Bab 4 pembiakan

1. 1. Pembiakan ialah proses induk menghasilkan individu baru atau zuriat Pembiakan Seks
(Sexual reproduction) Pembiakan Aseks (Asexual reproduction) Kepentingan
memastikan kemandirian dan kesinambungan sesuatu spesies
2. 2. Pembiakan yang melibatkan proses persenyawaan, iaitu proses percantuman dua sel
pembiakan yang setiap satunya berasal daripada satu induk jantan dan satu induk betina
Organ lelaki Organ perempuan Sperma Ovum Anak Zigot menghasilkan menghasilkan
persenyawaan Embrio Fetus
3. 3. Proses percantuman antara gamet jantan dan gamet betina untuk menghasilkan zigot
Persenyawaan dalam (Internal fertilisation) Persenyawaan luar (External fertilisation)
4. 4. Persenyawaan berlaku di dalam sistem pembiakan betina Mamalia, reptilia, buru
ng dan serangga melakukan persenyawaan dalam Persenyawaan dalam (Internal
fertilisation) Persenyawaan luar (IExternal fertilisation) Persenyawaan berlaku di luar
sistem pembiakan betina Ovum dan sperma dihasilkan pada masa yang sama di dalam
air untuk proses persenyawaan berlaku Persenyawaan luar berlaku pada ikan, katak
dan kodok Keburukan : Sel pembiakan perlu dihasilkan dengan banyak Sel
pembiakan akan mati sebelum disenyawakan Ovum dan sperma banyak membazir
Zigot atau embrio yang terhasil mungkin akan dimakan oleh haiwan lain
5. 5. Pembentukan individu-individu baharu daripada 1 individu atau induk tanpa
melibatkan sel-sel pembiakan jantan atau betina 5 jenis: Belahan dedua (binary
fission) Pertunasan (budding) Pembentukan spora (spore formation) Pembiakan
vegetatif (vegetatif reproduction) Penjanaan semula (rejuvenation/regeneration)
6. 6. Kebaikan: Organisma boleh menghasilkan individu baru yang banyak tanpa bantuan
daripada individu yang lain. (sel induk) Keburukan: Organisma baru yang dihasilkan
adalah serupa (ciri-ciri) dengan sel induk
7. 7. Belahan dedua (Binary fission) Satu induk yang matang membahagi dan berpisah
menjadi dua sel yang baharu. contoh : ameba , paramesium, buran dan bacteria
8. 8. Pertunasan(Budding) Hidra Yis Cara pembiakan aseks di mana individu baharu atau
zuriat terbentuk dan terpisah daripada individu dewasa
9. 9. Pembentukan spora o Berlaku pada tumbuhan tak berbunga seperti kulat, lumut dan
paku pakis o Dihasilkan di sporangium o Setiap spora akan membentuk individu yang
baru
10. 10. Pembiakan vegetatif Vegetative reproduction Tumbuhan baharu membesar daripada
bahagian vegetatif seperti akar, batang atau daun tumbuhan induk Contoh : rumput,
halia, ubi kentang
11. 11. Penjanaan semula (Cacing pipih - Planarian) Fragmentasi individu dewasa kepada
beberapa bahagian badan dan pertumbuhan semula bahagian-bahagian tersebut
menjadi individu baharu yang lengkap Contoh : tapak sulaiman, cacing pipih
12. 12. Organisma yang dihasilkan melalui penjanaan semula (Tapak Sulaiman- Starfish)
13. 13. Perbandingan antara pembiakan seks dan pembiakan aseks Persamaan
Menghasilkan individu baru untuk mengekalkan spesis Pembiakan seks Pembiakan
aseks Bilangan individu yang terlibat Perbezaan Penglibatan sel pembiakan (gamet) Ciriciri individu baru Dua Ya Berbeza dengan sel induk Satu Tidak Sama dengan sel induk
14. 14. Pandangan hadapan Pandangan sisi

15. 15. Fungsi organ pembiakan lelaki Organ pembiakan Fungsi Testis Menghasilkan
sperma dan hormon testosteron (hormon lelaki) Duktus sperma (sperm duct)
Menyalurkan sperma dari testis ke vesikel simen Kelenjar prostat (Prostate gland)
Menghasilkan bendalir keputihan yang melindungi sperma Vesikel simen (Seminal
vesicle) Menyimpan sperma dan menghasilkan cecair semen untuk memudahkan
pergerakan sperma Uretra (Urethra) Membebaskan sperma dan air kencing dari badan
Skrotum (Scrotum) Melindungi testis Penis Menghantar sperma dari lelaki ke vagina
perempuan
16. 16. Sperma ekor kepala leher Bahagian tengah Membran plasma nukleus
17. 17. Pertumbuhan janggut dan jambang Pembesaran tulang dan otot Pertumbuhan
bulu di bahagian kemaluan dan ketiak Suara kasar dan garau Testis mula
menghasilkan sperma Mula membebaskan semen Mula tertarik kepada perempuan
Perubahan lelaki apabila mencapai akil baligh
18. 18. Pandangan hadapan Pandangan sisi
19. 19. Fungsi organ pembiakan perempuan Organ pembiakan Fungsi Ovari Menghasilkan
ovum dan hormon estrogen dan progesteron (hormon perempuan) Tiub Fallopio
(Fallopian Tube) Menolak ovum yang matang dari ovari ke uterus Tempat
persenyawaan berlaku Uterus Membenarkan fetus berkembang jika persenyawaan
ovum berlaku Melindungi fetus Serviks (Cervix) Menghasilkan cecair untuk
pergerakan sperma Menghubungkan uterus dengan vagina Vagina Menerima sperma
dari penis Menghasilkan cecair untuk pelincir
20. 20. Ovum Lapisan jeli Sitoplasma Membran sel Nukleus
21. 21. Pembesaran payudara dan pelvis Pengumpulan lemak dibawah kulit
Pertumbuhan bulu di bahagian kemaluan dan ketiak Mula menghasilkan ovum Mula
datang haid Mula tertarik kepada lelaki Perubahan perempuan apabila mencapai akil
baligh
22. 22. Perbandingan antara sperma dan ovum Persamaan Gamet/Sel pembiakan
manusiaSperma Ovum Jantina yang menghasilkan Perbezaan Jenis gamet Organ yang
menghasilkan Saiz Kuantiti untuk dihasilkan tujuan persenyawaan Kebolehan bergerak
Fungsi PerempuanLelaki Gamet jantan Gamet betina Testis Ovari Sel terkecil dalam
badan lelaki Sel terbesar dalam badan perempuan SatuBerjuta-juta Boleh Tidak boleh
Bercantum dengan sperma untuk membentuk zigot Bercantum dengan ovum untuk
membentuk zigot
23. 23. Pergeluaran Haid (Mestruation) Pendarahan atau darah keluar melalui servik dan
vagina perempuan. Kitar Haid (Menstrual Cycle) Edaran perkembangan dan
kemerosotan dinding uterus yang berkait dengan perkembangan ovum. Satu kitar haid
yang lengkap biasanya mengambil masa 28 hari
24. 24. Fasa Kitar haid
25. 25. Fasa Kitar haid
26. 26. Semasa persenyawaan, sperma yang dihasilkan dalam testis akan bergerak untuk
bertemu dengan ovum yang dihasilkan dalam ovari di Tiub Fallopio. Testis Duktus
sperma Kelenjar prostat Uretra Zakar FarajServiksUterus Tiub Fallopio
27. 27. Zigot terbentuk daripada percantuman antara nukleus sperma dan ovum Zigot
membahagi membentuk dua sel Zigot membahagi lagi membentuk empat sel. Zigot
membahagi banyak kali menghasilkan satu gumpalan sel yang disebut embrio.

28. 28. Apabila sampai di uterus, zigot telah berkembang menjadi embrio. Embrio
kemudian akan terbenam di dalam dinding uterus. Proses pelekatan embrio pada
dinding uterus disebut penempelan. Plasenta menempelkan embrio pada dinding
uterus. Tali pusat menghubungkan embrio kepada plasenta. Plasenta mengandungi
banyak kapilari darah. Embrio mendapat bekalan makanan dan oksigen daripada
plasenta ibunya melalui tali pusat.
29. 29. Bahan-bahan buangan seperti karbon dioksida dan urea embrio disingkirkan ke
dalam darah ibu melalui tali pusat. Embrio mempunyai sistem peredaran darah yang
tersendiri dan tidak bercampur dengan darah ibu. Embrio dilindungi oleh dua lapisan
membran yang disebut membran embrio. Cecair dalam membran embrio (bendalir
amnion) melindungi embrio daripada sebarang gegaran atau renjatan.
30. 30. Bahan yang meresap melalui tali pusat antara ibu dan embrio
31. 31. Zigot Embrio Fetus Bayi Tempoh Masa Sebaik sahaja nukleus sperma bercantum
dengan nukleus ovum 0 2 bulan 2 9 bulan Fetus yang telah dilahirkan Ciri khas
Terdiri daripada satu atau beberapa sel Terdiri daripada satu gumpalan sel Menyerupai
manusia dengan anggota badanya dapat dikenal pasti Semua bahagian badan telah
berkembang dengan lengkap
32. 32. Ibu yang mengandung perlu mengambil makanan yang bernutrisi untuk menjamin
kesihatan diri sendiri dan fetus yang sihat. Fetus mendapatkan zat makanan daripada
plasenta ibunya melalui tali pusat. Gizi ibu mengandung harus mengandungi makanan
seperti ikan, telur, susu, daging, buah-buahan dan sayur-sayuran.
33. 33. Nutrisi / Zat makanan Fungsi / Kepentingan Protein Diperlukan untuk membina tisu
fetus Kalsium dan fosforus Diperlukan untuk menguatkan tulang dan gigi fetus
Diperlukan untuk mengelakkan kerosakan gigi pada ibu Besi Diperlukan untuk
membina sel darah merah untuk mengangkut oksigen pada fetus Diperlukan untuk
mengelakkan ibu daripada menghidapi penyakit anemia (kekurangan sel darah merah)
Asid folik dan vitamin Diperlukan untuk menguatkan sistem pertahanan (sistem
pengimunan) terhadap jangkitan penyakit pada fetus dan ibu
34. 34. Protein juga diperlukan untuk membina antibodi dalam badan ibu. Antibodi ialah
bahan kimia yang membantu badan memusnahkan mikroorganisma yang memasuki
badan. Ibu mengandung harus mengurangkan pengambilan makanan karbohidrat dan
lemak. Ibu perlu mengelakkan daripada pengambilan alkohol, dadah, ubat dan
merokok yang menbahayakan atau mengakibatkan kecacatan embrio atau fetus.
35. 35. Risiko ibu mengandung yang merokok Anak mati dalam kandungan ibu Keguguran
anak Bayi yang dilahirkan bersaiz lebih kecil berbanding dengan bayi yang dilahirkan
oleh ibu yang tidak merokok Melahirkan bayi dengan kecacatan pada otaknya Melahirkan
anak yang tidak cukup bulan
36. 36. Kemandulan (Sterility) Lelaki atau perempuan yang tidak boleh mempunyai anak
Kemandulan lelaki mungkin disebabkan: tiada atau sedikit sperma dihasilkan sperma
mati terlalu awal sperma tidak matang penis tidak dapat berfungsi dengan baik
penyakit kelamin gonorea atau sifilis kerosakan pada testis atau duktus sperma
Kemandulan perempuan mungkin disebabkan: Ovulasi tidak berlaku spt ovari tidak
menghasilkan ovum ovum mati terlalu awal ovum tidak matang kitar haid yang tidak
teratur kecacatan organ pembiakan spt tiub fallopio tersekat embrio gagal untuk
menempel sendiri di dinding uterus ketidakseimbangan hormon pembiakan

37. 37. Kemandulan dan ketidaksuburan boleh diatasi melalui: Pengambilan makanan yang
berkhasiat dan nutrisi yang baik Rawatan hormon - mengambil pil kesuburan yang
mengandungi hormon yang boleh merangsang ovari untuk menghasilkan ovum
Pembedahan Persenyawaan dalam tabung uji (in-vitro fertilisation) sperma dan ovum
diletakkan bersama di dalam piring petri yang mengandungi larutan kultur. Persenyawaan
berlaku. Zigot diletakkan didalam uterus perempuan. Bayi yang dilahirkan dipanggil bayi
tabung uji.
38. 38. Pengawalan kelahiran (birth control) Biasanya berlaku apabila: Pasangan tidak
bersedia untuk memiliki anak Sudah mempunyai anak yang ramai Ingin jarak
kelahiran antara anak Prinsip yang digunakan dalam kawalan kelahiran: menghalang
ovum dari disenyawakan oleh sperma menghalang embrio terbentuk dari penempelan
ke dinding uterus Kaedah yang digunakan: Lelaki: Menggunakan kondom Vasektomi
Perempuan: Kaedah semulajadi i. Rhythm method ii. Temperature method iii. Mucus
method Pil perancang Alat intrauterus (IUD) Menggunakan spermicide
Menggunakan diafragma Ligasi (Ligation)
39. 39. Kondom Vasektomi
40. 40. IUD Diafragm Ligation
41. 41. Bahagian bunga Fungsi Sepal Melindungi bunga semasa peringkat kudup Petal
Menarik perhatian serangga bertujuan pendebungaan Melindungi stamen dan pistil
Penyangga (Stalk) Menyokong bunga Stamen Organ pembiakan jantan Filamen
Memegang anter Anter Menghasilkan butir debunga Butir debunga (Pollen grain)
Mengandungi sel gamet jantan Pistil Organ pembiakan betina Stigma Menerima butir
debunga semasa pendebungaan Stil (Style) Penyokong stigma dan menerima butir
debunga Nektar (Nectary) Menghasilkan cecair manis (nektar) untuk menarik serangga
atau burung Ovari Menghasilkan ovul Ovul Mengandungi sel gamet betina
42. 42. Sel pembiakan jantan tumbuhan berbunga adalah di dalam butir debunga Sel
pembiakan betina tumbuhan berbunga adalah di dalam ovul Butir debunga dan ovul
dari bunga yang berbeza dari segi saiz, bentuk, susunan dan bilangan. Sel pembiakan
tumbuhan berbunga Butir debunga
43. 43. Pendebungaan (Pollination) Proses pemindahan butir debunga dari anter ke stigma
bunga Agen Pendebungaan (Pollination agen) Agen atau organisma yang
membawa/memindahkan butir debunga dari anter ke stigma bunga Tiga jenis agen
pendebungaan: haiwan angin air
44. 44. Perbandingan ciri-ciri debunga dibawa oleh serangga dan angin Persamaan
Pendebungaan oleh serangga Pemindahan butir debunga ke stigma Pendebungaan oleh
angin Perbezaan dalam ciri-ciri bunga Kuantiti yang kecil dan melekit Kuantiti dan ciri-ciri
butir debunga Kuantiti yang besar dan ringan Berbau Bau Tiada bau Terang Warna
Biasanya warna putih Pendek Filamen Panjang dan terjuntai Melekit Stigma Berbulu
Pendek Stil Panjang Kecil Anter Besar
45. 45. Pendebungaan oleh serangga Perbezaan dalam ciri-ciri bunga Pendebungaan oleh
angin Pendek Tangkai Panjang Ada Nektar Tiada Besar Saiz bunga Kecil Bunga
matahari, rambutan Contoh bunga Lalang, Bunga jagung
46. 46. JENIS PENDEBUNGAAN PENDEBUNGAAN SENDIRI (SELF-POLLINATION)
PENDEBUNGAAN KACUK (CROSS-POLLINATION)
47. 47. Berlaku apabila butir debunga dari anter sekuntum bunga berpindah ke atas: a)
Stigma pada bunga yang sama, atau b) Stigma pada bunga yang lain pada pokok yang

48.

49.

50.

51.
52.
53.

54.
55.
56.

57.

58.
59.
60.

sama Lebih mudah berlaku selagi anter dan stigma matang pada masa yang sama.
Kelemahan: anak pokok yang terhasil mempunyai sifat yang sama daya tahan
terhadap penyakit lebih rendah
48. Berlaku apabila butir debunga dari anter sekuntum bunga dipindahkan ke stigma
bunga pada pokok yang berlainan. Kelebihan: Mempunyai sifat kedua- dua tumbuhan
induk Lebih sihat Menghasilkan buah yang banyak dan bermutu Menghasilkan bijih
benih yang bermutu tinggi
49. Perbandingan antara pendebungaan sendiri dengan pendebungaan kacuk
PERSAMAAN Proses pemindahan butir debunga ke stigma PERDEBUNGAAN SENDIRI
PERDEBUNGAAN KACUK PERBEZAAN Tempat berlaku Biji benih yang terhasil
Rintangan terhadap jangkitan penyakit pada anak pokok yang terhasil Bunga atau pokok
yang sama Kurang bermutu Rendah Pokok yang berlainan Lebih bermutu Lebih tinggi
50. Pokok Pokok induk Pokok kacukan Sifat pokok kacukan Padi Jenis siam-29 dengan
jenis Pebifun Jenis Taichung 65 dengan Mayang Ebos 80 Malinja Mahsuri Buah lebih
banyak dan masak dengan lebih cepat Kelapa sawit Pisifera dengan Dura Tenera Buah
lebih banyak dengan tempurung yang nipis dan isi yang lebih banyak Betik Subang 6
dengan Sunrise Solo (Hawaii) Eksotika Buah lebih manis dan berisi Jagung Jagung
manis dari Taiwan dengan dari Mexico Jagung Masmadu Buah lebih manis, lebih besar,
lebih tahan terhadap penyakit dan kemarau Aplikasi pendebungaan kacuk dalam
pertanian
51. Persenyawaan dalam tumbuhan
52. Pembiakan seks bagi tumbuhan berbunga dan perkembangan ovul dan ovari Pokok
berbunga Debunga Ovul Persenyawaan Zigot EmbrioAnak benihAnak pokok
53. Bijih benih terdiri daripada tiga bahagian iaitu testa, kotiledon dan embrio. Testa
kulit luar biji benih yang melindungi biji benih Hilum tempat perlekatan biji benih pada
testa Mikropil liang seni yang terdapat pada testa Kotiledon bahagian biji yang
menyimpan makanan Embrio terletak antara dua kotiledon dalam biji kacang
(plumul,radikel dan kotiledon) Plumul membesar menjadi pucuk Radikel
membesar menjadi akar
54. Struktur biji benih (Biji benih dikotiledon) Struktur luar biji kacang panjang Keratan
memanjang biji kacang panjang
55. Struktur biji benih (Biji benih monokotiledon) Struktur luar biji jagung Keratan
memanjang biji jagung
56. Bahagian biji benih Fungsi Testa Melindungi biji benih Mikropil Membenarkan udara
dan air masuk ke dalam biji semasa percambahan Hilum Melekatkan biji benih pada
dinding ovari (buah) Kotiledon Membekalkan makanan untuk percambahan Fungsi
bahagian-bahagian biji benih
57. Percambahan proses pertumbuhan embrio dalam biji benih menjadi anak benih
Terdapat dua percambahan biji benih: i. Percambahan epigeal (Kotiledon turut dibawa
keluar di atas tanah apabila pucuk bertumbuh) ii. Percambahan hipogeal (kotiledon kekal
dalam tanah)
58. Percambahan epigeal
59. Percambahan hipogeal
60. Peringkat-peringkat percambahan biji benih Bijih benih menyerap air Testa merekah
Radikel tumbuh ke bawah Plumul tumbuh ke atas Kotiledon mengecut dan gugur

61. 61. Biji benih akan bercambah jika berada dalam keadaan yang sesuai. Syarat-syarat
yang diperlukan untuk percambahan ialah dengan adanya: a) Air b) Udara c) Suhu
(haba) yang sesuai Syarat-syarat percambahan biji benih
62. 62. Pengertian: Sejenis pembiakan aseks yang menghasilkan tumbuhan baru dari
bahagian tertentu pada tumbuhan induk tanpa melibatkan biji benih. Berlaku apabila
bahagian tertentu pada tumbuhan seperti batang, akar, atau daun, yang ada mata tunas
bertumbuh menjadi pokok baru. Berlaku melalui bahagian tertentu tumbuhan seperti
rizom, batang, batang rayap dan bebawang.
63. 63. Rizom ialah batang yang tumbuh di bawah tanah Rizom mengandungi makanan
simpanan. Lalang, kunyit, halia, serai Mata tunas yang kecil dihasil pada dapat
berkembang menjadi tumbuhan Lidah buaya, Bryohyllum
64. 64. Tuber ialah batang bawah tanah dengan hujung yang bengkak Tuber
mengandungi makanan simpanan Tuber mengandungi beberapa mata tunas yang
dapat tumbuh menjadi pokok baru. Ubi kentang Sesetengah tumbuhan membiak
melalui batang yang mempunyai beberapa mata tunas. Ubi kayu, tebu, pokok bunga
raya, pokok bunga mawar
65. 65. Batang rayap ialah batang yang berjalar di permukaan tanah. Nodus pada
batang akan mengeluarkan mata tunas Batang rayap tidak menyimpan makanan.
Pegaga, rumput, ubi keledek, kangkung Bebawang terdiri daripada berlapis-lapis daun
berlendir yang bengkak. Mata tunas bertumbuh menjadi tumbuhan baru. Bebawang
mengandungi makanan simpanan. Bawang merah, pokok bunga lili
66. 66. Umbisi ialah batang bengkak dengan mata tunas yang tumbuh menegak di bawah
tanah. Umbisi menyimpan makanan. Keladi Anak pokok tumbuh daripada batang
pendek dalam tanah. Pokok pisang, pokok buluh
67. 67. KEBAIKAN KEBURUKAN 1. Anak tumbuhan tumbuh lebih cepat daripada melalui biji
benih. 1. Anak tumbuhan tidak mempunyai sifat-sifat baru yang dapat menyesuaikan diri
jika persekitaran berubah. 2. Tidak memerlukan bantuan agen pendebungaan 2. Anak
tumbuhan tumbuh di kawasan yang sama dengan induk. Hal ini menimbulkan masalah
kesesakan. 3. Anak tumbuhan mempunyai sifat yang sama dengan tumbuhan induk. 3.
Sifat yang tidak diingini diturunkan daripada induk kepada anak tumbuhan 4. Anak
tumbuhan dapat memperoleh makanan daripada induk sebelum bemandiri.
68. 68. Teknologi pembiakan vegetatif Keratan (Cuttings) Tut lentur (Layering) Kultur tisu
(Tissue culture) Tut (Marcot)
69. 69. Keratan batang atau dahan dikerat daripada tumbuhan induk dan ditanam ke
dalam tanah Keratan batang yang digunakan perlu mengandungi ruas berdekatan
dengan pangkalnya. Tumbuhan seperti ubi kayu, bunga mawar, bunga raya, tebu, dan
kangkung dapat dibiak dengan cara ini
70. 70. Kulit suatu dahan yang sihat yang mempunyai ruas serta tunas digelang (dibuang
kulit). Bahagian dahan itu ditutupi dengan tanah lembap dan dibalut dengan bahan
plastik kain, atau sabut kelapa. Apabila akar-akar kelihatan tumbuh keluar daripada
bahagian dahan itu, dahan itu dipotong dan ditanam di dalam tanah. Kaedah ini
biasanya digunakan untuk membiak pokok buah-buahan seperti durian, ciku, limau,
rambutan dan jambu batu.
71. 71. Suatu dahan yang rendah digelangi kulit luarnya dan dibenam dalam tanah
lembap. Apabila akar-akar kelihatan muncul, bahagian dahan itu dipotong daripada

tumbuhan induk dan ditanam. Keadaan ini digunakan untuk membiak tumbuhan
seperti bunga kertas, bunga mawar, bunga melur dan limau.
72. 72. Mata tunas suatu pokok disisipkan pada kulit luar suatu pokok lain yang dihiris dalam
bentuk T Batang satu pokok dipotong dan dilekatkan pada satu batang pokok yang lain
73. 73. Created by fariha subri