50 Companies That Changed The World

50 COMPANIES THAT CHANGED THE WORLD
2001 Howard Rothman

Original English language edition published by Career Press,
3 Tice Rd., Franklin Lakes, NJ 07417 USA. All rights reserved.
Vietnamese edition 2008 by First News Tri Viet.
Published by arrangement with Career Press.

50 CNG TY LAM THAY I TH GII
Cng ty First News -Tr Vit gi ban quyn xut ban va phat hanh
n ban ting Vit trn toan th gii theo hp ng chuyn giao
ban quyn vi Career Press, Hoa Ky.
Bt c s sao chep nao khng c s ng y cua First News va
Career Press u la bt hp phap va vi pham Lut Xut ban Vit
Nam, Lut Ban quyn Quc t va Cng c Bao h Ban quyn S
hu Tr tu Berne.
CNG TY VN HOA
SAN
G TAO
TR VIT
- FIRST NEWS
11HNguyn Th Minh Khai, Qun 1, TP. H Ch Minh
Tel: (84-8) 822 7979 - 822 7980 - 823 3859 - 823 3860
Fax: (84-8) 822 4560; Email: triviet@firstnews.com.vn
Website: www.firstnews.com.vn
Howard Rothman
CO-AUTHOR OF COMPANIES WITH A CONSCIENCE
Bin dch:
CAO XUN VIT KHNG VNG BAO LONG
First News
NHA XUT BAN TRE
Li tac gia
u tn tai nh mt sc manh ring le hay hp nht, th gii

cua cac cng ty va tp oan ang co mt anh hng ngay
cang manh me va lin tuc n cuc sng cua mi chung ta.
Chung ta sng va lam vic trong th gii o. Chung ta n, mc, ; chung
ta di chuyn trn nhng chic xe hi, tau hoa, may bay do th gii o
san xut ra va giao tip lin luc a mt cach nhanh chong nh cac
mang li truyn thng in t cc ky hu hiu ma th gii o mang
lai. Noi tom lai, moi nhu cu v cuc sng, sinh hoat, hoc tp, giai tr va
lam vic hang ngay cua chung ta u l thuc gn nh hoan toan vao
th gii cua cac cng ty cung hang triu san phm va dch vu ma ho
cung cp.
T kinh nghim iu hanh mt ca hang ban le va mt cng ty ban

hang t ng cua gia nh, ti co nhiu c hi quan sat th gii thng
mai. Ti a chu ng tham gia th gii nay ngay t khi con hoc ph
thng. Khi tr thanh mt nha bao, mt c vn kinh t va ban thn tham
gia trc tip vao cng vic kinh doanh, ti a co dp lam vic vi nhiu
cng ty rt thu v khi ho thc hin cac d an c ao va quan trong. Ti
thch thu n a vit thanh sach mt vai d an trong s o.
Vi quyn sach nay, ti mun gi n cac ban mt bc tranh toan
canh v nhng cach thc ma cac cng ty a ap dung va lam thay i th
gii cua chung ta. Ti a tham khao y kin cua cac giam c iu hanh,
cac chuyn gia, ky s, giao vin, nhn vin, ban be trong nhiu lnh vc
sau cung lp ra mt danh sach gm 50 cng ty tiu biu nht, bao
quat nht va noi ln c tm anh hng ma ho a tao ra i vi cuc
sng con ngi trong th ky XIX va XX. y, ban se thy khai nim v
di chuyn c dn dt t chu tau hoa va xe hi sang may bay, hay
cach thc ma cuc cach mang truyn thng a a nhn loai i t bao
ch n ai phat thanh, truyn hnh ri n mang Internet. Xa hi chung

ta a thay i ra sao sau s xut hin cua in va in thoai, cua chui
khach san va thc n nhanh
Co th noi, s hnh thanh va phat trin cua xa hi noi chung va
nganh thng mai noi ring nm trong tm anh hng cua nhng con
ngi kit xut, co tm nhn vt thi gian, nhng ngi khi xng cac
trao lu, li sng, cng ngh mi bng nhng y tng t pha manh me
nht. V th, khng co g ang ngac nhin khi bit rng gn nh tt ca
nhng cng ty c cp n trong danh sach 50 Cng ty lam thay
i th gii, du c thanh lp khi nao va u, vn co anh hng rt
ln n cuc sng cua chung ta. S tht la ti vit quyn sach nay trn
mt chic may tnh cua hang Apple vi s tr giup cua trnh duyt
Netscape, phn mm soan thao vn ban Microsoft Word va may in
Hewlett-Packard. Ti nhn c th t qua dch vu FedEx khoang ba
ln mt tun, va thng giai tr cung nh cp nht tin tc t cac knh
truyn hnh CNN, CBS nh h thng truyn hnh cap cua nha cung cp
AT&T. Chic xe u tin cua ti la san phm cua tp oan General
Motors, chic tip theo mang nhan hiu Toyota, va chic xe hin nay
ti ang s dung co vo xe cua hang Firestone. Ti tp th duc hang
ngay bng i giay Nike va nghe nhac bng u a Sony. Con cai
chung ti thng xem cac b phim hoat hnh Walt Disney va thch vao
cac ca hang chi Toy R Us khi con be. Ti tng i may bay cua
hang People Express i ba ln. Gia nh ti thng i mua sm h
thng ban le Wal-Mart va mua v san phm cua rt nhiu cng ty nh
Kellogg, Procter & Gamble, Philip Morris, H.J. Heinz, L.L. Bean, CocaCola
50 cng ty nay ro rang a tao ra mt ky nguyn mi cua nn thng
mai toan cu. Ho a co nhng phat kin v cung quan trong v dy
chuyn san xut, nhng quyn kinh doanh, m rng thng hiu va
nhn vin thi vu. Ho a tao ra nhng du n c bit i vi th gii
noi chung va tng ngi chung ta noi ring bng cach thay i cac loai
lng thc - thc phm ma chung ta s dung hang ngay, nhng tro giai
tr chung ta yu thch va phng thc giup chung ta lin lac vi nhau.
Trn thc t, cac cng ty nay lun phai i u vi nhng thach
thc thng trc duy tr anh hng cua mnh, nhng hu ht ho u
LI TAC GIA
thanh cng trn thng trng. o la mt trong nhng ly do chnh

khin tn tui cua ho c a vao sach. Hy vong nhng cu chuyn
thu v v con ng chinh phuc th gii cua ho se hp dn va mang lai
nhiu iu b ch cho cac ban.
Mt s c gia hoi ti v kha nng u t vao cac cng ty trn. o
la mt cu hoi thng minh va ti a khuyn ho hay hanh ng ngay.
Mt vai ngi khng l trong s 50 cng ty k trn la thanh vin
thng trc cua ch s Down Jones. Mt s khac la nhng doanh
nghip ng u san giao dch NASDAQ. Tuy nhin, s bt n cua th
trng chng khoan na cui nm 2000 a gy cho ho mt vai cu sc
kha nng. Microsoft, AT&T va Ford cung khng min nhim trc s
bin ng cua th gia c phiu trong nhiu phn khuc th trng. Tuy
nhin, cac nha u t lu dai co th yn tm rng nhng cng ty c
noi n trong quyn sach co mt b day hoat ng vng chc, co
ngun lc tai chnh di dao va chin lc kinh doanh hiu qua. Hy vong
rng cac nha tin phong nay se tip tuc duy tr v tr dn u cua mnh
trong th ky 21.
- Howard Rothman
MICROSOFT
Ngi nha khng th thiu ca s,
cuc sng khng th thiu Windows!
Tom tt
Ngi sang lp:
Logo:
V tr trong nn
kinh t My:
Net c trng:
San phm chnh:

Doanh thu:
Li nhun:
S nhn vin:
i thu chnh:
Kin truc s trng
Phat trin Phn mm:
Chu tch kim CEO:
Tru s chnh:
Nm thanh lp:
Website:
William H. Gates III va Paul Allen
Hang 49 (Fortune 500 nm 2007)

Tao ra nhng h iu hanh c s dung bi
gn nh toan b cac may tnh ca nhn trn
khp th gii
Phn mm may tnh va cac dch vu Internet
51,12 t la (nm 2007)
12,6 t -la (nm 2007)
79.000 ngi (nm 2007)
America Online (AOL), Oracle, Sun Microsystems
William H. Gates III
Steve A. Ballmer
Redmond, Washington, Hoa Ky
1975
www.microsoft.com
10
u mun du khng, v tnh hay c y, trc tip hay gian tip, ban
ang s dung san phm va dch vu cua Microsoft. Va, ban cung khng
th phu nhn iu nay: Microsoft la cng ty quyn lc nht th gii
hin nay.
c thanh lp cach y hn 30 nm bi hai ngi ban thn t
thi nin thiu, tp oan nay ang ngay cang ln manh cung vi s
phat trin cua may tnh ca nhn. Microsoft khng phai la cng ty ln
nht, cung khng phai la cng ty co gia tr nht th gii. No khng
tht s xut sc v mt cai tin, phat trin cng ngh hay thit lp
c mi quan h tt ep vi nhn vin. No khng hp dn nh mt
trang web hay, li cun nh mt thng vu th thao nh am, hay
thu hut nh mt tro giai tr thi thng. Nhng, no a san xut ra
mt phn mm vn hanh n 90% s may tnh ca nhn trn toan th
gii va iu nay a mang n cho no mt v tr thng tr tuyt i
ma cha co cng ty nao, bt ky lnh vc nao, co th b kp.
***
Cu chuyn c bt u vao nm 1975, khi Bill Gates va Paul
Allen chuyn i ngn ng lp trnh cua loai may tnh ln i u
thanh mt loai ngn ng co th c s dung trn chic may tnh ca
nhn u tin. Cng ty ma ho a t tn bng cach ghep hai t u cua
microcomputers(1) va software(2) a thanh cng ngoai sc tng
tng. Li nhun nm u tin ch la 16.000 -la, nhng n nm th
nm nhay vot ln n 7,5 triu -la va m rng kinh doanh ra toan
cu, thit lp quan h vi tt ca cac nha san xut may vi tnh hang u
th gii, m rng cac dong san phm mt cach manh me, va a thu v
gn 150 triu -la li nhun trong nm 1985. Sau o, Microsoft c
c phn hoa trong khi vn duy tr mc li nhun ang kinh ngac 25%
trn doanh thu ban hang. Bill Gates oat danh hiu t phu tre tui
nht nc My khi o va tr thanh ngi giau nht th gii sau nay.
(1) Microcomputer - May vi tnh.
(2) Software - Phn mm.
MICROSOFT
11
Bill Gates va Paul Allen, ngay o va by gi
Ngoai nhng thanh qua to ln k trn, Microsoft cung nhn c

v s li khen ting ch khac nhau. Ho b t cao la a chim oat
nhng cai tin cng ngh c phat trin bi nhng cng ty khac va
bin nhng thanh tu cht xam nay thanh tai san thu li ring; ho a
lam dung quyn lc v han cua mnh chen ep cac i thu canh
tranh va buc ngi tiu dung phai mua nhng ban nng cp phn
mm vi gia ca c quyn. Tuy nhin, ho cung a bo l c hi khi cn
st Internet bung n ri sau o phai vt va chay ua vi cac i thu
canh tranh trong lnh vc nay.
Vao gia nm 1998, B T phap Hoa Ky va mt lin minh gm
20 ai biu lin bang a t cao Microsoft vi pham cac iu lut
chng c quyn mt cao buc dn n vic hoat ng cua ho phai
b tach ra lam hai mang. Du vy, trong khi ch phan quyt cua toa
an c thi hanh th Microsoft a kp phuc hi ly lai quyn lc
a mt.
Paul Allen a thy trc tng lai khi ng nhn thy chic may
tnh MITS Altair trn trang ba tap ch Popular Mechanics vao nm
1975. Allen, luc o ang lam vic Honeywell, ngay lp tc nhn ra
rng thit b mang tnh tin phong nay se thay i hoan toan cach s
dung may vi tnh. Allen a t tap ch cho ngi ban ng hng
Seattle Bill Gates, khi o ang la sinh vin nm th hai ai hoc
Harvard. Gates a vit chng trnh may tnh u tin cua mnh va
12
t o bt u s nghip kinh doanh may tnh khi cha n tui 20.

Thch thu vi vin canh thanh cng, Gates cung vi Allen lao vao lam
vic sut ngay m chuyn hoa th ngn ng lp trnh co tn goi
la BASIC, vn ang c dung trn nhng chic may tnh ln, thanh
mt ngn ng ma nhng chic may tnh ca nhn co th hiu c.
Khi ca hai hoan tt cng vic, Allen ap may bay n tru s cua
MITS Albuquerque trnh bay nhng y tng va thanh qua lao
ng cua ho. Cac nha lanh ao cua MITS a n tng n mc giao
ngay cho Allen mt v tr trong cng ty. ng cung bt u phat trin
hiu qua ngn ng BASIC cho dong may Altair, va iu nay a thu
hut s chu y cua nhng ngi ung h dong may nay - ho ch i mt
s cai tin nh vy t qua lu ri. Gates bt u say m va bo hoc
Harvard theo Allen n New Mexico. o, ca hai lp ra mt lin
doanh khng chnh thc vi tn goi Micro-soft, du gach ni nhn
manh ngun gc cua cng ty, va bt u phat trin y tng cua mnh.
Nm u tin, ho thu c 16.005 -la li nhun.
Hai ngi m nhiu vn phong Albuquerque va ky hp ng
vi vai cng ty ln, trong s o co General Electric va NCR(1). Ca hai
cng ty nay u b thu hut bi ting vang cua dong may Altair. Allen
va Gates bt u tuyn nhn vin, va vao nm 1977 ho chnh thc
khng nh s tn tai cua cng ty. Gates cung bt u ln ting phan
i vic vi pham ban quyn i vi san phm cua Microsoft, va iu
nay a lam mt long rt nhiu ngi v ho cho rng dang chng
trnh may tnh nh th phai c cung cp min ph. y d nhin
khng phai la ln cui cung Gates va cng ty b buc ti ap t y
mun cua mnh ln phn con lai cua th gii may tnh.
Nhiu giy phep s dung ngn ng BASIC nhanh chong c
thng thao nhm phuc vu cho cac dong may va mi ra i nh
Commodore PET va TRS-80 (cung vi s vn ln manh me cua mt
cng ty Bc California co tn goi Apple). Vao cui nm 1977
Microsoft bt u phat trin mt ngn ng may tnh mi tn la
FORTRAN, va bt u k hoach chin lc bng vic ban le ngn ng
(1) NCR la mt cng ty cung cp giai phap cng ngh toan cu nm trong Danh sach Fortune 500.
MICROSOFT
13
lp trnh BASIC. Khi li

nhun at mc 400.000
-la, Gates va Allen
quyt nh di tru s n
Bellevue, Washington.
Sau khi thoa thun
c vi mt i tac Nht
Ban quang ba BASIC
ra nc ngoai, hoat ng
kinh doanh cua Microsoft
Nhng nhn vin u tin cua Microsoft nm 1978,
Bill Gates hang u, ba trai
bt u tng tc. Sau o,
ngay trc l ky nim thanh lp cng ty ln th nm, Microsoft ky mt
hp ng s b vi IBM phat trin mt h iu hanh danh ring cho
dong may tnh ca nhn ma IBM sp cho ra i. Microsoft gi y a
co 40 nhn vin, trong o co mt thanh nin tn la Steve Ballmer va
chuyn n t Procter & Gamble hin khng co mt d an hay y
tng kha thi nao trong tay, v th Gates a mua lai mt chng trnh
goi la QDOS(1) t cng ty San phm may tnh Seattle vi gia 50.000 la. Cng ty cua Gates sau o chnh sa lai chng trnh nay ap
ng nhu cu cua IBM, ri i tn no thanh MS-DOS(2), va phn mm
nay a thch ng mt cach tuyt vi vi chic may tnh ca nhn th h
mi cua IBM. Lng san phm ban ra cao n chong mt ngay khi va
mi trnh lang vao nm 1981. Li nhun at n con s 16 triu -la
va s nhn vin cua cng ty tng ln gp ba ln.
Mi sau thang sau khi phin ban u tin xut hin, cng ty a
cp giy phep s dung MS-DOS cho 50 nha san xut phn cng khac
nhau, va Microsoft a tht s ct canh. Cng ty m thm nhiu vn
phong chu u, ng thi s dung li nhun thu c san xut
mt loai bang tnh in t va bc chn vao th trng kinh doanh
phn mm ang ngay mt phat trin. Ngi ng sang lp Paul Allen
ri khoi cng ty vao nm 1983 v ly do sc khoe, nhng nhng bc
(1) QDOS - Quick and Dirty Operating System.
(2) MS-DOS - Microsofts Disk Operating System.
14
i tin phong ma ng va Bill Gates a xac lp th vn c phat huy.

Nm ky nim thanh lp ln th 10 la thi ky cc thnh cua Microsoft,
khi ho cho xut xng phin ban u tin cua mt h iu hanh
mang tnh hoa co tn la Windows. Ban u doanh s cua san phm
nay kha chm, mt phn v lng phn mm tng thch vi no cha
c phat trin, nhng nguyn nhn chu yu la h iu hanh nay a
vp phai s ch trch kha nng n. Nhng ngi hoai nghi a ch ra
rng h iu hanh Macintosh cua Apple a lam c moi th
Windows lam, va thm ch con lam tt hn.
Microsoft ap tra nhng li ch trch bng cach c phn hoa va
chuyn n mt tru s mi gm bn toa nha Redmond, Washington
vao nm 1986. Microsoft tip tuc cai thin h iu hanh Windows
ng thi tm kim li nhun trong mt s lnh vc khac khin cho
li nhun hang nm nhanh chong at n con s 150 triu -la va
tng s nhn vin ln n 1.000 ngi. Gates, c ng ln nht cua
cng ty, luc nay a tr thanh t phu tui 31. Nhng bn canh s giau
co va sc manh ngay cang tng ln th nhng li cao buc, phan i
chng lai ch non tre nay cung xut hin ngay cang nhiu. Nhng
cng ty canh tranh thng buc ti Microsoft la a lam giau bt chnh
t mi chic may tnh ca nhn c ban ra trn toan th gii. Du vy,
nhng ngi ung h cung tng ln ang k khi Microsoft m rng tm
anh hng. o la nhng ngi lun hoan nghnh nhit lit nhng san
phm lam cho may tnh cua ho tr nn hiu qua va at nng sut cao
hn.
Nhng nm cui thp nin 80, ngi ta tip tuc chng kin nhiu
bc tin khac cua Microsoft. Ho gii thiu mt goi ng dung co tn
la Office, nhng san phm c ban di dang a CD nh mt b
su tp goi la Bookshelf. Vi lng san phm chim hn mt na th
phn trn toan th gii, Microsoft a tr thanh cng ty phat trin
phn mm ln nht va Apple a kin Microsoft v vi pham ban
quyn. Tuy th, nhng ngi ng u cng ty Redmond co ve nh
khng quan tm lm n li cao buc nay va tip tuc m rng tru s
co th cha thm nhiu nhn vin hn na.
MICROSOFT
15
Bc ngot ln nht xay ra vao nm 1990 khi phin ban mi nht

la Windows 3.0 c ra mt. Microsoft tin rng san phm nay se vnh
vin lam thay i th gii may tnh ca nhn, va a khi xng mt
chin dch tip th vi chi ph ln n 100 triu -la. Nhng n lc
nay a c n ap xng ang khi Windows 3.0 at con s ban ra
100.000 ban ch trong vong ba tun l, bin Microsoft thanh cng ty
u tin trong lnh vc may tnh co doanh thu vt qua mt t -la.
Ct mc quan trong nay c thit lp vao luc Microsoft t chc n
mng sinh nht th 15. Tuy nhin, khng lu sau o, Toa an Lin
bang tuyn b rng mt cuc iu tra ang c tin hanh v nghi
ng Microsoft vi pham lut chng c quyn.
Windows 3.0 (1990) va Windows 3.1 (1993)
Nhng thanh cng to ln cua Microsoft, va nhng chng ngai

vt cung to ln khng kem, tip tuc tng ln theo cp s nhn trong
sut thp nin 90. Hang triu ngi trn th gii a ng ky s dung
Windows cho may tnh ca nhn cung nh cho muc ch kinh doanh
khi cac phin ban va phn mm mi cua h iu hanh nay lin tuc
xut hin. Ri vu tranh chp keo dai 63 thang vi hang Apple cui
cung cung kt thuc vi phn co li nghing v pha Microsoft. Du
vy, nhng i thu canh tranh vn khng ngng gy kho d hong
ngn can bc tin cua Microsoft.
Cng ty anh du sinh nht ln th 20 cua mnh bng vic ra mt
phin ban Windows 95. Vi phin ban nay, cui cung h iu hanh
16
cua Microsoft cung co th sanh ngang vi h iu hanh ni ting Mac

cua Apple. Hn 4 triu ban a c ban ht ch trong vong 4 ngay.
Microsoft ban Windows kem theo trnh duyt Internet Explorer nh
mt n lc mun mang nhm tn cng i thu canh tranh Netscape
trn thng trng ang ngay mt nong ln cua th gii ao. Ho cung
a hnh thanh mt dch vu trc tuyn co tn goi Microsoft Network
tranh th phn vi tp oan hang u trong lnh vc nay la America
Online. Gates lai tip tuc n lc hn na trong vic tung ra cac phn
mm lin quan n Internet, nhng bc i nay cua ng cung lam cac
c quan co thm quyn mt hn n hoat ng cua cng ty. Vao
nm 1997, B T phap Hoa Ky chnh thc tuyn b Microsoft vi pham
iu lut chng c quyn, do a dung h iu hanh Windows lam
iu kin buc cac nha san xut may tnh phai ban kem cac san phm
cua mnh.
Steve Ballmer c bat gi chc Chu tch kim Giam c iu
hanh va Gates am trach cng v Kin truc s trng B phn Phat
trin Phn mm va Chu tch Tp oan trong khi nhng phan quyt
cua Toa an Lin bang tip tuc c a ra. Nm 1999, mt phin toa
cao buc Microsoft a lam tn hai nghim trong n quyn li cua
ngi tiu dung do vi pham lut chng c quyn trong nhng ban
thng thao vi cac i tac cua ho. Mt nm sau o, cng ty b yu
cu phai tach ra thanh hai mang co t cach phap nhn c lp; mt
mang chuyn san xut h iu hanh va mang kia th phat trin cac
phn mm ng dung. Microsoft a kch
lit phan i phan quyt nay va vao mua
thu nm 2000, Toa an Ti cao Hoa Ky a
tuyn b rng mt cuc iu trn phai
c tin hanh trc khi co mt phan
quyt cui cung.
Windows Vista Ultimate 2007
Tnh n cui nm 2007, Microsoft co

79.000 nhn vin 102 quc gia trn
khp th gii va at doanh thu toan cu
51,12 t la. Ma chng khoan cua ho tai
MICROSOFT
17
NASDAQ la MSFT (SEHK: 4338) hay thng c bit n vi ky hiu

MS. B ng dung MS Office va h iu hanh Windows cua ho chim
n 90% th phn th gii trong cac nm 2003 va 2006. ch
Microsoft a san sinh ra 4 t phu va khoang 12.000 triu phu tm c
th gii k t ngay thanh lp n nay.
Muc tiu chin lc tip theo cua Microsoft la cuc sng gia nh.
Ho se tp trung phat trin cac phn mm va thit b c ban lin kt
ba i tng: nha ring, cng s va tng ca nhn.
Microsoft con bc sang cac lnh vc khac nh u t vao mang
truyn hnh cap MSNBC, MSN Internet, T in trc tuyn a phng
tin Microsoft Encarta. Cac san phm giai tr cua ho nh Xbox, Xbox
360, Zune va MSN TV c ca ngi nh mt nn vn hoa kinh doanh
ly phat trin lam trong tm. Trang web chnh thc cua ho la mt
trong nhng trang web co lng truy cp ln nht th gii (xp th
18) vi 2,4 triu kt ni mi ngay, theo thng k cua Alexa.com.
Ngi an ng giau co nht hanh tinh Bill Gates nay co v - Melinda
French - va ba a con - hai gai va mt trai. i v chng t phu nay con
ni ting vi nhng hoat ng t thin cua mnh. Ho a quyt nh danh
95% gia tai lp cac quy phong chng va y lui cn bnh HIV-AIDS
va bnh st ret. ng cung c Tap ch Time phong danh hiu Ngi
an ng cua Nm nm 2005 v nhng n lc va ong gop trong cac hoat
ng nhn ao.
Nh mt giai thoai, ngi ta noi rng nu Bill Gates bt gp mt
t giy bac 100 -la trn ng th ng khng nn nht. Bi v, trong
thi gian ng lam chuyn o th tai san cua ng a tng thm vai
chuc ngan -la!
Tap ch Time anh gia Bill Gates la mt trong 100 ngi co anh
hng nht th gii trong th ky 20 va lin tuc vao nhng nm u
(2004 2005 2006) cua th ky 21. Ngoai ra, t Sunday Times xp ng
vao danh sach cac Anh hung cua Thi ai nm 1999, t Chief Executive
Officers phong ng la Giam c iu hanh cua Nm nm 1994,
18
Time 1984
Time 1997
Time 1999
va Time 2006
Bill Gates c phong Tin s Danh d t nhiu hoc vin khac

nhau trn th gii nh ai hoc Kinh doanh Nyenrode, Breukelen, Ha
Lan, nm 2000; Hoc vin Cng ngh Hoang gia Thuy in, nm 2002;
ai hoc Waseda, Tokyo, Nht Ban, nm 2005; ai hoc Harvard, thang
06/2007; va Hoc vin Karolinska, Stockholm, Thuy in, thang
01/2008. ng c N hoang Anh Elizabeth II phong tc Hip s
Danh d nm 2005.
BILL GATES N VIT NAM

Ngay 21/04/2006, Ngi lam thay i th gii Bill Gates a
n Vit Nam bng chuyn c ring theo li mi cua Thu tng Phan
Vn Khai. ng a danh hn mt gi noi chuyn vi sinh vin Vit
Nam tai trng ai hoc Bach khoa Ha Ni sang ngay 22/04/2006.
Bill Gates tai Hi trng ai hoc Bach

khoa Ha Ni
Sinh vin ai hoc Bach khoa Ha Ni phn

khch chao on Bill Gates sang 22/04/2006
Trong cuc gp mt cua Bill Gates vi cac doanh nghip phn mm

Vit Nam, cung trong ngay 22/04/2006, ng noi: Luc nay y, iu
MICROSOFT
19
cac ban cn lam la giai phong ngun nhn lc, phat trin cng bng
gia cac trng ai hoc, doanh nghip t nhn, nha nc va ca nhn,
ng thi xac nh ro nhu cu trong nc cung nh trn th gii.
BILL GATES RI NGAI VANG

Sau ba thp ky thng tr ch Microsoft, vao ngay 27/6/2008,
Bill Gates a hoan tt nhng thu tuc cui cung tai Tng hanh dinh
Microsoft chnh thc ri khoi cng v iu hanh tp oan hung
manh nht th gii nay. Theo nhng hoach nh ln lao t hai nm
v trc, ng se cung v tp trung vao cac n lc t thin thng qua
Quy Bill & Melinda Gates Foundation cai thin tnh hnh sc khoe
con ngi trn toan cu va bao tr cac tai nng tre trong cac trng
hoc, c bit la My. Thach thc pha trc i vi ng co le con kho
khn hn nhiu so vi nhng cuc chin khng khoan nhng vi
nhng i thu truyn kip cua Microsoft nh Apple, Google hay
IBM trc y. Nhng dng nh khng g co th ngn can ni con
ngi dam ngh dam lam nay.
Khng co Bill Gates, con tau Microsoft se i v u? Cu tra li
chc chn se n trong mt thi gian ngn na, khi cac bu bi
do Hoang cng ngh lai cho nhng ke k tha c mang
ra s dung.
Bill Gates a noi:

iu tuyt vi mt chic may tnh xach tay
la bt k ban nhi nhet cho no nhiu bao
nhiu, no vn khng h to ra hay nng hn.
THE GREAT THING ABOUT A COMPUTER NOTEBOOK
IS THAT NO MATTER HOW MUCH YOU STUFF INTO IT,
IT DOESNT GET BIGGER OR HEAVIER.
AT&T
Phep mau cua Th ky 19
Tom tt
Ngi sang lp:
Alexander Graham Bell, Gardiner Hubbard va

Thomas Sanders
Logo:
V tr trong nn
kinh t My:
Net c trng:

Nha tin phong trong cuc cach mang nganh
truyn thng
San phm chnh:
Mang hu tuyn, v tuyn (wireless), Internet,

truyn hnh cap
Doanh thu:
Li nhun:
S nhn vin:
i thu chnh:
Chu tch kim CEO:
Tru s chnh:
Nm thanh lp:
Website:
63 t -la (nm 2007)

7,36 t -la (nm 2007)
309.000 ngi (nm 2007)
America Online, MCI WorldCom, Sprint
Lendall L. Stephenson (nm 2007)
San Antonio, Texas, Hoa Ky
1877
www.att.com
AT&T
21
u co phep la nao o giup con ngi co th nghe c ting noi

cua nhau t nhng khoang cach vai trm met n vai chuc ngan ki-lmet th o chnh la phep la ma AT&T, cung vi Graham Bell, ngi
khai sinh ra cng ty nay, a mang n cho nhn loai.
AT&T (Cng ty in thoai va in tn Hoa Ky - American Telephone
& Telegraph Company) cung cp cac dch vu chuyn nghip va truyn
thng Internet, truyn d liuhnh anhm thanh n cac doanh
nghip va ngi tiu dung cung nh cac c quan nha nc. Trong lch
s phat trin cua mnh, AT&T a tng la cng ty in thoai ln nht th
gii, nha iu hanh mang truyn hnh cap ln nht th gii, cung nh
tng la mt cng ty c quyn c Chnh phu My bao h.
Nhng ky thut truyn thng hin ai c hu ht moi ngi
cng nhn la du hiu nhn bit ro rang nht cua mt xa hi phat
trin. Va, khng co tp oan hay cng ty nao co th qua mt c
AT&T trong lnh vc nay. Cng ty in thoai va in tn (American
Telephone & Telegraph) lu i va ni ting th gii AT&T vn lun
i tin phong trong moi bc phat trin cua nganh kinh doanh thit
yu ngay cang ln manh va phc tap nay t s ra i cua chic in
thoai u tin cua Vua sang ch Alexander Graham Bell(1) vao cui
th ky 19 cho n luc phai xy dng lai t u di ap lc t pha
chnh phu vao giai oan gn cui th ky 20. Va cng ty ang tai cu
truc mt ln na chun b tin nhm tao thm mt du n mi
cho ring mnh trong th ky 21.
Cng ty in thoai va in tn Hoa Ky (AT&T) tng la cng ty me
cua mt cng ty c c quyn hp phap co tn la Ma Bell - mt
cng ty a c chim th trng ng thi cung cp cho Hoa Ky dch
vu in thoai tt nht th gii. Nhng a v c tn cua no lun lam
cho nhng quan chc u nganh va cac i thu canh tranh cam thy
(1) Alexander Graham Bell (1847 - 1922): Nha phat minh, sang ch v ai ngi My, ng t cua in
thoai, may hat da,
22
kho chu, va kt qua la no b chia ct bng mt chnh sach chng c

quyn cua Chnh phu Hoa Ky. Mc cho nhng e ngai v mt hu qua
khung khip co th xay ra cho ca hai: cng ty va c s ha tng truyn
thng ma no a day cng tao dng, mt AT&T mi c thanh lp
mt ln na va tip tuc dn u nganh cng nghip nay vi t cach
la nha cung cp thit b va dch vu thng nht, tp trung vao vic
phat trin cac dch vu in thoai ng dai. Khi th trng thay i,
no lai tin thm mt bc na vao ba hng kinh doanh chnh, tp
trung vao dch vu truyn tai giong noi, d liu va hnh anh.
Vi hn 80 triu khach hang tai My, AT&T ng vng ngi v
c tn trong lnh vc kinh doanh cua mnh. Khng con nghi ng g
na, moi th a thay i k t luc Bell m u cuc cach mang
truyn thng bng cu noi u tin cua loai ngi qua ng dy
cap: Ngai Watson, hay n y, ti cn ng! (1). Cng ty ma ng a tao
dng nhm truyn phat minh cua mnh i khp ca nc gi y ang
cung cp rt nhiu dch vu truyn thng ni hat, ng dai va truyn
thng khng dy, bn canh dch vu truyn hnh cap va truy cp
Internet tc cao. Ngi sang lp ra AT&T chc hn a khng tng
tng ra c nhng bc phat trin vt bc nh th.
Du vy, vic kinh doanh va thng trng ngay nay lun co rt
nhiu bin ng, va nhng ngi ni nghip ng lai ang phai tip
tuc vt ln vi nhng i mi ma ho hy vong rng chung se giup ho
ng u c vi nhng bin i co th xay ra bt c luc nao, trong
ca lnh vc cng ngh ln canh tranh gianh th trng.
***
Alexander Graham Bell a c gng ch tao mt phin ban hoat
ng bng giong noi cua chic may in bao va a thanh cng
ngoai mong i. Sau khi co c bng sang ch i vi thit b bc
ngot nay nh nhng n lc khng mt moi cua mnh, ng va hai
ng s khac thanh lp nn Cng ty in thoai Bell vao nm 1877.
(1) Nm 1875, nh s giup tai chnh cua hai ngi ban, Sanders va Hubbard, Bell a thu
Thomas Edison, mt nha phat minh li lac khac cua th gii, lam tr ly cho ng cung thc hin
cac th nghim v in tn.
AT&T
23
Mt nm sau, ho ky kt hp ng mua ban in thoai u tin New

Haven, Connecticut. Di s lanh ao cua Theodore Vail, ngi gi
chc vu giam c iu hanh ti cao cua Bell t nm 1878 n 1887,
cng ty a tin hanh c phn hoa. Ho a chng c nhng thach
thc lin tip xut phat t cac i thu tim tang bng cach ky kt cac
hip c khng mang tnh canh tranh cao, hoc n gian la sap nhp
vi cac cng ty o.
May in thoai cua Cng ty

in thoai Bell nm 1877
Vao nm 1881, Vail a lp t cac tng ai in thoai theo giy

phep vn hanh (ban quyn) cua AT&T trn hu ht cac thanh ph ln
nho cua My. Hai nm sau o, ng gianh c quyn kim soat
Western Electric va bin no thanh mt xng san xut cua AT&T. Sau
cung ng m thm mt b phn ky thut c kh, va no a phat trin
thanh Trung tm phat trin san phm Bell huyn thoai. Toan b hoat
ng kinh doanh cua ng bt u c bit n di tn goi H thng
Bell (Bell System) va chng bao lu sau o AT&T tuyn b rng ho
at doanh thu n 10 triu -la vi 155.000 khach hang co th goi
cho nhau qua h thng in thoai. Sau khi c tai cu truc vao nm
1885, Vail bt u qua trnh xy dng mt mang li trn toan quc
cung cp cho nc My mt dch vu in thoai ng dai tt nht.
Vail tr thanh chu tch cua AT&T sau tai cu truc, nhng nhng
bt ng vi cac c vn kinh t cua cng ty a khin ng phai t
nhim hai nm sau o. Du vy, cng ty vn tip tuc phat trin theo
24
ng li ma ng a t ra va khng ngng xy dng h thng truyn

thng ng dai co quy m toan quc, ma im bt u cua h thng
nay la New York. No vn n Chicago vao nm 1892, Denver vao
nm 1899, va San Francisco vao nm 1915. Trung tm phat trin san
phm Bell lin tuc co nhng cai tin vt bc nng cao cht lng
cac cuc goi ng dai va ngay cang co uy tn trong lnh vc phat
trin, hoan thin cac san phm lin quan n truyn thng. Tuy vy
rt nhiu i thu canh tranh vn e doa s thng tr cua tp oan nay.
Vi vic cac bng sang ch cua Bell ang dn ht han va cac nha
doanh nghip khp ni ang tn cng vao th trng kinh doanh
in thoai, cac san phm cai tin va dch vu ng dai la khng u
am bao cho tng lai cua AT&T. Trong giai oan t nm 1894 n
1904, hn 6.000 cng ty in thoai c lp a bt u hoat ng lam
tng nhanh s lng in thoai ang s dung, t 300.000 n hn 3
triu chic. Nhiu khu vc cua My mi on nhn dch vu nay ln u
tin, nhng mt s khu vc khac lai co hai hay nhiu nha cung cp
tranh gianh ln nhau cung hoat ng. Tht khng may, phn ln cac
nha cung cp dch vu nay lai co ha tng ky thut khng tng thch
vi nhau, va thu bao cua dch vu nay khng th goi cho ngi s
dung dch vu cua mt cng ty khac. Cung luc o, Vail quay v lai
AT&T cng v Chu tch, va vi ban nng nhay ben cua mnh, ng
a a cng ty vt ln.
Trong sut 20 nm xa AT&T, Vail nghim ra rng h thng in
thoai cua ca nc se hoat ng hiu qua nht nu c chnh phu bao
h c quyn. ng a xut y tng nay trong ban thng bao hng
nm cua AT&T vao nm 1907 va con kem theo mt chin dch quang
cao rm r nhn manh rng y la cach duy nht ma cng ty co th
vn chuyn cac ng dy kt ni in thoai theo nhu cu cua ca
chnh phu ln ngi dn. Vi khu hiu mt h thng, mt chnh sach,
dch vu toan cu, ng a truyn at thanh cng thng ip cua mnh
n tng h gia nh. Cui cung chnh phu cung chp nhn xut
cua ng trong mt chp thun vao nm 1913, c bit di tn goi
ao lut Kingsbury. Cung mt s iu khoan khac, ao lut nay yu
AT&T
25
cu AT&T kt ni nhng cng ty in thoai hoat ng c lp khac vao

mang li cua no. Trc khi Vail v hu vao nm 1919, ao lut
Kingsbury cui cung a a cng ty cua ng n mt v tr c tn
trong nganh kinh doanh in thoai My va m ng cho s thanh
cng trn th trng quc t.
AT&T vn tip tuc phat trin manh me sau khi Vail v hu. Cng
ty tham gia vao nhng lnh vc mi me khac, chng han nh phat
song radio, nhng ban lanh ao mi cua cng ty mun tp trung vao
vic cung cp dch vu in thoai cho moi ngi dn My. Khng bao
lu sau, AT&T a giam bt phn ln tin cua u t vao cac d an bn
l nay. tip tuc tin n muc tiu kt ni toan cu cho tt ca khach
hang cua mnh, cng ty a m ra vai dch vu mi, v du nh ng
dy xuyn ai Ty Dng n London. Mc cho cai gia 75 -la cho
nm phut goi khi dch vu mi c bt u vao nm 1927, dch vu
nay ph bin n mc khng lu sau o nhiu thanh ph khac chu
u cung c kt ni vi Hoa Ky. Nhng bc cai tin nh vy, cung
vi c quyn bao h cua chnh phu, a nhanh chong giup AT&T tr
thanh tp oan u tin trn th gii co doanh thu hang nm at n
con s 1 t -la.
n Th chin II, Bell a san xut ra 90% tng s thit b in
thoai trn toan nc My va nm gi 98% th phn dch vu in thoai
ng dai. S ngi My s dung in thoai cung tng ln nh AT&T
a ha hen, at 50% vao nm 1945, 70% vao nm 1955 va 90% vao
nm 1969. Nhng ngay ca vic trang b cho mi h gia nh My mt
chic in thoai cung khng th khin chnh quyn lin bang thi
ray rt v mt ao lut qua co li cho AT&T nhiu thp nin v trc.
Cui cung, ho a ra tay vao nm 1949, vi B lut chng c quyn
Sherman. iu nay a dn n mt sc lnh nm 1956 buc AT&T
phai gii han s tham gia cua mnh trong cac hoat ng cua h thng
in thoai quc gia.
n thp nin 1960, khi vai cng ty mi ni c phep kinh
doanh mt dch vu in thoai khng dy mi va m ra nhng dch vu
26
Cac tng ai vin cua Bell Systems

nm 1952
ng dai da trn song siu m.

Trong trao lu o, AT&T a tr
thanh cng ty ln nht trn th gii
vi s nhn vin ln n gn 1
triu ngi va thu li nhun con
nhiu hn ca tp oan General
Motors, Exxon va Mobil cng lai.
Cac nha chc trach lin bang cam
thy ngay cang kho chu vi vic
cng ty nm gi 80% th phn cua
th trng truyn thng My. Va th
la vao nm 1974, B T phap My
a a ra mt b lut t du chm
ht cho Ma Bell.
***
Trong khi cac tranh tung phap ly vn tip din, AT&T nhn thc
rng ho chc chn se b buc t bo 22 cng ty con ma qua cac cng
ty nay ho cung cp dch vu in thoai quc ni cua mnh. Vi vic
cng b tm nhn tng lai vao nganh kinh doanh x ly thng tin,
ho chun b nhng bc i mi cho ngay ma cng ty khng con s
bao h cua chnh phu. Va ung nh AT&T d oan, nm 1982, ho b
buc phai t bo s c quyn cua mnh i vi cac tng ai in thoai
trong nc, nhng vn c phep duy tr cac b phn dch vu ng
dai, san xut va nghin cu cung nh phat trin cng ngh. Sau o
B T phap My ng y d bo iu lut 1956 va vao ngay 01 thang 01
nm 1984, mt cng ty AT&T mi c ra i mt ln na cung vi
no la bay cng ty con Baby Bell hoat ng c lp.
y la s chia ct ln nht cua mt cng ty k t sau vu Standard
Oil nm 1911 va no a b phan i d di t nhiu pha. Co ngi cho
rng dch vu in thoai se b chm dt vnh vin; nhng ngi khac
lai noi iu nay se khin lng ngi tiu dung va cac ch s gia tng
b giam sut nghim trong. Luc by gi mt ngay co n 800 triu cu
AT&T
27
in thoai c thc hin trn toan nc My, va nguy c a hin hin

trc mt. Nhng ri cac mi lo cung qua i mt cach m thm, tng
t nh tham hoa may tnh Y2K vy. AT&T vn ln gp i so vi i
thu nguy him nht cua no trong cung lnh vc kinh doanh v ca vn
ling, ky thut, ln nhn lc. Trong thp ky k tip, ho a tn dung
ngun lc di dao cua mnh tr thanh nha cung cp chnh cho cac
dch vu truyn thng, mang li thit b va may tnh. y manh
cho muc tiu nay, nm 1995 cng ty thng bao se tach ra mt ln na,
ln nay la thanh 3 cng ty con: AT&T, chuyn cung cp dch vu in
thoai ng dai va cac dch vu truyn thng khac; Vin nghin cu
Lucent, ch tao va kinh doanh in thoai, cac thit b chuyn i mang
li, vi mach may tnh va cac phn cng khac; va tp oan NCR, mt
cng ty may tnh ma ho a mua bn nm trc o.
C. Michael Armstrong am nhn cng v Chu tch kim CEO vao
nm 1997, va ch trong vong mt nm ng a a cng ty theo mt
hng i khac bng cach mua lai TCI, nha cung cp truyn hnh cap
ln nht nc My. Sau o ng ta a a ra nhng k hoach nhm kt
hp cac tin ch truyn thng a dang cua AT&T vi ng truyn
hnh cap, dch vu in thoai trong nc va ng dai, cung vi ng
truyn Internet tc cao. Nm
tip theo ng lai m rng hoat
ng kinh doanh bng cach hnh
thanh mt lin minh vi tp oan
British Telecom cung cp dch
vu in thoai khng dy trn toan
th gii.
Tuy at c mt s thanh tu
kha quan di thi Armstrong,
nhng khi bc sang th ky mi,
AT&T phat trin mt cach kha tr
tr. Ngi ng u trc o cua
TCI a co y mun mua lai cng ty
a tng thn tnh cng ty cua ng
Mt bung in thoai t ng s dung

tin xu cua AT&T ngay nay
28
ta, va a co nhng suy oan rng Armstrong se buc phai phn chia
cng ty cua mnh mt ln na.
Ngay 31/01/2005, SBC (Southwestern Bell Corporation) tuyn
b mua lai AT&T Corp. Ngay 30/06/2005, cac ai c ng cua AT&T
a hop tai Denver va ng y ban cng ty. B T phap My a lam ro
h s va Uy ban Truyn thng Quc hi My a chun thun ngh
cua SBC va AT&T vao ngay 31/10/2005. Cuc sap nhp chnh thc
bt u k t ngay 18/11/2005.
Ngay 29/12/2006, Uy ban Truyn thng Quc hi My chp thun
cuc sang nhng BellSouth vi gia 86 t -la va lin doanh mi vn
gi lai tn goi AT&T. Cuc hp nht nay gop phn cung c quyn s
hu ca hai b phn Cingular Wireless va Yellowpages.com, mt thi
la mt lin doanh gia BellSouth va AT&T.
Gia nm 2007, Chu tch kim CEO mi cua AT&T Randall
Stephenson bt u thao lun v trong tm ly cng ngh va dch vu
khng dy (wireless) lam nn tang mi cho s phat trin cua mt
AT&T mi, bao gm cac loai hnh a phng tin mi nh
VideoShare, U-verse va a Internet tc cao n cac vung nng
thn xa xi heo lanh cua My. ng thi Stephenson tip tuc mua
thm mt s cng ty khac nh Dobson Communications vao ngay
29/06/2007, Interwise vao ngay 02/11/2007 vi gia 121 triu -la,
va mua lai lan song 700MHz t Aloha Partners vao ngay 09/10/2007
vi gia 2,5 t -la.
Trong cuc chi toan cu ngay nay, du kt qua cui cung co nh
th nao vi AT&T th vai tro va s mang lch s cua cng ty nay
trong s phat trin mt th gii hin ai cua chung ta la mt iu
khng th chi cai.
HANG T FORD
Nhn loai i nhanh hn va xa hn nh nhng
chic xe mang nhan hiu Ford
Tom tt
Ngi sang lp:
Logo:
V tr trong nn
kinh t My:
Net c trng:
San phm chnh:
Doanh thu:
Li nhun:
S nhn vin:
i thu chnh:
Chu tch tp oan:
Chu tch kim CEO:
Tru s chnh:
Nm thanh lp:
Website:
Henry Ford

Nha cach mang trong hoat ng san xut
hang loat
Xe hi, xe tai, thit b vn tai v.v.
160 t -la (nm 2007)
L 12,61 t -la (nm 2007)
245.000 ngi (nm 2007)
Toyota, DaimlerChrysler, General Motors
William Clay Ford, Jr.
Alan Mulally
Dearborn, Michigan, Hoa Ky
1903
www.ford.com
30
u AT&T tng tao ra phep mau giup i tai nhn loai tr nn

thnh hn trc nhng khoang cach tng nh v tn th Ford Motors
a bin c m cua con ngi v i hia van dm tr thanh s tht.
Moi khoang cach v a ly va thi gian u b rut ngn bi nhng y
tng thay i ca th gii cua Ford.
Du n ro net nht cua Tp oan t
Ford la vic Henry Ford a ap dung
phng phap dy chuyn san xut hang
loat. Bc cai tin tuy n gian nhng cc
ky hiu qua nay a thay i hoan toan khai
nim san xut va lp rap. Sau khi ra i,
Ford Corp. a nhanh chong tr thanh mt
ngi khng l trn th gii, mt c may
tng hp vi cac quy trnh khep kn cua
Henry Ford (1863 1947)
mt trong nhng nhan hiu t ni ting
nht hanh tinh. Ngay nay Ford ang tao dng mt hnh anh mi me
va co phn ang ngac nhin vi phng chm bao v mi trng.
Trong mt nganh cng nghip tng nh khng bao gi co th i
cung hng vi vic bao v mi trng, nhiu ngi xem bc i nay
cua Ford la v cung ky la. Bc chuyn bin mi nay c bt u
vao thang 5 nm 2000, khi v chu tch tp oan mi c b nhim
William Clay Ford, Jr. chau c cua nha sang lp Henry Ford ln
u tin tha nhn rng cac loai xe dang th thao gy nhim nhiu
hn xe bnh thng va co th gy tac hai lu dai cho nhng ngi lu
thng trn ng ph. ng trnh trong tuyn b rng Ford se san
xut ra nhng chic xe kiu mi, sach hn va thn thin vi mi
trng hn. ng con cam kt giam thiu tiu hao nhin liu cua
san phm Ford xung 25% trong vong nm nm k tip va thach thc
cac i thu canh tranh khac lam c nh vy.
HANG T FORD
31
Nhng sang kin nay a vp phai nhiu s nghi ng v tnh kha

thi, nhng Ford rt gioi trong vic nm bt tm ly khach hang va thay
i san lng mt cach hp ly. Dong xe Model T, ting vang u tin
cua cng ty, a thng tr th trng t thi ky u bng vic cung
cp mt phng tin i lai tit kim va ang tin cy cho gii trung va
thng lu. Khi san lng ban ra bt u chm lai, Ford chuyn sang
san xut nhng dong san phm co b ngoai bt mt va nhiu tin
nghi hn. Ho gii thiu cac dong san phm mi, tr thanh mt trong
nhng nha san xut t u tin phat trin rng rai n cac chu luc
khac, hin ai hoa thit b san xut, m ra mt cng ty con chuyn
am trach cac hoat ng tai chnh, thm ch Ford con mua lai nhng
cng ty t nho khac nhm m rng th phn cua mnh.
Ngay nay, bn canh cac
nhan hiu xe hi ni ting
khac nh Aston Martin,
Jaguar, Lincoln, Mercury,
Land Rover Ford con la nha
san xut xe tai hang u th
gii, va ng th hai v san
xut xe hi noi chung. B
Ford Model-T, 1925
phn tn dung cua Ford la
cng ty tai chnh t hang u cua My. Va, theo yu cu cua ngi
tiu dung, cng ty ang dn u nganh cng nghip trong vic hng
n san xut cac san phm khng gy nhim mi trng.
***
Hang t Ford chnh thc hoat ng vao nm 1903, khi Henry
Ford va 11 cng s gop vn 28.000 -la m mt xng san xut
rt khim tn trong mt nha may lp rap may bay cu ky Detroit.
Vi cng v la giam c kim ky s trng, Ford a trng i iu
nay gn nh sut cuc i mnh. Vai tun sau, ng ban chic Ford
Model A hai xi-lanh cho mt nha s Chicago va trong vong 14 thang
tip theo, ng a ban ra 1.700 chic khac.
32
Ford GT90 - 2007
Ford Taurus - 2008
Sinh nm 1863 Greenfield Township, Michigan, thi nin thiu

Henry Ford la mt cu be thch theo ui lnh vc c kh hn la vic
nng trang - cng vic ma ng c mong i la se cung lam vi nm
ngi em cua mnh. S phn cua ng ln ting goi vao nm Ford 13
tui, khi ng thy mt c may hi nc t vn hanh. Ford a nhay ra
khoi chic xe nga ma ng ang i vi cha ngm ngha no va ngay
lp tc quyt nh rng mnh se tr thanh mt ky s c kh. Ba nm
sau ng n Detroit va lam th may tp s cho Hang t Michigan.
Sau hai nm, ng nhn mt v tr tt hn: ky s cho Cng ty Edison
Illuminating.
Trong khi lam vic Edison, Ford bt u nghin cu ch tao mt
chic xe chay bng ng c xng. Vao nm 1896, ng san xut ra
chic xe u tin cua mnh: chic Quadricycle, co bn banh nh banh
xe ap, mt v-lng lai, hai banh truyn ng nm pha trc.
Nhm tp trung hoan toan vao vic cai tin nhng y tng cua mnh,
ng ri khoi Edison vao nm 1899 m Cng ty Detroit Automobile.
Cng ty nay hoat ng khng thanh cng va mt cng ty th hai c
thanh lp hai nm sau o cung co kt cuc tng t. Nhng ln th
ba, vi mt cng ty mang chnh tn ng va co u s vn giai quyt
nhng kho khn tai chnh ban u, ng a gt hai c nhng thanh
cng vang di.
Nhng nm u tht s la quang thi gian phat trin v cung manh
me cua Hang Ford. Ho m Chi nhanh Ford - Canada ch mt nm sau
ngay thanh lp. Vao nm 1907, cng ty a xut khu xe hi sang chu
HANG T FORD
33
u. Trong vong mi
nm sau o, ho a co
trong tay nhng nha
may san xut Uc,
Nam Phi va Nht
Ban. Trong khi o,
Henry Ford vn
khng ngng a ra
nhng thit k mi.
Ford Quadricycle 1896 ng dung nhng ky
Mt trong nhng chic xe hi u tin cua nhn loai
t ni tip nhau
trong bang ch cai t tn cho cac mu thit k nay, du nhiu ban
thit k khng bao gi c a vao san xut. Mt trong nhng mu
thit k c san xut la dong xe Model N, mt chic xe manh me vi
bn xi-lanh va co gia ban 500 -la. V ng phai chu trach nhim gn
nh hoan toan cho nhng san phm u tin nay nn khng co g ngac
nhin la Ford nhanh chong tr thanh Chu tch cng ty va la chu s hu
chnh cua hang.
Bc ngot ln m ra vao nm 1909 khi Henry Ford cng b dong
xe Model T. Con c bit n di tn goi Tin Lizzie, no a tht s
gy c s chu y cua cng chung va Ford nhanh chong nhn c
10.000 n t hang cho san phm nay. Nhu cu th trng buc ng
phai m mt xng san xut ln hn gn khu vc Highland Park.
Nhng hng giai quyt nay cung khng bt kp tin th trng
oi hoi v quy trnh san xut luc y oi hoi tng cng nhn ring le
phai lp rap toan b mt chic xe trc khi chuyn sang lp rap chic
khac. Ford a dung ky nng c kh cua mnh giai quyt vn , va
vao nm 1913, ng tm ra mt cach tng tc san xut bng cach
s dung va phat trin mt bc cai tin mi trong san xut goi la dy
chuyn lp rap. Ban u, cac cng nhn i t mt chic xe a hoan
thanh mt phn n mt chic khac ch gn mt b phn ging
nhau va c nh th; sau cung, Ford a cai tin ky thut nay bng
cach t moi th vao bng chuyn cac phn cua chic xe va ban
thn chic xe c chuyn thng n tng cng nhn. H thng nay
34
lam vic hiu qua n mc ch trong mt nm Ford a co th san

xut c 168.000 chic xe hi giup dong xe Model T chim lnh
mt phn ba th trng t trn toan nc My.
Du vy, Ford vn khng dng bc. ng mua lai c phn cua cac
i tac trong cng ty va xy dng khu phc hp cng nghip ln nht
th gii. ng mua lai cng ty t Lincoln va bt u san xut xe tai,
xe keo, va ca may bay. Thm ch ng con ra tranh c chc ngh s,
nhng vic nay khng thanh cng. Va khi lng xe Model T ban ra
sut giam v canh tranh quyt lit sau khi chic xe th mt triu c
san xut, Ford a phat trin mt phin ban nhanh hn va nhiu tin
nghi hn, vi tn goi ging san phm u tin cua Ford. Dong xe
Model A mi nay c ra mt vao nm 1927, va 400.000 n t
hang a c gi ti, thm ch trc khi quy trnh ky thut san xut
dong xe nay c bt u. Gn hai triu chic xe a c ban ht cho
n khi th trng chng khoan sup hai nm sau o.
Nhng ngay ca cuc ai Khung hoang Kinh t th gii(1) cung
khng can ni bc tin cua Henry Ford. ng tip tuc gii thiu ng
c V-8 y sc manh va dong xe trung cp Mercury. y la san phm
co lng ban ra tng lin tuc cho n khi Th chin II lam cho vic san
xut cac dong xe dn dung b nh tr. Trong chin tranh, cac xng
san xut cua Ford a cho ra i may bay nem bom B-24, xe jeep, xe
tng va cac may moc qun dung khac. Va vao nm 1945, xe ch khach
xut hin tr lai trn dy chuyn san xut cua ng. Henry Ford qua i
hai nm sau o tui 83 va khng co nhiu thi gian tn hng ht
s hi sinh nay.
Tuy nhin, dy chuyn san xut ma ng phat minh tip tuc vn
hanh mt cach trn tru. Nhng thit k cai tin nh dong xe th thao
Thunderbird c ra mt thng xuyn, va khng lu sau, cng ty c
phn hoa vao nm 1956 bng cuc phat hanh c phiu rm r ky
nim chic xe th 50 triu c san xut. Ngi chau Henry Ford II
a ln thay v tr cua ng, va trach nhim kinh doanh dn dn c
chuyn sang nhng ngi co t tng i nghch, nh Robert
(1) Great Depression 1929 1933: Cuc ai Khung hoang Kinh t th gii, bt u t s sup
cua th trng chng khoan vao cac ngay 28 va 29 thang 10 nm 1929.
HANG T FORD
35
McNamara (ngi t chc vao nm 1961 tr thanh B trng B

Quc phong My) va Lee Iacocca (ra i vao nm 1978 nm gi chc
Chu tch Hang Chrysler). Mt chui nhng nm thang khng thanh
cng ni tip sau o nh iu a xay ra vi tt ca cac cng ty san
xut t khac cua My v co s xut hin cua cac i thu canh tranh
ngay cang nhiu va manh me n t Nht Ban. Nhng nhng mu xe
cai tin, nh Taurus hay Escort, cung vi dong xe tai nho F a giup
Ford tr lai vi cuc ua. Vao nm 1986, ln u tin trong sau thp
ky doanh thu cua cng ty a qua mt General Motors va ho a mua lai
Aston Martin, Jaguar cung mt s cng ty khac. Tuy nhin, ch nm
nm sau, mt giai oan bt n va tr tr a khin Ford phai on nhn
nm kinh doanh thua l ln nht trong lch s hoat ng cua mnh.
***
T gia thp nin 90 cua th
ky trc, khi Ford san xut chic
xe th 250 triu, cng ty a thc
hin hang loat thay i trit
nht k t khi Henry ap dung dy
chuyn lp rap cua mnh vao san
xut. Mt trong nhng thay i ln
Dong xe Thunderbird cua Ford
nht la Ford 2000, mt k hoach
y tham vong bao gm s phat trin cac thit k mi, mt ban thoa
thun vi Nissan ban xe Ford Nht, va ky hp ng vi Hertz,
cng ty cho thu xe ln nht th gii. Nhng bc i nay nhanh
chong c tip ni vi vic mua lai dy chuyn bao dng xe t
ln nht chu u va nhng k hoach cho mt n lc tng t My.
Vic mua lai Hang xe Volvo cua Thuy in a b sung cho Ford mt
dong xe cao cp cung vi s co mt ngay cang nhiu chu u.
Nhng bc i manh me vao cac th trng tim nng va cha c
y nhiu nh Trung Quc, n va Vit Nam c gp rut tin
hanh. Vic gia nhp cac d an kinh doanh vi Microsoft va
Priceline.com ban xe hi trn mang Internet cung c thc hin.
36
Ngoai ra Ford con bt u s dung may tnh giam chi ph va

thi gian phat trin cho tt ca moi th, t vic gia lp cac vu ung xe
n thit k ban u cua xe. Cn noi thm rng, th nghim mt
vu ung xe, Ford phai bo ra 60.000 -la cho mt ln th vao nm
1985, nhng hin nay vi phn mm gia lp trn may tnh, ho ch tn
10 -la. V thit k, mt cng vic tng tn 12 ngi trong vong
12 tun hoan tt, gi y co th c hoan tt ch trong vong ba
tun vi mt ngi duy nht.
y manh s hiu bit v may tnh trong i ngu nhn vin,
Ford a thng bao mt chng trnh h tr tai chnh cho phep tt ca
cac nhn vin mua mt chic may tnh gia nh cung vi may in mau
va ng truyn Internet ma ch phai tra gop 5 -la mt thang.
Chng trnh gy chn ng nht trong s nay la n lc mi c
bay to cua Ford kt hp cng nghip hoa vi chu ngha bao v mi
trng, nh v chu tch nay va gia nh tha k a noi trn t
Newsweek vao mua xun nm 2000 nhng o kho co th la im kt
thuc cua qua trnh chuyn bin ang din ra cua Ford. Ch trong vong
mt thang sau thng bao nay, cng ty a tr thanh mt trong nhng
nha san xut ln cua th gii cung cp mt ch phuc li y t tron goi
cho ngi i ngu (v hoc chng) cua cac nhn vin cua mnh. Mt
thang sau o, cng ty tuyn b rng ho bt u ch tao xe hi trong cac
xng san xut Nht Ban, c iu hanh bi i tac la Hang Mazda.
Trc o, vao thang 09 nm 1995, Tp oan Ford Motor Vit Nam
va khai trng nha may lp rap tai tnh Hai Dng, vi tng din tch
17.400 m2 va cng sut 14.000 xe mt nm. Tng vn u t cua Ford
Vit Nam la 102 triu USD,
trong o Ford Motor gop
75% s vn va Cng ty
Diesel Sng Cng Vit
Nam co 25% vn gop. y
la lin doanh t co vn
u t ln nht va cung la
mt trong nhng d an
Nha may Ford tai Hai Dng Vit Nam
HANG T FORD
37
u t ln nht cua My tai Vit Nam. Tng s nhn vin tai Ford Vit
Nam la hn 580 nhn vin.
Nha may Ford tai Hai Dng la nha may t u tin va duy nht
tai Vit Nam c cp ca ba chng ch cht lng ISO 9001; ISO
14001 va QS 9000. Thang 6 nm 2005, Ford Vit Nam cung a vt
qua cac kim nh cn thit va at tiu chun nhn chng ch cht
lng ISO:TS 16949 chuyn nganh cng nghip t.
Nm 2005, cac cng ty chng khoan a ng loat nh gia giam trai
phiu cua ca Ford ln General Motors. Ho ch ra rng chi ph phuc li
cho lc lng lao ng co tui, xng du tng gia, th phn tan ra, doanh
thu l thuc qua nhiu vao san lng xe th thao ban ra, li nhun cua
cac dong xe hang nng giam manh do chi ph ngoai l tng cao trong
n lc vc dy doanh s la mt ganh nng cho hai cng ty nay.
Thang 01 nm 2008, Ford khai trng website mt trang web lit
k 10 Quy tc Khng th anh bai cua Ford (10 Ford Tough Rules) va
mt chui cac trang web lin kt vi chng trnh truyn hnh tng
tac COPS Show TV(1) quang ba su rng hn na hnh anh cua ho.
Nu con sng, co le Henry Ford khng ng y vi tt ca nhng
bc i lin kt nay, nhng ng se hai long v nh o, Ford Motors
vn duy tr v tr hang u mt cach vng chc trong nn cng
nghip ma ng a dn ht tm huyt xy dng t u th ky trc.
Henry Ford a noi:

Khng co vic g la qua kho nu ban bit
chia nho no ra.
NOTHING IS PARTICULARLY HARD IF YOU DIVIDE IT
INTO SMALL JOBS.
(1) COPS Show TV (C.O.P.S - Civilian Operated Police Services) Chng trnh TV ra i nm 1989
chuyn v nhng cu chuyn va cng vic hang ngay cua Canh sat My tai vn phong hay trn
ng tun tra cua ho.
HANG MAY TNH

APPLE
Qua tao khuyt lun c ca th gii them mun!
Tom tt
Ngi sang lp:
Logo:
V tr trong nn
kinh t My:
Net c trng:
San phm chnh:
Doanh thu:
Li nhun:
S nhn vin:
i thu chnh:
Chu tch kim CEO:
Tru s chnh:
Nm thanh lp:
Website:
Steve Jobs, Steve Wozniak

May tnh cho moi ngi
May tnh ca nhn, thit b ngoai vi va cac thit
b truyn thng a phng tin
19,32 t -la (nm 2007)
1,99 t -la (nm 2007)
20.000 ngi (thang 09 nm 2006)
Microsoft, Compaq, Sun Microsystems
Steve Jobs
No. 01, Infinite Loop, Cupertino, California
1976
www.apple.com
HANG MAY TNH APPLE
39
in cai phc tap thanh n gian, nng cai tm thng ln nh

cao ngh thut, ban thit b ky thut cao vi gia thp, lam ca th gii
mt n mt ngu v ch i, thi thuc nhn vin trn vic xp hang
gianh git quyn s hu mt san phm mi ra lo nm gon trong long
ban tay, va con nhiu hn th na... Co le o la tai nng thin phu cua
ngi an ng co cai tn bnh d Steve Jobs va tinh thn sang tao khng
ngng cua mt tp oan co logo hnh qua tao khuyt.
Gn cui thin nin ky th hai sau cng nguyn, co hai chang
trai tre tn Steve cung nghin cu v thut gia kim cua th ky trong
mt ga-ra nho bo hoang min bc California. Trong luc i ban ang
cung xon dy in va ming nim thn chu bng mt th ngn ng
phc tap goi la Lp trnh th mt tia set thnh lnh giang xung
va th la mt thit b co th thay i ca th gii ra i. Vao ngay Ca
thang T nm 1976, ho trnh bay san phm cua mnh - chic may
tnh Apple u tin - ra trc cng chung.
Trn ca nc My, rt nhiu ngi lp tc nhn ra rng thit b
nay se tht s lam thay i cuc sng cua ho. No mang mt sc manh
v song - ma trc y ch vai ngi co quyn la chon n tng
u ngon tay cua moi ngi. No cung co vai gii han nht nh, va co
gia thanh bng mt s vang tng ng vi trong lng cua no,
nhng thit b nay a m u cho mt cuc cach mang ma trong o
hai chang trai tn Steve noi trn c tn vinh nh nhng v thanh.
T nhng ngay u mi thanh lp cng ty, rt nhiu ngi sn
sang giup ho v mt tai chnh va ca y tng sang tao. Va th la
Apple a phat trin manh me. Nhiu ngi lam vic cho Apple nhn
thy cng ty nay ri se giau manh hn ca nhng g ho co th ngh
n trong nhng gic m hoang ng nht. Nhiu ngi khac
hng ng nhit lit cuc thp t chinh nay va Apple ngay cang tao
ra nhng thit b mi lam say m va thu hut thm v s tn . Hai
chang trai tre tn Steve luc nay ang ng trn nh cua th gii.
40
Sau o, moi th t nhin sup . Mt nhn vt ky tai khac a

mang n cho cng chung la chon hp dn hn. o chnh la Bill
Gates cua Microsoft. Nhng ngi ung h chia thanh cac phe phai i
nghch nhau. Kha nng dn dt cng ty vi tm nhn xa cua b phn
lanh ao a khng con na. Hai ngi an ng tn Steve a phai ri
bo v tr y anh hng cua mnh va c thay th bi mt loat nhng
ngi hay yu sach, ri nhng ngi nay lai tht bai trong cac c
gng v vong nhm ly lai anh hao quang a mt. Khng con cach
nao khac, nhng khach hang trc o ung h Apple anh quay lng
mt cach min cng vi thit b mang nhan hiu trai tao khuyt ma
ho a tng tn th.
Nhng khi tt ca dng nh a v phng cu van, nhng
ngi ang phai chng choi vt va hong gy dng lai ch xa a
kp thc tnh va tm n mt trong hai ngi tn Steve, luc nay a
vao tui trung nin, va nai n ng quay v vi Apple. Mc cho s
ngac nhin cua nhiu ngi, ng a quay v du luc u co phn
cn trong. Va, khng chm tr thm mt phut giy nao na, ng
a chng to rng mnh vn con nguyn sc manh va s tinh nhay
ngay nao.
***
Nm 1975, Steve Jobs, chang sinh vin 20 tui a bo hoc quay v
qu nha min bc California nhm tm kim mt cng vic thu v
hn. Vi v tr la mt nhn vin lp trnh game cho hang Atari, anh
tu hop giai tr vi mt nhom ngi cung s thch Menlo Park c
goi la Cu lac b may tnh Homebrew. Anh tham gia vao cac bui hop
mt bui ti, va a co dp thy mt thanh vin khoe chic may tnh
ca nhn manh me hiu Altair. Chic may i u nay c lp rap t
mt b gm nhiu san phm c t mua qua mt cng ty t hang
th tn Albuquerque, va i vi nhng thanh vin cua cu lac b
Homebrew th thit b nay tht thi thng. Hu ht nhng ngi co
mt o u thy c tim nng cua chic may. Con Jobs th ngh
n mt k hoach kinh doanh y tao bao va hp dn.
HANG MAY TNH APPLE
41
Thiu ky nng c kh cung nh may moc cn thit bin y

tng thanh hin thc, Jobs ru mt thanh vin khac cua Homebrew
la Steve Wozniak cung tham gia vi mnh. Chang trai 25 tui co tn
goi thn mt la Woz nay vn la con mt ky s tn la cua Hang
Lockheed, luc y a vit c ngn ng lp trnh va thit k thanh
cng mt bo mach. Anh cung theo ui nim am m cua mnh vi
cng vic tai mt cng ty in t tin phong thung lung Silicon co
tn la Hewlett-Packard. Nhng cung nh Jobs, anh nhn thy tim
nng rt ln trong cng vic mi me nay. thu gom u s tin cn
thit hu bt tay vao vic, anh a ban chic may tnh co chc nng
lp trnh cua mnh, trong khi Jobs noi li tam bit vi chic xe tai nho
hiu Volkswagen. Hai ngi lp tc bt tay vao gy dng s nghip
kinh doanh trong ga-ra cua cha me Jobs tai Los Altos.
San phm u tin cua s hp tac nay la chic may tnh Apple I,
mt thit b co nn tang la bang mach in t ma ho a ban c
thng qua mt nha ban le a phng vi gia 500 -la. Tuy a sn
sang chuyn sang bc tip theo trong cng vic kinh doanh nhng
nhn thy gii han cua mnh, ho a thuyt phuc mt ngi an ng
34 tui tn la Mike Markkula tham gia cung ho. Markkula va chm
dt lam ky s in t cho Intel, mt cng ty co gia tr nhiu triu la. Wozniak tp trung x ly nhng vn v ky thut con Jobs va
Markkula thu thp tin mt va vay vn. Ho m mt vn phong
Cupertino va chnh thc hp tac vi nhau vao ngay 03/01/1977.
Apple I, may vi tnh u tin cua Hang Apple,

khng co man hnh va hp CPU
Chic may tnh tht s

u tin cua ho, chic Apple
II, c ra mt khoang 15
thang sau o. Hu nh ch co
Woz am ng trong trach
phat trin chic may nay. No
ra mt ln u tin vao nm
1978 tai l khai mac hi ch
may tnh West Coast. Cac
nha quan sat ngay lp tc b
42
m hoc bi c may tch hp man hnh, ban

phm, ngun in va kha nng hoa manh
me nay. Doanh thu hang nm cua cng ty sau
o at n con s 300 triu -la, giup Apple
lot vao danh sach Fortune 500 va thu hut s
chu y cua gii truyn thng (cung nh nhng
i thu canh tranh tng lai nh Tandy va
Chic may Macintosh
Commodore). Rt nhiu ngi nhn tai tr cho
128K u tin cua Apple
cng ty a giup Apple tp trung phat trin
khng ngng v mt cng ngh. Vao nm 1980, doanh thu ch ring
i vi cac san phm may tnh ca nhn a at n con s 1 t -la.
Mu quang cao u tin cua ho, mt trong nhng mu quang cao
ni ting nht tng c thc hin, c thit k dn dt ngi tiu
dung theo mt hng i ro rang: hoc s dung may tnh cua Apple,
hoc cua IBM. Va thng ip nm 1984 o vn rt ro rang cho n
ngay hm nay. y la li tuyn b c y chng lai th gii may tnh
ang b thng tr bi may tnh Big Blue cua IBM ma trong quang cao
b mt ngi phu n yu t do giang mt on ch t bng bua ta.
Sang hm sau, khi Jobs chnh thc cng b a con mi ra i
nng gn 10 kg va co gia 2.495 -la o, cng chung a c chun
b sn sang. Apple tuyn b rng 72.000 chic may Mac a c ban
sach ch trong vong 100 ngay. Trong mt nm, doanh thu cua cng
ty tng ln n con s 2 t -la. iu nay a thay i moi th v h
iu hanh may tnh. Ngi ta chuyn t h iu hanh DOS vi nhng
dong lnh kho nh sang cac thao tac bng tay vi ca s va biu
tng v cung trc quan.
***
Nhng thp nin k t khi chic may Mac ra i la nhng nm
thang thng trm cua Apple. S ra i cua Macintosh la im sang
cui cung cua cng ty trong hn mt thp ky. Jobs b thay th mt
cach phu phang bi John Sculley, mt uy vin hi ng quan tr cu
cua tp oan Pepsi, c mi v cung c hnh anh cua Apple trn
HANG MAY TNH APPLE
43
th trng chng khoan. Ch mi 30 tui va kha giau co, Jobs khng

ch lu trc khi bt u mt cng ty may tnh tin tin vi tn goi
NeXT. ng cung mua lai xng lam phim hoat hnh Pixar, ni ma sau
nay se san xut ra nhng b phim gy ting vang ln nh Th gii
cn trung hay Cu chuyn chi.
Apple tip tuc gp nhiu kho khn. Du IBM khng th gi c
li th cua mnh trong th trng may tnh ban khi nhng ban sao
gia thp cac dong san phm cua no tran ngp th trng, th nhng
quy c v cng ngh ma ho a xac lp tuy ro rang la thua kem
Apple a tr thanh mt chun mc khng th bac bo. Hn 95%
khach hang chon s dung may vi tnh tng thch vi IBM, khin
cho san phm cua Apple b phu y bui trn cac k ban hang. Cui
cung Sculley b thay bi Michael Spindler, ngi sau o lai b thay
bi Gil Amelio. Sau o, vao thang 7 nm 1997, Amelio lai b cho ra
ra va ngi hung b qun lang Steve lai c on chao quay v mt
ln na vi cng v Chu tch Hi ng quan tr lm thi.
Mt ngay sau s tr v cua mnh v iu nay ng c thng
1 c phn va mc lng 1 -la mt nm Jobs bt tay vao vic
va san xut ra mt thit b mt ln na lam thay i th gii: chic
iMac. S ra i cua chic may tnh trong sut nay mt nm sau o a
giup Apple ly lai ngi u bang trong lnh vc cng ngh, doanh thu
cua cng ty cung nh gia tr c phiu cua no trn th trng chng
khoan tng vot. Khng lu sau, vao thang 01 nm 2000, Hi ng
Quan tr cng ty a nht tr thng cho n lc cua Jobs bng mt
chic may bay phan lc Gulfstream V va 10 triu -la trong quyn
u tin mua c phiu cua Apple. ap lai, ng a bo cum t lm
thi ra khoi chc danh cua mnh.
Tr lai Apple ln nay, Steve Jobs a tip tuc lam th gii rung
ng vi nhng man trnh din thng qua b oc siu vit cua mnh.
u tin, Steve tin hanh mua lai mt loat cng ty trong nganh
va nhm vao cac san phm tiu dung ky thut s chuyn nghip.
Nm 1998, Apple mua phn mm Macromedias Final Cut. y la
tn hiu u tin cua ho trong vic thm nhp th trng ky thut
44
Steve Jobs va chic Gulfstream, tr gia 90 triu

la, co th bay n 1.200 km/h, sc cha 13 19
ngi. Vao luc ng c tng, trn toan th gii
ch co 63 chic Gulfstream nh th
s. Nm tip theo, Apple

cho ra i hai san phm:
iMovie cho ng i tiu
dung ph thng va Final
Cut Pro cho gii lam phim
chuyn nghip, trong o
Final Cut Pro a thanh
cng ln vi 800.000 ngi
ng ky s dung tnh n
u nm 2007.
Ngay 19/05/2001, Apple m cac ca hang ban le chnh thc u

tin cua mnh tai hai bang Virginia va California. Sau o la s xut
hin Ca hang Apple, bng knh trong sut vi thang may hnh tru va
cu thang xon dn vao bn trong, trn ai l s 5, New York. S kin
nay lam sng st ca cac nha u t ln ngi tiu dung luc by gi.
Nm 2002, Apple mua Nothing Real va nng cp thanh Shake,
Emagic thanh Logic. Hai ng dung nay va iPhoto a hoan chnh b
su tp ni ting v cac phn mm danh cho ngi tiu dung ph
thng co tn goi la iLife cua Apple.
Cui nm 2002, Apple
gii thiu chic may nghe
nhac iPod cua ho va san
phm nay thanh cng nh
mt hin tng. Bn dong
iPod: iPod shuffle, iPod
nano, iPod classic va iPod
touch a c ban ra vt
con s 100 triu chic tnh
n thang 09 nm 2007.
iPod, dong san phm thanh cng nht cua Apple

tnh n thang 09/2007. T trai sang phai: iPod
shuffle, iPod nano, iPod classic va iPod touch
Nm 2003, ngn hang nhac s Apples iTune Store ra i giup

dn ghin nhac tai v iPod cua mnh nhng bai hat yu thch vi gia
99 xu mi bai. Dch vu nay nhanh chong dn u th trng nhac
HANG MAY TNH APPLE
45
online; Steve Jobs tuyn b tai Macworld Conference & Expo thang
01 nm 2008 rng 4 t bai hat a c tai v tnh n thi im o.
i vi dong may Macintosh, cac
thit k cua Apple lin tuc bt pha
bng nhng kiu dang va mau sc
c ao. Dong may iMac G3 va iBook
vi mau trng carbon tng hp xut
hin k t nm 2001, Power Mac G5
vao nm 2003, Apple Cinema
Displays nm 2004.
u thang 06 nm 2005, Steve
Jobs thng bao Apple se s dung chip
Intel trong cac may Mac cua mnh t
nm 2006 va ngng san xut cac dong may Power Mac. ng thi,
Apple gii thiu phn mm Boot Camp giup ngi s dung may Mac
co th cai t Windows XP chay song song vi h iu hanh Mac
OS X cua ho.
Dong may iMac mau trng sang trong,
cu hnh manh me c Apple gii
thiu nm 2002
Ngay 09/01/2007, Steve Jobs

thng bao thay i tn tp oan t
Apple Computer Inc. thanh Apple
Inc., cung luc la bui gii thiu mt
san phm Apple mi, mt ln na
lam in ao ca th gii: iPhone. Laptop MacBook Pro 2006 san phm s
dung b vi x ly vi cng ngh chip loi
Du iPhone ch c tung ra th
kep (Core Duo) cua Intel
trng vao thang 06 nm 2007,
nhng ngay lp tc, c phiu cua Apple tng ln mc ky luc la 97,80
-la va vt qua mc 100 -la My vao thang 05 nm 2007.
ung nh tuyn b cua Steve Jobs vao u nm, cui thang 06
nm 2007, tip theo s thanh cng vang di cua iPod, Apple tung ra
th trng My san phm c hang triu ngi trng i: iPhone,
thit b truyn thng a phng tin khng phm, b nh ch co
8Gb va man hnh 3,5 inch cam ng tuyt i s dung thao tac s
46
va vut. y la san phm inh cua

th gii trong nm 2007, ng dung cng
ngh siu cam ng co th thc hin moi
mnh lnh t thao tac cung luc ca ba
ngon tay ngi s dung nh: cun, phong
tothu nho, va xoay tron cac hnh anh
trn man hnh theo y mun. y thc s
iPhone, thit b truyn thng a
phng tin San phm cng
la mt san phm cng ngh cao y
ngh nh cua nm 2007
quyn ru va d s dung n mc kinh
ngac! Mt san phm co kha nng lam thay i cac khai nim va nhn
thc thng thng cua chung ta v in thoai di ng, may quay
phim chup anh, may nghe nhac va ca may vi tnh.
Trong nm 2008, Apple se gii thiu trackpad danh cho cac dong
may laptop Apple trong tng lai, s dung cng ngh a cam ng
(multi-touch technology) ma ho tng ng dung vao cac may iPhone
cua mnh.
Vi kha nng iu hanh xut sc va tinh thn theo ui s hoan
my tuyt i, Steve Jobs, linh hn cua Apple Inc., thm ch con c
v nh mt Jobs Christ, ng cu nan tht nghip(1) cua nhn
loai. Va iu nay hnh nh co phn ung.
Mt bc tranh vui cach iu

Jesus Christ va cac mn
vi khun mt lp ghep cua
Steve Jobs cung hao quang
hnh trai tao khuyt, xung
quanh la cac mn trung
thanh ang s dung nhng
san phm tr tu cua Apple
(1) Jobs Christ Jesus Christ: Li so sanh v von xem Steve Jobs nh thn thanh. Trn thc t,
Hang Apple ang cung cp vic lam n nh cho 20.000 nhn vin toan thi gian, cha k i ngu
nhn lc t cac nha phn phi, cac ai ly trn toan th gii.
HANG MAY TNH APPLE
47
Bt k tia set ky diu kia co giang xung ln na trn cung mt tp

oan hay khng, tai nng cua Jobs n y a c khng nh. Steve
Jobs a chng minh rng mi bc i cua ng va Apple la mt phep la;
va, cu chuyn c tch hin ai nay vn cha n hi kt thuc.
Th gii se con nghing nga v Steve Jobs va qua tao khuyt Apple.
Steve Jobs a noi:

Sang tao la im khac bit gia mt nha
lanh ao va mt ke n theo.
INNOVATION DISTINGUISHES BETWEEN A LEADER
AND A FOLLOWER.
Ban mun danh ca phn i con lai cua
mnh ban tra a hay ban mun co mt
c hi thay i ca th gii?
DO YOU WANT TO SPEND THE REST OF YOUR LIFE
SELLING SUGARED WATER OR DO YOU WANT A
CHANCE TO CHANGE THE WORLD?
MCDONALDS
va k t o nhn loai n nhanh hn
Tom tt
Ngi sang lp:
Logo:
V tr trong nn
kinh t My:
Net c trng:
San phm chnh:
Doanh thu:
Li nhun:
S nhn vin:
i thu chnh:
Chu tch kim CEO:
Tru s chnh:
Nm thanh lp:
Website:
Ray Kroc

a khi xng va vn ang dn u cuc cach
mang thc n nhanh trn toan cu
Hamburger, ga ran, khoai ty chin va thc
ung
21,59 t -la (nm 2007)
3,54 t -la (nm 2007)
465.000 ngi (nm 2005)
Burger King, Wendys, Taco Bell, Pizza Hut
Jim Skinner Vice
Oak Brook, Illinois
1955
www.mcdonalds.com
MCDONALDS
49
u ht ngi dn My khng th nh c t bao gi khu ph

cua ho KHNG co mt nha hang thc n nhanh, cho n mt ngay loai
nha hang thng dung nay co mt khp moi ngo ngach, khng nhng
My ma trn khp th gii.
Khoang bn thp ky trc, khi nhng mu quang cao thuc la
c phat song day c va ln at cac ca hang banh m kep tht,
nhiu cng ty ban hang a hy vong co c hi lp t nhng may ban
thuc la t ng trong hanh lang ca hang cua mnh. Thi o, cac
thit b nh vy c xem la thc o s tin nghi, thoai mai cho
khach hang bt c hoan canh nao t mt tim n c yu thch
nht vung cho n mt ba ti thng thng nht. Chung cung mang
n mt khoan li nhun khng nho cho chu nha hang, cung nh cho
cng ty ban hang bng may t ng. Nhng chung khng c phep
lp t bn trong cac tim thc n nhanh, tai sao?
i tin phong trong vic nay la McDonalds vi cac tim thc n
nhanh lan rng khp nc My vi tc chong mt. Cac cng ty ban
hang bng may t ng co tham vong nht u rt sn long hp tac
lam n vi ho nhng nhng cng ty nay lun vp phai s t chi
thng thng cua McDonalds. Dng nh nha sang lp Ray Kroc,
khng mun co khoi thuc la trong chui nha hang cua mnh khi
thc khach ang tn hng nhng chic banh hamburger hp dn
cua ng. Tiu ch cua McDonalds, ngay trc cung nh by gi, la
lam hai long khach hang mt cach nhanh nht, ri chuyn sang
nhng khach hang k tip c nh th.
Co th noi Kroc la mt v du in hnh trong vic a pha cac tn
ngng truyn thng. ch cua ng m rng ra khp ni. Du a
tng trng cua cng ty gn y co giam sut, nhng hn 15 nm sau
cai cht cua ng, cng ty a co 25.000 chi nhanh trn 119 quc gia
va kim soat gn nh phn na nganh cng nghip thc n nhanh,
nganh cng nghip ma ho la ngi khai sinh ra. Cac nha quan sat
50
u ng y rng McDonalds lam c iu nay bng cach lin tuc

theo ui trit ly kinh doanh nn tang ma ngi sang lp a i tin
phong trong vic thc hin: xy dng nhng nha hang n gian,
thng dung va d nhn bit, vi cung cach phuc vu thn thin, gia ca
phai chng va khng co vic ch i ban trng khi ch ai o hut xong
mt iu thuc.
***
S ln manh cua McDonalds, va
cua Raymond Kroc, la bng chng ro
rang cho n lc thay i th gii cua
cac nha doanh nghip khng h bit
n bin gii gia cac quc gia. Kroc
lun co khat vong vn ti ngi v s
1 trong lnh vc ma ng a la chon,
nhng ng khng tht s at c
thanh cng cho n khi a tui
trung nin. Thi trai tre, ngoai cng
Raymond Kroc Nha sang lp
McDonalds
vic chu yu la lam tai x xe cu
thng cho t chc Ch thp o, ng con kim sng bng cach ban
ly giy vao ban ngay va chi an piano cho mt ai phat thanh a
phng vao bui ti. Mt trong nhng khach hang mua ly ln nht
cua ng la Earl Prince, ngi a phat minh ra chic may lc sa nm
truc quay co tn goi la may Multimixer. Rt n tng vi chic may
mang tnh cach mang nay, Kroc a u t tt ca nhng g ng co
c tr thanh nha phn phi c quyn cua no. ng cung khng
chi nhac vao ban m na. Trong vong 17 nm tip theo, ng a i
khp nc My chao ban chic may nay.
Mc cho rt nhiu chng bnh nh tiu ng, vim khp, hong
tui mt va phn ln tuyn giap, Kroc vn rt hiu qua trong hoat
ng kinh doanh cua mnh. Vao nm 1954, ng nhn thy mt c hi
kinh doanh rt tt khi gp hai anh em n t California tn la
Richard va Maurice McDonald. Hai ngi nay lam chu mt nha hang
MCDONALDS
51
kinh doanh rt nhn nhp San Bernardino va cn tam chic may

trn a nng h tr cho cng vic. Kroc, khi o a 52 tui, quyt
nh tm hiu xem m hnh kinh doanh nao lai co th dn n mt
n t hang ln nh vy. ng khao sat ky lng nha hang nay va
ngay lp tc quyt nh rng a n luc thay i s nghip cua mnh.
Nha hang cua anh em nha McDonald la mt ni chuyn ban banh
m kep tht. T khi xe t ln u tin ra mt cng chung, nhng ca
hang ban thc n cung cp hang bng xe may a xut hin c bit
la California. Cng ty u tin co loai hnh dch vu nay la A&W Root
Beer, khai trng tai Sacramento vao thp nin 20 cua th ky trc.
Theo bc no la nhiu cng ty giao hang tn ni, loai cng ty nay
s dung cac nhn vin giao hang n nhng bai xe va phuc vu
nhng khach hang khng thch ri khoi chic xe cua mnh. Anh em
nha McDonald tham gia vao xu hng nay vao nm 1940, va ch
trong hn mi nm cng ty cua ho a la ni lui ti thng xuyn cua
gii tre. Du vy, vao nm 1948, hai ngi a quyt nh lam cho ca
hang cua mnh tr nn tht ni bt vi vic thc hin nhng thay i
v cung hiu qua. Ho khng duy tr dch vu giao hang n tn xe hi
na, nhng ho giam gia ban, va thit k mt quy hang ma o
khach hang se t goi mon cho mnh da trn mt thc n mi gii
han hn. im hp dn nht cua ca hang nay la: mt chic banh m
tht gia 15 xu luc nao cung c phuc vu theo mt cach ging nhau,
n kem vi mu tat, tng ca, hanh ty va hai lat da chua mong.
Loai hnh kinh doanh mi me nay lam cng vic kinh doanh cua
hai anh em nha McDonald ngay cang bn rn va sau nm sau ho a
goi Kroc mua thm nhiu may trn a nng. Kroc nhn thy tim
nng m rng hoat ng kinh doanh ra toan quc theo m hnh nay
va nhanh chong thit lp mt thoa thun vi hai anh em McDonald
tr thanh nha ai ly ban hang cua ho. Mt nm sau, ng a co ca
hang cua ring mnh Des Plaines, Illinois (ngi nha nay ngay nay
la mt vin bao tang nhng tao tac cua cac tp oan, bao gm ca
chic may trn a nng). Vao nm 1961, khi ng ang iu hanh 228
ca hang trn toan nc My, ng a mua lai cng ty cua hai anh em
52
nha McDonald vi gia 2,7 triu -la. Sau o ng tuyn b vi gii

truyn thng rng ng vn gi lai cai tn McDonalds v cai tn Banh
m kep tht Kroc nghe co ve khng c hp dn cho lm. ng cung
hy vong mt ngay nao o ng se iu hanh 1.000 tim ban thc n
nhanh nh th.
Khi a nm
toan quyn kim
soat cng ty, Kroc
vn bam sat vi
nhng nguyn tc
a c kim
chng cua mnh.
Nu ban co thi
gian y lai, th ban
a im trc kia la nha hang McDonalds u tin, nay la
cung co thi gian
bao tang McDonalds tai Des Plaines, Illinois
don dep tr thanh
mt trong nhng cu noi a thch nht cua ng, va ng thng lam
theo cu noi nay bng cach t mnh nht ly cy chi quet san va
bai xe. Mt cu noi yu thch khac la Ban hang la ngh thut giup
khach hang co c mon hang o theo cach ring cua ban, ng
thng dung cu noi nay giai thch cho trit ly kinh doanh cua
mnh. Nhng hanh ng nhm th hin cu noi nay cua ng va cac
cu chm ngn tng t a giup McDonalds ban c hn 1 t chic
banh hamburger tnh n nm 1963, va du mc nay a c thp
sang bng en n-ng trc mi nha hang McDonalds.
Cung nm 1963, Kroc m ca tim th 500 cua mnh va cho ra
mt mt chu h co sc sng manh lit tn la Ronald McDonald. Chu
h nay xut hin trong mt s-ri quang cao truyn hnh ma sau o
cung tr nn ni ting nh chnh ban thn chui ca hang vy.
Vao nm 1965, McDonalds c c phn hoa. Hai thp ky sau,
no tr thanh mt trong 30 cng ty chun mc tnh ch s Dow
Jones; tng gia tr c phiu chao ban cho cng chung khi o ch la
2.500 -la, tng ng khoang 3 triu -la ngay nay. Kroc a c
MCDONALDS
Chu h Ronald McDonald
53
gng m u nhng m hnh kinh

doanh nha hang khac trong vai nm,
nhng khng m hnh nao thc s co
hiu qua. Du vy, McDonalds vn tip
tuc phat trin v cung manh me, va c
m iu hanh 1.000 ca hang ai ly
cua Kroc a thanh hin thc vao nm
1968. Ba nm sau, cng ty cua ng phat
trin ra ngoai pham vi nc My bng
cach m rng th trng sang chu u
va Uc. Khi Kroc qua i vao nm 1984,
cng ty a co hn 7.500 chi nhanh trn
toan th gii.
McDonalds tip tuc khai pha nhng vung t mi, va khach

hang theo bc mt cach hao hc ngay ca nhng ni ma nhiu
ngi xem la khng phu hp phat trin loai hnh kinh doanh nay.
V du, vao nm 1994, khoang 15.000 ngi a xp hang vao ngay
khai trng ca hang McDonalds tai thanh ph Kuwait thng
thc mon hamburger yu thch cua ngi My. Ngay nay, mang li
ca hang quc t chim gn 60% tng doanh thu va li nhun cua
cng ty. Con s 12.500 ca hang trn pham vi nc My a tng mt
cach ang k trong nhng nm gn y nh co s xut hin cua cac
ca hang ban le bn trong cac khu vc mua sm mi nh ca hang
cua Wal-Mart va Amoco, chim 40% th phn nganh kinh doanh thc
n nhanh trn toan nc My.
Du vy, vic iu hanh kinh doanh tai Hoa Ky khng phai khng
co kho khn. Tnh trang bao hoa cua th trng va s i thu canh tranh
ngay cang tng t nhng chui ca hang ban hamburger khac cung
nh cac loai thc n ang ngay cang c a chung nh pizza, thc
n Mexico va ga ran a gii han s ca hang mi khai trng My
vao nm 1998 con s 92. Vic cng chung thay i khu v va co th
la phan ng vi s phat trin rng khp cua cng ty cung gop phn
lam doanh thu sut giam. Nhng McDonalds vn khng ngng ap tra
54
bng cac hoat ng khuyn mai nhm n li ch cua cng ng nh

chi tre em, kt hp vi nhng bui chiu ra mt cua cac b phim
ln. Cac mu quang cao truyn hnh hiu qua, khuyn mai nhng vt
dung quen thuc va nhng san phm mi nh phn n trang ming
McFlurrie, cung c trin khai. Cung luc o, nhng bc u t vao
cac chui ca hang nho le chuyn ban banh pizza va thc n Mexico
cung mang n cho cng ty tim nng phat trin rt ln. Ngi ta d
oan rng McDonalds vn co th m thm 10.000 ca hiu na trn
th trng toan cu trong nhng nm sp ti.
***
Cung ging nh s khac bit gia chui nha hang thc n
nhanh cua ng va cac nha hang khac, Ray Kroc con hn ca mt
doanh nhn bnh thng. Vi nim tin rng iu quan trong nht la
s ong gop cho ni ma mnh sinh sng, Kroc bt u hoat ng t
thin cua McDonalds vao nm 1974 (nhng hanh ng nh vy rt
t thy luc o) bng cach xy dng Nha m McDonald u tin
Philadelphia. Hin co 200 ngi nha nh vy trn toan th gii c
thit k cung cp ni thoai mai cho gia nh cua nhng tre em
b mc bnh him ngheo. Ngoai ra, Quy t thin McDonalds va
Chng trnh T thin v Tre em cung la mt phn trong nhng n
lc nhm quyn gop khoang 20 triu -la hng nm.
McDonalds a thu hang ngan nhn vin ln tui va khuyt tt,
va co nhng chng trnh b sung giup ho phat trin ngh
nghip. Sau nhiu nm b ch trch v vn nan rac thai t nhng bao
b giy goi cua mnh, McDonalds ang lam vic vi Quy Bao v Mi
trng nhm giam lng rac khng phn huy c va nhng th
khac bng cach chuyn t vt liu nha tng hp sang s dung tui
ng bng giy.
Ngoai ra, t nm 1994, co khoang 8.500 nha hang cua
McDonalds tr thanh khu vc khng co khoi thuc la. Va, d nhin
cung khng co mt may ban thuc la t ng nao c nhn thy
trong ca hang cua ho.
MCDONALDS
55
Nm bt xu hng ca ph cht lng cao va s ra i hang loat

cua cac tim ca ph cao cp, McDonalds bt u m cac bar ca ph
vi tn goi McCafe bn trong cac nha hang cua mnh, trc tin tai
Melbourne, Uc, vao nm 1993. Mi nm sau o, McDonalds a co
600 McCafe nh th trn toan th gii.
Nm 2006, McDonalds t lam mi mnh bng chu trng tai
thit k toan b cac nha hang cua ho trn khp th gii. y la cuc
ai kin thit ln nht cua McDonalds k t nhng nm 1970.
Thit k mi vn gi lai hai mau o va vang truyn thng cua
McDonalds cung hai mau mi la mau -liu va xanh la, nhng mau o
c lam du i thanh mau nu t va mau vang thanh mau vang anh
kim (golden) mang lai s ong anh ti tn hn na. ng thi,
McDonalds cung tng cng s dung cac loai vt liu trang tr bng
gach va g, han ch dn vt liu nha. Ho s dung en treo co anh
sang du mt hn va trang tr cac bc tng bng nhng bc tranh
my thut ng ai.
Bng tt ca n lc cua mnh, McDonalds tip tuc hng n vic
phuc vu khach hang nhng ba n giau dinh dng, t tn kem thi
gian trong mt khng gian trong lanh ung ngha.
Ray Kroc a noi:

Phm cht cua nha lanh ao c phan anh
qua cac chun mc ma ho t ra cho
chnh mnh.
THE QUALITY OF A LEADER IS REFLECTED IN THE
STANDARDS THEY SET FOR THEMSELVES.
AMERICA ONLINE
Trc tuyn n tng cn h
Tom tt
Ngi sang lp:
Logo:
V tr trong nn
kinh t My:
Net c trng:
Steven M. Case
Khng c xp hang trong Fortune 500 nm 2007

Mang khng gian ao cho cng ng IT trn toan
th gii
San phm chnh:
ng truyn truy cp Internet, ni dung trc

tuyn va cac san phm phn mm lin quan
Doanh thu:
S nhn vin:
i thu chnh:
Chu tch kim CEO:
Tru s chnh:
Nm thanh lp:
Website:
6.886 t -la (nm 2000)

16.000 ngi (nm 2007)
AT&T, Microsoft, Yahoo!
Stephen M. Case
AOL LLC, 770 Broadway, New York
1991
http://corp.aol.com
AMERICA ONLINE
57
ha bao gi nhng ngi tng bai bac Steve Case va nhng y

tng tao bao cua ng cam thy ngng ngung hn luc nay. Steve Case
tng hng chu s ch giu t nhng ngi xung quanh t nm 1980,
khi chang sinh vin va tt nghip ai hoc tuyn b mt cach y t
tin rng truyn hnh cap se la phng tin truyn tai thng tin hang
u trong tng lai. ng b nhiu cng ty trong nganh nay t chi
thng thng khi gi n xin vic, trong o co ca knh truyn hnh mi
ra i HBO. S tht la Case a khng thanh cng cho n khi ng co
cai nhn thu ao hn v cng ngh va ngi tiu dung trong nhng
nm thang lam vic ban thi gian cho cac ca hang Procter & Gamble
va Pizza Hut.
Vi vn hiu bit mi v nhng
muc tiu cua mnh va cac cng cu
in t sn co, Case bc vao ng
ua ma khng mang y n nhng
ngi a tng t chi ng. ng t chc
lai mt cng ty tro chi in t cu va
bin no thanh mt trong nhng mang
li may tnh tng tac u tin, du
phn ln cac nha quan sat u khng
cho rng cng ty nay se thanh cng.
ng xy dng ca hang trong mt
vung ngoai bnh thng gn
Steve Case trn trang ba
Tap ch Time
Washington D.C., va b cac cng ty
cng ngh cao ca hai b nc My(1) khng ngng ch giu. Tuy
nhin, ng a c phn hoa cng ty vi mt cuc IPO(2) tuyt vi dn
n bay t phn chia chng khoan trong vong bay nm. Tuy vy,
cac chuyn gia kinh t vn lun hoai nghi v kha nng cua Case. ng
(1) B ng (tiu biu la New York) va B Ty (tiu biu la California).
(2) IPO Initial Public Offering: Ln chao ban chng khoan u tin ra cng chung.
58
nhn li thach u vi cac i thu canh tranh sau khi cac y tng cua
ng nhn c chng nhn bao h trong khi cac nha quan sat vn
khng khng d oan rng ng se tht bai.
D nhin, ngay nay, Tp oan America Online (AOL) a co th
ci vao mui nhng ke tng ch nhao ho. Vi hn 23 triu thu bao,
AOL la nha cung cp dch vu trc tuyn ln nht th gii va at mc
li nhun khng l. Ho a gianh quyn iu khin i thu nguy him
nht cua mnh, mt cng truy cp rt ni ting ng thi la mt trnh
duyt v cung ph bin c phat trin bi mt nhn vt i tin
phong trong lnh vc th gii ao, cung nh rt nhiu cac trang web
va san phm khac. 15.000 chat-room(1), dch vu e-mail v cung thng
dung, cac tin ch nhn tin nhanh, va ngun tin tc toan cu cua no
a c dch ra bay th ting, co mt 15 quc gia, va c truyn
tai qua ng dy in thoai, TV va may tnh.
Va nu ngn o vn la cha u, vao thi im bt u thin nin
ky mi, Case a cng b mt hp ng lin doanh tr gia 172 t -la
vi ga khng l trong th gii giai tr Time Warner, ha hen bin AOL
thanh cng ty co a v c tn trong lnh vc truyn thng giai tr.
Ngoai ra, hp ng nay cung a Case tr thanh ngi ng u HBO
knh truyn hnh cap a t chi khng nhn ng vao 20 nm v
trc, d nhin cao hn ca v tr cua ngi ng u trc o cua
knh truyn hnh nay trn s c cu t chc mi.
***
Dch vu trc tuyn u tin bt u xut hin chu u ch hn
mi nm sau khi Case ra i Honolulu. Khi o ng va ngi anh
trai Dan Case(2) cua mnh ang hnh thanh S nghip kinh doanh
nha Case, ho ban moi th - t hat ging cho n thip giang sinh.
S khi u cua mt th gii tng tac c hnh thanh bi cac c
quan in thoai nha nc ho ang c gng nng cp cho mang li
may tnh a phng. Vai t bao nhay ben trn th gii a nhanh
(1) Chat-room: phong chat trc tuyn.
(2) Dan Case, anh trai cua Steve Case, luc o ang la Chu tch Tp oan Tai chnh Hambrecht &
Quist.
AMERICA ONLINE
59
chong theo bc ho vi cac phin ban in t co th c oc bng

v tuyn truyn hnh. Nhiu nm sau, iu nay vn lun am anh
Case khi ng a la mt sinh vin ai hoc Williams. ng bt u
thc s quan tm n nganh cng nghip truyn hnh cap va mi
hnh thanh. Case a quyt nh chon y la hng i chnh cua cuc
i mnh, v ng nhn thy tim nng phat trin v cung manh me
cua lnh vc nay.
Trong mt d an nh mt li tin tri ang ngac nhin ma k t
o se c gii thiu lai qua rt nhiu ln xut hin trc cng
chung, Case a d oan trong ly lch xin vic cua mnh rng cac
bc cai tin trong lnh vc v tuyn truyn thng (c bit la h
thng truyn hnh cap hai chiu) se dn n vic TV cua chung ta (d
nhin la TV man hnh ln) tr thanh mt ng dy thng tin, mt t
bao, la trng hoc, may tnh, may trng cu y kin, va danh muc
hang hoa. Cac nha tuyn dung tim nng nh HBO a t chi thc
hin y tng nay, v th ng a s dung ky nng tip th cua mnh
lam vic tai hai cng ty san phm tiu dung ln, trong luc khng
ngng hoc hoi tt ca nhng g co th v ca ngi tiu dung ln san
phm. Khi ng mua mt chic may tnh Kaypro vao nm 1982 va
nhn thy c rng san phm cng ngh nay co th y manh cac
y tng cua mnh i xa nh th nao, ng chuyn hng va ng y
nhn chc Chu tch Cng ty Control Video, mt cng ty mi thanh lp
nhng a ngp trong n nn cng ty nay co d an giup nhng
ngi s dung may tnh co
th giao tip c vi
nhau. Sau vai ln cai t,
Control Video a c t
chc lai vao nm 1985
thanh Cng ty dch vu may
tnh Quantum, va ch trong
vong hn nm nm a co
cac hp ng am bao
Giao din mt trang web cua AOL
nhm cung cp dch vu
60
trc tuyn noi chung cho nhng dong may c ch tao bi

Commodore, Tandy, Apple va IBM. Vao thang 10 nm 1991, vi
156.549 thanh vin trong mang li, tn cua no c i thanh
America Online.
Ngay t u, tc tng trng cua cng ty c nng ln theo
cp s nhn theo a ph bin cua chic may tnh ca nhn. Nm thang
sau khi c cai t lai, AOL a i theo xu hng chung: c phn hoa
va ln san giao dch NASDAQ vi tng gia tr la 66 triu -la. Mc
cho s canh tranh t cac i thu nng ky nh CompuServe, thuc
quyn s hu cua H&R Block, va Prodigy, thuc quyn s hu cua
Sears va IBM, America Online vn tip tuc n lc ht mnh va thanh
cng vang di. Vao cui nm 1993, ho at mc 500.000 thanh vin
ng ky va co tng doanh thu ln n 40 triu -la. Nhng s bung
n tht s cung nh thach thc tht s vn cha bt u.
V ngay cang co nhiu ngi hm m n mc cung tn s n
gian va bn vng trong cac dch vu AOL cua Case cung nh s am
m ngay cang tng cua b phn cng chung s dung may tnh i vi
vic tan gu trc tuyn, s thanh vin cua mang li American
Online a tng ln gp i trong vong tam thang k tip, va sau o
lai gp i mt ln na trong tam thang tip theo. Vao luc ma s
thanh vin cua AOL tng ln n 4,5 triu ngi vao cui nm 1995,
tm anh hng cua no a vt xa nhng cng ty ban u a hnh
thanh nn th gii trc tuyn. Sau khi c ghi nhn la Nha cung
cp dch vu trc tuyn tt nht cho ngi tiu dung do cac n phm
nh PC Magazine va Family PC bu chon, th s tng trng cua cng
ty con tc cao na. AOL li dung iu nay trong nm sau bng
cach m rng kinh doanh ra bn ngoai nc My ti Canada, Anh,
Nht Ban va Phap. Thm mt triu thanh vin mi tip tuc gia nhp
AOL sau mi 5 thang, va AOL chuyn t NASDAQ sang Th trng
chng khoan New York.
Mt cach t nhin, qua trnh phat trin cua cng ty khng phai
luc nao cung m ep. AOL a phat trin thnh vng bng cach cung
AMERICA ONLINE
61
cp cho ngi tiu dung bc tip cn an toan va d dang mt cach

kho tin i vi th gii ao y mi me, cung nh cac ni dung c
ban phong chat, th in t, tin tc, gia tr c phiu, mua sm trc
tuyn va nhng th tng t. Nhng vi tng s ngi tham gia ln
n 13 triu vao nm 1996, s tin u t cung tng ln va i thu
canh tranh cung moc ln nh nm. Nhng vn v cng ngh bt
buc xut hin thng xuyn, cung nh vn nan gian ln th trng
va khng tra tin cc vn din ra dai dng. Cac chu ngn hang u
t cung thuyt phuc Case nn nhng chic gh chu tch hi ng
quan tr cho ngi ban thn tn la Jim Kimsey.
Du vy, khach hang vn khng t bo va AOL vn khng ngng b
sung cac dch vu trc tuyn hp dn va tt ep hn. S lng thanh
vin vn khng ngng tng ln va at con s 8 triu vao thang 1 nm
1997 va 10 triu trong thang 11 cung nm. Ba thang sau, AOL tuyn
b mua lai thanh cng i thu truyn kip CompuServe. Cha n mt
nm sau ho mua lai Netscape, lin kt lam n vi tp oan Sun
Microsystem, va s thu bao at n mc 14 triu. Trc khi nm 1998
kt thuc, AOL c b sung vao ch s S&P 500(1).
t nhin, nhng li ch trch khng con na. Ro rang la ngay ca
vi nhng ngi a nghi nht, Case va nhng y tng cua ng cui
cung a c chp nhn.
***
America Online a thanh cng trong th gii ao y bin ng
chu yu la nh Case, mt ngi an ng trm tnh, t tin va lun tp
trung vao vic chm soc cho khach hang cua mnh. T khi t bo v
tr Chu tch Hi ng quan tr cng ty, ng a chng minh kha nng
phan hi hiu qua hn cac i thu canh tranh i vi nhng thay i
lin tuc cua nganh kinh doanh nay. Vi vic AOL i theo mt ng
li tch cc vao nm 1999, ng chuyn sang mt chin lc a p u
t lu va bt u da vao ngun tai nguyn bn ngoai nhiu hn
(1) Mt ch s tai chnh lin quan ti chng khoan. Theo o ngi ta s dung mt nhom chng
khoan (500 loai) co sc anh hng ln nht trong th trng lp ra ch s nay. S&P 500 c
gii tai chnh cho la phong vu biu cua nn kinh t My. Co t nm 1957, no c anh gia phu
thuc vao th phn, kha nng thanh khoan, nganh kinh t.
62
cung cp cho cac thanh vin mang AOL cac ni dung c ao hn.
iu nay a c th hin ro rang bng hp ng ma ng a ky vi
Oxygen Media, cng ty c iu hanh bi mt nhom xut sc co ca
Oprah Winfrey(1) va ngi tao ra Nickelodeon la Geraldine Layborne,
nhm phat trin mt trang web mi cho phu n. Ngoai ra hng i
o con c phan anh trong mt thoa thun ma ng a ky kt vi
trang web tuyn dung ni ting Monster.com, trang web nay co
mt mu quang cao c hi vic lam trn AOL.
Nhng tin chn ng nht n vao ngay 10 thang 1 nm 2000,
khi Case cng b thng vu i vao lch s cua mnh. Nhng gic m
cua ng a tr thanh s tht vao thang 12 nm 2000, khi c quan
chng c quyn cua My cho phep AOL mua lai Time Warner. Ho
cung kem theo mt s iu kin, nh cho phep Time Warner m
ng truyn hnh cap n cac nha cung cp canh tranh, bao am
cho ngi tiu dung co mt la chon rng rai v mt ni dung. Kt
qua la Tp oan AOL Time Warner tr gia khoang 290 t -la nm
quyn san xut sach, nhac, phim va cac san phm khac c chia se
qua mang li phat thanh, truyn hnh cap, rap chiu phim va
Internet. Cac vn phong chnh cua AOL c chuyn t Dulles,
Virginia n vn phong chnh cua Time Warner New York. Case tr
thanh chu tch mi cua cng ty trong khi Gerald Levin v lanh ao
cu cua HBO vn ng di ng mt bc vi chc vu tng giam c.
Thang 04 nm 2008, AOL nhn danh hiu Nha tin phong trong
lnh vc s dung hiu qua nng lng trong cng ngh lu tr d
liu do Vin Uptime tai Orlando trao tng.
Qua tht, sau hai thp ky, Steve Case cung vi nhng y tng i
trc thi ai cua mnh a a AOL ln n nh cao th gii.
(1) Oprah Winfrey: N hoang MC Talk Show TV s 1 Hoa Ky hin nay.
HANG CHUYN PHAT

NHANH FedEx
Bu phm i khp th gii ngay hm sau
Tom tt
Ngi sang lp:
Logo:
V tr trong nn
kinh t My:
Net c trng:
Frederick Wallace Smith

Hnh thanh nganh cng nghip vn chuyn
cua th h mi
Lnh vc kinh doanh: Chuyn phat nhanh bu kin va h s th t
trn pham vi toan th gii
32,29 t -la (nm 2007)
Doanh thu:
1,8 t -la (nm 2007)
Li nhun:
141.000 ngi
S nhn vin:
DHL, UPS, U.S. Postal Service
i thu chnh:
Frederick W. Smith
Chu tch kim CEO:
Memphis, Tennessee
Tru s chnh:
1971
Nm thanh lp:
www.fedex.com
Website:
64
an gi mt tm thip chuc mng n mt ngi ban thn ang

cach ban 18.000 km va ngi y nhn c tm thip cua ban
ngay vao ngay hm sau. Ai co th giup ban lam c iu o? o
chnh la FedEx.
Mt trong nhng loat phim quang cao ang nh nht trn truyn
hnh My la nhng thc phim c ra mt vao nm 1981. oan phim
nhm thi phng mt cach hai hc mt khai nim mi v dch vu
giao nhn hang hoa 24/24 gi, do mt cng ty non tre la FedEx phat
minh.
Cung nh lo vi ba va may ghi hnh nhng thit b bt u thay
i moi th trong cuc sng chung ta vao thi o Federal Express
cung mang n nhng g chung ta mun, khi chung ta cn. Bng
hnh anh c tao dng mt cach cn thn va dch vu hiu qua khng
th chi cai, FedEx a nhanh chong tr thanh ngi dn u trong
nganh cng nghip giao nhn ang thi ky bung n.
***
Nm 1965, Frederick Wallace Smith, con trai mt thng nhn
gc min Nam nc My giau co nh cuc ai Suy thoai(1), ang la sinh
vin ai hoc Yale. Smith nhn thy xa hi ang ngay cang phat trin
theo hng nghing v dch vu va s thng tr cua cng ngh, ng
thi nhn ra mt nhu cu ngay cang tng trong xa hi i vi vic
chuyn phat nhanh chong va ang tin cy nhng vn ban, h s va
bu kin nho. Vai cng ty vao thi im o, nh Emery va Airborne,
a vn chuyn hang hoa trn cac chuyn bay thng mai t lu.
Nhng Smith tin rng cng vic vn chuyn nay co th c hoan
thanh mt cach nhanh chong va hiu qua hn bng cach kt hp sc
manh cua nhng chic xe tai va mt i may bay ring c iu
(1) Giai oan kinh t kho khn trn toan th gii, bt u t s sup cua th trng chng khoan
vao cac ngay 28 va 29 thang 10 nm 1929.
HANG CHUYN PHAT NHANH FedEx
65
khin thng qua mt trung tm duy nht. ng a vit mt bai tiu

lun trnh bay y tng cua mnh, va nhn c im C(1).
Du vy, Smith vn khng t bo y tng o. Vao nm 1971, sau
hai nm lam phi cng qun i Vit Nam, anh a gom gop c 40
triu -la t cac nha u t va mt s tin tng ng nh vay vn
ngn hang, cng thm khoang 10 triu -la tin cua gia nh,
thanh lp cng ty Federal Express. Vao ngay 17 thang 4 nm 1973,
cng ty chnh thc i vao kinh doanh bng vic vn chuyn 186 bu
phm qua m n 25 thanh ph trn toan nc My.
oan ng
u tin cua
FedEx cung lm
ghnh nhiu thac.
Ngi ta n
rng Smith a
phai vao song
bac Las Vegas
hong kim 27.000
i may bay cua FedEx lun sn sang ct canh
-la tra lng
thang u tin cho nhn vin. Nhng Federal a nhanh chong ct
canh nh mt k hoach kinh doanh y sang tao, nh ac cam cua
cng chung i vi Bu in Hoa Ky va nh cuc nh cng nm
1974 cua b phn phat chuyn hang Hoa Ky. May bay, xe tai va ng
phuc mau cam va tm cua nhn vin FedEx nhanh chong xut hin
trn khp nc My.
Smith, ngi an ng cha n 30 tui khi cng ty c thanh
lp, vn theo sat k hoach a t ra. Cung vi nhng chic xe tai va
may bay cua mnh, gi y ng a co c trung tm iu khin
ring cho FedEx tai sn bay quc t Memphis (ni nay c chon mt
phn v no ch co sng mu khoang 10 gi ng h mt nm). Ban
u, vai nha quan sat cho rng chin thut cha c kim chng
(1) Thang im A, B, C cua My, im C la im di trung bnh nu so sanh theo thang im 10.
66
trong vic vn chuyn tt ca cac bu phm thng qua mt thanh ph

duy nht la co phn mao him, nhng FedEx nhanh chong cho thy
m hnh nay hoat ng co hiu qua nh ho a ha, va nhng i thu
canh tranh bt u m phong theo. Mt ngay lam vic cua FedEx
Memphis ln ti nh im hang m vao luc 11 gi ti khi bu phm
c d xung t nhng chic may bay n t khp ni. Bu phm
c phn loai va lp tc c xp ln may bay co th ct canh
vao luc 4 gi sang i bt c ni u. Toan b din tin nhp nhang
nh v bal nay hp dn n mc c xem la hoat ng du lch thu
hut du khach ng hang th ba cua Tennessee, ch sau Graceland va
Ph Beale.
Bn canh o, Smith con xy dng mt lc lng lao ng trung
thanh sn sang lam vic lu dai va chm ch giup FedEx thanh
cng. ng tra cho nhn vin mc lng cao nht, chia se li nhun,
khng tinh gian nhn cng, va nhn vin co quyn at y kin vi
ban giam c, ap dung mc thng ln n 25.000 -la cho nhng
nhn vin co sang kin lam tng nng sut lao ng, ch c bay
min ph trn nhng chuyn bay cua hang FedEx. ng cam kt toan
b nhn vin u c i x mt cach cng bng. FedEx lun co ban
tng kt nm gi n tng nhn vin qua mt bng video lu hanh ni
b co ta Ch dn Gia nh. y cung la tai liu c phat ra bn
ngoai tuyn lao ng trn toan nc My va khp th gii. ng cung
cp nhng tui n tra mau nu nhng nhn vin cao cp nht co
th chuyn thng chung n nhng nhom nho hn. Va ng vn hanh
cng ty vi mt h thng ky lut nghim ngt c rt nhiu cng ty
khac theo gng.
Nhng n lc ni tai cua FedEx va nhu cu giao nhn ngay cang
tng trn th gii a giup cng ty thanh cng vang di. FedEx c
c phn hoa vao nm 1978 va nhanh chong bt u mt loat nhng
cai tin v mt cng ngh cho phep no ap ng c thi han giao
hang vi chnh xac 99%. Co th iu co y ngha nht, nh sau o
Smith a noi vi cac phong vin, la vic sm ap dung ma vach
anh du nhng goi bu phm mt m hnh tin phong ma ng a
67
hoc hoi c t nganh cng nghip ban hang. y ch la mt trong

nhiu y tng lin quan n cac lnh vc khac nhau ma ng tch luy
c khi danh ra khoang bn gi mi ngay oc sach, tap ch va
bao cp ti rt nhiu loai hnh kinh doanh. Smith cung at c
muc ch cua mnh mt cach nhanh chong va hiu qua hn vi xu
hng thu nap nhng tai nng quan ly y trin vong v vi FedEx,
in hnh la Pho Chu tch Hi ng quan tr Jim Barksdale.
Nhng ct mc s kin cua FedEx c ghi nhn thng xuyn.
V du, vao nm 1981, cng ty m rng hoat ng n Canada va gii
thiu mt dch vu mang tnh tin phong la chuyn th ch trong mt
m. Hai nm sau, FedEx tr thanh cng ty u tin cua My at doanh
s 1 t -la ma khng cn lin doanh hay mua lai bt ky cng ty nao
khac. Va ch mi hai thang sau, ho lt xac hoan toan va mua lai cng
ty Gelco Express International m rng dch vu n chu u va
chu A.
Vao Giang sinh nm
1984, FedEx a kim soat
c hn mt na th trng
kinh doanh vn chuyn th
h mi cua th gii. Gi y
ho ang phuc vu cho 40.000
cng ng dn c vi 30.000
nhn vin va 10.000 xe tai
trn khp th gii vi khi
lng giao nhn 500.000 goi
hang hoa mi ngay.
Gi y FedEx a co 10.000 xe tai chuyn

dung trn khp th gii
Thanh cng cua FedEx a

tao ra mt cuc canh tranh
khung khip, nhng Smith
vn vng bc duy tr v tr
dn u trong lnh vc chuyn
hang qua m. Ky phung ch
thu cua ho la UPS, mt cng ty
68
co bit danh Ngi khng l mau nu, va la nha cung cp dch vu

giao nhn bu phm ln nht Hoa Ky vi 1,8 triu bu phm c giao
mi ngay. Khi UPS thng bao bc chn vao lnh vc chuyn hang
trong ngay vi han chot giao hang hang ngay la 3 gi chiu, Smith lp
tc lui gii han thi gian chuyn hang cua mnh t gia tra cho n
10 gi 30 phut sang. Khi nhng cng ty khac c gng thu hut khach
hang bng cach giam gia dch vu, Smith cung giam gia dch vu cua
FedEx t trung bnh 26,29 -la xung con 19,36 -la cho mt ln giao
hang. ng cung khng ngng mua lai cac cng ty khac m rng tm
hoat ng, nh vu mua cng ty Flying Tigers vao nm 1989. ng li
kinh doanh nay tip tuc c y manh vao thp nin 90 khi cng ty
mua lai nhng ng bay t Trung Quc cua hang hang khng
Evergreen International, tao ra mt c s ha tng hu cn va phn phi
co gia tr 16 t -la; mua lai cng ty Caliber System va mt cng ty co
tru s Pittsburgh co tn la RPS ri sau o t chc lai thanh mt
cng ty mi co tn la FedEx Ground.
***
Bc sang th ky mi, nhu cu vn chuyn bu phm va th tn
ngay cang gia tng, s bu phm vn chuyn hang ngay cua FedEx
a at n con s 5 triu. Nhng, nh moi hang phat chuyn nhanh
khac, s xut hin cua mang Internet va cac dch vu chat va tin nhn
min ph, tc thi tr thanh mi e doa n san lng vn chuyn va
doanh s cua ho. V du, vic vn chuyn bu phm du tng rt
nhanh, nhng no vn khng th tng vot mt cach khung khip nh
nhng tin nhn min ph trn Internet. Cho n luc nay, ca FedEx
ln nhng i thu canh tranh cua ho vn cha th ngh ra mt
phng phap kha thi nhm giai quyt vn nay.
Va trong khi nhiu ngi d oan rng FedEx se thu li rt ln
t vic vn chuyn hang nh vao s bung n cua nganh thng mai
in t th i thu truyn kip cua ho la UPS a kp dn u trong
lnh vc nay. Ro rang FedEx co k hoach dung cng ty RPS ma ho a
mua lai vi gia 2,7 t -la cung cp loai hnh dch vu ma a phn
69
nhng ngi s dung Internet u thch (vn chuyn hang hoa c

mua ban trc tuyn trong vong t hai n nm ngay). Nhng ho a
gp nhng rc ri ngay t luc khi u v khng theo kp loai hnh
kinh doanh nay. Kt qua la ho a lam khach hang phin long va b
rt lai pha sau. D nhin, hu qua ma cng ty phai ganh chu la rt
nng n: vao nm 1998, theo nghin cu Zona, UPS vn chuyn
khoang 55% hang hoa c mua ban qua mang Internet, Dch vu Bu
chnh Hoa Ky chim 32%, trong khi FedEx ch chim 10%.
Tuy nhin, Fred Smith a chng tra quyt lit. Cac tuyn vn
chuyn ng b ang c tip tuc m rng, trong khi ngun lc
ban hang va h thng vn chuyn cho ca trung tm iu khin ng
khng va ng b a c kt hp lai nhm vn hanh trn tru hn
so vi nhng g UPS a lam. Chung ta vn con phai ch xem kt qua
cua nhng bc i nay ra sao, nhng chc chn nhng nha quan sat
thng minh se khng cho Smith im C qua sm!
TP OAN CBS
Tin tc va truyn hnh co th chm dt
ca mt cuc chin
Tom tt
Ngi sang lp:
Logo:
V tr trong nn
kinh t My:
Net c trng:
San phm chnh:

Doanh thu:
Li nhun:
S nhn vin:
i thu chnh:
Chu tch:
CEO:
Tru s chnh:
Nm thanh lp:
Website:
William S. Paley

a lam cho nganh bao ch truyn hnh c n
trong hn va co tm anh hng nht nh n
cuc sng tinh thn chung ta
Chng trnh phat thanh va truyn hnh
14,48 t -la (nm 2007)
1,66 t -la (nm 2007)
28.900 ngi
Tp oan truyn thng ABC, Fox Entertainment, NBC
David McLaughlin
Mel Karmazin
New York
1927
www.cbs.com
TP OAN CBS
71
hi Walter Cronkite tr v t chuyn khao sat thc t tnh hnh

chin s Vit Nam vao nm 1968, ng a trang trong ngi vao v tr
quen thuc cua mnh sau chic ban a tin. Va ban tin bui ti cua ai
CBS ngay hm o a thay i din bin cua ca mt cuc chin tranh.
Sau khi en o cua may quay phim bt sang, Ngi an ng c tin
cy nht nc My lp tc nhn chm chm vao nhng thnh gia ng
ao v hnh trc mt mnh ri trang nghim va n o bung ra tng
li mt cu noi co sc cng pha tng ng mt qua bom tn: t
nc cua chung ta, Cronkite bt u noi, a sa ly tai ng Nam A
va iu nay ch co th kt thuc thng qua thng lng vi i
phng. Trong khi o tai Nha Trng, Tng thng Lyndon Johnson cau
co vi cac tr ly cua mnh: Nu chung ta mt s ung h cua Walter,
chung ta se mt i s ung h cua ca t nc.
Nhiu phong vin n vung chin s trc o t lu cung quay
v vi nhng ban tin tng t. o la mt trong nhng ly do v sao
Johnson va b may quyn lc cua mnh a nhanh chong mt i s
ung h cua cng chung. Nhng khi Cronkite noi rng hoan canh
cua nc My la v vong, th moi chuyn a c nhn nhn theo
mt cai nhn cao hn, su hn. Chng trnh Tin tc cua ai CBS
a tao c d lun su rng va gn nh khng co i thu. No c
hang triu ngi anh gia cao. Ngay ca tng thng cung nhn thy
iu o: nu Cronkite noi nc My thua cuc, th co ngha la nc
My a thua.
Nhng s kin nh vy a th hin tm anh hng cua h thng
tin tc truyn hnh ai phat thanh Columbia, vn co ting noi tng
ng vi nhng t bao hang u tai Hoa Ky va i khi con vt tri
hn. kp vng chc cua CBS bao gm Edward R. Murrow, Eric
Sevareid, Howard K. Smith va nhiu ngi khac a thc hin nhng
ban tin u tin t thi Th chin II cho mang li truyn thanh CBS.
Sau chin tranh, CBS bc vao lnh vc truyn hnh va duy tr sc y
72
bao ch vi nhng b phim tai liu mang tnh bc ngot cua Murrow,
cung vi ban tin ph bnh gay gt vao nm 1954 i vi thng ngh s
Joseph McCarthy, ma sau o a dn n s sup cua cuc chin tranh
lanh chng cac nc xa hi chu ngha. CBS ni tip nhng thanh cng
tuyt vi nay trong nhng lnh vc khac, vi s gop mt cua nhiu ngi
sao sang gia nht trong lnh vc truyn hnh, c nhiu ngi bit
n vi tn goi Mang li Tiffany va nhn c s tn trong cao nht
trong lch s nganh phat thanh truyn hnh My.
Mang li truyn
hnh vi logo hnh
con mt nay a i
c m t ch n g
ng dai k t khi
William Paley l n
u tin k t h p
chung lai mt cach
ung n trc o
bn thp ky. Va i
vi ngi My khi o
Mt bui phat tin trn truyn hnh cua CBS
th CBS la ai phat
thanh truyn hnh duy nht ang theo doi. Nhng ngi k
nhim cua Paley - Murrow va Cronkite - khng phai luc nao cung
c chu y nh vy. Va khi toan h thng truyn hnh chnh thc
ri vao quang thi gian kho khn giai oan cui th ky 20, CBS la
mt trong nhng hang b anh hng nng n nht.
***
William S. Paley sinh ra Chicago vao nm 1901. Gia nh giau
co cua ng s hu cng ty Congress Cigar. Khi Paley tt nghip ai
hoc Pennsylvanias Wharton vao nm 1922, ng chon con ng
kinh doanh cua gia nh. Du vy, sau khi ky hp ng quang cao
thng hiu cua cng ty trn mt ai phat thanh mi cua a phng,
Paley tr nn v cung say m vi phng tin truyn thng ang
TP OAN CBS
73
phat trin nay. Vao nm 1928, ng a quyt nh chuyn t kinh

doanh thuc la sang lnh vc phat thanh.
Paley bt u s nghip cua
mnh bng vic mua lai mt
nhom nho cac ai phat thanh ma
sau o ng i tn thanh cng ty
phat thanh Columbia. nhanh
chong bin no thanh mt th lc
manh me trong nganh cng
nghip nay, ng di tru s n
ai l Madison New York va
thay i phng phap ky hp
ng vi cac ai chi nhanh. Khi
o, cng ty dn u trong lnh
vc phat thanh la NBC tnh gia
cac ai phat thanh truyn tai
William S. Palley trn trang ba cua Tap ch
Time nm 1938
chng trnh cua ho; nhng
Paley trao i chng trnh cua mnh ly nm gi phat song cua
chi nhanh mi tun, va sau o ng quang cao thu tin trn o. S trao
i nay sinh li rt nhanh va tng s chi nhanh sau mt nm ln 47
va sau hai nm la 70 chi nhanh.
Ging nh Internet c phat minh nhng nm sau nay, Paley
cung nhn thc c ngay t u rng cha khoa thanh cng i vi
mt phng tin thng tin ai chung la kim soat c ni dung hn
la chu y qua nhiu n phng tin. ng hiu rng s phat trin
trong tng lai va li nhun se n nhanh hn nu ng tp trung vao
vic nng cao cht lng ni dung chng trnh. Th la vao nm
1930, ng bt u phat song cac chng trnh hoa nhac New York
Philharmonics Sunday cung vi cac chng trnh rt hp dn khac.
ng cung thanh lp mt ai ly t ve xem hoa nhac co tn goi Tp
oan hoa nhac Columbia, va bin cng ty Columbia Records thanh
mt hang thu m ln.
74
Nhng bc cai tin nay c nhiu ngi a chung va Paley

tip tuc phat trin nhng y tng tng t nhm xy dng mt lc
lng a tin hang u trong nganh cng nghip phat thanh truyn
hnh. Sau chin tranh, ng khng tham gia iu hanh mang li hang
ngay na nhng vn tip tuc trng coi mang li truyn hnh mi
c kt hp khi CBS leo ln n nc thang cao nht trong nganh phat
thanh truyn hnh. Di s giam sat tng th cua ng, CBS-TV a kt
hp nhng v kch mang tnh t pha vi cac tro chi truyn hnh hp
dn, va nhng chng trnh nay ap ng c th hiu moi tng lp
cng chung. Nhng phong vin tn tui c ky hp ng y
manh s phat trin b phn tin tc, trong khi cac din vin, ngh s
ni ting th khng ngng c mi cng tac hay ky hp ng nhm
dn dt b phn giai tr i ln. Vi nhng ngi sao (nh Lucille Ball)
va nhng chuyn gia tuyn chon t cac mang li khac (bao gm ca
cu nhn vin cua ai NBC Jack Benny), CBS vn ln dn u nganh
cng nghip truyn hnh cung vi s phat trin cua chic TV.
Thi ky hoang kim cua truyn hnh keo dai n nhng nm 1950
va CBS la mt trong nhng cng ty thu li nhiu nht khi nhiu triu
gia nh My b sung no vao danh muc knh truyn hnh cua mnh.
Hanh trnh cua ho b chm lai i chut khi vu scandal y tai ting v mt
game show truyn hnh n khach co tn goi The $64,000 Question b
phanh phui v gian ln. Louis G. Cowan, ngi tao ra loat tro chi
truyn hnh nay trc khi tr thanh Tng giam c cua cng ty v
tuyn truyn hnh CBS, a b buc phai t chc khi vu vic v l rng
chng trnh cua ng la mt trong nhng chng trnh c b mt
vit kch ban trc nhm bao am mt kt qua xac nh nao o trong
tro chi.
Nhng s chng lai nay ch la tam thi. Nhng ngi k nhim
cua Cowan a tng li nhun cua cng ty trong thp nin 60 bng
cach bai bo nhng bui din kch sng mang tnh ngh thut cao
(nhng t o) va thay chung bng nhng oan phim hai ngn, tuy
ng ngn nhng lai c nhiu ngi yu thch (v du nh chui
phim hai The Beverly Hillbillies). CBS tam thi thua i thu canh
TP OAN CBS
75
tranh RCA mt bc trong cuc ua phat trin chng trnh cho TV

mau, nhng ho lai mt ln na tp trung vao vic cai thin ni dung
chng trnh va duy tr c v th dn u cua mnh. iu nay c
tip tuc vao u thp nin 70 khi CBS vn ang xy dng tm anh
hng nghim tuc ma Cronkite va b phn tin tc cua ng ang tao
ra i vi lng tri cua ngi My gii thiu nhng v hai kch thc
t mang tnh t pha nh All in the Family sanh bc cung vi cac
chng trnh tin tc co sc cng pha manh me cua mnh, ma mt
trong s o la chng trnh Ban tin thi s 60 Minutes. Mt ln na,
ho lai hng nganh truyn thng ai chung theo nhng hng i
cha tng co tin l.
Mang li cua cng ty tip tuc ng u nganh cng nghip
truyn hnh thm mt thp ky na, trc khi b i thu lu nm NBC
mua lai. Nhng s sinh si nay n cua truyn hnh cap, truyn hnh
v tinh va u may cassette mi tht s e doa s sng con cua cng
ty. S phat trin nhanh chong cua cac san phm cng ngh nay mang
n cho ngi xem nhiu la chon hn bao gi ht, va ho bt u
quay lng. Cung luc o, s xut hin cua cac i thu canh tranh mi
nh Fox - va sau o la Internet a chim phn ln th phn kinh
doanh cua cng ty.
***
Vao cui thp nin 90, CBS a gp rt nhiu kho khn. Chu tch
Hi ng Quan tr Michael Jordan a tm cach cu van va thng bao
rng radio va v tuyn truyn hnh se c kt hp vi Internet va
truyn hnh cap mt cach kheo leo. Nhng chng trnh mi me a
c chun b phuc vu cho cac khan gia tre tui. Cng ty vn ang
c gng co c quyn phat song giai bong bu duc nha ngh My
(NFL), nhng chng trnh a mt v tay Fox trong mt s tht bai
ang xu h co th c xem la s tht vong ln nht trong lch s
70 nm hnh thanh va phat trin cua CBS.
Tt ca nhng iu nay thay i khi th ky 20 sp kt thuc va
Jordan tuyn b v hu. ng c thay th bi Mel Karmazin, mt v
76
lanh ao rt sang tao, ngi a ban dy chuyn tram phat thanh cho
CBS vao nm 1997 nhng vn tip tuc lai vn hanh chung. ng
cung tr thanh c ng ln nht cua cng ty thng qua thng vu
mua ban nay, va a c b nhim vao hi ng lanh ao cua CBS.
Trong vong vai thang say m vi li ch chung cua CBS, Karmazin a
thuyt phuc Jordan mnh iu hanh nhng tram phat v tuyn
truyn hnh thuc quyn s hu cua cng ty. Khng lu sau ng tr
thanh tng giam c cng ty va la mt nhn vt ln trong nganh cng
nghip nay.
Karmazin a co nhng bc i ht sc nng ng. ng ct giam
mt s hoat ng cua cng ty, va tng cng s co mt canh tranh
cua no trn lnh vc Internet. ng y manh cac n lc tip th ban
hang, ct giam chi ph, va gianh c quyn phat song giai NFL tr
lai. iu co y ngha nht la ng a kin tao nn cuc sap nhp kinh
doanh ln nht trong th gii truyn thng: ng y cho phep CBS
c tp oan lin hp Viacom mua lai. Bng cach kt hp xng lam
phim Paramount cua Viacom, cac knh MTV, VH1, mang li truyn
hnh cap Nickelodeon, cung chui phim bom tn vi mang li
truyn hnh rng khp, 16 tram phat thanh truyn hnh co toan
quyn s hu va hoat ng, 160 tram phat thanh radio, va nhiu th
khac thuc quyn s hu cua CBS, vu mua ban nay tao ra cng ty
truyn thng ln th hai trn toan th gii.
William Paley a noi:

Phn ln c hanh bt ngun t nhng
thoi quen tt.
A LARGE PART OF VIRTUE CONSISTS IN GOOD HABITS.
TP OAN
PHILIP MORRIS
t tin c tr thanh ga chn bo sanh iu!
Tom tt
Ngi sang lp:
Logo:
V tr trong nn
kinh t My:
Net c trng:
San phm chnh:
Doanh thu:
S nhn vin:
i thu chnh:
Chu tch kim CEO:
Tru s chnh:
Nm thanh lp:
Website:
Philip Morris

Lam cho thuc la tr nn ph bin, va hin
ang gp rt nhiu rc ri
Thuc la, bia va thc phm
78.596 t -la (nm 2000)
137.000 ngi (nm 2000)
Anheuser-Busch, British American Tobacco, Nestle
Geoffrey C. Bible
New York
1919
www.philipmorris.com
78
rong hn na th ky qua, nhng ngi t cho rng mnh sanh

iu dng nh u a thch cac san phm cua Philip Morris hn cac
nhan hiu khac. Loai thuc la nao c a chung bi nhng ngi
mun c nh James Dean kiu hanh? D nhin la Marlboro. Loai bia
nao ma nhng ky ma mt thi thng chp ly tng cng kh th
cho tng cuc ua? ng nhin la Miller Lite.
Trong vong 50 nm, Philip Morris a phat trin theo hng t
mt cng ty c nhiu ngi tan thng thanh mt cng ty thng
b ch trch. Thuc la Marlboro Country nhm vao s nam tnh cua
an ng. Hnh anh mt ngi an ng manh me t cac quang cao bia
Miller Lite. S hp dn trong ba n gia nh cua General Foods &
Kraft. Vao mua he nm 2000, cng ty m rng kinh doanh bng cach
mua lai Nabisco ng thi thu hut c rt nhiu thng hiu n
nh nh Alpha Bits, Oreos, Oscar Mayer va Maxwell House.
Vi s kt hp nay, Philip Morris a tr thanh mt t chc kinh
doanh hung manh trn toan cu. Ho vn la tp oan kinh doanh thuc
la hang u th gii, ang hoat ng trn hn 180 quc gia va c mi
6 iu thuc la c hut th co mt iu la san phm cua Philip Morris.
Bn canh o, ho co nha may u bia ln th hai khu vc Bc My vi gn
sau mi loai bia khac nhau c tiu thu tai hn 100 nc. Philip
Morris cung la tp oan thc phm ln nht Bc My va la mt trong
ba tp oan kinh doanh thc phm ln nht th gii tnh trn 150 th
trng khach hang cho dong san phm a dang t ung va gia v
cho n tht a qua ch bin va pizza ng lanh. o la cha noi n tin
lai t cac dch vu kinh t va kinh doanh bt ng san.
Cho n khi mt bai bao c ng tai vao nm 1952 trn t
Readers Digest khng nh co mi lin h gia thuc la va bnh ung
th phi, tp oan Philip Morris a tr thanh trung tm cua s chu y;
s tn tai cua cng ty tr nn v cung bp bnh. iu nay cung ging
nh san phm thuc la a git cht nhng ngi s dung no vy.
TP OAN PHILIP MORRIS
79
Philip Morris la mt ngi Anh, ng a m mt ca hang ban

thuc la Bond Street, London vao u th ky XIX. Sau o, mt cng
ty mang tn ng c hnh thanh New York, ni thch hp trn toan
th gii cho mt san phm co xut x t nhng ngi da o chu My,
do ngi chu u chim oat va nhit tnh ph bin ra khp th gii.
Dn dn, cy thuc la tr thanh san phm chnh cua nng dn min
Nam nc My. Ngay nay no c trng trn 21 bang (trong o
Kentucky va North Carolina chim 2/3 trn tng trong lng 1,48 t
pound(1) hat ging mi nm).
Thuc la tr nn ph
bin sau cuc chin tranh
gia hai min Nam Bc nc
My, khi James Bonsack phat
minh ra mt thit b cun
thuc la. Quan im tha hut
nhanh mt iu thuc la con
hn nhm nhi mt iu x
Ngh trng thuc la Kentucky
ga a tr nn ngay cang ph
bin khi bc sang th ky XX. Philip Morris ch la mt cng ty nho
be khi mi hnh thanh, so vi cac nhan hiu thuc la khng u loc
a thng lnh th trng nh Lucky Strike va Camel.
Nhng tt ca a thay i khi nm 1952 t Readers Digest ln
u tin cng b rng thuc la co lin quan n bnh ung th.
Nganh cng nghip mi me nay ap lai bng cach cho ra mt cac
nhan hiu thuc la co u loc c xem la an toan hn.
Marlboro la mt trong s nay, nhng ban u no b xem la loai
thuc la quy tc kiu chu u, va khng nm bt c th hiu
cua cng chung. Mc du vy, cng ty a thay i no hoan toan
vao nm 1955, va cho ra mt loai hp co np bt trn cung hnh
anh th rap cua min Ty hoang da ni cha ng nhng g
tinh tuy nht cua nc My. S kt hp nay a lp tc a
Marlboro c chim th trng.
(1) 1 pound = 0,454 kg.
80
Vao thp nin 1970, Marlboro la nhan hiu thuc la hang u Hoa
Ky cua mt Philip Morris ang trn a phat trin manh me, mc cho
cac hoat ng chng hut thuc din ra khng mt moi trong gn hai
thp ky. Nhng khi nhng ngi phan i a lam cho cac mu quang
cao thuc la khng c phep phat song trn TV va ai phat thanh na,
va buc cac cng ty kinh doanh thuc la phai in trc tip li canh bao
v tac hai cua thuc la ln tng vo bao th toan b nganh cng nghip
nay buc phai tm cach tn tai. ng thai chnh cua ho la s a dang
hoa, ca v san phm ln phng din a ly. kha canh san phm, ho
b sung thm hng bac ha, thm loai c ln hay thuc la dang nhe,
hp cng, loai re tin y la bc khi u cua dong san phm Philip
Morris ma hin nay ch tnh ring My a co n 18 nhan hiu khac
nhau. Trn phng din a ly, ho m rng cac n lc tip th va c s
san xut ra nc ngoai.
Tuy vy, s a dang n tng nht trong lch s hoat ng cua
Philip Morris la ho a m rng danh muc u t cua mnh sang
nganh san xut bia. Bng vic mua lai Miller Brewing, mt cng ty
a co tui i hang th ky, Philip Morris nm quyn s hu mt nhan
hiu bia a phng cha t calorie
va a tip thm sinh lc cho
thng hiu ang gp kho khn
nay mt cach rt t nhin. Miller
Lite c c phn hoa vao u
thp nin 70, va nhanh chong tr
thanh nhan hiu hang u trong
loai hnh kinh doanh thc ung
co cn mi me va hp dn nay.
Nho kh, ngu cc ch bin sn, s-c-la,...

rt t ngi ngh rng nhng mon nay cung la
san phm cua Tp oan Philip Morris
Khng lu sau o, mt thay

i ln khac cung c thc hin
khi Philip Morris gianh c
quyn s hu i vi cng ty
General Foods and Kraft. Kraft
Foods a rt thanh cng trong vic
81
ong gop mt thng hiu ang n trong trong nganh san phm gia
nh vao n lc kinh doanh cua cng ty. iu nay c th hin qua
cac dong san phm ni ting, t Sanka va Shredded Wheat, cho n
Jell-O va Cool Whip. D nhin khng phai tt ca nhng bc i nhm
a dang hoa kinh doanh u thanh cng. Ho cung gp nhiu tht bai,
ma ln nht la vic mua lai nhan hiu 7-up vao nm 1978 vi gia 520
triu -la ri chp nhn ban l lai no sau o gn mt thp ky, khi
Philip Morris nhn ra rng ho phai chi ph qua nhiu duy tr hoat
ng cho b phn nay.
Vi xu hng cm hut thuc ni cng cng ngay cang tng, s
lng thuc la ban ra giam trong toan b nganh cng nghip, nhng
lai tng ln ring Philip Morris. Cng ty cung tng cng cac chi
nhanh nc ngoai, va vt qua i thu truyn kip R.J. Reynolds
tr thanh cng ty ln nht trong nganh cng nghip cua mnh.
Nhng Philip Morris khng th chng thanh cng tt ca nhng
b lut, khng th chin thng tt ca nhng khoan thu c chnh
phu ban hanh, va cang khng th dp tt ht nhng hoat ng
chng hut thuc la ngay cang tng ln. Va th la, vao thp nin 90,
Philip Morris c xem nh mt ke sng ngoai vong phap lut. C
phiu cua ho ngay cang i xung, va hnh anh xa hi cung ngay
cang xu i.
i ua Th thc 1 lng danh mt thi cua Philip Morris
Tuy th nhng
nha quan sat am
hiu tnh hnh vn
rt n tng vi
cach ma cng ty
giai quyt tnh th
kho khn cua mnh.
Ho thng thng bac
bo cac cao buc v
tac hai cua vic hut
thuc la va khng
ngng tham gia cac
82
phin toa nhm chng lai cac iu lut cua chnh phu, cung nh c
gng ht sc nhm phan i vic ong cac loai thu lin quan n
kinh doanh thuc la. Song song o, ho cung tng cng cac hoat ng
giup cng ng: t cai t lai nganh giao duc cho n bao tr cac
loai hnh ngh thut. Va, Philip Morris a tru lai c.
***
Ngay nay ch co mt trong s mi bn ngi dn My la hut thuc
la, bng mt na so vi 40 nm trc. Thm vao o, s han ch gt
gao trong vic tip th, ban le, va hut thuc la trn toan nc My yu
cu cng ty phai co nhng ng thai ap lai mang tnh cai tin.
Nhng nganh kinh doanh thuc la vn tip tuc sinh li. Cac cng ty
thuc la a tng gia ban ln 32% vao nm 1999, trong khi nhu cu
th trng giam xung 8% va ho vn ang n lc nhm chinh phuc
nhng th trng kho nut trc y nh Hungary, Lithuania, va
Trung Quc.
Mc du thuc la th trng trong nc ln nc ngoai vn
chim vai tro chu yu trong hoat ng kinh doanh cua cng ty,
nhng Philip Morris ang hng vao b phn san xut thc phm va
ung. Khoang 40% doanh thu cua cng ty va mt phn ba tng li
nhun c thu v t cac dong san phm nay.
Trc nhng bng chng khoa hoc chng lai vic hut thuc la va
s phan i cua cng chung, cui cung Philip Morris cung phai tha
nhn trn trang web cua mnh: Y hoc a chng minh rng thuc la
chnh la tac nhn gy ra nhiu cn bnh va ho a trnh bay nhng
k hoach nhm giup cac ban tre tranh xa thuc la cung vi nhng
san phm mi (nh loai thuc la khng chay na mt khi a ri
xung t). Ngac nhin ln nht la ho a tuyn b se khng chng lai
nhng quy nh cua chnh phu na. Vai nha quan sat on nhn
nhng tin nay nh mt tn hiu tch cc, mt s khac th vn con hoai
nghi. Nhng hu ht u cho rng Philip Morris kho ma chu u
hang trong mt sm mt chiu, ngay ca khi ting tm cua ho khng
con c xem la sanh iu na.
10
WAL-MART
Giau nht nh ban hang re nht
Tom tt
Ngi sang lp:
Logo:
V tr trong nn
kinh t My:
Net c trng:
Sam Walton

anh cuc vic s dung cac bc cai tin trong
hoat ng kinh doanh ban le vao a v thng
tr toan cu
San phm t lua, hang gia dung, hang in t,
San phm chnh:
tap hoa
Doanh thu:
351,14 t -la (nm 2007)
Li nhun:
11,28 t -la (nm 2007)
S nhn vin:
1.140.000 ngi
i thu chnh:
Costco Wholesale, Kmart, Target
Chu tch kim CEO: H. Lee Scott Jr.
Tru s chnh:
Bentonville, Arkansas
Nm thanh lp:
1962
Website:
www.wal-mart.com
84
m 2007, Wal-Mart c xp hang 1 trong danh sach Fortune

500 cua Forbes. Thc ra, cu chuyn cua Wal-Mart bt u t gia
th ky trc, khi ca hang 5 xu va 1 hao (five-and-dime) u tin cua
i v chng Sam Walton va Helen Walton ra i.
Th ri, vao mt ngay mua thu kh va lanh cua nm 1983, co
khoang 9.300 ngi dn th trn Bentonville, Arkansas tu hop lai
nng cc chuc mng nhng ngi lang ging lam n phat at cua
mnh. o la ngay ho th hin nim cam kch i vi Sam va Helen
Walton. Mt cuc diu hanh nao nhit vi nhng oan ngi va xe
rc c t chc ca ngi nhng ngi con cua a phng a
thay i hng i cua nganh kinh doanh ban le cung nh thanh ph
qu hng ho. Chn dung cua ho xut hin khp moi ni. T bao
a phng a cho in mt n ban ky nim c bit. Tng thng
Reagan goi in thoai chuc mng. Va gia nh Walton a hoa mnh
vao l hi t v tr duyt binh trn ph chnh, i din ngay ni ho a
m ca hang five-and-dime u tin vao nm 1950.
D nhin moi vic din ra rt sun se trong sut ba thp nin k
tip vi Sam Walton cung nh chui ca hang ha gia Wal-Mart ma
ng a sang lp. ng c xem nh ng vua cua nganh kinh doanh
ban le.
Helen Walton (1920 2007) va Sam Walton (1918 1992)
WAL-MART
85
Nhng s khi u cua Wal-Mart cung co th a khin Walton t

hoi khng bit mnh a i ung con ng s nghip hay cha. Cung
ung vao nm ng ng th ca hang ha gia Wal-Mart u tin
Rogers, Arkansas, th ba chui ca hang ln khac - la Kmart, Woolco
va Target cung khai trng. Va khi Walton khai trng ca hang
th hai cua ng gn Harrison, s da hu cha y hai xe tai ang
trng bay doc va he a n di cai nong cua mua he - bao hiu mt
im chng lanh.
Mc du vy, Walton vn ng vng va tm nhn cua ng a
chng to s thanh cng rt lu trc khi ng qua i vao nm 1992
tui 74. Vao thi im chuyn giao th ky, Wal-Mart ang kinh
doanh moi th co th ban c trong cac siu th cua mnh, t dung
cu va trang phuc th thao cho n gia dung va tap phm. Ba loai
siu th (ca hang ha gia truyn thng, siu ca hang, va ca hang
cho thanh vin) a co mt khp moi ni vi khoang 4.000 a ch
trn tt ca 50 bang cua My va 9 quc gia trn th gii t Canada cho
n Trung Quc cung vi mt website con mi me nhng n cha
tim nng to ln. S kt hp vng chc nay a a Wal-Mart tr
thanh cng ty ban le s mt th gii.
Du co mt vai ngi ch trch rng Wal-Mart ang tiu dit nhng
siu th quy m nho, nhng ho a lam c rt nhiu iu giup
nhng ngi dn a phng va cac nhn vin. Va du moi chuyn co
i theo chiu hng nao, th Wal-Mart cung a thay i b mt cua
nganh kinh doanh ban le.
***
Dng nh s mnh cua Samuel Moore Walton la tao ra nhng
iu v ai. La con trai cua mt nha mi gii cm c trang trai, ng la
hng ao sinh cp ai bang (Eagle) tre nht trong lch s vung
Missouri. ng cung la chu tch hi hoc sinh khi con hoc trung hoc,
ng thi la tin v trong i bong bu duc v ch cua bang. Khi con
la mt cu be, ng a tng m c tr thanh tng thng My. n khi
trng thanh, ng mun co bng c nhn quan tr kinh doanh t ngi
86
trng Wharton danh ting. Tuy nhin, nhng kho khn v mt tai
chnh a buc ng phai suy ngh lai, va ba ngay sau khi tt nghip
ai hoc Missouri vao nm 1940, ng a chp nhn v tr thc tp
quan ly tai ca hang J.C. Penney Des Moines, Iowa.
Cng vic nay rt vt va va lng ch khoang 75 -la mt thang,
nhng thach thc va tim nng a thuyt phuc Walton ngay t u
rng kinh doanh thng mai noi chung va kinh doanh ban le noi
ring chnh la con ng tng lai cua ng. Thm ch, ng con thy
t tin hn khi ngi sang lp ra chui ca hang, James Cash Penney,
mt ngay no a ghe ngang ch ng lam vic va ch thn day chang
trai tre cach buc mt goi hang sao cho tit kim dy va giy goi
nht. Ca hai bai hoc v mt ban quan ly khng ch bit ch tay nm
ngon, va tinh thn tit kim trong tp th a gy n tng ln i vi
Walton. Nhng bai hoc nay theo ng sut i.
Walton ri bo th gii kinh doanh trong mt thi gian ngn v
phai lam ngha vu trong qun ngu. Sau khi xut ngu vao nm 1945,
ng mua lai ca hang tap phm Ben Franklin Newport, Arkansas.
(Sau nay ng noi rng mnh mun m mt ca hang St. Louis,
nhng Helen v ng khng chu di n mt th trn co hn 10.000
dn). Walton nhanh chong tr thanh mt thng gia tuyt vi cua th
trn nho nay, ap ng c nhng s thch va nhu cu c bit cua
nhng ngi dn a phng. Cung luc o, ng bt u tm kim
nhng ngun hang trong vung co gia re hn. Sau khi lam vic ca
ngay ca hang, ng buc mt chic xe r-mooc vao t va lai xuyn
qua a phn bang Tennessee va Missouri tm kim nhng san
phm ma khach hang cua ng mong mun. Sau o ng ban chung vi
gia re nht co th, va nhanh chong ban sach hang hoa cua mnh.
D nhin Walton a nhn thc c s cn thit cua vic ha gia:
bng cach giam gia, doanh s va li nhun a tng vut. Nhng ngi
Ben Franklin khng thch iu nay, nhng khach hang th chc
chn la co. Ch trong vong cha n 5 nm, ca hang cua Walton a
la mt thanh qua tuyt vi. Tuy nhin, ngi chu mt bng ni
WAL-MART
87
Walton thu a t chi ky tip hp ng v tin rng o la ni ly tng

cho cng vic kinh doanh cua con trai ng ta. Luc nay, Walton buc
phai ban xi tt ca va bt u lai t u mt ni khac. ng n th
trn Bentonville - mt th trn con nho be hn th trn trc - bi ni
y tao c hi cho ng tip cn mua i sn cua ca bn bang.
Trong khoang thi gian nay, ng oc c v hai ca hang t
phuc vu giam gia Minnesota, va sau khi ghe thm nhng ni o,
ng a quyt nh rng ca hang mi cua ng Bentonville cung se
co nhng k hang hoa vi quy thu ngn pha trc. ng goi no la
ca hang Five and Dime cua Walton, va tung ra nhng t khuyn
mai c bit, v du nh mt ta kep ao ch co gia 9 xu. Khach hang h
hi keo n t ngay u tin khai trng va khng h co du hiu se
giam trong nhng ngay k tip.
Vao nm 1960, Walter va em trai mnh, James L. Bud Walton,
a s hu 15 ca hang nh vy, kim c 1,4 triu -la tng doanh
thu hang nm. Nhng Sam - nh Walton vn thch c goi nh vy
vn cha thoa man va bt u xem xet nhng cach thc mi m
rng m hnh kinh doanh. ng nhn thy co mt trong s nhng ca
hang ha gia bt ng ni ln trong khu vc ni thanh bng cach ban
nhiu loai hang hoa vi gia re hn tt ca cac i thu canh tranh khac.
Khi mt trong s o bt u m rng n ni ng sinh sng
Arkansas, Walton bit rng mnh phai hanh ng ngay. Va vao ngay
2 thang 7 nm 1962 tui 44 ng cho khai trng ca hang WalMart s 1 Rogers.
Moi ngi u cho rng gic m em loai hnh ban hang ha gia
n nhng th trn nho, heo lanh cua ng la in r. ng va Helen
buc phai cung ky vao tt ca cac giy vay tin, th chp cn nha va
tai san cua ho bao am. Nhng y tng nay rt c a chung.
Trong vong 5 nm, ng a co 19 ca hang nh vy, bao gm ca ca
hang cu Newport (ni ma ca hang Ben Franklin cua con trai ng
chu cho thu mt bng dao y a ong ca). Trong thi gian o,
Kmart cung m 250 ca hang, nhng ho kin quyt bo qua nhng th
88
trn vi dn s t hn 50.000 ngi, tao c hi cho Wal-Mart thoai

mai khai thac khu vc cua mnh.
Walton tp trung ap dung nhng g ng a hoc c trong sut
hai thp nin qua. Mi ca hang u phuc vu s thch cua ngi dn
a phng va cao nhng loai hang hoa san xut trong vung. Tt ca
u tn vinh cac thanh tu cua thanh ph qu hng va h tr cac hi
t thin ln cn. Cac nhn vin c goi la cng tac vin va c
ngh cac k hoach chia se li nhun rt hao phong. Nhng ngi mua
hang c tip on nng hu mi khi ghe n ca hang. Kin truc xy
dng c xp th yu; s a dang cua hang hoa la iu quan trong
nht. Va nht la, gia ca cac ca hang nay hu nh khng th thp
hn c na. o la m hnh a giup Wal-Mart tr nn ngay cang
thnh vng.
Vao nm 1970, Wal-Mart c c phn hoa. Li nhun ngay
cang tng a thuc y s phat trin cua cng ty sang mt giai oan
mi. Ho a bo tin xy dng mt h thng t phn loai va phn phi,
mang hang hoa n cho nhng ni xa xi heo lanh ma cac nha cung
cp truyn thng khng th n c. Cng ty cung lam cho nhng
ngi sang lp ra no tr nn v cung giau co. Ging nh ng chu cu
James Cash Penney, Walton c gng n thm mi ca hang t nht
mt ln trong nm. Va ngay ca khi ng a mua ca mt chic phi c
ring t lai i thm khp h thng Wal-Mart, ng vn lai chic xe
ch hang Ford quanh th trn Bentonville, bi nh ng noi: Ti nn
ch nhng con cho cua ti i long vong bng g y, mt chic RollsRoyce ?.
***
Vao thp nin 80, Wal-Mart bt u thc hin vic vi tnh hoa
khu ban hang va kho hang, khin cng vic ngay cang hiu qua. Ho
a tr thanh mt ni ghen t cua nn cng nghip ban le. Mc du vy,
Walton vn bam sat tng kha canh trong hoat ng kinh doanh cua
cng ty. ng vn i chic non Wal-Mart, eo bang tn va i t ca
hang nay sang ca hang khac, khch l cac cng tac vin vi bai c
WAL-MART
89
vu ni ting cua mnh (Cho ti ch W Cho ti ch A), hoi han ho

v gia ca cung nh phn trm doanh thu. Nu mt i thu canh tranh
khai trng mt ca hang gn o, ng lin bo chic non va bang tn
ra, va i kim tra ca hang nay ngay. Thng thng, ng thng
chiu ai cac nhn vin mt gi n tra. Thm ch co ln ng con em
theo rt nhiu banh ran n trung tm phn phi cua cng ty vao luc
2 gi 30 sang chiu ai nhng cng nhn ca m bai cht hang.
Walton c xem la
ngi giau nht nc My
ln u tin vao nm
1985. Tuy nhin, ng
ghet danh hiu o n
ni ng a chia hang ty
-la cho cac thanh vin
trong gia nh. Th duy
nht co th khut phuc
tinh thn lam vic khng
Ngay 05/04/1992, Sam Walton nhn Hun chng
T do cua Tng thng phn thng cao quy nht
bit mt moi cua ng la
cua Nha nc My danh cho cng dn My
cn bnh ung th xng.
No a tht s khin ng guc nga, ch mt thang sau khi Tng thng
Bush cha trao tng ng Hun chng T do cua Tng thng. Bush a
goi ng la mt ngi My tiu biu cho tinh thn doanh nhn va la
mu mc cho gic m My.
David Glass thay v tr cua Sam Walton lam Chu tch Hi ng
quan tr vao u nm 2000, Glass a mang n mt ngun nng
lng mi cho cng ty thng qua vic b sung thm hang trm siu
ca hang (kt hp ca hang tap phm vi ca hang ha gia). ng cung
m rng khai nim ca hang ch danh ring cho thanh vin cu lac
b Sam t nm 1983. ng cung c v tr th hai trong danh sach
Fortune 500 cua Wal-Mart bng cach m rng hoat ng kinh doanh
ra nc ngoai. Wal-Mart hin la cng ty ban le hang u Canada va
Mexico, cung nh My.
90
Ca hang 5 xu 1 hao u tin cua i v chng Walton tai

Bentonville, Arkansas ngay nay
Thanh cng y n tng cua Wal-Mart tht s vn con tip tuc

bi v ho vn bam sat vi nhng nguyn tc nn tang a c ngi
sang lp huyn thoai cua mnh t ra.
Di y la 10 quy tc ma Sam Walton lun theo ui bin
Wal-Mart thanh mt tp oan co doanh thu hn 350 t la (2007):
Quy tc 1: Gi vng ng hng kinh doanh.
Quy tc 2: Chia se li nhun vi nhn vin va i ai ho nh
nhng cng s tht s.
Quy tc 3: Thuc y va tao iu kin thng tin cho nhn vin.
Quy tc 4: Bao am truyn at moi thng tin n tng nhn vin.
Quy tc 5: anh gia va cam n nhng g nhn vin a lam.
Quy tc 6: Mng chin thng/thanh cng.
Quy tc 7: Lng nghe nhn vin.
Quy tc 8: ap ng hn ca mong i cua khach hang.
Quy tc 9: Kim soat chi ph tt hn vic lao vao canh tranh.
Quy tc 10: Hay li ngc dong (tao s khac bit).
WAL-MART
Ho a noi v Sam Walton:

Sam Walton a cng hin, nhiu nht va su
sc nht, cho nhn vin cua mnh.
ng ni ting v s thch t lai xe i khp moi
ni, ng co th bt ng ghe thm mt ca
hang nao o va tao ra nhng giy phut th
gian tht vui nhn Nh Sam Walton, nhn
vin cua Wal-Mart co th t tin va t hao
mua sm ngay tai Wal-Mart cua mnh ng
a bin nc My giau thanh th _ ngheo nng
thn thanh mt quc gia dung hoa v thu
nhp, ni moi ngi u co c hi mua sm
ngang bng trong chui siu th cua ng. Nu
ban a tng sng trong tng lp nhng ngi
ngheo cua s phn hoa y, ban se thy
Walton la mt con ngi v ai.
- Dana Blankenhorn
(http://mooreslore.corante.com/archives/2005/07/31/
the_lessons_of_walton_and_ford.php)
91
11
GENERAL ELECTRIC
Mang lai tin nghi cho cuc sng
Tom tt
Ngi sang lp:
Logo:
V tr trong nn
kinh t My:
San phm chnh:
Doanh thu:
Li nhun:
S nhn vin:
i thu chnh:
Chu tch kim CEO:
Tru s chnh:
Nm thanh lp:
Website:
Thomas A. Edison

Thit b in t, thit b chn oan hnh anh,
hang gia dung, in t, thit b gia dung,
ng c may bay, u may xe la, dch vu tai
chnh, truyn hnh,
172,74 t -la (nm 2007)
22,21 t -la (nm 2007)
319.000 ngi
Matsushita, Rolls-Royce, Siemens
John F. Welch Jr.
Fairfeild, Connecticut.
1892
www.ge.com
GENERAL ELECTRIC
93
n mt nm trc khi chun b ri bo v tr ng u hang

General Electric, John F. Welch a ky mt hp ng vit hi ky em lai
li nhun ln nht trong lch s vi s tin khng tng la 7,1 triu la(1). V chu tch kim CEO nay - ngi c phong tng danh hiu nha
cach mang dn u trong lnh vc quan ly cua th ky do tap ch
Fortune bnh chon - a ng y chia se cu chuyn cua mnh ra th gii.
Hp ng nay co gia tr vt xa so vi cac hp ng vit sach cua
nhng nha lanh ao kinh doanh khac, va cung hn rt nhiu so vi s
tin c tra cho nhng quyn hi ky cua cac tn tui ln khac, nh
tng Colin Powell va Giao hoang John Paul II.
Nhiu nha quan sat, thm ch ngay ca nhng ngi sn long tha
nhn Welch la mt thin tai kinh doanh hoat ng rt ngay thng,
u bay to mi nghi ng liu s sach ban c co xng ang vi
khoan tin ln nh vy hay khng. Nhng Welch a tng i mt vi
nhng hoai nghi tng t sau khi ng tip quan GE(2) vao nm 1981
va tr thanh nha lanh ao tre nht trong lch s lu i va ni ting
cua cng ty. ng lun tm ra cach xua tan nhng nh kin nh vy
trong sut hai thp nin sau o, va nhng ngi ung h ng tin chc
rng ng co th lam c nh th mt ln na.
D nhin General Electric a la mt cng ty hung manh khi ngi
an ng 45 tui, con trai cua mt trng ga ng st ln nm quyn.
Trc o mt nm, GE co gia tr th trng 12 t -la va at li nhun
1,5 t -la trong tng doanh thu 25 t -la. Cu chuyn c bt
ngun t nha phat minh v ai Thomas Edison va nhng cu thanh
vin ni ting nh David Packard, ng sang lp vin cua hang
Hewlett-Packard, hay tiu thuyt gia Kurt Vonnegut(3). GE a nghin
cu va phat trin moi th, t bong en tron n lo nng banh m, t
(1) Ky luc nay a b pha v bi ban hp ng tr gia 8 triu -la ma Hillary Rodham Clinton a
nhn c vao nm 2001 vit lai hi ky cua ba.
(2) GE - General Electric.
(3) Kurt Vonnegut (1922 2007): tiu thuyt gia ngi My gc c, ni ting vi cac tac phm
Breakfast of Champions (1973), Cats Cradle (1960s), Slaughterhouse-Five (1960s), The Sirens of
Titan (1959), Player Piano (1952),
94
ti-vi cho n ng c phan lc. y chnh la mt trong nhng tn tui

ni ting nht hanh tinh chung ta.
Du vy, Welch va nhng ngi ung h ng cam thy rng GE co
th thanh cng hn na di s lanh ao cua ng. Bng vic y manh
cht lng san phm cung nh qua trnh san xut, doanh thu cua cng
ty a tng gn gp 10 va s vn u t cung tng ln tng ng. Nhng
cng ty con khng hiu qua a b ong ca va thay th bng nhng
cng ty mi y ha hen. Quy lng khng l c ct giam manh, cac
cp quan ly khng cn thit b bai bo. Trong luc o, GE a bin i t
mt cng ty cng nghip kiu cu khng l, y quyn lc va thanh
cng thanh mt tp oan giau co kt hp san xut vi dch vu va cng
ngh, theo mt phng phap n khp hoan hao vi nhau trong nn
kinh t th gii hin nay.
***
Cu chuyn cua GE bt u t nm
1878, khi Thomas Edison thanh lp cng ty
Edison Electric Light h tr cho d an
phat trin loai bong en tron mang tnh
ng dung rt cao. ng a san xut ra chic
bong en tron thng mai u tin cung
vi chic may phat in u tin cua
mnh trong cung mt nm. Va khi cac san
phm khac ra i sau o, ng i tn cng
ty thanh Edison General Electric. Cac cng
ty canh tranh bt u xut hin, mt trong
Thomas Edison (1847 1931)
s o la cng ty Thomson-Houston Electric
a phat trin manh me nh mt loat sap nhp lin doanh va mua lai
cac cng ty khac. Cui cung Edison quyt nh lin kt vi cng ty
nay vao nm 1892, va mt cng ty mi y quyn lc vi tn goi
General Electric a ra i.
Qua nhng sang ch va vai tro c vn cua mnh, Edison tip tuc
lam vic thm vai nm na cho GE. Trong khoang thi gian nay, cng
GENERAL ELECTRIC
95
ty a tham gia vao nhiu lnh vc kinh doanh, nh ch tao u may

xe la va may bin th ln nht th gii. Thanh cng trong cac lnh
vc nay a dn n vic GE xut hin trong danh sach ch s ky ngh
trung bnh vao nm 1896. Ngay nay, GE la cng ty duy nht con sot
lai trong s cac cng ty ban u c lit k trong ch s nay.
Nim am m phat minh cua Edison
cung lan truyn sang nhng cng s cua
ng. Vao nm 1900, cng ty hnh thanh mt
trung tm nghin cu va phat trin mi la
c iu hanh bi tin s Willis R. Whitney.
Trong nhiu nm, nhng nha khoa hoc cua
GE a phat trin nhiu y tng tin phong tai
c s nay, thuc khu vc Schenectady, New
York. (Ni hin c xem la phong nghin
cu t nhn ln nht th gii trong cung lnh
vc). Mt trong nhiu san phm thi u a
Bong en u tin cua
c hnh thanh va phat trin tai y la
Edison nm 1880
chic tau chay bng ng c in u tin
cua Hai qun My vao nm 1912; va chic tu lanh ong kn gia dung
u tin c ra mt vao nm 1925.
Thp nin 20 a m u bng mt quang thi gian dai tp trung
vao nghin cu ch tao ti-vi va radio cua General Electric. Mi lin h
gia cng ty vi lnh vc kinh doanh tin tc va giai tr ang ln nay
c thit lp ln u tin vao nm 1919, khi ho giup David Sarnoff
thanh lp tp oan RCA. Muc ch ban u cua RCA la gianh c
cang nhiu th phn cang tt trong th trng kinh doanh u thu
radio ang ngay cang ln manh, vi doanh thu at t 12 triu trong
nm 1921 tng vot ln n 207 triu vao nm 1926. Nhng cung
trong thi gian nay, GE tham gia vao cuc chin trong lnh vc phat
thanh, vi vic phat song chng trnh Schenectadys WGY vao nm
1922 canh tranh trc tip vi nha cung cp chng trnh cua
ring RCA.
96
Khi RCA thanh

lp mang li NBC va
bt u th nghim
mt phng tin
truyn thng y ha
hen co tn goi la
truyn hnh, vi t
cach va la ai phat
Chic may bay c trang b ng c phan lc GE J29
trong Th chin th II
song, ng thi la nha
san xut ti-vi, GE a xy dng mt b phn chuyn trach khu tao
hnh thuc y phat trin may v tuyn truyn hnh va cac san
phm lin quan. Cng ty cung bt u san xut ng c may bay khi
Th chin th II n ra. Vao nm 1942, ng c cua GE a tao lc y
cho chic may bay phan lc u tin c thit k va lp rap tai My.
Mt thp nin sau, ng c J-29 cua GE la ng c u tin co th
giup may bay at n vn tc gp i tc m thanh. Nhng thit
b nho hn, nh nhng th a lam cho no tr nn ni ting trong qua
kh cung khng b lang qun. Vao thp nin 50, GE bt u lp rap
nhng chic may tnh u tin (mt ln na, cung vi RCA) trong khi
b phn san xut thit b gia dung cua cng ty gii thiu lo nng
banh m Toast-R-Oven, cung vi may sy qun ao a tr thanh nhng
thit b cng nghip t ng ngt ngun u tin.
Trong nhng nm tip theo, General Electric cung gop phn
khng nho trong cac d an cng ngh hin ai, nh v tinh d bao
thi tit va mach ngt in chn khng. Vao nm 1969, ho gop phn
giup tau Apollo ha canh trn mt trng la kt qua lam vic cua 37
chi nhanh GE ring bit c vn hanh bi 6.000 nhn vin cua cng
ty. Tin s Ivar Giaever thuc trung tm nghin cu va phat trin cua
GE c trao giai thng Nobel Vt ly vao nm 1973, va trung tm
nay a thit k ra b phn then cht trong may chup ct lp vao nm
1975. B phn san xut bong en trong thi gian nay a tr thanh
nha cung cp hang u v bong en va cac san phm tng t khac
trn toan th gii. B phn san xut thit b gia dung sau o cung tr
GENERAL ELECTRIC
97
thanh mt trong nhng nha san xut thit b gia dung ln nht th
gii, chuyn san xut tu lanh, tu ng, lo nng, bp in, may git,
may sy, may ra chen, lo vi song, may nghin rac, may nen, may
iu hoa va may loc nc. B phn hang khng a m rng kinh
doanh vi dch vu cho thu may bay, trong khi nhng b phn khac
cua cng ty tp trung vao lnh vc nng lng in, cng ngh y hoc,
va la cng ty cung cp cac dch vu tai chnh ca nhn va thng mai.
Tuy vy, cac c ng cua cng
ty vn cha hai long. Vao nm
1981, ho a lam chn ng gii
thng mai vi vic b nhim John
F. Welch Jr. vao v tr lanh ao cng
ty. Ngi an ng Massachusetts
nay khng ch tr thanh ngi ng
u tre nht cua GE, ma vi tm
bng Ph.D nganh ky s hoa hoc,
ng cung la ngi u tin lanh ao
cng ty co hoc v tin s. Welch
nhanh chong chng to ng con la
nha lanh ao u tin trong thi ai
mi oi hoi cng ty phai thc hin
Tu lanh GE
nhng thay i trit . Ngay lp
tc, ng tuyn b rng vin nghin cu a 89 tui cua cng ty t nay
tr i se ch canh tranh trong nhng lnh vc ma cng ty co th ng
v tr nht nh trn th gii.
at c muc ch nay, ng a loai bo b phn san xut thit
b gia dung nho ra khoi cng ty ng thi ct giam nhn cng t
404.000 ngi xung con 229.000 ngi, chm dt chnh sach khng
gian th t trc n nay cua GE va c t cho bit danh la Neutron
Jack (tn loai bom co th huy dit con ngi nhng khng lam anh
hng n cac cng trnh). ng a ban mt s b phn kinh doanh cua
GE vi gia 12 t -la, va mua lai cac b phn khac vi tng gia tr ln
ti 26 t -la. Trong s nay co tp oan RCA va mang li truyn hnh
98
NBC cua ho, du sau o ng a quay ngot

180 va i b phn san xut hang in
t dn dung b phn ma ng cho la mt
s tht bai ly mt tp oan cng ngh
y khoa cua Phap. ng ng y kt hp li
tc cua GE chu u trong lnh vc san
xut thit b gia dung, thit b y khoa,
u may xe la GE - 2005
phn phi in va h thng nng lng
vi mt cng ty khng h lin quan la General Electric cua vng quc
Anh. Va ng a giam s tng nc quan ly cua cac b phn trong cng
ty t 10 - 11 cp con 4 - 5 cp ma thi.
S kt hp nay lam phat sinh mt s ch trch du kt qua la no
bin mt ga khng l trong lnh vc san xut sang mt ai gia cung
cp dch vu thuc hang ln nht th gii. No cung tng th gia vn
cua cng ty t 12 t -la ln n hn 100 t -la va s khm phuc
danh cho cng ty ngay cang tng ln.
***
Trn ht, John F. Welch a chun b
cho hoat ng kinh doanh trong th ky
21 cua GE bng vic nhn manh rng
tt ca cac b phn se duy tr nng sut
hoat ng cao nht co th. Vao nm
1995, nm ma ng phai trai qua ba t
giai phu ghep c tim nhn tao va bt
u ngh n vic chon ngi tha k,
Welch a thc hin n lc c bit
John F. Welch
n nhiu nht cua mnh vi tn goi: 6
Sigma. y la mt sang kin tuyt vi co th gii han sai sot mc
3,4 phn triu. 6 Sigma oi hoi b phn lanh ao cua cng ty phai
thc hin cac bc i gn nh hoan hao. Welch a u t 200 triu
-la trong nm u tin ap dung sang kin nay trong 200 d an.
Khi ng bit rng no gn nh ngay lp tc tit kim c cho cng
ty 170 triu -la, phng phap nay a c m rng nhanh chong.
GENERAL ELECTRIC
99
Cac cng ty khac cung s dung no lam tng s hai long cua
khach hang, cht lng nha cung cp, hiu sut bn trong va cac
tiu chun khac.
Vao nm 1997, tn tui
cua Welch a tr thanh huyn
thoai khi ng giup GE tr
thanh cng ty u tin trn
th gii co gia tr th trng
vt mc 200 t -la. Sau khi
b phn NBC cua cng ty kt
hp vi Microsoft a vao
May chup ct lp GE CT Scanner
s dung cng ngh mi trong
dch vu tin tc cho truyn hnh va Internet co tn goi MSNBC, ng a
nhanh chong m rng danh sach cac san phm ma cng ty ban trc
tuyn, bao gm cac dch vu tai chnh nh bao him, cac quy thng
thng, the tn dung va th chp nha ca. ng cung at c muc
ch bin cng ty tr thanh s mt hoc s hai trong mt loat cac
nganh cng nghip, t truyn thng cho n thit b gia dung, ng
c may bay n u may xe la, thit b y khoa cho n cht deo. Du
vy, ng vn mua lai khoang 100 cng ty mi mi nm.
Welch tuyn b t chc vao cui nm 2001, sau 20 nm tai v.
Vao cui nm 2000, GE a b nhim chu tch b phn h thng y
khoa - Jeffrey R. Immelt, 44 tui thay th v tr cua Welch.
Vi v tr s 6 trn Fortune 500 (nm 2007), cung nhng thanh
cng trong nhiu lnh vc va co hoat ng kinh doanh trn hn 100
quc gia, Welch a a GE tin xa hn nhng g moi ngi mong i.
V th, nhiu ngi a khng h ngac nhin khi ng c tra mt
khoan tin ky luc giai thch xem ng a lam vic nay nh th nao
- hay vi li cam oan se tng ht 7,1 triu -la va cac khoan phu
thu khac cho cac hoat ng t thin. Trn tt ca, Welch la mt con
ngi co nhng phm cht c bit tt ep.
12
TP OAN IBM
Con ca knh trong bin cng ngh
Tom tt
Ngi sang lp:
Logo:
Thomas Watson Sr.
V tr trong nn
kinh t My:
Net c trng:
San phm chnh:

ng vua cng ngh trong sut thi ai cng ngh
Doanh thu:
Li nhun:
S nhn vin:
i thu chnh:
Chu tch kim CEO:
Tru s chnh:
Nm thanh lp:
Website:
Compaq, Hewlett-Packard, Microsoft

Louis V. Gerstner Jr.
Phn cng may tnh, phn mm may tnh, thit b

ngoai vi, dch vu may tnh
91,4 t -la (nm 2006)
9,4 t -la (nm 2006)
355.766 ngi (nm 2006)
Armonk, New York

1911
www.ibm.com
TP OAN IBM
101
rc khi nhng ngi chng i s m hoc cua cng ngh

thng tin nghe n cai tn Microsoft, th IBM a la mt s am anh.
Cng ty co bit danh Big Blue nay la ng ke u tin trong lnh vc
cng ngh: ho thng tr ca nganh cng nghip cua mnh trong mt thi
gian dai (IBM tng b kin ba ln v vi pham lut chng c quyn). T
thp nin 20 cua th ky trc, khi cac thit b nh bang tnh, ng h
chm cng va may anh ch cua IBM ln u t t ra nhng tiu
chun cho ring mnh, cho n thp nin 80, khi chic may tnh u
tin cua ho tr thanh hnh mu cho tt ca cac may tnh ban sau nay,
hu nh khng mt ai xet trn phng din cng ngh co th thoat
khoi tm anh hng cua IBM.
Nhng sau o, khng bit v ly do g ma ho a vut mt nhng
lan song cng ngh quan trong. IBM a gii thiu chic may tnh ca
nhn n cho moi ngi, nhng lai ch rt lu mi tung ra h iu
hanh rt cn thit cho cac ban sao cua chic may nay. Ho a tham
gia vao lnh vc khng gian ao t sm, nhng lai la chon sai phng
tin trong dch vu trc tuyn Prodigy xu s. Vao nm 1993, IBM a
thua l n 8 t -la.
Tuy nhin, khi Lou Gerstner bc ln nm quyn lanh ao, IBM
a thay i va phuc hi. Gerstner a loai bo cac thoi quen co hai cua
cng ty. ng a ct giam ngun nhn lc d tha, ng thi cung
tuyn vao nhng ngi gioi nht. ng a gii thiu nhng san phm
quan trong nh may chu truy cp, mt thit b co th chuyn d
liu qua lai gia may tram va mang Internet. Quan trong nht, ng
bac bo nhng yu cu giai th cng ty, ng a co trc giac ung n
rng IBM hoan toan co u kha nng cung cp cac giai phap kt hp
cho mt loat nhng nhu cu v cng ngh ng thi. Nhng dch vu
nh vy, hn la nhng san phm cu th, a tr thanh ng lc thuc
y cho mt IBM mi me hn.
Va thanh cng a n. Doanh thu cua cng ty at mc ky luc, gia
tr th trng tng gp 10 ln. Ngay ca ban sc kho chu c hu cua
102
cng ty cung a tr
nn thoai mai hn.
Nhng bao cao hang
nm gi y noi n
cac nhn vin hin ai
mc qun jeans xanh
nhiu hn la nhng c
may v cam trong b
en. Vai ngi a
t cu hoi rng liu
Trung tm Dch vu Thng mai in t IBM tai New York
nhng thanh qua nay
co th c duy tr trong thi gian dai hay khng, nhng Gerstner
vn rt lac quan ng xem thng mai in t la ch n tip theo
cua cng ty, ngay ca khi ng ang phai chun b cho vic ngh hu
trong mt tng lai khng xa.
***
Thomas Watson cha a gia nhp vao cng ty sau nay c bit n
vi cai tn IBM vao nm 1914, cung nm Thomas Watson con ra i.
Watson a bo v tr lanh ao cao th nh tai cng ty National Cash
Register mt nm trc o. ng gia nhp vao cng ty ComputingTabulating-Recording vi cng v tng quan ly, va tr thanh tng giam
c cua cng ty sau o 11 thang. tui 40, Watson co c mt a
con trai mi sinh va mt cng ty mi. Cng ty cua ng vi 1.300 nhn
vin, na ta nha may Bc My va tru s chnh t tai New York a
ban moi th t nhng chic cn thng mai cho n dung cu ct pho
mat. Ca cha va con u co nhiu iu noi v nhng vic nay trong
quang thi gian sp ti.
Watson cha la mt ngi ban hang tai nng. ng a ban may
may va nhac cu trc khi vao lam NCR va khng ngng c gng
sau o tr thanh giam c cua b phn ban hang. Tai C-T-R, ng a
ap dung nhng kinh nghim cua mnh quan tm c bit n
Punch Card Tabulating Machine (may tnh bang dung phiu uc l)
TP OAN IBM
103
c phat trin vao nm 1890 cho Cuc iu tra dn s My. ban

chic may nay cho cac cng ty thuc nhiu lnh vc nh bao him
hay ng st, Watson a ap dung nhiu chin thut ma ng a hoc
t cng ty trc o. Nhng chin thut nay gm vic ch thu nhng
nhn vin ban hang co ngoai hnh d nhn va co tinh thn canh tranh
manh me vi nhau tng cng hiu qua lam vic, va t ra nhng
cu khu hiu a dang va truyn cam hng nh THINK(1) va Hin
thc hoa moi th khp cac xng lam vic, y manh tinh thn
lam vic hng hai trong cng ty bng cach thanh lp cac i th thao
cho nhn vin, nhng cuc i chi co gia nh nhn vin, va thm ch
la mt bai hat chu cua ring cng ty.
Thomas Watson, Sr. (1874 1956)
Watson a gy dng c mt lc
lng lao ng c gng ht sc v s thanh
cng cua cng ty. Va ch trong vong 6
nm, tng thu nhp a tng gp ba, ln
n 15 triu -la trc khi m rng kinh
doanh sang chu u, Nam My, chu A va
chu Uc. ng tp trung phat trin kinh
doanh may lp bang, ng h va may
anh ch, va nh hng lai cho cng ty.
Vao nm 1924, ng i tn cng ty thanh
International Business Machines th
hin hng i trong tm mi me nay.
Cuc ai Suy thoai a lam hoat ng kinh doanh trn toan nc

My tr nn im ng khac thng trong thp nin 30, nhng y dng
nh ch la mt chng ngai vt khng ang k i vi Watson. Trong
khoang thi gian nay, ng a cho ra mt nhng thit b tnh toan mi,
chm lo cho nhn vin v mt y t va ca bao him sinh mang, lng
hu, va cac ky ngh min ph. iu nay lam cho cac nhn vin u c
gng lam vic tn tuy ht mnh. h tr cho nhng g ma cng ty
vn goi la hoat ng kinh doanh k toan ln nht cua moi thi ai ,
Thomas Watson con a gia nhp cng ty vao nm 1937.
(1) Think suy ngh, t duy.
104
IBM la mt cng ty y lac quan, nhng vic Th chin II bung

n a lam thay i moi th. Watson cha a gii thiu nhng nha may
cua mnh cho chnh phu My, va th la cac nha may nay san xut ra
cac san phm phuc vu chin tranh nh may ngm nem bom va
sung trng. Cung thi gian o, con trai ng a phuc vu 5 nm trong
qun ngu, trn cng v phi cng may bay B-24.
Khi chin tranh tr nn ac lit, mt ranh gii khng th thay i
a c dng nn gia th lc ang i xung cua ngi cha va s ni
bt cua ngi con. Nm 1944, IBM kt thuc 6 nm cng tac vi
Harvard phat trin Mark I, hay con goi la Automatic Sequence
Controlled Calculator (May tnh iu khin tun t t ng). Vi
chiu dai hn 15 met va nng 5 tn, no la chic may tnh u tin co
th t ng thc thi nhng thao tac in toan dai. Khi nhn thy
chic may nay co rt t tim nng phat trin v mt thng mai,
Watson cha a bo qua no, nhng Watson con lai nhn thy thit b
nay chnh la tng lai cua cng ty, va bt u tan thanh, h tr cho
nhng thit b nh vy sau khi ht thi han phuc vu trong qun ngu.
Quan im cua ng cui cung cung gianh chin thng, va vao nm
1952 ng c b nhim lam tng giam c iu hanh cua IBM.
Trong vai nm sau o, cng ty i theo con ng ma hai cha con
nha Watson a a ra. Ho thc hin nhng bc i vng chc vao
thi ky may tnh con mi me, trong khi vn cung c nn mong cua
mnh. Mt ch quan ly kht khe gn ging vi lut l thi Victoria
a c thit lp, trong o cng nhn phai lam thm gi va lam ca
trong nhng ngay ngh. i lai, ho c cng ty h tr nhng li ch
cao nht cung nhng cam kt v mt vic lam n nh cho n ht
i. Chin lc nay a tao nn mt i ngu nhn vin ht sc trung
thanh va lao ng khng bit mt moi, nhng ngi sau o a phat
trin thanh cng chic may tnh u tin thc hin c nhng thao
tac kinh doanh c ban mt cach hiu qua nh lp hoa n, tnh bang
lng va kim soat kho hang t o m ra nhng c hi mi ma IBM
sn sang va hm h nm bt.
TP OAN IBM
105
Watson con a hoan toan thoat khoi cai bong cua cha mnh bng
quyt tm theo ui th trng mi nay. Va vao nm 1956 ch 6
tun trc khi Watson cha qua i Thomas Watson con a c b
nhim lam Chu tch Hi ng quan tr cua IBM. Mt trong nhng vic
lam u tin cua ng la t chc lai cng ty thanh 6 phn nhanh t tr.
Sau o ng hoan tt vic chuyn t may tnh lp bang lac hu sang
loai may tnh tin tin bng cach phat trin chic may tnh ln s
dung transistor u tin (thit b ma lc lng khng qun My dung
vn hanh h thng canh bao tn la an ao u tin cua ho) va
dong may tnh tng thch thng mai u tin (dong may nay
chp nhn thay i phn mm va thit b ngoai vi). ng cung cach
mang hoa phng thc ban hang, bng cach ban ring phn cng,
phn mm, va dch vu. Trc kia chung c ban chung trong mt
goi san phm. Cng ty a phat trin rt manh me trong nhim ky cua
ng, nhim ky nay kt thuc sm mt nm sau khi ng b mt cn au
tim vao nm 1970. Tuy nhin, ng vn co chn trong ban lanh ao
IBM cho n nm 1984. Cng ty a tng t 72.500 ln 270.000 nhn
vin, va t 892 triu -la n 8,3 t -la trong tng thu nhp. Tap
ch Fortune goi ng la nha t ban v ai nht trong lch s.
Khng co g ngac nhin la hoat ng kinh doanh cua cng ty sau
thi ai cua Watson din ra khng h sun se. Khi s tng trng cua
IBM ln n nh im vao nm 1986, mt lc lng lao ng t man,
oi hoi lng bng cao cung tnh ngao man trong ca tp oan bt u
tri dy. Kt qua cua v tr c tn trong lnh vc nay a ngn IBM theo
ui nhng chiu hng kinh doanh mi y tim nng va li nhun.
Vao u nhng nm 1990, IBM dng nh khng con am bao
v lng khach hang cua mnh hay nhng san phm ma ho cn. Ap
lc e nng ln cng ty cung vi s thua l. Trong tuyt vong, ban
lanh ao cua cng ty ln u tin a quay sang nh cy mt ngi
ngoai Louis V. Gerstner Jr. mong ng vc dy cng ty cua ho.
***
Trc Lou Gerstner, tt ca cac CEO cua IBM u trng thanh t
chnh cng ty. Gerstner bt u s nghip cua ng vi McKinsey & Co.
106
ri American Express, va sau o lam chu tch kim CEO cua RJR
Nabisco trong 4 nm. Nm 1993, khi IBM cng b nhng ban bao cao
thua l va Thomas Watson con qua i, Gerstner a n vi IBM bt k
nhng hoai nghi ban u. Cach nhn nhn vn khach quan va y
hoai nghi cua ng khng am bao cho IBM iu g tt ep trong nhng
nm sp ti.
Gerstner bt u bng mt bc i gy nhiu chu y. ng a giam
9 t -la chi ph hang nm. iu nay co ngha la bt u cac t gian
th mc cho li ha bao am v mt cng vic tron i trong qua
kh cua cng ty -, va v lanh ao mi nay a vp phai nhiu kho khn
v s phan i trong nhn vin. Nhng y la mt bc i sng con
cng ty co th tr lai cuc ua, nh ng a phat biu sau nay.
Mt chu trng quan trong khac la nh hng khach hang, im
chung cua ca hai cha con nha Watson nhng a khng con c duy
tr sau khi ho ra i. iu nay c thc hin tng bc mt bng cach
tu sa lai dy chuyn san phm phu hp vi nhu cu khach hang,
la a s nhng ngi quan tm n cac vn v mang may tnh.
ng bt u vi vic mua lai nhng cng ty khac (nh Lotus
Development va Tivoli Systems), ng thi chng lai cac ap lc oi
hoi phai tach IBM thanh nhng cng ty c lp do ng nhn thc
c li ch cua vic mang n cho khach hang nhng dch vu a
dang nhng hp nht.
Vua c Kasparov ang chin u vi siu may tnh

Deep Blue IBM 1996
Nm 1977, IBM a
chng minh ro rang
rng phn cng siu
manh cua ho vn con
rt hiu qua. Ho a tao
ra mt c may co tn goi
la Deep Blue, va chic
may nay a anh bai
kin tng c vua th
gii Garry Kasparov
trong mt cuc thi u
TP OAN IBM
107
c gm sau van. Nhng s chu y vn chu yu tp trung vao vic giup

cac khach hang ln k hoach, cai t va vn hanh hu nh bt c
loai mang li cng ngh cao nao. Va khi bc sang th ky mi, mt
s quan tm manh me n cac khach hang thng mai in t,
nhng ngi ma IBM co th lam moi th cho ho t t may chu cho
nhng Website n gian cho n vit nn toan b h thng phn
mm ky thut. Mt t cai t vao nm 2000 a nhm ti vic thuc
y tc tng trng trong lnh vc nay, ng thi tm ra mt ngi
k nhim cho Gerstner, v ng a ky hp ng lai cho n thang ba
nm 2002 khi c 60 tui. ng khng tha nhn hay t chi vic ra
i, ma vn tp trung vao vic phat trin sc manh cua IBM trong lnh
vc thng mai in t, muc tiu tip theo cua ng.
Vao nm 2003, IBM trnh bay
mt d an y tham vong vit
lai nhng gia tr cua cng ty. S
dung cng ngh ky thut Jam,
cng ty da trn nn tang
Intranet thao lun trc tuyn vi
50.000 nhn vin trong hn 3
ngay. Nhng thao lun c phn
tch bi phn mm phn tch vn
Dong may IBM Lenovo Thinkpad ni ting ban phc tap (eClassifier). Kt
gon nhe, manh me cua IBM
qua la, nhng gia tr cua cng ty
a c cp nht uc kt thanh ba gia tr mi: s hin dng ti moi
khach hang la thanh cng cua chung ta, cai cach cac vn cng
ty chung ta la cai cach th gii, s tin tng va trach nhim cua ca
nhn trong tt ca cac mi quan h la gia tr cua IBM.
Nm 2004, mt chng trnh Jam khac kt ni 52.000 cng nhn
trao i nhng vn thc tin tt nht trong sut thi gian 72 gi.
Ho tp trung vao nhng y tng co th h tr cho vic thi hanh cac gia
tr trc o a c xac nh.
Lch s cho thy IBM co mt danh ting tt trong vic duy tr
nhn vin dai han. Nhng trong nhng nm gn y, thch nghi
108
vi tnh hung th trng va li nhun ang xung dc, IBM a phai

ct giam lc lng lao ng - cu th nh sa thai 14.500 nhn vin vao
quy I nm 2005. Thang 5 nm 2005, IBM Ireland ong ca. Xng
san xut di chuyn ti mt cng ty goi la Amkor Singapore, cng ty
a mua lai doanh nghip vi in t cua IBM. Ngay 8 thang 6 nm
2005, cng ty IBM Canada sa thai 700 v tr. Ngc lai, IBM n va
IBM Trung Quc, Philippines va CostaRica ang chng kin mt s
bung n tuyn m va tng trng s nhn vin.
Trong thang 7 va thang 9 nm 2006, Pamisano gii thiu mt
chng trnh c goi la Innovation Jam. Innovation Jam la cuc hop
thao lun trc tuyn ln nht vi hn 150.000 ngi tham gia t 104
nc. Nhng ngi tham gia la nhn vin cua IBM va ca gia nh ho,
cac trng ai hoc, i tac va khach hang. Innovation Jam c chia
thanh hai phin hop (mt trong thang 7 va mt trong thang 9) trong
vong mi 72 gi va thu c hn 46.000 y tng chnh. Thang 11
nm 2006, IBM thng bao u t 100 triu USD cho 10 y tng tt
nht trong s o.
Thang 5 nm 2007, IBM cng khai k hoach Project Big Green,
mt phng an d phong tr gia 1 t mi nm cho cac phn nganh cua
ho cai thin nng lc san xut. Ngi ta hy vong nhng san phm
va dch vu mi cua IBM se giam bt nng lng tiu hao cua trung
tm d liu va c s ha tng cng ngh, ng thi chuyn cng ngh
h thng cac may client vao trung tm d liu xanh, co mc tit
kim nng lng xp x 42% so vi mt trung tm d liu trung bnh.
Sang kin nay bao gm mt green team toan cu vi hn 850 ky s
cng sut nng lng cua IBM. Nh mt phn cua d an, IBM ang
xy dng mt trung tm d liu xanh tr gia 86 triu USD tai Boulder
va se cung c gn 4.000 may chu 6 a im vao 30 may mainframe
ang chay h iu hanh Linux trn toan th gii.
13
SEARS, ROEBUCK & Co.
Nha ban le theo catalogue u tin
Tom tt
Ngi sang lp:
Logo:
V tr trong nn
kinh t My:
Net c trng:
San phm chnh:
Doanh thu:
Li nhun:
S nhn vin:
i thu chnh:
Chu tch kim CEO:
Tru s chnh:
Nm thanh lp:
Website:
Richard Sears va Alvah C. Roebuck

Mang li ban le s u tin trn th gii
Qun ao, thi trang nha, thit b gia dung,
san phm cai thin nha , dung cu lam vn va
ct co
53 t -la (nm 2007)
1,49 t -la (nm 2007)
324.000 ngi
Wal-Mart, Target, JC Penney
Alan J. Lacy
Hoffman Estates, Illinois
1886
www.sears.com
110
ach y khng lu, s co mt cua quyn danh muc san phm

Sears trong bt c gia nh nao My u la mt s kin rt quan trong,
tng t nh l Giang sinh vy. Cac ba me th anh s tng trang mt
trong cun Sach m c day cm, ngm ngha cn thn tng kiu
qun ao mi, cac dung gia nh, va khoanh tron nhng th cn thit
cho dp ngh l sp ti. ng b hao hc xem xet nhng mon ngh,
xem i xem lai nhng trang v t, lam vn, dung tu sa nha
. Bon tre con th gi ngay n nhng trang gii thiu chi; nhng
a ln hn oc lt qua cac muc v thi trang hay dung cu th thao.
Khi danh sach nhng-th-cn-phai-co c hoan tt, chung c chep
mt cach cn thn vao cac phiu t hang ri c nhe nhang cho vao
phong b gi lai chnh hang. Sau mt khoang thi gian ch i dai
tng nh ca th ky, mt chic hp ln (cung co th la hai, ba chic)
c chuyn n va nim hn hoan lai c thp ln ln na.
D nhin trong nhng nm gn y, nhng hnh anh o khng
con xay ra thng xuyn. Mt u trng ban le canh tranh si ng
y la cha noi n nhng thay i trong li sng va cng ngh a
sinh ra t chung a lam giam bt nhng hnh anh o cua Sears.
Nhng trong khi nhng hang hoa cu th va phng thc ban hang
thay i theo tng nm th Sears, Roebuck & Co. vn la nha ban le
ln th hai trn th gii (sau Wal-Mart). Ho vn vt qua nhng
khoang cach a ly rt ln n vi khach hang khu th sm
ut hay cac th trn nho be ni thn da. Ho vn cung cp u moi th
t n trang va giay dep cho n cn cu ca va gia dung - cho mt
lng khach hang trung thanh n nh.
gi vng v tr cua mnh, cng ty a tip cn vi cac khach
hang ca cu ln mi theo nhng phng phap ma chc chn se lam
nha ng sang lp Richard Sears phai choang vang. Xet cho cung,
ng a khi u s nghip kinh doanh cua mnh bng vic ban dao
nhng chic ng h ma vang cho cac ng nghip doc tuyn ng
111
xe la Minnesota. Ngay nay, nhng b su tp v cung phong phu va

a dang cua cac chung loai san phm va dch vu cua Sears c bay
ban tai hn 850 siu th, 1.400 ca hang chuyn dung, va 650 ca
hiu trong cac th trn nho ma hu ht cac ca hang nay u mang
tn ng. Nhng cng cu ban hang cng ngh cao va cac chin dch
quang cao thc thi ang c th nghim va trin khai. i vi
nhng ngi thch mua hang tai nha, a co mt Website tin tin
c thit k canh tranh vi cac i thu trn sn chi mi me nay.
***
Vao thp nin 80 cua
th ky 19, Richard Sears
la trng ga cua tuyn
ng st Minneapolis
va St. Louis North
Redwood, Minnesota.
Nhm giai khuy luc ri
rai, ng thi kim thm
thu nhp, ng a ban g
va than cho cac c dn
trong vung. Khi ngi
th kim hoan lang ging
nhn c mt t hang
ng h ma ng ta khng
mun co, Sears a
ngh mua lai s hang o.
ng kim li bng cach
Mt trang trong catalog mua sm cua
ban chung cho cac
Sears nm 1934
trng ga khac, va nhn
thy rng mnh co th kim tin trong lnh vc nay. Nm 1886, ng
hnh thanh cng ty ng h R.W. Sears Minneapolis va bt u s
nghip kinh doanh ban le cua mnh.
Thanh cng n nhanh chong, va ngi an ng y tham vong
tn Sears nay bt u tm cach m rng hoat ng kinh doanh. Ngay
112
Richard Sears (1863 1914)
trong nm sau o, ng chuyn

ti Chicago va lp tc tm s
giup thanh lp mt chi
nhanh tai y thng qua chuyn
muc quang cao cua t Chicago
Daily News. Mt trong nhng
ngi a ap lai li ku goi nay
la Alvah C. Roebuck, mt ngi
ch tao ng h y kinh
nghim n t Indiana. Sears
thu anh ta ngay lp tc. Ca hai
ngi, khi o mi ngoai hai
mi, a bt u mt thng vu
se thay i vnh vin phng
thc kinh doanh cua nganh ban
le cua nc My.
Vao nm 1893, ho i tn cng ty cua mnh thanh Sears,

Roebuck & Co. Thi o, khoang hai phn ba trong tng s 60 triu
dn My sng nng thn; va nhng ngi nay hu ht la nng dn
u phai mua tt ca hang hoa thit yu t cac ca tim tap hoa nho
vi gia rt t. Sears va Roebuck cung mt s doanh nhn khac cam
thy ho co th mang n cho ngi dn mt la chon tt hn bng
cach cung cp cac quyn danh muc hang hoa t hang qua ng
bu in. Aaron Montgomery Ward mt thng nhn Chicago,
cung vi nhng thng nhn khac cung a ap dung chin thut kinh
doanh nay, va Ward a gy dng c ca mt ch kinh doanh
hung manh co gia tr nhiu triu -la. Bng cach mua san phm vi
s lng ln, tn dung tuyn ng st va h thng chuyn bu
phm ang ngay cang phat trin, cac cng ty nay a tr thanh nhng
ngi sao ang ln trong lnh vc thng mai ban le.
Richard Sears bit ro th trng nng thn t nhng ngay con
Minnesota. ng cung bit cach vit danh muc th nao co th
thuyt phuc moi ngi mua nhng th ng ang ban. Vao nm 1893,
113
doanh thu cua cng ty la 400.000 -la. Hai nm sau, Sears va ng

s cua ng a mang n cho ngi tiu dung mt quyn danh muc
hang hoa co hn 500 trang gii thiu u moi san phm, t ng h,
trang sc, giay dep, qun ao phu n cho n xe keo, cu ca, yn
nga, sung ng, xe c ma, xe ap va xe ni. Doanh thu tng ln n
750.000 -la, va nha san xut qun ao Julius Rosenwald c b
sung vao b phn lanh ao cng ty giup t chc nganh kinh doanh
ang bung n nay.
Cng ty chuyn sang mt khu vc rng ln hn va bt u xy
dng trn manh t co din tch khoang 16 hecta pha ty Chicago
mt nha may va vn phong co tng gia tr u t la 5 triu -la.
Roebuck, luc o ang trong tnh trang sc khoe khng tt, a t chc
sau o khng lu. Rosewald tr thanh pho chu tch cng ty, va co thm
chc danh thu quy vao nm 1901. Nm nm sau, Sears va Rosenwald
quyt nh c phn hoa cng ty thu hut thm vn u t.
Cung nm o, cng ty chuyn n tru s mi va m mt vn
phong Dallas phuc vu cho th trng ang ngay cang phat trin
vung Ty Nam nc My. Sears hy vong sau nay co th m c 10
chi nhanh a phng nh vy. Tuy nhin cng vic kinh doanh ngay
cang m rng nhanh chong cua ng cung a vp phai mt s chng
ngai vt, chu yu lin quan s nhm ln trong qua trnh vn chuyn.
giai quyt vn nay, cng ty a chnh thc thit k va b sung
mt h thng quan ly tinh vi co th giup giai quyt hiu qua mt khi
lng hang hoa ln hn nhiu. Theo ho, chnh Henry Ford la mt
trong nhng ngi a ghe thm nha may hoc hoi ky thut quan ly
dy chuyn tin b nay.
tng hiu qua phn phi cac quyn danh muc hang hoa, Sears
a ngh ra mt chin lc quang cao cai tin: ng ku goi khach hang
hay chuyn nhng quyn danh muc nay n ban be va hang xom cua
ho, va t ra nhng phn thng cho ngi gii thiu (v du nh xe
ap hay may may) nu nhng ngi c gii thiu gi n t hang
cho cng ty. Sau khi ap dung thanh cng chin lc nay Iowa, Sears
a tin ti thc hin no trn toan quc.
114
Mc du vy, nhng thay i ang k trong cuc sng ngi My

bt u e doa dch vu ban hang qua bu in. S phat trin cua
th va vic khng ngng cai thin phng phap vn chuyn a lam
giam s lng khach hang nng thn, nhng ngi vn ch da vao
cun Sach c mua hang. Cac chui ca hang moc ln nh nm
trn pham vi toan quc a tao ra mt dang canh tranh mi me va rt
quyt lit. Sears quyt nh phan cng lai bng cach m nhiu ca
hang cac thanh ph khac nhau. Rober E. Wood pho tng giam c
cng ty, ngi sau nay se tr thanh chu tch kim CEO c giao
trong trach xuc tin chin lc kinh doanh nay.
Ca hang u tin c m tai nha may cua Sears Chicago vao
nm 1925. o la mt thanh cng ln va bay ca hang tip theo c
khai trng ngay sau o. Ch trong vong hai nm, 27 ca hang a
chnh thc i vao hoat ng. Vao nm 1929, cng ty a co 319 ca
hang. Hang ngan khach mua sm keo n cac ca hang cua ho, va
doanh s t vic ban le a vt qua doanh s cua dch vu ban hang qua
bu in ln u tin vao nm 1931. Nhng ban hp ng cho thu
mt bng khng tai nao ky kp, cac ca hang khng th nao chun b
kp, nhn vin khng th thu kp, mt trong nhng quan chc lanh
ao cua cng ty a tng tht ln nh vy. iu nay a thuyt phuc
Sears bt u gii thiu nhng san phm cua chnh cng ty.
Sears cung quyt nh bc sang cac lnh vc kinh doanh khac.
Ho thanh lp Allstate Insurance - mt cng ty con hoan toan thuc s
hu cua Sears - vao nm 1931. Trong nhng nm sau o, ho con b
sung thm t chc tai chnh Dean Witter Reynolds, cng ty bt ng
san Coldwell Banker, va cng ty the tn dung Discover hoan tt cai
ma ho xem la mt dy chuyn dch vu khach hang hoan chnh. a
tng trng khng ngng nay oi hoi cng ty phai co mt khng gian
iu hanh quan ly ln hn; va vao nm 1969, toa nha tru s chnh mi
cua Sears c khi cng tai trung tm Chicago. Sau 4 nm xy dng,
toa nha 110 tng Sears Tower a tr thanh toa nha cao nht th gii.
***
115
Tuy nhin, th gii vn khng ngng bin i va Sears buc phai

lin tuc t thch nghi cai thin th hang trong bang xp hang
Fortune 500. a co vai s cai t c thc hin vao thp nin 80 va
90. Nhng ca hang hoat ng khng hiu qua b ong ca trong khi
B phn thng mai Sears c thanh lp nhm giam sat cac hoat
ng kinh doanh chu cht nh qun ao, gia dung va t. Dean
Witter va Allstate tach ra thanh cac cng ty c lp, con Coldwell
Banker th c ban i. Cac chnh sach v tn dung a c sit cht
giam bt nhng hanh vi pham phap. Tru s chnh cua cng ty
c di v mt khu t rng 200 mu Anh (khoang 80 hecta) nm
v pha ty cua sn bay quc t OHare Chicago. Cun danh muc
hang hoa thng c ca tung nay a i thanh dch vu mua-hangtai-nha Sears, vi vai quyn sach chuyn nho hn cung dch vu tu
sa nha .
Thap Sears 110 tng ngt

ngng cao 443 m.
y la mt hnh anh n
tng trn nn tri khu
kinh doanh Chicago, thanh
ph m u cho nhiu
sang kin trong xy dng
nha cao tng. Toa thap
c thit k cho Sears,
Roebuck & Co., cng ty
ban hang bng cach gi
catalog qua ng bu
in, a 7.000 nhn vin
cua cng ty vao lam vic
trong cung mt toa nha
116
Arthur C. Martinez, ngi a ngh hu khi ang la Chu tch

kim CEO cua Sears vao cui nm 2000, c thay th bng mt uy
vin ky cu trong ban quan tr tn la Alan J. Lacy. Nhng s thch
nghi va i mi nay vn c tip tuc thc hin. Mt t cai thin
hnh anh kha rm r cua cng ty, bt u vi chin dch quang cao
c nhiu ngi ca tung: Mt kha canh mm mai hn cua Sears
va nhng n lc giam gia thanh c trin khai canh tranh vi
cac i thu. Nhng cng cu ban hang tin tin bao gm mt h
thng may tnh ky thut cao co mt trong tt ca cac ca hang a
nng bc cho cng ty tin vao th ky 21. Nhng dong san phm co
doanh thu thp b loai bo. Ngoai ra con co mt d an u t 100 triu
-la nhm chinh phuc khng gian ao, y la mt n lc thu hut
i tng khach hang tre tui.
Tt ca nhng iu nay khng co ngha la ban lanh ao cua cng
ty a qun mt cu chuyn lch s cua no trong khi ang toan lc
hng ti tng lai. Mt mu quang cao mi y cho trang Web cua
Sears a miu ta mt gia nh cua thp nin 50 ang ngm ngha
nhng thit b gia dung i mi qua mt khung ca s bay ban cua
ca hang Sears. Va mt phn bt chc quyn sach c thu nao lai
ong mt vai tro quan trong trong n lc chinh phuc lnh vc
thng mai in t cua Sears ngay nay.
14
TP OAN
GENERAL MOTORS
Ngi khng l cua nganh cng nghip t
Tom tt
Ngi sang lp:
Logo:
V tr trong nn
kinh t My:
Net c trng:
San phm chnh:
Doanh thu:
Li nhun:
S nhn vin:
i thu chnh:
Chu tch kim CEO:
Tru s chnh:
Nm thanh lp:
Website:
William C. Durant

Cng ty san xut xe hi s mt th gii
Xe hi, xe tai, va phu tung lin quan
207,35 t -la (nm 2007)
L 1,978 t -la (nm 2007)
388.000 ngi
DaimlerChrysler, Ford, Toyota
G. Richard Wagoner Jr.
Detroit, Michigan
1908
www.gm.com
118
hn b ngoai th co ve nh G. Richard Wagoner Jr. va Alfred P.

Sloan co rt t im chung. Sloan, ngi lanh ao lu nm cua cng ty
t khng l General Motors, bt u triu ai y vinh quang cua
mnh vao nm 1923, khi ca nganh cng nghip t ln san phm cua
no vn con mi me, cac cng ty canh tranh xut hin rt nhiu, va ban
lanh ao cua cng ty va trai qua mt cuc bin ng. Trong khi o,
Wagoner, ngi nm quyn lanh ao GM (General Motors) gn y
nht, nm 2000, khi ca nganh cng nghip ln san phm u a
trng thanh, cac i thu canh tranh b suy yu va giam dn, va ban
lanh ao th a n nh c gn mt thp ky.
Tuy nhin, Wagoner co nhiu im chung vi ngi tin nhim
huyn thoai cua mnh hn vic ng la ngi lanh ao tre tui nht t
thi cua Sloan ganh vac trong trach dn dt cng ty san xut t ln
nht th gii nay. Ca hai a tip quan mt cng ty ngn ngang b bn
cung vi lch s hoat ng y n tng, va ang cn mt cu hch vao
b truyn ng cua no. Ca hai u phai i mt vi mt loat cac vn
ging nhau s t man ngay cang tng cua mt tp oan co h
thng quan tr lac hu chung khng th ap ng c cac yu cu
cua th trng va thi ai.
***
General Motors la cng trnh tim oc cua William Crapo Durant,
mt ngi ban hang tai nng sinh ra Boston vao nm 1861. Sau khi
s u t cua cha ng vao th trng chng khoan tht bai tham hai,
me cua ng a chuyn gia nh n nh c tai khu vc pha trn cua
vung trung tm pha bc Hoa Ky(1). Tai y, cha cua ba a gy dng
gia tai nh kinh doanh g trc khi gi chc Th trng Thanh ph
Flint va Thng c bang Michigan. Va cung tai ni y, Bill Durant
a tm thy nh hng ngh nghip cua mnh.
(1) T vung Great Lakes n sng Ohio, Kansas va Missouri.
TP OAN GENERAL MOTORS
119
Trng ph thng khng hp dn lm i vi chang thanh nin

y tham vong nay, va Durant a bo hoc trc khi thi tt nghip rt
lu. Ngay sau o ng c nhn vao lam cng vic ban hang cho mt
x nghip san xut x ga va a chng minh kha nng bm sinh cua
mnh khi ban sach 22.000 iu x ga trong chuyn ban hang u tin.
Vao nm 1885, ng co mt cuc i chi bng chic xe nga cua mt
ngi ban, va chuyn i m a o a hoan toan thay i cuc i ng
ngay khi o va tai ch o, ng a nhn thc c c hi kinh doanh
y tim nng trong lnh vc vn tai vn con mi me nay. Durant
ngh tra cho nha san xut 1.500 -la tin ban quyn sang ch cho
h thng giam xoc c ao cua ho, va ng a hp tac vi mt i tac
lam n phat trin mt cng ty vn chuyn. n nm 1990, ng a
a cng ty Durant-Dort ln v tr cao nht trong lnh vc vn chuyn
cua toan nc My.
Durant nhanh chong tr nn giau co nhng vn bun chan v
cha thoa man vi nhng g mnh at c. Th la, khi ng c lai
chic xe khng cn nga keo vong quanh Flint, ng bit rng o
chnh la cha khoa cho tng lai cua mnh. Vao nm 1904, ng mua
lai cng ty Buick Motor, cng ty san xut nhng phng tin cht
lng tt nhng lin tuc gp nhng kho khn v tai chnh. Cac kin
thc v ban hang cua ng ngay lp tc mang v n t hang cho
khoang 1.100 chic xe hi, mt con s nhiu gp 25 ln tng s xe
ma Buick a san xut trong sut 3 nm hoat ng cua mnh. ap
ng nhu cu th trng, Durant a ban c phn cua cng ty cho tt
ca moi ngi ma ng bit. n nm 1905, Buick a lp rap c 725
chic xe mt nm. Vao nm 1908, san lng hang nm at mc
8.820 chic va Buick tr thanh nha san xut xe hi s mt nc My,
vi s xe ban c con ln hn ca tng s xe cua cng ty ng th
hai va th ba gp lai.
Tuy nhin, Durant vn cam thy rng cang ln th se cang tt
ngay ca trong mt nganh cng nghip phu thuc vao nhng s thch
tht thng cua cng chung. V th, vao ngay 16 thang 9 nm 1908,
ng thanh lp Tp oan General Motors tp hp san xut nhiu
120
kiu dang, chung loai xe t di mt mai nha cua cng ty. Cng ty
mi cua ng cung sap nhp Buick vao, va sau o mua lai Olds Motor
Vehicle, Cadillac Automobile, va khoang 20 cng ty nho khac bao
gm ca Ewing, Marquette va Elmore. Durant cung tin rng vic t
san xut ra cac b phn phu tung cho cng ty se em lai hiu qua va
tit kim chi ph hn, v th ng khng ngng m rng quy m cung
nh mua lai nhng cng ty co th cung cp knh, sn, kim loai tm
va cac thanh phn cn thit khac cho cac xng san xut cua mnh.
Trong nm u tin hoat ng, GM a ban ra mt lng xe hi
va xe tai ang kinh ngac la 25.000 chic va thu v 29 triu -la.
Tuy nhin, Durant cung co nhiu d an sai lm va cang ngay ng
cang chng to rng mnh gioi xy dng chin lc kinh doanh hn
la iu hanh no. Ch trong vong hai nm, GM a ri vao tnh trang
khung hoang tai chnh nghim trong. Durant phai quay sang vay n
t mt nghip oan cac chu ngn hang cu cng ty thoat khoi b
vc pha san. Mt trong cac iu khoan vay n buc ng khng c
tham gia iu hanh cng ty trong khoang thi gian 5 nm. Nhng
Durant khng th ngi yn; va trong khi cac chu ngn hang lo chnh
n lai General Motors theo mt ng li thn trong hn th Durant
thanh lp cng ty Chevrolet Motor va nhanh chong at c thanh
cng vang di. Vao nm 1915 nm ng khng con b cach ly khoi
GM na Durant a bin Chevy thanh mt cng ty san xut xe hi
ln nht ca nc.
Durant rt mun quay lai vi a con cng cua mnh, v th ng
bt u mua lai c phn cua GM. Nm 1918, ng ly lai quyn iu
khin va sat nhp Chevrolet cung vi nhng cng ty thuc quyn
s hu khac nh Hyatt Roller Bearing vao GM. ng cung bt u
m rng quy m cng ty mt ln na: m rng nhng nha may hin
co, bt u xy dng phong th nghim nghin cu mi cung vi toa
nha tru s chnh 15 tng Detroit, va mua lai cac cng ty khac, trong
o co Fisher Body. ng cung hng GM sang hoat ng kinh doanh
tai chnh vi vic thanh lp Tp oan nghim thu tai chnh General
Motors vao nm 1919. Cung nm o GM at 60 triu -la li nhun
121
t vic ban gn 400.000

chic xe hi va xe tai.
Nhng mt ln na,
nhng k hoach ln cua
ng lai kt thuc vi mt
tham hoa tai chnh. C
phiu cua GM rt gia t
42 -la xung con 14
-la ch trong vong 7
thang, va Durant cui
Chic Buick Model 10 cua GM nm 1908
cung lm vao canh pha
san. Cac chu ngn hang lai c triu tp bao lanh cho cng ty, va
vao nm 1920 Durant lai b buc t chc.
Mt iu tt ep phat sinh t vic nay la Alfred Sloan c b
nhim vao chc vu Pho Chu tch Hi ng quan tr. Sloan, mt giam
c cua Hyatt, a gia nhp GM sau khi Hyatt b GM mua lai. Ngay lp
tc, ng bt u thc hin mt cuc cach mang cn thit trong h
thng quan tr tp trung quan ly va kim soat ngn sach, hi ng
quan tr se a ra quyt nh va uy thac trach nhim thng nht cho
cac b phn thch hp. ng cung tach ring cac chi nhanh t
chung co th tao nhng dong xe hi c trng phuc vu cho nhu cu
cua cac khach hang khac nhau, nhng ngi co th chuyn t dong
san phm nay sang dong san phm khac. Chevrolet tr thanh dong
xe cho s ng cng chung; Cadillac la chun mc cho dong xe cao
cp, xa x; Oldsmobile va Buick tao mt dong khac; va Oakland, sau
nay c i tn thanh Pontiac, tm c hng i ring trong lnh
vc xe trnh din.
Nm 1923, Sloan c b nhim lam Chu tch Hang GM. Tam
nm sau, cng ty bt u thi ky thng tr c tn, dn u th gii
trong lnh vc san xut va kinh doanh xe hi, xe tai. Sloan lanh ao
cng ty cho n nm 1956; sau o tr thanh chu tch danh d cho
n khi qua i tui 91 vao nm 1966.
***
122
General Motors a thanh cng khi xe t tr thanh mt phng

tin giao thng rt hu ch trong i sng. Tng s xe ban c at
mc 25 triu chic trong nm 1940. Tuy nhin, khi Chin tranh Th
gii th II n ra, cac nha may cua GM c sa i lai h tr cho
qun i My. Cac loai kh tai chin tranh nh may bay, xe tai, xe
tng, sung ng, an phao va nhng vt dung khac chim san lng
ln co gia tr tng ng 12,3 t -la c cac nha may cua GM san
xut trong sut nhng nm sau o. Khi cac hoat ng san xut tr lai
bnh thng vao nm 1946, nhiu cng ty ch tao t mi nh
Packard, Studebaker va Nash a xut hin nh nm moc sau ma.
Tuy nhin, hu ht cac cng ty nay u khng tn tai c lu.
c h tr nhng cai tin v cng ngh nh tay lai tr lc(1) va
thng tr lc, cung vi nhng phat trin v mt thit k (y la mt
trong nhng yu t a gop phn hnh thanh nn Corvette), GM ghi
nhn s kin ho at mc li nhun mt t -la ln u tin vao
nhng nm 1950. Mt thp nin sau o, ho a san xut c tng
cng hn 100 triu chic xe. Cng ty cung ng u trong lnh vc
ban cac goi phu tung xe t vao nhng nm 1970, du nhng i thu
canh tranh n t Nht Ban nh Toyota va Nissan a ln lt chim
gi hang hai va ba. Khi nhng cng ty nay ln u tin vt qua cac
cng ty t khac cua My xet trn tng san lng vao nm 1980,
General Motors a ap tra bng cach kt hp. Ho ky mt ban hp
ng cung san xut xe Toyota California, u t ln vao Isuzu, va
sp xp cho Suzuki san xut xe hi nho ban My.
Mc du vy, trong sut thp nin 80, th phn cua GM vn giam
t 44% xung con 35%. Ho vn la nha san xut t ln nht th gii
vi 700.000 nhn cng 149 nha may tai My, 13 xng san xut tai
Canada va 29 chi nhanh cac quc gia khac. Cac kho khn a l ro,
nhng i ngu quan ly li thi cua cng ty khng bit lam g cai
thin tnh hnh. Du vai y tng cua ho to ra ha hen nh dong xe
Saturn va mt chic xe chay in c goi la Impact nhng cac nha
may khng hiu qua bt u gy thit hai, nhng ban thit k xe
(1) La h thng lai c thit k c cu thuy lc, tao tr lc giup ngi lai thao tac nhe nhang hn.
123
thiu i s sang tao, cht lng san phm giam va kt cuc tt yu la

s quay lng cua ngi tiu dung.
GM buc phai ong ca cac nha may duy tr vic kinh doanh
co lai. y la mt tham hoa trong lnh vc quan h cng chung, va
Michael Moore a khai thac rt su sc iu nay trong b phim Roger
va ti (Roger & me) ra mt nm 1989. B phim tai liu rt co gia tr
nay theo sat cac hoat ng cua Chu tch GM Roger Smith, ng thi
cho rng ng nay phai chu trach nhim v cac hng i sai lm cua
cng ty. c nha ph bnh ni ting Roger Ebert (a cho b phim bn
sao) goi la mi thu hai kch, b phim a khin cho danh ting cua
GM i xung tham hai nh mc doanh thu ang suy sup cua ho.
Tuy doanh thu cua GM vn vt xa cac i thu gn nht nhng
cng ty phai ganh chu nhng khoan l hang t -la trong cac nm
1990 va 1991. Hi ng quan tr a c gng cai thin tnh hnh
bng cach bai chc chu tch, tng giam c, pho tng giam c va
pho chu tch hang. Jack Smith c chon lam ngi nm gi v tr
cao nht trong cng ty. n nm 1995, ng bt u ao ngc tnh
th. Cung nm o, GM ghi du mc thu nhp cao nht trong lch s
hoat ng cua mnh.
Cuc bai cng gy nhiu thit hai vao nm 1998 va s canh tranh
v cung manh me cua cac i thu nc ngoai a khin th phn tai My
cua GM giam xung con 27,7% mc thp nht t thi Sloan con
ng nhim. Smith t chc CEO va ch tham gia vao hi ng quan
tr nhng ch cho Wagoner, mt ngi co tai, c anh gia cao,
a trai qua nhiu vai tro khac nhau tai GM sut 23 nm trong khi ng
ch mi 47 tui. Nhim vu cua Wagoner lp tc c xac nh ro: Tip
tuc ct giam chi ph va nhanh chong nng cp cac mu thit k.
Nm 2004, GM tai nh hng t dong xe sedan gia nh sang
cac loai xe tai nhe ra mt vao nm 2006. Dong xe tai s dung cng
ngh hybrid nay co mc tiu hao nhin liu giam 25% so vi trc.
Mua he 2005, GM cng b t nm 2006 se gn biu trng Mark
of Excellence ln tt ca cac mu xe c tiu thu th trng Bc
124
My. y la mt ng thai cho thy GM ang c gn kt cht che tn

tui cua mnh vi hnh anh cua cht lng. ng thi, GM tr thanh
nhan hiu c a thch nht tai Trung Quc vi cac dong xe
Hummer, Buick Sail, Buick Excellence, Cadillac, Chevrolet, thng
qua i tac lin doanh cua ho la Shanghai GM. Ho cung thanh lp
mt trung tm nghin cu phat trin tr gia 250 triu -la tai
Thng Hai phat trin d an ch tao nhng chic xe s dung cng
ngh hybrid cho tng lai.
u thang 05 nm 2008, General Motors chnh thc cng b
khoan l luy tin khng l ln ti 3,25 t USD ch trong 3 thang u
nm 2008. iu ang bun la mt phn ln s tin l nay lai phat
sinh t chnh th trng My.
Tuy nhin, General Motors vn ang kinh doanh rt tt tai cac
th trng nh chu u, chu A va My La-tinh, nhng th trng Hoa
Ky tip tuc lun su trong am am va suy thoai nghim trong. Ch tnh
ring tai y, GM a l ti 812 triu USD trong 3 thang u nm khi
ch at tng doanh thu 24,5 t USD. Khoan l nay gp gn 4 ln khoan
l ma GM phai ganh chu cach y ung mt nm, quy I nm 2007
(GM cng b khoan l la 208 triu USD tai mc doanh thu 28,1 t
USD).
Chic Chevrolet Corvette 2009 d kin xut xng vao

gia nm 2008. Chic xe nay co ng c V8 tn goi
LS9 hoan toan mi vi cng sut ln n 620 ma lc va
tc ti a theo d oan khng di 320km/h, co th
tng tc t 0-100km/h trong vong 3 giy
Liu Wagoner co
thanh cng va bin con
khung long cua thi
ai cng nghip nay
thanh ngi chin
thng trong ky nguyn
cng ngh y bin
ng nay hay khng?
Lch s co th ng tnh
vi ng, nhng ch thi
gian mi co cu tra li
chnh xac nht.
15
TP OAN
J.P. MORGAN & Co.
Ngun vn khng bao gi can
Tom tt
Ngi sang lp:
Logo:
V tr trong nn
kinh t My:
Net c trng:
San phm chnh:
Doanh thu:
Li nhun:
S nhn vin:
i thu chnh:
Chu tch kim CEO:
Tru s chnh:
Nm thanh lp:
Website:
Junius Pierpont Morgan

Duy tr va m rng h thng tai chnh Hoa Ky
Dch vu ngn hang va u t
99,97 t -la (nm 2007)
14,44 t -la (nm 2007)
15.512 ngi
Deutsche Bank, Goldman Sachs, Merril Lynch
Douglas A. Sandy Warner III
New York, N.Y.
1854
www.jpmorgan.com
126
ouse of Morgan ln u tin xut hin vi t cach la mt t

chc tai chnh y quyn lc vao khoang gia th ky 19. Ho la t chc
i u trong vic hnh thanh th gii tp oan nh U.S. Steel (Tp oan
Thep Hoa Ky) va General Electric. Ho a tng la c ng chnh chi phi
nganh ng st nc My va cho chnh phu cac nc Phap, Anh,
Mexico va Nga vay mn hang triu -la. Ho a hn mt ln ra tay
giup gi vng h thng tin t Hoa Ky khi no co nguy c sup . Ho a
trai qua cuc ai Suy thoai, hai cuc chin tranh th gii va nhng quy
nh nghim ngt cua lin bang nhng tac nhn a buc ho phai t
bo lnh vc chng khoan mt trong nhng cng vic kinh doanh sinh
li nht cua mnh. Tuy nhin, du la mt tp oan tai chnh hung manh,
ho cung khng th tranh khoi nhng cn chn ng ln a bin i
nganh cng nghip trong nhng nm gn y.
J.P. Morgan & Co. khi phat t mt ngn hang thng mai
London thanh lp vao nhng nm 1830 va nhanh chong vt ra khoi
pham vi cua mt cng ty tai chnh bnh thng. T tru s chnh cua ho
ph Wall, New York n cac vn phong hn 30 quc gia, cng ty
c hnh thanh bi ba th h nha Morgan nay a t vn tai chnh cho
nhng con ngi xut chung va quyn lc nht hanh tinh. Ho a cam
kt tai tr cho mt s t ban chng khoan va hp nht tp oan ln
nht t trc n nay. Ho tng la ngun lc kinh t chu yu cho chnh
phu My, va nhng thanh vin trong dong ho Morgan c cng nhn
la nhng chuyn gia tai chnh co sc anh hng ln nht thi nay.
Nhng iu nay khng co ngha la nha Morgan lun lun c
quy trong. Vi long tham va s xao quyt ngang bng, ho c cho
la nhng ngi thng xuyn dung nhiu manh khoe tinh vi thu
li trn s thit thoi cua ngi khac. Ho khoe khoang thanh qua va
s giau co cua mnh mt cach l bch. Ho co mt s ham thch tr
tren i vi nhng iu x ga t tin, nhng chic du thuyn lng
ly va nhng kit tac ngh thut. Ho xem nn kinh t My nh sn
TP OAN J.P. MORGAN & Co.
127
chi ring cua ho, cui cung th ho xa lanh ca chnh phu ma ho tng
giup cung nh nhng con ngi a em lai s giau co cho ho.
John Pierpont Morgan (1837 1913)
Quan im va phng phap

kinh doanh cua tp oan nay a
thay i ro rt trong 50 nm gn
y, nhng nhng thay i trong
th trng tai chnh cui cung
cung b cac i thu canh tranh bt
kp. Va mua thu nm 2000,
Morgan a cng b vic ho b mua
lai bi mt tn tui ni ting khac
trong gii ngn hang Chase
Manhattan - mt tp oan co
ngun gc, ch cha noi n anh
hng va tm quan trong cua no,
con su xa va rng ln hn ca J.P.
Morgan & Co.
***
Nm 1838, mt thng nhn ngi My tn la George Peabody m

mt ngn hang thng mai London. Vai nm sau o, ng thu mt
cng s tn la Junius Spencer Morgan, hu du cua mt gia nh kinh
doanh xut chung New England, ngi sau nay se ln nm quyn
cng ty vao nm 1854 va i tn no thanh J.S. Morgan & Co. Morgan
sau o a lanh ao cng ty trong hn ba thp nin, gi vai tro la mt
kt ni tai chnh then cht gia Vng quc Anh va nc My, va m
u cho ng li kinh doanh trong tng lai cua mnh vi vic cho
nc Phap mn 50 triu -la trong cuc chin tranh Phap - Nga.
Trc khi chuyn n chu u, Morgan a co mt cu con trai.
Sau khi theo hoc nhiu ngi trng Boston, Thuy S va c, chang
thanh nin J. Pierpont Morgan a tr v New York lam nhn vin k
toan trong mt cng ty ai din cho cng ty cua cha mnh. Trong sut
nhng thp nin 60 va 70 cua th ky 19, anh a lam vic cho mt s
128
cng ty u t nh Drexel, Harjes & Company of Paris. Anh tha k

cng vic kinh doanh sau khi cha mt vao nm 1890, ri chnh thc
i tn cng ty thanh J.P. Morgan & Company va cung c li tc cua
no tai chu u va chu My. Ch vai nm sau, ng cung a ghi du n
u tin cua mnh trong gii tai chnh bng vic t vn bao tr
cho lng vang d tr ang can kit dn cua chnh phu My, ng thi
cu nguy cho kho bac quc gia.
Vi tru s chnh c t tai New York, J. Pierpont bt u bin
J.P. Morgan thanh mt cng ty phat trin hang u trong lnh vc
kinh doanh Hoa Ky. ng bt u vi vic tin hanh thng tr nganh
cng nghip ng st, sp xp mt thoa thun v cc chuyn ch
gia hai i thu ln nht cng ty ng st New York Central va
cng ty ng st Pennsylvania sau o gop phn cai t cac cng ty
khac bao gm Southern, Erie va Northern Pacific. Bu lai, ng nhn c
phn trong cac cng ty nay va co mt ch trong hi ng quan tr,
t o m rng tm anh hng cung nh tai san cua mnh. Vao nm
1902, ng nm trong tay khoang mt phn sau tng s tuyn ng
st trn toan nc My.
Morgan, vi bit danh la Sao Mc v s thng tr cung nh quy
m cng ty cua mnh, a nhanh chong bc chn vao cac lnh vc
khac. Ba nm sau khi h tr v mt kinh t cho vic thanh lp Cng
ty Thep Lin bang (Federal Steel) vao nm 1898, ng a gop mt tay
trong vic kt hp hai cng ty Edison General Electric va cng ty
Thomson-Houston Electric lai thanh General Electric. ng gop phn
giup kt hp nhiu tp oan khng l khac lai vi nhau, bao gm ca
International Harvester, AT&T, Western Union va Westinghouse.
a co nhng li ch trch rng nhng thng vu nh th c tr
vn nhiu hn gia tr thc cua no Morgan co th kim thm hang
triu -la t khoan ph u t ngn hang va li tc t vic gop vn.
Va thng qua nhng hanh ng nh vy c cac nha quan sat thi
o goi mt cach ma mai la Morgan hoa Pierpont thc s a tr
thanh chu ngn hang t nhn quyn lc nht nc My. Nu John D.
Rockefeller va Andrew Carnegie co cng trong vic xy dng lai h
129
thng kinh t quy m nho cua My thanh sc manh cng nghip hoa,
th co th noi rng Morgan la ngi a h tr v mt tai chnh cho s
bin i o. Vi voc dang manh me, cai mui tru lun ng o va
giong noi oang oang cua mnh, ng iu hanh cng vic t vn phong
b th canh bn San giao dch chng khoan New York, hay t chic
du thuyn Corsair dai hn 90 met cua ng, vn thng xuyn ra vao
cang New York. Cac s thch ca nhn cua ng rt tn kem, nhng vi
tai san khng l cua mnh, ng anh gia tnh cach va s thng thn
cao hn s giau co va quyn lc khi chon i tac va ban be.
Morgan cung a co nhng tnh toan sai lm nghim trong trong
kinh doanh, nh vic thanh lp cng ty u c tau thuyn Mercantile
Marine (sau o a tht bai) va bo qua s xut hin cua xe t
(phng tin nay a e doa s tn vong cua nhng tuyn ng st
ma ng s hu). Nhng cng ty cua ng vn tip tuc phat at va giup
ngn chn nhng tham hoa tim tang trong nn kinh t. V du nh
trong sut thi gian th trng chng khoan hoang loan vao nm
1907, ng a thuyt phuc cac chu ngn hang tp hp mt quy cu h
phong nga s sup cua nn tai chnh chung. Bc i nay con
thuyt phuc chnh phu My rng ngn hang quc gia phai tranh can
thip vao cac ngn hang t nhn trong tng lai, m ng cho vic
thng qua ao lut D tr Lin bang nm 1913. Cung trong nm nay,
Morgan qua i tai Rome, Italia.
Con trai cua Pierpont, J.P. Jack Morgan, a gia nhp vao cng
ty t nm 1892 va ngay lp tc nm quyn vi t cach la mt ai
c ng. ng tip tuc hng cng ty theo con ng trc o trong
sut ba thp nin tip theo, trai qua nhng hn loan kinh t sau o
gy ra bi s thnh vng, cuc ai suy thoai, va hai cuc chin
tranh th gii. Trong sut thi gian o, cng ty cung la ai din tai
chnh cho chnh phu Phap va Anh mua hang t -la cac thit b
qun dung t cac cng ty cua My, ng thi tr vn phn ln cho
cng cuc tai thit sau chin tranh. Nu Morgan cha la mt chuyn
gia tai chnh bc thy, th Morgan con cung la mt hnh mu ngn
hang quan trong nht trong thi ai cua mnh.
130
J.P. Morgan & Co. b li mt phn trong s kin th trng

chng khoan sup vao nm 1929, ma hu qua lam 13 triu ngi
My mt vic va hang ngan cng ty u t pha san. Va kt qua la s
ra i cua ao lut Ngn hang nm 1933, hay con c bit vi tn
goi ao lut Glass-Steagall. ao lut nay buc Morgan va cac cng ty
tai chnh khac phai tach ring cac hoat ng ngn hang va hoat ng
chng khoan. Khi ao lut mi bt u c ap dung, Harry, con trai
cua Jack, a bo cng ty cung vi khoang hai ta nhn vin khac
thanh lp ngn hang u t Morgan Stanley. Hu ht nhng ngi
khac vn lai vi cng ty, sau o cng ty c c phn hoa vao nm
1942.
Nm sau o, Jack Morgan cht Boca Grande, Florida. Mt c
ng tn la Thomas Lamont tr thanh chu tch, va iu nay a t
du chm ht cho triu ai Morgan: Ln u tin trong gn mt th
ky, khng con mt thanh vin nao cua gia nh Morgan lanh ao tp
oan nay.
***
canh tranh hiu qua hn trong lnh vc cho vay, Tp oan
Morgan a sap nhp vi mt ngn hang thng mai ln khac vao
nm 1959. Trong hn mt thp nin sau o, ho bt u bao him
chng khoan chu u, ni ma nhng quy nh ngn hang vn con
cha kht khe lm, nhng vn m c tr lai vi vic kinh doanh
qu nha.
Mt nm sau khi phat trin mt chng trnh t pha ma nh o
chnh phu Mexico co th t chc lai s n bng cach phat hanh trai
phiu (chng trnh nay sau o cung c ap dung giup Nga va
cac nc ang phat trin khac), c m cua ho a tr thanh hin
thc. Cuc D tr Lin bang My a rut lai lnh cm va vao nm 1989
J.P. Morgan lai c tham gia vao lnh vc tai tr cng ty. Cng ty
nhanh chong quay lai ng ua, va c phiu cua ho at gia tr cao
nht trong s tt ca cac ngn hang trn toan nc My.
Trong sut thp nin 90, Morgan thuc y hng bao him kinh
131
doanh My ng thi mua lai 45% c phiu cua cng ty u t

American Century. Bc i nay a lam tng tng thu nhp cua cng
ty, nhng ho vn ch c xp hang na di trong s cac cng ty
bao him co c phn ban u va cac thoa thun thng mai hp dn
khac. Morgan a ap tra bng cach thu nhiu chuyn gia tp
trung vao lnh vc vin thng, cng ngh cao, cac cng ty Internet,
ng thi m ra mt b phn goi la LabMorgan phat trin cac dch
vu thng mai in t. Ho cung b sung cac san phm m rng c s
nn tang cua mnh trong s nhng khach hang t giau co hn.
Trong khi bc
i nay mang n
mt hng kinh
doanh mi ang ghi
nhn, cng ty cung
chng to la ho
khng ap ng
c nhu cu cua
nganh cng nghip
ang nh hnh lai
mt cach t ngt
Tru s Tp oan tai chnh JP Morgan tai New York
cua ho. Va v vy,
vao thang 9 nm 2000, ho chp nhn Tp oan Chase Manhattan
mua lai vi gia khoang 31 t -la. Chase, c thanh lp vao nm
1799, a c gng bin mnh thanh mt tp oan tai chnh khng l
trn th gii trong lnh vc ngn hang thng qua cac thng vu sap
nhp va mua lai cng ty khac. Vi i tac mi nay, ho tr thanh tp
oan ln th hai trong nganh.
House of Morgan nguyn ban gi y a chnh thc ngng hoat
ng. Nhng tp oan thay th no c t tn la J.P. Morgan
Chase phan anh truyn thng ang t hao ma tp oan mi nay
tha hng.
16
UNION PACIFIC
6 thang = 10 ngay
Tom tt
Ngi sang lp:
Logo:
V tr trong nn
kinh t My:
Net c trng:
San phm chnh:
Doanh thu:
Li nhun:
S nhn vin:
i thu chnh:
Oakes Ames, Oliver Ames va Thomas C. Durant

Gop phn ni lin phng ng va phng ty vi
tuyn ng st xuyn luc a u tin cua mnh
Dch vu vn tai bng xe la va xe tai

15,58 t -la (nm 2007)
1,6 t -la (nm 2007)
52.000 ngi
Burlington Northern, Santa Fe, FedEx, Norfolk
Southern
Chu tch kim CEO: Richard K. Davidson
Omaha, Nebraska
Tru s chnh:
1862
Nm thanh lp:
www.up.com
Website:
UNION PACIFIC
133
hi cac ai biu xut hin tai cac Hi ngh Hip thng bu c

tng thng cua hai ang Cng hoa va Dn chu vao thang 08 nm 2000,
ho c chim ngng mt man trng bay him thy v s sang trong
cua tau hoa. Vi 25 toa tau c c tn trang lai rc r xng ang
vi nim kiu hanh khi ng st c chon lam phng tin di chuyn
c a chung nht cua ngi My nm ngay bn canh hai sanh hi
ngh. Hai hay ba ln mi ngay, cac ai biu c chon se c mi ln
nhng chic xe la Heritage Fleet, ni trng bay nhng giai thng
cua Union Pacific v vn chuyn hanh khach bng ng st, tham
quan. Ho c gii thiu toa n vi nhng chic khn trai ban mau
trng tao nha cung vi nhng bng hoa c ct ta cn thn; nhng
toa xe co bar ru vi net ni bt la nhng gia ly c gn vao mi
gh ngi; nhng toa xe vi mai vom - mt phong khach sang trong vi
trn rt ln; va cui cung nhng khng kem phn quan trong, toa xe
chnh tr, tng c cac chnh tr gia trc Th chin I s dung i
vn ng bu c.
T lu Union Pacific (UP) a khng con m cac tuyn ng ch
khach na ma chuyn sang vn chuyn hang hoa (nh g va than)
sut 60.000 km ng st xuyn 23 bang n tn bin gii Canada
va Mexico. Nhng cng ty ng st ln nht Bc My vn thch trng
bay nhng ky vt t nhng ngay u Quc hi My cho phep ho xy
dng tuyn ng st xuyn luc a u tin cua quc gia. Khi nhng
con bu-lng tng trng c sit cht sau o bay nm anh du
s hoan thanh cua tuyn ng st nay, thi ky vang son cua nganh
ng st va cua Union Pacific mi thc s bt u.
UP a sn sang, cung nh cac th mo tran tr hy vong va nhng
ngi tin phong a x n vung t min Ty bao la y ha hen.
Trc khi th ky 19 kt thuc, cng ty a mua lai vai tuyn ng st
canh tranh, m rng lin kt xuyn sut cac phn pha ty nc My,
134
hnh thanh mt cng ty than, trai qua nhng ln pha san va thay i
chu s hu vi mt thng vu mua ban co gia 110 triu -la. Nhiu
thay i na a xay ra sau o trong nhng nm 1900, nhng UP a
gy dng c tai san cua mnh: mt h thng ng st chuyn ch
ngi va hang hoa xuyn sut quc gia ang phat trin mt tai san
ang chu y bt c khi nao nhng con ngi y quyn lc tp hp lai
vi nhau nh tai Hi ngh Hip thng Chnh tr cua cac ang tai
Philadelphia (ng Bc) va Los Angeles (Ty Nam) vao nm 2000.
***
Nm 1862, Abraham Lincoln thng qua ao lut ng st Thai
Bnh Dng ni lin b ng va vung trung tm Bc My vi khu
vc b Ty ang tng trng manh. Cung vi mt muc ch khac la
m ng bun ban vi chu A, iu nay dn n s ra i cua mt
ban tuyn b cua Quc hi, hnh thanh hai cng ty ng st t nhn
Union Pacific va Central Pacific (CP) va giao cho cac cng ty nay
nhim vu vt qua s hoang da mnh mng a ngn cach Hoa Ky
n vi tng lai rc r cua mnh. Thc t, cng vic a bt u t
trc trn nhng tuyn ng st ma sau nay a tr thanh mt phn
cua UP va CP. Nhng y la mt s khi u v ai. Ca hai cng ty
a a ng st n nhng vung t nguy him va khc nghit nht
trn b mt trai t, trai dai trn 1.700 dm t hoang t Omaha n
Sacramento tao xng sng mi cua nc My.
Tuyn ng pha ng t California c Central Pacific xy
dng va ho a ln mt k hoach rt chu ao vic bng qua nhng a
hnh y thach thc. Con tuyn ng st pha Ty t Nebraska c
Union Pacific xy dng, theo l trnh thit thc cho nn chnh tr, i
qua thung lung sng Platte nh Quc hi My mong mun. im gp
nhau cui cung cua ca hai la Salt Lake, tai mt v tr a c chon
lam ni kt ni thc s pha ng bc thanh ph . Cng vic sau o
to ra kho khn hn nhiu so vi d kin. Phai cn n 6 nm cung
vi 20.000 nhn cng lam vic ct lc hoan tt cng trnh hu
ht ngun nhn cng c nhp vao t Trung Quc va chu u. Sa
UNION PACIFIC
135
mac nong bong va nhng ngon nui cao 8.000 feet (khoang 2.400 m)
lam cho cng vic tr nn kho khn hn, bn canh thu d va ngi
da o (ma ca hai, ngi va thu, u cam thy kho chu v s xm
pham y e doa ngay trn manh t ngan i cua ho bi nhng am
ngi xa la cung hang tn st thep va ting n i kem). Nhip anh
gia ngi My Andrew J. Russell a ghi lai qua trnh xy dng con
ng nay bng hnh anh. Tuy nhin, cho n nay ngi ta vn con
thc mc v s ngi a cht trong sut qua trnh hnh thanh tuyn
ng st nay cung nh chi ph thc cua d an rt cuc la bao nhiu.
Trn thc t, nhng rc ri a xut hin ngay t ban u. Union
Pacific ng th va thiu kinh ph trm trong. S khng chc chn va
thiu thn tin bac a tr hoan tin thi cng cua cng trnh cho
n khi hai anh em giau co Boston la Oakes va Oliver Ames a
dung danh ting cua mnh (cung vi khoang mt triu -la) vc
dy cng trnh nay. Trong khi tuyn ng cua Central Pacific a
vt qua vung hoang mac Sierra Nevadas y kho khn, cui cung
UP cung co th bt u thi cng di s c vn va giam sat cua
Thomas C. Durant nhng cung khng phai la khng co nhng li
than phin. Kho khn la iu khng th tranh khoi trong nhng d
an nh th nay, mt d an cn n 40 xe ch nguyn vt liu cho mi
dm ng st c lp t. Vic giai quyt tin cng mt cach thoa
ang cho lao ng nhp c va cu qun nhn lam vic qun qut
sut ngay vi cuc va xeng - du ho ch c tra 1 -la cho mi 12
n 16 gi lam vic mt ngay, 7 ngay mt tun - cung la mt vn
ln i vi cac nha quan ly d an.
Bt chp nhng kho khn nh vy, tng nhom thi ua vn hng
v im hen la Promontory Submit thung lung Salk Lake tuyt ep
cua bang Utah. Ngi u tin n ch se gianh quyn xy dng nha
ga xe la va nm bt vic kinh doanh trong tng lai, cung vi 6.400
mu Anh (khoang 2.560 hecta) t cng (c tng ln gp i sau
nay). Ho cung c phep vay mt khoan tin kha ln la 48.000 -la
cho mi dm ng st ma Quc hi a danh ra trong ban tuyn b
ban u. Khi moi vic sp n hi kt thuc, nhng chic xe la sang
136
bong ch cac vin chc lanh ao cng ty va cac quan chc chnh phu
cung v im hen. Va vao ngay 10 thang 05 nm 1869, s kt ni
a c anh du bng ng tac sit hai con bu-lng c bit: mt
chic bng bac c vn cht bi Durant, con chic bng vang bi
nha tai tr chnh cua Central Pacific la Leland Stanford. Mt in bao
vin cua Western Union a gi i tin bao hoan tt cho ngi dn ca
nc ang ch i, va hanh trnh t New York n San Francisco a
tng mt 6 thang bng xe nga gi y ch cn 10 ngay vi tuyn
ng st va mi khai trng.
Mt b phn cng nhn cu vn lai tham gia m rng cac
nhanh ng st. Nhng ngi khac nh c cac th trn, cac nng
trai va nng trng xut hin nh nm sau ma nhng vung t
bt ng co tuyn xe la i qua. Nhng nhom khac th tham gia cac
cn st vang California va Colorado vao nhng nm 1870, ma gi
y lai co thm nhng ngi dn min ng y hy vong c a
n vung t mi trn nhng chic xe la. Nhng thanh cng cua UP
vn con kha xa vi, n c nh sau vu tai ting nm 1872 a nhn
chm Durant va cac nha lanh ao khac. Ho a rut rut hang triu la qua mt cng ty xy dng ma co tn goi la Credit Mobilier of
America va nm gi tai san cua UP trong vong 5 nm. S gian ln
nay, cung vi nhng thit hai tai chnh khac lin quan n vic quan
ly, a y Union Pacific n b vc pha san. Vao nm 1893, ho b
buc phai a vao din b quan ly tai san, va keo dai trong vong 4
nm cho n khi b mua lai vi gia 110 triu -la bi mt nhom cac
nha u t va c t chc lai thanh Cng ty ng st Union Pacific
Utah. Sau o, di s iu khin cua Edward H. Harriman, nhng
hoat ng nghim tuc nhm cu van cng ty nh mua nhng toa
tau mi, thay nhng chic cu cu, va tng chiu dai ng st c
thc hin. Cui cung, cng ty tr lai n nh v tai chnh.
***
Trong th ky 20, UP tip tuc mua lai cac i thu canh tranh nh
i tac cung xy dng tuyn ng st lin luc a cu cua ho, Central
Pacific. Ho cung bc sang cac lnh vc kinh doanh khac nh hnh
UNION PACIFIC
137
thanh cng ty
Pacific
Fruit
Express vao nm
1906 va m ca
khu du lch
Valley Resort vao
nm 1936 (ni ho
phat minh ra cap
treo chuyn ch
du khach chi tro trt tuyt). Trong sut hai cuc chin tranh th
gii, UP a vn chuyn hang tip t va nhn lc n cac cang cua My
t o chuyn n cac vung chin s. Giai oan gia hai cuc
chin, ho chin u vi mt trao lu mi cua nhng chic xe hi va
xe tai bng cach gia tng hiu qua va nng cp trang thit b. Cuc
nng cp ang k nht la vao nhng nm 1930 co tn goi Thanh ph
cua Salina , u may xe la ti tn tc cao chay bng du diesel
c trang b cho nhng chuyn xe la ng dai, nhng toa nm
y u tin nghi nh toa n co may lanh vi dung bng s, bng
bac t tin.
Ngi My tn hng nhng tiu chun dch vu nh vy trong
vong gn bn thp nin, nhng ri s hanh khach t ngt giam bt
sau Chin tranh Th gii th II, khi cac qun nhn mua xe hi lai
i ngh mat trn h thng ng b va mi c cai thin. UP linh
hoat xy thm nhiu tuyn xe la va m rng cac dch vu khac. Vao
nm 1969, ho thanh lp Tp oan Union Pacific. Mt nm sau, chic
xe la ch khach mai vom lng danh thc hin chuyn i cui cung
cua no. Vao nm 1971, dch vu vn chuyn hanh khach cua UP a
kt thuc hoan toan khi ao lut dch vu quc gia chuyn ch hanh
khach bng ng st c a vao ap dung. Hu ht dch vu hanh
khach con lai cua ca nc u chuyn sang Amtrak.
Trong nhng nm sau o, Union Pacific a phai u tranh chng
lu lut, nhng tai nan, va nhng quy nh lin bang khi ho tp trung
vao hng kinh doanh chnh la nganh ng st. Vao nm 1999, ln
138
u tin, tt ca cac nhom san phm cua ho a vt qua mc 1 t la doanh thu. Hang t tn xe hi, hoa cht, than, ngu cc, g va nhiu
loai hang tiu dung ma ho chuyn ch a giup ho phat trin ngay
cang manh me phuc vu khach hang tt hn vi gia thanh thp
hn. Tuy nhin, ho vn khng th cng lai vic trng bay nhng ky
vt t nhng ngay vinh quang khi con la xe la ch khach nh cuc
trng bay tai Hi ngh Hip thng bu c tng thng Hoa Ky vao
mua he nm 2000.
Mang li ng st lin bang cua Union Pacific
17
TP OAN RCA
Chic gng thn cua Th ky 20
Tom tt
Ngi sang lp:
Logo:
V tr trong nn
kinh t My:
Net c trng:
Thomas A. Edison, Elihu Thomson va Edwin Houston

em radio, va sau o la ti-vi n mi h gia nh
My
San phm chnh: Ti-vi, may quay phim, cac thit b in t khac
4,5 t -la (nm 2000)
Doanh thu:
S nhn vin:
22.800 ngi (nm 2000)
i thu chnh:
Matsushita, Philips Electronics, Sony
Chu tch kim
S.A. Thomson va Thierry Breton (Thomson
CEO:
Multimedia)
Tru s chnh:
Indianapolis, Ind.
Nm thanh lp: 1919
Website:
www.rca.com
140
rong phut chc sau khi con tau huyn thoai Titanic va phai nui
bng tri va chm ai Ty Dng vao m 14 thang 04 nm 1912,
mt ngi iu khin radio 21 tui cung cng ty in bao Marconi
Wireless a bt c tn hiu bao nguy cua tau trong mt vn phong
Manhattan, New York. Chang trai nhp c ngi Nga tn la David
Sarnoff nay vn nguyn tai ch cua mnh trn tng cao nht cua
trung tm thng mai Wanamaker trong 72 gi sau o tip m
nhng ban bao cao ngay cang bi tham t vung bin cht n nhng
ngi khac thng qua mang li cua mnh. ng nhin anh khng
th ngn vic chic tau b chm, va anh c g mnh co th nhanh chong
truyn nhng thng tin nay cho phn con lai cua th gii.
Nhng nm sau o, khi Sarnoff c thng chc vai bc
Marconi, anh vn khng th ngng suy ngh v cach co th truyn
trc tip nhng thng tin nh vy n cng chung. Y tng o cui
cung tr thanh s tht vao nm 1916 vi mt b thu song c ban
rng rai nhm muc ch thng mai, vi cai tn do chnh anh t la
hp nhac radio(1). Sarnoff ngh rng thit b nay co th phat i cac
bai hat cung nh tin tc va cac chng trnh khac. Hu ht moi ngi
khng th chp nhn c vic nhng nt nhac va giong noi c
phat thng vao nha ho, v vy ngi ta phai mt vai nm mi quen
dn vi san phm nay.
Va ri, ho a chp nhn va Radio Corporation of America (RCA)
ra i. Sarnoff tr thanh mt phn khng th thiu cua tp oan nay
cho n ht cuc i ng. Trong sut thi gian o, RCA a tr thanh
mt tp oan giai tr khng l va h tr cho hai cuc chin tranh th
gii, tin phong trong vic phat thanh cac s kin trc tip, tao
nhng trang thit b co th nhn va phat song, ch tao may hat va
san xut phim anh, thanh lp mang li NBC, xy dng Trung tm
Rockefeller va Radio City Music Hall New York, gii thiu truyn
(1) Radio Music Box
TP OAN RCA
141
hnh n cng chung, tao mt tiu chun cho ti-vi mau va san xut
ra nhng chic ti-vi u tin cho thu, va thm ch con truyn ca
nhng hnh anh cua cac chuyn du hanh khng gian n tng h gia
nh My.
K t khi Sarnoff mt vao nm 1971,
RCA tha nhn rng ho phai trai qua
nhng giai oan kho khn nht. Nhng
bt chp s canh tranh a tac ng su
sc n v th vng chc mt thi cua ho
trong lnh vc radio va truyn hnh, ng
thi chp nhn phai chia se doanh thu
cho mt cng ty cua Phap a gop phn
tao dng ra no trc o bay thp ky David Sarnoff (1891 1971)
cng ty vn la mt sc manh ang k
trong lnh vc in t, va la cng ty ma hu ht cac khach hang vn
con bit n va tin tng.
***
RCA c thanh lp bi Thomas Edison va Elihu Thomson, mt
giao vin hoa hoc trng Trung hoc Philadelphias Central. Thomson
rt am m nghin cu lnh vc in t va a cung m cng ty vi mt
ng nghip la Edwin Houston theo ui s thch cua mnh, cung
luc Edison ang hnh thanh nn cng ty Edison General Electric
New Jersey. Nm 1892, cng ty nay sap nhp vi cng ty Edison
General tao nn General Electric. Nhng ngi ng u cng ty
Thomson-Houston sau o a quay tr lai Phap, ni ho thanh lp mt
cng ty mi vi mt muc ch tng t.
Cung luc o, Guglielmo Marconi ang trong qua trnh nghin
cu phat trin chic may phat khng dy u tin cua ng. Thit b
tin phong cua v ky s in t nay a nhanh chong dn n s ra
i cua Marconi Wireless, sau o cng ty m chi nhanh My vao
nm 1899 va la cng ty duy nht co th gi tn hiu radio vt ai
Ty Dng trong sut hai thp nin sau o. Chin tranh Th gii
142
th I n ra, phu ta B trng Hai qun My Franklin D. Roosevelt

nhn nh rng mt cai tin cng ngh nh vy nn thuc v nc
My va nh General Electric giup . Nm 1919, GE ap lai bng
vic thanh lp Radio Corporation of America, ma sau o co quyn
s hu American Marconi va bt u tip th cho nhng thit b ma
ho san xut.
Ch co 5.000 chic radio trong cac h gia nh My khi RCA mi
c thanh lp, va ch co cng ty Westinghouse la ang phat song
cho muc ch thng mai. Tuy nhin, tt ca nhng iu o a nhanh
chong thay i. David Sarnoff, sau khi chuyn t Marconi sang RCA,
a thuc y nganh cng nghip mi nay vao nm 1921 vi vic phat
thanh chng trnh th thao trc tip u tin: trn v ch quyn
Anh hang nng gia Jack Dempsey va Georges Carpentier, thu hut
300.000 thnh gia. Chng trnh bong chay World Series c phat
thanh ln u tin sau o vai thang, va cac tram bt u xut hin
khp Hoa Ky phuc vu cho nhu cu mi phat sinh cua cng chung.
Vao nm 1924, hn 2,5 triu may radio c s dung, va hu ht la
do RCA ch tao. Khi Charles Lindbergh thc hin chuyn bay lch s
bng qua ai Ty Dng vao nm 1927, khoang 6 triu may radio
c bt ln nghe trc tip tin tc nay.
Thy c tim nng ln lao cua radio, Sarnoff a mua lai cng
ty WEAF New York va bin no tr thanh tram mc cho mt mang
li mi trn toan quc, va t tn la Cng ty Truyn thanh Quc
gia(1). NBC nhanh chong m rng ra thm 25 tram thanh vin trai doc
theo chiu dai nc My. Bui phat quan trong u tin cua ai nay la
trn bong bu duc Rose Bowl vao ngay u tin cua nm mi 1927.
Cung ging nh trn quyn Anh c phat thanh trc o, ho a gt
hai c thanh cng to ln va lam radio tr nn ph bin mt cach
nhanh chong. RCA sau o mua lai Victor Talking Machine va bt u
ch tao may hat co radio. Cung vi nhng tai san khac, cng ty mi
RCA Victor cung gy c s chu y qua vic mua lai thng hiu
chng trnh His Masters Voice cua Nipper the Fox Terrier. Nhng
(1) National Broadcasting Company
TP OAN RCA
143
nm sau o, mu quang cao nay va cac san phm khac cua cng ty
tr nn rt ni ting.
Cuc suy thoai cua th trng chng khoan nm 1929 a giang
mt on manh vao RCA khi ngi tiu dung khng con mua nhng
hang hoa xa x nh may radio na. Khng nan long, Sarnoff nng cao
nng sut san xut va tn dung nhng nhn tai cua NBC cung vi
nhng nha hat tap ky thanh lp xng phim RKO. ng bt u xy
dng Trung tm Rockefeller va Radio City New York, ni ma sau nay
RCA va NBC a tn dung lam tru s chnh. ng cung hng cng ty
n mt chn tri mi bng vic thu ky s Vladimir Zworykin phat
trin mt thit b con cao cp hn ca radio v mt cng ngh: ti-vi.
Sarnoff a oan trc trin vong cua ti-vi t nm 1920, va nhng
hnh anh th a c phat i cung thi gian ma RCA bt u tham
gia vao cuc chi. Zworykin, mt trong nhng nha tin phong cua
lnh vc nay, a noi vi Sarnoff rng ng cn 18 thang cung vi
100.000 -la phat trin mt thit b co th ban chay c. Nhng
cui cung d an nay a tn n 10 nm va 50 triu -la, nhng nh
o ca hai mi co th khanh thanh ai truyn hnh RCA tai Hi ch
Th gii New York nm 1939. Tng thng Franklin D. Roosevelt,
ngi a gop phn trong vic hnh thanh nn RCA va cung la giong
noi quen thuc trn ai NBC, tr thanh ngi ng u quc gia u
tin xut hin trn phng tin thng tin ai chung mi me nay khi
nhng li m u chng trnh cua ng c phat i cung hnh anh.
Vic phat trin ti-vi theo chiu hng thng mai b ngng tr khi
nc My tham gia vao Chin tranh Th gii ln th II va RCA chuyn
sang san xut kp bom, may do mn, va thm ch la san xut cac
chng trnh giai tr cho qun i. Tt ca nha may va nhn cng cua
cng ty ang sn sang va phuc vu Ngai ngay lp tc, Sarnoff a vit cho
Tng thng nh vy. Ngay khi chin tranh va kt thuc, ng lin quay
tr lai san xut ti-vi va gii thiu chic ti-vi 10 inch vi gia 375 -la
vao nm 1946. Nm k tip, khi NBC bt u chuyn t radio sang
truyn hnh th Sarnoff tr thanh Chu tch Hi ng quan tr RCA.
144
Ti-vi a phat trin trong

sut nhng nm 1950, va ca
RCA va NBC u thu c li
nhun t phng tin thng tin
ai chung nay. Ho cung li
dung xu hng chuyn sang
TV mau ang nay n bng cach
Ti-vi RCA - 8TS30 nm 1948
tung ra qun at chu bai CBS, h
thng u tin thc hin c iu o, va gii thiu cng ngh a
c thng qua lam chun cho nganh cng nghip. Vai thang sau khi
NBC phat hnh chng trnh mau trc tip u tin giai v ch
Roses Parade nm 1954 chic ti-vi mau u tin cua RCA ra i.
Mu ti-vi 12 inch c ban vi gia 1.000 -la, nhng nhu cu cua
ngi tiu dung vn rt manh me. Ch trong vong 5 nm, na triu
chic ti-vi nh vy a c ban ra, va chng trnh Bonanza cua ai
NBC, chng trnh truyn hnh c a thch nht, c phat hnh
co mau. Nm 1962, hai phn ba s ti-vi a co mau.
Nm 1970, truyn hnh co mt khp ni va ti-vi mau a tr nn
ph bin. RCA thu hut cng chung xem ai bng vic phat song
chuyn du hanh vao khng gian cua My n tng h gia nh, ni
hang triu cp mt ang dan vao man hnh ti-vi. Nhng bc cai tin
cng ngh cua ho cung bao gm ca d an kinh doanh chung vi ngi
ban cu Thomson Phap san xut ti-vi mau kiu mi. RCA a thay
i hoan toan trong sut nhng nm sau o, khi ngon uc dn
ng cua cng ty la David Sarnoff qua i tui 80.
***
S tin b cua cac san phm vn c tip tuc trong nhng nm
1970, nh dong ti-vi ColorTrak va may quay hnh dung cho gia nh
co th quay n 4 gi. RCA cung anh du mt phn t th ky hoat
ng trong nganh truyn hnh mau vao nm 1979 bng chic ti-vi
mau th 100 triu cua ho. Cung vao thi im nay, RCA tr thanh
mt hang cua Phap c goi la Thomson SA. Operated nh la mt
TP OAN RCA
145
cng ty chnh vi hn 115 cng ty con. Hn phn na doanh thu cua

ho la t hoat ng kinh doanh san phm cng ngh cao.
General Electric a mua lai RCA (bao gm ca NBC) vao nm 1986
vi s tin 6,4 t -la va o la vu sap nhp cng ty ln nht trong
nganh cng nghip nay tai thi im o. Tuy nhin, nhiu tai san ma
RCA tao ra khng con phu hp vi hng kinh doanh chnh cua GE va
trong nm tip sau o, ho a ban RCA va B phn kinh doanh hang
in t gia dung GE cho Thomson. Cng ty Phap nay a thanh lp
cng ty con Thomson Consumer Electronics iu hanh cac cng
vic kinh doanh o. Vao u nhng nm 1990, ho xy dng mt tru
s chnh My tai Indianapolis va i tn b phn nay thanh Thomson
Multimedia vao nm 1995.
Th phn ti-vi ang xung cua RCA Bc My a khi sc i chut
di quyn s hu mi. Cng ty cung gii thiu dong san phm m
thanh nhm on u th hiu ngi tiu dung khi a nhac compact
ngay cang c a chung. Vao gia nhng nm 1990, ho la cng ty
ng th hai th gii sau Sony trong lnh vc nay. Nhng san phm
khac nh ti-vi 56 inch, may quay phim cao cp va ti-vi hnh anh co
net cao cung c ra mt.
Bt k s i mi va di san c k tha, Thomson Multimedia a
phai vt ln ngay t u. Tuy nhin, khi bc sang th ky mi, moi
vic dng nh a thay i. Vao nm 1999, cac hoat ng kinh doanh
trn th trng My ma doanh s chu yu la t RCA va GE a em
lai 224 triu -la li nhun, tng n 1.400% so vi nm trc o.
Nhn t chnh mang n thanh cng nay la s ra mt phu hp cua cac
dong san phm mi sau nhng nm ong, va ban lanh ao cua RCA
a lam sng lai tinh thn tin phong a tng giup ho thng tr trong
lnh vc cua mnh.
18
TP OAN NIKE
Tao ngai vang cho giay th thao
Tom tt
Ngi sang lp:
Logo:
V tr trong nn
kinh t My:
Net c trng:
San phm chnh:
Doanh thu:
Li nhun:
S nhn vin:
i thu chnh:
Chu tch kim CEO:
Tru s chnh:
Nm thanh lp:
Website:
Bill Bowerman va Phil Knight

Bin giay th thao tr thanh mt biu tng vn hoa
Giay, qun ao, dung cu va phu tung th thao
14,95 t -la (nm 2007)
1,39 t -la (nm 2007)
20.700 ngi
Adidas-Salomon, Fila, Reebok
Philip Knight
Beaverton, Oregon
1962
www.nike.com
TP OAN NIKE
147
hi Michael Jordan thng tr sn bong r th giay th thao cung

thng tr th gii va Nike la ng vua khng th tranh cai trong nganh
kinh doanh giay. Cng ty co tru s Oregon nay a hoan toan bin i
loai giay mm khim tn thanh mt phu tung th thao thi thng.
iu nay bt ngun cho mt loat cac mu thit k theo cng ngh tin
tin danh cho tng muc ch s dung ring bit, c ra mt mi nm
vi ngay cang nhiu kiu dang mi la, chc nng tin dung va nhng
cai tn rt sanh iu. Ngi tiu dung ln tui va co y thc v sc khoe
lun hao hc sm ngay cho mnh nhng i giay danh i b, tp th
duc, chay b hay chi golf, va tt ca nhng th khac ma ho co th gn
vao i chn cua mnh. Khi Nike co sang kin b sung trn cac dong san
phm cua mnh ch ky cua cac vn ng vin ni ting th dng nh
moi a tre trn trai t nay t nhin u mun c nh Mike(1), Mia(2)
hay Tiger(3).
Nike ni ln nh nhng tro tung hng va quang ba thng hiu
cua mnh n vi rng rai cng chung. Ho a phai hng chu nhng
ch trch manh me khi ung, khi khng v vic boc lt lao ng
nc ngoai, nng y thc v thng hiu cua ho ln n mc ngh
thut, tng gia ban qua mc, xut hin tran ngp trn song radio va
truyn hnh (cha k nhng bang quang cao xut hin trn ng
bin cua cac sn vn ng) vi logo hnh li lim. Thm ch ho con
li dung cac vn ng vin triu phu xut hin trong cac quang
cao co mt khp ni.
Nhng Nike khng th duy tr c li th kinh doanh cua mnh
mai mai du rng trong nhiu nm ho la mt tm ve nong: khoang thi
gian 1994 -1997, doanh s cua Nike tng ln gn 150%, at mc 9,2
t -la. Nhiu dong san phm m rng nh ao ngoai cho vn ng
vin xe ap lin tuc xut hin ngoai th trng. Logo cua cng ty xut
(1) Michael Jordan, vn ng vin bong r xut sc cua i Chicago Bulls.
(2) Mia Hamm, n tin ao bong a xut sc cua My.
(3) Tiger Woods, tay golf xut sc nht th gii.
148
hin khp moi ni. Nike tr thanh phu trang khng th thiu cua
ca mt th h. Nhng sau o, gn nh khng c canh bao trc,
chic giay bn kia bng tut ra. Giay ng i b va giay da thng tr
thanh s la chon cua nhng a tre. Cac i thu a nhm vao nhng
im yu cua cng ty phat trin san phm canh tranh. Nike tha
dn trong cac danh sach mua hang.
Du vy, ngay nay Nike
vn la mt trong nhng cng
ty dn u trong lnh vc cua
mnh. Ho vn mang n cho
ngi tiu dung khoang 500
mu giay c anh gia cao
va nhiu dong san phm phu
khac. Ho iu hanh nhng
Tng hanh dinh cua Nike tai Oregon
siu ca hang khng l co tn
goi Niketown va ang m vai ca hang c bit danh ring cho san
phm Jordan. Cng ty vn tip tuc ban hang t -la san phm mi
nm trn hn 100 quc gia. Nhng gi y ho khng con v tr
thng tr na, va i vi Nike a qua quen vi nh cao vinh quang
th y la mt iu khng th chp nhn c.
***
Quay v thi im nm 1962, khng nhiu ngi chon Eugene,
Oregon la ni khi u mt cuc cach mang. Khu hoc xa a
phng cua ai hoc Oregon t lu a la ni thc hin cua mt chng
trnh ng ua rt thanh cng. Bill Bowerman hun luyn vin
trng cua trng t nm 1948 v tnh khi u mt cng vic
kinh doanh khi ng kt hp vi Phil Knight phn phi giay th
thao Tiger co xut x Nht Ban di thng hiu BRS (vit tt cua
Blue Ribbon Sports). Vao nm 1964, ho a ban c 1.800 i. Bn
nm sau o, mt thit k giay cua Bowerman a tr thanh mu ban
chay nht cua cng ty me. Vi mt chut lac quan cung nhiu y tng
phong phu, ng va Knight quyt nh san xut 330 i giay cao-su-
TP OAN NIKE
149
va-da do ho t thit k. Net c ao cua loai giay nay la rt nhe,

c ch tao t chic khun lam banh qu cua v Bowerman. Ca hai
ban ht s hang vi gia 3,30 -la mt i, va khai sinh ra mt tp
oan, cung vi mt cuc cach mang.
Knight, ngi a c Bowerman
hun luyn trc khi theo hoc ly bng
c nhn quan tr kinh doanh tai
Stanford, bt u i khp ni va rao
ban nhng i giay bun ci nay trn
cp xe hi cua ng. S kt hp gia tnh
t pha va sang tao cua i giay a giup
no c nhiu ngi a chung va giup
Giay tre em nhan hiu Nike
chm ngoi cho n lc phat trin cng ty
cua ho. Ho cho ra mt mu logo hnh li lim cua cng ty vao nm
1971, va bt u thng hiu Nike mt nm sau o tai giai oan tin
Olympic th gii My tai Eugene. Cac vn ng vin in kinh hang
u cua th gii (bao gm bn trong s bay vn ng vin v ch
trc tin trong cuc ua marathon cua ky Olympic 1972) nhanh
chong mang nhng i giay cua Nike. Nm 1974, cng ty phat trin
thun li vi 250 nhn vin, hoat ng ban hang ca Canada va Uc,
mt nha may New Hampshire, va at c 4,8 triu -la li nhun.
Vn ng vin in kinh Olympic Steve Prefontaine mt ngi
c bao tr cua Bowerman va la biu tng cho tinh thn th thao
cung nh ai din cho cac thit b h tr tt hn cua Nike a giup
truyn cam hng cho ng li kinh doanh cua cng ty cho n khi
qua i sau mt tai nan xe hi tham khc vao nm 1975. Nha doanh
nghip va hun luyn vin cung hp sc va lam vic ht mnh giup
cng ty tin ln pha trc. Vi tn goi co ngun gc t v thn chin
thng trong thn thoai Hy Lap, cng ty mi thanh lp hng hc kh
th cua ho a at c nhng chin thng lin tip trong lnh vc thit
k giay va hoat ng kinh doanh. Cac vn ng vin chay b rt thch
s dung san phm cua ho, con cac ca hang ban le lun sn long phn
phi chung. Tay vt tennis hang u thi by gi la John McEnroe tr
150
thanh vn ng vin chuyn nghip u tin ky hp ng cng tac vi

ho. Va vao cui thp nin 1970, vi 2.700 nhn vin va 50% th phn
trang phuc th thao cng ty a c c phn hoa.
Nhng nm u thp nin 80 la thi ky m rng cac dong san
phm, qua trnh thm nhp th trng, va xy dng uy tn cho
thng hiu trong cng ng ngi tiu dung. Vao luc dong san
phm qun ao cua Nike ln u tin xut hin, logo hnh li lim a
co mt hn 40 quc gia. 58 vn ng vin tai Olympic Los Angeles,
bao gm ca Joan Benoit va Carl Lewis, a oat c 65 huy chng
khi thi u bng giay Nike. Va mt trong nhng thoa thun may mn
nht tng c ky kt gia mt tp oan va mt ca nhn, o la hp
ng gia Nike va tn binh cua Chicago Bulls la Michael Jordan c
ky kt vao nm 1985 cung hnh thanh dong san phm giay bong
r Air Jordan va cac loai qun ao th thao lin quan khac. Mt nm
sau ban hp ng ang ghi nh nay, doanh thu hang nm cua Nike
ln u tin at mc 1 t -la.
Nhng ngay ca khi dong san phm Jordan cua cng ty a nh
ngha lai hoan toan nn cng nghip san xut phu tung th thao, th
Nike vn trai qua nhng kho khn v cung ln. Mt s phn loai trong
vic phn b hang hoa cung nh cac vn trong b phn ban hang
dn n mt chui nhng tn tht v mt thu nhp. Sau vai t cai t
quan trong, cac thay i v mt iu hanh kinh doanh a c thc
hin. Chin dch pha bo nhng quan nim lu i vi cu
slogan Hay hanh ng(1), mt chng trnh giai tr co tn goi la
P.L.A.Y. (Participate in the Lives of Americas Youth ng hanh
cung gii tre My), cung vi nhng n lc a dang trong lnh vc bao
v mi trng. Nhng tin b v mt cng ngh, ma Nike a vn dung
t lu, vn tip tuc phat trin. Trong vong 5 nm, s kt hp nay a
a tng doanh thu nhanh chong tr v mc hn 3 t -la. Vic thm
vao cac chi tit cai tin qun ao vao nhng nm 1990, cung vi vic
gianh c ch ky cua mt tay golf tre y ha hen tn la Tiger Woods
a nng Nike ln tm voc cua nhng tp oan huyn thoai.
(1) Nguyn vn: Just do it! - slogan ni ting cua Nike.
TP OAN NIKE
151
Nhng kho khn vn cha chm dt y. Nhng ch trch lin tuc

v cach i x vi cng nhn nc ngoai a lam Nike vp phai anh mt
ac cam cua cng chung. Ho a khng nm bt c th hiu cua cng
chung khi bo qua hang loat trao lu ang phat trin. Quang cao, la sc
manh vn co cua Nike, a hoan toan tht bai. Cng ty cung tht bai trong
vic tn dung Internet phat trin kinh doanh ngay t ban u.
***
Phil Knight, mt con ngi khng
theo quy tc nao ca va cung la mt
doanh nhn cng rn bit rng khng
th ci nga xem hoa mai (mc du ng
rt thch i anh golf vi Tiger Woods
va chay long vong trn chic mt
Acura en gn bin s NIKEMN). ng
a phai tha nhn rng tin trnh toan
cu hoa cua cng ty a din ra qua
nhanh va a phn tan mong ngun tai
nguyn cua cng ty. ng a ra mt
chng trnh tai h thng s bao
gm vic ct giam 1.900 cng nhn va
bo i mt s dong san phm mang nhan
hiu Nike. ng tng cng thi gian
thuyt giao v vn hoa cng ty cho
hu ht nhng nhn vin mi vao t mt gi ln n hai ngay rong
ra vi mong mun rng moi ngi se thu hiu nn tang lch s vn
hoa ma qua o Nike huyn thoai a c phat trin. (Nhng ai din
v cng ngh thm ch con phai trai qua mt chng trnh hoc tp
dai hn chn ngay lam vic lin tuc bao gm chay trn ng
chay cua Bowerman va ghe thm ni xay ra tai nan xe hi nh mnh
cua Prefontaine). ng cung ng thi tach ra mt dong san phm
qun ao mui nhon c goi la AllCondition Gear (b qun ao, phu
tung s dung c trong moi hoan canh), hay con goi la ACG, tao ra
mt chi nhanh ring vi cung lc lng nhn vin, ngn sach va k
hoach quang cao cua ring no.
152
Va bc i co y ngha nht la Knight bt u cng khai xem xet

chnh sach tra lng thp cho lc lng lao ng cac nc ang
phat trin. Ln u tin ng a tha nhn rng ca ng ln cng ty u
khng x ly moi vic mt cach tt ep trong qua kh. giup thay
i vic nay, ng em Maria Eitel t Microsoft v lam pho chu tch
th nht cua Nike, am nhn b phn quyn li cua cng nhn. C
co 95 nhn vin, va nhng n lc cua c (nh chng trnh b tuc
vn hoa cho cng nhn Indonesia, va vic kh cht toluen hoa tan
c hai trong hu ht cac dy chuyn san phm) a c chp nhn
(du la min cng) bi nhng ngi ch trch Nike nng n nht.
Vi ACG va trung
tm mi c cng
thc hoa cua mnh,
Nike ang c gng
thu hut lai nhng
khach hang a quay
sang s dung cac
nhan hiu khac trong
Mu quang cao Trn trong Qua kh, m ca Tng lai
cua Nike
nhng nm gn y.
Cng ty cung lam vic ct lc thu hut gii tre, b phn ma ho cha
chu y nhiu trong qua kh. Cui cung, Internet cung ang tr thanh
mt phn quan trong trong chin dch kinh doanh cua cng ty. Cac
mu quang cao xut hin nhan nhan trn ti-vi va sach bao. Nike hin
ang nghin cu cach thc rut ngn chu trnh gia thit k va san
xut co th thch ng nhanh chong hn vi cac trao lu mi cung
nh cai thin dy chuyn cung cp vi nhng yu cu ban le phu
hp. Knight a truyn i mt thng ip khng th nhm ln c la
ho se khng bo cuc va nhc nh cac i thu hay sn sang cho mt
cuc ua nc rut trong tng lai khng xa.
Th gii co th khng con phat cung vi giay mm na va Nike
co th a anh mt mt lng ngi tiu dung ang k. Nhng giay th
thao vn con xut hin khp ni. Va co nhiu ngi vn anh cc rng
Nike se vn la thng hiu vt ln pha trc trong cuc ua.
19
TP OAN INTEL
Cht lng t bn trong Intel Inside
Tom tt
Ngi sang lp:
Logo:
V tr trong nn
kinh t My:
Net c trng:
San phm chnh:
Doanh thu:
Li nhun:
S nhn vin:
i thu chnh:
Chu tch kim CEO:
Tru s chnh:
Nm thanh lp:
Website:
Robert Noyce va Gordon Moore

Phat minh b vi x ly, m ng cho cuc cach
mang may tnh
Cac con chip may tnh, thit b mang va truyn
thng
35,38 t -la (nm 2007)
5,04 t -la (nm 2007)
70.200 ngi
Advanced Micro Devices, IBM, Motorola
Craig R. Barrett
Santa Clara, California
1968
www.intel.com
154
t s ngi cho rng Intel tr thanh nha san xut chip may
tnh ng u th gii n gian ch v ho a phat minh ra nhng con
chip t hon hin ang iu khin moi th, t may tnh va in thoai di
ng cho n chi va b n nhit. Nhng ngi khac lai cho rng v
tr s mt cua cng ty hin nay chu yu xut phat t nng lc san xut
cua ho, vi vic cho ra i hang triu con chip hoan hao k t khi
chung c gii thiu cach o ba thp ky. Tuy nhin, vn co mt s
ngi nhn manh rng thanh cng nay n t i ngu quan ly tai gioi,
nhng ngi a sang lp ra cng ty rt lu trc khi cng ngh cao tr
nn thnh hanh, va ho a duy tr c v th cua mnh trong thi ai
cng ngh ang khng ngng phat trin.
Tht ra, o la kt qua cua mt chin dch quang cao mang tnh
cach mang, tp trung nhn manh vao hai ch n gian Intel Inside.
Cum t ngn gon nay a bin i mt tp oan tng ln ngup trong
kho khn tr thanh mt nhan hiu ni ting trn toan th gii. Bng
ky thut quang cao truyn thng em ra anh sang mt san phm
mi me, Intel a lam cho khach hang nh ra rng cac san phm n
nhng manh me cua ho chnh la trung tm cua cac thit b in t
ma ngi tiu dung ang mua cht y cac xe tai. V tr tin phong,
ky thut san xut hiu qua khac thng, va ban quan tr c bit, tt
ca a ong gop mt phn ang k trong s phat trin cua cng ty.
Nhng nu khng co chin dch quang cao thu hut s chu y vi cac
ky thut vin nhay mua trong nhng b
hnh con tho y mau sc phn m man va
kt thuc vi bn nt nhac a tr thanh khu
hiu m thanh o, Intel co th se khng bao
gi at c kt qua lam thay i th gii
nh ngay hm nay.
Intel Inside
Cht lng t bn trong
Intel nm gi hn 80% th phn i vi

ngun lc iu khin bn trong chic may
tnh ngay nay cua chung ta. Ho cung gop
TP OAN INTEL
155
cng ln trong vic lam cho chung tr thanh cac thit b ai chung co
mt khp ni va manh hn chic may to bng ca cai phong tng
c dung phong tn la ln khng gian. Intel a thit lp b
phong cho nhng bc phat trin nhay vot dn n s ra i cua
nhng thit b in t khac nh hnh th gii chung ta xuyn qua
nhng bin ng xa hi va chnh tr vao cui nhng nm 1960.
Tuy nhin, nh hu ht cac cng ty a thay i phong cach sng
va lam vic cua chung ta, Intel cha bao gi co th ngh ngi trong
vinh quang cua mnh. S canh tranh ngay cang tng cung nh
nhng thay i quan trong cua cac san phm ma cac cng ty nay
a ra a buc Intel lin tuc iu chnh ng li kinh doanh duy
tr a v thng tr cua mnh.
***
Mt b vi x ly la mt mach in nho xu cha hang ngan (thm
ch hang triu) bong ban dn lin kt va lam vic cung nhau lu
tr va iu khin d liu cho cac muc ch khac nhau. Ngay nay, b
vi x ly hoat ng nh mt b nao bn trong mt chic may tnh ca
nhn: no co th iu khin quay s nhanh trong in thoai, no co th
la b iu khin t ng trong chic ng h bao thc hay thm ch
la h thng phanh cua xe t va h thng khoa ca in t. Trc
khi b vi x ly ra i, nhng chc nng nay cha h tn tai; va mt
chic may tnh co kch thc bng ca mt cn phong. Sau khi hai nha
ng sang lp Robert Noyce va Gordon Moore phat trin con chip vi
x ly u tin vao gia nhng nm 60, th moi vic a thay i mc
du s bin i o chc chn khng xay ra trong mt m.
Phat minh nay, xut phat t thi ky Noyce va Moore con lam vic
mt cng ty tn la Fairchild Semiconductor, cho phep giam kch
thc mach tch hp co th t trn mt con chip bng silicon.
Nhiu ngi ban u hoai nghi tnh kha thi cua no, nhng ca hai a
thy tim nng to ln o khi tc phat trin cua xa hi ngay cang
tng n mc chong mt. Thc t, Moore tin oan trong nm 1965
rng hiu nng cua cac mach ra i sau nay se tng theo luy tha va
156
co th d oan c trong nhng nm k tip. Suy oan cua ng, sau

nay c t la nh lut Moore, la cac con chip mi phat hanh c
sau mi 18 n 24 thang se manh hn gn gp i con chip ra i
trc no. Thi gian tri qua, c oan cua ng vn c anh gia la
chnh xac.
Noyce va Moore ri bo Fairchild vao mua he nm 1968 m
mt cng ty ch tao nhng vi mach tin tin nay. Cng ty mi, co tn
ban u la NM Electronics, c khai trng Mountain View,
California vi hn mi nha khoa hoc cung quan im nh hai ng.
Cung vi ho la Andrew Grove, mt ngi gc Hungary, c b
nhim lam giam c iu hanh. Ca nhom nhanh chong i tn tp
oan thanh Intel, ch vit tt cua integrated electronics (in t
tch hp) va bt u tp trung phat trin no.
Ban u Intel d nh bin cac san phm cua ho thanh nhng
san phm thng mai, du cho chung t t nht la gp 100 ln so
vi cac thit b cng ngh ang thnh hanh. Tuy nhin, Noyce, Moore
va Grove t tin rng vi kch thc cua cac ban mach cua ho, hiu
nng cao va in nng tiu hao t se giup ho nhanh chong thu c
li nhun t cac nha san xut. Tuy nhin, trong nm u tin, ho ch
thu v cha n 2.700 -la. Phat minh t pha ln cua ho ra i khi
mt cng ty Nht nh Intel thit k mt b chip cho chic may tnh
co th lp trnh c. Ky s Ted Hoff a ap ng c yu cu nay
vi mt phng phap mi t mt day cac con chip cn thit ln
trn mt nn n, va b vi x ly ra i. Thit k c bit quan trong
cua ng m ra mt tng lai ln cho Intel va ca nganh cng nghip
ma ho khai pha cung co th s dung trong cac thit b khac ma
khng cn chnh sa nhiu.
Sau o, Intel tr nn thanh cng va ni ting nhanh chong. Ho a
phat trin mt chip b nh ng hay con goi la DRAM (dynamic
random access memory) vao nm 1970, va no nhanh chong tr thanh
thit b ban dn ban chay nht th gii. co th ap ng c nhu
cu trong tng lai, cng ty a di chuyn n mt c s ln hn trn
TP OAN INTEL
157
mt vn l rng 26 mu (khoang 10,4 hecta) gn Santa Clara. Ch

trong vai thang, Intel a gii thiu b vi x ly 4004. Thit b ang chu
y nay mang n cho ngi s dung mt nng lc tnh toan ln ngang
vi chic may tnh in t u tin cua th gii, ENIAC (chic may
cn n 18.000 ng chn khng trong 914,4 met vung thc hin
60.000 lnh mi giy, mt ky cng ang kinh ngac vao thi im o).
Trong khi o, san phm cua Intel co th lam c cng vic tng t
vi 28.000 transistor goi gon trn mt b mt nho hn mt chic
mong tay cai va ch tn 200 -la. Vi vic ra mt san phm nay, Intel
va cuc cach mang may tnh bc vao s phat trin vu bao.
Vao nm 1972, Intel gii thiu b vi x ly 8008 co sc manh gp
i mu trc o. Cac ng dung mi la nhanh chong xut hin, va
8008 nhanh chong tr thanh mt phn cua chic cn in t tim
tap hoa, thit b iu khin kho hang cua nha hang, va en giao thng.
Hai nm sau, no c lp t cho may tnh ca nhn u tin, chic
Altair cua IBM. Y tng o a thanh cng va ni ting nhanh chong,
va Intel cung tng trng cung vi no. Ch trong vai nm, tap ch
Fortune a goi cng ty nay la mt trong Nhng thanh tu kinh doanh
cua thp nin 70.
Vao nm 1981, b su tp vi x ly Intel a b sung thm hai con
chip 8086 va 8088. Chung thu hut s chu y cua IBM, luc nay ang
m thm ln k hoach cho mt chic may tnh ca nhn cua ring
mnh. Vao luc nay, Intel ang kinh doanh rt n nh vi khoang
10.000 n t hang mi nm. Chic IBM-PC, s dung chip 8088,
cui cung a lam tng hn 1.000 ln doanh s cua b vi x ly Intel
va Intel a thanh cng rc r.
Khng dng lai o, nm 1982, Intel gii thiu con chip 286 co
hiu nng gp ba ln cac b vi x ly khac. Chip 386, xut hin nm
1985, co kha nng giai quyt hn 5 triu phep tnh mi giy. Chip
486 theo sau vao nm 1989, khng ch nhanh hn 50 ln con 4004
ban u ma con sanh ngang vi hiu nng cua hu ht cac may mainframe luc by gi cua IBM. Nm 1993 Intel gii thiu con chip
158
Pentium s dung 3,1 triu transistor co kha nng thc hin 90 triu
phep tnh mi giy. Grove, luc nay a la Chu tch kim CEO cua cng
ty, bit rng ng ang co trong tay mt san phm tuyt vi va mun
cho ca th gii bit n iu nay. ng a danh ring 100 triu -la
cho chin dch quang cao c nht v nh cua mnh, va bt u m
rng quang ba san phm cua Intel trn truyn hnh va sach bao, tuy
hu ht cac nha quan sat u cho rng ng b tm thn.
Andy Grove chu trach nhim cho chin dch Intel Inside, y la
mt n lc quang cao manh me cac con chip cua ho. Intel a la nha
san xut b vi x ly hang u luc by gi, nhng nhng cng ty
tng t cung ang bt u thm nhp vao th trng vi nhng san
phm gia canh tranh. Quang cao nay c thit k khin cho
ngi tiu dung oi hoi tn hang san xut con chip cua ho, va ho
cung thng gian tip cho cac nha san xut may tnh chao hang s
kt hp cua ho vi Intel (Cac nha san xut nay c xut mt
chng trnh quang cao lin kt giam 6% gia ban chip Intel va tra cho
ho mt khoan phu ph ang k giup ho quang cao thm). Khi
Grove nhm chc CEO vao nm 1987, Intel cha co ngn sach quang
cao cho th trng ngi tiu dung trc tip; nhng n u nhng
nm 1990, chi ph quang cao a vt qua con s 100 triu -la mi
nm. Khi chip Pentium III ra i vao nm 1999, chin dch quang cao
toan cu c c tnh tn khoang 150 triu -la. No c thit k
t Intel vao v tr mt cng ty trc tuyn hin ai, ng thi lin
tng con chip mi vi s tn hng y u hn v kha nng truy
cp Internet manh me.
N lc nay a tao ra sc manh thng hiu v cung to ln va t
nhin moi ngi u mun co mt chic may tnh Intel Inside. Kt
qua cua s lin kt cung cng ty Microsoft (s hu h iu hanh
Windows ni ting) la cng chung bt u nhc n tnh trang c
quyn ang iu khin hu ht cac may tnh ca nhn - mt hin
tng c t tn la Win-tel.
***
TP OAN INTEL
159
Grove cui cung a chuyn giao v tr

ng u lai cho Craig Barrett. Intel ra
mt cng ngh mi c thit k nng
cao hiu nng a phng tin cua chic
may tnh ca nhn, va cung c hnh anh
nhan hiu cua ho bng cach khai thac su
hn nhng nhn vt y mau sc a tr
nn ni ting trong cac quang cao cua ho.
Chip Intel
Core 2 Duo - 2006
Cng ty cung chia thanh ba phn nhanh
Chuyn nghip, Hiu nng, va May tnh ca nhn phu hp vi cac
phn khuc th trng ang phat trin trong nganh.
Tuy nhin, tt ca cung ngng lai sau mt thp nin tng trng
khng ngng. Cac c gng thm nhp vao nhng lnh vc mi nh
hi thao truyn hnh a tht bai, trong khi khach hang bt u oi
hoi cac thit b t phc tap hn nhng u manh truy cp Internet.
Thm ch, FTC (Uy ban Thng mai Lin bang) a bt u mt vu
kin chng c quyn buc ti Intel ngn can canh tranh. Tuy nhin,
khng ging Microsoft, Intel a dan xp vi FTC mt cach m thm.
S kt hp a dn n s canh tranh t nhng i thu mi pht, nh
Cyrix va Advanced Micro Devices (AMD) lam cho doanh thu 1998
cua Intel ln u tin giam xung trong sut hn mt thp nin
thng lnh th trng.
Barrett ap lai bng vic pha v m hnh quan ly tp trung cua Intel
va giai ngn trong mt loat cac vu mua lai. Nhng ngay thang kinh
doanh ch tp trung vao b vi x ly may tnh ca nhn a kt thuc khi
Barrett bt u nh hnh lai cng ty nh mt nha cung cp chip ban
dn cho thit b mang va thit b thng tin cung nh may tnh. ng cung
a khao sat nhng lnh vc mi bao gm thng mai in t va hang
in t tiu dung.
u nm 2007, Intel chnh thc u t xy dng mt nha may
lp rap va kim nh chip ban dn tai Khu Cng ngh cao Thanh ph
H Ch Minh, Vit Nam, vi din tch khoang 150.000m2. D kin
nha may se i vao san xut vao nm 2009.
160
Ly do Intel chon
la u t tai Vit
Nam la do sc hut cua
mt t nc co dn s
tre va nng ng, h
thng giao duc ngay
cang c cai thin,
lc lng lao ng
ng ao va mt chnh
phu co quan im hin
ai din Intel nhn giy phep u t vao Vit Nam tai
Khu Cng ngh cao TP. HCM
ai. Tuy nhin Intel
cung noi rng vn tuyn dung va ao tao ngun nhn lc la mt
kho khn ln cua tp oan khi u t nha may tai Vit Nam.
Bc vao th ky 21, Barrett cung c
nhng bc tin o bng nhng vu mua
lai va m rng mc du cac thanh phn
may tnh ca nhn vn c cho la chim
90% thu nhp cua Intel va tt ca li
nhun cua ho. V le o ma ho vn a ra
cac con chip nhanh hn va manh hn
tip tuc xy dng da trn s phat trin
n tng tng giup ho thay i th gii.
Chip Core 2 Extreme quad-core

mi nht cua Intel - 2008
Gordon Moore a noi:

Nu nganh cng nghip t phat trin
nhanh nh nganh cng nghip ban dn, th
mt chic Rolls Royce se i c 212.800 km
(hn 5 vong xch ao) ch vi mt lt xng, va
no se re n mc ngi ta se vt bo no i thay
v phai tm bai u xe u o.
20
HANG TIN CNN

Lin tuc 24/7 trn khp th gii
Tom tt
Ngi sang lp:
Logo:
V tr trong nn
kinh t My:
Ted Turner
Net c trng:
Chng trnh truyn hnh tin tc trc tip sut

ngay m u tin trn th gii
San phm chnh:
Chng trnh tin tc trn truyn hnh, radio, va

Internet
Doanh thu:
Khng cng b
Khoang 4.000 ngi (nm 2000)
S nhn vin:
i thu chnh:
Chu tch kim CEO:
Tru s chnh:
Nm thanh lp:
Website:
CNBC, MSNBC, Fox News Channel

W. Thomas Johnson
Atlanta, Georgia
1980
www.cnn.com
162
hiu ngi My a chuyn sang knh CNN (Cable News

Network) khi cu thanh vin cua nhom The Beatles John Lennon b sat
hai New York, chnh xac la sau thang sau khi ai truyn hnh nay ra
mt vao nm 1980. Nhng ngi hm m sng s t nht la nhng
ngi trong s 1,7 triu h gia nh co th bt c knh truyn hnh
tin tc nay nhn thy rng ho co th c cp nht nhng cu
chuyn ang chu y bt c khi nao ho mun. i vi nhng ngi a
quen vi vic bit c tin tc trn truyn hnh ch khi nao cac mang
li chnh va cac chi nhanh cua no quyt nh phat song, iu nay tht
ang phn khi va hp dn.
Tuy vy, iu o vn cha u giup knh truyn hnh non tre
nay c moi ngi chu y n. Nhng con ngi con v danh tai tru
s chnh cua CNN Atlanta va tam chi nhanh trn toan nc My a
c gng ht sc vn ln. Chi ph c han ch ti a, n mc co
ln nhng tm van lot trn b sup xung trong luc ho ang tng thut
trc tip. Cac thit b in t cu ky thng xuyn b h hong. Ch co
mt lng rt nho khan gia bit n s tn tai cua no.
Nhng tt ca a thay i khi CNN cai thin ngun lc cua mnh
va hang loat cac s kin hp dn a thu hut khan gia xem knh cua
ho. Khi cac con tin My c nhng ke khung b Iran phong thch vao
nm 1981, khi chic phan lc Air Florida trt vao h Potomac ang
ong bng Washington nm 1982 va khi tau con thoi Challenger
phat n Florida nm 1986, thm nhiu ngi My bt u chuyn
sang knh CNN va ho nhn thy y la mt ngun tin ang tin cy
cho cac s kin trn th gii trong vong 24 gi. Khi be Jessica 18
thang tui nga xung mt cai ging Texas vao nm 1987, va khin
ca nc tp trung chu y trong sut 58 gi cho n khi em c cu
thoat thanh cng, CNN la ni ngi ta tm kim nhng tin tc nong
bong nht. Bn nm sau (1991), khi Chin dch Bao Tap Sa Mac c
phat ng va nhng chic F-117 cua My bt u oanh tac Baghdad,
HANG TIN CNN
163
khoang 11,5 triu khan gia a dan mt vao man hnh TV qua knh
CNN theo doi tnh hnh chin s t thu Iraq ang b giam ham
va cac im nong xung quanh.
D nhin, ngay nay CNN la
mt trong nhng ai tin tc
nhiu th ting ang n trong
nht trn th gii. Cac ai phat
thanh va mt loat cac website a
c b sung vao danh sach s
hu cua CNN. Khoang 78 triu
gia nh ngi My va hn mt t
ngi trn khp th gii u co
th tip cn n t nht mt
trong nhng dch vu cua ho.
Trc tip a tin vu

tn cng khung b 11/9
***
CNN c phat song ln u tin vao ngay 1 thang 6 nm 1980,
la kt qua cua mt s hp nht gia cng ngh mi va tm nhn cua
mt nha doanh nghip t c bit n co tn la Ted Turner. Trc
khi knh truyn hnh nay xut hin trc cng chung, ch cac nha
san xut cua nhng mang li thng tr Big Three New York mi
co quyn xac nh khi nao th dn My se c xem tin tc thi s.
Nay, vi s xut hin cua CNN, ngi xem co th xem tin tc vao bt
ky gi nao trong ngay.
Turner (tn y u la Robert Edward Turner III) sinh nm 1938
tai Cincinnati. Nm ng ln 9, gia nh chuyn n Georgia, ni cha
ng Robert Edward Turner II co mt cng vic kinh doanh chuyn v
bang quang cao. Sau khi tt nghip ai hoc Brown ni ng la pho
chu tch hi ng phan bin va hi trng cu lac b ua thuyn cua
trng chang trai tre Ted nhn cng vic i ngoai trong cng ty
cua gia nh. Vao nm 1960, ng tr thanh giam c cua mt trong
cac chi nhanh cua cng ty Turner Adversiting. Ba nm sau, cac kho
khn trong kinh doanh a dn cha ng n con ng t sat, va
164
Turner nhn ly nhim vu iu hanh cng ty, mt cng vic y kho

khn va th thach. Vi cng v la Chu tch kim CEO trong 33 nm
sau o, ng a tng bc khi phuc cng ty va bt u kinh doanh
co lai.
c khch l bng thanh cng cua mnh, Turner m rng kinh
doanh bng vic mua lai Knh 17 cua ai truyn hnh Atlanta vao
nm 1970. Ch trong vong 3 nm, ng a bin ai phat song UHF
cht vt nay tr thanh mt trong nhng tram c lp kinh doanh co
lai trn pham vi ca nc. Nhng Turner vn khng hai long. Khi ng
kham pha ra cac v tinh truyn thng, ban nng cua ng mach bao
rng chung se thay i cuc sng cua nhng khan gia xem truyn
hnh khp moi ni. ng i tn tram phat song thanh WTBS, co
ngha la H thng Phat song Turner (Wave Tuner Broadcasting
System), va vao ngay 17 thang 12 nm 1976, no tr thanh mt trong
nhng tram u tin dung cng ngh mi phat song siu tram
n tt ca cac khan gia cua dch vu truyn hnh cap t b ng sang
b Ty nc My, khi o ang rt nong long mun xem cac tin tc thi
s. Cung nm o, ng mua i bong chay Atlanta Braves nm bt
mt chng trnh c nhiu ngi yu thch cho knh truyn hnh
cua mnh. Vao nm 1977, trong khi ca nhn ng c ca nc cng
nhn chin thng t man anh nho v a a chic du thuyn
Courageous v ch u tin trong Giai V ch My, Ted Turner a
mua lai i bong r Atlanta Hawks vi cung muc ch tng t.
Cach tip cn mi la nay khin doanh thu cua cng ty tng vot,
hn ca trong gic m hoang ng nht cua Turner, va kch thch ng
khao khat m rng nhiu ai truyn hnh cap hn na. Khi gp mt
kho khn ln la ngun tin tc trong nc con qua han ch, Turner a
thanh lp CNN vao nm 1980. Hai nm sau ng gii thiu mt dch
vu kem theo c goi la Tom tt nhng tin chnh mang n cho
khan gia khng g khac ngoai nhng tin chnh trong ngay c mi na
gi ng h. Nm 1985, ng vn ra pham vi quc t vi CNN
International.
HANG TIN CNN
165
Khi
truyn
hnh cap c a
n moi ngo ngach
nc My, cac
knh truyn hnh
a
dang
cua
Turner bt u thu
hut c nhiu
khan gia hn na.
Nhng nhiu truc
trc ky thut, cung
thai hoai nghi cng khai t cac ai phat song truyn thng, a
ngn khng cho ho gianh c s chp nhn rng khp ngay t u.
Du vy, tt ca a thay i khi cac trang thit b c cai thin, lc
lng phat thanh vin di dao va cht lng hn. Cng vic kinh
doanh cua Turner a bin chuyn tin tc xu thanh chng trnh
truyn hnh hp dn. Khi nhng chic xe tng ln banh qua Quang
trng Thin An Mn vao nm 1989 va tn la lai nhng vt
ngang trn bu tri Baghdad vao nm 1991, khan gia cua CNN a
trai u trn khp th gii.
Nhng Turner, gi y c bit nh mt ngi tao c hi va liu
lnh, vn khng chu dng lai. Mt nm sau khi sang lp ai hi Th
thao Thin ch (Goodwill Games) vao nm 1985 canh tranh vi Th
vn hi (Olympics), ng a mua lai t cng ty MGM/UA
Entertainment ca th vin hn 40.000 b phim va chng trnh
truyn hnh c anh gia cao va mt ln na cung cp cho cac
knh cua mnh nhng chng trnh c ao ma khng phai tra tin
ban quyn. Turner phai hng chu s bc tc cua Hollywood qua chu
trng t mau nhiu b phim trng en c in nhn c trong cac
vu sang nhng sau. Tuy nhin, mon n ma ng mc phai t ca hai vu
mua ban buc ng phai ban i mt s tai san. Du vy, ng vn tip tuc
m rng kinh doanh bng vic cho ra i Turner Network Television
(hay TNT) vao nm 1988 va Cartoon Network nm 1992, ca hai u
166
hoat ng chu yu da trn nhng b phim va chng trnh ma ng

a co c trong cac hoat ng mua ban trc o. Vao nm 1996,
Turner a thanh cng ln va ban moi th cho tp oan Time Warner
vi gia 7,5 t -la. Cac c phn trc y thuc s hu cua ng gi la
phn nganh cua mt tp oan truyn thng va giai tr ln nht th
gii, Turner tr thanh pho chu tch (va la c ng ln nht) cua mt
cng ty kt hp va ng u mang li truyn hnh cap.
D nhin moi vic khng phai luc nao cung thun bum xui gio.
a co nhng vn vt qua gii han khi CNN va cac ai anh em
cua no c gng thoa man yu cu cua cac tng lp khan gia khac
nhau, vi s ch trch thng tng cao theo sau nhng ban tin s
kin vn tt v vu xet x O.J. Simpson, vu iu trn cua Clinton, va
trng thin tiu thuyt Elian Gonzales. Va thi im c moi
ngi cho la t nht la vao nm 1998, khi chng trnh NewsStand
cua CNN tng thut khng chnh xac rng lc lng My dung hi
m i vi lnh My ao ngu Lao trong sut nhng nm 1970. CNN
sau o a rut lai cu chuyn nay va sa thai nhiu nhn vin, trong
khi Turner a goi tai nan nay la mt s xu h khung khip i vi
ng va mang li. Nhng, sau mi ln vp nga, cng ty lai xoay x
quay tr lai, va s ang tin cy i vi nhng tin tc cua ai a
ln n mc cao nht trong lch s khi thin nin ky mi bt u.
***
CNN t chc sinh nht ln th 20 cua mnh Atlanta vao ngay 1
thang 6 nm 2000 vi phao hoa va cac oan phim ngn tng thut
nhng giy phut nh cao cua no. Ngay khi chun b kt thuc nm
2000 th Time Warner a thng bao se sap nhp vi America Online.
Turner se tr thanh pho chu tch cua AOL Time Warner, cung vi
Home Box Office (HBO), Cinemax, Warner Bros, International
Network, va nhng mi quan tm cua Time Warner i vi Comedy
Central va Court TV. Tuy nhin, ng khng con nm quyn iu
khin trc tip nhng cng ty nay na va moi ngi tin rng ng rt
tc gin v iu nay.
HANG TIN CNN
167
Trong mt nghch ly tin tt - tin xu khac, CNN a phai nhn mt

on tri giang khi nhn c im anh gia thp nht hang thang
trong sut chn nm lin tuc mt s tht cho thy cac i thu canh
tranh mi, chu yu la CNBC, MSNBC, va Fox News Channel, a thu
hut c mt b phn khan gia tng la cua ring CNN. Trong mt n
lc lam tng s lng khan gia va lam giam s phu thuc cua ho vao
cac ban tin nong nhng ngn ngui, cac thanh vin chu cht bt u
phat trin mt chng trnh nh ky thng xuyn hn nhm vao cac
t liu va s kin c bit. Ho cung hy vong rng AOL va 22 triu
ngi ng ky s dung cua mang nay cung se giup CNN tr lai v tr
thng tr trong lnh vc cung cp tin tc cho moi ngi.
Tuy nhin, vn con nhiu th n mng. CNN gi v tr s mt
th gii v mang li tin tc vi 9 trong 10 chng trnh thi s c
anh gia cao nht trong mang cap ph thng My va hn 6,7 t trang
tin c truy cp hang nm trong website phong phu cua ho. Ho t
chc c mang li cung cp tin tc truyn hnh ln nht th gii
cung hn 600 chi nhanh My va Canada, va 800 chi nhanh khac
khp th gii. Bn canh ba knh truyn thng ban u cua mnh,
CNN con co cac knh CNNfn (c hnh thanh vao nm 1995 chuyn
v tin tc va bnh lun tai chnh), knh CNN/Sports Illustated
(chuyn v th thao, ra i nm 1996), knh CNN en Espanol (ting
Ty Ban Nha vi 8 triu ngi ng ky), knh CNN Airport Network
(chuyn cung cp thng tin v cac chuyn bay cua 27 sn bay tai
My), knh CNNRadio, va nhiu knh khac na.
Va, khng cn e de, CNN co th tuyn b rng ho ang mt mnh
thay i vin canh cua nganh truyn hnh thi s th gii.
21
HANG BOEING
Chinh phuc khng gian
Tom tt
Ngi sang lp:
Logo:
V tr trong nn
kinh t My:
Net c trng:
San phm chnh:

Doanh thu:
Li nhun:
S nhn vin:
i thu chnh:
Chu tch kim CEO:
Tru s chnh:
Nm thanh lp:
Website:
William E. Boeing

Phat trin cung vi nganh cng nghip hang
khng; t may bay hai tng canh n tau vu tru
bay theo quy ao mt trng
May bay thng mai va qun s, tn la, v tinh
61,53 t -la (nm 2007)
2,22 t -la (nm 2007)
197.000 ngi
Airbus, EADS, Lockheed Martin
Philip M. Condit
Seattle, Washington
1916
www.boeing.com
HANG BOEING
169
t khi nganh vn chuyn hang khng xut hin, Boeing a la

mt tn tui khng th thiu. Ch vai nm sau khi anh em nha Wright
thc hin chuyn bay u tin Kitty Hawk nm 1903, William Boeing
a tham gia cuc trnh din may bay Hoa Ky ln u tin Los
Angeles. ng lp tc nhn thy tim nng kinh doanh phat minh mi
me va y ha hen nay. ng hoc nhng bai hoc bay u tin trn mt
chic may bay hai tng canh t mt nha nghin cu v hang khng thi
ky u, va Boeing cung la ngi i tin phong trong vic thit k ra
chic thuy phi c. Nhng khi mua lai mt xng ong tau cu Seattle
nhm m mt xng san xut may bay vao nm 1916, ng mi chnh
thc bc vao kinh doanh trong lnh vc nay.
Trong vong tam thp ky ri tip
theo, cng ty Boeing cua ng a trai
qua nhiu cuc thng trm va kt liu
s phn cua khng t i thu canh
tranh li hai. Ho lam c iu nay
bng cach tn dung moi c hi t
chuyn bay a th u tin cua nc
My, nhng hp ng qun s khng
l, s thng tr cua hang khng
thng mai cho n mt vai tro quan
trong trong chng trnh tham him
William Boeing (1881 1956)
khng gian. T lu ho a la nha san
xut hang u cua cac loai may bay phan lc thng mai va vi nhiu
thanh tu khac, ho a tr thanh cng ty hang khng ln nht th gii.
Thi ky khung hoang a pha huy hang loat cng ty hang khng,
nhng Boeing a chin u ngoan cng va hiu qua vi s sang
tao manh me tn tai. Chng han, ho thanh lp United Airlines va
thu n tip vin hang khng u tin, ng thi hnh thanh ng
bay toan cu n 145 quc gia khac nhau. Ho a cho ra mt rt
nhiu san phm cai tin cua nganh hang khng nh may bay nem
170
bom B-52, may bay ch khach 737 (chic may bay ban chay nht
trong lch s nganh hang khng th gii), v tinh nhn tao, b phong
Saturn V (b phong cua tau con thoi Apollo trong cac chuyn du hanh
n mt trng).
Nhng khng co th thach nao trong s nhng th thach k trn
sanh c vi nhng kho khn ma ho ang gp phai ngay nay. S
tht la khi sp bc sang th ky 21, mt i thu truyn kip chu
u a cho ra mt mt chic may bay thng mai khng l va lp tc
thu hut rt nhiu s chu y cung nh at c doanh s rt cao so vi
nhng san phm hin thi cua hang Boeing. Cac tap ch thng mai
va nhng n phm a phng cua Seattle u cho rng nu khng
tht s n lc ht mnh, Boeing se ri xung v tr th hai trong
nganh. Khng ly g lam ngac nhin la Boeing a chun b sn sang
ap tra.
***
Khi anh em nha Wright thc hin chuyn bay u tin lch s
cua mnh vao nm 1903, mt chang thanh nin gc Detroit tn la
William Boeing a ri trng C kh Yale gy dng s nghip
pha Ty Bc Thai Bnh Dng. Nganh cng nghip san xut g ang
la cn st tai thi im o va chang trai 22 tui nay nhanh chong lam
giau t nhng canh rng ti tt bn ngoai khu vc Grays Harbor,
Washington. Sau khi chuyn n Seattle, anh nghe noi n mt cuc
biu din may bay Los Angeles. Boeing a tham gia va ngay lp tc
say m m ui vi nhng g mnh nhn thy. Trn ng quay v
Seattle, Boeing a thu hut c mt ky s hai qun tn la George
Conrad Westervelt bng mt cuc tro chuyn bt tn v tng lai cua
nhng chuyn bay.
Westervelt va hoc xong cac khoa nghin cu v hang khng
MIT va a ng cam vi s phn khch n in dai cua Boeing v
tng lai con ngi i lai bng may bay. Ca hai a bay trn mt chic
may bay hai tng canh i u loai may bay oi hoi ca phi cng ln
hanh khach phai ngi mt bn canh va suy ngh v mc thay
HANG BOEING
171
i mu thit k nay tai cu lac b cua trng ai hoc Seattle. Trc

khi Boeing n California vao thang 8 nm 1915 hoc lai may bay,
ng a yu cu ban mnh thit k mt chic may bay vn hanh hiu
qua hn. Vic ch tao chic thuy phi c co phao i, mang nhan hiu
B&W, vit tt tn cua hai ngi, c bt u khng lu sau khi
Boeing quay v.
Boeing a xy dng mt ngi nha kt hp gia nha cha may bay
va nha thuyn bn canh H Union. Trong sut na u nm 1916,
ng bt tay vao ch tao hai chic thuy phi c B&W. Nhim vu hai
qun khin Westervelt phai chuyn n vung pha Ty trc khi ho
hoan thanh cng vic, v th Boeing phai lam vic mt mnh. Vao
ngay 15 thang 6 nm 1916, ng a t mnh ct canh chic may bay
co bit danh Bluebill ln u tin thay cho vin phi cng c ln lch
bay nhng khng n ung gi. ung mt thang sau, ng thanh lp
cng ty c phn Pacific Aero Products Co., nm gi 998 trong s
1.000 c phiu va di di nha xng n bai ong tau trc o cua
Health, bn b con sng Duwamish. Mt nm sau, ng i tn cng
ty thanh Boeing Airplane Co.
Phat cung v lac quan v cng vic kinh doanh mi cua mnh,
Boeing a thu 28 nhn cng lam phi cng, th mc, th may va
nhng cng nhn thc hin cac quy trnh san xut ring bit khac.
Cng ty B&W khng ban loai san phm nay, nhng Chin tranh Th
gii ln I sp xay ra va ln u tin nc My cn nhng chic may
bay chin u. Boeing bit rng hai qun My se cn nhng chic
may bay tp trn va tin rng chic may bay dong C cua mnh se
ap ng c nhu cu o. Cac vin chc cua nganh hai qun ng
y tham gia vao mt chuyn bay th n Florida, va t hang 50
chic. Boeing a tng s nhn cng ln 337 ngi san xut va lp
rap, nhng ri n t hang giam xung ch con mt na khi chin
tranh sp kt thuc. tip tuc kinh doanh co lai, ng yu cu cng
nhn chuyn sang cung cp ac trong nha cho nhng ca hang
a phng cung nh mt loai thuyn ay bng co tn goi la Thuyn
trt trn bin.
172
Du vy, am m
cua Boeing i vi
may bay vn cha
chm dt. Vao nm
1919, ng va mt phi
cng a ch 60 bc
th t Vancouver
n Seattle, thc
hin chuyn ch th
bng ng hang
khng u tin tai
William Boeing (phai) va Eddie Hurbard sau chuyn bay
My. ng cho lp rap
ch th quc t u tin ngay 03/03/1919 t Vancouver,
Canada n Seattle, My
rt nhiu may bay
thng mai mi trong vai nm k tip, bao gm ca chic may bay u
tin co th bay qua day nui Ranier. B Quc phong cung a ra vai
n t hang co gia tr i vi cac may bay hai tng canh dung trong
chin u, nhng Boeing hiu rng nu mun cng ty phat trin, ng
phai co mt k hoach cht che trong vic san xut va ban mt s
lng san phm nht nh cac dong san phm ap ng c nhu cu
cua s ng khach hang. thc hin iu nay, ng mua lai cng ty
may bay Stearman Kansas, va m chi nhanh cng ty Boeing
Canada, m trng hang khng Boeing California. Vao nm 1927
cung nm Charles Lindberg mt mnh thc hin chuyn bay nonstop(1) vt ai Ty Dng t New York i Paris Boeing a ky hp
ng vi B Bu chnh Hoa Ky nhm thc hin nhng chuyn bay
a th vn c them mun t lu gia hai thanh ph Chicago
(ng Bc) va San Francisco (Ty Nam) cua nc My rng ln.
Cui cung, Boeing a co th s dung mt cach hiu qua nhng
chic may bay cua mnh trong khi quang ba chung n vi nhiu
ngi. m mt chuyn bay co th thc s chuyn ch hanh khach
cung vi nhng la th, ng a thanh lp B phn vn chuyn ng
khng Boeing, tin thn cua Hang United Airlines. Trong nm tip
(1) Non-stop: khng dng. T thng dung trong nganh hang khng, ch cac chuyn bay thng
n ch ma khng dng gia chng.
HANG BOEING
173
theo, gn na tn th va bu
phm tc hanh, cung gn 1.900
hanh khach, a c chuyn
ch trn ng bay dai 22 ting
ri ng h nay. iu nay a
gi ra y tng du lch bng
ng hang khng va thuc y
mt nhu cu cung vi nhng
Boeing 787 phi c gic m cua Hang
san phm phuc vu qun s va
Boeing, chic may bay ln u tin s dung
vt liu composite cho phn ln cu truc cua
sau o la cac san phm lin
no, d kin a vao khai thac nm 2008
quan n vu tru se giup
Boeing ng v tr dn u trong nganh hang khng trong nhiu
thp ky sau o.
Nhiu thay i din ra trong nhng nm tip theo. Boeing lp rap
may bay va phu tung, bao gm ca ng c va canh quat. Ho vn
chuyn th tn, bao dng cac sn bay, vn hanh cac chuyn bay. Khi
loai may bay mt tng canh thay th may bay hai tng canh, Boeing
la cng ty u tin s dung loai may bay nay. Chic Yankee Clipper
cua ng a m u dch vu a th bng ng khng xuyn ai Ty
Dng. Chic Stratoliner xa x cua ng c lam lai thanh mt chic
may bay qun s kiu C-75 sau trn chin Trn Chu Cang. Chic
tip theo la B-29, chic may bay a tha nhng qua bom nguyn t
xung Hiroshima va Nagasaki. Vic huy bo n t hang cua chnh
phu sau chin tranh a dn n s ct giam san xut khng l. May
sao, cac n t hang cho may bay dn dung ng dai a n va
Boeing vn phat trin manh me. S phat trin cua may bay phan lc
va oi hoi khng ngng t B Quc phong My thng khin cng ty
phai lam vic ht tc lc. Nm 1956, khi William Boeing qua i,
nhng chic may bay cua ng a co th bay vong quanh th gii. Va,
ln u tin trong lch s, ng hang khng a chuyn ch nhiu
hanh khach non-commuting(1) hn xe la.
***
(1) Non-commuting: ch nhng ngi khng thng xuyn i xe buyt/ tau in theo ve thang.
174
Thp nin 60
cua th ky 20 a
a nc My va
ca Boeing sang
mt giai oan
khac. Tng thng
Kennedy tuyn
b se a con
ngi ln mt
Chic chuyn c Air Force One danh cho Tng thng My
trng va Boeing
cho chnh phu mn 2.000 nhn vin bin iu o thanh s thc.
Tau tham him mt trng Lunar Orbiter a tham thnh c nhng
khu vc co th ha canh va chic xe t hanh trn mt trng Lunar
Roving Vehicle a kham pha b mt mt trng. B phong mt tng
Saturn V cua Boeing a phong tau con thoi Apollo u tin cua My vao
khng gian.
Nhng chic Boeing 707 t lu a la phng tin chuyn ch
danh ring cho cac quan chc cp cao cua chnh phu. Vao nm 1962,
hai chic 707 a c tu sa lai danh cho tng thng s dung va chnh
thc c mang tn Air Force One(1). Hai chic nay c cac tng thng
My s dung cho n nm 1990, khi chung c thay th bng hai
chic Boeing 747 mi.
Trong khi Boeing khng ngng san xut ra nhiu kiu may bay
hin ai hn, nh chic may bay phan lc ch khach khng l co sc
cha 490 hanh khach B-747, lc lng lao ng cua ho cung tng
giam tht thng. Gn 50.000 nhn cng b mt vic vao nm 1970
khi Hoa Ky bt ng chm dt chng trnh vn chuyn bng may bay
siu m. Boeing xoay x bng cach a dang hoa san phm mt ln
na. Ln nay ho thanh lp mt cng ty dch vu may tnh, mt d an
ti tiu min ng Oregon va mt d an kh mui qun ao
Virgin. Ho cung xy dng ba tua bin gio khng l doc khu vc sng
Columbia, nghin cu b phn gy nhiu giong noi cho canh sat va
(1) Air Force One: tam dch la Chuyn c S 01 cua Tng thng, hay Khng lc S 01.
HANG BOEING
175
san xut xe cap treo cho mt s thanh ph. Ro rang, cang nhiu thay
i th Boeing cang gi c v tr s 1 cua mnh.
Mt chic phao ai bay (stratofortress) B-52
Nhng Boeing vn tp trung vao kinh doanh san xut cac may
bay thng mai, qun s va cac thit b lin quan n hang khng vu
tru. Cac nha lanh ao cua ho a lp lai li cam kt lu dai cua cng ty
la dn u trong tt ca cac lnh vc ang hoat ng, mua lai nhng i
thu canh tranh hang u nh Rockwell International vao nm 1996,
McDonnell Douglas vao nm 1997, va cng ty giao tip qua v tinh
Hughes Electronics vao u nm 2000. Du vy, mt cuc nh cng
keo dai 40 ngay cua cac ky s va ky thut vin vai thang sau o a
anh hng rt nghim trong n vic san xut cac may bay qun s
va thng mai, gy thit hai 5,3 t -la.
Ch vai tun sau cuc nh cng, Boeing a ng dung ky thut mi
hanh khach co th truy cp Internet va oc th in t t chic may
tnh xach tay cua ho trn cac chuyn bay. Nhng, khng lu sau ho lai
rung ng thm mt ln na trc ban tin noi rng i thu truyn kip
cua ho la Airbus cua chu u ln u tin trong lch s a vt qua ho
v s lng n t hang san xut may bay mi. Xa hn, chic may bay
phan lc khng l A-380 cua Airbus a thu hut c s chu y cua nhiu
ngi va thu hut lun ca nhng hp ng beo b tng thuc v nhng
chic may bay xuyn ai Ty Dng ln nht cua Boeing.
176
Mt chic Boeing 747 c NASA s dung cong va phong

tau con thoi vao khng gian
ung vi phong cach tiu biu cua mnh, Boeing nhanh chong
ap tra bng d an may bay 747x Stretch. Du trc mt con nhiu
kho khn, nhiu ngi vn t long tin vao Boeing trong th ky mi
v bit Hang hang khng nay a tng vt qua nhiu cuc chuyn
mnh con kho khn hn k t khi ngi sang lp ra no bt u nganh
hang khng thng mai.
22
HEWLETT-PACKARD
In tt ca moi th!
Tom tt
Ngi sang lp:
Logo:
V tr trong nn
kinh t My:
Net c trng:
San phm chnh:
Doanh thu:
Li nhun:
S nhn vin:
i thu chnh:
Chu tch kim CEO:
Tru s chnh:
Nm thanh lp:
Website:
Bill Hewlett va David Packard

Dn u v cng ngh, va ca th gii kinh
doanh san xut ra no
May tnh, may in va cac san phm, dch vu lin
quan n hnh anh
91,66 t -la (nm 2007)
6,2 t -la (nm 2007)
84.400 ngi
Compaq, IBM, Xerox
Carleton S. Carly Fiorina
Palo Alto, California
1939
www.hp.com
178
hi nhn loai bc sang th ky 21, cng ty Hewlett-Packard ang

phai i mt vi mt tnh th tin thoai lng nan. La mt trong nhng
cng ty u tin co mt tai thung lung Silicon, Hewlett-Packard (HP)
khi u t mt ga-ra va a ln manh thanh mt trong nhng cng ty
may tnh hang u th gii. Ngay t khi chic may tao dao ng m
thanh cua ho c hang phim hoat hnh danh ting Walt Disney chon
la vao nm 1939 s dung trong loat phim Fantasia cua mnh, HP
a khng ngng san xut nhng thit b in t ti tn va tao ra s
ganh ty cua cac cng ty trong cung lnh vc.
Bn canh o, HP lun la mt ni ly tng lam vic. Cac nha
sang lp a i tin phong trong m hnh Quan Ly Bng Cach i Dao
(Management by Walking Around), vi muc ch khuyn khch
nhng nha quan ly lun gi mi quan h gn gui vi nhn vin cua
mnh, tranh lam lang ph thi gian va tao ra mt lch lam vic linh
hoat. HP la mt trong nhng cng ty ln u tin cua My phn quyn
cac b phn kinh doanh va trao quyn cho nhn vin. Ho trao cho
nhn vin mt cng vic vi mc lng tuyt vi va nhiu quyn li
i kem. Ho thm ch con th ch hoa cac iu khoan nay va cac thanh
phn khac cua mt ban sc vn hoa cng ty c nhiu ngi ca ngi
bng vic thng qua Ban Vn hoa HP (HP Way), mt vn ban chnh
thc nhn manh n s tin cy va ci m trong cng ty. Trn thc t,
iu ang ph phan duy nht i vi HP la s vng mt cua n gii
trong b phn lanh ao cp cao cua ho.
Du vy, khi cng ty ang y nhanh tc on chao th ky
mi, tt ca iu nay a khng con cn xng na. Cu truc lin kt a
tng c s dung tr nn khng con phu hp vi thi ai kt ni
Internet ngay nay. Nhng thoi quen c hu nh ch tra lng thi
vu 87 gi c ap dung vai thp ky trc, du khng con s dung na
nhng vn gy ra nhng s nhc u khng cn thit. Nhng bc
cai tin trong lnh vc phn mm va cac lnh vc then cht khac
HEWLETT - PACKARD
179
thng t nhn c s chu y cua cng chung cung nh nhiu nha

u t. Cac i thu canh tranh hoat ng ngay cang manh va hoat
ng kinh doanh trn Internet cua HP dng nh b nh tr.
Vao gia nm 1999, Hewlett-Packard a pha l bng cach a
Carleton S. Carly Fiorina ln lam Chu tch Hi ng quan tr kim
CEO. Ngi phu n u tin lanh ao mt trong nhng cng ty co tn
trong danh sach Dow Jones, cung vi Lucent - ke ngoai ao 45 tui
u tin dn dt HP, tng co thi gian lam vic cho AT&T - ngay lp
tc lao vao vic chnh n hang loat. Chung ti a quyt nh bin
i cng ty nay, ba giai thch. Nhng ng thai tip theo cua Fiorina
d nhin lam bang hoang cac nha quan sat a chung truyn thng.
Nhng ngi khac bao gm rt nhiu nhn vin, khach hang va
nha u t th lai co mt n tng tch cc.
***
Vao thi im trc khi
khi nghip, hai ky s in t
26 tui Hewlett va Packard
ang lam vic trn nhng thit
b in trong mt nha xe cua
ho Bc California. Bill Hewlett
va David Packard ch co 538 la (cung vi mt chui nhng
tht vong) khi ho xut hin vi
Bill Hewlett va David Packard ng trc
ga-ra tng la xut phat im cua ho
mt thit b cng ngh in tr
mi goi la may tao dao ng m thanh HP 200A. Chic HP 200A la
mt thit b dung kim tra cac thit b m thanh, va cng ty Walt
Disney a mua c quyn cung nh ky hp ng vi hai ngi. Vic
xng phim nay tip tuc t hang tam may HP 200A s dung
trong qua trnh san xut b phim gy chn ng Fantasia a gop
phn hnh thanh nn cng ty Hewlett-Packard.
Tuy vy, ngay t luc khi u, Hewlett va Packard a nhn thy
tm quan trong cua mi quan h vi nhn vin va tp trung kha nng
180
sang tao cua mnh vao o. Hai ngi xy dng nhng xng san xut
vi cac tng lu m bao gm cac vn phong nhn vin quan ly cp
cao khng gn ca ra vao va thanh lp chnh thc mt Chnh sach
m ca giup hnh thanh s tin cy ln nhau tt ca cac cp bc
trong cng ty. Ho con b sung thm mt phng phap quan tr gi
y a rt ni ting - Quan ly bng cach i dao - kt ni mt cach
chu ng cac nha c vn va nhn vin vi nhau theo nhng phng
cach co cn nhc va y ngha hn.
Trong sut thp nin 50, nhng t pha quan trong tip tuc din
ra ca v phng din san phm cung nh quan ly nhn s. Nhng
ln ra mt san phm thanh cng, nh chic may m tn s tc
cao ky hiu HP 524A, mt thit b c s dung bi cac tram phat
thanh chp hanh cac quy nh bt buc cua lin bang, a keo dai
thm nhng d an khin ho ngay cang bn rn. Li nhun c tai
u t vao cac d an nghin cu va phat trin san phm mi, giai
phong cac i tac khoi cac chuyn gia v vn u c va n nn phat
sinh. Bc i thc tin nay cung cho phep ho mua lai mt cng ty
kinh doanh may ve th giup hnh thanh nn tang cho vic san xut
nhng may in ni ting cua ho sau nay. Tt ca cac bc i hp ly nay
a tao nn mong HP tin n c phn hoa.
Cung luc o, nhng trit ly kinh doanh mang tnh cai cach cua
HP a giup cng ty thu hut c nhiu nha khoa hoc va ky s tre
hang u v lam vic. Vao nm 1957, cng ty cng thc hoa nhng
muc tiu c ao va phong cach quan ly cua mnh trong vn ban
Vn hoa HP. Nm sau o, ho chia ra thanh cac b phn ring bit
vi trach nhim bao cao lai-l ring le, va di di cac b phn ra khoi
tru s chnh Palo Alto. Mi b phn nay tr thanh mt n v c
lp chu trach nhim cho vic phat trin, san xut va tip th san
phm cua chnh no va se c thng t quy R&D trong tng lai
theo t l trc tip da trn hiu qua kinh doanh. Vao nm 1959, HP
mang nhng y tng nay ra khp th gii thng qua vic m mt
xng san xut c va vn phong ai din tai chu u t Thuy
S. Ho cung bin cac k hoach la chon c phiu thanh mt phn
HEWLETT - PACKARD
181
trong goi li nhun danh cho nhn vin, va HP tr thanh cng ty u

tin xy dng chng trnh chia se li nhun bng tin mt.
Nhng nm 1960 la thi cua thi gian lam vic linh hoat va may
tnh. ng h hoan toan bin mt trong cac nha may HP c k t
nm 1967. Chic may tnh HP u tin ra mt th trng vao nm 1968
vi tn goi HP 9100. Ho tuyn b mt cach y t hao rng y la chic
may tnh in t ban co th lp trnh u tin trn th gii. Bn nm
sau, HP gii thiu phin ban cm tay cua no, chic HP 35, a cuc
cach mang cng ngh may tnh chuyn sang xu hng xach tay.
Cng ty cung bc vao th gii cua nganh kinh doanh in toan vao
nm 1972 vi chic may tnh HP 3000. Vao luc nay, ho co 16.000 nhn
vin va doanh thu at 365 triu -la. Ch nhng sinh vin tt nghip
loai gioi mi c tuyn vao HP. Ho c gi lai bi bu khng kh thach
thc chuyn nghip; va cac chng trnh nhn s i mi gi y a bao
gm mt chnh sach cht che thng tin t bn trong va mt chu trng
khng ct giam lao ng, tuy khng chnh thc.
Nm 1984, cng ty bc vao hoat ng trong lnh vc in n.
Nhng chic may in phun va in laser vi gia ca hp ly nhanh chong
tran ngp th trng va tr nn thng dung. ng thi, cng ty thanh
lp bn t chc phn khu quan ly cac nhom phat trin nhanh cua
mnh trong khi thanh lp lin doanh cng ngh cao u tin Trung
Quc. Ky nim 50 nm thanh lp vao nm 1989, cn nha xe ni
Hewlett va Packard ch tao chic may tao dao ng m thanh u tin
c chon la Di tch Lch s cua bang California.
Vao gia thp nin 1990, cac n v kinh doanh a dang cua HP
a cho ra mt nhng san phm mang tnh bc ngot t mt chic
may palm cm tay nng 200g cho n mt thit b x ly song siu m
cho ban phn tch in tm thi gian thc. Ho ng hanh vi Intel
phat trin mt cu truc vi x ly 64-bit va tn cng mt cach manh lit
vao phn khuc th trng may tnh danh cho gia nh vn phong
ang ngay mt phat trin. Ho cung th ch hoa nhng chnh sach v
vin thng, khuyn khch nhn vin lam vic nha hay cac vn
182
phong iu khin t xa trn toan cu. Mt na doanh thu cua ho gi

y n t th trng bn ngoai nc My 10% th phn ban le cac
mt hang cng ngh cao la t s gop mt cua san phm HP. Va vao
cui th ky XX, HP a la mt cng ty a quc gia vi 104 chi nhanh,
19.000 dong san phm va hn 47 t -la doanh thu ban hang.
HP Palmbook 2006
HP tng at mc tng trng n 20% mt nm

nhng gn y c phiu cua ho a giam sut, mc
cho mt th trng u c gia ln a c bit u tin
cac cng ty v cng ngh. Cng ty khng sang tao
thm ng li kinh doanh mi nao, trong khi cac
i thu canh tranh manh me vn khng ngng xut
hin. Va Internet co ve nh la mt bc i qua mun
mang trong khi nhng thanh vin chu cht cua ban
quan tr lin tuc nhn c cac li ngh t pha
cac cng ty bn ngoai. ap lai, HP lai tin hanh
nhng thay i trit khac.
***
S chuyn i a tht s c bt u di thi v cu Chu tch

Hi ng quan tr Lew Platt, ngi ln nm quyn vi cng v la nha
lanh ao th t cua HP vao nm 1992. Platt c xem la mt nha
quan ly co kha nng nhng khng phai la mt nha cai tin gioi, nhn
ra nhng iu cn thay i va bt u cai t cng ty ch vai nm sau
o. Cung ging nh IBM, ng quyt nh bin HP thanh mt cng ty
cung cp giai phap Internet, cung cp phn cng, phn mm va dch
vu h tr khach hang. ng cung quyt nh s phn quyn t nhin
cua cng ty ang gp kho khn khi chuyn sang thi ai cua
Internet, va ng phn chia cng ty lai thanh hai b may iu hanh
lin kt cht che vi nhau: Agilent Technologies, mt cng ty mi co
gia tr 8 t -la chuyn ban nhng thit b kim tra va o lng cung
nh cac thit b in t cho nganh y, va mt cng ty khac co gia tr
40 t -la chuyn kinh doanh may vi tnh, may in, phn mm va cac
dch vu mang tn Hewlett-Packard lu i.
HEWLETT - PACKARD
183
Khi Carly Fiorina c

chon lam CEO nm 1999, ba
lp tc vao cuc vi long
nhit huyt cua mnh. Trong
vong vai ngay, ba a gp g
nhng ngi ung h cung
nh nhng ke giem pha ca
HP Notebook T5600
trong ln ngoai cng ty. Ba
nhanh chong tit kim cho cng ty c 1 t -la bng cach cung c
nhng hoat ng khac nhau, va cn nhc nhng t gian th ma cac
nha quan sat c tnh co th giam s tin lng tra cho nhn vin
xung 25%. Ba thay i quan im i vi nhng bc tip cn cua
cng ty v mt quang cao va tip th, tng cng ting noi trn quang
cao truyn hnh trai ngc vi ng li lu i cua cng ty, thay i
thit k san phm, cng b nhng dong san phm hoan toan mi nh
may anh ky thut s, may in cho phep cac ca hang sach nhanh
chong san xut toan b nhng cun sach theo yu cu, va phn mm
cung cp nhng kha nng hp dn cua lnh vc thng mai in t.
Ba cung t bo logo thing ling Hewlett-Packard trn nhiu dong
san phm thay bng logo hp xu hng hn la HP.
i vi mt cng ty
truyn thng n mc
nhng tao tac chnh
thc cua cng ty c bao
quan cn thn bi mt
chuyn vin lu tr lam
vic toan thi gian,
nhng bc i manh me
May in HP in anh mau
nay tt ca u c
thc hin hay c cng b ch trong vong vai thang k t khi Fiorina
nhm chc tht choang vang. Nhng khng g ang chu y hn li
tuyn b trong mt ln xut hin trn truyn hnh cua ba: HP se
quay lai thi hoang kim cua mnh. Hay i y!.
23
STANDARD OIL
Con bach tuc cua nganh du hoa
Tom tt
Ngi sang lp:
John D. Rockefeller, Samuel Andrews va

Henry M. Flagler
Logo:
V tr trong nn
kinh t My:
Net c trng:
Khng thuc Fortune 500 - nm 2007

Tp oan du hoa ln nht th gii trc khi b
giai tan bi Toa an ti cao
San phm chnh:
Du la, cht t, du nhn, nhng san phm

co ngun gc t du kh khac
Chu tch
Ni thanh lp
Gia tr th trng
trc khi b giai tan:
i thu chnh:
Thi gian hoat ng:
John D. Rockefeller
Cleveland, Ohio
100 triu -la
Khng co
1870 1911
STANDARD OIL
185
t c khi nao nhc n cng ty du la Standard Oil, co hai t

ngay lp tc xut hin: Rockefeller va c quyn. S lin h gia hai
t nay la khng th tranh khoi, bi ch co Rockefeller mi xy dng
c nha may loc du khng l nay va khng g khac ngoai ban an
chng c quyn mi co th ha guc no. Su xa hn, b ba(1) nay mai
mai qun ly nhau v tt ca u a at n cc im trong mt ky
nguyn ma cuc cach mang cng nghip a bin nganh thng mai My
thanh mt th lc toan cu con c duy tr n ngay nay.
D nhin, Rockefeller khng th
iu hanh ch khng l nay mt
mnh. Ngay ca mt ngi co tm voc
nh ng cung cn co mt i ngu
quan ly tuyt vi vn hanh cai goi
la con bach tuc cua nganh cng
nghip khai thac va tinh ch du hoa,
mt cng ty a tng kim soat gn
nh tt ca nhng th lin quan n
san phm, ch bin, tip th va vn
chuyn du la cua Hoa Ky. Nhng
Vua du hoa John Davison
Rockefeller (1839 1937)
chnh Rockefeller mi la ngi kt ni
va iu hanh no, cho n khi ng va cng ty cua mnh b kt ti vi
pham iu lut chng c quyn dn n s sup cua cng ty.
Nhng Rockefeller khng ch la mt trong nhng doanh nhn sc
sao nht thi ai cua mnh. Di san cua ng vao khoang 1 t -la khi
ng qua i tui 98 mt con s ang gia gp 10 ln nu tnh
thi im hin nay. La mt ngi co long nhn ai, ng sn sang cho
ngi khac ti ng xu cui cung. ng a quyn gop c 20.000 la giup xy dng nha th Baptise Cleveland vao nm cng ty
Standard Oil ra i. Trong vong bay thp ky tip theo ng a thanh
lp Quy t thin Rockefeller va Vin nghin cu y hoc Rockefeller,
(1) B ba Rockefeller, Andrews va Flagler - ba chu s hu Standard Oil.
186
cung vi rt nhiu nhng hoat ng t thin khac, bn canh vic gy

quy thanh lp ai hoc Chicago va tng v s qua cho nhiu trng
ai hoc va nha th. S tht la, trong sut cuc i mnh, ng a cho
i khoang 500 triu -la thng qua hoat ng t thin. Tt ca s tin
o co c la nh cng ty khai thac va tinh ch du hoa ma t o ng
a xy dng s nghip lng ly cua mnh.
***
John Davison Rockefeller sinh ra trong mt nng trang vung
ngoai New York vao nm 1839. La mt trong s bn ngi con, ng
c nui dng bi mt ngi me rt sung ao trong khi cha ng th
v cung bn bu trong vic la ao ngi dn a phng vi nhng
tro bp bm tin bac va cac loai thuc cha bnh gia hiu. Khi ng ln
mi, cha ng b buc ti cng bc mt ngi lam trong nha va ca
gia nh phai bo trn. Cui cung, ho dng lai Cleveland. Khng lu
sau, cu be Rockefeller bo nha i n vung Nam Dakota mt mnh.
Rockefeller nhn cng vic u tin vao nm 1855, lam tr ly k
toan cho ca hang Hewitt & Tuttle. ng kim c 3 -la ri mt
tun va thng xuyn quyn gop cho nha th. Tuy nhin, ng vn c
gng danh dum c 800 -la ch trong vong 3 nm. Vi s tin o
cung vi mt mon tin nho i vay mn, ng va mt di dn ngi
Anh tn la Maurice B. Clark m mt ca hang kinh doanh nho cua
ring mnh. Ca hang chuyn ban co kh, bt m, tht va mt s hang
hoa khac nay a phat trin rt tt.
Tuy ch mi 19 tui nhng Rockefeller a co tham vong m rng
quy m kinh doanh. Luc o du la la mt nganh cng nghip ang
phat trin rt manh. Clark co mt ngi ban lam trong lnh vc du
la, va vao nm 1863 ng nay a tm n hai ngi ku goi gop
vn. Rockefeller a u t 4.000 -la va bc chn vao lnh vc se
lam ng tr nn cc ky giau co.
Vic thm do va khai thac du mo lun la mt cng vic phu
thuc nhiu vao s may mn. Vao luc Rockefeller bc chn vao lnh
vc kinh doanh nay, gia mt thung du ang dao ng quanh mc 5
STANDARD OIL
187
-la. Nhng o khng phai la iu lam ng tht s quan tm.

Rockefeller u hiu bit nhn thy rng khi gian khoan do ung
ch, th ho cn mt nha may tinh ch san xut va ban nhng san
phm lam ra t o. ng cung nhn thy c rng mnh co th kim
c nhiu tin hn y. V th, cung vi Clark va i tac lam n
mi co tn Samuel Andrews, ng thanh lp mt nha may loc du nho
Ohio vao nm 1863 va t tn la Xng loc du Excelsior(1).
Vi tm nhn xa trng rng, cng ty bt u mua lai cac xng loc
du khac. Ho nhanh chong co c 50 cng ty Cleveland va 80
xng khac Pittsburgh. Cam thy rng li nhun co th con ln hn
nu ho kim soat tt ca cac cng oan kinh doanh, b ba nay cung bt
u mua lai kho cha hang, xng g ( t ong ly thung du) va
thm ch la ca mt i tau ( vn chuyn san phm ma ho san xut
ra). Vao nm 1865 Rockefeller mua lai c phn cua Clark va hai nm
sau nhn vao hi ng lanh ao cng ty mt doanh nhn a phng
tn la Henry Flagler, mt ngi co tin va co hiu bit v ng st,
mt phng tin vn chuyn kha ni bt luc by gi. Ho i tn cng
ty thanh Rockefeller, Andrews & Flagler trc khi i thanh cng ty
du la Standard Oil ba nm sau o. Khng lu sau, ho a co th dong
dac tuyn b rng Standard Oil la cng ty du hoa ln nht th gii.
Ho ngay lp tc vp phai nhiu i thu canh tranh ca trong va
ngoai nc, nh cng ty cua anh em nha Nobel Thuy in va cng
ty vn chuyn, thng mai Shell cua Anh. o la ly do chnh v sao
nc My ch kim soat c phn na th trng san xut du hoa
toan cu trong giai oan cui thp nin 80 cua th ky 19. Nhng
Standard Oil tip tuc thu nhng nha hoa hoc, chuyn gia thng
mai, lut s va cac chuyn vin hang u khac cung nh ky kt
nhng hp ng b mt vi nhng cng ty va nhng canh tay quyn
lc ma ho ang cn. Standard Oil nhanh chong phat trin v cung
manh me ca v tm voc ln li nhun. Cui cung, ho tr thanh nha
cung cp c quyn cac san phm lin quan n du hoa cho khoang
37.000 cng ng dn c.
(1) Co ngha la Vn ln.
188

***
Giai oan cui th ky 19 la thi im xay ra nhiu thay i chn

ng trong nn thng mai My. Cac thanh ph moc ln ch sau mt
m va nhng tuyn ng st a kt ni chung lai vi nhau. San
xut tr thanh sc manh thng tr nn kinh t nc My va rt nhiu
nhng ca nhn kit xut xut hin nh Andrew Carnegie,
Cornelius Vanderbilt, J.P. Morgan, va Rockefeller cung la mt trong
s o va lanh ao nhng cng ty quyn lc nht luc by gi. Nhng
ngi an ng nay co tai thin bin van hoa, giau tr tng tng va
khng n ha bt c vic g co th ng u trong lnh vc cua
mnh. Vao thi im nay, hu ht cac tiu bang khng cho phep cac
cng ty a phng nm c phiu trong cac tru s bn ngoai bin gii
quc gia, nn Rockefeller a lach lut m rng kinh doanh. Vao
nm 1882, ng thanh lp Standard Oil Trust (Lin minh Standard
Oil) kt hp Standard Oil vi cac cng ty chi nhanh nhng ni
khac. Vi bin phap nay, ho a mang v khoang 40 tp oan di
quyn ng va tip tuc kim soat vng chc a v cua mnh trong lnh
vc tinh ch du mo.
Nhng hanh ng nh ha gia trai phep, cac thu oan cng bc va
u c tng gia tip tuc c thc hin. Vao nm 1892, Toa an Ti cao
Ohio a vao cuc va ra lnh giai tan lin minh. Khng h hn g,
Rockefeller tip tuc hoat ng t cac tru s cua ng New York. Vao
nm 1899, khi My bt u tha long nhng quy ch v sap nhp tp
oan, ng a t chc cng ty lai thanh cng ty c phn Standard Oil
New Jersey va chuyn tt ca nhng tai san hin co sang cng ty mi nay.
Nhng hanh ng cua Rockefeller khng th qua mt c cac
nha t ban cng nghip khac. Vai ngi dng ln nhng lin minh
tng t trong nganh kinh doanh bng, ru, ng va thuc la. Vai
cng ty khac hoan tt nhng vu sap nhp, hnh thanh nn nhng
cng ty khng l nh General Electric, AT&T va U.S. Steel. Cac cng
ty v cung giau co va quyn lc nay a la muc tiu cho nhng nha
quan sat (va cac i thu canh tranh tng lai) cng kch v s khng
cng bng, nu khng noi thng ra la pham phap. Cac phong vin bt
STANDARD OIL
189
u chu y va mt ngi trong s o Ida M. Tarbell a t Standard

Oil di knh hin vi trong mt phong s vach trn ti ac gm 19
ky xut hin trn tap ch McClures vao nm 1902. Ky sau ni tip ky
trc, Tarbell ch trch nhng tuyn b cua Rockefeller rng cng ty
cua ng khng lam iu g sai trai ca. Tarbell vit rng Standard vn
ln n nh im nh s gian ln, di tra, c quyn c li, pham
phap trng trn, hi l, ep buc, tham nhung, hm doa, gian ip, hay
noi cach khac la khung b mt cach ro rang.
Chui bai bao nay a bin Tarbell thanh mt ngi ni ting, va
Tng thng Theodore Roosevelt la mt trong nhiu ngi hm m ba.
Rockefeller khng a ra li bnh lun nao, nhng ngi ta ghi lai
rng ng a nhiu ln thoa ma Tarbell trong nhng cuc i thoai ca
nhn. Loat bai bao cung m u mt cuc iu tra lin bang, va vao
nm 1906 chnh phu a m phin toa da trn B lut chng c
quyn Sherman khi o a co 16 nm tui. Hanh ng nay a chnh
thc a ra anh sang iu t lu vn c noi thm, rng cng ty du
la Standard Oil a gi c quyn nganh cng nghip du la, va lam
km ham quyn t do thng mai.
Vao nm 1907, cng ty b kt an vi pham iu lut chng c
quyn va b phat mt s tin khoang bng 1/3 gia tr th trng 100
triu -la cua mnh. An phat c thi hanh, nhng khoang hn bn
nm sau vao ngay 15 thang 05 nm 1911 Toa an ti cao Hoa Ky
a phan quyt rng c cu cua Standard Oil tht ra la mt s c
quyn co kha nng km ham s phat trin cua nganh thng mai va
bt ho phai tach ra thanh vai chuc cng ty nho c lp vi nhau.
Rockefeller ang chi golf luc nhn c tin bao, va khng ngng
khuyn cac ban chi cua ng mua lai cng ty du la Standard Oil.
y la mt nc c khn ngoan, v nhng phn nho trong ch cua
ng nhanh chong tr nn ang gia hn nhiu cng ty hp nht trc
o. Gia tai khng l cua Rockefeller nhanh chong phat trin hn na.
Cung nm o ng v hu.
S sup nay a tao ra nhiu tn tui vn con ni ting cho n
ngay nay trong nganh cng nghip du la, bao gm Exxon, Amoco,
190
Standard Oil tng b v nh mt con bach tuc
Mobil va Chevron. Du vy, vn con nhiu tranh cai nh Standard Oil

co th chin thng s phn nu Rockefeller khn ngoan hn trong
vn chnh tr hay sn long quy phuc cac chnh khach va quan
chc cp cao hn. Nhng Rockefeller khng bao gi la ngi quy luy
sc manh th tuc, hay rut khoi hoc thuyt ma ng xem la phng
chm sng cua mnh: Ti tin rng o la mt s mang ma Chua giao
pho va giup ti kim c nhiu tin nht co th, mt cach cng bng
va trung thc, cho i nhiu nht co th. Khi ng qua i vao nm
1937, khng ai co th tranh cai rng liu ng co khi nao nghi ng v
nhng vic mnh ang lam; hay ng a khng lam theo nhng nim
tin o mt cach chnh xac cho n hi th cui cung.
24
SONY
Walkman - Bng bnh trn tng bc i
Tom tt
Ngi sang lp:
Logo:
V tr trong nn
kinh t My:
Net c trng:
San phm chnh:
Doanh thu:
Li nhun
S nhn vin:
i thu chnh:
Chu tch kim CEO:
Tru s chnh:
Nm thanh lp:
Website:
Ibuka Masaru va Morita Akio
Ngoai nn kinh t My (khng xp hang)

Thay i th trng hang in t dn dung trn
toan cu
Thit b in t, phim anh, chng trnh TV, thu
m nhac
88,71 t -la (nm 2007)
3,69 t -la (nm 2007)
180.500 ngi (nm 2007)
Matsushita, Philips Electronics, Time Warner
Nobuyuki Idei
Tokyo, Nht Ban
1946
www.sony.net
192
a thp ky trc, nhng ngi My a chung dung cng ngh

cao nu mun co mt chic TV hin ai se lun chon nhan hiu Sony.
T luc c ra mt vao nm 1968, chic TV Trinitron dung ng phong
hnh in t a nhn c s ca ngi rng khp nh la mt san phm
tuyt vi xet v mt gia ca so vi cac TV truyn thng s dung en chn
khng. La mt trong vai cng ty ln cua Nht Ban a xm nhp vao th
trng TV cua My mt cach manh me trong khi nhng cng ty quc ni
a a dang hoa kinh doanh sang cac lnh vc khac, Sony t lu a
nhm n vic m rng hoat ng kinh doanh x s giau co nay. Ho
a khng chm tr xy dng thng hiu mt cach ung n y nh
mt nha cung cp san phm in t cht lng cao va hin ai. Hnh
anh ro net n mc kinh ngac trn b san phm TV Trinitron cua cng
ty a giup ho co c s chu y cua ng ao ngi tiu dung My.
Sony a ban ai phat thanh thu nho My k t cui thp nin 40
cua th ky 20. Trong thp nin 60, ho b sung thm loai TV ban dn
thu nho. May s dung bng thu ting ang ph bin cho nhu cu gia
nh ra mt tip sau o, cung nh thit b tiu dung u tin dung
thu m va chi bng video (san phm Betamax nay ban u c
nhiu ngi tan thng, du sau o b xem la mt trong nhng tht
bai nng n nht cua cng ty, v nh dang VHS v sau c nhiu
ngi s dung hn). Mc cho sai lm phai tra gia rt t nay, nhng
nha lanh ao cng ty vn duy tr c v tr dn u va nhanh chong
cho ra mt mt vt phm mang tnh chin lc se at n thanh cng
tt nh va tr thanh san phm tiu biu cho cng ty trong nhng
nm sp ti: may nghe nhac ca nhn Walkman.
Khng bng long vi vic ch san xut ra nhng san phm
chuyn tai m nhac, truyn hnh va phim anh, Sony sau o a mao
him dn thn vao vic thc s san xut ra nhng san phm truyn
thng bng cach mua lai mt s cng ty hang u th gii trong lnh
vc giai tr. Ho cung m rng kinh doanh n nhng lnh vc khac
nh may ban dn va pin, cung may anh va man hnh may tnh. Nhiu
SONY
193
san phm trong s nay cung tr nn ni ting mt chng mc nao

o, nhng khng co san phm nao at c thanh cng vt tri nh
may chi game PlayStation mt hin tng a cach mang hoa ca
mt nganh cng nghip khi ra mt vao nm 1994, va nhanh chong
tr thanh mui nhon kinh doanh chnh trong toan b cac dong san
phm cua Sony.
Du vy, cac i thu canh tranh nng ky bt u xut hin gn
nh ngay lp tc, va cung ging nh hu ht cac cng ty khac, ng
vua cua nganh kinh doanh hang in t dn dung ang tm cach gi
vng v tr dn u khi bc chn vao thi ai Internet.
***
c kt hp sau khi Th chin II kt thuc vi tn goi Tokyo
Tsushin Kogyo hay Tp oan ky ngh vin thng Tokyo nhng
hat ging cua Sony a c gieo khi ngi ng sang lp Morita Akio
ra i vao nm 1921. Ln ln Nagoya, Nht Ban trong mt gia nh
co ngh nu ru sake cha truyn con ni, Akio a t chi con ng
s nghip c ca gia nh trng i va quyt nh theo ui nim
am m cng ngh cua mnh. Sau khi tt nghip ai hoc Hoang gia
Osaka vao nm 1944 vi tm bng c nhn vt ly, ng c nhn vao
lam Xng uc vu kh khng qun Yokosuka trong thi gian
chin tranh. o cung la ni ng gp ngi ng sang lp th hai cua
Sony, Ibuka Masaru, ang lam ai din cng nghip trong Uy ban
nghin cu thi chin Nht Ban. Ho a cung nhau phat trin nhng
h thng hng dn nhit va cac thit b nhn ban m.
Sau chin tranh, ca hai thanh lp cng ty cua mnh Tokyo. Muc
tiu cua ho la ap dung nhng cai tin cng ngh a dang a c
phat trin trong sut nhng nm trc o vao cac san phm in t
mi nhm phuc vu cho s ng qun chung. Masaru tp trung vao
giai quyt vn lin quan n san phm, ban u bao gm nhng
th nh vn k va m nhit in t. Akio th giai quyt nhng vn
lin quan n vic kinh doanh, luc u bao gm chu trach nhim
trong vic tip th nhng thit b mi cua cng ty trn khp th gii.
194
San phm mang tnh bc ngot u tin cua Masaru la mt

cun bng t ghi m ma ng cho ra mt vao nm 1949. Cng ty sau
o a ch tao mt chic may ghi m bng bng tn dung no va gii
thiu san phm nay ra th trng Nht Ban vao nm 1950. Cung nm
loai bng cua Masaru co mt trn th trng, cng ty non tre nay
cung mua lai ban quyn t Vin nghin cu Bell cua My san xut
cac b ban dn in t (transitor). Thanh cng cua chic may thu
bng a mang n nhng ngun tai nguyn cho phep ho ch tao ra
mt chic may phat thanh thu nho vao nm 1955 va mt phin ban
bo tui cua no vao nm 1957.
Cng ty Tokyo Tsushin Kogyo ang phat trin rt manh me,
nhng tm nhn xa trng rng cua Akio thy c nhng gii han
ang k trong tn goi cua no. Sau khi tm kim trong nhiu cun t
in cua nhiu ngn ng khac nhau nhm tm ra mt cai tn mi va ngn gon va co th c moi ngi phat m mt cach d dang
- ng a tm thy t sonus trong ting La-tinh co ngha la m
thanh. Va th la vao nm 1958, SONY ra i.
K t o, gii han duy nht cua ho la bu tri. Vao nm 1960
Sony gii thiu mt chic TV ban dn 8 inch va tao ra tin cho vic
thm nhp th trng My. Akio a thuc y Sony tr thanh cng ty
Nht Ban u tin co c phn nim yt trn th trng chng khoan
New York vao nm 1961. Hai nm sau, Akio chuyn gia nh n My
trong mt nm ng co th kim tra mt cach hiu qua hn nhng
cach thc ma ngi tiu dung cua th trng nay suy ngh va tm
hiu xem cac nha doanh nghip cua t nc nay hoat ng nh th
nao. Sau o, ng m nhng nha may My va chu u, ng thi s
dung chin dch quang cao kiu My a thng hiu Sony n vi
ngi tiu dung toan th gii. Khi Trinitron xut hin vai nm sau o,
tt ca cac cng ty Nht Ban (bao gm ca Toshiba va Hitachi) ang ban
hang in t My u c hng li t ting thm cua Sony. Tng
gia tr th trng cua My cua cac cng ty nay a tng t 7% vao nm
1963 n 40% vao nm 1974 (vao nm 1974, c 5 TV mau My th
co mt chic mang nhan hiu Sony).
SONY
195
Vi thanh cng vang

di cua nhng cun
bng t thu m trc o
hai thp ky, trong thp
nin 60, Sony bt u
tm cach thng mai hoa
cng ngh nay vao th
trng TV vn ang phat
trin manh me. Vao nm
1969, ho gii thiu thit
Mt tivi xach tay SONY c san xut vao nm 1960
b thu phat bng hnh
u tin cua mnh. Morita Akio c b nhim lam Tng giam c
cua cng ty vao nm 1971 va mt nm sau ng a thc hin mt cuc
sap nhp lp rap va bt u ban ra chic may Betamax trn toan
cu. Chic may mi nay xut hin trn cac k hang vao nm1975 va
ngay lp tc thu hut c s chu y cua nhng ngi yu thch
dung cng ngh nh cao, nh chic TV Trinitron cua Sony a lam
c vai nm trc o.
Tuy nhin, nhng u may video nay co gia rt t: 2.000 -la.
Gia nay ch re hn vai loai xe hi i mi chut t vao thi o nn no
khng c ph bin rng rai va d nhin la tao c hi cho cac i thu
canh tranh gii thiu nhng chic may co cung tnh nng vi mc gia
re hn nhiu. Hai nm sau, mt cng ty co tn la Panasonic a cho ra
mt chic may tng t s dung nh dang hi khac mt chut goi la
VHS. Gia thanh tut xung mt cach chong mt khi cuc chin n
hi ac lit. Trong khi ngi tiu dung cam thy chic may cua Sony
cung cp cht lng hnh anh tuyt hao, th phin ban cua Panasonic
co th chiu nhng cun bng dai hn va nhiu b phim cua
Hollywood c ra mt trn nh dang nay. Khng co g ngac nhin
la cng chung a la chon san phm mang n cho ho nhiu la chon
hn v mt ni dung, va cui cung th Sony buc phai cho ngng san
xut dong san phm s dung bng nh dang Betamax. Akio tr
thanh chu tch cng ty vao nm 1976 va ban u ng khng mun
196
san xut cac may thu s dung nh dang VHS, va th la Sony khng
bao gi co th thc s hi phuc trong lnh vc ma ho tng la ngi
tin phong.
Sau s tht bai mang tn
Betamax, Akio rt lng l mi
khi n c bc chn vao mt
lnh vc mi. ng bt u hnh
thanh nhng lin minh lam n
vi cac cng ty in t khac, hy
vong bao am cho nhng san
phm ra mt sau nay tr thanh
nhng chun mc v mt ky
thut, ng thi tranh c
nhng i thu canh tranh. Du
vy, ng cung khng s th
nghim. Khoang nm 1980, ng
Cac dong may Walkman cua SONY
y manh san xut mt may thu
song nho ma ngi s dung co th nghe qua tai nghe i kem vi may.
Mc cho nhng ngi trong cuc cua cac cng ty khac cam thy se
khng tm thy th trng ln cho san phm nay, kt qua la Walkman
a tr thanh mt trong nhng san phm ban chay nht moi thi ai
cua Sony va no cung la san phm a tip cn mt cach sat sao nht
vi nhu cu cua cng chung.
***
Thanh cng vang di cua chic may Walkman, t mt chic radio
to ung thanh mt chic may nghe nhac gon nhe, ri n mt chic
may chi a CD compact a khin Sony cang khat khao vn xa hn.
Vao nm 1987 ho mua lai Hang thu m ln nht th gii CBS Records
vi gia 3,4 t -la. Hai nm sau, Sony bc chn vao nganh cng
nghip in anh bng cach mua lai cng ty Columbia Pictures
Entertainment vi gia khoang 4 t -la. Cac cng ty ln khac trong
lnh vc nay sau o cung c b sung vao, ngoai ra con co thm vai
SONY
197
cng ty bao him va tai chnh khac na. V th cua Akio trong nganh
thng mai th gii c nng cao mt cach ro rt va ng vn lai
cng v iu hanh Sony cho n khi ngh hu vao nm 1994 v ly
do sc khoe. Ma mai thay, cung nm o thanh cng ln nht trong
lch s cua Sony May chi game PlayStation c ra mt.
Cung ging nh Walkman, PlayStation ban u khng c h
hi on nhn bi vai thanh vin trong cng ty. Nhng ngi chng i
ch ra rng Nintendo a thng tr lnh
vc tro chi in t ri va lch s a
chng minh rng Sony khng th thanh
cng trong vic c gng thay i cac
chun mc cua nganh cng nghip nay.
Tuy nhin, mt ky s trng tn la Ken
Kutaragi a c phep bt tay thc hin
d an nay vi cng ngh ma ng a
nghin cu t nm 1984. Va kt qua
Mt trong nhng PlayStation u
sau cung a gy c ting vang ln:
tin cua SONY c tung ra th
trng nm 1995
PlayStation tr thanh mt thanh cng
vt xa mong i, at doanh thu hang nm 7 t -la va chim 9% thu
nhp toan cu cua Sony va 27% tng li nhun cua cng ty.
Nhng, by nhiu vn cha u giup Sony vt qua c nhng
vn khac. Ho vn la tp oan in t ln th hai th gii, sau ngi
ng hng Nht Ban la Matsushita, nhng hoat ng kinh doanh cua
ho trong lnh vc in anh va thu m lai thua l nng n v nhng b
phim bom tn t o nhng li nhun t nh b phim nm 2000 M v
chu Phi (I Dreamed of Africa). Va trong khi s ra mt ban u cua
PlayStation 2 rt n tng 980.000 may a c ban ra trong ba ngay
u tin xut hin trn th trng Nht Ban cng ty a b tn tht v
cung khng theo kp cu, va nhng i thu sp xut hin trn th
trng (nh X-Box, may chi game c anh gia rt cao cua
Microsoft) se lam moi chuyn tr nn kho khn hn nhiu.
Du vy, vi tinh thn ging nh nha sang lp, v Chu tch kim
198
CEO Nobuyuki Idei ngay nay tip tuc dn thn vao nhng lnh vc
mi, bao gm mt thit b h tr ca nhn co gia di 100 -la va co
th tng tac vi nhng san phm khac cua Sony. Cng ty cung ang
phat trin cac dong in thoai di ng thng minh va may tnh xach
tay. Ho cung ang c gng kt ni tt ca nhng san phm ma ho lam
ra t chic may Walkman cho n b PlayStation vi mang
Internet. Co le, nha sang lp Sony Morita Akio, du a qua i vao
nm 1999, hn se rt ngac nhin va thch thu.
Mt s san phm inh cua SONY trong nm 2007
25
TP OAN THEP HOA KY
USX - U.S. STEEL
Xng sng thep cua nganh cng nghip thep
Tom tt
Ngi sang lp:
Logo:
V tr trong nn
kinh t My:
Net c trng:
San phm chnh:
Doanh thu:
Li nhun:
S nhn vin:
i thu chnh:
Chu tch kim CEO:
Tru s chnh:
Nm thanh lp:
Website:
Elbert H. Gary va J. Pierpont Morgan

Khi c thanh lp, no la doanh nghip ln
nht moi thi ai
Thep cac loai
15,72 t -la (nm 2007)
1,37 t -la (nm 2007)
19.266 ngi
Bethlehem Steel, LTV, Nucor
Thomas J. Usher
Pittsburgh, Pennsylvania
1901
www.ussteel.com
200
rong vong mt trm nm tr lai y, him co cng ty nao trai qua

nhng thng trm trong nganh cng nghip Hoa Ky nh Tp oan thep
Hoa Ky - U.S. Steel. Bt u di s hng dn co tm nhn xa trng
rng cua mt di dn tng kim c 1,20 -la mt tun, U.S. Steel a
phat trin thanh tp oan ln nht trong thi ai cua mnh ch trong
vong cha y hai thp ky. Tp oan nay a giup hnh thanh ng xe
la va nhng cng trnh trong yu khac, gop phn xy dng nn mt
quc gia hung manh, san xut ra nhng gia tai khng l cho nhng
ngi a thanh lp va m rng no, i tin phong trong nhiu cai tin v
mt kinh doanh va san xut, thu li qua ca hai cuc Th chin va tao
ra mt t chc quyn lc kinh t cua thanh ph ni no t tru s chnh.
Cung luc o, ho lun b buc phai lun lach trong mt nganh
cng nghip thng xuyn thay i. Ho b cac i thu canh tranh n
t nc ngoai gianh ly th phn. San phm khng c a chung
khi nhng san phm khac gia re hn xut hin, ho buc phai ct
giam nhn cng, ha lng cua nhng ngi con lai, tm kim tr
giup t pha chnh phu va chng lai i thu bng cach mua lai no. Du
vy, sau cung U.S. Steel a ng vng trn i chn cua mnh bng
cac bin phap linh hoat: thanh lp mt cng ty lin doanh, m cac
cng ty con nc ngoai, mua lai cac cng ty khac trong chin lc
a dang hoa hoat ng kinh doanh, cp nht nhng thu tuc kinh
doanh va san xut, va thm ch ho con bc vao th gii cua thng
mai in t.
Kt qua la cng ty vn duy tr c v tr nha san xut thep hang
u cua My va la mt ngun cung cp ln cua toan th gii v du hoa
va kh t t nhin. Hin tai ho cung san xut cac san phm t thic,
than a ni a, khai thac qung st cung nh cung cp cac dch vu
c vn va ky thut, va ca cac d an v bt ng san. Ho cung gia tng
hoat ng xut khu va hin ang vn chuyn mi nm hn 1 triu
tn san phm thep n 40 quc gia khac nhau trn toan th gii.
TP OAN THEP HOA KY USX - U.S. STEEL
201
Goi tp oan nay la U.S. Steel v no la mt trong hai n v cua tp

oan lin doanh USX mt cng ty nng lng khng l; n v kia la
mt cng ty trc y c bit n di cai tn Cng ty Du la
Marathon, vn co b day hoat ng con lu i hn ca ngi anh em
cua no. Nhng mc cho nhng thanh tch va s hi sinh trong vai nm
gn y, tm quan trong cua cng ty nay vn khng sanh c vi U.S.
Steel - vn c xem la mt Microsoft cua th ky 19 va nhng bt pha
cua ho cung ging nh trong ky nguyn cua Bill Gates vy.
***
Andrew Carnegie c 13 tui vao nm 1848 khi gia nh ng
quay v t Scotland, n nh c tai Allegheny, Pennsylvania. Cu be
cn cu sing nng nay lp tc kim c mt cng vic co mc lng
1,20 -la mt tun. Khi nghe noi co mt v tr tt hn tai cng ty in
bao OReilly Pittsburgh, Carnegie a t bo cng vic xe ng ch
nha may bng nay chuyn ti o. o, ng nhanh chong c
thng chc, t ngi a tin n v tr in bao vin. Phn ln nhng
tin in bao ma ng x ly la t cac doanh nhn, khach hang chu yu
cua dch vu nay luc o. Nh vy, Carnegie nhanh chong co c rt
nhiu kin thc v th gii thng mai va cng nghip - nhng kin
thc rt cn cho ng trong nhng nm sp ti.
Vao nm 1852, Carnegie gp Tom Scott, luc o ang la trng b
phn ng st min Ty Pennsylvania. Scott mang n cho chang
thanh nin tre cng vic th ky va tr ly cua ng. Du ch c tra 35
-la mt thang, Carnegie vn chp nhn mt cach hao hc v co c
hi bit thm v ng st t mt trong nhng ngi ng u
nganh cng nghip nay. Trc giac cua ng a ung va trong vai nm
k tip ng a hoan toan tp trung vao cac bc cai tin quan trong
cua nganh ng st, bao gm vic gii thiu nhng toa xe co ging
ngu Pullman. Khi cuc ni chin(1) n ra, Scott c b nhim lam tr
ly B trng chin tranh va Carnegie a theo ng n Washington
phuc vu ng mt ln na vi t cach la s quan phu ta. Khi chin
tranh kt thuc, Scott giao cho ngi c ng bao tr chc vu thanh
(1) Cuc Ni chin My (1861 1865).
202
tra nganh ng st. Du vy, Carnegie a t chi va quyt nh rng

a n luc tao lp s nghip cho ring mnh.
Carnegie danh c mt
t tin va u t vn vao vai
cng ty nho. Nhn thy tm
quan trong ngay cang tng cua
st va thep, ng lin ban hu
ht cac khoan u t nay va
mua lai Xng san xut thep
Homestead Pittsburgh vao
nm 1872. Pittsburgh la ni
ng a quen thuc va la mt
thanh ph co v tr a ly phu
hp mt cach hoan hao tr
thanh trung tm cua nganh
cng nghip ang ln nay do li
Andrew Carnegie (1835 1919)
th d dang tip cn vi ngun
vt liu th va cac th trng tim nng. n nm 1888 s nghip
kinh doanh cua Carnegie a rt phat trin, cng ty cua ng tr thanh
mt trong nhng cng ty cng nghip c hp nht theo chiu
thng ng kim soat chi ph tt ca cac mc hoat ng t
mo a vi va qung st cho n cac nha may san xut thep va xng
can kim loai. Vao nm 1899 ng thng nht moi th di ngon c cua
Cng ty Thep Carnegie.
San xut thep la mt nganh hai ra tin vao giai oan cui th ky
19, va nhng ng trum t ban nh Carnegie tr nn rt ni ting va
giau co. Theo thi gian, nganh thep thanh cng rc r, thu hut cac
doanh nghip va cac nha t ban lun mun co phn trong nganh
cng nghip gi vai tro chnh trong cac d an ng st va xe hi. Va
vao cui nhng nm 1800 a co khoang 20 cng ty ln canh tranh
quyt lit dn u trong nganh san xut nay.
203
Nha may san xut thep mt thi ln nht nc My cua Carnegie
Mt trong nhng nhn vt ln nht trong s o la chu ngn hang

J. Pierpont Morgan va nha t ban cng nghip Elbert H. Gary, nhng
ngi a cung nhau thanh lp cng ty thep Federal vao nm 1898.
Vi tham vong kim soat toan b nganh cng nghip nay, ca hai bt
u mua lai cac cng ty canh tranh, bao gm ca cng ty cua Carnegie
vi gia 492 triu -la va cac cng ty khac nh cng ty san xut
thep va dy in American, American Tin Plate, va National Tube.
Khi hp nht tt ca thanh cng ty thep U.S Steel vao nm 1901, ho
a co s vn ln n 1,4 t -la va tr thanh cng ty ln nht tng
c thanh lp trong lch s. Gary, ngi ma tn tui se lam vinh d
thanh ph Indiana ni nha may chnh cua ho toa lac, tr thanh v chu
tch u tin cua cng ty.
Morgan va Gary a nng U.S. Steel ln mt tm cao mi. Trong
nm u tin hoat ng, cng ty non tre cua ho a chim n hai
phn ba tng san lng thep cua ca nc My. ng st, xe hi, may
moc hang nng va cac d an xy dng a tiu thu hu ht cac san
phm cua U.S. Steel. Trong khi o, Carnegie chuyn tm vao lam t
thin va cho n khi qua i vao nm 1919, ng a quyn gop c
hn 350 triu -la.
Nhu cu cho san phm cua cng ty vn tip tuc tng ln qua hai
cuc Th chin, va U.S. Steel vn gi c v tr c tn. Du vy,
trong thp nin 50 cua th ky 20, xu hng san phm bt u chuyn
204
sang mt hng khac. Nhng i thu canh tranh manh me n t

chu u va Nht Ban a xy dng nhng ky thut san xut mi nh
dung lo thi luyn thep va uc theo dy chuyn, mang n li th
cao hn so vi cac cng ty cua My vn s dung phng phap dung lo
Martin a tn tai t th ky trc. iu nay cho phep cac cng ty o
co th ban vi gia thp hn so vi cac nha san xut cua My trong th
trng th gii ang phat trin. Th phn cua My giam t 57% vao
nm 1947 xung con 29% ch sau mt thp ky. San lng thep nhp
khu chim gn mt phn t tng s thep c s dung trn toan
nc My, cng thm s xut hin cua nha va nhm cung lam nhu
cu thep giam i rt nhiu.
Cac nha may can thep va lo uc kim loai ong ca, nhn cng b
ct giam, khu cng nghip thep tng mt thi nhn nhp Pittsburgh
nay tr nn hoang ph. Thp nin 80 la giai oan au n nht, khi
nganh thep Hoa Ky hng chu khoan l ln n 12 t -la. Khoang
60% trong s 428.000 cng nhn b mt vic, nhng ngi khac b ct
giam lng va cac cng ty My phai tm n s giup cua chnh phu
giup han ch lng san phm nhp khu. Ban thn cng ty U.S.
Steel tm li thoat bng cach cai t, ban vai b phn kinh doanh (nh
lnh vc cung cp du va mt cng ty con v vn chuyn trong nc),
va lin doanh vi cac cng ty khac ca trong ln ngoai nc.
Tuy nhin, s thay i ln nht din ra vao nm 1982 khi U.S.
Steel mua lai Marathon Oil mt cng ty khng l co tru s Texas,
c thanh lp vao nm 1887, va iu nay ngay lp tc nhn i quy
m cua U.S. Steel. Bn nm sau, ho lai mua mt cng ty nng lng
khng l khac la Cng ty Du la va Kh t Texas ri i tn thanh
Tp oan USX th hin hng i mi me va a dang cua mnh.
***
USX tip tuc nhiu triu -la vao cac c s san xut va thay
th phng phap luyn thep bng lo Martin cu ky bng ky thut ng
thi t lu a c cac i thu canh tranh nc ngoai s dung. Tng
thng Reagan cung h tr bng cach ban hanh cac han ngach nhp
205
khu lam tng gia cac loai thep nhp vao My. Ln u tin sau nhiu
thp ky, cng ty thep khng l cua My a tr lai cuc ua.
USX a tai cu truc vao nm 1991 va ban i mt s phn nganh
kinh doanh khng hiu qua va thanh lp cac cng ty con chu u
va Mexico trong nhng nm tip theo. Ho cung bc vao nhng lnh
vc mi nh nganh cng nghip nng lng.
Bc vao th ky th ba trong lch s hoat ng cua mnh, U.S.
Steel vn chng minh rng ho khng b mc ket vi qua kh, th
hin qua vic mua lai khoan vn gop trong mt cng ty Internet co
tn goi e-Steel va cng b cac k hoach ban san phm trc tuyn. Ho
cung mua lai cng ty san xut thep VSZ ln nht cua Slovakia va cam
kt chi 700 triu -la hin ai hoa hoat ng kinh doanh, bin no
thanh nha san xut thep hiu qua nht tai Trung va ng u.
S lng n t hang tuy co giam sut vao giai oan gia nm
2000 lam dy ln vai mi u lo trong toan nganh cng nghip, ngay
ca khi li nhun vn tng U.S. Steel va mt s cng ty My. Du
khng ai ao tng rng nganh cng nghip nay se tm c li nhun
nh thi hoang kim cua no, cac nha quan sat vn mong i cng ty
thep hang u Hoa Ky nay se tip tuc tao c mt tm anh hng
ln nh no a tng thanh cng trong mt trm nm qua.
26
HANG TIN AFP - PHAP
C may thng tin cua th gii
Tom tt
Ngi sang lp:
Logo:
V tr trong nn
kinh t My:
Net c trng:
Charles-Louis Harvas
Ngoai nn kinh t My (khng xp hang)

Thng tn xa quc t lu i nht trn th gii
San phm chnh:
Bai vit, hnh anh, bai tng thut cho cac

phng tin truyn thng trn th gii
Doanh thu:
S nhn vin:
i thu chnh:
Chu tch kim CEO:
Chu but:
Tru s chnh:
Nm thanh lp:
Website:
227,7 triu -la

1.998 ngi
Associated Press, Reuters, United Press International
Jean Pierre Vignolle
Denis Brulet
Paris, Phap
1835
www.afp.com
HANG TIN AFP - PHAP
207
n nh sut 150 nm qua, hang tin ni ting va lu i nht

th gii AFP - Agence France-Presse lam cng vic thng bao tin tc
nhiu hn la tao ra tin tc. Ho la hang thng tn u tin a tin v
s qua i cua Joseph Stalin, Giao hoang John Paul I va Indira Gandhi.
Ho cung la ngi u tin loan bao tin tc v cac vn ng vin cua
Israel b sat hai tai Olympic Munich nm 1972, phong vn c quyn
Mikhail Gorbachev khi ng sng sot sau mt c gng phi thng hi
nm 1991. Va, chnh AFP a cho ca th gii bit v vu tai nan xe hi
gn tru s Paris cua mnh a khin Cng nng Diana thit mang.
T cu chuyn v s chim ong nc Phap cua qun c trong
Chin tranh Th gii ln II cho ti nhng tin tc thi s tai cac im
nong nh Chechnya, Kosovo, AFP lin tuc co mt tai hin trng,
chup nhng bc anh nong hi nht, va truyn thng ip cua mnh
ti khp ni trn th gii. Hin AFP co 200 th nhip anh, 1.200
phong vin, 2.000 nhn vin trai rng khp nc Phap va 160 quc
gia trn th gii. La mt trong nhng hang thng tn hang u th
gii cung vi AP (Associated Press) va UPI (United Press
International) My, Reuters Anh hang ngay AFP cung cp
khoang 250 tm anh, 80 bai minh hoa va 2 triu t (word) trn cac
trang bao phat hanh bng ting Phap, Anh, Ty Ban Nha, c, A Rp
va B ao Nha.
Cung co nhng luc AFP t tao ra tin tc. Sm nht co le vao
nhng nm 1940 khi cac phong vin chin trng gia nhp lc lng
tai thit hang cho thi ky hu chin tranh. Tham kch ln nht la vu
tng bin tp cua hang b git trong vu ung tranh chp quyn s
hu gia nhn vin va chu bao tai toa soan bao Parisian Libere (Ngi
Paris T do). AFP a tng co nhng dong tt ln v vic cac nhn vin
khng ngai a mnh vao tnh trang nguy him, nh trong bai bao
mua xun nm 2000 v vu mt phong vin cua AFP b mt tch trn
ao Jolo Philippines trong mt cuc khung hoang con tin.
208
Ngay nay, ban thn cac hang tin hang u cung co th la mt

cu chuyn hp dn du rng hang ngay ho vn c gng tm kim
va a n cho chung ta nhng tin tc mi nht.
***
Agence France-Presse ra i t nm
1832, khi Charles-Louis Havas thanh lp
Bureau Havas dch nhng bai vit t
bao nc ngoai ri sau o cho in lai trn
bao phat hanh tai Paris va cac vung ln
cn. Mt vai t chc cac ni khac a lam
cng vic tng t k t nhng nm 1820,
nhng Havas con co y tng khac ln lao
hn. Nm 1835, ngi c goi la cha e
cua nganh bao ch toan cu m rng t
Charles - Louis Havas (1783 chc cua mnh thanh Agence Havas va bt
1858), nha sang lp Hang tin
AFP Phap
u cho in nhng tin tc ma ng cung
nhng ng s thu c u tin. Mi nm sau, ng thanh lp dch
vu in tn u tin Phap vic chuyn tai tin tc c nhanh
chong hn.
Mt trong nhng nhn vin u tin cua Havas la Paul Julius
Reuter, mt chuyn vin dch thut. Reuter ri AFP va thanh lp mt
cng ty tng t cua ring mnh. Sau o hang nay chuyn ti Anh
nm 1851 va c goi la Cng ty in tn Reuter cua Lun n,
nhng ngi ta bit n no nhiu hn vi cai tn Reuter. Nhng hang
khac, bao gm ca AP va UPI My, cung nh cac c quan quc gia
nhiu nc chu u khac u theo got Havas trong nhng nm sau
o. Mt s ni cung bt u bng cng vic dch thut nh Havas hay
lam nhim vu cung cp thng tin tai chnh cho nhng ngn hang a
phng. Nhng cui cung tt ca u sao chep y tng cua nha tin
phong ngi Phap, o la tp trung vao vic thu thp, vit va cung cp
tin trong va ngoai nc cho cac t bao, ai phat thanh, thm ch la
cac c quan chnh phu nu ho ng ky lam khach hang.
HANG TIN AFP - PHAP
209
Chng kin s i thu ngay cang gia tng, Havas m mt dch vu

quang cao goi la Correspondance General Havas. ng thi, ng tuyn
thm phong vin t khp ni trn th gii thu thp nhiu tin nong
nht. Cac chi nhanh cua Havas c sap nhp nm 1920 cung vi mt
cng ty quang cao va tr thanh mt cng ty co ting noi quan trong
trong lnh vc nay. Nhng s ni bt o cui cung hoa ra phin toai
khi tinh thn bao ch cua ngi tin nhim ngay cang ln dn.
Nm 1879, Agence Havas tr thanh mt t chc ma Phap ngi
ta goi la cng ty trach nhim hu han nha nc cho du ho khng
h co du hiu g la hu han. Thc t, khi bc sang th ky mi, ho
a cung cp rt nhiu thng tin t cac ngun tin c nht v nh cua
mnh n v s ngi t bao dai han trn toan th gii. Hang hoat
ng nh mt t hp, vi cac cng tac vin tham gia cung cp tin t
a phng dung cho muc ch chung, ri nhng bai bao c cac
nhn vin trnh ln phong quan ly, sau o hang se b sung vao cac
dch vu ng thi m rng ca chao on cac phng tin truyn
thng (ma nu khng lam nh vy th hang se khng bao gi thanh
toan ni cac chi ph hoat ng).
Khi cng vic dn dn tin trin, ngi ta tn trong vic thng
tin nhng s kin th gii n mc mt iu lut c ban hanh nm
1941 quy nh tach b phn quang cao va b phn a tin thanh hai
khu ring. Vic c chim ong Phap gn nh ng thi lam cm
nn tt ca cac c quan ngn lun c lp cua quc gia. Nhng nhng
truyn thng cua th ky trc v vic t do bao ch ma ngi hng
li la b phn tin tc cua Agence Havas (luc by gi a c i tn
thanh Office Francais dInformation [OFI] do nha nc quan ly)
khng th b ngn chn lu. Vai phong vin cua ho a i Algeria
trong khi nc nay ang b chim ong ly va cung cp tin tc t
Chnh phu Lm thi Phap (luc by gi tam tru tai Algeria). Rt nhiu
ngi con lai hoat ng ngm trong phong trao khang chin
thanh lp Agence dInformation et de Documentation vao mua xun
1944. n mua he, ho sap nhp vi OFI Algeria hnh thanh mt c
quan ngn lun ring cho t nc mi c giai phong khoi ach
210
phat xt cua mnh. Hang nay ly tn la Agence France-Presse (AFP),

va Martial Bourgeon c b nhim lam giam c iu hanh u
tin. Mua thu nm o, ho c phn hoa va tha hng s tai san cua
Agence Havas, bao gm mt toa nha Paris ma sau nay tr thanh tru
s quc t cua toa bao.
AFP hoat ng chu yu da vao cac ngun tin t chnh phu Phap
va trong tnh hnh chu u sau chin tranh, phng thc nay to ra
hoat ng tt. AFP nhanh chong tp trung vao hng thu thp va tp
hp tin tc t h thng mang li toan quc cua ho. Ho at c mt
s thanh tu quan trong u tin trn toan th gii: Hang u tin a
tin v cai cht cua Stalin. Nm 1957, AFP co 25 vn phong Phap va
59 vn phong khac khp cac chu luc. Hang thu cac phong vin t
do 116 nc va a tin n 73 quc gia. khep lai thp ky 50 bng
mt ting vang, ho m thm mt vn phong Bc Kinh.
Kha nng truyn tin cung phat trin dn cung vi AFP va, trong
thp nin 60, ho la mt trong nhng hang ln s dung cng ngh mi
nht gi ch va hnh i ngay lp tc vong quanh th gii.
Vic a tin v vu cac vn ng vin Israel b git hai tai Munich
trong ky Th vn hi 1972 a a hang n vi mt hp ng vi ca
hai t Washington Post va Los Angeles Times cung cp tin My.
Tuy nhin, mt trong nhng ngay thang en ti nht cua hang a n
vao nm 1975, khi tng bin tp Bernard Cabanes b git trong t
bao ng tai toa bao Parisien Libere. T bao hang ngay phat hanh vao
bui sang nay c thanh lp bi nhng thanh vin cua phong trao
khang chin va tr thanh mt trong nhng t bao ln nht, co sc
anh hng nht tai Paris. Nhng bt ng gia nhn vin va chu bao
a dn n tnh trang bao lc, keo dai mu thun ra khoi pham vi t
bao va khng th dan xp hoan toan trong vong hai nm sau cai cht
cua Cabanes.
***
Nhng nm cui cua th ky 20 la thi ky tht lng buc bung cua
AFP. Khng co g ngac nhin khi chnh sach nay c chao on bng
HANG TIN AFP - PHAP
211
s nguyn rua cua hu ht nhn vin hang. Mt k hoach phuc hi

nm 1986 bao gm vic ct giam 300 nhn cng a dn n mt cuc
biu tnh 4 ngay vao thang 7 cung nm. Mt cuc diu hanh 8 ngay
khac cung din ra vao thang 12. Ch trong vai ngay, Chu tch Hi
ng quan tr luc by gi buc phai t chc. Tuy nhin cung luc o,
nhng dch vu mi v m thanh va hoa c gii thiu. Khi li
nhun tng, mt dch vu ting Anh c ra mt tai tru s chnh (va
sau nay la tai 9 vn phong khac) My.
Ngay nay, nhc ti AFP la ngi ta ngh ngay n mt hang tin
toan cu. Ho co vn phong khu vc Bc My, My La-tinh, Trung
ng, khu vc chu A Thai Bnh Dng va Bc Phi Nam u. i
ngu 3.400 nhn vin cua AFP lun bao am cho ra i nhng bai vit
nong hi nht v cac chuyn muc kinh t, doanh nghip, th thao, tin
tc tng hp bng sau th ting. Ho la ngun cung cp thng tin u
ra u vao quan trong cho rt nhiu hang tin nho khac trn th
gii. Song iu ang bun la ho lai b can tr nghim trong bi chnh
tnh trang trc thuc chnh phu tm khin bao v ho trc y. Tuy
nhin vi v tr la c quan trc thuc chnh phu, ho a tranh c s
thuc bach c phn hoa. Nhng thay i v kin ngh trong hp ng
troi buc gia AFP va Chnh phu Phap nhn chung co li cho hang,
nhng s chng i trong va ngoai hang cung co anh hng mt na
n nhng n lc khin ho khng th m rng dch vu ln Internet
va nhng chng trnh truyn thng a phng tin ang cn thit
bt kp i thu.
27
LEVITT & SONS

Lewittown Tao nn khai nim mi v nha
Tom tt
Ngi sang lp:
Logo:
Net c trng:
San phm chnh:
Tng san phm
William va Alfred Levitt
Hnh thanh nn khu dn c ngoai My th ky 20

Nha nho, gia re ban ai tra
Hn 140.000 ngi nha trn toan th gii
Levittown, New York
Tru s chnh:
1929 1968
Thi gian tn tai:
Gia tr khi c ban: 92 triu -la
LEVITT & SONS
213
m mi nm sau s chuyn mnh ln u cua vung Long

Island mt thi la nng trai khoai ty, cac vung ngoai a gop phn
lam thay i hnh anh cua nc My. Hn bao gi ht, cac vung ngoai
nc My ngay nay co xu hng bc l nhng im manh yu cua mnh
nh bt ky mt xa hi ng ai nao. Chung la nhng trung tm ln
ng uc, la nhng ba me ng b mt mnh nui con, la h thng cac
trng hoc cng lp va ca nhng quan bar hp thi.
Cng ty kinh doanh cn h gia nh Levitt & Sons khng th nao
nhn ra c vin canh nay vao nm 1947, khi ho a ra mt phng
cach ap ng hu hiu nhu cu nha ngay cang tng cao tai My sau
Th chin II. Ba cha con nha Lewitt ch n gian mun a cng ty
phat trin bt ng san ang thanh cng cua mnh theo mt hng
vn ln nhng tm cao mi. Ho cha tng hy vong se tao ra mt
khai nim qua hp dn va qua sinh li n mc co th thay i
li sng cua con ngi.
Nhng o la nhng g a thc s din ra khi ho bt u cng vic
tai Levittown, New York - mt khu dn c hnh thanh nh cac cng
trnh xy dng hang loat mang tnh cach mang va huyn thoai.
Chung em n cho nhng cp v chng tre ang tran y hanh
phuc mt c hi mua mt cn h xinh xn vung ngoai , hong
Mt khu quy hoach nha cua Lewittown New York nhng nm 1950
214
thoat khoi nhng khu chut d bn va tu tung. V th, khng co g

bt ng khi nhng cn h tr gia 7.990 -la c Levitt & Sons xy
dng trn nhng ng ph quy hoach cn thn vi nhng tn goi
tr tnh nh Pinetree Lane c ngi dn x ng ky. Nhu cu
khng ngt gia tng a dn ti s ra i cua nhiu Levittown(1) hn
nhng bang ln cn, cung vi v s cuc trin khai tng t cho ti
ngay hm nay trn khp cac ngo ngach cua th gii.
***
Nm 1941, sau khi dng mt h thng
2.350 ngi nha bng vn tai tr cua chnh phu
cho cng nhn Nortfolk, William Lewitt a
nhn ra ng i cho cng ty cua mnh. Sau
nm sau, ng a sn sang ap dung bai hoc
trong vic xy dng hang loat nhng cn h
gia phai chng cho cac nam n qun nhn va
tr v t chin trng.
Levitt tm thy a im thch hp khoang
gia thanh ph New York va cac nha may qun
dung ang phat trin cua Long Island. ng mua mt trang trai khoai
ty rng 1.000 mu Anh Qun Nassau gn mt th trn sau nay c
i tn thanh Island Trees. Hn ca li th v a im, cha khoa cua
thanh cng nm cach thc ng tin hanh xy dng. Vao thi im o,
cac nha xy dng u hoat ng c lp va kha chm chap. a s ho
u x ly ring le trc tip tng cn nha, va kt qua la ho t khi hoan
thanh hn 4 cn/ngay. Cng ty Levitt ln k hoach hoan thanh khoang
40 cn/ngay. lam c nh th, ho thit k mt h thng nh dy
chuyn san xut trong cac nha may, nhng theo chiu ngc lai. Chng
han, Detroit (thu phu cng nghip nng nh san xut xe hi, luyn
can thep,...) th san phm chuyn ng con cng nhn ng yn, con
Levittown th san phm ng yn con cng nhn chuyn ng.
William Lewitt trn ba
Tap ch Time
phi hp nhp nhang cac cng oan xy dng, cng ty Levitt

chia toan b quy trnh ra lam 27 bc va giao mi bc cho mt i
(1) Khu ph do Levitt hnh thanh.
LEVITT & SONS
215
chuyn mn hoa. Ho thit k mt kho vt t trung tm ngay tai ni

thi cng. Ho ct giam c chi ph ti a bng cach mua hn nhng
canh rng va xy dng nha may ca Oregon, thm ch ho con t
lam inh cho mnh. Binh oan xe tai mi sang lai tat qua cung cp
vt liu cho nhng a im ang thi cng, ni i qun lao ng vn
khng ngng lp i lp lai cung mt nhim vu ngay nay qua ngay
khac. Ho cung tm vn cho cng trnh cua mnh bng mt cach thc
khng kem phn sang tao: mn trc s vn cn thit t cac t chc
tn dung, vic lam nay la ht sc mi la luc by gi. Va ho a at c
quy m va li nhun tng ng vi mt nganh cng nghip kha n
tng: hang chuc ngan cn nha do ho xy dng lun co gia thp hn
khoang 1.500 -la so vi bt ky i thu nao cung thi ma vn at
c li nhun khoang 1.000 -la/cn.
am bao s hai hoa
cho nhng cn nha nay, gara va tng hm c loai
bo. Nhng cng ty Levitt
nng cao gia tr cho d an
cua mnh bng hnh thc
khac. Ho xy kem theo ca
mt lo si hai mt ln m
Levittown ngay trc
ra cho ca phong khach va
nha bp. Ho cung cung cp mt b dung cu nha bp mi tinh cua hang
G.E. va Bendix, mt b ca s phong khach hiu Thermopane tuyt vi
dai gn 6 met cho phep ban mang ca khung canh ng qu vao tn
nha, mt dan k bp hp thi, h thng tu m tng trong phong ngu
va tt ca nhng tin nghi cht lng khac ma hu ht nhng ngi
chu gia nh tre thi y khng hy vong co th mua c bt ky ni
nao khac vi gia nh vy.
17.447 cn nha cua ho co khun vin rng 18 x 30 met vi phong
khach, nha bp, 2 phong ngu, va mt gac xep co th m rng. Kiu nha
v sau tr nn thnh hanh California nay luc y a bt u thay i
xa hi bng cach a khoang khng gian ngoai tri t pha trc ca
216
ra thanh sn sau ca nhn. Levitt cung gop phn thm vao cn st y

tng cach tn cua mnh sang kin a nha bp t v tr truyn thng
pha sau ra ngay v tr trung tm pha trc. Ho lam th ch v y
la cach re hn khi ni h thng xa vi cng thoat ngoai ng. Nhng
Bill Levitt la mt ngi kha am hiu tm ly cng ng nn trn nhng
mu quang cao nm 1949 ng noi rng v tr nha bp nh th la ly
tng v v ban ch cn mt bc la co th ra m ca.
Levitt khng ngng
quang cao cho k hoach
tr gia 50 triu -la cua
mnh, va co thm hai
Levittown na c dng
ln Pennsylvania va
New Jersey. Khi nhng
ngi tre tui nhit tnh
Livittown ngay nay
a mt moi vi cuc sng
n ao cht chi ni thanh th, ho v Levittown, va nhng li ch trch
v cac khu dn c chng khac nao nhng chic hp ging ht nhau mt
cach thiu ca tnh bt u ni ln. Tuy nhin, nhng ngi n y
thng co t tng an c lac nghip va ho thng xuyn nng cp
thin ng nho cua mnh phuc vu cho nhng nhu cu lun thay
i cua gia nh. Ho cung an tm nhn thy con chau mnh bt u
thch nghi va gn bo vi manh t nay.
***
Cung nh vung ngoai ma Lewitt xy dng, cuc i cua ng
cung lm thng trm. ng kt hn ba ln, xy hn 140.000 ngi nha,
tng anh cc 80 -la Caribean c mt chuyn du lch dai
han cho toan b nhn vin. ng ban cng ty nm 1968 cho ITT vi
gia 92 triu -la bng c phiu, va i xy nha khp ni trn th gii.
Nhng mt hin thc kinh t ang bun la thm my v nha thay
i, va iu o cui cung a khin ng pha san. Nm 1993, tui 86,
ng mt tai mt bnh vin do chnh mnh xy dng, trong tnh trang
khng co tin tra vin ph cho ban thn.
28
WALT DISNEY
Phim hoat hnh danh cho ca ngi ln
Tom tt
Ngi sang lp:
Logo:
V tr trong nn
kinh t My:
Net c trng:
San phm chnh:
Doanh thu:
Li nhun:
S nhn vin:
i thu chnh:
Chu tch kim CEO:
Tru s chnh:
Nm thanh lp:
Website:
Walt Elias Disney

a nganh phim anh gia nh thanh loai hnh
giai tr thu li nhun
Phim anh, video, truyn hnh, phn mm, cng
vin giai tr
34,29 t -la (nm 2007)
3,37 t -la (nm 2007)
170.000 ngi
Fox Entertainment, Time Warner, Viacom
Micheal D. Eisner
Burbank, California
1923
disney.go.com
218
u chuyn v Walt Disney hin nhin la cu chuyn v mt

trong nhng thanh tu kinh doanh va cng ngh n tng nht cua
nganh cng nghip giai tr. Nhng tn cung o chnh la cu chuyn c
tch v hai ngi an ng. Mt ngi tao ra nganh kinh doanh, con
ngi kia vn hanh no theo nhng ng hng mi y ha hen. Mt
ngi c ban cho tr tng tng ky la, con ngi kia co mt tm
nhn khac thng. Mt ngi c t bit danh la Tau hi nc (1)
Willie, va ngi kia, Triu phu (2) Regis
Walt Disney hay Michael Eisner? Bt c tp oan nao co lin quan
ti mt trong hai nhn vt tm c nay cung ang c quan tm. Va
vic co ca hai a mang n kt qua a hang phim Walt Disney ln
nh cao vi cac loai hnh giai tr ang c yu thch ngay nay nh:
phim chuyn th t truyn tranh (live action) va phim hoat hnh, mang
cap truyn hnh, nhac va video, sach bao tap ch, cng vin, i tuyn
th thao, nhng san phm c ng ky c quyn, cng thng tin
Internet, tro chi in t, phn mm vi tnh va con na. Disney t
Walt Disney
Michael Eisner
Tuy khng cung thi, nhng y la mt b i khng th thiu trong lch s cua Hang Walt
Disney: mt ngi ve nn nhng gic m, va ngi kia bin chung thanh hin thc.
(1) Nguyn vn: Steamboat
(2) Nguyn vn: Millionaire
WALT - DISNEY
219
nn mong, Eisner lo vic m rng. Tm anh hng cua s hp tac nay

ngay cang su va rng hn.
Studio u tin cua Walt Disney ra i vao nm 1923 di hnh
thc mt xng phim hoat hnh va a i tin phong trong vic s
dung cac loai hnh ngh thut vao muc ch thng mai (va ng a
tr thanh ngi thc hin thanh cng nht vic nay t o n nay).
Cu chuyn cua Walt Disney la cu chuyn c tch v mt b i
va ging nhau nhng cung hoan toan khac bit, bn nhau v mt
tinh thn nhng lai xa cach v thc th, a cung lin kt sut tam
thp nin qua tao dng nn mt cng ty vt tri nht trong lnh
vc nay.
***
Walter Elias Disney khi nghip vi vai tro la mt hoa s chuyn
nghip nm ng bay tui vi bc tranh t ve va rao ban cho nhng
ngi hang xom Marceline, Missouri. ng a bt u huyn thoai
15 nm sau o v mt con ngi sut ngay m mng khi ri Los
Angeles (1923) vi ch 40 -la trong tui va b dung cu ve. B Ty
nc My, ng cung ngi anh tn Roy vay mn 500 -la t mt
ngi chu m xng phim
hoat hnh cua ring mnh. Walt
tp trung vao vic ve tranh, con
Roy lo v tai chnh. Ch trong
vong vai nm ngn ngui ho a tao
ra Chut Mickey, nhn vt hoat
hnh ni ting nht th gii cho
n ngay nay cung mt b phim
gii thiu chu chut ng nghnh
cua ho. Steamboat Willie ln u
tin ra mt vao nm 1928 nh
mt b phim co ting hoan chnh
va giong noi the the cua chut
Mickey do chnh Walt lng ting.
Thuyn trng Mickey trong
Steamboat Willie
220
Nhng sang kin khng ngng c a ra t tr tng tng

phong phu va s liu lnh sn sang lam moi chuyn cua Disney. ng
la ngi u tin manh dan s dung nhng mau sc sc s trong
phim hoat hnh. ng cung chnh la ngi a sang ch ra mt h
thng cung cp su v khng gian ba chiu ang ngac nhin cho
nhng bc tranh cua mnh. B phim u tin ra i bng s tng hp
tt ca nhng im manh o. Bach Tuyt va Bay Chu lun la b phim
nhac kch hoat hnh dai hi u tin cua Hollywood. B phim c
san xut vi s tin khng l la 1,5 triu -la (gn bng 1/3 toan b
ngn sach cua i thu Columbia Pictures trong nm o) va a n
ap mt cach xng ang cho nhng ngi tao ra no bng s lt
ngi xem khng l cung vi s tan thng cua cng chung khp ni
trn th gii. Disney dung s tin thu c xy mt xng phim
hoat hnh hin ai Burbank, California va cho ra i mt loat nhng
b phim ang nh khac sau o. Tt ca cac b phim u th hin s
t pha trong ky thut va thng ln v thng mai. Chu be ngi g
Pinocchio, Bambi, Lo Lem va Peter Pan u nm trong s nhng b
phim hoat hnh kinh in vn con c yu thch cho n nay.
Nhng Disney
vn cha hai long.
ng hng ti vic
phat trin nhiu
hn cac loai hnh
giai tr gia nh va
nhng b phim co
ngi ong u tin
ra i nh ao chu
bau, Hai van dm
Lu ai nang Cng Chua Ngu Trong Rng (Sleeping Beauty)
di ay bin, va
trong Cng vin Disneyland tai Anaheim, California
Davy Crockett. Sau
o la nhng b phim hai cho tre em nh The Shaggy Dog, Giao s
ang tr va By phu huynh. Nm 1954, ng bc vao lnh vc truyn
hnh, ni ln u ng gii thiu The Mickey Mouse Club va Zorro. Sau
WALT - DISNEY
221
o ng lam ngi dn chng trnh cho s-ri truyn hnh nh ky

hang tun u tin khng phat chun en trng. Chng trnh co
tn la Th gii mau sc diu ky (Wonderful World of Colour). Nm
1955, ng m cng vin Disneyland Anaheim, California, va vng
quc thn tin trong i thc nay lp tc a tn tui ng ln mt
tm cao ma trc o khng ai m ti. Vic nay khi u cho trao lu
xy dng cng vin giai tr va trao lu nay a tin mt bc dai vao
nm 1971 khi ngi k tha cua ng gii thiu Walt Disney World
Florida. Cac cng vin nay ngay nay c xy dng nhiu ni, t
Paris ti Tokyo, t Las Vegas cho n HongKong.
Ngoai hnh anh cua mt doanh nhn thanh at, Walt Disney la
mt con ngi rt i bnh d. i vi cng chung, ng thng mang
hnh anh mt ngi an ng vui tnh, nhng ng khng bao gi t
man vi bt c thanh tch nao cho ti khi at n s hoan hao vi lc
lng lao ng khng ngng ln manh cua ng. em lai s thoa
man cao nht cho khach hang, ng lin tuc ap dung nhng chng
trnh ao tao va hng dn bai ban, nghim tuc cho nhn vin. Xu
hng hoan hao hoa moi chuyn nay i khi tr thanh tro ci cho
cng chung nh chuyn tt ca nhn vin lam vic trong cac cng
vin giai tr u phai cao sach ru. Ky thc chnh iu o a gop phn
xy dng Walt Disney thanh mt thng hiu uy tn ma cac bc phu
huynh co th hoan toan tin tng con bon tre th thch thu tt .
Walt Disney trong oan phim quang cao Bach Tuyt

va Bay Chu lun nm 1937
Walt Disney mt
nm 1966 v bnh ung
th. Nhng n lc lam
phim cua ng tnh n
thi im o a em v
cho hang 48 giai Oscar, 7
giai Emmy va hang ngan
giai thng khac cung
nhng li tan dng
tng chng nh khng
bao gi dt trn toan th
222
gii. Hai cng vin giai tr cua Disney cung tr thanh a im thu
hut khach nhiu nht trong s cac cng vin trn th gii, thu c
nhiu triu -la mi nm t nhng du khach n y m mnh
vao th gii thc cua nhng cu chuyn c tch va mua nhng mon
hang c quyn v chu chut Mickey, vt Donald, cho Pluto va nhiu
nhn vt hoat hnh khac... Nhng, nhng b phim ra mt nhng nm
sau o bao gm ca nhng phim ngh thut va thng mai nh The
Barefoot Executive va Donald Ducks Fun Festival khng tao c
ting vang nao, khng h mang lai vin canh ti sang nao cho ti
khi Michael Eisner xut hin.
Eisner sinh ra trong mt gia nh giau co Mt. Kisco, New York,
va theo hoc tai cac trng t ni ting trc khi vao ai hoc Denison
Ohio. Tt nghip vi tm bng c nhn Vn hoc Anh va Kch ngh
hai nm trc khi Walt Disney qua i, Eisner i Paris vi hy vong
tr thanh mt nha vn. Tuy nhin, ng a quay tr v 10 ngay sau o
va xin lam mt chn th ky cho ai phat thanh Quc gia (NBC) tai
New York. Tip theo o, CBS va ABC xem ng nh mt nha iu hanh
giai tr tre tui ang ln. Vao nm 1976, ngi an ng 34 tui nay
tr thanh tng giam c cua Paramount Pictures. Tam nm sau ng
a a hang phim nay t v tr cui bang ln hang u gia cac tn
tui ln. Khi hang Walt Disney lm vao kho khn va ln ting nh
cy, Eisner a nhn li tr thanh Chu tch kim CEO.
Lam vic gn gui vi giam c phim trng Jefferey Katzenberg,
Eisner nhm ngay ti nhng tac phm in anh cua Disney. ng bt
u phat trin loai hnh hai kch vi nhng ngi sao nh Bette Midler
va Richard Dreyfuss, vn khng phai la nhng tn tui bao am
doanh thu cho phong ve luc by gi. Nhng loai phim t vn nay a
thanh cng. Eisner m nhng b phn mi nh Touchstone va
Hollywood Pictures san xut thm nhiu phim cho b phn khan
gia ln tui. Trong nhng nm gn y, s lng phim Touchstone
san xut bao gm Armageddon va Bicentennial Man; cua Hollywood
Pictures co The Joy Luck Club va Mr. Hollands Opus.
WALT - DISNEY
223
Eisner v cung ngng m Walt Disney va thy co mt phn tnh

cach cua ngi sang lp nay trong con ngi mnh. ng quyt nh
nhm vao dong phim video gia nh nh mt muc tiu quan trong
k tip va tn dung cac ngun tai nguyn vn co cua cng ty khai
thac ti a. Nhng b phim tip theo ng lam lai nhng tac phm
kinh in cua Disney, phi hp vi cac chin dch PR cua nhng nha
hat hang u, a em lai doanh thu khng l va mt u ra tim nng
cho cac phim video. Eisner cung bt u gii thiu nhng phim hoat
hnh mi nh The Lion King, Tarzan va ngay lp tc tt ca a tr
thanh mt tiu chun vn hoa va thng ln v doanh thu.
***
Tp trung vao t vic ln nh nhac chu cho tng b phim n
nhng vic nho nh trai mt tm tham trong mt khach san mi,
Eisner a nh hnh lai hang Walt Disney hin ai mt cach chc
chn nh Walt a lam t nhng ngay u. ng a ln ti-vi mt
phin ban mi cua chng trnh Th gii mau sc diu ky cung vao
gi chiu quen thuc ti Chu nht hang tun va thm ch con am
nhn vai tro dn chng trnh nh Disney trc y. ng cung theo
Mt vai trong s 2 triu nhn vt, vt hoat hnh cua Hang Walt Disney
224
bc Walt tp trung s chu y vao cac cng vin giai tr thn yu, ra
lnh nng cp tng th cho nhng cng vin va xy dng mt cng
vin mi Paris, khanh thanh nm 1992. Ban u, cng vin nay
mang tn EuroDisney va b xem la mt d an tht bai. Tuy nhin,
Eisner a cho sa sang lai va i tn thanh Disneyland Paris ba nm
sau o. K t luc y, Disneyland Paris em v mt khoan li nhun
ln ng thi xoa tan moi ch trch.
D nhin khng phai cng ty khng gp kho khn trong nhim
ky cua Eisner. K hoach m mt cng vin giai tr lch s cho nc
My tr gia 650 triu -la Virginia a b phan i bi cac chng
trnh bao tn sinh thai. Disney a t bo d an nay sau mt thi gian
u tranh hp phap kha tn kem vi cac t chc cng ng. Ngi
cng s cu va cung la ngi ban thn Katzenberg bo i trong s than
phin cng khai a lam tn thng Eisner cung nh v th cua
Disney i vi khach hang va cac nha u t. Hu qua keo theo t
nhng vu vic o la c phiu cua Disney b sut giam trn th trng
chng khoan vao cui nhng nm 1990.
Nhng thanh cng cua Walt Disney la v s: o la nhng b phim
hoat hnh ky thut s nh Toy Story, A Bugs Life va Dinosaur; s
lng ngi xem truyn hnh dn u trn cac knh thng qua h
thng ABC va cac knh cap nh ESPN; hang Miramax va nhng b
phim danh cho khan gia ln tui nh The Cider House Rules va
Shakespeare in Love; cac chng trnh thiu nhi phat thanh trn toan
quc, mt tap ch meo vt va du lch danh cho cac bc phu huynh, va
mt t hp Internet bao gm tt ca nhng th c cp trn.
Hang loat nhng b phim cua Walt Disney mai mai vn gi
nguyn gia tr. Va cu chuyn v ho thc s vn la cu chuyn c tch
v hai ngi an ng mt ngi ve nn nhng gic m, va ngi
kia bin chung thanh hin thc.
29
NETSCAPE
Nha tin phong trong lch s Internet
Tom tt
Ngi sang lp:
Logo:
V tr trong nn
kinh t My:
Net c trng:
San phm chnh:
Doanh thu:
S nhn vin:
i thu chnh:
Pho Chu tch kim
Tng quan ly
Netscape Netcenter:
Pho Chu tch Netscape
Enterprice Group:
Tru s chnh:
Nm thanh lp:
Website:
James H. Clark va Marc Andreessen
Ngoai Fortune 500 - nm 2007

Vit lai lut giao thng trn mang
Trnh duyt Internet, cng Web, cng cu
phat trin trc tuyn
447,8 triu -la
2. 936 ngi
Lycos, Microsoft, Yahoo!
Jim Martin
Steve Savignano
Mountain View, California
1994
www.netscape.com
226
ao thi ky u cua ky nguyn mang toan cu, mt chuyn du

hanh vao th gii ao khng h d dang. Ban cn co s c vn cua cac
chuyn gia trong vic hoan thanh nhng thu tuc ri rm v in t, kiu
nh FTP va TelNet. ng truyn thng xuyn b gian oan, va cho du
khng gian oan th may tnh cua ban luc o cung ri loan ri. Khng
th phu nhn Internet thi ky u la rt tuyt vi nhng ha tng cho
no cha sn sang. Mai cho ti nm 1994, khi Tim Berners-Lee cung cac
nha nghin cu tai ai hoc Illinois cng b mt phng phap mi trong
vic truyn thng tin trc tuyn. Ho a phat trin mt chng trnh phn
mm mi, t tn la Mosaic co th giup moi ngi truy cp Internet
mt cach d dang.
S lin kt cua nhng ngi tin phong a m li cho tt ca moi
th t America Online n h thng ngn hang trc tuyn. No cung
trc tip dn ti s ra i cua Netscape Navigator, mt phin ban
thng mai cua Mosaic do chnh cha e cua no phat trin.
Hn 6 triu ban cac trnh ng dung mi cua Netscape a c
a vao s dung ch trong vong 6 thang sau khi tung ra th trng.
Va cng ty ging mt trang Web nhiu hn la mt cng ty thc s
a b cun theo a phat trin chong mt nay. Cha y 10 thang
sau, ho c xem la mt trong nhng cng ty co t ban trai phiu
u tin ln nht trong lch s Wall Street. Nm triu c phiu trong
tng s vn c em ra ban vi gia 28 -la mi c phiu, gp i
c tnh ban u. Va trong ch mt ngay, th gia a vot ln mc 78
-la trc khi kt thuc mc gia 58 -la. Cng ty lam ra ng lai
u tin 4 thang sau o va gia c phiu tng ln mc 170 -la lam
cho tr gia th trng cua Netscape at con s ang kinh ngac: 5 t la. Netscape ap lai bng cach khng ngng gia tng cac a ch trc
tuyn dn dn bin mnh thanh mt trong nhng trang Web c
nhiu ngi truy cp nht. Ho thng xuyn nng cp ban thn trnh
duyt cung cac san phm lin quan hng ti i tng la cac nha
kinh doanh va phat trin mang.
NETSCAFE
227
Tnh n sinh nht ln th hai cua Netscape, ho a co khoang 38

triu ca nhn va nhiu cng ty kinh doanh hang u th gii ang s
dung tin ch Netscape Navigator. ng nhin chuyn nay a gi s
chu y cua Bill Gates cung nhng cng s cua ng Microsoft, va cu
tra li la: mt trnh duyt Internet tng ng a ra i.
Phn con lai, nh ngi ta vn noi trong nhiu nm qua, a tr
thanh lch s.
***
Netscape c thanh lp vao thang 4 nm 1994, vai thang sau
khi Tin s James H. Clark khng ken khng trng ri khoi cng ty
may tnh ma chnh ng a thanh lp trc o 12 nm. Tc gin v
b i x nh vy ngay tai tru s chnh Mountain View, California
cua cng ty Silicon Graphic, va cung do ang tm kim mt thach
thc mi, Clark bt tay vi Marc Andreessen, mt thanh nin 23
tui n t ai hoc Illinois qua s gii thiu cua mt ngi ban.
Andreessen la ngi tao ra Mosaic, phn mm kt ni Web mi c
phat trin tai Trung tm Quc gia cua trng ai hoc cho Trnh ng
dung cng ngh cao. Andreessen ri khu ky tuc xa UrbanaChampaign ti thung lung Silicon(1) sau khi li ku goi thng
mai hoa trnh duyt co giao din c hoa cn thn cua anh
khng c ap lai. Cung nh Clark, anh cam thy cn phai chng
minh mt iu g o.
Hai ngi ngay lp tc tm c s n y vi nhau. Y tng u tin
cua ho la vic mao him a tro chi cua Nintendo ln trc tuyn a
khng thu c kt qua. Andreessen sau o ngh hai ngi se phat
trin mt trnh ng dung canh tranh vi Mosaic, mt y tng trc
o a b t chi. Clark do n tng vi nhng kha nng cua mang
Internet trong thi ky u, a nhit tnh ng y. Ho tuyn lai phn ln
nhom lp trnh cua Andreessen trong d an gc, va nhng n lc nay
a dn ho ti mt vn phong mi khng xa so vi vung Mountain View
cu cua Clark. Thang 10, ho tung ra phin ban th nghim cua
Netscape Network Navigator ln mang, c dn mang bt u hm
(1) Trung tm cng ngh ln nht th gii.
228
h tai v phn mm mi thu v tng thch cho tt ca cac mi trng

man hnh c a chung.
Cung nh bao phn mm c phat trin vao thi gian u cua
Internet, cac san phm cua Netscape u c da trn cai goi la
chun m rng tng thch vi hu ht cac h thng thc t ao
ang c s dung. Gn lin vi gia thanh khi im la 39 -la
(nhng khng lu sau a nhanh chong giam xung thanh re nh cho
khng), trnh duyt nay a chng minh mt s tng thch hoan hao.
Navigator la mt thanh cng vang di trc ky nim mt nm ngay
thanh lp cng ty. iu nay dn n s xut hin cua James L.
Barksdale cu giam c iu hanh B phn Dch vu Mang khng
dy AT&T ngi se a cng ty ln mt tm cao mi vi cng v
Chu tch kim CEO. Tng lai cua cng ty co ve ht sc sang sua, ho
quyt nh c phn hoa du ch mi thanh lp 16 thang va vn cha
co ng li nhun nao. Kt qua cho ln ban trai phiu u tin vao
ngay 9/8/1995 la mt thanh cng to ln nht ma th trng chng
khoan tng ghi nhn cho ti thi im o (nh a cp phn
trn). Netscape tip tuc phat trin va nng cp thng xuyn trnh
duyt cua ho. Mt bai bao tng cng b cac san phm cua Netscape
hin ang c s dung bi 15 triu ngi trn toan th gii va hn
70 cng ty trong danh sach Fortune 100(1).
Netscape tip tuc kinh doanh co lai n nm 1996, khi c phn
cng ty c phn chia va AOL bt u tin xa hn trn mang bng
cach chnh thc ph bin trnh duyt cua Netscape n vi 5 triu
khach hang cua ho. Li nhun tng quy t vic quang cao trn
mang va cac san phm kinh doanh ngay cang tng cao, va cho n
thang 6, vi 38 triu khach hang, Netscape a tuyn b Navigator la
trnh ng dung cho may tnh ca nhn c yu thch nht trn toan
cu. Vao mua thu, Website cua ho ghi nhn c con s n tng:
100 triu lt truy cp mi ngay. Li nhun cua quy at ti mc 100
triu -la gp 329% so vi cung ky nm trc. Ro rang, mang
Internet la mt nganh kinh doanh y quyn lc va co sc anh
(1) Fortune 100: Danh sach 100 cng ty hang u Hoa Ky (xet v doanh thu).
NETSCAFE
229
hng ln n vn hoa, Netscape ang ng v tr tin phong trn

ca hai lnh vc nay.
Cung vi thi ky phat trin cua mang Internet trong nm 1997, cu
chuyn v s thanh cng rc r cua Netscape cung nh cua nhng
nha tin phong trc tuyn nh America Online, Yahoo! va
Amazon.com d nhin khng th khng c y ti. Nhng i thu
tim nng bng nhin thy mnh ang ng ngay bn canh mt cuc
sn vang ln va ho gp rut phat trin nhng chin lc nhanh chong
tham gia. Khng may cho Netscape, Bill Gates va Microsoft a bt tay
vao th trng trnh duyt.
Moi vic ro rang ngay t u khi Microsoft xem trnh duyt
Internet Explorer cua mnh nh con at chu bai thng tr khng gian
mang, du la ke n sau. Ho cung rt hng hai trong vic tm kim th
trng. Netscape khng d dang chu lui bc trc s e doa ngay
trong lnh vc kinh doanh ma ho gn nh mt tay tao nn, v th a c
ngoi ln bng Cuc chin Browser (Browser War)(1). Co mt dao, Clark,
Andreessen va Barksdale a phai xoay x chay theo i thu trong
tng cp nht nho nht. Thc t ca hai trnh duyt nay qua ging nhau,
va tranh cai v nhng tnh nng cua chung gi cho ngi ta nh lai vu
Pepsi khi kin Coke.
Nhng nhng cuc tn cng lin tuc a giong ln mt hi chung
canh bao. Gn cui nm 1997, Netscape nhn thy mnh phai i mt
vi vic thua l 115,5 triu -la trn mang va ho phan ng lai bng
vic thanh lp mt khu vc mi tp trung vao vic bin Netcenter
thanh a ch trung tm dn u trn mang hay goi la cng thng
tin. Ho a ln nhng dong tt tin tc, cac nhom thao lun, cng cu
mang, va ch ao ni ngi ta co th mua sm nhng vt dung yu
thch nh sach, nhac, dch vu du lch, hoa, hang giam gia, phn mm,
va con nhiu hn th na, nh mt t bao ban hang. Mc du vy, moi
vic a qua mun. Microsoft chim c ngay cang nhiu th trng
trong lnh vc trnh duyt; nhng trang khac nh Yahoo.com,
(1) Browser War: tam dch la Cuc chin trn thanh truy cp Internet.
230
Amazon.com, va aol.com cung canh tranh tr thanh cng thng tin

hang u. Netscape b chen ep n mc v vong.
iu khng tranh khoi a n bng mt tuyn b vao ngay
24/11/1998. AOL i tac lam n thu nao va cung la mt trong
nhng i thu cua Netscape a ng y mua lai cng ty trong tnh
trang thoa thun phn tin lai phn chia theo c phn tng ln ti
gia khoang 10 ty -la. Vic ong ca c chun b vao mua xun
nm sau o. America Online ra sc tuyn b cng ty con mi cua ho
se vn gi tru s chnh tai Mountain View va tt ca nhn vin u se
c chao on tai cng ty me. Nhng tt ca nhng ai bit Netscape
u hiu ro moi chuyn se khng con nh xa na.
***
a ch cng thng tin cua Netscape ghi nhn con s hn 13 triu
thanh vin vao u nm 1999, nhng khi o cung la luc ln u tin
Internet Explorer vt qua mt Navigator trn th trng nay.
Cng ng mang nhn chung tht vong v nhng g AOL cung
cp, va moi chuyn co ve kha am am cho i ngu tai Mountain
View. Nhng y kin bi quan trong va ngoai Netscape a giam bt khi
Marc Andreessen c nu tn gi chc vu Giam c Ky thut mi
cua America Online. Va cac nha quan sat nhn chung u tan ng
khi AOL tuyn b thanh lp mt t chc mi bao gm ca hai cng ty,
mt lin minh mi vi Sun Microsystems s dung Netscape quang ba
cho vic kinh doanh trc tuyn, mt ha hen mi v vic tip tuc
phat trin va nng cp cac trnh duyt. Nhng khng kh lai chung
xung khi AOL tuyn b 1.000 nhn vin, chia u ca Nestcape va
AOL, se b ct giam.
S tht la vao thi gian u, cac trnh duyt mi a ra i va
khng ngng bt kp Microsoft trong tng chi tit. S ngi ng ky
vao Netcenter ngay cang tng nhng ch trong vong hai thang, lin
minh Sun a to ra kha kho chu c bit i vi nhng ai ung h
Netscape m cac phn mm chun va a chc nng. Nhng chm tr
trong vic a thm ban nng cp trnh duyt cung la ting canh bao
NETSCAFE
231
u tin, ri bng nhin moi ngi u khng con vui ve na. Thang
9 nm 1999, nha ng sang lp Andreessen thy tnh hnh khng
con d chu nn a ra i thanh lp mt cng ty mi.
Tnh hnh dng nh kha hn vao nm 2000, vi lng ng ky
Netcenter vt ln con s 25 triu, cung vi trnh duyt Netscape 6
nhn c nhiu anh gia tt. Nhng c phn cua Netscape luc nay
trn th trng a giam 30%, va ban thoa thun gia Microsoft va
AOL, ma mai thay, lai bin Internet Explorer tr thanh trnh duyt
mc nh cua ho. Nhng cho du kt qua cui cung co th nao, vai tro
tin phong cua Netscape trong lch s Internet cung a c moi
ngi tha nhn.
30
COCA-COLA
Nhan hiu nc giai khat quyn ru nht hanh tinh
Tom tt
Ngi sang lp:
Logo:
V tr trong nn
kinh t My:
Net c trng:
San phm chnh:
Doanh thu:
Li nhun:
S nhn vin:
i thu chnh:
Chu tch kim CEO:
Tru s chnh:
Nm thanh lp:
Website:
Dc s John Stith Pemberton

Bin th nc mau nu thanh thc giai khat
toan cu
Coca-cola Classic, Diet Coke, Sprite, Minute Maid
28,85 t -la (nm 2007)
5,98 t -la (nm 2007)
90.500, trong o co 16.000 nhn vin trc tip
(nm 2007)
PepsiCo, Cadbury Schweppes, Quaker Oats
E. Neville Isdell (nm 2007)
Atlanta, Georgia
1886
www.cocacola.com
COCA - COLA
233
oca-Cola la nhan hiu nc ngot co ga c ng ky vao nm

1893 tai My. Cha e cua Coca-Cola la mt dc s nn ngi dn My
thi ky o xem Coke la mt loai thuc ung. Sau nay, khi mua lai CocaCola, Asa Candler - nha lanh ao tai ba bc nht cua Coca-Cola - a
bin chuyn suy ngh cua ngi dn nc My v hnh anh cua CocaCola. ng lam cho khach hang cua mnh nhn ra rng th "dc
phm" Coke thc s la mt loai ung quyn ru nht hanh tinh (Asa
Candler thanh cng n mc b nhiu ngi quy kt la ke gy nghin
th gii). Cho n ngay nay, Coca-Cola vn lun trung thanh vi tiu
ch nay.
Bc vao thin nin ky mi, t ngi ngh rng mt cng ty nh
Coca-Cola lai ang cn mt cuc ai tu mc du san phm cua ho ang
c ban khp moi ngoc ngach trn th gii va thng tr nganh
cng nghip nc ung co ga trong hn mt th ky qua. Nhng ngay
ca nhng cng ty lam thay i th gii cung co luc sy chn va Coke
khng phai la mt ngoai l. Hay qun i nhng slogan si ng hp
dn, nhng mu quang cao rung ng long ngi, kiu dang c ao
cua chic vo chai va nhng s kin ang nh trong qua kh. Coke co
th la iu co thc nh ho tng tuyn b vao nm 1942, nhng ho
bit rng ho se khng con c nh th nu khng co mt s thay
i ln.
Tuy nhin, cng ty co tru s chnh Atlanta nay vn la nha san
xut nc giai khat hang u trn th gii. Danh sach nhng san
phm c a chung bao gm ca hai loai nc giai khat ban chay
hang nht va th ba trn th gii la Coca-Cola Classic va Diet Coke
(cung vi hn 160 loai nc co ga, ca ph, nc trai cy, nc tng
lc, tra va nc sui ong chai ) a tao nn nhng nhan hiu quen
thuc trong long ngi sanh ung Coca-Cola, co th k nh Sprite,
Barqs, Cherry Coke, Fanta, Minute Maid, Hi-C, Fruitopia, Butter
Nuts va POWERaDE. Logo trng-o cua cng ty xut hin khp moi
ni va nhng hnh tng lin quan cung rt c yu thch.
234
Nhng cng ty cung co nhng vu khung hoang ln lam anh

hng n hnh anh cua mnh. Tnh hnh tai chnh cng ty trong
nhng nm gn y cung cn c quan tm mt cach nghim tuc.
o la vu kin phn bit chung tc cua nhng nhn vin da en tai
My, vic thu hi mt lng ln san phm tai n , n lc m rng
tai chu u b ngn can, vu tranh cai v vic khen thng gn y
cho mt giam c iu hanh, mi quan h cng thng gia cng ty
va mang li phn phi chnh cua nhng c s ong chai ring le, va
ca s tut dc cua c phiu Coke.
Nhng thng trm o vn d la chuyn bnh thng i vi mt
tp oan a gop phn lam thay i th gii nh Coca-Cola. Ngi ta
ch thc s quan tm khi nha iu hanh mi ln nm quyn vao thi
im chuyn giao thin nin ky. Trong khi ch mt ng thai nho
nht cua ng cung c cac nha phn tch trong nganh cng nghip
giai khat miu ta nh th bao gm tt ca nhng thay i quan trong
nht ma Coke a trai qua sut bao thp ky, th trn thc t qua trnh
cai tin san phm t th ky 19 n th ky 21 vn con tip din.
***
Nc ngot co ga lun la mt loai san phm ky la. Lch s cua no
bt u t nm 1767, khi th nc co cha carbonate bt u c
gii thiu vi cng chung. Cai goi la nc co ga nay c cho thm
hng v ln u tin vao gia nhng nm 1830. K t o, t nhng
nha bun nho cho n cac nha thu hp phap, tt ca u tm cach ban
le th nc nay kim li. Mt trong nhng n lc lu dai nht ln
u tin xut hin nm 1876, khi Charles Hires ban th ung
khng cn nay nh mt loai thuc. Tip sau o la s xut hin mt
loat nhng i thu tim nng khac trong o co Coca-Cola nm 1886
va Pepsi-Cola nm 1890. Tt ca cac loai thc ung nay luc u u
c xem la dc phm. Coke co tac dung tt cho vic tr au u,
chng y hi va kho chu sau khi dung thc ung co nng cn
cao. Mt trong nhng slogan u tin cua Coca-Cola la Thuc b nao
tuyt vi.
COCA - COLA
235
Qua hn mt th ky, nc
ngot co ga a dn thay i vai tro
va tr thanh th nc giai khat
danh cho moi ngi. Coke va
Pepsi cung bt u bc vao cuc
chin mt mt mt con ngay sau
o gianh quyn thng tr
nganh cng nghip nay. Coke at
c lng san phm ban ra rt
ln bng cach nhng quyn
ong chai cho hai ngi an ng
Chattanooga va Tennessee. Ban
John Stith Pemberton, nha sang lp
hp ng co gia ch 1 -la
Coca-Cola
nhng u anh du s ra i
chin lc c ao cua ho trong vic s dung nhng nha may ong
chai c lp pha ch cac loai nguyn liu co sn ngay tai a
phng va sau o phn phi ra th trng. Xuc tin m rng cung la
mt phn quan trong trong k hoach ban u. Vao luc giam c ngn
hang Atlanta, Ernest Woodruff, cung mt nhom cac nha u t mua
lai cng ty vi gia 25 triu -la nm 1919, khoang 1.000 nha may
ong chai nh th a giup Coca-Cola co mt trn toan nc My, Cuba,
Puerto Rico, Panama, Phillipines va ao Guam.
Nm 1923, Robert W. Woodruff, con trai cua Ernest, ln nm
quyn iu hanh h thng va cng v quan ly trong sut sau thp
ky ang nh. ng a a Coca-Cola t mt loai nc giai khat n
thun tr thanh mt thng hiu ni ting va gia tr nht th gii.
Di quyn iu hanh cua ng, Coke bt u tp trung manh vao vic
ban nc giai khat ong chai hn la ban theo lt.
Ngay t nhng ngay u tin, Coca-Cola a lun la mt phn
khng th thiu trong cac s kin ln My va trn toan th gii.
Nh trong Th chin th II, ho am bao rng mi thanh vin cua
qun i My se c mt chai Coke mi ngay vi gia 5 xu ma
khng cng thu hay cac gia tr khac cua cng ty. N lc trong
chin tranh nay a giup cng ty tin ra xa khoi th trng Bc My,
236
Mu quang cao Chm dt cn khat tai y cua

Coca-Cola nm 1939
khng nh c v th
cua tp oan vi s
pha t tri n l n ma n h
th n t c sau Chi n
tranh Th gii II. Thi
ky nay, cng ty a xy
dng cac nha may ong
chai tai 64 im khu
vc chu u, chu Phi
va Thai Bnh Dng.
Coca-Cola c mnh danh la vua cua cac s kin va chng trnh

quang cao. Ho thng xuyn a ra nhng chin dch quang cao ang
nh cung nhng cu slogan n tng nh The Pause that Refreshes
(Tam dng giai khat), Its the Real Thing (o la iu co tht) va
Things Go Better with Coke (Moi th tr nn tt ep hn vi Coke).
Thm ch cng ty con thu ca Edgar Bergen(1) cung chu ri g vung v
cua ng la Charlie McCarthy nm 1950 tham gia vao mt chng
trnh truyn hnh trc tip quang ba hnh anh Coca-Cola. Co ve nh
khng co g ngoai tm vi cua ho va ho lun c ngi tiu dung
hng ng nhit lit. Nc ngot co ga tr thanh vua cua tt ca cac loai
nc giai khat khng cn, va Coke la cng ty i tin phong trong nganh
cng nghip nay.
Tuy nhin co mt i tng khach hang co sc anh hng ngay
cang ln nhng lai cha c chu y. o la cng ng ngi n king
My, nhng ngi quay lng lai vi tt ca cac loai nc ngot v
chung cha mt lng ng qua cao. Royal Crown, mt hang cola
canh tranh, ln u nhm ti nhom khach hang co s lng ngay
cang tng nay nm 1961 bng mt loai thc ung ngot nhng khng
cha caffeine goi la Diet Rite. Coke cung nhp cuc vi san phm Tab
nm 1963. Nganh nay vn con mt chng ng dai phai vt qua
trong vic thu hut s quan tm cua qun chung nhng nhn chung
no a thanh cng rc r v mt thng mai.
(1) Edgar Bergen (1903 1978): Ngh s ri ni ting cua My.
COCA - COLA
237
Vao thi im o, chai

Coke a tr nn quen thuc va
tr thanh biu tng cua nc
My, n mc Andy Warhol(1)
sau o a hnh tng nay vao
cac tac phm ngh thut c
yu thch vao nhng nm
1960 (cung vi nhng lon
Campbell Soup va chn dung
Marilyn Monroe). Cng ty a
s dung hnh anh nay trong
thp nin k tip va quang ba
no nh mt thc ung ly
tng mang lai s sang khoai.
Vo chai Coca-Cola a c bao h kiu dang
nh cao cua n lc nay la vao
cng nghip t nm 1960
nm 1976, khi mt nhom ban
tre t khp ni trn th gii tu hop trn mt ngon i tai Y cung
sang tac ra mt khuc nhac ma co le chnh la mu quang cao kho qun
nht cua thi ai: Ti mun day ca th gii hoa chung nhp hat. Ti
mun tng mi ngi mt Coke, va lun mang no bn mnh. (2) Mu
quang cao c yu thch n mc Coca-Cola a cho quay lai trn
cung chnh ngon i o s dung cho ln phat hnh tai Super Bowl
nm 1990 vi s hin din cua 16 ngi (va ca con cai ho) a tng
tham gia s kin tai Y trc kia.
D nhin khng co g la bt bin trong th gii cac tp oan,
doanh thu cua Pepsi ang tng nhanh hn Coke va Roberto C.
Goizueta c b nhim vao cng v Chu tch kim CEO vao nm
1981. Trong vong 16 nm sau o cho ti khi mt v bnh ung th,
Goizueta a ghi du n cua mnh bng vic gii thiu san phm Diet
Coke (th ngay lp tc c yu thch ti mc lam nn cuc cach
mang trn th trng cung nh cai thin ang k tnh hnh li nhun
(1) Mt hoa s My ni ting vi trng phai Pop Art (ngh thut qun chung).
(2) Nguyn vn: Id like to teach the world to sing, in perfect harmony. Id like to buy the world a
Coke, and keep it company.
238
cua cng ty) va New Coke. Tuy nhin, New Coke b phan i gn nh
ngay lp tc khi va c tung ra th trng. Khi Pepsi a dang hoa
kinh doanh bng cach thu mua nhng nha hang nh Taco Bell, Pizza
Hut, Coca-Cola ap tra bng cach mua lai cac hang Minute Maid, ca
ph va tra Butter Nut, nc trai cy Hi-C. Nm 1995, tap ch Th gii
Tai chnh xp hang Coke la thng hiu co gia tr ln nht th gii.
***
Mc du tng san lng tiu thu cua Coke va nhng mt hang
khac cua cng ty trn th trng t Luxembourg ti Turkmenistan
a vt qua 1 t n v mi ngay vao cui th ky 20, nhng khng
phai moi th u tt ep. Thin ch c vun p cn thn cua cng
ty vi khach hang, nha iu phi va cac nha may ong chai thng
xuyn b pha v bi cac sai pham va thiu sot trong vn uy thac.
Nhng i thu canh tranh mi, re hn, dn dn xut hin tai chu
u, Nam My, va chu A. Nhng n lc canh tranh trn toan cu a
lam cho vn phong ai din Coke tai cac khu vc b ghet bo. Doanh
s tiu thu khng at k hoach. Gia nguyn vt liu cung khng
ngng tng ln... Tuy nhin, ngi khng l mau o nay vn khng
ngng i mi bc vao nhng cuc chinh phuc ln hn trn
ng ua th gii cung vi ky phung ch thu mau xanh (Pepsi Co)
cua ho.
Noi nh Coca-Cola, Th ky nay tip tuc ha hen nhng phat trin
trong ai hn na. Va trong nhng giai oan bin chuyn o, vn lun
lun co mt iu bt bin rng nhu cu gian n cua moi ngi c
giai khat cho sang khoai a, ang va se c Coca-Cola ap ng tt
hn bt ky san phm nao khac tng c tao ra. T tin bc ti th ky
mi, Coca-Cola vn se la biu tng trng tn, mt biu tng v cht
lng, s chnh trc, gia tr, sang khoai va nhiu hn th na.
Nhng ngi quan sat se tip tuc theo doi liu Coke vn con la
mt iu co thc - hay ch la mt di san cua qua kh, nh tng la
loai thc ung co hng v kho qun hay mt loai thuc tr kho tiu
mt thi huy hoang cach y hn mt th ky.
COCA - COLA
Nhng iu co th ban
cha bit v Coca-Cola
Nu su tp ht vo chai Coca-Cola trn toan
th gii, ban se co trong tay hn 13 ngan t
chai. Nu t tt ca trn mt sn bong a My,
ng vo chai o se co chiu cao gp 70 ln
chiu cao cua nh Everest cao nht th gii
(nh Everest cao 8.848 met).
Cu slogan quen thuc ngay nay Ngon n
giot cui cung (Good to the last drop) c
Coca-Cola s dung t nm 1908.
Hn 1,5 t chai (quy i) Coca-Cola, gm
2.800 chung loai san phm c tiu thu mi
ngay thng qua 90.500 nha phn phi - nhn
vin cua Coca-Cola trn toan th gii.
Nhan hiu Coca-Cola c 98% dn s th
gii bit n.
239
31
THYSSEN KRUPP AG
Khu ai phao cua nc c
Tom tt
Ngi sang lp:
Logo:
Friedrich Krupp
Net c trng:
H tr tai chnh va qun s cho ch Quc xa

trong giai oan Chin tranh Th gii II
Luyn kim, san xut thit b cng nghip nng,
phu tung xe hi.
51 t Euro (khoang 75 t la nm 2007)
190.000 ngi (nm 2007)
Mannesmann AG, Robert Bosch, Usinor
San phm chnh:

Doanh thu:
S nhn vin:
i thu chnh:
Chu tch kim CEO
Thyssen Krupp
Automotive:
Chu tch kim CEO
Thyssen Krupp Steel:
Tru s chnh:
Nm thanh lp:
Website:
Gerhard Cromme
Ekkehard Schulz
Dusseldorf, c
1810
www.thyssenkrupp.com/eng/index.html
THYSSEN KRUPP AG
241
o le bt ng nht trong s 50 cng ty a lam thay i su sc

th gii chung ta la Thyssen Krupp cua c, t nc cua ai thi hao
Goeth, cua nha t tng, kinh t-chnh tr Mac-xit li lac Karl Marx va
cua nha c tai phat xt Adolph Hitler.
Khng nh nhng cng ty khac trong quyn sach nay, Thyssen
Krupp, mt cng ty gia nh, c xem la a gop phn thay i th
gii v nhng ong gop quan trong cho c quc xa trong cuc
Chin tranh Th gii II. Trong vong hn mt th ky, nha may thep va
an dc Krupp a san xut v s vu kh cho nc c n ni no
c mnh danh la Khu ai phao cua nc c. Trong nhng nm
1930 sau khi b sung vao danh muc u t cua mnh cac xng
ong tau, nha may, mo st va than a, cung cac ham i tau hi nc
ho a h tr tai chnh cho Hitler vn ln nm quyn. cung cp
kh tai qun s theo nhu cu ngay cang tng cua Hitler trong Th
chin II, ho a s dung ca lao ng tu nhn t cac trai tp trung gn
nha may cua ho.
Cho n trc khi Hitler b anh bai, Krupp kinh doanh thanh
cng mt cach la thng vi hang trm vn phong c va hn mi
chi nhanh trn khp chu u, trong o co ca cac khach san, ngn
hang va nha may cng nghip. Trong chin tranh, cac nha may cua
ho c trang b lai san xut tau ngm, xe tai, u may, tau chin
cung vi nhng khu phao. Khi Toa an Qun s Quc t kt an Krupp
ti ng loa vi Hitler th thi ky huy hoang cua ho mi tht s kt
thuc.
Trong phin toa xet x Nuremberg nm 1948, toan b tai san cua
nha Krupp b tch thu va mt thanh vin trong dong ho b kt an 12
nm tu. Tuy nhin, ba nm sau, ngi nay c n xa va toan b tai
san cua gia nh cung c tra lai. Sau o, ho thc hin a dang hoa
kinh doanh bng cach chuyn hng sang lnh vc may moc hang
nng, thit b vn chuyn va nha may cng nghip. Va mt ln na,
242
dong ho nay a bin Krupp thanh mt trong nhng cng ty ln nht

nc c.
Nhng m hnh mt cng ty gia nh a khng con c duy tr.
Ngi tha k cui cung a t bo quyn kinh doanh cua mnh vao
nhng nm 1960, va Krupp tr thanh mt cng ty c phn. Sau khi
thu mua mt i thu san xut thep cua c vao thp nin 1990, ho
hp nht vi mt cng ty khac va tr thanh Thyssen Krupp AG,
chuyn nganh ch tao kim loai, san xut ng c va may moc, ky
thut c kh, va nhng dch vu khac. Hin nay ho la cng ty ln th
5 nc c va la mt trong nhng nha san xut thep ln nht th
gii. Tuy nhin, anh hng c ban cua cng ty ang bun la rt tiu
cc gn lin vi thi gian khoang 125 nm u tin trong lch s
cua ho, trong o co nhng nm thang ho a i cung va kt thuc vi
Hitler va ch phat-xt cua ng ta.
***
Sinh ra trong mt gia nh co 200 nm lam ngh luyn thep va
ch tao nhiu loai vu kh khac nhau, khng co g ngac nhin khi cu
be Friedrich Krupp m chm vao nganh kinh doanh nay ngay khi
cu nhn ra muc ch cuc i mnh. Vao nm 1810, tui 23, cu
m mt nha may ring va bt u san xut loai thep uc sn cua Anh
va cac san phm n theo. Friedrich thanh cng ngay t u va a xy
mt nha may ln hn vao nm 1818 phuc vu danh sach khach
hang ngay cang m rng cua mnh. Tuy nhin, ch vai nm sau khi
Friedrich mt, vai thang sau sinh nht th 39 cua mnh, cng vic
kinh doanh y ha hen bng dng lai.
Cu con trai 14 tui cua Friedrich, Alfred, tng theo doi cng vic
rt ky cang, a tip tuc am trach vic kinh doanh du con nho tui.
La mt nha sang tao bm sinh va tch cc, cu nhanh chong gii
thiu vi cng ng chu u hang loat nhng phng phap luyn
kim mi, nh luyn thep lo m. Cu cung bc vao nhng lnh vc
mi, nh san xut loai thep cun dung uc tin, va ch tao nhng
loai may mi, bao gm ca mt thit b dung lam dao mung. Vu
THYSSEN KRUPP AG
243
kh vn la mt lnh vc kinh doanh c bit. Nm 1851, Alfred gi

mt khu ai phao bng thep uc sn nng hn 2 tn ti Lun n
cho cuc ai Trin lam va gy c ting vang ln, em lai cho Alfred
bit danh: Vua ai bac(1).
Alfred a a vic kinh doanh ln mt tm cao nhiu lnh vc
ma cha ng khng bao gi ng ti. S ra i cua ng st a m
thm mt li kinh doanh cho cng ty cua Alfred, bt u bng vic
san xut thanh ray va lo xo tau hoa ri sau o tr thanh cng ty u
tin san xut ban l ng st bng thep khng mi han. Tuy nhin,
cng ty cua Alfred lai c bit n nhiu hn v san xut va bun
ban vu kh. u tin ho ban vu kh cho Ai Cp, B, va Nga trc khi
ghi du n bng cuc phong toa bng sung khng l trong cuc
chin Phap - Ph vao nhng nm 1870-1971. Du gia nh Krupp dnh
dang vi c Quc xa sau nay, nhng tr tru thay, Krupp lai la mt
trong cac nha t ban cng nghip u tin trn th gii quan tm n
hoan canh cua cng nhn. T nm 1836, Alfred a xy dng mt quy
tr cp bao gm quy bnh tt va tang ch, quy lng hu, ng thi
xy dng nha , bnh vin, trng hoc, nha th cho nhn vin trong
cng ty. Tt ca nhng vic nay u c Krupp coi trong, va cho ti
khi Alfred mt nm 1887, tng s nhn cng cua Krupp a tng t 7
ln 21.000 ngi.
Friedrich Alfred Krupp, con trai cua Alfred, tip tuc iu hanh
cng ty i tip con ng quen thuc. S ln manh cua Hai qun c
va nhng nhu cu a dang cua no a gop phn khng l vao vic phat
trin tip theo cua cng ty. Krupp bt u thu mua nhng xng
ong tau Kiel nm 1902, cung nm mt cua Friedrich tui 48.
Cng vic quan ly cng ty, luc nay a co hn 40.000 nhn vin, c
giao cho con gai ca Bertha. Bertha lin kt cht che cac b phn lai
vao nm sau va i tn cng ty thanh Fried. Krupp Grusonwerk AG.
Khng lu sau, Bertha ci mt nha ngoai giao ngi Ph tn Gustav
von Bohlen und Halbach ngi nhanh chong am ng cng vic
iu hanh cung nh nhn ly ho Krupp cua gia nh c. Gi y vi
(1) Nguyn vn: Cannon King.
244
tn Gustav Krupp von Bolhen, ng ta thuc y vic san xut vu kh

manh hn bao gi ht khi Chin tranh Th gii ln I din ra. Krupp
nhn c s c vu cua th gii khi khu phao khng l cua no
(mnh danh la Big Berthas theo tn ngi n chu gia nh) co th tn
cng Paris t khoang cach 75 dm. Khi chin tranh kt thuc, vic san
xut vu kh b cm, va Krupp b buc phai cn bng lai cac nha may
cung nh lc lng nhn cng cua mnh.
Tuy nhin, Gustav Krupp vn co phng cach khac. Nhng nm
1930, Gustav ni ting v giup ang Quc xa nhiu hn la do kha
nng san xut phi thng cua mnh. Krupp lam vic khng mt moi
xoay x tm s h tr t nhng nha t ban cng nghip khac theo
khuynh hng nay, va ng ta cng khai ung h vic nc c rut ra
khoi Hi ngh giai tr qun b va lin minh cac nc, ung h vic xm
chim Ao, Phn Lan va nhng vung t khac. Nm 1933, ng ta h
tr tai chnh cho cuc bu c gianh quyn lc cua Hitler, va sau o
bt u cung cp kh tai giup Hitler cung c quyn lc. Khi Chin
tranh Th gii II lan rng, cng ty do Gustav iu hanh bt u thc
hin mt chnh sach tan nhn la li dung lao ng t cac trai tp
trung cac vung ln cn san xut cac phng tin chin tranh ap
ng nhng nhu cu ngay cang tng cua Hitler.
Khi chin tranh ln ti nh cao, Gustav c con trai Alfried cua
mnh thay th chc vu ng u tp oan. Cu Krupp am nhn
quan ly tai san cua gia nh luc by gi, bao gm quyn s hu toan
b hoc mt phn cua hn 250 cng ty c va khoang hn 60 cng
ty con nc ngoai. Nhng thoa man ng chu c tai Quc xa cua
mnh, Alfried lai mt ln na hng Krupp tp trung vao san xut vu
kh va an dc. ng ta thc hin vic nay bng cach s dung nhiu
hn nhng tu nhn chin tranh ngi Phap va Nga cung nhng lao
ng n dch t hu ht cac quc qia ma c chim ong. Ho c
a ti cac nha may cua Krupp Essen bng nhng chic xe bo cht
chi, che bng nhng bao tai, phai trong nhng nha kho khng
c si, thng xuyn b anh p. Ch trong thang 9 nm 1944,
theo tai liu sau nay trc toa, gn 75.000 tu nhn a phai lam vic
THYSSEN KRUPP AG
245
gn nh kh sai cho Krupp. Sc lao ng cua ho bin thanh li nhun

cho cng ty, va Krupp thu li nhiu hn bao gi ht. Tng gia tr tai
san cua ho tng hn 3 ln di thi Hitler.
Sau khi chin tranh kt thuc, Toa an Chin tranh Quc t kt an
Gustav Krupp cung vi 23 nha lanh ao chnh phu va qun s khac
v nhng ti ac khac nhau. Cao buc nu rng nha Krupp la ngun
cung cp chnh cho chin tranh c, la tiu im, la biu tung, va
la ngi hng li thuc th lc tan ac nht e doa nn hoa bnh cua
chu u. Tuy nhin, ban an nay khng th ap dung cho Gustav v
tui tac va tnh trang sc khoe, Alfried thay ng ta chu an. Nm
1948, Alfried thu an 12 nm tu giam va tt ca tai san cung b tch thu.
***
Gustav Krupp mt nm 1950, mt nm sau o Alfried c n xa.
Toan b tai san c hoan tra v khng ai chu mua lai. Alfried lai mt
ln na iu khin vic kinh doanh. Di quyn quan ly cua Alfried,
nhiu nganh kinh doanh mi c b sung, tr thanh mt trong
nhng x nghip thng mai ln nht Ty c, va at li nhun kha
cao. Tuy nhin nm 1976, Alfried mt va ngi con trai duy nht cua
ng ta Arndt von Bohlen und Halbach t chi quyn iu hanh.
Mt nm sau o, quyn s hu cng ty a c chuyn toan b cho
c ng bn ngoai. Sau gn 150 nm, Krupp a khng con la mt
cng ty gia nh na.
Sau khi thu mua mt hang san xut thep canh tranh cua c
nm 1992, cng ty i tn thanh Fried. Krupp AG Hoesch-Krupp.
Nm 1999 ho sap nhp vi mt i thu khac va i tn thanh nh
hin nay (Thyssen Krupp) va hoat ng nm lnh vc trn toan cu:
ng c (bao gm thn xe, h thng giam xoc va h thng truyn lc),
cng nghip (bao gm thang may, cac dung cu ct kim loai, ong tau
va nhiu th khac), ky thut (cng ngh hoa, va nha may xi-mng),
nguyn liu va dch vu (dch vu xy dng cng nghip va quan ly d
an), va san xut thep.
32
PROCTER & GAMBLE
Ngi khng l cua hang gia dung
Tom tt
Ngi sang lp:
Logo:
V tr trong nn
kinh t My:
Net c trng:
San phm chnh:

Doanh thu:
Li nhun:
S nhn vin:
i thu chnh:
Chu tch kim CEO:
Tru s chnh:
Nm thanh lp:
Website:
William Procter va James Gamble

Tao dng tn tui bng cac loai xa phong; va
tao ra loai kch truyn hnh nhiu ky uy m
dung quang cao san phm
Cht ty ra, giy, my phm, thc phm, chm
soc sc khoe
68,22 t -la (nm 2007)
8,68 t -la (nm 2007)
110.000 ngi.
Johnson & Johnson, Kimberly-Clark, Unilever
Alan G. Lafley
Cincinnati, Ohio
1837
www.pg.com
PROCTER & GAMBLE
247
t khi Andrew Jackson ngi vao gh chu tch tp oan,

Procter & Gamble (P&G) bt u co mt khp moi ni. Ngay nay, cng
ty san xut hang tiu dung hang u th gii nay ang kinh doanh v
s cac mt hang gia dung va co th khin ngi ta choang ngp vi
khoang 300 nhan hiu trn 140 quc gia, s hu mt con s ang ngac
nhin nhng nhan hang ni ting: Tide, Camay, Crest, Scope, Secret,
Clearasil, Folgers, Crisco, Pringles, Pepto-Bismol, Vicks VapoRub, Old
Spice, Oil of Olay, Head & Shoulder, Spic and Span, Pampers, Tampax,
Charmin Danh sach vn con rt dai...
Sang lp nn h
thng san xut xa phong
va nn nay la hai ngi
nhp c t ao quc
Anh n vung Cincinnati.
P&G trc y khng
chu tm nhiu n cac
mt hang giy, thc
phm, ung, cac san
phm chm soc sc khoe
va sc ep ma tp trung
vao cac san phm v
sinh va cht ty ra k
t sau thanh cng u
tin rng khp cua
Mt s nhan hang cua P&G
mnh: xa phong Ivory.
Lun sang tao, P&G la cng ty u tin gii thiu san phm thuc ty
tng hp, kem anh rng co flour, ta lot s dung mt ln. Cng ty bc
vao th ky 21 cung rt nhiu thay i tin tin va tt ep hn, th hin
qua cac loai san phm a tr nn qua quen thuc ngay nay. Nhng san
248
phm nh tui git kh tai nha, thc n vt khng beo, nc ra trai cy

va rau qua,... khng ngng c a ra khoi phong th nghim n
ngi tiu dung.
P&G tr thanh cng ty s mt v nhng loai hnh san phm nh
th trn toan nc My, va do thc hin vic m rng ra toan cu nn
mt na tng doanh thu hin nay cua hang la t th trng nc
ngoai. Ho chim u th bng vic t thit k san phm (va t t chc)
mang c trng ring. Cung quan trong khng kem la vic ho bit
tn dung s co mt khp moi ni cung nhng chng trnh quang
cao thng xuyn c i mi quang ba thch hp cho khu hiu
cua mnh. Cui cung P&G khng ngng bo ra rt nhiu tin cho vic
in n quang cao trong sut ca th ky qua. Ho bt u cho phat quang
cao trn TV ch nm thang sau ln ra mt u tin cua phng tin
truyn thng nay. Ho cung a s dung radio quang ba san phm
rt sm ngay t nm 1923. Va mi nm sau o, cng ty cho ra i
v kch truyn hnh u tin quang cao cho Oxydol, tip theo sau
la nhng v kch nh Guiding Light va As the World Turns vn con
ph bin cho ti hm nay.
Nhng co ve nh th ky th ba nay khng co ve g la thun bum
xui gio cho cng vic kinh doanh cua cng ty nh hai th ky trc.
Cung nh cac nha tin phong trong nganh cng nghip cu, ho a
chm chn trong vic tip cn Internet. Va khi li nhun khng c
nh mong i, gia th trng cua no ri thng xung, ch con 36 t
-la vao mt ngay en ti no. Cac nha quan sat e rng tnh sang tao
va biu tng trng cua P&G co le cui cung a i vao ngo cut.
Vic nay liu co ung chng?
***
Ging nh v s nhng ngi cung thi, doanh nghip san xut
nn William Procter va doanh nghip san xut xa bng James Gamble
a cung nhau tao ra mt doanh nghip bn vng mt cach ht sc tnh
c. Procter, t Anh, va Gamble, t Ireland, mi ngi t mnh ln
ng i v pha Ty. Ho cung dng chn trung tm cng nghip
PROCTER & GAMBLE
249
thng mai Cincinnati va ca hai u co nhng toan tnh cho ring

mnh. Nhng hai ngi cui cung lai ci mt cp ch em, va th la
ng b v ngh hai chang trai cung nhau hp tac lam n. Nm 1937,
ho ky mt hp ng cng tac trang trong, mi ngi hun vao 3.596,47
-la mt cng ty chuyn san xut xa phong va nn vi tn goi
Procter & Gamble.
Mc du thi bui kinh t ang kho khn va ch ring Cincinnati
cung a co hn mi i thu canh tranh, nhng vic kinh doanh cua
ho vn phat trin rt manh me. Nm 1859, cng ty co 80 nhn cng
va ghi nhn doanh thu ln u tin ln n con s hang triu. ap
ng nhu cu ngay cang gia tng, ho tin hanh xy thm mt nha
may, bt k cuc ni chin ang n gn. Vic nay a giup ho kim
c mt khoan kha kha khi hoan thanh hp ng cung cp cho
qun i hai loai san phm chnh cua hang. P&G tip tuc kim li
nhiu hn na khi nhng ngi lnh em theo n tng tt v nhan
hiu nay tr v nha sau chin tranh.
James Norris Gamble, mt nha hoa hoc c ao tao va la con trai
cua mt trong hai nha sang lp, phat trin mt loai xa phong trng
re tin ma cui cung tr thanh san phm ong du thanh cng ln
u tin cho hang. Harley Procter, con trai cua mt nha sang lp kia,
t tn cho loai xa phong o la Ivory(1) khi ng tnh c bt gp t
nay trong mt oan kinh thanh, dng nh t nay a tom tt y u
toan b cht lng cua san phm. Sau o ng thuyt phuc ngi ng
s cua mnh bo ra 11.000 -la mt khoan tin khng l luc by gi
quang cao v s nguyn cht va tnh ni bt cua san phm trn
khp nc My. Doanh s cua P&G mt ln na lai tng vot.
Khng ging bt c ai (ngoai tr mt vai doanh nghip ngay
nay), cng ty con nhn ra rng phuc li cua hang gn lin vi phuc
li cua lc lng lao ng. Theo quan im o, nm 1885, ho bt u
cho cng nhn cua mnh ngh chiu th bay co hng lng. Nm
1886, ho m thm nha may Ivorydale ap dung nhng thanh tu khoa
(1) Co ngha la nga voi.
250
hoc ky thut tin b nht nng cao cht lng mi trng lam
vic. Nm 1887, ho a ra mt k hoach phn chia li nhun. Noi
chung, cng ty a tr thanh mt trong nhng ni u tin cung cp
cho nhn vin cua mnh nhng chng trnh bao him toan din.
Cui th ky 19, P&G kinh doanh 30 loai xa phong khac nhau. Hai
ngi cng s hp tac cht che cung nhau phat trin tai chnh
manh hn. Mc du s ra i cua bong en trong thi gian sau o y
vic kinh doanh nn n ngay tn s, P&G a ln manh nh vic m
ra cac danh muc hang hoa mi. Mt vn phong nghin cu mi m
a phat trin cac loai san phm nh Dreft, thuc ty ra tng hp u
tin, va Crisco, loai du thc vt u tin. Nhng t quang cao in mau
dung quang cao xa phong, va chng trnh nu n toan quc phat
trn radio c s dung quang cao du n. duy tr a phat trin
nay, P&G a thanh lp mt trong nhng phong nghin cu th trng
u tin trong gii kinh doanh.
Gia hai cuc chin tranh th gii, P&G phat trin thnh vng
nh bt c cng ty nao cua My. Ho thng xuyn cho ra i nhng
san phm mi anh trung tm ly ngi tiu dung, m thm mt cng
ty con Anh, va phat trin sang chu A. Ho tai tr cho loat chng
trnh radio u tin cua mnh (Ma Perkins), bc chn vao lnh vc
san phm chm soc toc vi loai du gi u tin va phat quang cao
trong giai bong chay ln u tin c phat song. Vao khoang thi
gian ky nim 100 nm thanh lp, doanh thu hang nm cua ho at ti
con s 230 triu -la.
Thi ky k tip c ghi du bng nhiu mc tng trng n
tng hn. Phn ln la do thanh cng cua bt git Tide ra mt nm
1946. Trong vong 4 nm, no tr thanh san phm ban chay nht trong
danh muc san phm khng ngng dai ra cua hang. Du gi u Prell,
kem anh rng Crest, bt lam banh pha sn Duncan Hines, ca giy
v sinh Charmin, khn lng, ta lot cung c a thm vao danh muc
san phm trong thi gian o. Nm 1961, P&G tht s gy chn ng
gii tiu dung vi Pampers, loai ta lot tin dung dung mt ln u
PROCTER & GAMBLE
251
tin trn th gii. Trong vong vai nm sau o, danh sach san phm
hin co ngay cang manh ln nh co ca ph Folgers, vic phat minh
ra ging si mm Bounce, va nhiu loai dc phm vn c yu
thch. P&G cung bt u xy nhng nha may san xut mi Mexico,
chu u, va Nht Ban.
Nm 1980, khi
gn ti ky nim ln
th 150, cng ty a
co chi nhanh trn
23 quc gia vi
doanh thu hang
nm gn 11 t -la.
My phm va nc
hoa tip tuc gia
nhp danh muc
hang hoa cua ho sau
Nhng san phm a tao nn tn tui P&G
vu mua v hai hang
Max Factor va Noxells Cover Girl, Noxzema cung h thng Clarion.
Mang san phm chm soc sc khoe cung c m rng khi cng ty
thu mua Norwich Eaton Pharmaceuticals va Richardson-Vicks. Vic
kinh doanh nc ngoai cung phat trin ng u va Trung Quc.
Nm 1993, khi doanh thu cua P&G ln ti 30 t -la th hn 50%
trong o n t th trng ngoai nc My.
Mc cho nhng chin lc mua lai cng ty khac khng ngng
c y manh (nh Tambrands va san phm dn u cua no, tampon Tampax) cung nhng san phm mi sang tao (nh loai snack
mn chin bng du n khng beo, khng calorie Olean), gn 17 thp
nin thanh cng khng ngng a b chn lai vao ngay 7/3/2000, khi
c phiu cua P&G mt gia 31% ch trong mt ngay.
***
Tin nay a gy chn ng ca Wall Street: ch trong vong vai phut
sau khi San giao dch chng khoan New York rung chung, c phiu
252
cua Procter & Gamble a rt gia xung con t 27,0625 n 60,357 la mi c phiu so vi con s 117 -la ch 6 thang trc o.
K t khi c phiu cua Philip Morris trt 23% nm 1993 th
cha co cng ty nao lai sup ngoan muc va dt khoat nh th.
Nhiu ngi li cho chu tch hi ng quan tr mi, Durk Jager,
ngi dng nh m qua sc mnh khi c gng thay i nn vn hoa
thin cn cua cng ty bng vic gii thiu mt loat san phm mi va
tin hanh thu mua nhiu hn.
P&G con mc mt li khac la chm chn trong vic tip cn
Internet, cung nh khng kp thi moc ni vi nhng tp oan ban
le ln phat trin cac nhan hiu bt git c quyn ni ting. Mt
s nha phn tch va u t bay to s lo lng cho tng lai cua cng
ty, va khi doanh thu thp lai tip tuc din ra trong ca 4 quy nm
2000, Jager bt ng tuyn b ngh hu co hiu lc t 1/7. Thay th
Jager la Alan Lafley, giam c b phn chuyn v san phm chm soc
sc ep cua P&G tai khu vc Bc My. John Pepper, ngi iu hanh
cng ty trc Jager, nhm chc chu tch.
Vi sc manh va lch s cua P&G cac nha quan sat cho rng vn
con qua sm loai bo tn tui tp oan hang u nay ra khoi cuc
chi. Ho nhn manh, phuc hi la vic cn lam ngay va 180 nm kinh
nghim cua P&G la khng th xem thng.
33
YAHOO!
Cng cu tm kim trc tuyn u tin trn th gii
Tom tt
Ngi sang lp:
Logo:
V tr trong nn
kinh t My:
Net c trng:
David Filo va Jerry Yang

Cng cu tm kim trn mang u tin, va hin nay
la cng thng tin Internet sinh li nhiu nht
San phm chnh:
C s d liu, dch vu tan gu trc tuyn, mua

sm, dch vu cng ng
Doanh thu:
Li nhun:
S nhn vin:
i thu chnh:
Chu tch kim CEO:
Tru s chnh:
Nm thanh lp:
Website:
6,4 t -la (2007)

751 triu -la (2007)
2.711 ngi
Google, America Online, Lycos, Microsoft
Timothy Koogle
Santa Clara, California
1994
www.yahoo.com
254
hi mang Internet con s khai nhng mi la, chuyn gy bao

kho khn cho nhng ke mi bit vo ve v mang toan cu (nhng hacker
th u thng minh d dang qua mt cng truy cp), ch co mt cach
vt qua vung t va mnh mng va b n nay: Yahoo! (1). Bit
danh mang y tnh cam than la thng nay a nhanh chong c
dung ch cng cu tm kim u tin trn mang. o la mt c s d
liu trc tuyn n gian nhng thoa man nhu cu truy cp web cua moi
ngi, co hoc khng co nhiu kinh nghim, mt cach rt ngh thut.
Thc vy, Yahoo! co th d dang nhn din mt trang web bt ky hoc
mt a ch xac nh va lin kt vi trang o ngay lp tc ch bng
mt cai click chut n gian. Nghe co ve la chuyn bnh thng ngay
nay, nhng vao gia nhng nm 1990, iu o tht ky diu.
ap ng c nhu cu to ln cua cng ng c dn mang, Yahoo!
nhanh chong ct canh bay ln. Cng ty phat trin t mt cn phong
ky tuc xa vao nm 1994, thanh tp oan nm 1995, va ban trai phiu
u tin ra cng chung nm 1996. Cac vn phong khu vc va b phn
chuyn , nh hng dn cho tre em, thng xuyn c b sung
vao. Theo sau o la cac dch vu tin ch khach hang, bao gm tin tc
thi s, th thao, kinh t, th in t cung cac dch vu trc tuyn tng
hp, phong chat(2) va bang tin nhn. Cac hp ng thanh toan trn
Yahoo! u giup ho trang trai tt ca chi ph hoat ng, lng thng tin
ngay cang tng giup ho thu lai ln va tr thanh mt cng ty ni bt
trong lnh vc cua mnh.
Ngay nay, Yahoo! la mt trong nhng a ch ang tin cy nht
trn mang Internet. Cac nha sang lp Jerry Yang va David Filo mi
ngi co khoang 7,5 t -la t tin u t. Cng ty, ni ho vn con
ang nm gi cac v tr chu cht, gi y c goi la tp oan truyn
thng, thng mai, thng tin lin lac toan cu. T tru s chnh
California cho ti cac vn phong chu u, khu vc chu A-Thai Bnh
(1) Yahoo! - Chu y du chm than lun i kem thng hiu nay.
(2) Chat: tan gu trn mang.
YAHOO!
255
Dng, My La-tinh, va Canada, cng ty a phuc vu gn 50 triu khach

hang mi thang va ky hp ng vi khoang 5.200 nha quang cao va
cac i tac, nhng ngi chi tra cac hoa n... va lam giau cho ho.
Bc sang nm 2000, Yahoo! kho co th duy tr c v tr cua
mnh gia nhng i thu tm c nh Google, AOL va Microsoft. Tuy
nhin, du s ln manh va hiu qua cua Yahoo! n mc nao i na th
trang web nay vn do con ngi vn hanh bng s logic va nhng cng
ngh tin tin nht.
***
Jerry
Yang
sinh tai ai Loan
nm 1968, nh c
tai My 10 nm sau
o va la mt trong
nhng ngi nhp
c hp phap u
tin sau khi quan
h ngoai giao gia
Hoa Ky va Trung
Jerry Yang (gia)
Quc c tai lp.
ng sng cung me, mt giao s ai hoc, va ngi em trai tai San Jose.
Mc du bon tre luc u gp bt li v ngn ng, nhng ngay t khi
mi n ho a vt tri v mn toan va khng lu sau th thng thao
ting Anh. Khi Yang tt nghip trung hoc, ng ang la trng lp,
ng thi la chu tch hi hoc sinh. ng nhn c hoc bng
Stanford, ni ch trong vong bn nm ng ly ca bng c nhn va
thac s khoa hoc.
David Filo, ln hn Yang hai tui, sinh trng tai Louisiana, hoc va
ly bng c nhn Tulane. Hai ngi gp nhau nm 1989 khi Filo
chuyn ti Palo Alto theo hoc trng Stanford. Cung nh Yang, ng
nhn c bng tin s khoa hoc in t. Nhn thy co cung nim am
m th thao, cung nh mt vai thu vui v ky thut, ca hai tr nn thn
256
thit ba nm sau o trong mt khoa hoc trao i sinh vin sau thang
Nht Ban. Khi ho tr v, ky tuc xa ang n ao v vic xut hin cua h
thng World Wide Web (mang toan cu) mi cung nh trnh ng dung
phn mm co tn goi la Mosaic cho phep truy cp vao d liu may tnh
gn nh khng gii han. Yang va Filo lp tc say m iu mi me nay
va quyt nh ho phai lam g o trong lnh vc nay.
N lc u tin cua ho la kt hp Mosaic vi mt phn mm do
ho ch tao tng hp, thng k, phn loai d liu v cac tuyn thu
trong Lin oan bong r quc gia (NBA(1)). Yang cung thit k mt s
website, bao gm ca mt trang chuyn v vo sumo. Sau khoang mt
nm, ca hai nhn ra rng nhng cuc thng lng trn khng gian
trc tuyn khng ngng phat trin nay bt u tr nn kho khn. V
vy, bt u vi mt muc ch thun tuy la hoc tp lin kt nhng
bai nghin cu tai cac trng ai hoc trn toan cu ho a thit k
mt chng trnh sp xp cac trang web vao cac th muc thch hp.
a ch ho thit k trng bay thanh qua, luc u tn la Hng dn
cua Jerry n vi Mang Toan Cu, c a ln mang vao thang 4
nm 1994. Sau o trang web cua ho nhanh chong c i tn thanh
Yahoo!. Da theo truyn thuyt cua cng ty, o la ch vit tt cua
cum t Lai mt nha hng dn co hang khng chnh thc(2). Nhiu
ngi khac th noi rng tn nay c chon v co m iu ng nghnh
va kho ly giai.
Khi s lng ngi s dung tng ln, Yang va Filo lam vic ngay
m chuyn i h thng cua ho thanh c s d liu tuy bin giup
nhiu ngi co th truy cp hn. Luc u h thng c t tai phong
ky tuc xa cua hai ngi. Khng lu sau lng lu thng a gy qua
tai cho h thng in cua Stanford. Ca hai phai tm ni chuyn i,
va u nm 1995, nhn li mi cua ng sang lp Netscape
Communications Marc Andreessen, ho chuyn c s d liu cua
mnh vao mt h thng may tnh ln hn t tai cng ty cua Marc gn
tru s chnh Mountain View. nhn manh vic Yahoo! gi y kinh
(1) Vit tt cua National Basketball Association.
(2) Nguyn vn: Yet Another Hierarchical Officious Oracle.
YAHOO!
257
doanh nghim tuc, cng ty c thanh lp ngay 5 thang 3 cung nm.

Cung vi nhn vin th ba, mt sinh vin co tn la Tim Brady, cac
nha sang lp a vach ra mt k hoach kinh doanh va bt u tm
kim nha tai tr.
Mt trong nhng cha khoa dn ti thanh cng cua Yahoo! luc
by gi la s kt hp ban tay con ngi vao nhng qua trnh ky thut
khac trong vic la chon va sp xp danh sach cac a ch. Mt yu
t khac la quyt nh co tm nhn xa cua ho trong vic bo qua cac
hoa phc tap (va gy hai n may vi tnh), u tin cho cac dang text
c ban n gian (va tai nhanh) ch b chen ngang bi cac banner
quang cao, la ngun chi tra cac hoa n cho ho. Yang va Filo ngay t
u a ngh rng Yahoo! khng ch la mt c s d liu hay mt b
may tm kim, ma no co th tr thanh mt im dng chnh cho tt
ca ngi s dung mang. Cac nha u t cung ng y vi y ngh nay
va Yahoo! a chi ra 1 triu -la thc hin k hoach cua mnh. Tim
Koogle, ngi tt nghip Stanford 15 nm trc Yang va Filo, luc by
gi ang iu hanh mt cng ty tr gia 400 triu -la co tn la
Intermec, a gp b i tai mt cuc noi chuyn vao mt ti Chu nht
trong mt quan ru Mountain View va lp tc chp nhn ngh
tr thanh CEO cua Yahoo!.
Ca nhom, vn c nh cho ti ngay hm nay, nhanh chong ln k
hoach tm kim li nhun cho cng ty. Luc o khng ai bit liu mt
nganh kinh doanh da trn quang cao co th tn tai trn mang hay
khng, nhng ho th trong khoang thi gian ba thang va thy kt
qua kha quan. Th la ho quyt nh c phn hoa cng ty va chng
minh rng nhng g ho ang lam thc s co th at rt nhiu li
nhun. Vao ngay 11 thang 4 nm 1996, cng ty hoan thanh t ban
c phiu u tin va huy ng c hn 35 triu -la tin vn.
y la luc Yahoo! chng to mnh co th lam c nhng g. Vi mt
dan nhn vin khim tn nh hu ht cac cng ty Internet khac ho
a tao ra nhng net c trng thu hut ngay cang nhiu ngi n vi
website cua mnh. Ho b sung thm vao cac hng dn, tuy theo tng
258
vung, va chuyn mn hoa, nh gia c phiu, cac t s th thao, cng

thc nu nng, hng dn mua sm... Ho mua lai GeoCities, mt cng
ty cho phep tao nhng trang Web ca nhn; Broadcast.com, mt hang
chuyn v cng ngh bng thng rng cho phep Yahoo! truyn nhng
chng trnh nh FinanceVision (mt chng trnh bnh lun tai chnh
- th trng trc tuyn trong ngay); va Online Anywhere, cho phep in
thoai di dng, Palm Pilot cung nh cac thit b in t khac truy cp
mang bt c ni u.
ung nh nhng ngi sang lp a
d oan, Yahoo! a thc s tr thanh
cng thng tin hang u. Hang thang,
co khoang 2/3 lng ngi s dung
mang internet click vao Yahoo!. Ho a
kheo leo kt hp nhng mu quang cao
vi s thch ca nhn cua ngi s dung
mang noi ring va cng ng noi chung.
Bng cach o, ho duy tr c li nhun
Yahoo! Messenger, cng cu chat
trc tuyn c gii tre yu thch
n nh t quy IV nm 1996. Du th gia
cua Yahoo! a at n con s 90 t -la cao hn ca hang Ford hay
General Motors Chu tch Yang va Filo, cung v giam c iu hanh
Koogle vn lun thng xuyn tm nhng cach thc mi hn duy tr
v tr hang u cua cng ty trong th gii mang.
***
Thin nin ky mi em lai nhng thach thc mi cho Yahoo!, t
nht la chuyn i thu nng ky America Online tuyn b mua lai tp
oan lin hp Time Warner Inc. va hnh thanh mt t hp truyn thng
giai tr ln nht th gii. Trong khi nhng i thu trc tuyn nh
Infoseek kt hp vi nhng cng ty truyn thng lu i nh Walt
Disney th Yahoo! tip tuc chin lc bt tay vi nhiu cng ty thay v
mua hn mt cng ty ln. V du nh nm 1999, ho nng cao kha nng
cua mnh bng cach kt hp vi Kmart tao ra BlueLight.com cung cp
dch vu mua hang trc tuyn va truy cp mang min ph cho hang triu
ngi mua sm.
YAHOO!
259
Tuy co kha tr trong vic t chn vao lnh vc ban hang trc tuyn,
Yahoo! hin ang tung ra ht sc mnh trong lnh vc nay. Thay v ban
hang trc tip, ho kt hp vi nhng ni khac (nh Kmart) va tnh ph
cho tt ca cac n hang t trang web cua ho. Ho cung bt tay vi Ford
cung cp dch vu trc tuyn cho nhng mu ma tng lai cung vi bn
cng ty con chuyn x ly cac vn v cac tim nng to ln trong lin
kt kinh doanh.
K hoach nay to ra kha thi khi doanh thu cua ho tip tuc vt khoi
moi c oan cua cac nha phn tch va c phiu vn rt tt. Ho ghi
nhn c 680 triu lt truy cp/ngay trong thang 6 nm 2000, trong
khi s lng thanh vin ng ky trn toan cu a vt con s 156 triu.
Ho a di tru s chnh sang Santa Clara, California, ni cac vach ngn
bung lam vic c sn m tm vang. Mt chic Ford Fairlane cung
mau u pha trc, va phong hop cua ho cha y nhng que kem a
thch cua Ben & Jerry.
Qua mt thi gian hoat ng cha dai nhng tao ra anh hng ln,
Yahoo! ang n lc khng ngng vn ti nhng tm cao mi trong
tng lai.
34
TOYOTA
Nha cach mang hang u trong nganh
san xut xe hi ky nguyn toan cu hoa
Tom tt
Ngi sang lp:
Logo:
Kiichiro Toyoda
Net c trng:
Thc hin cuc cach mang v san xut xe t

trong thi ai toan cu hoa
San phm chnh:
Xe hi gia nh, xe th thao, xe tai, thit b cng

nghip
Doanh thu:
26.289,240 t yen (245,6 t -la My) nm tai

chnh kt thuc 31/03/2008
1.717,879 t yen (16,05 t -la My) nm tai
chnh kt thuc 31/03/2008
Li nhun:
S nhn vin:
i thu chnh:
Chu tch danh d:
CEO
Tru s chnh:
Nm thanh lp:
Website:
299.394 ngi (nm 2007)

Ford, General Motors, DaimlerChrysler
Shoichiro Toyoda
Katsuaki Watanabe
Toyota City, Nht Ban
1937
www.toyota.com
TOYOTA
261
ung vi vic nm mt na quyn s hu Hang Daihatsu, Toyota

tr thanh nha san xut t co lng xe xut xng ln nht th gii
vao cui quy I/2007. y la mt tp oan cng nghip khng l vi
doanh s hang nm vt hn 100 t -la t cac hoat ng san xut
t, ng c, thit b cng nghip, nha uc sn... Cac dong xe hi gia
nh va xe th thao cua Toyota vi cac nhan hiu Lexus, Camry,
Corona, Land Cruiser la nhng nhan hiu hang u lun lam cac i
thu v n va ngi tiu dung ngay cang a chung.
Vao nm 1950,
khi Eiji Toyoda ln
u tin n thu phu
cng nghip Detroit
cua My trong vai tro
mt ky s tre cua
hang Toyota, Ford a
xut xng 8.000
chic xe mi ngay
(trong khi hang xe cua
gia nh ng Nht
TOYOTA tai EXPO Aichi 2007
mi ch ch tao c
40 chic/ngay). Na th ky sau, xng san xut t gia nh cua ng
vi xut phat im thc t la mt nha may dt vai a phat trin
thanh mt tp oan quc t san xut xe hi trn 24 quc gia va ban
san phm trn 160 nc. Tuy nhin, nh cac cng ty khac qu nha,
cng ty ng a trai qua nhng t suy thoai trong giai oan cui th
ky 20. Trong khi Eiji Toyoda nhn thy c hi qua cuc khao sat tnh
hnh canh tranh trong chuyn i My ln u tin th cac bc tin bi
cua ng a nhn ra mun van c hi cho ti ngay hm nay.
Vic kinh doanh hin nay tuy co kho khn hn so vi my thp
nin qua, song, Kiichiro Toyoda a sm nhn ra kt qua t dy
262
chuyn san xut ln qua chuyn tham quan xng san xut cua Ford
50 nm v trc. Ngay nay, hai anh em ho Kiichiro Toyoda va Eiji
Toyoda cung vi Soichiro - con trai Kiichiro, hin la chu tch danh d
cua cng ty - a xy dng va a Toyota bc vao ky nguyn mi.
y chnh la bc i giup Toyota tr thanh mt trong nhng cng ty
sang tao va thanh cng nht trn th gii. Co luc Toyota cung mt i
mt s th phn. Tuy nhin, nhiu ngi vn ch i nhng t pha
mi cua Toyota nh trc y ho a tng chng kin tp oan nay
chuyn bai thanh thng ngay trn t My.
***
Hai anh em ho Koiichi va Eiji Toyoda danh phn ln thi trai tre
cua mnh trong xng dt cua gia nh pha ty Tokyo. c thanh
lp vi tn goi Cng ty Dt may Toyoda, vn mnh cua cng ty nay
phn ln da vao Sakichi Toyoda cha cua Kiichiro va chu cua Eiji
ngi ma hang thp ky qua c loay hoay tm cach tng nng sut cng
ty. Khi mt x nghip vai si cua Anh ngh mt khoan tin ln
co quyn s hu cng ty, gia nh Toyoda nhn ra c hi him co
thay i toan b h thng may moc va chuyn sang san xut xe t.
Ford va General Motors khi o a
m xng lp rap mt s xe Nht
nhng Sakichi Toyoda lun m v
mt chic xe hi Nht thc s.
Kiichiro a gop phn xy dng h
thng san xut mi cua gia nh,
trong khi Eiji c gi ti ai hoc
Tokyo hoc nganh ky s c kh. Nm
1934, gia nh Toyoda san xut mt
chic xe ging ht mu Chevrolet,
thm ch no con co nhng b phn
cua Chevrolet. Di s dn dt cua
Kiichiro va Eiji Toyoda
Kiichiro, cng ty ap dung nhng
phng phap mi tng nng sut va cai tin thit k cua nha may.
Mt h thng cung cp nguyn liu mi nhng phn khac nhau
TOYOTA
263
c a ti dy chuyn lp rap ch khi cn thit, nh ngay nay

ngi ta thng goi la va ung luc(1) cung la mt hng giai
quyt khac.
Sau khi nhn bng tt nghip nm 1936, Eiji tr v giup vic
kinh doanh. Chic xe hi ch khach u tin cua gia nh dong xe
Model AA, c a vao san xut cung nm. Nhng chnh phu Nht
cn mt lng ln xe tai chun b cho cuc chin tranh mi nn
nha Toyoda lai chuyn hng kinh doanh va nhanh chong san xut
1.000 t tai/nm. Tuy nhin, vao cui chin tranh, vic san xut xe
tai cung thu hep lai. Sau o, mt ngay trc khi Chin tranh Th gii
II kt thuc, mt qua bom a pha huy phn ln nha may Toyota tai ni
ma ngay nay c goi la Thanh ph Toyota (Toyota City).
Trong khi nha
Toyoda vn con ang
phn vn la chon
nhng y tng kinh
doanh mi (pat ca
va gm s cung
nm trong s san
phm c xem xet)
th cac Hip hi ngh
Mt trong nhng chic xe hi u tin cua TOYOTA nghip My ngh
Model AA 1936
ho san xut xe buyt
va xe tai phuc vu cng cuc tai thit sau chin tranh. Kiichiro, Eiji,
va Shoichiro xy lai nha may va tip tuc san xut t, nhng ho
khng nhn c phn chi tra nh a ha. gianh c s ung h
t cac t chc tn dung, Eiji lp ra mt cng ty chuyn nhn t hang,
phn phi va chi tra. ng ti Detroit tm hiu v tnh hnh canh
tranh va ra v vi nhiu y tng. ng cung bt u muc tiu m rng
ra th trng quc t, va iu o a dn ti vic xut khu san phm
n mt s nc, trong o co Hoa Ky, vao cui nhng nm 1950.
(1) Nguyn vn: Just in time va ung luc. Cac cng ty Nht ap dung phng chm nay quan
ly hang tn kho mt cach ti u nht (vn d tr mc thp nht).
264
Nhng i mi khng
ngng c a ra nhm
tng nng sut va phat
trin s sang tao va cc
im la vao nm 1955 khi
chic Toyota Crown u
tin c Eiji Toyoda
trong trang phuc tuxedo
(trang phuc vo s u bo
Ty Ban Nha) lai ra khoi
Eiji Toyoda bn chic TOYOTA Crown 1955
cng ty. No nhanh chong
c yu thch Nht, nhng khng phai My, ni no ra mt hai nm
sau o. Nha Toyoda lai sa cha ri tr lai nm 1960 vi chic Toyota
Corona. Mu nay nhanh chong at c lng tiu thu khng l My
va a tn tui Toyota ln ban nganh cng nghip san xut xe hi
th gii.
Bng cach ap
dung chin lc bao
toan sc lao ng,
cng ty a dn nng
cao nng lc san xut
ap ng nhu cu
th trng. Vic ap
dung nhng phng
thc quan ly c ao
c bit la Phng
S phat trin san phm mi theo Phng phap Kaizen phap Kaizen (Kaizen
Lun lun cai tin) a giup ho ngay cang ni ting va nhanh chong
m thm hang loat nha may trn khp th gii. Nm 1965, Toyota
c trao giai Deming va nhn giai nay mt ln na vao nm 1966
khi dong xe Corolla ra i va gy ting vang ln trn th trng My.
Mt nm sau, Eiji Toyoda c b nhim vao v tr Tng giam c
iu hanh.
TOYOTA
265
Toyota luc y a co nhng san phm cht lng vng chc cung
ban lanh ao nhiu kinh nghim va nhng y tng t pha. Trong
nhng nm 1970 co mt s kin tao ra thin thi cho Toyota: gia
xng t ngt tng nhanh. Ngi My chuyn sang s dung cac loai
xe nho cua Nht, vn tit kim nhin liu hn. Nhng ngi mua xe
Nht cung chon Toyota ngay cang nhiu. Eiji Toyoda lai Ban lanh
ao cho ti nm 1994, khi tui 81, va cung trong nm o ng c
vinh danh trn Bang Danh d cua nganh t th gii, vi v tr gn
Henry Ford, thn tng lu i cua ng.
Nhng cng ty ch tao xe cua My cam nhn s bt n ma cac
cng ty t Nht ang gy ra cho ho va a quay sang ap dung nhng
phng phap trc y Toyoda a tng ap dung cai thin tnh
hnh. Ngi khng l General Motors (GM) a hoan toan lt xac khi
quyt nh hp tac vi Toyota tung ra mt mu xe t nho. No
c thit k da trn chic Corolla, va c lp rap tai mt nha
may cua GM California vi hn phn na s b phn phu tung xe
bao gm ca ng c va h thng tay lai c Toyota ch tao. Rt
nhiu nha quan sat nghi ng s hp tac nay liu co thanh cng hay
khng. Tuy nhin, thanh qua la chic Chevrolet Nova co gia 7.195
-la ra mt vao nm 1985 va lp tc nhn c s ung h cua ca
nhng ngi tiu dung My kho tnh nht.
Vi hn 30 triu chic ban ra, TOYOTA Corolla hin ang gi ky luc

dong xe ban chay nht th gii
S vt tri cua Toyota vn tip tuc c duy tr trong sut thp

nin 1980. GM hang tng xem Toyota va nhng cng ty ch tao
t khac cua Nht nh nhng ni cung cp xe hi nho mong manh gp
266
may trong cn khung

hoang xng du thy
c phiu cua mnh trn
th trng My khng
ngng rt gia t 1/2
n 1/3 mc cho
nhng n lc v vong
cua ho. Mt khac,
Toyota a tng bc
Dong xe Lexus cao cp cua TOYOTA
gianh c th phn
khi gii thiu dong xe Lexus t tin k t nm 1989. Ho cung khng
ngng thay i kiu dang cua nhng xe i mi va co nhng bc
nng cp thng minh cho nhng san phm lu i. S kt hp nay
giup ho ban c hn mt triu chic xe tai My va chim 43% tng
s xe ban ra trn toan nc Nht. Nm 1990, tap ch Fortune goi
Toyota la nha san xut xe hi tt nht trn th gii.
***
Gia nhng nm 1990, nhng ngi mua xe Nht dn chuyn
sang s dung xe nhp khu, ging nh My hai thp nin trc.
My, Toyota a khng bt kp s thch cua ngi tiu dung khi ho
chuyn sang dong xe nho va xe hi th thao. th trng chu u va
Trung Quc, cng ty phai canh tranh quyt lit vi cac nha san xut
khac. Va nn kinh t chu A ang gp kho khn cung khin cho
lng tiu thu cua tt ca moi th c bit la xe hi khng my
sang sua.
Trc tnh hnh o, Hiroshi Okuda c b nhim lam tng giam
c vao nm 1995. Okuda, luc o 63 tui va a sat canh cung Toyota
41 nm, nhn ra rng ho cn phai thay i ngay lp tc. ng thc
hin mt chin dch quang cao tai qu nha, phan i kch lit c cu
chi ph san xut bt hp ly va tin hanh cai t. Okuda c xem la
mt nha lanh ao th h mi cua Nht va ng d oan rng mt
ngay nao o nganh vin thng va xy dng se hp nht vi nganh
cng nghip t.
TOYOTA
267
t vn la hoat ng
kinh doanh chu lc cua
Toyota va nhng n lc
cua ho a quy tu c
5.400 nha phn phi trn
khp th gii vao bui
bnh minh cua thin nin
ky mi. Fujio Cho sau o
thay Okuda gi chc chu
tch tp oan. chin
Chic TOYOTA Sport FT-HS 2008 y
ngu hng
u vi iu t Newsweek
goi la cuc khung hoang trung nin cua Toyota, ng nhm ti
nhng khach hang tre tui vi nhng chic xe hp dn hn, xy dng
website, cho ra i dong xe kt hp chay xng va in.
Nhng nm gn y, Toyota y manh nghin cu phat trin
nhng dong xe mi ngay cang hin ai va thn thin vi mi trng.
Du xut phat im cua mnh la mt xng dt gia nh, nhng
Toyota ngay nay la mt cng ty v cung hin ai va lun lun sn
sang th nghim nhng y tng mi nht, tao bao nht.
TOYOTA Prius Dong xe dn u ng dung

cng ngh Hybrid cua Toyota
TOYOTA Concept PM (mu 2007) Xe cua tng lai
35
PEOPLE EXPRESS
AIRLINES
Hang khng cho moi ngi
Tom tt
Ngi sang lp:
Logo:
Donald Burr
Net c trng:
San phm chnh:
Doanh thu:
S nhn vin:
i thu chnh:
Tru s chnh:
Nm tn tai:
Hang khng gia re

Nhng chuyn bay gia re
Tng at 1 t -la
3.500 ngi
American Airlines, Continental Airlines, United Airlines
Newark, New Jersey
1981-1986
PEOPLE EXPRESS AIRLINES
269
gay nay, nu ban co th d dang ln mang Internet va t ve

trn nhng chuyn bay cua cac hang hang khng gia re nh Tiger
Airways, Jet Stars, AirAsia i vong quanh th gii vi mc gia re
khng ng th trc nhng nm 1980, du lch hang khng i vi ngi
co thu nhp trung bnh la chuyn xa x. Nu ban buc phai a gia
nh i thm ho hang b bn kia cua nc My, ban t ve may bay
va chay nc mt khi ngh rng ban se ch con d chut t sau khi ha
canh. Nu ban thc s cn bay n mt hi ngh hay mt thng vu
nao o, ban lun cu mong mt kt qua xng ang vi chi ph ve may
bay ban a bo ra.
Nhng, vao nm 1981, tt ca a thay i. t nhin mt gia nh
bn ngi Chicago (min Bc) co th i thm ho hang Miami
(min Nam) ch vi 350 -la. Mt du khach New York co th bay
sang Lun n vi 100 -la. Va mt doanh nhn Los Angeles co
th bay ti d mt cuc hop San Fransisco ch vi 39 -la.
Ai co th lam c iu o? - People Express! Mt cng ty kinh
doanh hang khng mi ra i co vn phong Newark, New Jersey,
ngay lp tc khin tt ca cac i thu trong nganh cng nghip cua
mnh phai trm tr than phuc. Vi vic khai thac mt b phn cha
c chu y n la hang khng gia re, People a thu hut nhng ngi
trc y khng co kha nng di chuyn bng may bay cung nh
nhng ngi gi y co th s dung dch vu nay thng xuyn hn.
Mun n Atlanta vao dp cui tun va khng phin nu phai mang
theo ba tra nh th ban ang tai tram xe buyt cui? People Express
co th a ban n Atlanta t Newark ch vi 69 -la, trong khi mt
ch tng ng trn xe tc hanh Greyhound lam ban tn 104 -la
va mt cuc hanh trnh dai 19 ting.
People Express a ra y tng hang khng gia re la da vao cac
nhn vin cua ho, nhng ngi lam vic vi mt mc lng thp hn
rt nhiu so vi mc ma nhng i thu canh tranh khac chi tra cho
270
nhn vin. Cung nh khi u cua Internet ngay nay, ng lc thuc

y nhng ngi lao ng o la v s mnh giup moi ngi u co
th bay.
Khng ly g lam ngac nhin khi People Express dng nh qua
tt co th tn tai mai mai. ng li hoat ng pha v nhng quy
tc lu i cua nganh hang khng bng nhng mc gia tao bao a
dn ti vic thua l ln. Tuy nhin, chnh vic ct giam chi ph cua
People Express a huy hoai sc canh tranh cua chnh ho khi cac
hang khac bt u ap dung sang kin tin phong nay. C phiu cua
People Express khng ngng rt gia cho ti khi mt i thu thu tom
toan b hang. Sau vai nm tn tai ngn ngui, People Express a hoan
toan bin mt.
***
La nhng ngi ng u ca oan nha th ln lp giao ly ngay
chu nht, cha me cua Donald Burr lun mong con trai mnh mt ngay
nao o se bc chn vao gii chnh khach. Th nhng cu be Burr lai
co nim am m i vi nganh thng mai va khn goi ti Stanford
trc khi ly bng c nhn quan tr kinh doanh Harvard. Cui cung,
ng anh cc vic hoc hoi bng mt cng vic vi mt kiu bay cao
khac: Hang hang khng Quc t Texas cua Frank Lorenzo. y,
Burr nhanh chong tr nn thn thit vi ng chu cua mnh thm
ch con lam r phu tai am ci cua Lorenzo. ng tr thanh mt
chuyn gia trong nganh hang khng.
Tuy nhin, Burr khng b cun hut bi cach thc quan ly th l
cua Lorenzo. V th, khi quy nh v nganh hang khng c ni long
vao nm 1978, ng la mt trong nhng doanh nhn bt u ln k
hoach phat trin mt hang hang khng mi. Ngay t u, y tng cua
Burr a la bo ht tt ca nhng tin nghi tn kem trn may bay co
th giam gia nhm khuyn khch khach hang bnh dn bay nhiu
hn. ng con tng tng ra mt cng ty tt hn, hoa nha hn, lun
i x vi nhn vin mt cach tn trong trong khi vn co th gianh
ly nhng c hi vng chc thanh cng v mt vt cht.
271
Burr va hn mt ta cac nha iu hanh tre tui khac a ri Lorenzo

vao nm 1980, mua mt may bay cu cua hang hang khng c
Lufthansa, va t tn hang la People Express (tam dch: Hang hang
khng cho Moi ngi) truyn tai hnh anh y y ngha nay cua
mnh. Vi s tin ring cung vi 24 triu -la thu c trong ln u
tin ban c phiu ra cng chung, mt nm sau ho bt u cho ct canh
chic may bay mi sn lai cua mnh t Newark ti nhng thanh ph
b lang qun nh Buffalo, Columbus, va Norfolk. Ngay t u, y tng
liu lnh nay a thu hut mt loat khach hang co cam tnh vi ho va i
ngu nhn vin y nhit huyt cua cng ty. Va d nhin ho cung thu
hut s gin d cua Lorenzo ngi nht mc tin rng y tng u tin
v mt hang hang khng gia re la cua mnh. K t o, ng y v cung
cm ghet ngi tng mt thi la ban va cung la ngi mnh u v
a bin y tng y thanh hin thc.
Vao nm 1981, khi ng chu cha y 40 tui a People Express
ra th gii, rt nhiu khach hang rt sn long mang theo n, ngi
trn vai lot san lanh bng tai Sn bay quc t Newark, xp hang mon
moi cung vi vic hoan chuyn bay lin tuc, ch co mt c hi c
bay qua bn kia t nc vi gia di 100 -la. Tng t, nhn vin
cua hang lun sn sang t bo phn li nhun chia se ngoai lng
cung nh mc lng hp dn cua nhng i thu canh tranh lai
lam vic trong mi trng thu v ngay t u, ni y kin cua ho c
coi trong va quyn la chon c phiu y ha hen.
Kt qua ban u cua People y lac quan. Nhng chuyn bay cua
ho lun at t nht 80% s ch. Ngay cang co nhiu thanh ph c
a vao lch trnh bay lam doanh thu cua hang tng ln va mang li
cac ng bay cua People Express a tng hn 100 im n:
Denver, Chicago, London, Brussels... Thm vao o, Burr con mua
thm nhng hang hang khng khac y manh tng trng, trong
s o co Provincetown-Boston, Britt, va Frontier.
Tuy nhin Burr cung cac ng s cua ng cung nhn ra rng tng
trng manh lun i i vi nhng vn ln. Va vic m rng
272
nhanh chong nhng tuyn mi oi hoi phai nhanh chong gia tng s
lng nhn vin. Nguyn tc tuyn ngi thn trong ngay t u
tuyn chon cn thn nhng nhn vin tim nng chc chn kha
nng va tnh cach cua ho phu hp vi tnh cht cng ty a b bo qua
n gian la bao am co u ngi lam vic.
Va iu nay a dn n mt kt qua khng tt ep. Trong khi
doanh thu t 287 triu -la nm 1983 a tng ln ti gn 1 t -la
nm 1985, th 10 triu -la li nhun hang nm a bin thanh 28
triu -la thua l mi nm. V vy, c phiu cua mt cng ty tng thu
hut rt nhiu nhn cng rt gia t 22 -la xung ch con hn 3 la. Cho nn, ngay ca khi People Express c xp vao hang chiu
trn trong s cac hang hang khng ln nht th gii luc by gi, nh
mnh cua ke mi pht can am nay hin nhin a c nh oat.
***
S tng trng nong a che
y nhng vn tim n khng
th giai quyt ch bng vic tng
thm ng bay mi hay thu mua
cac cng ty khac. People Express
cha h co y nh lin kt vi cac
cng ty du lch hay ap dung bt ky
chng trnh quang cao thng
xuyn nao. Vic nay cung v s
nhng thiu sot khac cng thm
tnh trang nhiu i thu hung
hng ngay cang gia tng moi chiu
thc nhm ha b People Express
Donald Burr - Chu tch Hang
People Express
a a hang ti tham hoa. iu
nguy cp hn la vic giam chi ph a khin People Express khng th
b sung thm mang li vi tnh. Vic nay a ngn cng ty m mt h
thng t ch phc tap phuc vu cho nhu cu cua cac cng ty du lch
ng thi cung ngn khng cho People duy tr c mc gia cua
273
mnh, iu ma cac i thu thc hin c, v khng th danh gia re

cho nhng ch trng trong khi ban phn ln nhng ch con lai vi
mc gia cao hn (va lai cao hn) rt nhiu.
Cuc chin gia ca co le la tr ngai tc thi ln nht i vi
People, khi ma vic giam gia manh c trin khai trong toan nganh
cng nghip nay a tc mt im manh cua hang. Nhng nhng
vn khac cung gy au u khng kem. Co le on au nht la
tht bai v vu thu mua Frontier, vic ma luc u a gy s hao hc
to ln trong ban iu hanh. Tuy nhin vic nay mau chong c
chng minh la mt sai lm ln, khi nhng vn rc ri ln v nhn
s din ra cung s bo i cua nhng nha lanh ao hang u chi
nhanh tai Denver. Ch cha y 9 thang sau khi c Burr mua lai
vi gia 300 triu -la, Frontier tuyn b pha san.
Khi ngn sach a can kit va nhng rc ri lin tip nay sinh,
dch vu cua People Express ngay cang t hn va thua l nhiu hn.
Hang i pho bng cach giam s ng bay, thm ch ct giam ca s
chuyn bay cung nh nhng phng tin chuyn ch khac. Nhng
nhng kho khn vn khng ngng tng ln va vao thang 9 nm
1986, Burr buc phai i mt vi mt iu khng th tranh khoi: ky
vao hp ng chuyn nhng People Express cho ngi thy mt
thi cua ng - Lorenzo - tai khach san Manhattan vi gia 125 triu
-la.
Mt kt thuc t c chu y, nhng trong lch s cua nganh th
People Express a mai mai thay i cach thc nh gia ve cua cac
hang vn chuyn hang khng. Ho a i tin phong trong vic bin
mt phng tin di chuyn xa x tr nn bnh thng hang triu
ngi co th s dung, t nht mt ln trong i.
36
MANPOWER Inc.
Dch vu mi: cho thu nhn vin
Tom tt
Ngi sang lp:
Logo:
V tr trong nn
kinh t My:
San phm chnh:
Doanh thu:
Li nhun:
Nhn vin trong
pham vi quan ly:
i thu chnh:
Chu tch kim CEO:
Tru s chnh:
Nm thanh lp:
Website:
Elmer Winter va Aaron Schienfeld

Cung cp nhn vin thi vu cho tt ca cac v tr
trn pham vi toan th gii
17,79 t -la (nm 2007)
398 triu -la (nm 2007)
2.016.000 ngi
Adecco, Ranstad Holding, Vedior
Jeffrey A. Joerres
Milwaukee, Wisconsin
1948
www.manpower.com
MANPOWER Inc.
275
rong na cui th ky 20, t co cng ty nao phan anh hi th cua

thi ai va thay i thanh cng cung no hn Manpower Inc. Sinh
ra cung thi vi cuc Bung n Tre em (Baby Boom), cng ty c m ra
chu yu cung cp dch vu h tr ngn han cho v s nhng c s
cng nghip moc ln khp nc My sau khi Chin tranh Th gii II kt
thuc. Sau o, cng ty a phat trin theo quy ao kinh t co chiu hng
gn nh khng ngng i ln cua My gia thp nin 70, va ca khi
nhng cuc suy thoai bt u ngn can bc tin cua cac nganh san
xut. Manpower thch ng bng cach m ra cac dch vu t cung cp
cng nhn cho nha may cho ti cac nha quan tr trnh cao.
Nhng s song hanh vi thi ai cua cng ty khng ch dng lai
y. Trong nhng thp nin k tip Manpower a chng minh rng
ho a d oan tng lai mt cach chnh xac. Ho phat trin thanh mt
cng ty a quc gia quan trong, kim vic lam cho hn 700.000 nhn
vin thi vu trn pham vi toan th gii va bao cao doanh thu hang nm
at hn na ty -la ngay sau Th chin II. Tuy nhin, nha lanh ao
cua ho a thy trc chnh xac mt bin i khac v kinh t va xa hi
iu se lai mt ln na gy nn nhng thay i ln trong cac hnh
thc dch vu ma th gii cua cac cng ty oi hoi. Trong khoang gia
thp nin 80, Manpower bo ra hang triu -la trang b h thng vi
tnh cho vn phong cua ho nhm ao tao nhn cng sn sang cho
nhng nhim vu mi ang bt u hnh thanh luc by gi. Va khi mt
lng ln phu n co trnh ai hoc a tng ri khoi cng vic
chm soc gia nh nay quay tr lai th Manpower lun co mt giup ho
tm c nhng v tr thch hp.
***
Manpower c thanh lp bi Elmer Winter va Aaron Scheinfeld,
hai lut s Wisconsin, nhng ngi vao nm 1948 a quyt nh
rng o chnh la thi c thanh lp mt cng ty co th lp y nhn
lc cho cac c s cng nghip ngay cang moc ln mt cach nhanh
276
chong va hiu qua trn khp nc My. Winter va Scheinfeld a cung

nhau hp tac thanh lp cng ty cung cp sc ngi(1) nay va ho phat
at nhanh chong ma khng cn thay i g nhiu trong sut 1/4 th
ky. Nhng khi cng ty phai ganh chu tnh trang suy giam 75% li
nhun vao cuc khung hoang nm 1975, ho cn co mt vai thay i.
ng lc cho nh hng mi xut hin khi Parker Pen, mt cng
ty gn Janesville, Wisconsin, mua c 80% c phn cua Manpower
va ho a Mitchell Fromstein, mt ngi tng vit t truyn cho
hun luyn vin bong a huyn thoai Vince Lombardi, ln lam Chu
tch cng ty. Ngay t u, Fromstein a co nhng ong gop quan
trong. Mt trong nhng bc i u tin o la chuyn muc tiu t
nha may sang cng vic vn phong, nhm ap ng nhu cu cp bach
v lao ng tr oc ang ni ln cua nn kinh t. Khi mt cuc khung
hoang kinh t khac din ra, gy nn s sut giam trong quy m hp
tac, Fromstein a a Manpower vao vai tro mt dch vu cung cp
nhn vin thi vu co chuyn mn sn sang co mt ngay lp tc
thay th cho moi v tr. ng cung ky nhng hp ng mang tm c
quc gia cung cp nhn cng cho nhng cng ty ln nh IBM hay
Hewlett-Packard.
Fromstein cung thanh cng trong vic m rng kinh doanh ra
nc ngoai, va nhanh chong iu chnh cho Manpower phu hp phn
ln vi cng vic kinh doanh nc ngoai. Vi doanh thu hang nm
gn 500 triu -la, Manpower tr thanh cng ty hang u trn th
gii trong lnh vc nay. Manpower cung ng thi tr thanh tru ct
kinh t trong ngi nha cua ring mnh, va vao nm 1984 ho mang v
cho cng ty me Parker Pen 83% doanh thu va 96% li nhun. khen
thng cho nhng thanh tu nay, Fromstein c b nhim lam Chu
tch kim CEO cua cng ty Parker Pen.
D nhin cng ty Parker hy vong Fromstein vn duy tr c v
th cua Manpower, va ng a khng phu long ho. Nm 1986, doanh
thu cua Manpower tng u va at ti con s 900 triu -la, 400.000
trong s 700.000 nhn vin thi vu cua ho ang lam nhng cng vic
(1) Nguyn vn: man power.
MANPOWER Inc.
277
vn phong. iu thu v la 75% trong s o la phu n a s u a

kt hn, co con nho di 7 tui, va u co bng ai hoc. Khng ngng
theo doi th trng, Fromstein nhn thy co mt nhu cu ngay cang
tng o la ky nng s dung may vi tnh. Thi im o, ng a co mt
i ngu 11 ngi trong mt chng trnh tn Skillware, nhm phat
trin mt giao trnh ao tao ni b v cac chng trnh vn ban khac
nhau, bang tnh, va quan ly d liu - cac vn ma nhng nhn vin
thi vu cua Manpower co th gp phai. Va Fromstein lin bo ra 5
triu -la trang b h thng may vi tnh cho 1.300 vn phong
bt u thc hin ph cp tin hoc. Theo ng, thi ma mt ngi ch
cn bit anh may ch tt la co th kim c hang trm c hi vic
lam a qua ri.
Co nhng chin lc khn ngoan la th, nhng triu ai cua
Fromstein tai Manpower lai nhanh chong kt thuc trong thm lng.
Nm 1987, ban quan tr cua Parker Pen chp nhn ban lai Manpower
cho mt cng ty quan ly nhn vin thi vu cua Anh co tn Blue
Arrow. Vu nay c khi xng bi chuyn gia sp xp cac thng
vu ngi Anh Antony Berry va a em lai 1,3 t -la cho nhng c
ng cua Manpower. Ban thn Fromstein cung nhn c 29 triu
-la va ng y iu hanh Manpower Milwaukee trong khi Berry
vn tip tuc iu hanh Blue Arrow Lun n. Ngay nm sau o,
Berry thuyt phuc ban quan tr sa thai Fromstein. Va ln u tin
trong 13 nm, Manpower khng con ngi lanh ao bit nhn xa
trng rng cua no na.
V phn Fromstein, ng cam thy muc tiu cua Berry se khng
th nao co hiu qua tai Manpower. Vn phong Anh mun cng ty
con My tch cc nhm vao cac lnh vc chm soc sc khoe, cho du
lam vy co ngha la cac nhn vin oi hoi phai c ao tao chuyn
mn cao va kha tn kem. Fromstein bit rng t cc vao nhng v
tr oi hoi chuyn mn tng i thp nh th ky, vn th va ai din
dch vu khach hang se mang lai kt qua tt hn. ng tin Blue Arrow
a i qua kha nng cua mnh khi nht mc bt buc nhng nhn
vin ngi My oc cac thng bao ni b, theo nh Fromstein noi sau
278
nay trn tap ch Time la kem cht lng, tnh le va mang giong iu
Anh cung my bai bao manh mun v i bong a South Wales.
Khng co g ngac nhin khi nhng ngi nm quyn kinh doanh
a ung h Fromstein va ht cng Berry, a ngi lanh ao trc y
cua ho quay tr lai nm quyn vao nm 1989. ng lp tc giai thoat
ca tp oan ra khoi vn phong Blue Arrow t hai va chuyn quyn
iu hanh tr lai Milwaukee. S quan tm cua a phng i vi s
vic nay ln n mc Brewers, i bong chay ln cua thanh ph, a
thng bao tin nay trn bang im cua ho ngay gia mt trn u.
***
Theo vin canh ma nhng cng ty cho thu nhn cng khac a
vach ra, u thp nin 1990 khng phai la khoang thi gian tt nht
nm lai quyn iu khin mt doanh nghip nh Manpower. Tai cu
truc la cach noi nhe nhang v nhng g xay ra i vi nn kinh t My
thi ky o, khi hang ngay co 1.500 ngi b mt vic do cac cng ty ct
giam nhn lc. Nhng cng ty khng sa thai nhn vin th cung cach
chc ho v cac li rt nho nht.
Lai mt ln na, nn kinh t vao tnh trang khung hoang, tin
cng suy giam, va nhn vin thi vu lun la nhng vt hy sinh u
tin. Nhng Fromstein lai nhn thy c hi danh cho cng ty hang
u th gii nay, luc by gi doanh thu hang nm a ln ti 2,7 t -la.
Cng vic cua Manpower trai u t nhng ln th ch khn cp
cho ti nhng h tr lu dai. Manpower khng ngng phong vn
tuyn nhn vin va s lng ngi lam thi vu gi y nhiu gp hai
ln so vi 10 nm trc (cho du ho ch chim 1% tng s lc lng
lao ng). ng tp trung vao vic tng cng s co mt cua
Manpower tai th trng chu u, ni cac quy nh cua chnh phu v
vic sa thai nhn vin rt kht khe. Chnh v vy ma cng ty co 450
vn phong tai Phap, so vi 800 My cho du dn s Phap ch bng
1/4 so vi My.
Gia thp nin 1990, cng ty thm ch con tr thanh doanh
nghip t nhn ln nht nc My. Nhng ho khng con la cng ty
MANPOWER Inc.
279
hang u th gii trong lnh vc nay na v hai i thu quc t Adia

cua Thuy S va Ecco cua Phap a sap nhp nm 1996 va tc mt
danh hiu o. Fromstein, hin nhin khng tm, a chuyn sang
mt hng i khac. La mt thanh vin trong ban c vn cua Nha
Trng v cai cach phuc li, ng tr nn hng thu vi vic ao tao va
xp ngi vao nhng cng vic thuc lnh vc kinh t t nhn.
Ngay nay, gn 170.000 nhn vin cua Manpower n vn phong
lam vic cua ho hang tun. Khach hang em lai nhiu li nhun va
chim s ng nht cua cng ty hin nay la nhng vn phong va cac
c s san xut cng nghip nhe. Th nhng nhng tng ai in
thoai ngay cang gia tng va cac v tr chuyn nghip trong cac
nganh cng ngh thng tin, ky thut, c kh, tai chnh, vin thng
cung tr nn quan trong trong phng hng phat trin chung cua
hang. Manpower hin cung cp nhn vin cho 96% cng ty co tn
trong Fortune 100, va khoang 40% nhn vin thi vu ban u cua
hang a tm c nhng cng vic toan thi gian vi khach hang cua
ho. Manpower cung thc hin vic kim tra, ao tao nhn vin va cac
dch vu hp ng khac cho cac doanh nghip u moi quy m.
K t nm 1999, du khng con s co mt cua nha lanh ao lu
nm cua ho (Fromstein ngh hu va ch gi chc vu Chu tch Danh
d), nhng Manpower vn gia tng gia tr cua mnh bng nhng
chng trnh hun luyn nhn s sc sao. Gia nm 2000, Chu tch
kim CEO mi cua hang la Jeffrey Joerres tuyn b mt lin minh vi
nhng cng ty hang u th gii v kim tra va anh gia tm ly
tao ra mt h thng trc tuyn nhm giup cho vic chon la va ao
tao nhng nhn vin thi vu co hiu qua hn. ng noi, kt qua se cho
phep Manpower tip tuc kt hp cht che dch vu cua mnh vi
nhng nhu cu lun lun thay i cua khach hang nh no a thanh
cng trong sut na th ky qua.
37
TOYS R US
chi la chung ti
Tom tt
Ngi sang lp:
Logo:
V tr trong nn
kinh t My:
Net c trng:
San phm chnh:
Doanh thu:
Li nhun:
S nhn vin:
i thu chnh:
Chu tch:
Chu tch kim CEO:
Tru s chnh:
Nm thanh lp:
Website:
Charles Lazarus

Siu th chi va khai nim sat thu phn loai
chi, game, dung cu th thao, phn mm,
ni tht tre em
12,2 t -la (nm 2007)
28 triu -la (nm 2007)
76.000 ngi
eToys, Kmart, Wal-Mart
Micheal Goldstein
John H. Eyler Jr.
Paramus, New Jersey
1978
www.toysrus.com
TOYS R US
281
rong rng quang cao cua mnh vao nhng nm 1980, dng
nh cng ty chi nay lun mun moi ngi tr thanh mt a tre
thch chi cua Toys R Us. Ch khoang 5-6 nm sau khi xut hin
trn th trng, chui siu th chi co tru s chnh tai New Jersey a
co khoang 250 ca hang t phuc vu khng l trn ca nc va khng
ngng m rng hang chuc a im mi mi nm. C nm mon chi
ban ra tai My th co mt mon la cua Toy R Us. Ho cung nhng quyn
kinh doanh cho cac ca hang qun ao Kids R Us va la mt trong
nhng cng ty u tin trong nganh t pha sm nht vao lnh vc
kinh doanh vi tnh. Doanh thu hang nm cua ho ln n con s hang
t -la va kho co i thu nao co th theo kp.
Thi ky hng thnh vn
tip tuc trong thp nin sau o
khi ho khng ngng cho ra i
nhng ca hang chi mi
bn ngoai nc My va cac ca
hang qun ao trong nc.
Nhn vin cua Toys R Us cung
hng hai vi bc tip cn
Th phn cua Toys R Us trong s tng quan
kinh doanh mi me va quyn
vi cac i thu vao thang 09-2006
la chon c phiu cua mnh.
Ngi sang lp cng ty c cng nhn la ngi sao trong gii kinh
doanh thng mai. Va khi ng rut lui vao nm 1994 cng ty cung
xung dc theo.
Hai ngi thay th ng thoat u u ha hen se co nhng iu
chnh, tuy nhin khng ai thc hin c li ha cua mnh. Ho tuyn b
se co nhng thay i v cach sp xp ca hang va h thng san phm,
nhng vic o a khng thc s c hoan tt. Ho cung co nhng anh
gia sai lm v s thay i trong xu hng chi va s thch cua tre em,
va ri v th a cho ra i v s nhng san phm ph pham. i thu cua
ho, t nhng ca hang ban giam gia to nht cho ti nhng quy nho
TOYS R US
282
nht, bt u tn cng d di. Khng lu sau o, cng ty dng nh

khng th tht bai nay a mt v tr dn u, thm ch con b thua l
vao nm 1999.
D nhin vi doanh
thu hang nm hn 12 t
-la, Toys R Us vn la
mt i thu rt ang gm
trong lnh vc cua mnh.
Hin ho co 1.150 ca
hang ang hoat ng
trong o 700 tai My, va
s con lai co mt trn 27
Mt ca hang chi Toys R Us tai My
nc khac. Ho cung co
hn 300 a im Kids R Us va mt h thng Babies R Us mi. a
co mt cuc chnh n quyn lc ln i vi ban iu hanh website
hoat ng khng at hiu qua cung nh vic ho va khanh thanh
mt h thng chi nhanh kinh doanh chi giao duc gm 40 ca
hang. Ho cung ch nh mt giam c iu hanh mi co kinh nghim
va tm nhn. Nhng ng thai o a khin cho cac nha quan sat ln
u tin trong my nm qua anh gia cao tng lai cua cng ty.
***
Charles Lazarus ch mi 25 tui khi m ca hang ban cho tre
s sinh u tin cua mnh Washington D.C. o la vao nm 1948,
Lazarus la mt trong nhng nha u t thi ky sau chin tranh thy
c du hiu cua li nhun trong t bung n tre s sinh. Nm
1957, trong khi ni tht ch la mt hang phu th san phm chnh
cua ng la chi tre em.
Lazarus lun theo doi va lng nghe cn thn khi nhng khach
hang cua ng ln ln va thay i. ng cung theo doi cht che tnh
hnh kinh t. ng bit luc by gi, a phn khach hang mua chi
t cac trung tm mua sm. Nhng nhng ni nay ch ban chi
trong vong sau tun l cua mua Giang sinh hang nm. ng ngh rng
TOYS R US
283
co th se co c hi cho mt ca hang canh tranh ch chuyn v

chi, ni a s nhng mt hang c yu thch u v cung phong
phu va c ban quanh nm vi gia re.
Lazarus a ung. Giam gia la iu mi me, ban le chi la mi
me, xy dng mt cng ty ch phuc vu cho mt i tng khach hang
tre con cung mi me va tt ca nhng iu o a em lai nhng
khach hang trung thanh cho Lazarus. Thc t vic kinh doanh tin
trin ti mc ng a khng kp m rng. Nm 1967 ng ban cng ty
m c cua mnh vi gia 7,5 triu -la va chuyn giao chc vu quan
ly cho mt ngi ha se phat trin no xa hn. Tuy nhin, con ng
i khng nh Lazarus mong i va ng anh nhn ngi k nhim i
vao pha san.
Chu hu Jeffrey linh vt

biu tng cua Toys R Us
May cho Lazarus, ng cha bao gi

ngng theo doi va lng nghe. ng phat trin
mt k hoach mi cho cng ty cua mnh,
da trn nhng thng tin thu thp c
trong qua trnh quan sat nhng im ban le
thuc lnh vc cua ng cung nh nhng
nganh khac. Va k hoach o u ha hen
thuyt phuc nhng nha u t cho ng mt
c hi phuc hi cng ty. Nm 1978,
Toys R Us tai t chc va sn sang cho mt
tng lai vi v s nhng y tng hay hn.
K hoach ln nay cua Lazarus la bao am cho mi im ban le u

co th chim lnh th trng trong khu vc cua mnh. lam c nh
vy, ng thit k lai m hnh giam gia, tin phong la nhng ni ban le
ai tra mi ging nh Wal-Mart phu hp vi tng dong san phm.
Nhng ca hang hp to (big box) ngay nay bao gm Home Depot
v chi phn cng (hardware), Circuit v chi in t (electronics), va Tower Records v m nhac (music) kt hp gia h thng
phn phi phc tap vi th manh ban hang tng hp nhm em lai
nhng mt hang c mong i nht vi gia canh tranh nht. Lazarus
TOYS R US
284
cung ng thi tm nhng v tr co gia thu re u ng co th xy

c nhng toa nha khng l c thit k dung lam siu th. Cac siu
th o se co nhng dch vu ti thiu, d dang s dung vi nhng xe
y t phuc vu, cac mt hang ni bt c xp cn thn cung vi
nhng mon chi c yu thch nht vao thi im o. Gia thp
nht danh cho nhng mon hang nong nht, trong khi hn 18.000 mt
hang khac trong danh muc u co gia thp hn so vi cac i thu. Cui
cung, nh nhc ti ngun gc cua mnh, Lazarus con khuyn mai
cac san phm nh sa bt va ta lot cho tre s sinh khi khach hang
mua cac mon chi cua hang.
Vi k hoach nay, Toys R Us ngay lp tc thanh cng. Nhng
xe y mua sm y mau sc va nhng k hang cao t san ln ti
trn ni tip nhau trng bay y nhng bup b Barbie cung gng tay
bong chay theo khach hang t ngay cng vao cho ti quy tnh tin.
Cac bc phu huynh hng hai lai xe n im Toys R Us gn nht
vao mi Giang sinh v ho bit gia ca va la chon y ng ngha vi
vic gn nh mua sm khng ngng ngh. Ho cung ti y mua
chi vao nhng khoang thi gian khac, bi v ho bit nhng th
nay se co hang va vn se giam gia cho du co vao mua nao.
Cung nh Sam Walton cua Wal-Mart va vai nhn vt tin phong
khac, Lazarus cung theo doi t xa hoat ng cua chui ca hang
khng ngng ln manh cua mnh. Vic quan ly doanh thu thng qua
mt man hnh vi tnh cho phep ng nhanh chong phan ng trc
nhng thay i ln trong xu hng mua sm cung nh lng hang
hoa cua mang li gm 144 ca hang trn 22 bang luc by gi. Khi
doanh thu at mc 1 t -la vao nm 1983, Lazarus c gng thoat
khoi tnh kinh doanh bo hep vn con tn tai cua cng ty bng cach
m ca hang qun ao Kids R Us u tin. ng cung tham gia vao
th trng vi tnh gia nh ang phat trin bng cach tung ra nhng
mu ma sm nht luc by gi nh Atari 400 va Commodore Vic 20.
Vi gia khoang 3.000 -la, nhng san phm nay khng h gy c
s chu y vi khach hang, nhng ngi co hng thu hn vi tro sp
ch va chi cho tre ang moc rng. Tht bai trong lnh vc in t
TOYS R US
285
la mt trong s t nhng sai lm him hoi cua Toys R Us vao thi

ky hoang kim cua no.
***
Toys R Us thu c v s thanh cng trong thp nin 1980.
Nm 1984, cng ty m rng h thng ra nc ngoai vi cac ca hang
Singapore va Canada. Vi tc 35 - 40 a im mi c m trn
toan nc My mi nm, tng s ca hang ni a cua ho ln ti con
s 225 vao nm 1985. Mt vai i thu co ca hang theo m hnh kho
hang xut hin, nhng Toys R Us vn la h thng xuyn quc gia
duy nht trong lnh vc kinh doanh nay. Vai ca hang tng t co
quy m nho c keo khach cua cng ty, nhng khng th chay theo
kp ca v kiu dang ln gia ca. Toys R Us tip tuc dn u bi v ho
co h thng ca hang ln nht, hiu qua nht, mang li phn phi
tt nht, mt h thng quan ly hang tn kho co th gi bao cao doanh
thu trc tip t may tnh tin ti may tnh cua ngai Lazarus lm mu
nhiu k ngay lp tc.
Hoat ng lin kt giup cng ty tng doanh thu ln n 185%
trong khi toan b hoat ng ban le ch tng 37%, trong o phn doanh
thu chi tng t 5% ti 20%. Nm 1989 bao cao doanh thu t 404
ca hang at 4,3 t -la, trong khi i thu gn nht cua ho ch at
830 triu -la t 174 ca hang. Hang co hn 20.000 nhn vin,
nhng ngi ma cng ty (cung nh Wal-Mart) goi la cng tac vin
va cung cp cho ho mt phn li nhun cung vi quyn la chon c
phiu. c mnh danh la ca hang giam gia ln th tam trn th
gii, cng ty vn ln k hoach m thm cac ca hang mi t Herald
Square New York ti Luxembourg, Uc, va ai Loan. Theo tap ch
Financial World, c phn tr gia 73 triu -la cua Lazarus trong Toys
R Us, cng vi tin lng mi nm 42 triu -la a khin ng tr
thanh mt trong nhng nha quan ly giau nht Hoa Ky vao nm 1987.
Mc du vy, Toys R Us vn khng th tip tuc duy tr a v nh
th sau khi Lazarus ri khoi chc vu vao nm 1994 tui 69. Mt
phn nguyn nhn la do lng khach hang tim nng dao ng va
TOYS R US
286
ngay cang tm kim nhiu loai chi phong phu hn. Mt phn la
do cng ty khng nhn ra tm quan trong ngay cang tng cao cua b
phn hang in t nh tro chi in t - vn b bac bo hoan toan sau
tht bai cua vu kinh doanh hang in t u tin. Mt phn khac la
do thiu nha lanh ao co tm nhn. Nhng vn ln nht la cac siu
th ban hang gia re a vt qua cac ca hang chi Toys R Us
chim v tr cao nht trong nganh. Cui nhng nm 1990, Wal-Mart
ban c nhiu chi hn Toys R Us.
Nh minh chng cho s sa sut cua mnh, Toys R Us hoan toan
cha chun b g cho mua Giang sinh 1999 trn mang khi cho hoat
ng mt trang web ht sc th s va mu m. Ho khng giao hang
ung han rt nhiu chuyn, lam mt s khach hang tc gin (ma sau
nay phai tn kem kha nhiu chi ph xoa du ho bng nhng phiu
qua tng tr gia 100 -la).
Tuy nhin, vi vic ch nh John H. Eyler Jr. lam giam c iu
hanh mi, moi vic bt u thay i. Toys R Us bt u b sung
thm nhiu loai qun ao cung cac san phm cao cp khac vao h
thng ca hang, m rng cac chung loai, va lun bao am cho cac mt
hang ban chay nht u con hang. Vic kim k kho cung c a
vao lch cng tac va ln k hoach phat trin dch vu. Vao thang 8
nm 2000, cng ty tuyn b lin kt vi Amazon.com thc hin vic
thng mai trc tuyn, vic nay se t Toys R Us vao v tr co li
ngay trc mua Giang sinh u tin ma Eyler nm quyn cng ty. Vi
lin minh mi nay, doanh thu thng mai in t cua Toys R Us tng
gp ba trong mua Giang Sinh 2000. Va lin minh nay cung la mt
trong s t nhng ngun cung cp hang thc s sinh li cua Amazon
vao quy IV nm 2000.
Cac c ng phan ng kha tch cc trc tin nay va c phiu cua
Toys R Us tng 75%. Cha khoa cua vic phat trin cng ty nm n
lc thu hut nhng a tre Toys R Us cua ngay xa quay tr lai
ln nay d nhin la mua sm cho con cai cua ho.
38
LIN OAN
BONG BU DUC MY
Th thao chuyn nghip kt hp
kinh doanh thng mai
Tom tt
Ngi sang lp:
Net c trng:
Cng vic chnh:
Doanh thu:
S nhn vin:
i thu chnh:
Lanh ao uy quyn:
Chu tch kim CEO:
Tru s chnh:
Nm thanh lp:
Website:
Ralph Hay, George Papa Bear Halas, Jim

Thorpe, va nhng ngi khac
nh hnh lai nganh th thao chuyn nghip va
nhng hoat ng kinh doanh lin i
Giam sat cac cu thu cung nh i tuyn, chm
lo vic bun ban chung va tip th giai u
3,27 t -la
150 ngi
Major League Baseball, National Basketball
Association, National Hockey League
Paul J. Tagliabue
Neil Austrian
New York, USA
1920
www.nfl.com
288
ghe co ve kho tin nhng National Football League (NFL - Lin

oan Bong Bu Duc My) qua thc cha la g ca trc khi Pete Rozelle
ln nm quyn vao nm 1960. Cho du a thanh lp c 40 nm
nhng luc by gi s ngi quan tm n giai NFL con thua xa mt giai
u thuc h thng cac trng ai hoc. 13 i cua ho trung bnh ch
ang gia mi i 2 triu -la. Quyn phat song tt ca cac trn u ban
vi gia khng co g n tng la 4,65 triu -la. Hai th ky va mt nhn
vin tam thi la tt ca lc lng tai tru s chnh cua lin oan. Khi o,
bong chay (baseball) vn la tro tiu khin c yu thch nht Hoa Ky.
Rozelle, mt uy vin quan h cng chung 33 tui, ang la quan
ly chung cua Los Angeles Rams khi c b nhim lam lanh ao th
sau cua NFL. ng a co mt k hoach ln ngay khi bt tay vao nm
quyn iu hanh, va ch cha y mt thp ky sau o, ng a thc
hin c gn ht nhng muc tiu mnh ra. u tin la vic
thng lng lai hp ng vi knh truyn hnh quc gia cua lin
oan. Vic nay a gop phn a nhng trn u n vi nhiu gia
nh va lam tng ang k doanh thu cung nh danh ting cua lin
oan. Sau o ng ln k hoach sap nhp vi t chc American
Football League mi ni ln nhm thng nht nhng nhom chuyn
nghip ang mu thun vi nhau trong th thao va ng thi tao ra
mt lin minh gm 26 i manh vi cu thu khp cac thanh ph
ln. ng thuyt phuc hang ABC cho phat song trn u cua tun
trn toan quc vao mi ti th hai, xy dng mt chng trnh ma
sau nay a tr thanh mt trong nhng chng trnh nh ky c yu
thch nht trn truyn hnh. Va ng cung m u mt giai v ch
cui mua c goi la Super Bowl.
D nhin moi chuyn khng phai luc nao cung tri chay i vi
Rozelle cung nh lin oan. Bai cng keo dai, nhng vu tranh chp
hp ng m , nhng chn thng nghim trong va cac cu thu c
yu thch phai ngi xe ln, nhng hanh ng phi th thao (thm ch
LIN OAN BONG BU DUC MY
289
pham phap) trong va ngoai sn u, nhng ng chu len lut di tru s

n thanh ph khac vao gia m khuya ch la mt t trong v s
nhng rui ro anh hng n thanh qua n tng ma NFL at c
trong 40 nm k tip. Nhng khng ai co th phu nhn vic lin oan
trong thi ky nay a ni ln nh mt t chc th thao thng tr trn
th gii. o chnh la thanh qua cua Pete Rozelle, ngh hu nm 1989
va mt nm 1996, ngi a nh ngha lai khai nim th thao chuyn
nghip va a NFL bc vao mt nganh kinh doanh khng l.
***
Tht ra, bong a My
ch la mt tro chi n
gian trn mt sn co
hnh ch nht (hay
trong nhng nm gn
y la mt sn co b
mt trai co nhn tao).
Hai i mi i 11
ngi chay ti chay lui
trn sn trong 60 phut,
c ghi c cang nhiu Vi ngi My, bong bu duc (football) hay hn, tnh i
khang cao hn va bao lc hn bong a (soccer)
ban thng cang tt. Ho
lam iu nay bng cach gi, chuyn, a hay nem mt trai bong hnh
oval vao khu cm a c cu thu i phng bao v. T nhin,
nh vi a s nhng hoat ng thuc kiu nay, co rt nhiu nhng
tnh hung lam cho qua trnh tr nn phc tap va tng s phn khch
cho nhng khan gia hiu c lut chi cua mn nay.
Mn th thao chi ca tay ln chn vi qua bong hnh bu duc
ngay nay co lch s t cui th ky 19. Ngi ta cng nhn trn u
thc s u tin My la mt trn din ra New Jersey vao nm 1869.
Trong trn u o, Rutgers anh bai Princeton vi t s 6-4, mc du
co rt nhiu im khac bit gia trn u nm 1869 va nhng trn
u ngay nay. Co nhng trn u cc ky d di va ngi chin thng
la ngi ghi s ban cao nht. Co luc cho phep mi bn co 25 cu thu,
290
vi quy nh ch co th cham bong bng chn hoc bng u. Nhng

quy nh khac nhau vn c ap dung tuy theo cac trn u cu th,
cho ti khi co mt lut chun c a ra nm 1873.
Nhng trn u u tin cc ky bao lc va dn n nhiu ca chn
thng nghim trong, thm ch t vong. Vic nay khin Tng thng
Theodore Roosevelt vao nm 1905 phai a ra nhng thay i tc
thi va co tm nhn xa hn. Sau o, yu cu an toan a c gia tng
va nhng trn u cung c giam sat cht che hn. Vic nay a dn
n s ra i cua Lin oan th thao sinh vin quc gia (NCAA), ng
thi cung khi xng cho nhng trn u bong g sau mua giai vn
con c yu thch ti tn ngay nay. NFL c thanh lp tai Canton,
Ohio, nm 1920 vi tn goi American Professional Football
Association. Mt phn trong thanh cng cua ho phai k n vic Jim
Thorpe, mt vn ng vin xut sc ngi My, c chon lam chu
tch lin oan u tin.
Tn goi hin nay cua lin oan c t vao nm 1922 bi Joe
Carr, ngi k tha cua Thorpe. Tip o la Carl Strock nhng ch trong
vong mt nm. Vao nm 1941, ng b thay th bi Elmer Layden,
ngi yn v tr nay trong sut thi gian Chin tranh Th gii II din
ra. Khi cu thu, hun luyn vin, ng chu ky cu Bert Bell ln nm
quyn nm 1946, vic tip cn truyn hnh cui cung cung giup lin
oan a mn th thao cua mnh n vi ng ao cng chung. Bell
vn gi v tr lanh ao cho ti khi ng mt nm 1959, va o la luc Pete
Rozelle xut hin. Ch khi o th bong a My chuyn nghip ma ngay
nay chung ta thng xem trn ti-vi mi thc s ct canh.
***
Khi Rozelle vao cuc, NFL luc o gm hai hi ng vi tng cng
12 i: New York Giant, Cleveland Browns, Philadelphia Eagles,
Pittsburgh Steelers, Washington Redskins, Chicago Cardinals,
Baltimore Colts, Chicago Bears, Green Bay Packers, San Francisco
49ers, Detroit Lions, va Los Angles Rams. Vao nm ng ln nm
quyn iu hanh, Cardinals chuyn sang St. Louis va Dallas co
291
thm mt i; mt i khac Minneapolis c thm vao nm 1961.

Tuy nhin co rt nhiu nhng thanh ph khac trong nc ang mun
chen chn vao hoat ng ang phat trin nay. Va mt lin oan i
thu a ni ln nm 1959, manh hn rt nhiu so vi bt c i thu
nao t trc ti nay. Trong khi NFL luc u c l i ke mi ni ln
nay th t chc co tn la American Football League nay a bt u ln
chim vao manh t trc y tng c xem la lanh a ring cua
NFL vi nhng i Boston, Buffalo, Denver, Houston, New York,
Oakland, Dallas va Los Angeles. Khi i L.A chuyn sang San Diego
va i Dallas di ti Kansas City, AFL a khin cho Rozelle va cac
ng s cua ng phai lo ngai.
Co mt dao, NFL thm ch con t chi cng nhn s tn tai cua
i thu. Th nhng khi hai lin oan bt u tranh gianh kch lit
nhng cu thu hang u th mt cuc chin v tai chnh e doa li
nhun cua ca hai pha co kha nng xay ra. Rozelle, vi mt trong hai
nc c tuyt vi nht cua ng, hiu c tnh hnh hin tai va suy
tnh mt k hoach sap nhp. Sau nay k hoach o a c cng b
vao nm 1966 va hoan thanh vao nm 1970. Nc c tuyt vi th
hai cua ng la khi u mt giai v ch gia cac i manh nht cua
mi lin oan bt u vao ngay 15 thang 1 nm 1967. Vi tn goi
c t theo mt loai bong cao su cua tre con ma sau nay rt c
yu thch, loai bong ma khi p xung t se tung ln rt cao, cai tn
Super Bowl a ra i.
Bi v NFL va AFL vao luc o hoan toan khng cn sc vi nhau
v s tuyn thu tai nng nn khng ai trng mong g nhiu vao nm
u tin. Trn khai mac din ra sn vn ng Los Angeles kha khac
bit so vi bt c trn u nao trc o (hoc sau o, nh cac nha
quan sat bnh lun). Gia ve cao nht ch 12 -la nhng khoang 1/3
trong s 95.000 ch ngi cua sn vn ng b bo trng. CBS va NBC
u phat song trn u, tin ban quyn mi ni ch tra 1 triu -la.
Thm ch trc khi Green Bay Packers cua Vince Lombardi kp ap
ao Kansas City Chiefs vi t s 35-10 th cac fan hm m a chan
nan bo ra v.
292
Nhng iu o
a sm thay i.
Khi Broadway Joe
Namath bao am
(va sau o la em
lai) chin thng
cho i New York
Jets (thuc AFL) tai
Giai Super Bowl
ln III th Super
Bowl a tr thanh
O.J. Simpson (th hai t trai sang ao s 32) mt trong
nhng cu thu ni ting nht mn bong bu duc My
mi quan tm trn
toan quc, va bong a My tr thanh mt tn ngng trong ca nc.
Rozelle lo ht moi th, t tip th nhng ngi sao cua mnh cho n
vic kinh doanh cac mt hang lin quan. Va vic o a co hiu qua.
Khi lin oan thng lng mt hp ng truyn hnh 5 nm vi
CBS, ho a em v 2,5 t -la nhiu gp 500 ln so vi ban hp
ng phat song u tin cua Rozelle nm 1961. Gia cu thu con tng
cao hn. Nhng sn vn ng mi hoanh trang c xy dng khp
ni trong ca nc. Va nhng thanh ph khng co i tuyn nao cung
nhanh chong tranh gianh mua nhng i bong mi cung nh nhng
i khng co ky vong g qu nha cua ho. Nhng i thu mi nh
United State Football League moc ln, nhng vt ln tt ca, NFL va
nhng cu thu cua ho vn ngay mt ln manh.
Tnh trang nao loan v tranh chp lao ng u tin NFL ni
ln vao nm 1970 va nm 1974, khi cac cu thu biu tnh ty chay
trc mua giai dn n mt s thay i (thm tin vao quy lng hu
va co nhng quyn li tt hn nh c bao him). Sau khi NFL ky
mt hp ng truyn hnh 5 nm tr gia 2 t -la vao nm 1982, cac
cu thu bt u phn n v dong thu nhp khng ngng tng ch chay
vao tui nhng ng chu, ho oi 55% cho phn cua mnh; cac ng chu
t chi va cuc bai cng u tin trong lch s cua lin oan din ra.
Vic nay a lam cho 98 trn u b bai bo trong vong 8 tun. Vu dan
293
xp bao gm mt phn tng ang k trong lng cua cu thu, nhng

cac ng chu cung t chi c yu cu co mt s li tc c nh trong
thu nhp cua i tuyn.
Vn khng c giai quyt, Lin oan cu thu NFL lai biu
tnh mt ln na vao tun th hai trong mua giai nm 1987, khin
14 trn u b huy bo va vic s dung nhng cu thu thay th
phuc hi lai mua giai cung b tht bai (mt thi ky ang xu h nht
trong lch s th thao nha ngh My, va no a c lam sng lai trong
mt b phim gn y co tn The Replacements). Kt thuc ln nay kha
gay gt vi kt qua la mt vu kin chng c quyn cua cac cu thu.
Cac vu thng lng cui cung dn n mt Thoa c tp th vao
nm 1993 gia cu thu va cac ng chu, mt trong nhng yu t dn
n s ra i cua mt c quan ai din t do (free agency) va mc
lng trn (phn chi ph cho cu thu cua tt ca cac i ln ti 64%
tng thu nhp chnh thc). Mc trn nay c thc hin vao u mua
giai nm sau va co hiu lc k t o. Tng trng y mc lng cao
hn mi nm, t 34,6 triu -la mi i trong nm u tin cho ti
68 triu -la trong nm 2001.
Di thi Paul Tagliabue, ngi k tha sau khi Rozelle ngh
hu, nhng chn ng mi gy anh hng n lin oan la nhng
hanh vi ngoai sn co cua mt s u thu. Vu an cua cu tuyn thu
xut sc O.J. Simpson chc chn la ang chu y nht. ng b cao buc
(nhng khng kt an) git ngi v cu cua mnh nhng vic o din
ra a lu sau khi ng gia t th thao. Mt s hanh vi gn y hn b
quy kt do cac cu thu hin thi gy ra, bao gm xm pham tai san
va bao lc. Nhng vic nay co th con rc ri hn nu chung khin
cho cac fan hm m mt hng thu vi cac trn u va anh hng n
cac nha tai tr, nhng ngi ang chi tra gn 67.000 -la cho mi
giy quang cao trong Super Bowl. Nhng nu thc t la hang trm
ngan ngi hin nay vn ang sn sang chi tra trung bnh la 45 la tn mt xem mt trn u, va hn mi triu ngi cung nhit
ngi dan mt trc man hnh TV mi chiu Chu nht, th tng lai
cua NFL se con c bao am trong nhiu nm ti.
39
KELLOGGS
T ngu cc th gii
Tom tt
Ngi sang lp:
Logo:
V tr trong nn
kinh t My:
Net c trng:
San phm chnh:
Doanh thu:
Li nhun:
S nhn vin:
i thu chnh:
Chu tch kim CEO:
Tru s chnh:
Nm thanh lp:
Website:
Will Keith Kellogg

Phat minh va ph bin loai bt ngu cc ung lin
Ngu cc im tm va cac thc phm t lua m khac
10,9 t -la (nm 2007)
1 t -la (nm 2007)
14.500 ngi
General Mills, Kraft Foods, Quaker Oats
Carlos Gutierrez
Battle Creek, Michigan
1906
www.kelloggs.com
KELLOGGS
295
ho n nay, hang triu ngi dn moi la tui cua hn 160

nc trn th gii vn con hm h tm hp ngu cc im tm n lin
cua Kellogg mi sang thc dy. Nhng san phm nh Corn Flakes,
Special K, va Rice Krispies cha k n nhng biu tng quang cao
nh kem, bao gm Tony the Tiger va Snap!, Crackle!, va Pop! u tr
nn thn quen trn k bp gia nh hn bt c san phm nao cua cac
cng ty khac cung nganh. Thc t, khoang gia thp nin 1980, s c
phn Kellogg nm gi trn th trng ngu cc ln hn ca phn hai i
thu manh nht cng lai. K t ln u tin hang phat trin loai ngu cc
bng lua nng Battle Creek, Michigan hn mt th ky trc, cng ty
a thc s tao cho mnh mt ch ng vng chc thng qua nhng san
phm c a thch cung nh nhng mt hang khac vi nhng nhan
hiu quen thuc nh Eggo, Pop Tarts, va Morningstar Farms.
Tuy nhin, mc cho bao nhiu thp ky phat trin khng ngng
va co mt a v ln manh trong lch s nganh thc phm, ngi ta
thy Kellogg vn ri vao tnh trang hoang mang trm trong vao cui
th ky 20. Khi cac i thu ngay cang ra sc canh tranh va mui v cac
loai ngu cc cua ho cung kha hn, 42% th phn mt thi cua cng ty
trn th trng ngu cc 7,3 t -la tai My by gi a tut xung con
32%. Vic ang bun hn cho nhng ngi thn cua t ngu cc th
gii o la i thu tinh quai cua ho, General Mills, a thc s gianh
ly ngi v ban ngu cc s mt th gii.
Ba thang sau ngay khai trng Cereal City U.S.A (kt hp cng
trnh kin truc va lam ni san xut va la im du lch, ni du
khach co th theo doi qua trnh san xut bt bp n lin: t mt ng
ranh qua dy chuyn san xut, c nu, phi kh, ep, rang, tm
vitamin nh th nao trc khi ong goi thanh vay bp) th vao thang
6 nm 1998, cac hat san a bt u xut hin lam anh hng n
nhng ngi yu chung san phm cua ho. Tng giam c Kellogg
Bc My va cung la ng chu cua h thng chu u t chc. Mt CEO
296
mi c b nhim. t lu sau, nha may pha Nam co lch s 92 nm

tui cua Kellogg b ong ca va 550 ngi Battle Creek b mt vic.
V rt coi trong nhn vin va s ong gop cua ho nn nu con
sng, co le ngi sang lp John Harvey va Will Keith Kellogg a khng
tan thanh. Nhng c ng va cac nha phn tch tai chnh vn nht
quyt lam nh th, v y chnh la cach Kellogg bt u tm lai v
tr s mt trn th trng ngu cc n lin mt thi vang son cua mnh.
***
Gia th ky 19, ngu cc
im tm My ch la mt m
mui, nc va hat (thng la
yn mach) trn ln ri nu. John
Harvey J.H. Kellogg, mt thy
thuc Tyrone, Michigan,
quyt nh phai lam mt cai g
o khac hn khi ng tr thanh
ngi giam sat tai Hoc vin Cai
thin Sc khoe Western nm
1876 (sau i tn thanh Vin an
dng Battle Creek). La mt Tn-ngay-th-bay, ngi t chi
ht tt ca nhng san phm co
ngun gc ng vt, John
John Harvey Kellogg (1852 1943)
Harvey phat trin rt nhiu loai
u hat va thc phm thc vt thay i trong qua trnh n king
cho bnh nhn cua mnh. Mt ln ng bt u vi loai banh quy bp
day khoang na inch; c em nng cho ti khi gn kh va hi xem
nu, sau o em i nghin nat ri nng lai. Banh kiu nay khng
mi, nhng John Harvey la ngi u tin em no ra dung nh mt
mon im tm.
Cac bnh nhn thch thu vi cac loai ch phm nay. Va mt ln
no, C.W. Post tm thy trong o c hi cho vic kinh doanh. ng bt
KELLOGGS
297
u m mt cng ty ma ngay nay c bit n nh mt phn cua

Philip Morris Kraft Foods. Will Keith W.K. Kellogg, phu ta cho anh
trai mnh vin an dng, cung thy nhng kha nng thng mai
o. Hai anh em cung nhau sang lp cng ty thc phm Sanitas vao
nm 1900 san xut loai banh lam t bp nay. Will Keith nhanh
chong mua lai phn cua John Harvey va vao nm 1906, ng thanh lp
cng ty Battle Creek Toasted Corn Flake. Bng cach quang cao khng
ngng v san phm mi va gia tng cht lng, Will Keith a tng
lng tiu thu t 33 ln 2.900 san phm/ngay vao cui nm u tin.
Vic kinh doanh cua ng khng ngng phat trin, va tn Kellogg hin
nay c t vao nm 1922, khi cng ty bt u san xut thm cac
loai ngu cc khac thay v ch co bp. Cac loai san phm ht, ming,
xp khac nhau nhanh chong khng nh chung c yu thch nh
nhau, khi th nay th cho thm ng, th kia th rang vang thay v
ch anh bong ln.
Nhng cn lc ngu cc
khng ch em lai s
thanh cng rc r v
thng mai. Vi s vn 47
triu -la, ng thanh lp
Quy Will Keith Kellogg t
thin vao nm 1930. ng
cung tr thanh mt trong
hai nha lanh ao kinh t
ln trong thp nin o
(ngi con lai la Paul
Litchfield cua cng ty san
xut vo xe Goodyear) chu
trng lam vic 6
gi/ngay cho nhn vin
vi nim tin vic nay se
giup giam tnh trang lam
vic kem hiu qua va gia
tng nng sut.
Mt mu quang cao cua Kelloggs
298
Kt qua khng hoan toan kha quan v nhiu ly do khac nhau, v

vy vic quan ly lai quay v vi lch lam vic truyn thng 8 ting/ngay
trong khoang thi gian Th chin II. Khng chu khut phuc, ngai
Kellogg thao vat thc hin mt cach quan ly thoang khac nhm nng
cao i sng va mi trng lam vic cho nhn vin. ng cho xy mt
nha thi u th thao va mt trung tm giai tr vi nhng thit b chiu
phim ti tn nht. ng cung cp t rng 40 mu cho nhn vin lam
vn t chnh t ring cua ng khu vc ngoai thanh. ng tra thm
tin thng. Thm ch ng con m thm mt nha gi tre ban ngay cho
con cua nhn vin.
***
Trc khi mt vao nm 1943 tui 91, ngi anh John Harvey
tip tuc vit rt nhiu bai thuc, m trng Cao ng Battle Creek, va
Vin iu dng Miami-Battle Creek Florida. Ky la la, Will Keith
cung qua i tam nm sau o vao tui y. i vi nhiu ngi, b
i sng lu nh th cung phn nao chng minh cho long tin cua ho
v cuc sng va sc khoe la co ly.
40
JOHNSON
PUBLISHING Co.
Nha xut ban ln nht th gii cua ngi da en
Tom tt
Ngi sang lp:
Logo:
V tr trong nn
kinh t My:
Net c trng:
John H. Johnson
Khng thuc Fortune 500 nm 2007

Cng ty xut ban ln nht th gii cua ngi
da en
Tap ch, sach, my phm va t chc cac bui trnh
San phm chnh:
din thi trang lu ng
371,9 t -la (nm 2000)
Doanh thu:
2.647 ngi (nm 2000)
S nhn vin:
BET, Essence Communications, LOreal
i thu chnh:
Chu tch kim CEO: John H. Johnson
Chicago, Illinois
Tru s chnh:
1942
Nm thanh lp:
www.ebony.com.
Website:
300
hi Muhammad Ali(1) ln u tin kham pha tap ch Ebony vao

khoang nm 1950, ng ch mi tam tui. Vai thp nin sau, tng ai
quyn Anh nay vn co th nh lai ro rang cam giac sung sng khi ng
lt tng trang va im qua cac muc cua mt t bao va ln u tin
nhn thy nhng gng mt thc s ging mnh. ng cung nh a tm
hiu c t t bao nay v nhng ngi My gc Phi a lam c rt
nhiu vic co ch sau chin tranh (ma a s cac nhn vt nay him khi
co c hi xut hin trn cac phng tin thng tin ang thng tr cua
ngi da trng). Ali noi trn t Ebony nhn dp ky nim 50 nm thanh
lp nha xut ban, rng t tap ch co y ngha rt ln i vi nhng a
tre da en ang tm mt ly do t hao v mau da cua mnh.
K t nm 1942, Johnson
Publishing Company a cam kt
phan anh ung s tht trong n
phm cua mnh nhng cu chuyn
v ngi My gc Phi moi la tui.
Trong sut na th ky cung s ni
ting cua Muhammad Ali, cng ty a
tao dng c tn tui cho mnh
bng t tap ch Ebony (cung nhng
tap ch xut ban nh ky khac va
sach) va tr thanh nha xut ban ln
nht th gii cua ngi da en. Ho
EBONY thang 04/2008
m rng tm hoat ng vi mt loat
cac loai my phm va san phm chm soc sc ep cung nh cac bui
trnh din thi trang lu ng. Trong qua trnh o, ho a tr thanh
mt trong nhng doanh nghip ln nht nc My do ngi thiu s
lam chu s hu. iu ang noi nht la, ho a lam c tt ca nhng
vic nay trong khi vn ang la mt cng ty gia nh va chu s iu
hanh t chnh ngi sang lp.
(1) Ali Muhammad: tay m (boxing) huyn thoai ngi My da en tng gi chc V ch quyn
Anh Th gii hang nng cua ca ba t chc WBA, WBC, NABF.
JOHNSON PUBLISHING Co.
301
Nh a s c gia, trong o co ca fan hm m Muhammad Ali huyn

thoai, Ebony cng khai va phan anh mt cach su cay rt nhiu th
thach va thanh cng ma ngi My da en phai i mt. Cac phong vin
vit bai va phong vin anh cua toa soan thng xuyn t mnh vao
hoan canh nguy him bao v t do. Thm ch, nan phn bit chung
tc ngay tai qu nha a can tr y nh ban u cua cng ty v vic
chuyn ti mt c s tt hn. Ho rt cng quyt khi ng nhng bai bao
co sc cng pha manh me nh Vn Da trng trn t My trong khi
anh ba la Malcom X va Thurgood Marshall cung vi Ali va Micheal
Jackson.
Co rt nhiu vic a thay i k t ln u tin Johnson
Publishing bc vao con ng kinh doanh. Na th ky sau o, hn
11 triu c gia trn toan th gii vn cng nhn y nh ban u cua
ngi sang lp vn nguyn gia tr nh ngay nao.
***
tui 24, John H. Johnson dung mt s tai san cua me th
chp vay 500 -la va m cng ty xut ban Negro Digest Chicago.
Vn phong u tin cua ng c ng thu lai t Hang Lut Earl B.
Dickerson trn tng hai cua toa nha Supreme Life Insurance. Johnson
cam nhn c mt nhu cu su thm v mt t tap ch danh cho
ting noi cua ngi Da en, mt n phm nh ky ghi nhn nhng
thanh qua ma ngi My gc Phi at c. ng chun b tao nn mt
t bao nh th.
Chnh me ng a truyn cho ng mt tinh thn bao v cng ly
manh me va s cn mn. ng a da vao nhng nim tin o xy
dng mt san phm ma ngay lp tc no gy c s chu y cua cng
chung. S ra mt thang 11 nm 1942 cua Negro Digest co s gop
mt cua cac cy but nh Carl Sandburg, Langston Hughes, va
Walter White, lanh tu phong trao u tranh cho quyn dn chu
bnh ng thi ky u. Johnson a nhn c nhiu n t hang
mua bao dai han va nhanh chong at 50.000 ban phat hanh ch
trong vong mt thang.
302
Cng ty tip tuc tng trng

khng ngng khi ngay cang nhiu
ngi da en phat hin ra n phm
mi nay, va ch mt nm sau
Johnson a co th don ra khoi vn
phong lut va di ti mt vn phong
ring South State Street. Vao nm
ky nim thanh lp cng ty ln th 2,
ng a sn sang xut ban mt t
tap ch mi. Ebony t tap ch nh
ky mi do v ng, Eunice W.
Johnson, t tn nhm ti tng lp
Mt n ban EBONY - 2006
c gia la nhng ngi lnh tr v
vi cuc sng bnh thng sau Th chin II. Chung ti mun nhng
ngi da en co mt nhn thc mi v long t trong. Chung ti mun
cho ho bit ho la ai va ho co th lam nhng g, Johnson vit vai nm
sau trong t tap ch. Ebony lp tc tr thanh n phm c yu thch
nht cua cng ng ngi My gc Phi, va lun duy tr c iu nay
k t ngay ra i.
Cung vi Jet, mt t tap ch ch em vi Ebony c phat hanh vai
nm sau o, Ebony thanh cng ngay t ban u bng vic gii thiu
mt loat nhng cu chuyn manh me v nhng ngi an ng va phu
n da en a vt qua ngheo kho va nan phn bit chung tc thanh
at trong cac lnh vc kinh t, th thao, giai tr va ngh thut. Ho cung
gii thiu n nhng c gia nhit tnh cua mnh nhiu bai vit cam
ng v lch s cua ngi da en mt iu t c bit n, c bit
trong hoan canh by gi, nhng iu nay hu nh hoan toan b bo qua
bi cac phng tin thng tin truyn thng va a s cac trng hoc
My. Nh nhng ngi c ln bao cua ho va tng lp c gia no phuc
vu, khng co thanh cng nao n mt cach d dang vi Johnson hay
cng ty cua ng. Khi ng cn nhiu din tch hn va ang tm ch
chuyn vn phong mt ln na nm 1949, ng phai gia lam mt nhn
vin v sinh khao sat khu nha mi va hoan thanh vic mua ban
thng qua mt lut s ngi da trng lam vai tro trung gian.
303
Khng co g bt ng khi nhng nm thang o Johnson dn ht tm

tr cho cuc chin oi nhn quyn. Vao giai oan chuyn giao gia
thp nin 50 va 60, nhng ngi vit bai va phong vin anh cua ng
phai u tranh co th bin soan bai v cuc chin bnh ng chung
tc, khi ho ly tin trc tip t nhng ngi lanh ao cua khu vc pha
Nam. Ngoai vic tp trung vao tnh chn thc cua s kin, nhng
trang vit cua Ebony gi y con noi v nhng tn bi kch, nh vu am
sat lanh ao NAACP Medgar Evers. Nhng bai nh th chm ngoi cho
cuc biu tnh cua 250.000 ngi t khp ni trn toan nc My tp
trung quanh Washington D.C. vao nm 1963 nghe Martin Luther
King Jr. din thuyt ban hung ca Ti Co Mt c M(1). Cam thy
trc cuc tun hanh nay se gy anh hng su sc nh th nao,
Johnson a huy ng toan th i ngu bin tp cua ng t cac thanh
ph Chicago, New York, Washington, cho n Los Angeles vit cac bai
bao c vu va ung h. 5 nm sau Muc s King lai xut hin trn mt
bao cua ng, nhng ln nay la qua mt bc anh oat giai Pulitzer cua
phong vin Moneta Sleet Jr. v am tang cua nha lanh ao cuc chin
oi nhn quyn cho ngi da en tai My(2).
Cng vic xut ban ngay cang ln manh va nhiu tham vong hn.
Nhng n phm c bit hp dn phat hanh hang nm v mt chu
ring nh ky nim ln th 100 vi chu Tuyn b Giai Phong, tng
lp trung lu da en, nhng vu pham ti gia ngi da en vi nhau,
va Ngi da en va tng lai: Chung ta se u vao nm 2000?.
Ngoai nhng bai vit mang n nhiu suy ngm cho ngi oc c
vit bi chnh cac nhn vin ky cu, Johnson con cho xut ban nhng
tac phm cua nhng tac gia xut sc nh James Baldwin, Alex Haley,
va Maya Angelou. Ngi mu trang ba bao gm din vin ngi My
gc Phi u tin gianh giai Oscar Sidney Poitier, ba Tng thng My
Dwight D. Eisenhower, Lyndon B. Johnson, va John F. Kennedy; va ba
nht phu nhn Hoa Ky Eleanor Roosevelt, Jackie Kennedy, va
Barbara Bush. Dng nh khng co chu nao ngoai gii han thng
tin, khng co s bao ra khoi muc tiu hoat ng cua ho.
(1) Nguyn vn: I Have a Dream.
(2) Muc s Martin Luther King b am sat ngay 04/04/1968 tai Memphis, Tennessee.
304
Trong khi tap ch cua

Johnson va sau nay la sach cua
ng vn u n thut lai
nhng cng hin cua ngi da
en va nh hnh lai th gii
khng ngng thay i ma ho
ang sng, cng ty cua ng m
rng cac chi nhanh hn co
th phuc vu lng c gia ngay
cang tng cao. Nm 1957 ho m
Hi ch Thi trang Ebony va t
chc cac chng trnh biu din
170 thanh ph khac nhau mi
Black is Backnm. bt u mt hng
Khi cac ngi sao da en tr lai
kinh doanh khac, cng ty cho ra
i dy chuyn San phm Chm soc Sc ep Supreme vi nhng san
phm chm soc toc va cng ty Hi ch Thi trang & My phm, gi y
la cng ty cua ngi da en ln nht th gii trong lnh vc nay.
u nhng nm 1970, nhng n lc vn ln mt v th cao hn
cua Johnson Publishing trong nganh - cung nh mt v tr hang u
trong s cac cng ty cua ngi da en a hoan thanh. Ho n mng
bng cach chuyn sang mt tru s mi 11 tng lng ly ngay trn ai
l Michigan sang trong cua Chicago. Vi thanh qua nay, ho a tr
thanh tp oan cua ngi da en u tin dng ln c mt toa nha
ln ngay gia trung tm kinh t ni ting cua Windy City, c bit
n vi tn goi Loop. Va ho cung khng con cn nh n ngi trung
gian da trng lam vic nay na.
***
Cng ty a m rng hoat ng kinh doanh trn pham vi nc My
va toan cu vi nhng n phm trc sau nh mt va nhng thng
ip in t. Ho a thanh cng, ngoai tr mt tht bai trong vic
thm nhp ht sc rnh rang vao th trng Nam Phi vao nm 1995
305
ma sau o ho a ngng xut ban vao thang 7 nm 2000 ma khng

gy c s chu y cua d lun. Ngi sang lp John Johnson vn la
chu but, chu tch kim giam c iu hanh cua cng ty. V ng,
Eunice, la thu quy kim th ky. Con gai ho Linda Johnson Rice, sinh
ra mt nm sau khi Cng ty Hi ch Thi trang ra i, ngi co bng
M.B.A. cua Trng J.L. Kellogg v Quan tr thuc ai hoc
Northwestern, lam Giam c hanh chanh cua t bao.
Vic trung thanh trit vi tn ch cua mnh va nhng n lc
kinh doanh manh me a giup cng ty thanh cng trong vic tng
doanh thu ln gp 5 ln trong 20 nm gn y. Nhng ngi ni
ting nh phong vin ky cu cua knh tin tc ABC Carole Simpson,
nh ngi sao cua phim Shaft Richard Roundtree a khng ngt li
khen ngi Ebony. Va c gia, gi y co th tm thy moi ngo ngach
trn th gii mt t Negro Digest, co th d dang tip cn nhng bai
hoc hang ngay v lch s cua ngi My da en, nhng iu thng
b bo qua trc khi Negro Digest ra i cach y hn 60 nm.
41
FIRESTONE TIRE
& RUBBER
Ngi mang giay hi u tin cho t
Tom tt
Ngi sang lp:
Logo:
V tr trong nn
kinh t My:
Net c trng:
San phm chnh:
Doanh thu:
S nhn vin:
i thu chnh:
Chu tch kim CEO:
Tru s chnh:
Nm thanh lp:
Website:
Harvey Samuel Firestone
Khng thuc Fortune 500 nm 2007

Phat trin loai lp hi u tin cho xe t
San xut va kinh doanh lp xe
7,4 t -la (nm 2000)
45.000 ngi (nm 2000)
Goodyear, Michelin, Cooper Tire & Rubber
John Lampe
Nashville, Tennessee
1900 (b Bridgestone mua lai nm 1988)
www.bridgestone.com
FIRESTONE TIRE & RUBBER
307
o la cuc khuyn mai bt ng i vi cac-mt-hang-trong-im;

o la mt trang web c trang hoang lng ly vi nhng mu tin kch
ng v cac s kin lch s; mt catalog sang trong vi cac mt hang
co tui tho mt th ky va nhng cuc hop bao rnh rang anh du s
kin Firestone n mng sinh nht ln th 100 cua mnh vao nm 2000.
Nhng, tt ca nhng bc chun b o a khng co c hi din
ra. Firestone a gp phai mt bin c ti t nht trong tt ca cac bin
c ma ho tng kinh qua trong 100 nm hnh thanh va phat trin cua
mnh. Mt san phm cua ho b nghi ng la nguyn nhn lam cho
nhiu ngi cht va hang trm ngi b thng. Th la mi quan h
lu i gia ho va cac khach hang chnh tr nn xu i va thm ch
n mc ti t. Ban iu hanh cao cp b triu tp ra trc Quc hi.
Va, gia c phiu cua ho ri t do.
***
Harvey Samuel Firestone sinh tai Columbiana, Ohio vao nm 1868
trong mt gia nh phu nng va c hng nn giao duc ky lng
ngay t nho tai mt trng t trong vung. Sau khi tt nghip, ng tr
thanh mt nhn vin kinh doanh xe nga va sau o nhn cng vic
quan ly trong mt nha may san xut xe c ma Detroit cua ngi chu,
ni ln u tin ng lai mt chic xe co lp cao su. Khi cng vic khng
c thun li, ng chuyn ti Chicago vao nm 1896. Tai y, cung
mt vai cng s, ng m mt cng ty san xut lp xe cao su va ban ra
th trng.
Nm 1900, Firestone khng con thy hng thu vi cng vic
kinh doanh nay va tr v Ohio sau khi nm trong tay bng sang ch
lp xe cao su. ng m mt cng ty mi Arkon, ni a va ang la
trung tm cua nganh cng nghip san xut lp xe. Luc u Firestone
d nh ch ban lp xe nga lam sn. Nhng ch trong vong hai nm,
ng mua lai mt nha may bo hoang va cung vi 12 nhn vin ng bt
u t san xut. Nm 1904, cng ty cua ng san xut lp cho loai xe
308
khng co nga mi va xut hin trong th trn. ng phat trin loai

lp bm hi c bit cho dong xe Ford Model T lng danh va nm
1906 ng a ban hang ngan lp trc tip cho cng ty t Ford.
Henry Ford va Harvey Firestone
Mt lng n t hang khng

l cho loai lp xe co banh rng tin
tin nay a a cng ty Firestone
Tire & Rubber ln hang u trong
nganh cng nghip nay (va cung
nhanh chong lam cho Firestone va
Henry Ford tr thanh ban be thn
thit, chau cua ho kt hn vi nhau
gn 50 nm sau o). nhanh
chong m rng san xut, Firestone
ong ca nha may u tin cua
mnh va mua mt nng trai ln
ngoai thanh xy dng mt nha
may mi. T y, ch lp xe cua
ng mi thc s ct canh.
T nm 1910 n 1920, lc lng lao ng cua Firestone tng t

1.000 ln 19.800 ngi. Cung nh mt vai ngi ban ng nghip cua
mnh nht la Ford va W.K. Kellogg ng quyt nh cung cp thm
mt s phuc li cho cng nhn. Va Firestone Park ra i sau o, c
thit k bi cung mt vn phong a am nhn vic xy Trang vin
Harbel ring rng 60 mu cho Firestone. Firestone noi: Ti ngh mt
phn nhim vu cua mt nganh cng nghip ln la lam cho khu vc
xung quanh no tr thanh mt ni thch hp sng va sinh hoat.
Xy dng trn din tch 1.000 mu pha ng nam Arkon, cng
trnh cua ng co im ni bt la khng gian m, bao gm ca mt cng
vin co hnh dang con du cua cng ty. Nhng chu h tng lai co quyn
chon gia nhng kiu nha khac nhau do Sears cung cp, hoc thu
nhng nha thu a phng lam theo kiu nha tng t. Hn 175 ch
a c mua ngay khi no va tung ra ban nm 1916. Trong vong 4 nm,
a co khoang xp x 1.000 ngi nha co chu, va ho khng nht thit phai
lam vic cho Firestone.
309
Vi d an phat trin nha ang i ln, Firestone bt u lin kt

vi Ngn hang Firestone tm kim nhng h tr tai chnh lai sut
thp cho nhng ngi mua nha tng lai. Tip theo la s ra i cua
Cu lac b ng qu Firestone nh mt tin nghi giai tr t tn kem
danh cho toan b cng nhn. Ngoai ra con co ca mt i bong r co tn
la Non-Skids cung mt nha tp luyn va thi u cho cac vn ng vin.
Firestone con co mt am m c nhiu ngi bit ti danh cho
i bong trng ai hoc Arkon, i ma mi th Bay ng u i c vu
cung vi cac con trai cua mnh Harvey Jr., Russell, Leonard,
Raymond va Roger t mt khu vc ring Sn Buchtel. Nhng ng
thc s lai du n cua mnh lnh vc th thao bng vic a lp
xe Firestone tham d cac cuc ua xe hi, mt bc i luc u c
a ra th nghim hiu qua tip th. ng thai nay bt u bng
mt ting vang ln khi lp xe cua Firestone gop phn em lai chin
thng tai Vong ua Indianapolis 500 u tin nm 1911. K t o
Firestone ng hanh vi tng s 50 ngi chin thng giai nay, cung
nh nhng cuc ua khac nh Th thc I hay cuc ua cua nhng
chic xe tai khng l.
Danh ting cua
Firestone ngay cang
ln cao va san phm
mi thng xuyn ra
i: lp xe co lp b
chng trt, lp ap
sut thp va lp may
keo, lp xe tai... Nm
1926 ng thu mt
triu mu t
Nha may ch bin mu cao su cua Firsestone tai Liberia
Liberia xy n
in cao su nguyn liu ring cho hang. thp nin 1930, gn mt
phn t s lng lp xe c s dung tai My la cua Firestone.
Nm 1938, Firestone mt tui 70 tai nha ring Miami. Sau
310
khi mt, thi hai ng c a tr v Arkon cac nhn vin chao t

bit ln cui. Con trai ng sau o ln nm quyn va tip tuc xy dng
cng ty.
Sau Chin tranh Th gii II, gia tai cua Firestone bt u sup .
Nn san xut thep va t cua My luc by gi ang trn b vc thm,
lng tiu thu lp xe va cao su cung giam manh. Cng nhn bt u
don ra khoi Firestone Park tm kim nhng cng vic ha hen hn
pha Ty va Nam. Nm 1981, nha may Firestone u tin ong ca.
Nm 1988, Nevin, giam c iu hanh mi cua Firestone, a chp
nhn Hang Bridgestone cua Nht mua lai.
Bn nm sau, ngi chu mi chuyn ht moi th (tr b phn
nghin cu va phat trin) sang tru s chnh mi cua ho Nashville,
Tennessee.
***
Cho ti he nm 2000, lin minh Bridgestone - Firestone nhn
chung hoat ng kha thun li va co lai. Ho a hnh thanh nn cng
ty lp xe ln th hai My (sau Goodyear) va ln th ba trn th gii
(sau Goodyear va Michelin). Cng ty cung thanh cng trong vic san
xut b giam xoc s dung hi, qun ao, vt liu lp mai, cao su tng
hp, si cng nghip va nguyn liu dt. Ho tuyn b co 38 nha may
san xut va 1.500 ai ly ban le ch ring tai My cung vi san lng
50 triu lp xe/nm.
Mt ban hp ng chuyn nhng a a hai tn tui ln lai vi nhau
311
Nhng sau o co nhng bao cao noi rng cac lp xe Firestone bt

ky c gn trn mt loat nhng chic xe tai va xe th thao ban
chay nht cua khach hang lu nm Ford a t hong mt cach v ly
khi chay vn tc cao. Nhng tai nan giao thng nghim trong a
c bao cao t nht 18 nc, gy ra hn 85 ca t vong ch ring
trn nc My. Cac ch trch cao buc Firestone (va co le ca Ford) v
ti l nh v a giu gim nhng thng tin v cac vu vic a xay ra
cung nh nhng nguyn nhn co th dn n tai nan, ng thi Quc
hi My a triu tp cac bn lin quan nghe iu trn. Firestone
sau o phai thu hi 6,5 triu lp xe va d nhin mi quan h cua ho
vi Ford, co t thi hai nha sang lp Harvey Firestone va Henry Ford,
a sup .
Khng, chc chn o khng phai la kt qua ma Firestone ch i
mng ky nim sinh nht ln th 100 cua mnh. Va vu nay chc
chn anh hng n cng ty nhiu hn bt c s c nao ho a tng
gp trong toan b lch s cua mnh trong o co ca vu ban quyn s
hu Firestone cho Hang Bridgestone cua Nht.
Cac nha iu tra cua chnh phu vn tip tuc nhn c khiu nai
v nhng cai cht do tai nan t ma lp xe cua Firestone co kha nng
la thu pham. Cui nm 2000, ho a iu tra 148 b phn phat sinh
t nhng ngn cach gia cac lp b trong vo xe. Thang 12 nm 2000,
Firestone a thay th 5,4 triu trong tng s 6,5 triu banh xe c
thu hi. Lng tiu thu cua ho giam hn sau o, dn n cac t ct
giam lao ng. Vu u tin trong s hn 60 n kin chng lai
Firestone va Ford a c dan xp vao u thang 01 nm 2001.
Firestone cung va co mt CEO mi, John Lampe ngi thay th
cho Masatoshi Ono bt ng xin v hu va ri khoi v tr giam c iu
hanh vao thang 10 nm 2001. Lampe t t cho mnh nhim vu ly
lai long tin cua khach hang va cng chung. Trong nhng tuyn b
cng khai cua ng, co mt mu tin danh cho ngi tiu dung trn
website cua Firestone tuyn b v vic ng hoan toan ung h cng ty,
con ngi va nhng san phm cua ho.
42
TP OAN MY PHM
AVON
Mi trng lam vic ly tng cho phu n nng ng
Tom tt
Ngi sang lp:
Logo:
V tr trong nn
kinh t My:
Net c trng:
San phm chnh:
Doanh thu:
Li nhun:
S nhn vin:
i thu chnh:
Chu tch kim CEO:
Tru s chnh:
Nm thanh lp:
Website:
David McConnell va ba P.F.E. Albee

Tao ra mt trong nhng mi trng lam vic
thn thin u tin danh cho phu n
San phm chm soc sc ep, nc hoa, n
trang a quy va phu kin thi trang
8,8 t -la (nm 2007)
477 triu -la (nm 2007)
45.000 ngi
LOreal, Mary Kay, Revlon
Andrea Jung
New York, N.Y
1886
www.avon.com
TP OAN MY PHM AVON
313
Chao ban, Avon ang goi!(1)

Khng co nhiu slogan d nhn bit nh cu chao ngay ni bc
ca rt vui ve, y mi goi cua Avon (chu y du chm ! lun co cui
cu). Ban thn cu slogan nay ngay lp tc cho ban bit tn tui cua
ho: AVON. Thc s, Avon a tao nn du n cua mnh bng chin lc
ban le tn nha cac san phm chm soc sc ep My vao th ky 19. Tuy
s thch khach hang thay i theo thi gian tao nn nhng bin chuyn
quan trong, nhng phng chm hoat ng va chin lc c ban cua
Avon vn khng thay i. Ngay nay ho co hn 4,4 triu ai din ban
hang lam cng vic nhn chung ca tng nha ban cac loai san
phm cua Avon Net mi ban co th thy la cac ai din cua Avon
ngay nay con tac nghip ngay trong vn phong cua mnh, trong cac
nha may va ca trong gia nh mnh.
Tuy nhin, sc anh hng cua cng ty c quyt nh bng vic
ho la ai hn la cach ho lam vic th nao va u. Avon, khng ging
hu ht cac cng ty cung nganh, ngay t u a la mt cng ty cua
phu n. Hn ba mi nm trc khi phu n c cng nhn co quyn
bu c(2), Avon a mang n cho phu n My mt trong nhng c hi
thc s u tin co th c lp v mt kinh t. K t o, hn 40
triu ngi (ring My co 25 triu) a nhn c c hi y. Nhiu
ngi con nm ly c hi nay bc ln nhng v tr quan ly cao cp
khng phn bit gii tnh cua Avon. Ngay nay, n gii chim 80% cac
v tr lanh ao cua Avon (nhiu hn bt c cng ty nao trong Fortune
500) va 47% t v tr pho chu tch tr ln va 54% trong hi ng quan
tr cng ty (6/11 thanh vin). Tai Vit Nam, Tng giam c Avon cung
la mt phu n, ba Kelly Harte.
Hn th na, kt hp vi Cuc Quan ly Doanh nghip Nho cua My,
Giai thng Nhng ngi phu n cua Cng ty c Avon tai tr danh
cho nm n doanh nhn xut sc hang nm ra i k t nm 1987.
(1) Nguyn vn: Avon calling!
(2) Ngay 26/08/1920, Tu Chnh an S 19 c Quc hi My thng qua, cng nhn quyn bu c
cua phu n Hoa Ky.
314
Cung vi nhng sang kin khac v th thao, cng ty a tai tr cho Trin
lam Olympic Phu n trong mua thi u nm 1996 mang n cho
moi ngi mt cai nhn him hoi v mt th ky cua nhng thanh tu
th thao. K t u nhng nm 1990, cng ty bt u tp trung vao
nhng vn lin quan n sc khoe nhn vin cung nh khach hang
chnh, thc hin Cuc vn ng Avon Tm hiu v Bnh Ung th vu (a
vn ng c 25 triu -la ung h giao duc va dch vu giup phat
hin cn bnh nay mt cach sm nht) va Quy Th gii Avon v Sc
khoe cua Phu n (quyn gop c hn 45 triu -la cho v s nhng
vn lin quan trn toan th gii).
Nu hoi bt c phu n nao tai nhng ni co s hin din cua Avon, ho se cho ban bit
rng ho thch Avon v cac san phm cua hang nay lam tng ve ep, cai thin sc khoe va
tinh thn cho ho
***
Avon ra i vao nm 1886, khi David McConnell, mt ngi ban
hang lu ng, mun tm mt loai hang hoa ma ngi mua s dung
thng xuyn va mau i th mi; va, nc hoa dng nh la la
chon tt nht luc by gi. Ngh la lam, ng tin hanh pha ch t gian
bp cua mnh va b su tp u tin ra i vi tn goi Nc hoa Little
Dot. Cng ty Nc hoa California c thanh lp ngay sau o va bt
u gia nhp th trng. Moi vic din ra ung nh phan oan cua
McConnell, hang ban rt chay va ng y manh kinh doanh vi cac
loai du cu la, du gi u, kem anh rng va thm ch mt th goi
la keo thm rng ming.
ap ng nhu cu khach hang, McConnell dn dn nha nhiu
hn ch tao ra nhng san phm mi. Nhng vic nay lai khin ng
TP OAN MY PHM AVON
315
khng con thi gian ra ngoai

ban hang trc tip, v vy, ng
thu ba P.F.E. Albee Winchester,
N.H. giai quyt khu phn phi
san phm. Albee nhn thy y la
mt cng vic hin nhin co li va
a tr thanh ngi phu n u
tin cua Avon. Nhng ba khng
phai mt mnh lo nhim vu ban
hang lu: bc vao th ky 20, ky
nng cua ba va tai iu ch san
phm cua McConnell a khin
vic kinh doanh phat trin n
mc cn co mt lng nhn vin
David McConnell (1858 1937)
ban hang ln n 5.000 ngi. Vao
luc o, ho cung bt u co nhng cam kt ro rang v s trung thc
va cng bng cho cng nhn cung nh ngi tiu dung. y la mt
hanh ng i trc thi ai cua McConnell-Albee.
Trong qua trnh hp tac, moi th u tri chay. Lng khach hang
ngay cang tng ho thch thu on nhn nhng loai nc hoa mi
nh American Ideal nm 1907, Jardin dAmour nm 1926, va Topaz
nm 1935 ngay khi chung va c tung ra th trng. Nhng
quang cao c h tr bng sc quyn ru t i qun ban hang vui ve,
thn thin va mt tp brochure hp dn y nhng mon xa x nhng
moi ngi u co kha nng mua c. Cach tip cn khng qua si ni
nhng chn thanh cua ho co c la do tinh thn Avon phat sinh t
New York, ni ma moi ngi tru s chnh u duy tr hoat ng kinh
doanh trn mt nn tang v cung vng chc. Vic nay giup hnh thanh
nn mt t chc lun c khen ngi v s nng nhit va rng rai i
vi nhn vin, khach hang va nhng ngi co lin quan n hoat ng
cua cng ty. Nm 1939, cng ty i tn thanh Avon. Nh cach ban
hang t ca nhn n ca nhn nn ho lun la nha v ch v doanh
s ban trong nganh luc by gi.
316
Khi cu hoc sinh va tt nghip trung hoc Dave Mitchell n

phong vn xin vic tai chi nhanh phn phi Pasadena, California, cu
ta thch ni nay ngay lp tc. Mitchell chp nhn lam thu th vi mc
lng 35 -la/tun cho du nhiu ni ngh cu mc lng cao hn.
Cu a dn ht tm sc nghin cu phng thc kinh doanh mi me
cua Avon va a kinh qua cac cng vic quan ly, san xut, tip th n
tng nha tai nhiu thanh ph cua New England trc khi t chn vao
tru s chnh cua Avon tai New York. Nm 1977, Mitchell gi v tr cao
nht trong cng ty va ngay lp tc hoach nh mt tng lai cho Avon.
Mitchell nm quyn quan ly lc lng ban hang ln n con s
1,3 triu ngi, trong o co 5.000 phu n. Nm 1979, ng m rng
ngun li ho co th em lai bng cach mua cng ty vang bac a quy
ni ting th gii Tiffany & Co., va cam kt iu hanh Tiffany nh mt
cng ty c lp. Co mt vai nghi ng v hiu qua cua thng vu nay
nhng Mitchell a t chin lc a dang hoa cua mnh vao b phn
thi trang Avon va c a vao hoat ng trc o. Vic kinh
doanh chu yu da vao danh muc n t hang qua ng bu in
hn la nhng ngi ban hang tn nha, va to ra co hiu qua. Avon
nhanh chong s dung phng thc nay gii thiu va ban y phuc
nam va qun ao tre em. Cng ty cung tng cng kinh doanh mang
n trang thuc Tiffany va thm ch ho con tham gia vao th trng
chm soc sc khoe, mua mt cng ty san xut dc phm va cac thit
b chn oan y khoa.
Mitchell cung hiu rng nhu cu va nguyn vong cua khach
hang lun lun thay i va nhn vin ban hang cua ng cn co nhng
thay i cho phu hp. ng tng cng c hi thng tin ni b gi
nhn vin. Bc i nay cui cung a a mt ngi phu n ln v tr
cao nht cua cng ty. ng con t chc nhng chng trnh ngoai
khoa khac nh Giai Vit da Quc t Avon ngi ta noi rng chnh
sang kin nay a lam cho Uy ban Olympic Quc t a giai marathon
n vao h thng cac mn thi u vao ky Olympic nm 1984 va cam
kt ong gop 500.000 -la cho Quy Phong chng Ung th SloanKettering.
TP OAN MY PHM AVON
317
Nhng nhng ngi k nhim ng sau o a khng i theo con

ng ng a vach sn. Nm 1985, ho thit lp mt s cng ban hang
trc tuyn 15 trung tm mua sm trong nc tip cn nhng n
khach hang i lam (khng co nha khi nhn vin Avon goi in hay
mun tip xuc trc tip). Trong vong vai nm, thc t a chng minh
chin lc nay khng u sc theo kp thi ai. Tip th ban hang tn
nha tr nn li thi. H thng chm soc sc khoe tht bai va b vt
bo. Nhng giam c iu hanh mi nhanh chong n ri i, va n
nm 1988 c phiu cua Avon a tut xung n mc thp nht.
Nhng tin n v chuyn sang lai cng ty a bt u xut hin.
ang chu y la, Avon cha bao gi giam nhng chng trnh va
chnh sach tin b cua mnh. V du, nm 1989 ho la cng ty my phm
ln u tin cua My tuyn b chm dt vnh vin vic th nghim
san phm trn ng vt. Nm 1992, cng ty thanh lp Quy Th gii
v Sc khoe cua Phu n. Nm sau o, cng ty m cuc vn ng Tm
hiu v Bnh Ung th vu. Thanh lp t chc Phong chng Ung th
vu cua Avon (Avon Breast Cancer Crusade) nm 1992 tai Anh,
chuyn giup chm soc va iu tr cho nhng bnh nhn cua cn
bnh nan y nay, nht la nhng phu n co thu nhp thp, dn tc
thiu s va ngi gia...
Nm 1993, Avon Crusade c m rng va ngay nay a co hoat
ng tai 50 quc gia trn th gii. Vao thang 10 nm 2002, Avon
Crusade at muc tiu k hoach 10 nm la gy quy 250 triu USD
phuc vu cho vic nghin cu nguyn nhn gy bnh ung th vu.
Ngoai ra Avon con thanh lp Quy h tr Avon vao nm 1995. Quy
nay a ong gop hn 100 triu USD v muc ch t thin cho hang trm
t chc tai My. Trong bn nm lin, Avon c tap ch Business Ethics
bnh chon la mt trong s 100 cng ty co hoat ng xa hi tt nht.
Nm 2002, Avon nhn giai thng toan cu v vic tao mi trng lam
vic tch cc.
Avon cung c gng bt pha vi mt vai san phm cao cp. Ho ky
hp ng vi Elizabeth Taylor(1) thit k mt loat n trang. Tam
318
dong san phm, c ban vi gia t 50 -la n 250 -la, u la ban

sao cac loai trang sc cua ring ba hoc anh hng t b phim
Cleopatra. Tuy nhin, moi n lc dng nh khng u sc keo
Avon ra khoi vc thm.
***
Co le bc i quan trong nht
trong s tai sinh cua cng ty la vao
nm 1994, khi Andrea Jung ri
khoi th gii thng lu cua
Neiman Marcus gia nhp Avon.
Bn nm sau, c b nhim vao
chic gh quyn lc th hai trong
cng ty, ba bt u tin hanh thay
i toan din va su sc nhng y
tng li thi v dy chuyn san
phm cung nh cach thc ban
Adrea Jung Ngi phu n a AVON
ln nh vinh quang
hang cua Avon. Kt qua mi la y
tng san phm kt hp, nh gia dung, ra i. Cac ca hang ban
le cung c m, nh mt trung tm spa ban ngay Manhattan goi
la Avon Center, cung cp dch vu chm soc sc khoe thi thng
(nh Tm bun toan thn vi gia 125 -la) va nhng chuyn vin sc
ep cao cp (chng han, mt chuyn gia lng may ch nhn khach
a t ch trc o hang thang). Nhng theo tac gia Bethany
McLean trong cun Forbes, o vn la mt ni thn thin va khim
tn, k tha tnh cach cua Ngi Phu N Avon. Va mt website,
cung vi mt ng dy in thoai min ph, c thit lp cho
nhng ngi mun t mua sm. Ban hay ngh th nay, - Jung noi
vi tap ch Money - Internet chnh la cach thc ban hang trc tip
ma chung ti a phat minh ra t 114 nm v trc.
Nhng n lc toan cu hoa cng ty vn c tip tuc. Cui
nm 1999, khi chin dch quang cao toan th gii u tin cua cng
(1) Elizabeth Taylor: N din vin ni ting cua My thp nin 1960 1970, ni ting vi b phim
kinh in N hoang Cleopatra.
TP OAN MY PHM AVON
319
ty c tin hanh, Avon a co mt trn khoang 130 nc t Trung

Quc sang Canada cho ti Cng hoa Sec. Khoang 600 triu ban
brochure ban hang a c in mi nm bng hang chuc th ting, va
gi y li nhun t cac th trng nc ngoai a gp i li nhun
at c t th trng My.
Nm 2004, Avon vao Vit Nam va xy dng nha may tai Khu
cng nghip Vit Nam Singapore tai tnh Bnh Dng vi vn u
t 3 triu USD. Nha may nay co th san xut y u cac chung loai
my phm khac nhau vi cng sut 7 triu san phm/nm va co th
ln n 15 triu san phm trong tng lai.
Di s lanh ao cua ngi phu n tai ba Andrea Jung va mt
s cng s n khac nh Susan Kropf (Chu tch kim Giam c tac
nghip), Harriet (Giam c thng tin), Janice Teal (Giam c khoa
hoc), Deborah Fine (Chu tch Avon Future, dong san phm Mark)...,
Avon ngay nay a tr thanh mt tp oan dn u th gii trong
lnh vc ban my phm trc tip vi doanh thu hang nm ln n
6,8 t USD.
Avon mang san phm n cho phu n 143 quc gia thng qua
4,4 triu ai din ban hang c lp va 45.000 nhn vin. Nhiu san
phm cua Avon a khng nh tn tui nh Avon Color, Anew, SkinSo-Soft, Advance Techniques Hair Care, Becoming va Avon Wellness.
Cac nha quan sat trn khp th gii nhn thy rng nhng ngi
phu n Avon huyn thoai cung vi cu chao vui ve ni ca nha cua
cac c gai nay se con mang lai nhiu bt ng thu v khac.
43
CHUI
KHACH SAN HILTON
Khach san b bin
Tom tt
Ngi sang lp:
Logo:
V tr trong nn
kinh t My:
Net c trng:
San phm chnh:
Conrad N. Hilton

Phat trin h thng khach san doc bai bin u tin
Khach san, khu ngh mat va cac tai san phn thi
khac
8,16 t -la (nm 2007)
Doanh thu:
572 triu -la (nm 2007)
Li nhun:
45.000 ngi
S nhn vin:
Accor, Marriott, Starwood Hotels & Resorts
i thu chnh:
Chu tch kim CEO: F. Bollenbach
Beverly Hills, California
Tru s chnh:
1919
Nm thanh lp:
www.hilton.com
Website:
CHUI KHACH SAN HILTON
321
hi cuc tng sap nhp Promus va Hilton c cng b vao mua

thu nm 1999, nhng ngi tham gia vao thng vu lam n nay kho
ma km nen nim vui sng cua mnh. Hilton cui cung a mua
Promus gia 4 t -la bng tin mt va c phiu. Ban tuyn b chung
ch ro cuc giao dch nay se dng nn mt mai nha chung cho nhng
thng hiu khach san ni ting va c a chung nht trn th gii.
Kt qua la, cng ty mi se co s hin din khng th thiu trong hu
ht cac phn khuc quan trong cua nganh kinh doanh dch vu khach
san, t cao cp, trung cp n cac loai dch vu ph thng khac.
Cac nha quan sat nhn chung ng y vi s anh gia lac quan
nay, du cho cac nha u t khng ly g lam hng thu (c phiu cua
Hilton, ng u vi gia 17 -la vao thang 5 nm 1999, rt xung
di 11 -la khi vu thoa thun c tuyn b va tip tuc rt gia
xung gia mc 6 -la nhng thang u nm 2000). Mc du vy,
lin minh mi nay dng nh vn la ngi chin thng. Ho tuyn b
co gn 1.700 khach san vi 290.000 phong trn th gii. Ho nm
quyn kim soat cac c s kinh doanh cua mnh trn hu ht cac
thanh ph ln cua My va hn 40 nc khac. Khng th phu nhn vic
thoa thun a a mt trong nhng cai tn hung manh nht trong
lch s nganh kinh doanh khach san tr lai nh cao.
Lin kt la mt bc i v cung hp ly trong mi trng kinh t
ma tnh hp tac toan cu ngay cang cao. Va, cung quan trong khng
kem la vic nay cung va khp vi chu trng cua ngi sang lp
Conrad Hilton ngay t nhng ngay u cua cng ty khi ho khng
ngng m rng bng cach thc hin nhng vu lin kt tng t va
thu mua lai cac cng ty khac cho ti khi trai rng quy m kinh doanh
cua mnh trn toan nc My, va sau o gn nh trn toan th gii.
Nhng nhng ngi theo doi toan b qua trnh hnh thanh va phat
trin cua tp oan bao nhiu nm qua cung bit rng Wall Street a
tng co ln mun v tim vi Hilton vao thi ky ai Suy thoai.
***
322
Conrad N. Hilton tng phuc vu trong

qun i Phap thi ky Chin tranh Th
gii I. Khi tr v My vao nm 1919, ng
ln k hoach tip tuc s nghip kinh
doanh vn b gian oan v vic thc hin
ngha vu qun s cua mnh. Ngi an
ng 32 tui nay mun mua mt ngn
hang Cisco, Texas, nhng trong qua
trnh thng lng, ng a chuyn hng
vao mt khach san a phng co 50
Conrad N. Hilton (1887 1979)
phong tn la The Mobley. Cam thy cng
vic lam chu khach san hp vi s thch cua mnh hn, Hilton a mua
lai Ft. Worths Hotel Melba vao cui nm o. Nm 1920, ng tip tuc
a thm Dallas Waldorf vao danh muc tai san s hu cua mnh. Ba
nm sau, ng a lam chu 5 khach san vi tng cng 520 phong bang
Lone Star. Nm 1925, ng xy mt khach san Dallas t u n cui,
ghi tn mnh ln o, va bt u i trn con ng dn ti thanh cng.
Lun chu tm vao vic thu mua m rng va xy dng cng ty,
Hilton tr thanh h thng khach san ln nht Hoa Ky vao cui nhng
nm 1920. Nhng sau o th trng chng khoan sup va e doa
se keo theo ca ch cua ng. Hilton buc phai bo mt s khach san,
ong ca cac b phn cua mt s khach san khac, han ch cac dch
vu ct giam chi ph. Thm ch a tng co luc ng chp nhn lam
vic cho mt h thng i thu nho hn kim sng. Tuy nhin,
Hilton a vt qua va khi kinh t n nh tr lai. Hn na, ng a bt
c nhng c hi mi thng qua gia th trng bt ng san ang
v cung t luc by gi. Nm 1938, ng mao him phat trin kinh
doanh ra khoi pham vi Texas, ky hp ng vi khach san Sir Francis
Drake San Francisco. Nm 1942, ng di tng hanh dinh cua mnh
ti Los Angeles, va trong nm k tip a mua lai hai khach san ln
New York la Roosevelt va Plaza.
Hilton luc by gi ang xy dng h thng nha ngh doc bai bin
u tin trn ca nc My. Nm 1945, ng mua Palmer House va The
323
Stevens Chicago, sau nay tr thanh khach san ln nht th gii

(hin nay co tn goi la Chicago Hilton and Towers). Nm sau o ng
t chc cai t cng ty thanh Tp oan khach san Hilton va nm 1947
c phn hoa, tr thanh tp oan kinh doanh khach san u tin co
tn trong danh sach th trng chng khoan New York. Nm 1949,
ng tom ly con mi beo b trong nganh, Waldorf-Astoria New
York, vi gia 3 triu -la. ng thanh lp Chui khach san quc t
Hilton quan ly tai san Puerto Rico, Mexico, va sau o la chu
u. Xuyn quc gia(1) , phng chm cua cng ty trong thp nin
trc o, a c i thanh vong quanh th gii(2).
Hilton hin nhin trn nh cua nganh kinh doanh nay. Thanh
cng chu yu nh ng bit iu phi cac ngun lc va duy tr hiu
sut hoat ng cao t vic s hu v s tai san khac nhau cua mnh
la mu cht mua lai Promus nm 1999. Nhng ng thi con co
s gop mt cua vic tranh tiu chun hoa, tao iu kin cho mi
khach san u co th duy tr nhng c im ring bit. Ngoai ra,
ng con thu hut khach quen bng cach cung cp dch vu thng
hang (nh phong co may iu hoa hay in thoai trc tip) nh mt
dch vu rt cn ban cua chui khach
san Hilton. Va khi ng la ngi u
tin m mt ca hang lu nim trong
khach san, co tn goi la Hilton
Country Store, ng a c tan
thng ht li v at mc cao nht v
li nhun ln dch vu trong nganh
kinh doanh khach san.
Nhng sang kin i mi va k
hoach m rng kinh doanh cua Hilton
vn tip tuc. Nm 1954, ng hoan
thanh vu giao dch bt ng san ln
nht luc by gi vi vic thu mua cng
ty khach san Statler vi gia 111 triu
-la. Nm 1958, ng tao ra Hilton
(1) Nguyn vn: Across the Nation.
(2) Nguyn vn: Around the World.
Hilton Los Angeles
324
Credit s dung trong h thng the tn dung Carte Blanche (c xem

la mt trong s t nhng bc i liu lnh va tht bai cua ng). Nm
1959, ng m sn bay Hilton San Francisco. Nhng quyn (franchising), mt khai nim tin phong khac trn th trng khach san cao cp,
c a ra gia nhng nm 1960. Lnh vc duy nht ma cac nha quan
sat cho rng cng ty a bo sot o la h thng nha ngh ring le (motel)
cho khach vang lai ang phat trin vi tc chong mt.
Conrad a nhng quyn iu hanh cho con trai cua mnh la
Barron vao nm 1966. Vic nay khng h lam giam i s nng ng
a c ap dung sut gn na th ky trong cng ty. Sau khi ban
Hilton International cho mt cng ty cua Anh, ngi lanh ao mi
cua tp oan dung s tin nay tp trung vao vic phat trin c s ha
tng cua cac khach san trong nc. ng em m hnh song bai n
vi cac khach san cua mnh vao nm 1971 bng cach b sung Las
Vegas Hilton va Flamingo Hilton-Las Vegas. ng cung cho thit lp
mt h thng t phong trc tuyn tinh vi vao nm 1973, va sau o
la vi tnh hoa toan b h thng tai khoan doanh thu, t phong, ghi
chep va bao cao cua cng ty. Khi Conrad mt nm 1979 tui 92,
Barron ln thay th v tr chu tch hi ng quan tr cua cha.
***
Vao nhng nm cui cua th ky 20, Hilton vn ang ng u
trong nganh cng nghip nay. Thm mt song bai-khach san a c
mua cung s nng cp m rng cua cac c s hin co. Nhng dinh c
ln hn na c xy dng. Cac loai phong suite(1) c gii thiu.
Mt website c hnh thanh tao iu kin cho khach co th t
phong, cung nh kim tra cac chng trnh khuyn mai c bit cua
Hilton. Th trng toan cu chc chn lai c anh du bng s ra
i cua H thng khach san Conrad International, co mt tai hang
chuc a im trn toan th gii. Va giu sach kinh nghim a qua vi
Carte Blanche (nhng dung nhng bai hoc c rut ra sang tao
mt kiu giao dch tin t hoan toan mi), cng ty a kt hp vi
American Express cung cp the tn dung Hilton Optima Card.
(1) Loai phong khach san c thit k nh mt cn h cao cp.
325
Sau ba thp nin nm quyn ch huy,

Barron Hilton quyt nh a n luc
nhng lai chc vu cao nht cho mt ngi
khac vao nm 1996. Stephen F. Bollenbach
c b nhim lam Chu tch kim giam
c iu hanh; Barron, cung nh cha
mnh, vn gi chc Chu tch Hi ng
quan tr. Thang 12 cung nm, vi tng gia
tr cua tp oan ln ti khoang 6,2 t -la,
Bollenbach thu mua lai cng ty Bally
C gai tic tung, siu quy,
Entertainment va bin Hilton tr thanh din vin Paris Hilton, chau gai
cng ty dch vu song bac ln nht th gii. nha t phu qua c Conrad Hilton
Mt thang sau, ng ky hp ng thng nht cng ty vi Hilton
International ln u tin trong sut hn ba mi nm qua. Cuc
giao dch cho phep hai cng ty kt hp vi nhau trong n lc tip th
va kinh doanh cung nh nhng chng trnh khac ma vn duy tr
hoat ng c lp.
Vic m rng song bai vn tip tuc phat trin My cung nh
nhng quc gia khac t Uc n Uruguay cho ti khi h thng nay
dng lai nm 1998 vi s ra i cua mt cng ty c phn cng cng
co tn goi la Park Place Entertainment. Hn 1 t -la a c bo ra
cho vic trung tu cac tai san lu i nh Waldorf-Astoria, Hilton
Hawaiian Village va Hilton Chicago O Hare Airport. Nhng hoat
ng bao v mi trng di nhiu hnh thc bt u c thc hin.
Bit i xanh i n nhng khach san c la chon, khuyn khch
vic tai ch rac, bt u nhng chng trnh mang tnh giao duc,
khuyn khch vic s dung nhng thit b tit kim nng lng. Ho
cung a ra nhiu chin dch mi hn nh tt en Island Hilton
Resort tai Hilton Head, South Carolina. Trong t o, tt ca en chiu
sang doc bai bin se c tt trong sut ba tun cua thang 5 loai
rua caretta a phng co th an tm lam t e trng.
Bc sang th ky mi, nhng chng trnh nay cung nh cac
hoat ng khac tip tuc giup Hilton phat trin hn na ng cp
sang trong va n tng cua mnh.
44
HANG KEM
BEN & JERRYS
Doanh nghip xa hi
Tom tt
Ngi sang lp:
Logo:
V tr trong nn
kinh t My:
Net c trng:
San phm chnh:
Doanh thu:
S nhn vin:
i thu chnh:
Chu tch kim CEO:
Tru s chnh:
Nm thanh lp:
Website:
Ben Cohen va Jerry Greenfield
Khng thuc Fortune-500

Kt hp thanh cng vic kinh doanh va hoat
ng xa hi
Kem, yogurt lanh va nhng san phm lin quan
237 triu -la (nm 2000)
751 ngi (nm 2000)
Dreyers Grand Ice Cream, TCBY Interprises,
Diageo (Haagen-Dazs)
Yves Couette
South Burlington, Vermont
1978
www.benjerry.com
HANG KEM BEN & JERRYS
327
en Cohen va Jerry Greenfield ni ting v ho khng th gi ni

mt ch lam n nh. Cu chuyn cua ho c xem nh mt giai thoai.
i ban thi th u t Merrick, New York nay a tng nhay vic ht
cng ty nay n cng ty khac va lam u moi vic, t ky thut vin phong
th nghim, phu khun vac, tai x taxi cho ti trc khi tri dat ti
Vermont va tnh c tham gia mt khoa hoc gia 5 -la day lam kem.
Ho ng ky hoc bi v hoc ph phu hp vi tui tin cua ho va v ho cung
thch n kem. Va th la cu chuyn c tch bt u. Ho tt nghip mt
cach ngoan muc va sau o mn khoang 1/3 trong tng s tin vn
12.000 -la ban u m mt ca hang tai mt tram xng bo hoang
gn khu hoc xa Burlington.
Nhng ch phm kem cua ho nh Dastardly Mash va New York
Super Fugde Chunk ngay t u a tao c mt lng khach hang
trung thanh va ng ao, va b i ky nim mt nm ngay thanh lp
nhom bng cach phat min ph nhng chic kem hnh non cho moi
ngi. Khi khng b pha san vao nm th hai, ho lai tip tuc tin ln.
Ho cung bt u chiu phim min ph trn tng ngoai ca tim
Cac nha may cua Ben & Jerrys lun m ca chao on du khach
n tham quan
328
trong nhng thang he va tai tr cho ngay hi gia nh ngay cng vin
gn o mi mua thu trong nm. Ngoai ra, sau khi ong goi kem
ban trong mua ng, ho con ong gop cho nhng t chc a phng.
Cac hoat ng hng v cng ng ngay cang tng theo tim nng
kinh t cua ho. iu nay giup hai chang doanh nhn qun chung
nay thy rng mnh a ung khi dn thn vao mt nganh kinh doanh
xem la cm ky vi rt nhiu an ng nhng nm 1960 nh ho.
Hi o, ngi ta quyt nh kinh doanh la lam giau. Nhng
ngi sng v cng ng va nhng gia tr nhn ao thng khng
chon kinh doanh v ho thy vic o khng co gia tr g, Cohen noi.
Nhng vai ngi trong s nhng ngi hoat ng xa hi nh ti
va Jerry tnh c bc vao con ng kinh doanh va khng th dt
ra c. V vy, thay v lam vic trong mt t chc xa hi phi li
nhun nao o th chung ti lai hoat ng trong lnh vc kinh-doanhv-li-nhun(1).
***
Ben
&
Jerrys
Homemade Inc. ct
canh kha nhanh. Tai
nng cua hai ngi
trong vic phat trin va
quang cao san phm,
du n ring cua cng ty
vi nhng mui kem co
tn goi la va c ong
Mt nha may kem Ben & Jerrys
goi mau sc rc r (ni
bt vi hnh anh c trng cua cng ty: mt ngi hippi ang ci: trn
np mi hp san phm) a gop phn chu yu trong vic a cng ty
n thanh cng. Ho trao quyn ban le ln u tin nm 1981, at
doanh thu 9 triu -la trong nm k tip, va bt u phn phi san
phm ra ngoai th trng Vermont nm 1983. Luc by gi, tuy co cha
n 50 nhn vin, nhng cng ty phat trin nhanh ti mc Cohen va
(1) Nguyn vn: for-profit (v li nhun).
329
Greenfield quyt nh a ng chu cua mt hp m a phng Fred

Chico Lager ln lam chu tch. Di s lanh ao cua Lager, ho thu v
750.000 -la vao nm 1984 thng qua mt loai c phiu c bit
danh ring cho c dn vung Vermont u tai tr vn xy dng
mt xng san xut ang rt cn thit gn Waterbury trong khi loai
c phiu truyn thng cung c ban cho moi nha u t. Khu nha
xng rng 43.000 dm vung c a vao hoat ng nm 1985.
Vic co hn 40.000 du khach ghe thm ch trong 6 thang u a
khin cho no tr thanh mt trong nhng im du lch hang u
Vermont.
Cohen va Greenfield cung ng thi m rng trit ly chu ngha
t ban quan tm cng ng, n gian ch v ngun vn khng ngng
tng cho phep ho co th rng rai hn na trong chi tiu. xoa du
nhng c ng mun co mt thng vu lam n chuyn nghip hn
vi cng ty, ho thanh lp Quy Ben & Jerry phi li nhun ung h
nhng d an thay i xa hi, nhng d an mang tinh thn v tha va
mang lai nim hy vong, nhng d an co bin phap giai quyt sang
tao cac vn xa hi. Trong nhiu nm qua, nhng d an o bao
gm t mt ban trng gm toan tre em ngi My La-tinh hay My gc
Phi ung h cuc chin chng vic lam dung cht hoa hoc, AIDS va
tnh trang v gia c; cho ti Hi Phu n Boston v Phat trin Nha
va Kinh t. Sau khi gy quy bng tin quyn gop t c phiu cua cng
ty, Cohen va Greenfield bao am tnh lin tuc cua cac d an nay bng
cach danh 7,5% li nhun trc thu cua cng ty tai tr vn hang
nm cho cac d an nh vy. K t o, cng ty khng ngng giup cho
nhng ngh xin tr cp lin quan n tre em va gia nh, cac t
chc thit thoi, cung nh cac hoat ng bao v mi trng.
Nhng cng vic lin quan n trach nhim xa hi khac cung bt
u hnh thanh. Mt Quy H tr Nhn vin c bit, c hnh thanh
vi 50% tng li nhun thu c t cac tour tham quan nha may,
c lai tai tr cho cac t chc phi li nhun Vermont. Hang th
phm cua nha may u c quyn gop cho cac t chc cng ng
trong nc hoc ban vi gia c bit cho nhng ca hang Vermont,
330
vi iu kin mt phn li nhun trong s o phai c quyn gop

cho cac th vin, trung tm giai tr va nhng a im cng cng
tng t cua a phng. Hang ngan met khi kem min ph cung
c cho i mi nm ch n gian mi khi cac t chc phi li nhun
cua Vermont ku goi.
Tuy nhin, nh th vn cha u i vi cac nha sang lp. Vao
nm 1988, ho phac thao mt d an mi cng hin mt cach trang
trong Ben & Jerry cho s sang tao va minh chng cho mt khai nim
hp tac mi v s thnh vng. Kt qua cui cung t y tng la mt
cam kt bng vn ban co ba phn lin quan trc tip vi nhau. u
tin la kha canh san phm cua ho (ch bin, phn phi va ban
nhng loai kem t nhin cht lng tt nht); th hai, trach nhim
xa hi cua ho (vn hanh mt cng ty theo m hnh ma kinh t ong
vai tro trung tm trong cu truc xa hi bng cach khng ngng co
nhng cach sang tao cai thin cht lng cuc sng); va cui
cung, bn phn a c uy thac cua ho (vn hanh cng ty trn nn
tang tai chnh). Cng ty nhanh chong kt hp nhng yu t c ban
nay vao nhng y tng sang tao khac nhau, nh trong vic phat trin
cac san phm Peace Pops va Rainforest Crunch a thu hut c ng
ao khach hang bng mui v mi la va hp dn cua chung. Ben va
Jerry cam kt se mua nguyn liu tai a phng bt c ni nao co
th va ch ung h nhng ni ban nao co cng hin cho xa hi.
Cohen va Greenfield con rt hao phong i vi nhn vin cua
mnh, cng ty cua ho ni ting la ni lam vic tuyt vi nht. Ngoai
nhng li ch bnh thng (nh bao him nhn tho, giao duc, y t) ho
con b sung vao nhiu nhng chng trnh tin b (nh ngh hoan
thanh nhim vu lam cha me, quyn mua ban c phn, va h tr giao
duc) ma vao luc by gi ht sc mi la i vi bt c cng ty nao.
Hn na, Ben va Jerry con m rng nhng li ch nay cho cac cp
v/chng cha ci va tnh nhn ng gii trong toan b nhn vin
cua mnh.
Nhng hanh ng quyn gop va nhng yu t c ban ma ho tan
331
thanh cung vi vic phn phi khng ngng va khai trng ca hang
mi khp nc My va toan th gii a nhanh chong a tn tui Ben
& Jerry ln nh diu gp gio. Doanh thu tng 23% vao nm 1989, 32%
nm 1990, va 30% nm 1991. Trong thi gian o, c phiu cua cng
ty trong th trng kem ngoai hang cung tng t 23% - 31%. Khi
mt nhn vin lu nm la Chuck Lacy c c ln lam chu tch
thay cho Lager, cng ty co 400 nhn vin, doanh thu at 100 triu la/nm, va gia c phiu gn 30 -la.
Khi chung ti bt u cng vic, muc tiu cua chung ti ch la
duy tr kinh doanh trong mt nm tai tram xng Burlington o,
Cohen noi. Chung ti cha bao gi co y ngh no se phat trin nh
th nay.
Ri nhng chng ngai bt u xut hin trn con ng trc gi
kha bng phng cua cng ty. Vai phng tin thng tin quc gia co
sc anh hng, bao gm ca tap ch Rolling Stones, tp trung vao khoan
li nhun ca nhn ma Cohen va Greenfield kim c cung nh cho
ng cac cu chuyn mang mt cai nhn y hoai nghi v nhng cam
kt xa hi cua ho. Nhng cu hoi cung tng dn v vic thiu nhng
nhn vin la cng ng dn c thiu s tai Burlington. S canh tranh
n t cac cng ty khac xut hin ngay cang nhiu. Nhng vn
trong phn phi va san phm a lam anh hng ti li nhun. Gia c
phiu cua ho giam xung ch con 12 -la.
Mt phn la v trach nhim, nhng co le phn ln la v ho a mt
moi vi vic lanh ao cng ty sut hai thp ky qua, Ben va Jerry
quyt nh nhng quyn lanh ao cho ngi khac. Cung nhau nm
gi 15% c phn (va gn 45% quyn bo phiu), ho vn gi hai v tr
hang u trong hi ng quan tr, nhng ca hai vn quyt nh thu
mt CEO mi t bn ngoai. Ho m mt cuc thi hung bin Yo, ti
mun lam CEO cng ty cua ban va cng b rng rai nhm tm kim
ngi k nhim. Vic nay a em lai hy vong cho nhng ai u tiu
chun cung nh nhng ngi co nhng y mun ky la. Robert Holland
Jr. chuyn vin t vn cua McKinsey Company, c chon vao v tr
332
Hai chuyn gia nhay vic mt thi Ben va Jerry
nay mc du ng khng co
nhiu kinh nghim trong
lnh vc san xut thc
phm va cung chng co
mi quan h lin quan g
trc o vi trit ly lam n
kha c ao cua Ben &
Jerry. Nhim ky cua ng
ung la mt tham hoa va
Holland a u hang di
ap lc nng n cua chic
gh lanh ao trong cha
y 2 nm.
Holland c thay th vao nm 1997 cung bng mt s la chon

kha bt ng: Perry Odak, ngi tng la giam c iu hanh cng ty
U.S. Repeating Arms, nha san xut sung trng hiu Winchester.
Mt vu n ao nho nho a n ra khi chi tit nay b phat hin. Nhng
Odak, ngi tuyn b co 1/4 th ky kinh nghim thch hp cho v tr
nay, nhanh chong chng minh ng co th hoa nhp cung cng ty va
nhng sang kin cua no. Trong nhng thang u tin, Odak cho tng
cng nhng san phm mi cung nh ct giam nhng dong san
phm a li thi (bao gm ca dong san phm tng c ca tung la
Peace Pop). ng b sung mt s thay i trong kha canh tip th, nh
vic di chn dung ngi sang lp t np xung bn hng hp. Lng
san phm tiu thu tng ln 20%, trong khi thu nhp rong tng 60%
va gia c phiu suy giam by lu nay cung tng lai mc gn 30 -la.
Tt ca nhng iu o a thu hut s chu y cua nhng ngi ngoai
cuc, va Ben & Jerry a tr thanh ming mi ngon cho cac cng ty ln
xu xe. Gia thang 4 nm 2000, Unilever tp oan a quc gia co
nhng san phm nh kem Wisk, Q-Tips, va Breyer tuyn b mua lai
Ben & Jerry. Ho hin la ni san xut kem ln nht th gii nh vao
nhan hiu kem Breyer. cac c ng cam thy vui ve, ho a bo ra
326 triu -la mang v Ben & Jerry. xoa du nhng hoai nghi,
333
Mt s loai kem c yu thch nht cua Ben & Jerry
ho a xy dng lai cng ty mi mua nay thanh mt cng ty con vi

ban quan tr ring bao gm ca Cohen va Greenfield. Va hai ngi
sang lp, u a gn 50 tui, ha se dung chc vu mi em lai li
ch cho cng ty, cho lnh vc ma mnh theo ui by lu nay.
Tuy nhin, Unilever a ch nh mt CEO mi cho Ben & Jerry
vao thang 11 nm 2000. iu nay khin ca Ben va Jerry cng khai
bay to mi nghi ng v li cam kt cua ng chu mi i vi nhng
hoat ng xa hi cua Ben & Jerry. Cohen va Greenfield cung xut
hin trn mt bai bao bay to s tht vong cua mnh, nhn manh rng
ho sn sang ung h tuyt i mt ng c vin khac co cam kt lam
vic lu dai vi Ben & Jerry va co chng trnh hanh ng v quyn
li xa hi mt cach ro rang. Tuy nhin, Unilever nht mc khng
nh ho vn co y nh gi gn tinh thn xa hi cua Ben & Jerry.
45
RE/MAX INTERNATIONAL
Cao hn tt ca
Tom tt
Ngi sang lp:
Logo:
V tr trong nn
kinh t My:
Net c trng:
Lnh vc kinh doanh:

S lng giao dch
hang nm:
S lng i tac
kinh doanh:
i thu chnh:
Chu tch
Chu tch Hi ng
quan tr:
Tru s chnh:
Nm thanh lp:
Website:
Dave Liniger

Tao ra mang li kinh doanh bt ng san
toan cu bng cach thng qua mi gii thn
thin u tin trn th gii
Kinh doanh bt ng san trn khp 6 chu luc
Hn mt triu giao dch ch tnh ring trn
nc My
58.000
Century 21, Coldwell Banker
Dave Liniger
Gail Liniger
Englewood, Co.
1973
www.remax.com
335
ave Liniger la ngi dng nh rt thch nhng tro mao him.

Trong ngi nha Colorado cua ngi an ng co thu vui da ngoai va
y tham vong nay co ca mt phong sn y p nhng lu nim
v cuc sng hoang da cung mt b su tp cac loai sung sn hin ai.
Co ln, khi ang i sn sa mac Kalahari, ng b dn vao th phai
chin u tay i vi mt con bao b thng ang c phong ln pha
sau cua chic xe tai. Nh li ng k lai vi phong vin, chnh mt phat
sung bn thng chnh xac cua mt th sn chuyn nghip trong oan
mi khut phuc c con manh thu va Liniger a nga nhao ln mnh
con thu sau khi no b ha guc.
Gn y, ng say
m mt tro mao him
khac: khinh kh cu.
Liniger hy vong c
ngi trn chic khinh
kh cu u tin i
vong quanh th gii
khng ngh va nh
im cua nim am
Nhng khinh kh cu cua Liniger
m nay la vao nm
1999, ng cung mt ngi ng hanh ln k hoach xut phat t Alice
Springs, Uc. Nhng nhng cn gio ln gn mt t a buc ho phai
huy bo d nh nay. Hai thang sau, vong chung kt Cuc ua Khinh
kh cu Th gii kt thuc bng chin thng cua mt i thu khac
trong s tht vong cua Liniger, du ng vn co mt chuc mng i
chin thng. Va vi am m th thao khng bao gi phai nhat cua
mnh, ng ang theo doi din bin cua i kh cu th gii gm 90
chic va theo mt giao trnh v mn nay.
Tuy nhin, co le s liu lnh ln nht cua Liniger din ra nm
1973 khi ng anh cc s nghip cua mnh vao vic thanh lp mt
336
cng ty bt ng san ring. Khi o ng ch mi 27 tui va ang lam

vic cho mt nha mi gii bt ng san - mt vic ng kha thanh cng
nhng khng hai long v b ct giam qua ang tin hoa hng sau mi
vu mua ban cua mnh. Mc du thiu kha nng quan ly va thm ch
cung khng co nhiu tin, ng vn quyt nh m mt vn phong ni
moi nhn vin mi gii u c hng tt ca tin hoa hng mnh
kim c. ng khoe rng vic nay co th lam nn mt cuc cach
mang trong nganh kinh doanh bt ng san, va ngay nao o se bin
ng tr thanh nha lanh ao v ai nht trong lnh vc nay. Ngay nay,
cng ty cua ng c goi la RE/MAX International. Va 25 nm sau vu
giao dch u tin, no a thc s tr thanh cng ty ln nht trong lnh
vc nay vi 58.000 ai ly t tin ng pha sau logo hnh khinh kh
cu o, trng, xanh cua cng ty khp sau chu luc(1).
***
Dave Liniger ln ln Marion, Indiana. Sau khi bo hoc cao ng
va hoan thanh ngha vu qun s trong Khng lc Hoa Ky, ng xac
nh rng c m cua mnh se c thoa man bng kinh doanh bt
ng san. tui 24, ng s hu gn hai chuc ngi nha. o la nhng
ngi nha ng mua, tn trang va ban lai kim li.
Dave Liniger trong mt ln thng u gia d an 1.000.000 USD

(1) 6 chu: A, u, Phi, My, Uc, va chu ai Dng (gm New Zealand, Papua New Guinea, va mt
s ao quc khac).
337
Liniger phat hin mnh co nng khiu trong nganh kinh doanh
bt ng san, va ng xin lam chuyn gia mi gii Phoenix. Tham
vong hn, ng chuyn sang mt cng ty khac khi nghe noi ho cho
phep nhn vin hng tt ca tin hoa hng mt y tng cach mang
luc by gi. Liniger quyt nh vay mn y tng nay ap dung vao
cng vic kinh doanh cua ring ng v sau. Ch sau ba thang vi ngi
mi gii mi, Liniger a khng ngng phat trin va cui nm 1971
ng chuyn ti Denver. o ng nhanh chong co mt trong hang ngu
nhng nhn vin kim c doanh thu hang nm mc nhiu triu
-la. Nhng ng vn phai giao lai mt na s tin hoa hng cho cng
ty va iu o i vi ng tht ang bun. V th ng ngh vic va thanh
lp mt cng ty cua ring mnh va tuyn b cho phep nhn vin mi
gii c hng 100% hoa hng. ng t tn cng ty cua mnh la
RE/MAX, vit tt cua real-estate maximums.
Bt u t vung ngoai Denver Englewood, Liniger ln k
hoach ra soat toan b nhng cng trnh kin truc cng nghip c
xy dng. ng cho phep nhn vin gi toan b s tin hoa hng, nh
a ha, nhng bu lai ho phai tra mt khoan goi la chi ph quan ly cho
cng ty. Vic nay khng phat huy tac dung nn cui cung ch ap
dung i vi nhng nhn vin xut sc v nhng ngi trung bnh
cung nh nhn vin ban thi gian khng th chi tra ni khoan chi
ph nh ky nay. tin xa hn trong vic xy dng mt t chc giam
sat, ng cung tm n nhng nhn vin n, nhng ngi luc by gi
b cac cng ty mi gii ln t chi nhn vao lam vic. Thc t, n
nhn vin chim 80% tng s nhn vin cua cng ty trong nhng
nm u.
Gail Liniger, ngi kt hn vi Dave vao nm 1984, la mt trong
nhng nhn vin u tin cua RE/MAX. Trnh hoc vn va tai quan
ly cua c phu hp mt cach hoan hao vi kha nng lanh ao va xu
hng phat trin kinh doanh cua Dave. Ch trong vong mt thang, ng
a chuyn c t th ky iu hanh ln chc pho giam c. Nhng kha
nng va s cng hin cua ca hai ngay lp tc b th thach. Lnh cm
vn i vi du la A Rp va c ban hanh cung thi im cng ty
338
m ca, va mt s ngi luc u lun hao hc se tai tr cho d an liu

lnh nay a rut lai khng tham gia na khi th trng bt ng san
Denver sup . Rt nhiu nhn vin hang u trong vung cung tranh
xa cng ty mi, t nht mt phn v nhng bai bao hoai nghi khng
ngng xut hin hang ngay.
Gia nh Liniger ngay t u a m n tam vn phong a
phng va khng lu sau ho a thy cac hoa n ao n nhanh hn
la li nhun. Thm ch i ln IRS (Internal Revenue Service Cuc
thu Lin bang My) a ong ca mt s vn phong cua ho, nhng
kha nng quan ly tai chnh la thng cua Gail cung nhng ky thut
co tnh thuyt phuc cua Dave a sm giup ho m ca tr lai hu
ht cac ni. Cng ty cung bt u hng chu s tc gin t cac i
thu khi ngay cang nhiu nhn vin cua ho bo sang RE/MAX.
Nhng nhng tin n v vic lam n phi phap khng bit t u lai
n va Hi ng An ninh Quc gia va FBI a n iu tra cng ty,
Uy ban Bt ng san Colorado cung tin hanh kim tra RE/MAX
hang tun. Tuy nhin, khng co bt c du hiu hoat ng bt hp
phap nao c tm thy va Liniger c phep tip tuc thc hin k
hoach cua mnh.
i v chng nay vn kin tr khat khao m rng kinh doanh
nhng nhng rc ri tip theo cua ho xut hin, hu nh ch xoay
quanh vn tai chnh. V th, ho quyt nh chon hng i mi bng
hnh thc nhng quyn kinh doanh, hn la thit lp va iu hanh cac
chi nhanh cua chnh mnh. Co le y la y kin hay nht cua ho.
***
Nm 1975 gia nh Liniger bt u nhng quyn kinh doanh
cho nhng ngi mi gii bt ng san. Y tng khng chnh thng
nay cua ho vn gp mt s phan i, nhng mc tng trng ngay
cang cao va ch trong vong hai nm ho a co 100 ngi nhn quyn
kinh doanh. Nhng nhn vin hang u cung tham gia vao cng ty
va khach hang th sn sang ni bc ho tai khp cac thanh ph ln
nho trn nc My. Theo sau o la s ra i cua mt vn phong
339
Pham vi hoat ng cua RE/MAX trn th gii
Canada, va ch trong vong 6 nm RE/MAX a thng tr th trng

kinh doanh bt ng san y.
tip tuc phat trin, gia nh Liniger khng ngng quang ba
thng hiu RE/MAX n vi cng chung. Nhng khoan tin thng
c a ra khuyn khch nhn vin, con cac nha quan ly cao cp
th nhn c c hi mua mt phn trong quyn ban hang a phng
hay nhng chi nhanh kinh doanh khac. Thm vao o, gia nh Liniger
thng xuyn i khp ni tm hiu t cac i tac va thc hin cac
n lc nhm phat trin mang li. Tt ca nhng vic y a c trang
trai v mt kinh t mt cach hoan hao, khi ngay cang co nhiu nhn
vin bay to mong mun c lam vic cho RE/MAX. Nhiu ngi c
trao quyn kinh doanh bn ngoai khu vc Bc My yu cu m thm
vn phong tai th trng cua ho, ni u tin la khu vc Carib vao
nm 1991. Tip theo o la Mexico, ri ti min nam chu Phi, Ty Ban
Nha, Israel, c, Ireland, Anh, Ha Lan, Th Nh Ky, Singapore, Uc, Hy
Lap, ao Sp, Lichtenstein, Ao, Thuy S, B ao Nha, Phap va ng
Nam A. Vao u th ky 21, RE/MAX a co 3.400 vn phong 34 quc
gia va 8 khu vc trn th gii.
Nhng y tng cach mang cua nha Liniger ngay nay lun b
nhiu i thu canh tranh sao chep thng xuyn. u nhng nm
1990 ho thit lp Mang li V tinh RE/MAX nh mt b phn h tr
340
ky thut cao giup toan th nhn vin at nng sut lam vic cao hn.
H thng tn kem hang triu -la nay phat song hn 5.000 gi
nhng meo vt va li khuyn, nh lam th nao nhn vin chuyn
ch ma vn thanh cng hay lam th nao ng dung cng ngh tng
doanh thu. Ho cung ng thi xut nhng y kin v quan tr tai
chnh va thng tin hun luyn cho khoang 20.000 nhn vin cua
mnh. RE/MAX cung t chc nhng hi ngh trc tip hang nm thu
hut hang ngan ai ly trn toan nc My va hang trm ai ly t cac
quc gia khac tham d.
RE/MAX cung la ngi i tin phong trong lnh vc kinh doanh
trn mang Internet. Sau khi kt ni vi i tac va khach hang thng
qua dch vu trc tuyn CompuServe trong nhng nm u, cui cung
ho cung chuyn sang s dung Web. E-mail, thao lun trc tuyn,
nhng thng tin hu ch u co trn a ch cho tt ca nhn vin va
cng tac vin. ng dn ti danh sach va cac ai ly a phng,
cung vi nhng meo vt trong mua va ban, cung nh thng tin v
nhng chng trnh cua RE/MAX va ca i khinh kh cu cua ho, u
c cng khai trn web site cua cng ty.
V phn gia nh Liniger, c mun tm kim nhng th thach
mi cua ho khng h giam i sau bao nhiu nm. Ho bay trn chic
may bay co canh-c-cai-tin cua mnh, nui nga A Rp, va Dave
thm ch con tham gia vao i ua xe hi NASCAR. Hai ngi xy
mt sn gn 18 l ring gn nha ho Colorado va khng thu nhn
bt ky mt thanh vin nao khac, cung khng co nhng khu nha hay
bt ng san nao trong khun vin 7.275 mu t gm i dc va cy
ci rm rap ma Dave va Gail vn thng ci nga trong o.
46
HANG MAY MAY SINGER
Giai phong phu n bng nhng
ng kim t ng
Tom tt
Ngi sang lp:
Logo:
Issac Merrit Singer
Net c trng:
Bin vic may qun ao tr nn chuyn nghip

va n gian.
May may va cac loai may moc gia dung khac
1,263 t -la
18.000 ngi
Brother International, Electrolux AB, Hirsch
Stephen H. Goodman
Curaao, Qun ao Antilles thuc Ha Lan
1851
www.singerco.com
San phm chnh:

Doanh thu:
S nhn vin:
i thu chnh:
Chu tch kim CEO:
Tru s chnh:
Nm thanh lp:
Website:
342
ia s ban ang sng vao na u th ky 19 va ban cn co u

qun ao cho ca gia nh bn ngi cua mnh, ban phai lam th nao vi
vai cun ch va mt t kim may? Co le may xong mt chic ao, ban
phai tn mt khoang thi gian u mt ngi sng trong th ky 21
nay san xut ra ca tu ao y nhng b canh ep. Ban cung co th thu
th may lam tt ca cho ban nhng thi gian cung khng c rut ngn
bao nhiu. Nu o la cu chuyn cua ngay hm nay th qua la ang
nan long!
May mn thay, u t o a chm dt bng mt s kin mang tnh
bc ngot trong lch s nn vn minh cua nhn loai vao nm 1851,
khi I.M. Singer sang ch ra mt loai may may kiu mi, d s dung, va
thit b nay ngay lp tc tao ra mt cuc cach mang trong toan b qua
trnh may mc tai nha cung nh trong san xut cng nghip. Va, trong
khi ngi tiu dung con ngai ngung trc cai gia 75 -la cua no, ngai
Singer thao vat a ngh ra cach thc ban hang tra gop u tin trn th
gii tao iu kin cho moi ngi co th sm c mt chic may
tng-nng-sut-lao-ng cung tnh nng tao-thm-my ng y cho mnh.
Nhu cu mua chic may
nay ngay cang nhiu va s
hng thu tng cao khi chic
may at c giai thng tai
Hi ch Th gii Paris.
Singer m thm ba xng
san xut va mt phong
trng bay san phm New
York. ng cung ky hp ng
May may Singer vao u th ky 20
vi nhng chuyn vin ban
(model 1906)
hang sn sang tra tin trc
c quyn ban nhng chic may thn ky nay nhng khu vc
cu th. Co le, loai hnh nhng quyn kinh doanh u tin xut phat
t y. Lng tiu thu hang nm at ti 3.000 chic trc khi thp
HANG MAY MAY SINGER
343
nin 1850 kt thuc. Nhng ngi gop phn chuyn i cng nng va
nng tm voc cua chic may nay co th k n cac c th may tai gia
hay gy phin toai, c Richard Byrd (ngi a em 6 chic may
may Singer n Nam Cc), Nga hoang Alexander III cua Nga (ngi
ra lnh dung no may 250.000 lu bat cho qun i Sa hoang), va
thm ch ca Mahatma Gandhi, ngi goi chic may nay la mt trong
s t nhng th co li nht tng c phat minh.
Ngay nay, may may cua Singer c ban trn hn 150 quc gia
vi 1.500 tim ban le, 58.000 ai ly phn phi, va 18.000 ngi ban
hang tn nha. Singer lun ng v tr s 1 i vi ngi tiu dung
va trong nganh cng nghip nay. Tuy nhin, cang ngay lng tiu
thu cua ho cang giam khi cac i thu canh tranh xut hin ngay mt
nhiu va thc t la nhu cu may va tai nha cung giam hn. V th,
song song vi vic tin hanh mt cuc cai t ln Singer a chun b
sn nhng bc i d phong trong trng hp t hai nht.
***
Issac Merrit Singer sinh nm
1811 tai Troy, New York. La con th
tam trong mt gia nh nhp c ngi
c, ng nhanh chong bc l tai nng
thin bm v may moc. Tuy nhin
Singer khng thoai mai vi gia nh
va ng bo nha ra i khi mi 12 tui
th sc vi cac cng vic rt khac
nhau nh din vin, ao cng, ong
tu, va lam nha phat minh. Trong lnh
vc cui nay ng to ra thanh cng
nht: ch ra may khoan a nm 1839
va dung cu cham khc trn kim loai
va g mt thp ky sau o.
Issac Merrit Singer

(1811 1875)
Khi Singer sinh ra, mt loai may khu giay a c phat minh
khoang hai thp nin trc o. Vao luc ng ti New York, rt nhiu
344
th han a san xut ra loai may h tr, tr thanh mt cng cu th s

cho vic may mc. y la th cu th gy c s chu y cua Singer. No
ni ting n gian ch v no la th tt nht tai thi im o nhng
khng thc t lm v con thoi chuyn ng tron lp i lp lai thng
lam ri ch trong khi cy kim c t nm ngang khng hiu qua
lm. Va, ging phn ln cac may cng cu tng t luc by gi, no cung
s dung lc truyn ng bng tay va iu bt tin nht la no han ch
vic phat huy ht cng sut may khi ngi s dung phai thng xuyn
gi mt tay trn con quay.
Tuy nhin, Singer vn khm phuc y tng chung cua chic may
nay va sau khi kim tra cn thn, ng a co mt vai bc cai tin n
gian nhng quan trong. Chng han, ng thy con thoi nn hoat ng
theo ng thng thay v quay tron, va kim nn chuyn ng ln
xung se hp ly hn la chuyn ng qua lai. ng cung quyt nh
thay truc quay tay bng ban ap ging nh th c s dung trn cac
banh xe quay. Sau khi mn 40 -la va lp cng ty I.M. Singer & Co.,
ng ch cn 11 ngay ch ra loai may may tn tin cua mnh.
Gn nh ngay lp tc ng b kin v xm pham quyn sang ch,
nhng cung vao luc ng thua kin, thit b cua ng a thu hut c rt
nhiu khach hang, va cng ty a phat trin ln manh n mc chuyn
kin cao nay cung khng thanh vn na. May moc c bay ra khoi
xng New York nhanh ngay khi ng va san xut xong. Vao nm
1855, sau Hi ch Th gii Paris, nhu cu tng cao va ng tung ra mt
chng trnh ban tra gop u tin tng san lng tiu thu cao hn
na. Mt mu thit k may th h th hai nhe hn ra i vao nm 1856,
va cng ty a tng cng thm mt nha trng bay san phm vao b ba
phn xng mi trong nm k tip. Khi Singer quyt nh sang Anh
ngh hu nm 1863, cng ty cua ng by gi tr thanh Cng ty San
xut Singer nm gi 22 phat minh va ban ra 20.000 may mi nm.
Inslee Hopper, ngi c b nhim chc chu tch cng ty thay cho v
tr cua ngi sang lp, tip tuc duy tr s phat trin va nm 1867 ng
a bin Singer tr thanh cng ty cng nghip a quc gia u tin bng
cach m mt xng san xut Glasgow, Scotland.
HANG MAY MAY SINGER
345
Lng san phm tiu thu vn tng cao va at 250.000 san phm mi
nm vao thi im Singer qua i nm 1875. ng lai khi tai san tr
gia 13 triu -la, mt con s khng l vao luc o, va c chia ht cho
24 a con cua 2 ba v va 3 ngi tnh cua ng. Ngi hp tac lu nm,
Edward Clark, lam chu tch tip theo cua Singer mt nm sau o, va
cng ty khng ngng phat trin vi tc chong mt. Nm 1880, lng
san phm tiu thu trn toan th gii ln n con s 500.000. May may
chay in th u tin c gii thiu 9 nm sau o, va n u th ky
20 xng san xut cua Singer a ban ra c 1,35 triu may mi nm.
Dng nh khng co g la bt kha thi trong giai oan nay va cng
ty khng ngng hoan thanh nhng nhim vu mi c ra. Mt
cng ty con co tn goi la cng ty may may Singer c thanh lp nm
1904 lo vic ban hang va phn phi san phm nay trn toan th
gii. Bn nm sau o, toa nha Singer 47 tng c khai trng New
York, y va la tru s chnh cua cng ty va la toa nha cao nht th
gii luc by gi. Nm 1913, thng k ghi nhn a co 3 triu may c
ban ra hang nm; nm 1927 cng ty khanh thanh Trung tm may mc
Singer cung nhng khoa ao tao may ni ting cua mnh. Nm 1929
ho gii thiu loai may may Singer Featherweight cc ky c a
chung va tuyn b se ln sn sang cac lnh vc kinh doanh khac, cu
th la cho ra i loai may hut bui Singer u tin.
Trong nhng thp nin k tip, loai may ap chn mt thi tao
nn cuc cach mang gi y c thay th bng nhng ng c in.
Va thm mt san phm cng ngh mi ra i: may khu zig-zag, loai
may co kim chay qua lai cung luc vi ln xung. Vic nay cho phep
ngay ca nhng ngi khng co kinh nghim may va cung lam c
nhng san phm phc tap va thuc y vic kinh doanh tin xa hn
na. Kt qua la doanh thu hang nm cua ho n 507 triu -la trong
nhng nm 1950, va nm 1963 cng ty i tn thanh The Singer
Company phan anh s a dang hoa khng ngng khi ho a thm
vao danh muc kinh doanh cac loai hnh nh vn phong phm va
trang tr ni tht. Doanh thu cua ho ln u tin at mc 1 t -la
vao nm 1966, va ln n 2 t -la ch 4 nm sau o. Luc nay Singer
346
co 120.000 nhn vin va tr thanh mt ngun tai nguyn chng

khoan khng l vi hn 60.000 c ng.
Nhng sau o, vao gia nhng nm 1970, qua bong b bm cng
qua mc a v. S lng may may ban ra ln n nh im la 3 triu
chic mt nm va bt u giam xung khi nhng bng phat minh cua
cng ty a ht han c quyn va cac i thu canh tranh vi nhng
san phm co gia re hn bt u chia se th trng. Mt s ln phu n
trn toan th gii bt u i lam ngoai, ho tiu tn t thi gian hn
trong vic may va va tiu nhiu tin hn mua qun ao may sn.
Khoang 40% cng vic cua cng ty luc nay la mt b su tp a dang
bao gm phat trin nha , dch vu s sach tai chnh, in t quc
phong va ban le qua catalog. Tuy nhin a s cac cng vic o khng
em lai li nhun cao, va nm 1978 Singer a l trong nganh kinh
doanh may may cua mnh. Khng lu sau o ho a mc n n 1 t
-la.
Va, mt cuc tng cai t la tt yu theo yu cu va quyt nh cua
cac quan chc lanh ao va cac c ng cua cng ty.
***
Nm 1975, Joseph Flavin, cu giam c cua Xerox, a ln nm
quyn leo lai con thuyn Singer vt qua cn song d. Ngay lp tc
ng chuyn ti trong mt khach san ch cach tru s chnh cua cng
ty bn toa nha va bt u lam vic 13 ting/ngay, 6 -7 ngay/tun.
ng giam quy m kinh doanh may may tiu dung, tng cng vao
may may cng nghip va gii thiu loai may may in t t ng u
tin cua Singer. Sau o, ng ong ca 1.600 ca hang hoc chuyn
quyn iu hanh cho cac i tac bn ngoai. ng m rng cac nha may
san xut Brazil, Thai Lan va Nht. ng ly danh ting cua cng ty
va h thng kinh doanh Pacific Rim va My La-tinh ra anh cc khi
gii thiu nhng san phm mi, nh gia dung va ni tht va di
tru s chnh cua cng ty ti Stamford, Connecticut.
Nm 1982, doanh thu kinh doanh may may cua Singer thm ch
con thp hn doanh thu t mang hang khng, san xut cac chuyn
HANG MAY MAY SINGER
347
bay gia lp, thit b bao v in

va nhng th tng t. Bn
nm sau, vic kinh doanh may
may c tach hn thanh mt
cng ty ring vi tn Singer
Sewing Machine Co. Cng ty co
24.000 nhn vin trn 100
nc. Cho du gp rc ri nhng
ho vn chim 30% th phn
May may vi tnh Singer Confidence 7470
Sa
n phm mi nht cua Singer nm 2008
hang tiu dung quc t, gn
bao hanh 25 nm, mach in t 5 nm
gp i i thu gn nht cua
ho. Nm 1988, hu ht nhng ngi iu hanh cng ty con u tan
thanh vic thu nhn Paul Bilzerian. ng thu hut c s chu y cua
khach hang trn toan quc bng cach ban may may va nhng san
phm khac nh tu lanh, bp ga va truyn hnh quanh chu A, chu
Phi va Trung ng. May may cng nghip, di nhan hiu Pfaff, hin
nay c san xut tai c. Va, di s iu khin cua Chu tch kim
CEO Stephen H. Goodman, tru s chnh lai c chuyn ti Curaao,
Netherlands Antilles.
Nhng nhng n lc o dng nh khng u ngn cu ri t
do cua Singer vao thang 5 nm 2000, khi San giao dch Chng khoan
New York nh ch vic bun ban c phiu cua ho. Sau o cng ty lp
h s phong chng pha san theo Chng 11 Lut Pha san va cam kt
khc phuc hu qua nu co. Tuy nhin, Singer vn hy vong se tao ra
nhng du n mi nh ho a tng lam c trong th ky 19 va 20.
47
SHOREBANK
Ngn hang phat trin cng ng
Tom tt
Ngi sang lp:
Ronald Grzywinski, Mary Houghton, James

Fletcher va Milton Davis
Logo:
V tr trong nn
kinh t My:
Net c trng:
Khng xp hang trong Fortune 500 nm 2007

Ngn hang phat trin cng ng ln nht va lu
i nht Hoa Ky
Dch vu tai chnh doanh nghip va ca nhn
San phm chnh:
2,1 t la (nm 2006)
Tng tai san:
Tng s nhn vin: 550 ngi (nm 2006)
Louisville Community Development Bank,
i thu chnh:
Vermont National Bank, Wain-wright Bank &
Trust Company
Chu tch kim CEO: Margaret A. Cheap
Tru s chnh:
Chicago, Illinois
Nm thanh lp:
1973
Website:
www.sbk.com
SHOREBANK
349
o le im chung gia cu Tng thng My Bill Clinton va nhiu

nhn vin vn phong Chicago la ho u la khach hang thn thit cua
ShoreBank. La mt cng ty tai chnh c phn tng iu phi nhiu d
an phat trin kinh t tai Windy City cung nh trn toan th gii,
ShoreBank a tao ra khai nim tai chnh trach nhim xa hi (1) ma
Tng thng Bill Clinton a giup quang ba n nhng vung nng thn
heo lanh trn toan nc My t khi ng con la Thng c bang
Arkansas. ShoreBank cung gii thiu n cng chung hnh thc hp
ng vay mn t do, cho phep mt cng nhn a ngh hu co th vay
vn lp cng ty sa cha cac cn h xung cp tai vung South Shore
ln cn bin chung thanh nhng ni ang sng hn va t lam giau
cho chnh mnh.
c sang lp bi bn nha hoat ng xa hi Illinois, nhng ngi
a gia nhp qun i khoang cui nhng nm 1960, ShoreBank ngay
t u c xem la mt phng tin thc hin nhng thay i cua dn
thng ma ca chnh phu ln cac t chc phi li nhun u khng th
khng nht tr. M hnh phat trin cng ng da trn nhng thay
i bt u vao nhng nm 1950 cung cp vn u t, thng la
cung vi nhng h tr ky thut cho nhng vung cha phat trin luc
u ch nhm vao nhng vung ln cn y tim nng la B bin pha
Nam nc My. Vi muc ch s dung hiu qua dong t ban va ngun
tin nhan ri trong dn huy ng c di thi Tng thng
Eisenhower, ho cam kt se tai u t tt ca ngun vn cua mnh vao
cac hoat ng phuc vu cng ng. Mc cho nhng ni hoai nghi xut
hin khp ni va cac chng ngai gh gm, cac chng trnh tn dung
va cng ty vn ln manh khng ngng.
Nm 1986, nhng thanh tu n tng cua ShoreBank dn ti
vic m rng thm mt chi nhanh na Chicago va lan ti Arkansas
di s ung h cua Thng c Bill Clinton va Quy Winthrop
Rockefeller. Nhng n lc tng t cung c bt u trong nhng
(1) Nguyn vn: Socially responsible financial concept.
350
nm k tip t Cleveland cho ti Kenya, chu Phi. Hin nay ho a cho

vay trn 700 triu -la i vi doanh nghip va cac ca nhn trong
nhng cng ng ma ho phuc vu, giup phuc hi kinh t hn 17.000
h va bin v s nhng gic m thanh hin thc. Ho cung em lai li
nhun cho chnh mnh k t 1975 va iu o chng minh rng
nhim vu kep c ao cua ho hoat ng xa hi thng qua li nhun
t kinh doanh co th tao nn thanh cng va s khac bit trong cuc
sng.
***
Khi Hi ngh Dn chu
Toan quc din ra tai
Chicago, bn thanh vin
am m cac hoat ng xa
hi va nhn quyn nay
thng xuyn gp nhau tai
ai hoc Chicago. Ronald
Grzywinski la mt doanh
nhn ang mun chuyn
hng sang u t ngn
hang (lnh vc ma ng i
tin phong trong vic phat
Bn thanh vin sang lp cua ShoreBank
trin cng ng ma sau nay
c Bankshore tip quan). Mary Houghton co bng thac s cua
Trng Y khoa Johns Hopkins, va ang la vin chc phu trach k hoach
cho Quy Johnson hoat ng phi li nhun. James Fletcher la mt cu
giao vin, mt chin binh trong cuc chin chng oi ngheo, va la tr
ly giam c cua chng trnh Hoat ng cng ng lin bang. Milton
Davis la chu tch hi ng a phng v Bnh ng Dn tc cua Quc
hi, mt sinh vin sau ai hoc theo nganh kinh doanh cua mt trng
ai hoc ngay canh ni bn ngi thng tu tp.
Tt ca u trn di ba mi tui, nhom ban gm hai ngi da
trng va hai ngi My gc Phi nay u tha nhn rng nhng n lc
SHOREBANK
351
cua chnh phu va cac t chc phi li nhun truyn thng khng th
nao giai quyt ht nhng vn phc tap trong i sng thanh th.
Va ho cung nghi ng rng cac bai din vn oc trn san hi ngh cung
chng giai quyt c nhng vn ang dn huy hoai nhng khu
vc ln cn trong thanh ph va trn ca nc. Trong khi khng ai nay
ra y kin cu th la tr thanh mt chu ngn hang, tt ca u hm h
vi y kin thu v cua Grzywinski rng se cai tao xa hi thng qua lnh
vc ngn hang. South Shore mt khu dn c tng rt tru phu nay
ang gp nhiu kho khn tr thanh muc tiu cua ho. Gn nh ngay
lp tc ho tin hanh mua Ngn hang Quc gia South Shore.
Bn ngi huy ng c 3,2 triu -la cn thit mua cng
ty phn ln la nh mt khoan vay n do Grzywinski va v ng bao
lanh, va bt u iu hanh cng ty nay vao mua he nm 1973. Va ho
vp ngay phai mt vn ln. Ngn hang cu b ban i la do no khng
th kim li nhun t cng ng dn c ngay cang giam dn. Va
nguyn nhn cua h qua nay, t ra cung mt phn, la do mi ngn
hang tit kim va cho vay u xp ho vao loai khach hang co kha
nng rui ro cao va anh du o nn t chi cho ho mn tin du co
th chp nha ca hay thc hin cac d an kinh doanh. Ban lanh
ao mi cua cng ty ngh thay i tnh hnh nay bng cach tai u
t vao ngun vn tng hp ch trong South Shore. Ban u khng
nhiu ngi chp nhn y tng la mt ngn hang tht bai trong mt
khu dn c kinh t khung hoang lai co th kim c li nhun tai
chnh ch bng mt vai kinh nghim xa hi mi. Nhng bn ngi
nay lai tin rng mnh co th lam c nh vy. Va ho a ln k hoach
chng minh nhng nghi ng o la hoan toan sai lm.
Khi South Shore thay i, lng tin gi vao ngay cang thp hn,
giam t 80 triu -la xung ch con 42 triu -la ch trong vong hn
mt thp ky. Nhng vn khac cung vn tn ong, nh tnh trang
toa nha tru s xung cp trm trong. Tuy nhin, bn ngi quyt nh
t cng ty cua mnh trn nn tang la mt cng ty tai chnh n thun
trc khi co nhng hoat ng kinh doanh khac. Ngn hang se ging
nh mt cng ty phat trin a c, mt vn phong u t nho, va la
352
mt ting noi bnh vc cho cng ng dn c xung quanh mt cach

phi li nhun. quang cao vic ky gi tin va bt u tng ngun
vn, ho bt u noi v hy vong va muc tiu cua mnh vi nhng hi
nhom dn chu a phng. Ho a ra cac ban hp ng tn dung
khng th chp cho dn c vung South Shore va nhng ngi co y
nh mua nha hoc kinh doanh trong khu vc.
Chng trnh c hnh thanh tao ngun vn cho nhng n
lc vay mn nay, co tn goi la Tin gi phat trin, cui cung a
thay i hnh anh cng ty. Bng cach cho nhng ngi gi tit kim
ca nhn cung nh cac nha quan ly quy lng hu m mt tai khoan
co cu truc u kha nng canh tranh thng qua ngn hang ShoreBank
s dung cho cac d an phat trin South Shore, ho tao ra mt cng
cu u t trach nhim xa hi gi li ku goi ti cac nha quan ly tai
chnh hao tm nhiu ni. Khi chng trnh c bt u vao nm
1974, cac tai khoan c m khp ni t 50 bang va hn hai mi
quc gia trn th gii. Chng bao lu sau, ho a la ngun tai chnh c
ban cho hn mt na s doanh nghip trong vung.
c quan ly bi Pho
Chu tch ShoreBank, Joan
Shapiro, chng trnh mui
nhon ma cng ty h tr
iu a hoan toan i ngc
lai vi thc tin kinh doanh
ngn hang thng thng
trong vic u t tin gi
Trung tm H tr Doanh nghip ShoreBank
a phng trong cac d an
tai Cleveland
t xa a lam bt ng
nhng u oc hoai nghi khi nhanh chong chng minh rng ho mi
chnh la ngi chin thng. Nhng cng nhn in a ngh hu, cung
rt nhiu nhng chu doanh nghip gia nh khac a giup cho cng
ng mnh ang sng trong khi xy dng nhng cach kim sng
ring va tra ht n mt mc cao hn rt nhiu so vi nim tin
ma Shorebank a t vao ho va cng ng.
SHOREBANK
353
***
Sau khi tng tc cac hoat ng kinh doanh 32 thanh ph
thuc bang Arkansas, ShoreBank tip tuc m rng kinh doanh n
vung Thng Ban ao Michigan, cac bang Washington, Detroit va
Cleveland, ng thi t vn cho cac nh ch tai chnh khac thc hin
cac chng trnh tng t. Co le th thach ln nht cua cng ty la
th trng nc ngoai, nht la tai cac nc ang phat trin nh
Pakistan, Kenya va Bangladesh, ni ho m chi nhanh. Cng ty cung
gop phn hnh thanh cac chng trnh tn dung Phn Lan, Ba Lan,
va cac nc thuc Lin X cu. Tai th trng My, cng ty tng tng s
nhn vin ln 300 ngi, thu nhng ngi n lam vic vi
Shorebank v nhim vu xa hi cua ho, cung nh ca nhng ngi dn
sng trong vung va ch n gian cn mt cng vic n nh. Nhim
vu kep cua ho a mang lai li ch cho tt ca moi ngi: thanh cng
trong vic hi sinh nhng khu vc ma ho chon lam muc tiu ban u
trong khi vn em lai li nhun thoa man cac nha quy hoach ln u
t. Cng ty c xem la co mi trng lam vic ly tng hang u.
ShoreBank tng quy m gp i vao nm 1995 sau khi sap nhp
vi Indecorp, mt t chc tn dung khac cua Chicago co ha tng la hai
ngn hang thng mai. Bc sang th ky mi, tng s tin ky gi cua
cng ty a ln ti 750 triu -la va tng s vn hoat ng gn 1 t
-la. Theo hu ht nhng anh gia thng thng - va mt vai thng
k khng chnh thng cng ty a at c tt ca cac muc tiu ma
Grzywinski, Houghton, Fletcher va Davis nhm n luc ban u.
Tuy nhin vn co mt s vn tn tai. o la ShoreBank vn
cha phai la mt thng hiu manh hoat ng n le d dang.
V th, vao mua he nm 2000, ho lin kt vi cac quy u t trach
nhim xa hi xut sc tai My hnh thanh mt lin minh tai chnh
mang tnh cach mang rng ln hn phat trin cng ng mt
cach hiu qua hn. c c xuy thanh lp bi Cng ty Domini
Social Investment, t chc ang quan ly s tin rt ln la 1,9 t -la,
mt quy lin kt mi ra i gi y se u t t nht 10% tng vn
354
cho vay cm c va u t doanh nghip nho cho nhng ngi trong

cac vung co iu kin kinh t kho khn. Quy mi nay khuyn khch
cac d an phat trin cng ng co y ngha cung nh u t trc tip
vao o.
Nm 2004, ShoreBank sang lp Trung tm i mi Cac Dch vu
Tai chnh nhm khuyn khch cac t chc tai chnh phuc vu cac khach
hang co thu nhp thuc mc ngheo kh hoc di mc ngheo kh.
Nm 2007, ShoreBank tr thanh ngn hang mi trng va phat
trin cng ng u tin thc hin chng trnh tit kim trc tuyn
lai sut cao.
Ngay nay thanh cng cua ShoreBank c phan anh qua h
thng rng khp cac chi nhanh cua ho trn khp th gii. ShoreBank
cung a la mt ngn hang c phn va ho tip tuc a dang hoa san
phm tn dung va cac dch vu tai chnh hng v cng ng.
48
HANG PHIM MGM

Ting gm s t
Tom tt
Ngi sang lp:
Logo:
V tr trong nn
kinh t My:
Net c trng:
Marcus Loew va Louis B. Mayer
Khng xp hang trong Fortune 500 nm 2007

Hnh mu thu nho cua Hollywood va nc My
thp nin 1920 va 1930
Phim in anh, chng trnh truyn hnh, video
San phm chnh:
gia nh va nhng san phm co ng ky ban quyn
1,2 t -la (nm 2000)
Doanh thu:
870 ngi (nm 2000)
S nhn vin:
Sony pictures, Time Warner va Walt Disney
i thu chnh:
Chu tch kim CEO: Alex Yemenidjian
Santa Monica, California
Tru s chnh:
1924
Nm thanh lp:
www.mgm.com
Website:
356
hp nin 70 cua th ky trc la thi ky cua nhng s kin

khng ly g lam ve vang cua nc My vu tai ting Watergate, dch
vim phi, cac vu iu cung loan cua gii hippi, nhng xen ke nhng
chuyn ang bun o con co nhng cn st ve khi cac rap hat chiu cac
siu phm in anh va tao nn thi hoang kim cho Hollywood. Thanh
qua o chu yu la nh hang phim huyn thoai MGM - Metro-GoldwynMayer - vi biu tng con s t ang gm ru cua mnh, tng la hnh
anh ai din cho nn cng nghip giai tr Hoa Ky, va cung tng ban ht
tai san cua mnh, k ca ao cu va phuc trang ong phim, trang trai
cho cac mon n tai chnh.
Marcus Loew cha bao gi mun tr thanh mt nhn vt quan
trong trong lang giai tr. ng cung cha tng ngh rng mnh se thay
i c cach lam vic cua Hollywood hay, m c se co sc anh
hng n nh th trong vic thay i hnh anh nc My trong mt
ca th gii. Nhng ng cung khng cam long lam mt nhn vin ban
hang bnh thng cho mt ca hang ban lng thu New York. Thc
ra, ng mun ghi du n cua ring mnh trong lnh vc bt ng san.
ng bt u bng vic hun vn mua mt chung c nho. Du vy, Loew
cung thch rap hat, va ng chia se nim am m nay vi nhng ngi
khac trong o co mt ngi ban pht ln nh s hu mt h thng
phong chiu phim. Rt n tng vi iu o, Loew a thuyt phuc i
tac trong lnh vc bt ng san va mt ngi ban khac lam ngh din
vin cung nhau tham gia kinh doanh trong lnh vc nay. Nm 1904,
ho m sn khu kch Peoples Vaudeville trn Ph 23, New York va
nhanh chong thanh cng. B ba sm m rng sang kinh doanh cac rap
chiu bong va trung tm t ve xem kch Vaudeville. Ch trong vong
vai nm, ho i tn va t chc lai cng ty thanh T hp Loews Inc.,
vi tng vn u t ln n 17,5 triu -la.
Cung luc o, nhng hang phim mi bt u moc ln pha Nam
California va hp dn cac ngh s, din vin, ky thut vin va cac
HANG PHIM MGM
357
ngi sao hang u cua nganh in anh. Loew khng hng thu vi
cuc phiu lu mi nay cho ti khi ng nhn ra li ch kem theo
cua no: s hu mt hang phim se cho ng quyn iu hanh trc tip
mt dy chuyn san xut va kinh doanh cac loai phim ng mun a
ra rap chiu bong cua mnh. Nm 1920, ng mua Tp oan Metro
Picture va Louis B. Mayer Pictures va sap nhp ca hai thanh mt. Tuy
nhin, luc u hang mi nay khng san xut ra loai phim ma Loew
mun, nn nm 1924, ng b sung thm Goldwyn Picture va b
nhim Irving Thalberg chu trach nhim giam c san xut cho hang
phim. Th la MGM ra i.
Mayer va Thalberg a tr thanh mt
nhom tuyt vi va ngay lp tc thu hut s
chu y cua cac hoa s, chuyn vin ky thut
va ngi sao hang u. ao din Von
Stroheim va King Vidor a thc hin c
nhiu ky tch in anh khi san xut ra
nhiu tac phm at doanh thu khng l vi
cac ngi sao bao gm Greta Garbo, Clark
Gable, Joan Crawford, Spencer Tracy,
James Stewart, Elizabeth Taylor va Mickey
Rooney (slogan luc o cua cng ty la
Ben-Hur - B phim oat 12
nhiu sao hn ca trn thin ng).
giai Oscar nm 1959
Nhng phim nh Ben-Hur, Grand Hotel,
Munity on the Bounty, va The Great Zeigfield a gianh c v s giai
thng cua Vin Han lm in anh Hoa Ky (tc Giai Oscar). u
nhng nm 1930, MGM la hang phim ln va giau co nht Hollywood.
Ho cung hoan thanh xut sc muc tiu ban u (va cung rt quan
trong) cua Loew la a khan gia n vi rap chiu bong.
Thalberg mt nm 1936, nhng thanh cng cua hang th vn tip
tuc. Gone With the Wind (Cun theo chiu gio), The Philadelphia Story, va
mt loat nhng phim u t t vn nhng at doanh thu cao nh Andy
Hardy va Tarzan a thng m. Mayer tp trung vao nhng phim co chu
yu nc va lun lun kt thuc co hu va khach th vn tip tuc keo
358
n rap. Cng vic cua chung ti la lam ra nhng b phim ep v

nhng con ngi ep. Ai khng hiu c iu nay th khng phai la
ngi lam trong lnh vc nay, ng a tng noi nh th. Hang phim tip
tuc cho ra mt khoang 45 b phim mi nm, va o la nhng c may kim
tin cho cng ty.
***
S vt tri cua MGM c duy tr qua thi ky Chin tranh Th
gii ln II. Sau o, s thch cua khan gia thay i, s phat trin cua
nganh truyn hnh, tui tac ngay cang cao cua cac ngi sao ln u
qun cho hang, tt ca u co anh hng khng tt n cng ty. Li tc
t b ng(1) cua Loew cung ngay cang ang quan tm hn. Mayer,
ngi lun mu thun vi nhng ngi n t New York, a ra i
trc nhiu ap lc vao nm 1951. ng c thay bng Dore Schary,
giam c san xut hang phim, ngi a phat trin hang loat nhng v
kch truyn hnh nghim tuc ng thi (The Asphalt Jungle), nhng
phim s thi c u t nhiu (Ivanhoe), nhng phim hai tnh cam
lang man (Father of the Bride), va nhng b phim lch s (Julius
Caesar). Ho con san xut ca mt loat phim nhac kch (Easter Parade,
Show Boat, Singin in the Rain) vi s co mt cua rt nhiu ngi sao ln
khac nh Fred Astaire, Gene Kelly va Frank Sinatra. Tuy nhin, tng
li nhun khng tng ln c bao nhiu va Schary ri khoi cng ty
vao nm 1956. Ch co mt vai phim ni bt sau nhim ky cua ng nh
Jailhouse Rock cua Elvis Presley va phim lam lai cua Ben-Hur, a oat
12 giai Oscar.
Nm 1965, Doctor Zhivago tr thanh b phim duy nht thanh
cng sau mt thi gian dai loay hoay cua ho. Vi s xung dc nay,
cng ty c t di s quan ly cua mt ng chu trong nganh hang
khng Kirk Kerkorian. ng b nhim giam c san xut cu cua CBS
James T. Aubrey lam tng giam c hang phim. ng nay ngay lp tc
ct giam chi tiu bng cach sa thai nhn vin va ban i hang trm
ngan ao cu cung nh trang phuc trong nhng thang ngay con vinh
(1) Y noi cac rap chiu bong (ni tiu thu) b ng nc My, tiu biu la New York; trong khi cac
phim trng (ni san xut) u t b Ty, tiu biu la Los Angeles, California.
HANG PHIM MGM
359
quang cua MGM. T c xe nga

keo trong Ben-Hur cho ti i giay
hng ngoc trong The Wizard of Oz
(Phu thuy x Oz) u ln lt ra i.
Xng phim tip tuc san xut
nhng b phim co chi ph thp,
nhng ch co vai phim gy ting
vang sau b phim Shaft ra mt
nm 1971. Vao cui thp ky 70,
MGM khng con c coi trong
nh trc na, mc du ban thn
hang vn kinh doanh co lai nh
Doctor Zhivago B phim thanh cng
ngun u t a dang, chu yu cua
him hoi cua MGM nhng nm 1960
tp oan khach san song bac
Nevada. Co ngi con oan rng Kerkorian luc u mua MGM ch
b sung cho b su tp tai san nhng thng hiu ni ting trn th
gii cua ng y Las Vegas va Reno.
Tuy nhin, MGM a hi sinh vao nm 1980 khi Kerkorian tach
no ra lam hai b phn ring bit: khach san va hang phim. Sau o,
ng mua lai cng ty United Artists, c thanh lp nm 1919 bi
Mary Pickford, Douglas Fairbanks, D.W. Griffith va Charlie Chaplin.
Ngoai tr s ra i theo nh ky cua loat phim v chang siu ip
vin h cu ni ting James Bond, toan b xng phim vn khng cho
ra i c nhiu xut phm ln trong sut thp nin 1980.
Kerkorian cai thin tnh hnh bng vic ban mt phn cng ty i, mt
khac chuyn cng ty by gi a c i tn thanh MGM/UA
Communications cho cng ty truyn hnh cap Ted Turner ch
sau nay mua lai mt ln na, tr th vin phim cu cua hang. LorimarTelepictures c giao quyn iu khin cng ty huyn thoai mt
thi nay. Va sau o, nm 1989, Kerkorian ban toan b nhng g con
lai cho cng ty truyn hnh cua Uc Qintex. Nm sau o, ho chuyn
giao cng ty cho Pathe Communications cua mt nha tai phit ngi
Y la Giancarlo Parretti.
360
Tht
khng
may, MGM-Pathe
Communications
cung chng lam n
khm kha hn
c bao nhiu. Ho
buc long phai
hoan thc hin
mt s phim (bao
gm Thelma and
MGM Grand Hotel tai Las Vegas
Louise, b phim
sau nay gy c ting vang ln), v khng co u tin cho vic in n
va quang cao. Lng tra cho nhn vin cung b tr hoan. Hang phim
b tn cng bi nhiu vu kin cao. Mt phin toa Y nu ln cao
buc la ao pha san cho Parretti, ngi ma tap ch Time goi la ng
trum b n. Nhng phim c cng chiu ngoai rap nh Rocky V va
Not Without my Daughter u gy tht vong va hoan toan la nhng
tht bai tham hai.
Tai khoan tai ngn hang Lyonnais Ha Lan, ngun vay chnh cua
Pathe, cung b phong toa nm 1992 va quyn iu hanh hang phim
c chuyn sang mt cng ty con khac. Mt nm sau, ho hng hai
ch nh Frank G. Mancuso gi chc vu chu tch kim CEO. Nhng
nm 1996, thoa thun co vn va phim trng lai b a tr v v
tr cu. Ma mai thay, ngi mua hoa ra lai la ngi a tng s hu
toan b cng ty trc o - khng ai khac hn ngoai Kerkorian. Trong
mt ln cao hng thu mua, ng a v lun hang phim Orion vao nm
1997. Trong qua trnh o, Kerkorian a nm trong tay 1.900 u
phim va 3.000 tp phim truyn hnh. Vic nay a khin cho tai san
cua MGM ln n con s 5.000 phim (c xem nh b su tp phim
ln nht trn th gii k t sau nm 1948) va 8.200 chng trnh
truyn hnh. Trong ln u tin ban trai phiu ra th trng cung
nm, ng a ban c 9 triu c phiu trong tng s c phiu thng
cua MGM.
HANG PHIM MGM
361
Ngay nay, hang phim vn tip tuc vi loat phim James Bond. Ho
cung san xut nhng phim khac (The Thomas Crown Affair), cac
chng trnh truyn hnh (Stargate SG-1), phim truyn video danh
cho gia nh (ly t th vin phim s cua mnh) cung nhng san
phm tiu dung co ban quyn khac (da trn phim va nhn vt).
Tuy nhin, ngay ca nhng ngi ung h ang tin cy nht cua
cng ty cung phai tha nhn rng, a qua ri thi ky MGM thng tr
Hollywood va Hollywood thng tr th gii.
Series 20 phim v ip vin 007 - James Bond cua MGM
49
L.L. BEAN
t hang qua th, giao hang tn nha
Tom tt
Ngi sang lp:
Logo:
V tr trong nn
kinh t My:
Net c trng:
San phm chnh:
Doanh thu:
S nhn vin:
i thu chnh:
Chu tch kim CEO:
Tru s chnh:
Nm thanh lp:
Website:
Leon Leonwood Bean

Nha ban le tin phong qua th tn
Dung cu da ngoai, qun ao, giay dep, tui xach
1,07 t -la (nm 2000)
4.000 (nm 2000)
REI, Lands End, Spiegel, The Gap
Leon A. Gorman
Freeport, Maine
1912
www.llbean.com
L.L. BEAN
363
um t S thao vat cua ngi My(1) co le la mt cu noi sao

rng ngay nay, nhng no tht s co y ngha vao thi cua Leon
Leonwood Bean. Vao u th ky 20, co mt ngi an ng ht sc am
m da ngoai trong nhng khu rng xa xi heo lanh Maine. Thi o,
cung nh by gi, tiu bang cua rng thng ni ting v a hnh gp
ghnh va nhng cn ma gia khng ngt. Theo nhiu ngi k lai, L.L.
rt thch i rng bng mt i ung da nng nhng ng lai khng h
mun chn ng b t va au v giay. Va th la khi ng tr v nha
Freeport, ng quyt nh phai cai thin no.
Lam vic vi mt th sa giay
a phng, L.L. a tao ra mt kiu
giay thay th co th phuc vu cho
nhng nhu cu ca nhn nh th.
i giay mi cua ng c lot mt
lp cao su chng thm di va
pha trn la da mm, va no ngay lp
tc gy s chu y cua ban be va
ng nghip. Cung sang tao trong
lnh vc tip th nh khi thit k,
Bean quyt nh em chung ra ban
qua th t hang. ng nhanh chong
nhn c s lng n t hang
Leon Leonwood Bean (1872 1967)
cho 100 i giay nh vy. Khi co
vn v mui khu giay - dn n vic 90 khach a mang tra hang
lai, L.L. vui ve hoan tin lai cho ho va dc sc thit k nhng mu
tt hn.
Vic hng ti kinh doanh theo n t hang qua th va bao am
100% s hai long cho khach hang a giup Bean khng ngng m
rng vic lam n cua mnh. Thc t, cho n nay, cng ty mang tn
ng la mt trong nhng cng ty ban le trc tip qua th tn ni ting
(1) Nguyn vn: Yankee Ingenuity.
364
va thanh cng nht cua nc My. Hin nay cng ty ban hn 1 t la cac san phm da ngoai mi nm va ap dung ch bao hanh cho
tng san phm cua mnh. Mt ca hang trn Main Street khu bun
ban cua Freeport, m ca 24/24 gi ban y u cac san phm thuc
50 danh muc hang hoa khac nhau cua cng ty. No con tr thanh mt
trong nhng im du lch hang u cua bang khi thu hut hn 3,5
triu khach mi nm. Hin nay, cng ty con cung cp nhng s liu
thng k va nhng li khuyn v vic da ngoai trn mt trang web
c nhiu ngi khen ngi v ni dung mang tnh thng tin cao va
thit k thn thin cho ngi s dung.
Nhng i ung bng cao su va da ma L.L. Bean sang ch t
nhng ngay u tin vi tn goi la Giay i sn Maine a sinh si nay
n thanh mt ch san xut qun ao va dung cu da ngoai v cung
hung manh. Nhng s tinh t cua L.L. trong thit k va quan tm n
ngi tiu dung khng h thay i chut nao trong nhng nm hoat
ng kinh doanh y sang tao cua ng.
***
Ngay nay cng ty ang
kinh doanh hn 16.000 mt
hang khac nhau thng qua cac
catalog. Ho co tru s chnh
Freeport, co 9 nha may My, 8
ca hang Nht. Tuy nhin,
L.L. Bean lai co mt khi u
kha khim tn. Nha sang lp
luc u ch nh gii thiu loai
giay co ranh mi cua mnh
va chu yu ban qua th t
Tin li vi u loai mau sc
hang. Nhng ngay cang co
nhiu khach hang xut hin tai xng cua ng nn ng buc phai
m mt phong trng bay vao nm 1917 va m rng san xut thm
nhiu loai giay, dung cu th thao, loai ao Leatherette cotton siu
L.L. BEAN
365
day, siu mong Du vic kinh doanh phat trin rt tt, L.L. vn
iu khin hoan toan t vic la chon san phm cho n vit catalog va vn con thi gian ranh ri thng xuyn i ti nhng
vung qu xa xi, kt hp vic kim tra cht lng san phm va cu
ca th gian.
L.L. thc s bc vao con ng hoat ng kinh doanh nh con
trai ng, Warnie, ngi vao nm 1934 a thit k loai tui xach Zipper
Duffle khng thm nc va chng nm mc (loai tui xach con c
yu thch cho n ngay nay). Danh ting cua cng ty khng ngng
tng theo nhng san phm cht lng cao nhanh chong thu hut s
quan tm cua nhng ngi ni ting - t Eleanor Roosevelt cho ti
Babe Ruth. Nhng m hnh kinh doanh vn con kha bnh thng va
n gian. Ho ch co mt in thoai n va mt quy tnh tin, c thu
ngn thng danh thi gian ranh ri sp xp lai n t hang, va
giup sa cha giay i sn. Ch cn ba ngi trong tng s 60 nhn
vin lam cng vic boc th, va L.L. lun co thi gian tan gu mi bui
sang vi bt c ngi nao ng gp trc khi bc vao thang may a
ng ln vn phong lam vic tng ba. Nm 1951, co qua nhiu khach
hang ghe qua tim vao nhng gi ranh ri trn ng ho i sn hay
cu ca ti mc L.L. quyt nh se khng bao gi ong ca. K t o
no c m ca 24/24.
Khi L.L. mt nm 1967 tui 95, chau cua ng la Leon Gorman
ln thay th lanh ao cng ty. Di s lanh ao cua Gorman, cng ty
a m rng tm anh hng trn toan th gii va tng lng khach
hang ln 4,5 triu ngi. Ca hang chnh c m rng ln ti
109.000 mu vung va ca hang L.L. Kids danh cho tre em a c
b sung vao. Ch co khoang 450 ngi lam vic trong khu san xut
va 150 triu ban catalog tp trung theo tng mua cu th va cac mn
th thao ring c gi i hang nm bng ng bu in. Chic
may in thoai le loi cua nhng ngay u gi y d nhin khng con
phai mt mnh hng chu tt ca cac thng tin truyn ti. Mi ngay
L.L. nhn 180.000 cuc in thoai t hang va co khoang 3.300 nhn
vin c thu am trach cng vic trc in thoai va giao hang
366
trong gi cao im. Hn 11 triu kin hang c gi i mi nm, tc

trung bnh mi ngay vao khoang 120.000 kin. Ban thn vung
Freeport cung phat trin v cung manh me trong khoang thi gian
nay: ho a tr thanh mt khu mua sm ni ting th gii vi hn 100
ca hang ban le va mt loat cac nha ngh, khach san phuc vu khach
da ngoai, va ho lun quang cao rng mnh co v tr gn cac ca hang
ban da ngoai ni ting cua L.L. Bean.
***
L.L. Bean lun i x tt vi nhn vin cua mnh. Ho tng co mt
cu thu quy tn la Carlene Griffin lam vic cho cng ty hn 50 nm.
Long trung thanh nh th c nui dng bng nhiu cach, bao
gm ca mt chng trnh li tc rng rai cho nhn vin theo doanh
thu hang nm. S tin thng nay ln n 18% tng quy lng nhn
vin nm 1988, nhng a giam i mt na vao nm 1996 va thanh
s khng hai nm sau o khi vic kinh doanh i xung. Tt ca nhng
vic ang tht vong o u c li cho nhiu nguyn nhn khac
nhau, t thi tit m du cho ti suy giam kinh t Nht va Canada.
Nhng o ch mi la phn ni cua tang bng ang xut hin vao u
thp ky nay.
Tng trng hai con s a tr thanh lut L.L. Bean trong thp
nin 70 va 80, khi cac dong san phm da ngoai va qun ao mu mc
cua cng ty co s lng ban ra rt lac quan. Nhng rc ri bt u
xut hin vao khoang nhng nm 90. tui trung bnh cac khach
hang trung thanh trc y gi a ln ti 50. Nhng san phm
truyn thng la im manh cua hang khng co g i mi va cai tin.
Cuc canh tranh bt u nong ln vi tng s 7,8 t catalog c gi
i t moi ni trn t My vao nm 1982 va gn 14 t vao nm 1998.
Hang chuc cach thc gi th trc tip ang tranh nhau gianh ly s
chu y cua nhng khach hang t xa cung nh nhng khach hang
tim nng cua L.L. Bean. Nhng i thu t lnh vc kinh doanh dung
cu th thao nh REI, hay lnh vc qun ao thi trang nh GAP cung
vao cuc.
L.L. BEAN
367
Mc du ha hen se co phng an ap tra, nhng Gorman va

nhng ngi tam thay th ng lai phan ng chm chap trc nhng
mi e doa o. Tin tng rng thng hiu ni ting cua mnh co sc
khang i vi nhng t tn cng ln nn luc u ho a t chi
vic min ph cc vn chuyn cho khach hang cho du cng ty nao
cung lam nh th. Quyt nh nay a anh hng nghim trong ti
dy chuyn san xut va iu hanh kinh doanh cua L.L. Bean. Cui
cung ho cung thay i chu trng nay vao nm 1994, nhng ho a
chm trong mt bc i v cung quan trong la tn cng vao th
trng hang hoa va qun ao danh cho tre em.
n luc nay, Gorman mi bt u chng tra mt cach quyt lit.
ng thay i h thng quan ly lu i cng ty co th d dang thch
ng vi thay i trong tnh hnh mi. ng con ln k hoach m thm
nhng ca hang mi va cai tin san phm trc khi a ra th trng,
m mt chin dch quang cao tao dng lai hnh anh cua hang, m
thm mt nhan hiu con, L.L. Home, trng bay ni tht va nhng
loai san phm cho ging va phong tm. ng cung bo ra 100.000 la vao nm 1995 cho mt trang web giup cng ty tip cn nhng
khach hang tre tui ang rt cn thit cho hang va cung ct giam
chi ph v giy, mc in va bu ph khng ngng tng ln. Cha y
mt nm sau vao luc th gii trc tuyn vn con qua mi me va
khng co nhiu ngi co th tip cn no hang triu lt truy cp
vao trang web cua L.L. Bean a c ghi nhn.
Muc ch ban u cua trang web ch gii thiu hnh anh cua
cng ty n vi moi ngi, nhng s ph bin cua no a khin cho
Gorman tp trung sang loai hnh kinh doanh trn mang. Va trong khi
khng co ve g la cac catalog trc tuyn se hoan toan thay th c
nhng t ri thi L.L. ban ung nm 1912, kt qua at c rt kha
quan. Hang nghin cu th trng trc tuyn eMarketer xp no la
trang web ng hang th hai trong s nhng trang web thng mai
cung cp catalog hiu qua nht. Hu ht nhng mon Bean kinh
doanh u co y t ao khoac len, lu mai vom, giay i tuyt, cho
n vong xp Thuy in. Ho cung co mt b su tp y u nhng
368
san phm mi nh gh sofa, ging ngu bng co Adirondack, gh b

xp va gm (chen, bat, a) i rng. Ngoai ra ho con cung cp
nhng li khuyn chuyn mn v cac mn th thao da ngoai, thng
tin v cac c hi hoc tp nghin cu trc tuyn cua Bean (nh hng
dn i xe ap, cu ca, chup hnh phong canh), thng tin v cng ty,
cac chi nhanh va cam kt bao v mi trng.
L.L. Bean vn duy tr san phm va cac nguyn tc kinh doanh cua
mnh nh t ngay u thanh lp. Giay i sn Maine vn la mt trong
nhng san phm c yu thch nht va cng ty vn c quan ly
theo mt trit ly ma ngi sang lp ra no a theo ui: Ban hang tt
vi gia phai chng, i x vi khach hang nh thng , va ho se
quay lai ln na.
50
HEINZ
Ketchup - xt ca chua khng th thiu cua th gii
Tom tt
Ngi sang lp:
Logo:
Henry John Heinz va John Noble
V tr trong nn
kinh t My:
Net c trng:
Khng thuc Fortune 500 - nm 2007

Lam xt ca chua tr nn ph bin khp th gii
vi tn goi ketchup
Gia v, ca ng, xup, thc phm ng lanh, thc
San phm chnh:
phm cho tre s sinh
Doanh thu hang nm: 9,3 t -la (nm 2000)
40.500 ngi (nm 2000)
S nhn vin:
Bestfoods, Campell Soup, ConAgra, Del
i thu chnh:
Monte, Nestle
Chu tch kim CEO:
Tru s chnh:
Nm thanh lp:
Website:
William R. Johnson
Pittsburgh, Pennsylvania
1869
www.heinz.com
370
ung nh vung t qu nha Pittsburgh thuc bang Pennsylvania

lu i, cng ty H.J. Heinz a co nhng bc phat trin nhay vot trong
nhng nm qua. Mt khi kt hp vi nhng th khac ngoai xt ca
chua, bp cai, u hm, cng ty c bit n trn toan th gii vi 57
hng v khac nhau hin ang anh cuc nhng quyn li c cng
nhn by lu nay vi hang ngan san phm mi c san xut di
nhiu tn goi khac nhau. Cung vy, thanh ph lao ng tng co thi
nhim nng nay nm ni sng Monongahela va Allegheny nhp dong
lai hnh thanh Ohio a phat trin thanh mt cng ng hin ai hp
dn va sach se khng ngng thu hut cac chuyn gia tre tui. S tng
ng nay khng phai la tnh c.
Henry John Heinz bt u cng vic kinh doanh gn Sharpburg
vao nm 1869. Mc du ca cng ty vn mang tn ng k t o va a
lan rng ra toan cu (vi cac th trng Canada, Anh, Bc u, Uc va
New Zealand, gi y chim mt na trong tng doanh thu cua ho),
trai tim va linh hn cua cng ty vn khng bao gi tach khoi gc r
vung pha ty Pennsylvania. Trong sut bao nhiu nm, Heinz vn
bng long duy tr nhng san phm chnh trong danh muc san xut
va phn phi cua ho. Nhng sau ng, nhng ngi lanh ao cng ty
nhn ra rng thi th a thay i va ho cung cn phai thay i.
Vao u th ky 20, Heinz co hn 200 loai san phm va nhn vin
ban hang cua ho phn phi chung i khp chu u, chu Phi, Uc,
Nam My va chu A.
Mc du cng ty
khng h chnh thc
m chi nhanh cho ti
nhng nm 1960,
khi chu tch hi
ng quan tr u
tin cua no la ngi
Tru s Heinz tai Pittburgh
ngoai gia nh Heinz
HEINZ
371
bt u thu mua cac mt hang kinh doanh co lin quan. Ca ng

StarKist va khoai ty ng lanh Ore-Ida la nhng san phm u tin
trong t thu mua o. Vao khoang thi gian cng ty ky nim sinh
nht ln th 100, thc n cho meo 9-Lives a c b sung vao danh
muc hang hoa. Cng ty Wieght Watchers International tr thanh mt
phn trong b su tp cua Heinz sau o t lu.
Heinz hin ang tip th hn 5.700 loai san phm trn hn 200
nc va gn 70% doanh thu la t cac san phm khng mang tn hang.
Mc du a dang hoa, nhng vn phong chnh vn ch cach vai dm
so vi v tr ra i cua cng ty trc y. Va thanh ph qu hng, co
le cung b anh hng bi cng ty ma no a san sinh ra, cung phui
sach qua kh la mt thanh ph st thep tnh le nhanh chong vn
ln thanh mt thanh ph dch vu, giao duc, cng ngh ma hin thn
la nhng cng ty nh Heinz ngay nay.
***
Heinz sinh Pittsburgh nm 1844, la con trai ca trong mt gia
nh ngi c nhp c. Nm 12 tui, ng a to ra la mt nhn vin
ban hang bm sinh va a cung cp nhng san phm rau qua ti
sng cho cac nha hang xom. ng tham gia vao cng vic kinh doanh
gach cua b vai nm sau o, nhng vn tip tuc vic ban rau qua vao
bui chiu. Sau khi kt hn nm 1869, ng m cng ty Sharpburgh
vi mt ngi ban, John Noble. San phm u tin cua cng ty la cy
cai nga hm cua me ngi ban, c t trong nhng lo thuy tinh
nhn manh n tinh khit cua no.
Heinz & Noble, nh moi ngi bit n thi o, pha san vao nm
1875. Nm sau o Heinz cung em trai va mt ngi ho hang thanh
lp mt cng ty khac co tn la F&J Heinz va bt u bun ban nhng
san phm mi trong o co xt ca chua (ketchup). B ba m mt chi
nhanh Philadelphia va nhanh chong m rng vic lam n ti
London, Anh quc. ng mua lai ht c phn cua cac cng s vao nm
1888, t lai tn cho cng ty va s dung cho n ngay nay. Tuy nhin
ngi ta vn co th nhn thy ng t i giao hang trn chic xe nga
372

goi la Heinz Hitch. Cho n nay, ban
sao cua no lun co mt tai cac dp l
hi quan trong nh L hi ng ph
ngay l Ta n va Cuc ua nga Hoa
hng.
Heinz xy dng mt h thng

san xut tn tin bn b sng
Allegheny va b sung vao danh muc
hang hoa nhng san phm mi nh
mt, thach, gim va cac loai gia v
khac c c ch t cac nguyn liu
tt nht ma ng co th tm thy. Hn
na, ng con gi cac nha may cua
mnh sach se ti mc ng t hao m
Henry John Heinz cung cac chau
nhng tour du lch cho moi ngi
vao tham quan mt hanh ng tin phong trong lnh vc nay. Nm
1896, ng a la triu phu va ni ting th gii vi bit danh Vua Da
Chua(1). Ngoai vic tuyn b nhng cu ni ting nh Sc manh trai
tim tt hn sc nga hay Cht lng cua san phm cung nh tnh
cach cua con ngi, ng con i x vi cng nhn cua mnh tt hn
bt c ng chu nao cung thi va a xy dng nn trit ly cung hp
tac tin b vn con c ap dung cho n ngay nay.
ng noi nhiu, Heinz a noi, theo nhng li truyn ming
trong cng ty cho n ngay nay, ma hay cho moi ngi thy nh th
nao, khi nao, va u. Nhng chin dch quang cao u da theo
nhng cu noi lam chn ng th trng ban le cua ng. Trong mt
mu quang cao co dong ch 57 chung loai khac nhau, ngi ta noi
rng ng ly cam hng t quang cao 21 kiu giay (thc t cng ty
a tung ra hn 60 loai san phm, nhng Heinz cho rng mt con s
le se d nh hn). ng a tn cng ty ln cac bang quang cao va t
in, dng bang quang cao in t u tin New York mt qua da
chua c chiu sang co th c nhn thy trong pham vi 40 dm.
(1) Nguyn vn: The Pickle King.
HEINZ
373
Sau khi thanh lp chi

nhanh Anh, ng a cho
ch mt con ca su Nam
My nng hn 320 kg t
Florida n o trong mt
kin hang bng knh
nhn vin hay bt c ai
tnh c i ngang qua u co
th thng thc.
Mt s loai ketchup cua Heinz
Heinz vn tip tuc gi cam kt ch s dung nhng loai nguyn liu cao
cp va khng cho cac san phm b hong. ng cung la mt trong s t
ngi trong nganh cng nghip nay ung h Thc n Nguyn cht va Lut
chng Cht Kch thch Tng trng cua lin bang. Tt ca nhng vic lam
nay u co li cho cng ty. Khi ng mt nm 1919, cng ty co hn 6.000
nhn vin ang lam vic trong 25 nha may va nhiu nng trai khac nhau.
***
Con trai cua Henry, Howard, tha k cng
vic va iu hanh cng ty cho n khi Chin
tranh Th gii II n ra. bao am tai chnh,
ng giam vic vay n va v th a ngn c
vic pha san ln hai khi cuc ai Suy thoai
xay ra. ng gii thiu hai dong san phm mi
quan trong thc phm cho tre s sinh va
xup n lin trong khi vn i x tt ep vi Logo Heinz 57 chung loai
nhn vin nh cha mnh a lam. V th, cng khac nhau in trn san phm
vic kinh doanh a m rng gp i nm 1937. Khi Howard mt bn
nm sau o, con trai ng Henry John Jack Heinz II a ln k tha. Luc
o ngi lanh ao mi ch va tron 33 tui. Jack y cng ty vao nhng
n lc chin tranh cua quc gia, va thu phu n thay cho nhng ngi
an ng phai ra mt trn. Mc du co lu tm ti nhng khu hiu cua
ng mnh, nhng Jack cung t t ra hai khu hiu ring: u cho
may bay nem bom va Cu hanh mui cho may bay truy kch(1).
(1) Nguyn vn: Beans to bombers va Pickles to pursuit planes.
374
Jack c phn hoa cng ty sau Chin tranh Th gii II va iu nay

cho nhng ngi iu hanh bn ngoai gia nh. ng chuyn hng
sang quang cao trn TV va m rng kinh doanh sang Ha Lan,
Venezuela, Nht, Y, ng thi xy dng nha may san xut thc phm
ln nht chu u. ng cung thc hin nhng bc t pha ln u
tin cua cng ty vao cac lnh vc kinh doanh khac, thu mua StarKist
(va nhan hiu Ca Ng Charlie cua ho) vao nm 1963 va Ore-Ida
(san phm Tater Tots cua ho la mt trong nhng san phm ban chay
nht cua Heinz hin nay) vao nm 1965.
Tuy nhin, cuc cai t ln nht trong lch s cua tp oan chnh
la khi Jack bc sang mt bn nhng ch cho R. Burt Gookin.
La mt k toan lam vic cho cng ty trong hai thp nin, Gookin la
ngi u tin khng thuc gia nh ln nm quyn iu hanh
cng ty. (Jack Heinz gi chc chu tch cho ti khi ng mt nm
1987. Con trai ng, H.J. Heinz III, lam vic cho cng ty mt khoang
thi gian trc khi thanh cng vi s nghip chnh tr y ting
vang nhng ngn ngui khi qua i trong mt vu rt may bay gn
Philadelphia).
Di s iu khin cua Gookin, s
chuyn nghip thay th cho long trung
thanh ca nhn, nhng nhng cam kt cua
cng ty i vi nhn vin va cht lng san
phm vn khng thay i. Gookin tin hanh
xy dng nh mc lao ng va cac chnh
sach phuc li cung vi qua trnh thc hin
k hoach tng trng. Nm 1978, ng mua
Ore-Ida khoai
lai Weight Watchers, chng trnh truyn
ty chin
hnh giam cn ni ting nht th gii. Mt
bc i khng thanh cng cua ng la n lc tn cng i thu Campell
vao u nhng nm 1970 bng vic thay i cng thc tt ca cac loai
xup cua Heinz. ng thy rng lam nh th san phm cua mnh se tt
hn, nhng ngi tiu dung lai khng ngh nh vy!
HEINZ
375
Gookin c k nhim vao nm 1979 bi Anthony J.F. OReilly,

ngi iu hanh cua Heinz tai Anh, va la mt trong nhng ngi sao
bong bu duc ln nht cua Ireland. OReilly, luc by gi 43 tui, a
dn cng ty bc vao lnh vc bao v mi trng ma ho cha tng
kham pha trc y. Trong s o co vic gii thiu xt ca chua chai
nha co th tai ch. Nh nhng ngi tin nhim cua mnh, ng vn
tip tuc thng l lu nay la i x vi nhn vin nh ngi nha va
ng vin ho ong gop ht sc mnh cho cng ty.
ng cung co nhng thay i quan trong cac lnh vc khac. Du
doanh thu cung kha cao mt s b phn, a s san phm vn tiu
thu rt chm. OReilly khc phuc bng cach giam tng chi ph, loai
tr nhng th lam mt tin nhiu nht, ong ca cac nha may va tp
trung vao cac mt hang ang tng trng. Trong ba nm ng a thay
i hnh anh biu li nhun. i vi ti, nu nh co bai hoc nao
rut ra t lch s ng ai cua Heinz, th o chnh la s khng ngng
sang tao sinh tn., ng a vit nh th trong quyn sach Nht ky
Chin lc Kinh doanh(1) vao dp ky nim th 125 cua cng ty.
Nm 1998, William R. Johnson tr thanh Chu tch kim CEO th
sau cua cng ty. Trong nhng thp ky qua, Heinz a m rng hn
qua vic thu mua nhng nhan hiu nh The Budget Gourmet, KenL Ration, Kibblesn Bits, va mt loat nhng tn tui nc ngoai c
yu thch. Nhn chung, li nhun cua cng ty khng tng nhiu, gia
c phiu cung ang sut giam. Johnson cung chi ra 50 triu -la cho
nhng chin dch quang cao rng rai toan th gii trn bao va TV
tng lng tiu thu xt ca chua. ng cung kt hp lc lng ban
hang cua Heinz U.S.A, Hai san StarKist, Thc n cho thu cng
Heinz, va Thc phm ng lanh Heinz lai vao mt cng ty goi la
Heinz Sales Co.
Va, trong mt bc i ma Johnson s dung lam on by cho
sc manh tip th, tng nng sut va li nhun, Johnson tuyn b
rng tt ca ban iu hanh b phn san xut va bach hoa My cua ho
se c quy v mt mi tai tru s chnh cua cng ty Pittsburgh.
(1) Nguyn vn: Journal of Business Strategy.
NHNG CNG TY
ANG CHU Y KHAC
rong khi vit cun sach nay, rt nhiu ngi hoi ti: Cng
ty nao se ng th 51?. y la mt cu hoi rt l-gic. Tha cac ban,
thc s khng co cng ty th 51, 55 hay 60, nhng co mt loat cac
cng ty sang gia khac sn sang th ch 50 cng ty c noi n
phn trn vao bt c luc nao. Nhng cng ty nay se c lit k
theo th t alphabet sau y.
NHNG CNG TY ANG CHU Y KHAC
377
AMAZON.COM
Net c trng: Trang web ban hang qua mang.

Nu ban cha phai la mt khach hang cua Amazon.com, nha ban
le trc tuyn ln nht va ni ting nht trn th gii, th o khng
phai la do ngi sang lp ra no, Jeff Bezos, a khng c gng thu hut
ban vao trang web cua ng y. Y tng nay c hnh thanh trn mt
chic xe hi Chevy vao nm 1994 khi Bezos cung v lai xe trn ph
Wall. Amazon.com chao i sau o va ln manh cung vi s phat
trin nh vu bao cua Internet. Ban u ho ban sach, sau o la a CD,
bng video, chi, hang in t, san phm chm soc sc khoe va
sc ep, va ca xe hi cho mt cng ng tiu dung ngay cang rng
ln. Ga-ra cua ho cung chnh la vn phong u tin cua Amazon.com.
Khi Amazon.com mi ra i, trn toan th gii ch co 3 triu ngi co
th ni kt mang Internet. Ngay nay, trang web nay co 7.600 nhn
vin va doanh thu hang nm ln n 1,6 t -la. Tt nhin Bezos vn
tip tuc s dung ngun lc tai chnh di dao cua mnh trong nhng
n lc manh me nhm m rng cac dch vu cng thm cung nh gia
tng s lng khach hang bao am s thanh cng lu dai cua
Amazon.com.
378
BODY SHOP
INTERNATIONAL PLC
Net c trng: Kinh doanh v muc ch hoat ng xa hi.

K t luc c thanh lp Anh vao nm 1976, Body Shop a cho
nhiu ngi thy rng ho co th san xut va ban nhng san phm
chm soc sc ep mt cach co trach nhim trong khi s dung li
nhun co c t kinh doanh giup cai thin mt s vn nan xa hi
trn toan th gii. Hai nha sang lp Anita va Gordon Roddick a cung
nhau gii thiu mt b su tp nhng loai nc hoa va kem dng
da co thanh phn t nhin va tip th chung t nhng ca hang thn
thin va tranh mt cach co chu y s hao nhoang gia tao thng thy
trong nganh cng nghip nay. Ho dung mt phn li nhun h tr
trc tin cho chin dch vn ng bao tn loai ca voi cua t chc Hoa
Bnh Xanh nm 1986, ri sau o la d an Ky phat hanh ln (Big
Issue) cua mt t bao Anh nhm gy quy ung h nhng ngi v
gia c. Ho ang hoat ng hiu qua vi doanh thu hang nm trn 520
triu -la t 1.750 ca hang tai 50 nc trn th gii.
379
DDB WORLDWIDE
Net c trng: San xut nhng mu quang cao y tnh ngh

thut.
Doyle Dane Bernbach khng phat minh ra nganh quang cao. Ho
cung khng phat minh ra quang cao thng minh. Nhng nhng g ho
a lam trong vong na th ky qua la khng ngng san xut ra nhng
chin dch quang cao sng ng mt cach ang ngac nhin. Chung
thng mang n cho khan gia s hai hc m cht My va s tn
vinh san phm c quang cao mt cach ht sc kheo leo. Quang cao
cua ho cho dong xe con bo (Beetle) cua hang Volkswagen a giup
dong xe nay tr nn v cung ni ting. Thng ip quang cao in
hnh Chung ta C gng hn (We Try Harder) cho Avis cung c phat
trin bi DDB, cung rt nhiu mu quang cao truyn hnh ni ting
khac. c thanh lp vao nm 1949 bi Ned Doyle, Maxwell Dane va
William Bernbach, cng ty nay a kt hp s sang tao cung s hai
hc c bit tr thanh cng ty quang cao ln th nh nc My va
th ba trn th gii. Gi y ho co hn 200 vn phong trn khoang
100 quc gia, va doanh thu nm 2000 at mc 16,9 t -la. ng
thi, ho cung duy tr mt bu khng kh lam vic ma moi nhn vin
u mun cng hin ht mnh.
380
EASTMAN KODAK
Net c trng: Nhip anh cho moi ngi.

K t khi George Eastman gii thiu chic may anh d s dung
vao nm 1888, ca ng va cng ty cua ng a lun la cai tn u tin
c nhc n trong lnh vc nhip anh. Nhng chic hp quen
thuc mau vang cha phim cua ho a tr thanh mt trong nhng
thng hiu d nhn bit nht trn th gii. May anh ky thut s va
may anh truyn thng bao gm ca loai may anh dung mt ln ang
ngay cang tr nn ph bin cung chim mt phn ang k trong
tng doanh thu hang nm 14 t -la va bin Kodak thanh mt trong
nhng cng ty ln nht nc My. Bng cach bin i mt qua trnh
phc tap, tn nhiu thi gian thanh mt hanh ng n gian la nhn
nut, Eastman va nhng ngi k nghip ng a xy dng mt tp
oan thu hut c s trung thanh cua nhng chuyn gia cung nh
cac tay may nghip d trong b mn nhip anh.
381
TP OAN EXXON MOBIL
Net c trng: Co th lam thay i iu kin va mi trng sng

cua nhiu loai, trong o co con ngi.
Hai trong s nhng s kin tiu cc ang chu y nht trong th
ky 20 vu kin chng c quyn gy chn ng a dn n vu giai
th tp oan du la Standard Oil vao nm 1911, va tham hoa sinh
thai lam rung chuyn th gii nm 1989 u lin quan n Exxon
Mobil. Nhng qua la mt ky tch khi cng ty nay vn con tn tai va
co mt trong danh sach Fortune 500. Sau khi ch cua John D.
Rockefeller sup , Exxon va Mobil a sap nhp vi nhau vao nm
1999 nng v th canh tranh toan cu cua mnh bng mt lin
doanh tr gia 160,8 t -la cung nhng khoan li nhun khng l t
hoat ng khai thac, san xut va cung cp kh t va xng du trn
khoang 120 nc, du ho a tng la nhng i thu khng i tri
chung trong tam thp ky trc o. t tran du Exxon Valdez y tai
ting a tiu tn cua ho mt t -la tin phat va hng chu v s ch
trch t cng chung.
382
CNG TY TRA GREAT

ATLANTIC & PACIFIC
Net c trng: Hnh thanh quy trnh ban le hin ai.

i tin phong trong m hnh kinh doanh ban s, Great Atlantic &
Pacific Tea a xac lp nhp phat trin cho nganh ban hang tap hoa
(grocery industry) ang phat trin manh. Bt u vao nm 1859 khi
George Huntington Hartford va George Gilman phat hin ra rng ho
co th giam gia cac loai tra, ca ph va gia v nhiu hn bng cach mua
trc tip t tau ch hang. T mt ca hang Manhattan vao gia th
ky 19, ho a co 200 ca hang khi bc sang th ky 20 va b sung
thm nhiu loai hang hoa do ho t san xut. Vao nm 1912, Great
Atlantic & Pacific Tea chuyn sang nhng ca hang tin nghi cash
and carry(1), va tr thanh cng ty ln nht trong lnh vc kinh doanh
nay vao nm 1925 vi gn 14.000 ca hang ai ly co tng doanh thu
hang nm at mc 437 triu -la. Bc vao ky nguyn siu th vi
nhng thanh cng rc r, Great Atlantic & Pacific Tea vn la cng ty
dn u trong nganh kinh doanh bach hoa trong sut nhng nm
1960. Nhng vu mua lai co cn nhc va nhng ln thay i v tr a
ly cua cng ty a giup ho duy tr v th cua mt cng ty ln manh vi
hn 10 t -la tng doanh thu hang nm.
(1) Cach mua sm theo o ngi mua t chon mang i (carry) sau khi tra bng tin mt (cash).
383
KOHLBERG, KRAVIS,
ROBERTS & Co.
Net c trng: Bin vic mua lai cng ty bng n vay thanh mt
hoat ng kinh doanh mang tnh ngh thut.
Trong sut thp nin 80 y bin ng cua th ky 20, mt cng
ty a tr thanh mu mc trong cn lc tai chnh a trit t chc
lai bc tranh tng th cac cng ty My, o la Kohlberg, Kravis, Roberts
& Co. c thanh lp cu cac tp oan ra khoi cac vu v tai
chnh, vic lam phi thng nht cua ho din ra vao nm 1989, khi ho
mua lai Nabisco vi mt ban hp ng co gia 25 t -la va sau o tr
thanh vu tip quan cng ty ln nht moi thi ai. Trong nhng nm
gn y, cng ty co tru s chnh tai New York nay ang tp trung vao
nhng thng vu giao dch ln nhng t rui ro hn.
384
LEVI STRAUSS & Co.
Net c trng: Kinh doanh trang phuc jeans trc khi jeans tr
thanh thi trang.
Vao nm 1873 Levi Strauss va Jacob Davis c cp bng sang
ch cho qua trnh ong inh tan vao qun lam vic cua nam, va th
la chic qun jeans xanh ra i. Trong nhng thp ky tip theo cng
ty co tru s San Francisco nay bt u ky ngay cang nhiu hp
ng kinh doanh loai qun dai vai bng cheo co kiu dang khoe
manh cua Levi Strauss, chu yu ban cho nhng ngi an ng My
ang tm kim loai qun ao bao h lao ng cht lng cao. Qua o,
ho a khi xng mt ch toan cu chuyn kinh doanh cac loai
jeans ngay nay vi nhng thng hiu nh Levis, Dockers, Slates
trn khp cac chu luc. San phm tin phong cua ho a c on
nhn nng nhit vao thp nin 60 bi gii tre, nhng ngi a bin
loai ng phuc lao ng thanh mt trang phuc pha cach. K t o,
jeans a tr thanh loai thi trang thng dung cho moi la tui va gii
tnh, mt iu chc chn se lam ngac nhin nhng ngi a sang lp
ra cng ty nu ho con sng cho n hm nay.
385
MINNESOTA MINING
AND MANUFACTURING Co.
Net c trng: Nhng san phm n gian a thay i cuc sng

mt cach su sc.
Bng keo va Giy dan ghi chu la hai trong s nhng phat minh
v ai nht cua th ky 20 va chung ta phai cam n Minnesota Mining
and Manufacturing Co. v iu nay. Nhng 3M, mt cai tn khac cua
ho, c nhiu ngi bit n hn. Khi cho ra i rt nhiu nhng
vt dung khac bao gm cac cht keo dan tin tin, cac thit b phan
chiu, san phm chm soc da, vt liu cach in va cht deo c bit
- 3M a anh hng rt su sc n xa hi k t khi cng ty c
thanh lp vao nm 1902 tai khu ph Lake Superior cua vung Two
Harbors. Moi vic bt u khi nm thng gia ng y khai thac
khoang san va ch tao banh xe a mai, ri nhanh chong kinh doanh
thm nhng san phm ging giy nham khac. Mt mi trng lun
khuyn khch s i mi nhanh chong dn n s phat trin cua loai
giy nham chng thm nc u tin trn th gii, sau o la bng
dnh che sn, bng t ghi m, cht liu bao v kt cu, giy khng
ch, bng kh trung, va thm ch la nhng cht liu cach m cho xe
hi. Cng ty hin nay cung iu hanh mt b phn chuyn kinh
doanh cac san phm nganh y va nha. Li nhun cua 3M khoang 15,7
t -la trn 60 quc gia khac nhau.
386
SWIFT & CO.
Net c trng: Cha e cua nganh cng nghip ong goi thc
phm hin ai.
Trc khi Gustavus Swift bc vao lnh vc kinh doanh nay, vic
git m la mt ngh hoan toan mang tnh a phng. Nhng Swift
nhn thy rng ng co th kim c nhiu tin hn bng cach mua
lai gia cm ngoai vung pha Ty, ni chung c ban vi gia re hn,
va ban tht vung ng Bc, ni co gia cao hn. lam c nh
vy, ng a ch tht ti v hng ng trn nhng chic xe ng
lanh chay trn ng st. Cung vi phat minh cua ng: mt bng tai
vai bat t cao qua u chuyn cac tang tht ln t ngi th git
m nay n ngi th git m khac mt y tng ma sau o a c
Henry Ford lt ngc lai phat minh ra dy chuyn san xut ni
ting cua mnh Swift tr thanh ngi u tin thu li t vic quang
ba thng hiu tht cua mnh trn toan nc My. Cng ty cua ng hp
nht lai vao nm 1875 va nhanh chong phn phi san phm trn toan
th gii. S phat trin trong th ky tip theo a cho phep cng ty a
dang hoa kinh doanh moi th t du th n b u phng, iu a
lam ban thn cng ty Swift tr nn ht sc hp dn i vi cac cng
ty khng l khac. Vao nm 1986, ho b mua lai bi Beatrice, cng ty
sau o cung se b mua lai vao nm 1990 bi ConAgra. Swift hin co
tru s chnh t tai Colorado va chuyn quang ba cac san phm tht
di cai tn Armour.
387
WASHINGTON POST Co.

Net c trng: a lt mt v tng thng.
Nu ch c nhc n Washington Post vi mt s kin, ngi
ta se noi ngay o la vic ho a vach trn vu b bi Watergate ni
ting trong lch s nc My. Nhng cng ty, ngay y va by gi, con
mang y ngha tht s nhiu hn th na. c thanh lp vi t cach
la mt t bao gm bn trang va khng nghing v mt ang phai nao
t nm 1877, t bao a ni danh vi s gop mt cua nhng cy but
ting tm lng ly nh Joseph Pulitzer trc khi no ri vao tnh trang
v n vao nm 1933. Sau o cng ty b em ra ban u gia va c
mua lai bi mt nha tai phit tn la Eugene Meyer, ngi lp tc t
ra muc tiu phuc hi lai s tn nhim ma ngi ta danh cho t bao
cung nh li nhun ma no thu v, mc cho vic ng khng co kinh
nghim g trong lnh vc nay. Khi Meyer c b nhim lam tng
giam c u tin cua Ngn hang Tai thit va Phat trin Quc t vao
nm 1946, ng nhng lai quyn lanh ao t bao cho Philip, con r
ng (chng cua Katherine Graham). Katherine nm quyn iu khin
t bao sau khi Philip qua i vao nm 1963 va dn dt no i n
nhiu thanh cng cc im trong s bao em lai giai thng
Pulitzer(1) v vu trm ti t tai khach san Watergate, ma sau o a
dn n vic t chc cua Tng thng Nixon vao nm 1974. T bao
hin nay c iu hanh bi con trai cua Katherine, Donald Graham,
song song vi vic s hu tap ch Newsweek cung vi nhiu khoan li
tc trong nganh truyn hnh, Internet va cac t bao khac.
(1) Giai thng quc t cao quy nht trong lnh vc bao ch.
388
WELLS FARGO & CO.
Net c trng: Nha cung cp tai chnh cho cng cuc khai pha
min Ty.
Bt u vao nm 1852, nhng tuyn xe nga cua Wells Fargo a
gop phn khai pha min Ty nc My bng cach vt qua nhng sa
mac kh cn, cac day nui y nguy him cung nh nhng ng co
tng chng v tn chuyn th va tin mt cho nhng c dn
cac th trn nhn nhp, nhng trang trai con ngn ngang va nhng
cng trng khai thac mo hn n. Trong sut Cn st vang, Wells
Fargo cung cung cp nhng dch vu nh i qung vang th thanh
ng tin Hoa Ky va san xut ngn phiu va hi phiu ngn hang cho
cac thng gia a phng. Ngay nay, Wells Fargo a phat trin
thanh mt cng ty tai chnh a dang, co th cung cp nhng dch vu
ngn hang va u t truyn thng cho ngi tiu dung ca nhn va
cac cng ty. Nh nhng cuc sap nhp cung nh mua lai cac cng ty
khac, ho la cng ty ln th 7 trong lnh vc nay My vi 104.000
nhn vin, 5.300 chi nhanh ngn hang a phng, 17 triu khach
hang va tng tai san c tnh 234 t -la cung mt h thng hn
6.500 may rut tin t ng khp Bc My.
Muc luc
Li tac gia
MICROSOFT
AT&T
20
HANG T FORD
29
HANG MAY TNH APPLE
38
MCDONALDS
48
AMERICA ONLINE
56
63
TP OAN CBS
70
77
10
WAL-MART
83
11
GENERAL ELECTRIC
92
12
TP OAN IBM
100
13
109
14
117
15
125
16
UNION PACIFIC
132
17
TP OAN RCA
139
18
TP OAN NIKE
146
19
TP
OAN INTEL
153
20
HANG TIN CNN
161
390
21
HANG BOEING
168
22
HEWLETT-PACKARD
177
23
STANDARD OIL
184
24
SONY
191
25
199
26
HANG TIN AFP - PHAP
206
27
LEVITT & SONS
212
28
WALT DISNEY
217
29
NETSCAPE
225
30
COCA-COLA
232
31
THYSSEN KRUPP AG
240
32
PROCTER & GAMBLE
246
33
YAHOO!
253
34
TOYOTA
260
35
268
36
MANPOWER Inc.
274
37
TOYS R US
280
38
287
39
KELLOGGS
294
40
299
41
306
42
TP OAN MY PHM AVON
312
43
320
44
326
45
334
MUC LUC
391
46
HANG MAY MAY SINGER
341
47
SHOREBANK
348
48
HANG PHIM MGM
355
49
L.L. BEAN
362
50
HEINZ
369
376
AMAZON.COM
377
BODY SHOP INTERNATIONAL PLC
378
DDB WORLDWIDE
379
EASTMAN KODAK
380
TP OAN EXXON MOBIL
381
CNG TY TRA GREAT ATLANTIC & PACIFIC
382
KOHLBERG, KRAVIS, ROBERTS & Co.
383
LEVI STRAUSS & Co.
384
MINNESOTA MINING AND MANUFACTURING Co. 385

SWIFT & Co.
386
WASHINGTON POST Co.
387
WELLS FARGO & Co.
388
Howard Rothman
CO-AUTHOR OF COMPANIES WITH A CONSCIENCE
First News
Chu trach nhim xut ban:
Tin s QUACH THU NGUYT
Bin tp
Trnh bay
Sa ban in
Thc hin
:
:
:
:
Nam An
Phng Thao
Nam An
First News Tr Vit
NHA XUT BAN TRE

161 Ly Chnh Thng - Qun 3, TP. H Ch Minh
T: 9316211 - Fax: 8437450
In 2.000 cun, kh 16 x 24 cm tai XN In Cng ty Vn Hoa Phng Nam (160/13 i Cung, Q.11, TP.
HCM). Giy KKHXB s 55-2008/CXB/767-187/Tre ngay 08/01/2008 - QXB s 95B/Q-Tre cp
ngay 17/04/2008. In xong va np lu chiu quy III/2008.

50 Companies That Changed The World - Howard Rothman VN PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

50 Companies That Changed The World - Howard Rothman VN PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

2001 Howard Rothman

50 COMPANIES THAT CHANGED THE WORLD

50 COMPANIES THAT CHANGED THE WORLD

u tn tai nh mt sc manh ring le hay hp nht, th gii

T kinh nghim iu hanh mt ca hang ban le va mt cng ty ban

50 CNG TY LAM THAY I TH GII

ch n ai phat thanh, truyn hnh ri n mang Internet. Xa hi chung

thanh cng trn thng trng. o la mt trong nhng ly do chnh

San phm chnh:

William H. Gates III va Paul Allen

Hang 49 (Fortune 500 nm 2007)

50 CNG TY LAM THAY I TH GII

Bill Gates va Paul Allen, ngay o va by gi

Ngoai nhng thanh qua to ln k trn, Microsoft cung nhn c

50 CNG TY LAM THAY I TH GII

t o bt u s nghip kinh doanh may tnh khi cha n tui 20.

lp trnh BASIC. Khi li

50 CNG TY LAM THAY I TH GII

i tin phong ma ng va Bill Gates a xac lp th vn c phat huy.

Bc ngot ln nht xay ra vao nm 1990 khi phin ban mi nht

Windows 3.0 (1990) va Windows 3.1 (1993)

Nhng thanh cng to ln cua Microsoft, va nhng chng ngai

50 CNG TY LAM THAY I TH GII

cua Microsoft cung co th sanh ngang vi h iu hanh ni ting Mac

Windows Vista Ultimate 2007

Tnh n cui nm 2007, Microsoft co

NASDAQ la MSFT (SEHK: 4338) hay thng c bit n vi ky hiu

50 CNG TY LAM THAY I TH GII

Bill Gates c phong Tin s Danh d t nhiu hoc vin khac

BILL GATES N VIT NAM

Bill Gates tai Hi trng ai hoc Bach

Sinh vin ai hoc Bach khoa Ha Ni phn

Trong cuc gp mt cua Bill Gates vi cac doanh nghip phn mm

BILL GATES RI NGAI VANG

Bill Gates a noi:

Alexander Graham Bell, Gardiner Hubbard va

Hang 27 (Fortune 500 nm 2007)

San phm chnh:

Mang hu tuyn, v tuyn (wireless), Internet,

63 t -la (nm 2007)

u co phep la nao o giup con ngi co th nghe c ting noi

50 CNG TY LAM THAY I TH GII

kho chu, va kt qua la no b chia ct bng mt chnh sach chng c

Mt nm sau, ho ky kt hp ng mua ban in thoai u tin New

May in thoai cua Cng ty

Vao nm 1881, Vail a lp t cac tng ai in thoai theo giy

50 CNG TY LAM THAY I TH GII

ng li ma ng a t ra va khng ngng xy dng h thng truyn

cu AT&T kt ni nhng cng ty in thoai hoat ng c lp khac vao

50 CNG TY LAM THAY I TH GII

Cac tng ai vin cua Bell Systems

ng dai da trn song siu m.

in thoai c thc hin trn toan nc My, va nguy c a hin hin

Mt bung in thoai t ng s dung

50 CNG TY LAM THAY I TH GII

Hang 07 (Fortune 500 nm 2007)

50 CNG TY LAM THAY I TH GII

u AT&T tng tao ra phep mau giup i tai nhn loai tr nn

Nhng sang kin nay a vp phai nhiu s nghi ng v tnh kha

50 CNG TY LAM THAY I TH GII

Ford GT90 - 2007

Ford Taurus - 2008