 5.
. 96,2%
: , ,
- 70,9%;
- 16,1%
- 9,2%. ,
: ;
; ;
;
, ,
.
,
(69,0%),
: (7,1%),
(7,1%).
,
:
- 38,8%; - 17,6%;
- 7,1% - 6,6%.
,
: 39,0% - 39,9%. ,
11,6% ,
,
- 70%.
- 56%.
208
?
,
?
41 , 15 ,
13 , 10
. 82 , .
, , 291 ,
. .
, (15).
,
, 20 .
, ,
.
,
. ,
.
, .
6
9 (47%), 7,00 8,00;
,
.
/.
, . ,
, E-mail
.
, .
,
.
,
.
209
UDK-372.36
.LV.2.2006
: 9. V 2006.
.
, , ,
(),
,
,
.
,
.
,
.
,
. ,
,
,
. ,
.
: , , , /
, .
210
, ,
()
,
: 1. ,
2.
, .
,
, , .
-
.
, , ,
.
,
,
.
(, /Halliday/, : ,
1976; /Dore/, /McShane/, /Snow/, :
1996),
,
, (
). ,
(, 1989, ,
1987, , 2000, , 1986).
,
. ,
(, 1989),
, , , ,
.
, :
1) - (
) ()
(). (, 1989, 90-91).
211
.
, : )
, : (), ,
(), , ; )
, : , - ,
, , , - , -
, , .
2) -
() , ()
- . (, 1989, 93).
, ,
: a) ,
,
; b) () - , ,
, , ,
; c) ,
,
, (
. ., !,
?, ? .);
3) - -
, -
. (, 1989, 97).
.
,
. (Wds al.,
: , 1998, 150-151), ,
() ,
, .
,
.
( , 1996,
26-30), face to face
-,
.
. ,
( , ),
- (
, ), ,
/ ( ).
() !
212
3.219 (
) 2.944
, /
, 275 ,
, .
.
1.
1:
( )
1673
57%
454
15%
2127
72%
330
11%
119
4%
481
16%
32
1%
-.
..
.
. -
.
147
5%
189
6%
336
11%
2944
91%
275
9%
3219
=100%
, ,
/
(72%), .
(16%),
, .
,
.
(, 1989, 119 ),
,
,
213
.
.
( ,
, .),
.
,
, ,
, , .
, ,
.
,
(16%) (11%) . ,
6,5%,
2,34%.
,
(72%)
(91,15%). ,
, ,
. .
, : ,
,
.
.
,
.
,
, .
, .
, ,
. ,
,
. , 30
, , 19 .
, .
214
, ,
.
,
.
, ,
.
, (
,
), ,
.
47%, 37%,
12%,
: 83%, 12%
5%. ,
( !)
.
, 22%, 0%,
9% .
, ,
50% 0%.
, ,
.
. 2.
215
.
2: (
)
. .
.
.
12,7
11,6
58,6
71,3
46,6
10,68
61,56
3,1
0,7
4,1
4,37
0,56
10,75
4,5
19,25
7,4
4,81
6,5
11,31
.
.
98,2
10,3
88,5
9,87
134,25
11,5
15,62
20
105
15,4
14,87
85
.-. .
7,25
2,75
10
,
, ,
,
. , ,
, ,
, ,
, , ,
,
, .
,
.
()
, .
,
.3.
216
3:
9-11
12-14
15
. .
53
14,5
12,5
67,5
57
11,5
72,5
4,8
2,5
3
14,15
7,2
5,5
7
12,5
.
.
264,3
16,3
386,5
62,5
292,5
35
12
15
17,5
76
19,5
15,5
58,5
.-. .
4,5
10,5
, ,
.
,
15 , 9 11 12 14
.
( )
(
), .
,
.
,
, ,
, .
,
,
. ,
,
, .
,
,
11, ,
, , ,
.
217
.
( )
.
(22%),
.
,
, ,
/ .
(10%, 9%),
, , .
,
,
, ,
.
,
.
(3:1)
(5,5%, 9%),
(65%, 72%),
(20,4%, 16%)
(14%, 11%).
,
(7:1)
(17,66%) (79%),
(11,3%),
(11%). ,
,
, ,
, ,
,
.
218
,
,
.
, ,
.
, ,
.
,
, ,
.
, , ,
, , .
.
, (,
) (
, .).
.
,
.
,
,
.
,
( ,
,
).
. ,
, ,
.
, .
219
.
14 ,
.
,
.
,
, , ,
, ,
, .
.
,
, ,
. , ,
.
,
.
:
, 2005.
:
, . (1989): , : .
, . (2005):
, : ,
, 2005.
(1987): , :
.
, ., , . (2000): , :
.
, . (1986):
, : ,
.
Ninio, A., Snow, C. E. (1996): Pragmatic Development, Westview Press, A Division of Harper
Collins Publichers.
, . . (1998): , : .
, . (1998): , :
.
, . (1976): , : .
, . (1977): , : .
220
-
o
UDK-372.3 (497.11)
.LV.2.2006
: 15. V 2006.
1945. 1958.
,
a ,
1958. . ,
. ,
. , ,
.
. ,
.
: , , ,
.
221
. -
1945.
.
,
.
, .
.
-
,
. ,
,
,
,
, .
-
,
-
:
III , 1949. ,
, 1952. ,
, 1958. .
- -
, , .
-
.
.
,
, .
, , -
.
.
222
...
,
,
.
, ,
.
, .
.
, -,
(, 1971;
, 1972; Nikovi i sar., 1971). ,
. -
,
- . , ,
,
.
,
( ) (, 1990; ,
1996; , 2000).
,
,
.
, 1948.
.
,
.
,
(,1 989). , ,
. ,
,
.
,
(, 2001: 875).
:
;
223
. -
, ,
;
;
,
(, 2001: 215).
, .
(. . -, .
. ), , ,
.
, 1948.
( ).
, ,
- .
- ,
.
(, 1948.)
,
,
, ,
. ,
,
.
. :
a) ,
, ,
, , ,
;
) , , ,
,
(,
, , ), ;
) ,
, ,
, ;
224
...
) , ,
,
;
) , ,
, , ,
,
( ., 1948: 3-4).
.
, (
: ; : ;
: ). ,
.
. 25 . ,
.
,
. , ,
.
,
( , 1948).
,
,
.
,
. ,
.
: , ,
, , , .
.
:
, , , .
.
, ,
, .
,
,
. ,
225
. -
,
( 1).
1: ,
, ,
, ;
(, ,
);
- ;
,
, , , ,...
;
,
;
;
;
;
,
,...
,
, ,
- ;
;
;
;
, ,
, ;
, ,
, ;
, ,...
,
,
, ,
, .
. ,
.
226
...
.
.
, . . ,
( )
.
, , , ,
. ,
, .
,
, .
,
, .
: , , ,
, .
. : ,
.
( ., 1948: 27).
:
,
.
.
.
.
,
,
- .
.
.
,
.
( ., 1948:
31).
,
. , ,
, :
227
. -
, ;
;
, , , ,
;
,
;
:,,;
( .,
1948: 55-56).
,
, .
2.
2:
( , , , , ,
, , )
(, , )
(, , , ,
)
: ,
, ,
, , (
).
, (
, , , )
( , ,
)
: ,
,
.
228
...
,
:
, ( 8.00 , 7.00
),
, ,
(8.009.00),
( 9.00),
( 9.30),
( 10.15),
( 12.15),
( 13.00 15.00),
, ( 15.20),
( 16.00),
, ( 16.30),
(19.00),
( 20.00).
( ,
, , ,
, ,
, ,
,
, ,
).
(1950. )
.
,
().
,
1950.
:
,
,
.
229
. -
,
.
, .
.
(, , 1950: 5).
-
.
1958.
.
, .
,
. ,
,
, , ,
, , ,
.
, ,
.
.
,
. ,
,
.
, -
. ,
, ,
230
...
, ,
.
,
, 1945.
.
.
, 149001 (2006-2010),
.
:
, . (1971): ,
, 2, 211-222.
, . (1989): . :
.
, . (2001): 18432000. :
.
, . (1990): . :
.
, . (1972): ,
, 1, 40-49.
, . (1996): . : .
, . . () (1948): . : .
, . .(1971): , . :
.
, . (2000): . :
.
, ., . . (1950):
. : .
231
UDK-376.36
.LV.2.2006
: 22. V 2006.
, , ,
, , , 2005, . 95.
,
. , . , . , . , . , .
, . , . , . , . , .
, . . .
. , .
, , . , . , . , .
, . , ,
.
,
, .
. , . . .
.
.
, :
; ;
, ;
. , ,
.
,
: . , . , . , . , .
, . , . , . .
232
, ,
,
.
.
. ,
,
, , .
, ,
, , .
,
.
.
,
.
,
--.
, , .
,
.
.
, ,
,
.
,
, .
,
.
233
.
, .
,
,
.
,
,
.
234
( ),
, 26, 11000 ,
. Word , Times New Roman ,
12. : pds_bgd@eunet.yu.
.
.
. , .
, ,
, , ,
( ), .
, .
16 .
16 .
( ).
, , ,
,
: , , , , ,
, .
,
.
.
. .
.
-
, ,
. ,
, .
.
.
235
, : (, 1982).
, .
, .
.
:
:
, . (1996): - , :
:
, . (1984):
- , , . 3, 335 - 343.
:
, . (1998):
, (99 - 163), :
:
I II (1989), :
, ,
.
; ; : (1997, 1997).
.
.
236