OBRADA DEFORMACIJOM II

-1. ODREIVANJE DODATKA ZA OBREZIVANJE

Visina izvuenog komada (h) na osnovu koje se proraunava prenik platine je:
h h0 h 80 3.0 83 mm
gdje je:
h0 80 mm - visina obrezanog komada, tj. visina zadata crteom komada
d
55
h 3.0 mm - dodatak za obrezivanje, a zavisi od visine h i odnosa
0.68 i
h 80.88
uzima se iz tabele br.51.
65

14,62

20

55
80

0,5

R4

R3

R3

10
15

R4

40

10

32.5 27.5
l
14, 62 mm
sin20

Slika 1

2. PRORAUN PRENIKA PLATINE

Analiticka metoda
1

OBRADA DEFORMACIJOM II

Koristimo obrazac:
n

D 6 li ri 2,83
i 1

l r
i 1

i i

mm

14,62

- gdje su: l i - duzine odgovarajucih kontura,

r i - poluprenici rastojanja tezista datih kontura;

27,5

64,4

0,5

8,8

26,39
4R 3
20
21,23
8,73

R4

3
4 R 19,2
5 6
Slika 2
Duzine kontura i njihove poluprecnike udaljenosti tezista date su u donjoj tabeli

Redni broj
1
2
3
4
5
6

li (mm)
64.4
6,28
6.28
8.8
4.71
19.2
Ukupna vrijednost liri

ri (mm)
27.5
26.39
21.23
20
19.2
8.73

Tabela 1

Konano imamo:
D 2,83

l r
i 1

i i

2,83 2437,21 138.72 mm

liri (mm2)
1771
165,3
133,3
176
23.91
167.7
2437,21

OBRADA DEFORMACIJOM II

Pomou raunara

Slika 3

Poto je:
D 2
s mm3 - zapremina platine,
4
a potrebno je da bude:
Vp

Vp Vk

3
gdje je Vk 7610.91 mm - zapremina gotovog komada (sa gornje slike), to je:

4 V p

4 Vk
4 7469.87

137.91 mm
s
0.5

Usvajam prenik platine D=140 mm

3

OBRADA DEFORMACIJOM II

3. PROJEKTOVANJE TEHNOLOGIJE DUBOKOG IZVLAENJA

Relativna debljina lima sr ,iznosi:

sr

s
0.5
100%

100 0, 357 %
D
140

Za sr 0.357 % , iz tabele br. 54 uzimaju se odnosi izvlaenja:

m1=0,58
m2=0,79
m3=0,82
m4=0,83
m5=0,86
Srednji odos izvlacenja iznosi:
msr

m2 m3 m4 m5 0.79 0.82 0.83 0.86

0.8225
4
4

Potreban broj operacija:

n 1

logd n - log(m1 D)
log55 - log(0,58 140)
1
2.99 USVAJAM n 3
logmsr
log0.8225

ODNOS

SKICA

d
mi i 1
di
Izraunata vrijednost vrijednostUsvojena vrijednostIzraunata

I OPERACIJA

PLATINA

NAZIV

OBRADA DEFORMACIJOM II

PRENIK

VISINA

di

D 2 d n2
hi
4 d n

RADIJUS

ri

d n d n 1
2

--

140

--

--

0.58

81,3

39,25

II OPERACIJA

vrijednostIzraunata vrijednostUsvojena vrijednostIzraunata vrijednostUsvojena

III OPERACIJA

OBRADA DEFORMACIJOM II

0.82

82
40

65,78
57,74

0.79
5,5

66
58

54,12
75,34
5,5

Usvojena vrijednost

OBRADA DEFORMACIJOM II

55

Tabela 2

OBRADA DEFORMACIJOM II

0,5

140

PLATINA

R4

R4

R4

R3

80.88

40
R3

R3

15

40
15

40

R4

55

0,5

10

55

83.88

0,5
81

10

IV. PREOBLIKOVANJ E

VII. OPPERACIJ A OBREZIVANJ E

I. OPPERACIJ A IZVLACENJ A

65
20

66
83.88

55

0,5

40
R4

R4

5
V. OPPERACIJ A PROBIJ ANJ E PREDOTVORA

II. OPPERACIJ A IZVLACENJ A

40
R3

R3

10
VII. OPPERACIJ A PROIRAVANJ E

55

40
R3

R3

15

R4

10

75,34

R4

83.88

55

0,5
0,5

10
III. OPPERACIJ A IZVLACENJ A

VI. OPPERACIJ A PROVLACENJ E OTVORA

Prikaz redoslijeda operacija slika 4

15

R3

10

15

58

R4

55
80

0,5
R4

4. ODREIVANJE PRITISKA I SILE DRAA LIMA ZA PRVU OPERACIJU

IZVLAENJA
Komadi se mogu izvlaiti bez draa lima ukoliko su ispunjeni uslovi:
sr

s
100% 2% i
D

d1
0 ,6
D
pa s obzirom da je:
m1

sr

s
100% 0 ,357 2% i
D

d1 81.2

0, 58 0, 6
D 140
to je potreban dra lima.
m1

I. Povrinski pritisak draa lima za prvu operaciju izvlaenja

D 3
d
pdlI 0, 2 0, 3
1 1
10 2 m
d
200

s
1

140 3
82
N
0, 25
1
10 2 420

12
.32

200 0.5
mm 2
82
gdje je:

D 140 mm
s 0.5 mm
d1 82 mm
m 420 Mpa

- prenik platine
- debljina lima
- unutranji prenik aneta nakon prve operacije izvlaenja
- jaina materijala na kidanje. (tabela 4)

II. Sila draa lima za prvu operaciju izvlaenja

Rauna se prema obrascu:

2
FdlI A1 pdlI D 2 d M 1 2 rM 1

pdlI Mpa

gdje je:
d M1 - prenik prstena za prvu operaciju izvlaenja i odreuje se na osnovu obrasca:

d M 1 d1 w d1 2 s c 10 s

82
2 0.5 0.07

10
0.5 82.51 mm

gdje je c - koeficijent koji zavisi od vrste materijala i za elini lim je: c 0 ,07 ,
rM - radijus prstena za prvu operaciju izvlaenja i rauna se kao:
rM 0, 8
Usvaja se: rM 5 mm .

D d1 s 0, 8 140

82
0.5 4.34 mm

Sada je:
FdlI A1 pdlI

2
2
D d M 1 2rM 1 pdlI 140 2 82.51 2 5 12
.35 107
.048 kN

4
4
Odreivanje pritiska i sile draa lima za ostale operacije izvlaenja

Pritisak draa lima za ostale operacije izvlaenja se odreuje iz izraza:

3
d

d
i 1
pdl 0, 2 0, 3
1 i
10 2 m Mpa
200s
d i

gdje je:
d i - unutranji prenik komada nakon i-te operacije izvlaenja
d i 1 - unutranji prenik komada nakon (i-1)-ve operacije izvlaenja.

Sila draa lima za sljedee operacije izvlaenja se odreuje iz izraza:

Fdl
gdje je:

2
2
di 1 d i 2 s

ctg
pdl N

- koeficijent trenja, koji se za kvalitetno obraene povrine alata kree u granicama:

0 ,1 0 ,15 . Usvaja se: 0.125

- centralni ugao prstena za izvlaenje i kree se, za izvlaenje bez promjene debljine
materijala, u granicama: 40 45 (rjee do 25 ). Usvaja se: 45 .

Kriterij za primjenu draa lima za sljedee operacije je dat kao:

sri

s
100% 1,5% i
d i 1

mi

di
0 ,8
d i 1

OPERACIJA

Tabela 3

mm

s
mi
mm

mm

66

82

0,5

0,
8

55

66

0,5

0,8
3

di

d i 1

mm

II

III

sr i

m
Mpa

pdi

Fdi

Mpa

45

420

7.07

13954.65

45

420

5.8

6248.9

0,6
1

0,125

0,8

0,125

5. PRORAUN ZRANOSTI IZVLAENJA, DIMENZIJA I IZRADNIH TOLERANCIJA

IZVLAKAA I PRSTENA ZA IZVLAENJE

ZAZORI I ZRANOST ALATA:

IZVLAKAC

f=w/2

ds

f=w/2

dm

PRSTEN

Slika 5

po Oehler-u:
f s c 10s 0.5 0, 07 10 0.5

0, 656 mm

za c=0,07 - koeficijent zavisan od vrste materijala;

po Siebelu:

f s 1 0, 035

1
m

za m=0,55 - prvu operaciju;

po firmi Schuler:
za s<0,5 mm, f = s
f = 0,5 mm
W =2f = 20,5=1 mm

1

0.5 1 0, 035
1
0, 55

0.509 mm

w/2

ds=du

ts/2

du
tw/2
dm=ds+w
dm

(max)

Slika 6

I. Zazor pri izvlaenju

w 2 f 2
0.5 1 mm
II. Dimenzije komada
55H9

w/2

t 74 m 0, 074 mm
d min d 55 mm
d max d t 55 0, 074 55, 074 mm

40 H10
t 190 m 0, 190 mm
d min d 40 mm
d max d t 40 0, 190 40, 190 mm

III. Dimenzije izvlakaa

Poto je tolerisan unutranji prenik komada, to je:

55 H9
d smax du d min 55 mm
d smin d smax t s 55 0, 06 54, 97 mm
40 H10
d smax du d min 40 mm
d smin d smax t s 40 0, 03 39, 97 mm
Ovdje je:
t s 0, 03 mm - izradna tolerancija izvlakaa i vadi se iz tabele br.65.
IV. Dimenzije prstena za izvlaenje
55 H9
d M min d smax w 55 1 56 mm
d M max d M min t M 56 0 , 05 56 , 05 mm
40 H10
d M min d smax w 40 1 41 mm
d M max d M min t M 41 0, 04 41, 04 mm
Ovdje je:
t M 0, 05 mm t M 0, 04 mm - izradna tolerancija prstena za izvlaenje i vadi se iz
tabele br.65.

6. ODREIVANJE RADNOG NAPONA, SILE I DEFORMACIONOG RADA IZVLAENJA

ZA
I OPERACIJU IZVLAENJA
I. Radni napon za prvu operaciju izvlaenja

1 e

e
gdje je:
k sr

D
1,1 k sr ln

d s1

0 ,15
2

2 FdlI

d s1 s

ksr

2 rM

2 0,15 9101.58

1,1 465 ln82.5

82.5
0.5

440

0.5

2 5 0.5

390.7

Mpa

k0 k1 280 650
N

465
- srednji deformacioni otpor
2
2
mm 2

k0 k 0 za 0 - sa slike 17 za dati materijal je : k0 280

k1 k 1 za 1 ln
k1 650

N
mm 2

D
140
ln
0.53 - sa slike 17 za dati materijal je :
d1
82

N
mm 2

- koeficijent kontaktnog trenja i za elik i mineralno ulje kao sredstvo podmazivanja

iznosi: 0,14 0,16 . Usvaja se: 0,15 .
d s1 d1 s 82 0.5 82.5 mm - srednji prenik aneta
rM 5 mm - radijus zaobljenja prstena za izvlaenje.
II. Najvea sila prve operacije izvlaenja
F1 A1 1 d s1 s 1 82.5
0.5420 54400.5

N 54.4 kN
III. Deformacioni rad za prvu operaciju izvlaenja
F h
5400.5 40
W x 1 1 0,8
1740.816 Nm
1000
1000
gdje je:
h1 40 mm - hod izvlakaa u procesu izvlaenja (priblino jednak visini aneta nakon
prve operacije izvlaenja)
F
x sr - koeficijent punoe dijagrama i u zavisnosti od odnosa izvlaenja m1 0,55 je
F1
x 0.8 .

7. PRORAUN RADNIH NAPONA I SILE OSTALIH OPERACIJA IZVLAENJA

A. Komad nakon prethodne operacije oaren
I. Srednji specifini deformacioni otpor.
S obzirom da se nakon arenja komadu vraaju prvobitna mehanika svojstva, srednji specifini
deformacioni otpor e biti:
k sr
gdje je:

k0 ki
2

k0 k 0 za 0
d s i 1 d si
1 mi
k i k i za i
d s i 1

II. Radni napon za sljedee operacije izvlaenja

i 1,1 e

tg

d si

1
d s i 1

tg

Cs Cd ksr 1

Mpa

gdje je:
Cs 1,1 1,2 - koeficijent kojim se uzima u obzir savijanje materijala preko ivica prstena za
izvlaenje. Usvaja se: Cs 1,15 .
Cd 1,1 1,2 - koeficijent kojim se uzimaju u obzir gubici trenja usljed draa lima.
Usvaja se: Cd 1,15 .
- koeficijent kontaktnog trenja i za elik i mineralno ulje kao sredstvo podmazivanja iznosi:
0,14 0,16 . Usvaja se: 0,15 .
- centralni ugao prstena za izvlaenje i kree se, za izvlaenje bez promjene debljine
)
materijala, u granicama: 40 45 (rjee do 25 ). Usvaja se: 45 0,785 rad .
III. Sila izvlaenja za sljedee operacije izvlaenja
Fi Ai i d si s i N
d s i 1 d i 1 s mm - srednj s(i-1) prenik aneta
d si di s mm - srednji s(i) prenik aneta
Svi ostali podaci radnih napona ostalih operacija predstavljeni su u tabeli br. 4

OPERACIJA

di

d i 1

k0 k 0

ki k i

k sr

N
mm 2

N
mm 2

Cs

Cd

rad

d s i 1

d si

Fi

mm

mm

i
Mpa

mm

mm mm

N
mm 2

II

66

82

0,5

280

520

400

0.2

1,15

1,15

0,15

45 0,785

82,5

66,5

16673,47

159,7

III

55

66

0,5

280

520

400

0,2

1,15

1,15

0,15

45 0,785

66.5

55.5

11701,58

134,29

Tabela 4

8. RAZRADA TEHNOLOGIJE ZA PROBIJANJE OTVORA

I. Sila probijanja
F d s m
gdje je:

5 0.5 420 3297

N

d 5 mm - prenik otvora
s 0.5 mm - debljina lima
m 420 Mpa - vrstoa na smicanje.

II. Deformacioni rad

F s
3297
0.5
W x
0,625
1.03 Nm
1000
1000
gdje je x 0,625 - koeficijent punoe dijagrama (tabela br.15).
III. Provlaenje
Sila provlaenja

Fprov 1,1 s m ( D
d) N

D=10 mm prenik grla

d=5 mm prenik predhodno izraena otvora
m=420 Mpa
Fprov 1,1
0.5 420
( 10
5) 3626.7

3.6
kN

IV. Proirivanje:
Sila proirivanja
Fpro

d s k
D
s
(ln
sin )
3 2 cos
d
d

Gdje je:
D=55.5 mm - srednji prenik polufabrikata
d=40.5 mm - srednji prenik suenog dijela
s=0,5 mm - poznata debljina zida polufabrikata,
k k sr 0.5( k0 k1 )
k 0 k 0 za 0 - sa slike 17 za dati materijal je :
D
55.5
N
0.34 - sa slike 17 za dati materijal je :
k1 k 1 za 1 ln ln
k0 280,
2
d1
40.5
mm
N
k1 650
mm 2
gdje je: =20 ugao suavanja
= 0,15 koeficijent trenja

k k sr 0.5( 280 650 ) 465

Fpro

N
mm 2

40.5
0.5 465

55.5
0.5
(ln

sin 20 ) 9726.568 N
3 0.15 2 cos 20 40.5
40.5