1.

DRAVA
- Organizacija koja odgovara globalnom drutvu, ima politiku i suverenu vlast, zasnovanu na monopolu legalne fizike prinude i na
ekonomskoj i ideolokoj moi, odnosi se na precizno odreeno stanovnitvo i teritoriju, a pravnim normama regulie najvanije
drutvene odnose i ostvaruje razne istorijske funkcije poevi od osvajanja i odbrane prema drugim drutvima i izrabljivanja i
represije prema vlastitom stanovnitvu, do s vremenom sve naglaenije uloge zatite mira, sigurnosti i slobode i postizanja blagostanja
svih pripadnika drutva.
- Raspolae vlasu, a ta vlast je prema karakteristikama:
a)drutvena b)suverena c)prisilna.
- Karakteristike drave:
a)stanovnici se dijele prema teritoriji, a ne krvnom srodstvu
b)mo drutva un nastanku drave otuuje se od njega u javnoj ustanovi javne vlasti, koja se oslanja na monopol fizike prinude
c)oporezivanje graana i stvaranje fondova radi izdravanja dravnih organa.
- U najirem smislu,pod dravom podrazumijeva se sam dravni aparat (aparat javne vlasti), hijerarhijaska organizacija sastavljena
od individualnih i kolektivnih nosilaca dravne vlasti i svih inovnika i slubenika koji ulaze u sastav dravnih organa
2.TEORIJE O DRAVI
- patrijarhalne, o boanskom porijeklu dravne vlasti, teokratske, posrednog boanskog prava (Toma Akvinski), idealistikoobjektivne, organsko-bioloke, drutvenog ugovora, apsolutistike, teorije normativizma, teorije sile, funkcionalizma, markstistika
teorija
3.ZATO JE DRAVA PRAVNA ORGANIZACIJA?
a)Zato to stvara pravo i to ga primjenjuje
b)Zato to je organizovana pomou pravnih normi
c)Zato to su sve njene djelatnosti i njen sastav odreeni pravnim normama
4.ELEMENTI DRAVE
a) stanovnitvo
b) teritorija
c) javna vlast
d) pravo
5.LEGITIMNOST DRAVNE VLASTI
- Legitimitet je vrenje vlasti na principima koji su opteprihvaeni u okviru jedne politike zajednice, vrenje vlasti koja ima podrku
biraa.
- Dravna vlast je legitimna ako je dobrovoljno prihvata veina stanovnitva, a to znai da stanovnitvo prua podrku vlasti ili je, pak
smatra na neki nain nunom ili opravdanom.
- Legitmna vlast je ona iji je titular legitiman.
6.TA OBUHVATA SUVERENOST?
a) nezavisnost dravne vlasti
b) pravnu suprematiju i faktiku nadmo dravne vlasti (unutranja suverenost)
c) pravnu neogranienost dravne vlasti
7.TA INI DRAVNU TERITORIJU?
-Precizno odreeni prostor na kome se nalazi stanovnitvo drave i gdje se (nad kojim se) vri dravna vlast. ine je kopno,more i
vazduni stub, omeeno dravnim granicama.
8.KO INI STANOVNITVO JEDNE DRAVE, KATEGORIJE DRAVNOG STANOVNITVA?
- ine svi ljudi koji borave na teriotoriji drave i koji su usljed toga podvrgnuti njenoj vlasti i stoga obavezni da potuju vaee pravne
norme te drave
- kategorije:
a) njeni dravljani b) stranci c) apatridi

9.DRAVLJANSTVO
- trajna veza javnopravnog karaktera izmeu fizikoh lica i drave
- stie se roenjem ili priroenjem.
10.FUNKCIJE DRAVE
- ono to drava stvarno ini u drutvu, njena stvarna uloga, stvarni uticaj koji ona vri, bez obzira na ciljeve koje joj ljudi postavljaju.
- donosei pravne akte, dravna vlast prinudno usmjerava vane dtutvene odnose.
a) funcija osiguranja egzistencije drave i drutva
b) klasna funkcija
c) funkcija mira
d) funkcija ostvarenja slobode
e) funkcija obezbjeenja socijalne sigrnosti
f) funkcija saradnje i integracije
11.RAZLIKA IZMEU DRAVNOG UDARA I PUA
-pu izvode nii pripadnici u hijerarhiji dravnih funkcionera, dok dravni udar predstavlja oruano preuzimanje vlasti od jednog
dijela ljudi iz same dravne organizacije.
12.NAELA DRAVNE ORGANIZACIJE
- naelo hijerarhije
- naelo centro-periferne povezanosti
- naela koordinacije, kooperacije, korelacije i koherentnosti
13.TA JE DRAVNI ORGAN, A TA DRAVNO SLUBENO LICE?
- dravni organ je jedna organizaciona jedinica dravne vlasti, dok je dravno slubeno lice fiziko lice koje vri u izvjesnoj mjeri,
dravnu vlast.
14.TA JE TO NADLENOST I VRSTE NADLENOSTI?
- Nadlenost je skup pravnih obaveza i pravnih ovlaenja da se obavljaju poslovi jednog organa (npr, nadlenost parlamenta da
donosi zakone, nadlenost sudova da sude..)
-vrste nadlenosti:
a) stvarna b) mjesna (teritorijalna) nadlenost.
15.VRSTE DRANIH ORGANA PREMA VRSTAMA DRAVNE VLASTI
- ustavno-zakonodavni
- izvrno-politiki
- pravosudni
- upravni organi.
16.VRSTE DRAVNIH ORGANA PREMA VANOSTI I MOI ORGANA
- odluujui (svi vii dravni organi prema niim)
- izvrni (svi nini organi prema viima)
17.VRSTE DRAVNIH ORGANA PREMA OSOBINAMA SLUBENIH LICA KOJA RADE U DRAVNIM ORGANIMA
- profesionalni (struni)
- neprofesionalni (politiki) organi
18.VRSTE DRAVNIH ORGANA PREMA NAINIMA DOLASKA SLUBENIH LICA NA FUNKCIJU (POSLOVE)
- nasljedni, izborni, postavljeni i nametnuti organi.
19.VRSTE DRAVNIH ORGANA PREMA TOME KOLIKO SLUBENIH LICA ODLUUJE U DRAVNIM
ORGANIMA
- individualni
- kolektivni (zborni) dravni organi

20.VRSTE DRAVNIH ORGANA PREMA TERITORIJALNOJ NADLENOSTI

- centralni
- regionalni
- lokalni organi
21.OBLICI VLADAVINE
- monarhija
- republika
22.OBLICI DRAVNOG UREENJA
- prosta (unitarna) drava
- sloena (federacija)
- savez drava (konfederacija i unija)
23.OBLICI DRAVNE VLASTI
- jedinstvo vlasti
- podjela vlasti
- ravnotea vlasti (srednji oblik)
24. OBLICI POLITIKOG UREENJA
- autokratija
- demokratija
25.DRAVNI POGLAVAR I SUVERENI (VRHOVNI) DRAVNI ORGAN - RAZLIKA
-dravni poglavar (ef drave) je organ koji predstavlja dravu kao jedinstvenu i specifinu organizaciju, a vrhovni dravni organ
je organ koji je u dravi najvii (suveren) i koji vri suverenu vlast (to je nekada bio monarh u apsolutistikoj monarhiji,a danas je to
ustavotvorni organ, tj zakonodavni organ).
26.NAINI DOLASKA EFA DRAVE NA VLAST
- izborom (neposredno od strane naroda ili posredno)
- izborom od strane zakonodavnog tijela (parlamenta)
- nasljeem, kao i dravnim udarom, tj puem
- prva dva naina su legalna dok trei nije.
27.VRSTE MONARHIJA
- neograniene (monarh je istvoremeno i ef drave i vrhovni dravni organ apsolutna monarhija)
- ograniene (ustavna i parlamentarna monarhija)
28.NAJVANIJA OVLAENJA EFA DRAVE
- predstavlja dravu prema vani
- ef uprave
- komandant oruanih snaga
- ovlasenja u vrenju zakonodavne i sudske vlasti (rasputanje parlamenta, pravo zakonodavne inicijative, suspenzivni veto..)
- predlaganje ili imenovanje kandidata na najvie sudske funkcije u dravi
- daje amnestiju i pomilovanje, predlae i imenuje ambasadore.
29.MONARH, NAJVANIJE KARAKTERISTIKE
- vlada na osnovu ustava
- na vlast dolazi nasljeem i svoj poloaj zadrava doivotno.
- ne odgovara ni politiki ni krivino
- poglavar drave, lice sa izuzetnim privilegijama koje ga stavljaju iznad obinih graana
-stavlja u pokret sve tri vlasti
- nije samo ef upravne vlasti, nego ima uea u poslovima druge dvije vlasti

30.USTAVNA I PARLAMENTARNA MONARHIJA

- Ustavna monarhija je manje ograniena od parlamentarne i predstavlja oblik vladavine u kome je monarh izgubio ustavotvornu
vlast (ustav donosi neko drugi, a ne on). Ustavu se propisuje monarhova vlast (monarh je duan da se dri ustava) svi njegovi akti
koji bi bili protivustavni bili bi nevaei, iako on za njih ne moe da odgovara.
- U parlamentarnoj monarhiji vlast je jo vie ograniena. To je monarhija u kojoj je suveren organ ili sam parlament (parlament u
zajednici sa monarhom). Parlament vri zakonodavnu vlast, bilo sam ili u zajednici sa monarhom. Monarh je i dalje ef uprave, s time
da ovu funkciju drave u njegovo ime vre naroiti dravni organi i ministri. Ministre postavlja monarh, ali ih, ukoliko ne uzivaju
njegovo povjerenje, rui parlament.
31.NAINI IZBORA PREDSJEDNIKA REPUBLIKE
- izbor od strane samog naroda (tj od strane birakog tijela koje se veinom glasova izjanjava za linost novog ef drave)
- posredan nain (predsjednika republike bira parlament)
32.OVLAENJA PREDSJEDNIKA REPUBLIKE
- manja nego monarhova.
- ovlaenja u domenu zakonodavne vlasti
- u izvrnoj vlasti
- u domenu sudske vlasti
- pravo da predlae ili imenuje ambasadore i druge diplomatske predstavnike
- daje amnestiju i pomilovanje
- komanduje oruanim snagama
- predstavlja dravu prema vani, u odnosimna sa drugim dravama i meunarodnim organizacijama
33.TEOKRATSKA MONARHIJA
- oblik monarhije u kome je ef drave duhovno lice koje istovremeno obavlja i vjersku i svjetovnu vlast (primjer Njego u Crnoj
Gori)
34.KARAKTERISTIKE EFA DRAVE U REPUBLICI
- nema nikakve posebne line privilegije, nikada nije suvereni dravni organ niti suverena linost.
- nain dolaska na vlast izbornim putem
- ef drave ostaje na tom poloaju odreen vremenski period (4, 5 ili 7 godina) i ne moe vie od dva puta uzastopno biti izabran za
tu funkciju.
- predsjednik republike moe biti sveko ko ima politiku sposobnost.
35.FORMALNOPRAVNA OBILJEJA REPUBLIKE
- ustav kao najvii pravni akt
- zakonodavno tijelo izabrano optim pravom glasa
- vlada, postavljena od strane parlamenta uz kompetencije predsjednika
- nezavisno sudstvo
36.VRSTE REPUBLIKE
- ograniene
- neograniene
- ostale vrste: teokratske, apsolutne, ustavne, parlamentarne, predsjednika i skuptinska republika.
37.TA JE UNITARNA DRAVA I KAKVA ONA MOE BITI?
- to je drava u kojo cjelokupna vlast pripada centralnim organima.
- moe biti:
a) centralizovana b) decentralizovana

38.OSNOVNE KARAKTERISTIKE LOKALNE SAMOUPRAVE

- graani slobodno biraju svoje predstavniko tijelo ili neposredno odluuju o bitnim pitanjima od interesa za lokalnu zajednicu
- postoje lokalne zajednice na kojima se vri lokalna samouprava
- lokalne institucije imaju odreenu organizacionu samostalnost
- odreena finansijska samostalnost organa lokalne samouprave
- lokalne institucije, prvenstveno lokalno predstavniko tijelo, imaju i normativnu samostalnost u okviru ustava i zakona.
39.TA ZNAI DECENTRALIZACIJA?
- to je proces reorganizacije dravne uprave i njezina posljedica, raspored dravnih poslova gdje necentralni organi uivaju veu ili
manju samostalnost.
- njom se vrenje upravne vlasti pribliava graanima.
- vrste : birokratska, personalna, etnika, demokratska, vjerska, profesionalna..
40.KAKVA MOE BITI LOKALNA SAMOUPRAVA?
- jednostepena, dvostepena, trostepena, zavisno od toga koliko nivoa lokalnih jedinica postoji izmeu najniih lokalnih zajednica i
centralne dravne vlasti.
- optina (najnia jedinica lokalne samouprave)
- srezovi, okruzi ili departmani.
41.KAKO NASTAJE FEDERACIJA?
- njeno nastajanje odvija se na dva naina:
a) stupanjem suverenih drava u novi dravni oblik (agregacija)
b) unutranjim raslojavanjem dotad jedinstvene proste drave na dvije ili vie lanica koje su i dalje ostale u njenom sastavu, ali su
uspostavile i svoje organe u nekadanjem dvostranom odnosu centralnih i lokalnih organa (devolucija)
42.OBLICI POLITIKOG UREENJA
- DEMOKRATIJA je pravni poredak u kome dravna vlast pripada veini naroda, u kome ta veina bira nosioce dravne vlasti, vri
kontrolu nad njihovim radomi postavlja pitanje njihove odgovornosti.
- Demokratski politiki sistem postoje i organizovani su institucionalni oblici uticaja drutva na vlast i njeno vrenje.
- AUTOKRATIJA je politiki poredak u kome drava pripada manjini , ako nosioci te vlasti ne izvode pravo na vlast iz volje veine
naroda nisti su odgovorni za vrenje vlasti.
- Autokratski politiki sistem onaj u koje drutvo, graani nemajumogunost uticaja na vlast.
43.OBLICI SAVEZA DRAVA
- Konfederacija je oblik dravnog ureenja, nastao kao rezultat meudravnog sporazuma i njegove formalizacije u vidu
meudravnog ugovora o kraem ili duem stupanju u savez dvije ili vie drava koje su zadravale svoju suverenost i dravnopravni
subjektivitet.
- Unija je oblik povezivanja drava, oblik izmeu federacije i konfederacije. Dijele se na realne i personalne.
44.TRI RAZLOGA ZA STVARANJE FEDERACIJE
a) Potreba da se u drutvima s vienacionalnim sastavom omogui ostvarenje nacionalne suverenosti ili pravo svake nacije na
samoupravu i samoodreenje s vlastitom dravom (SSSR, Kina, Indija, Nigerija, SFRJ..)
b) Potreba da se olaka uticaj stanovnitva na dravnu vlast koja se prostire na velikoj teritoriji, zbog ega se takav teritorijdijeli na
vie dravnih jedinica koje su blie stanovnitvu (SAD, Brazil, Kanada, Australija, Argentina..)
c) Potreba da se sauvaju razliitosti istorijskih tradicija bivih samostalnih drava koje su se ujedinile u federalnu dravu (vajcarska,
Njemaka, Indija..)
45.VSRTE UNIJA
- Realna
- Personalna
46.KADA KAEMO DA POSTOJI DEMOKRATIJA, ODNOSNO DEMOKRATSKI POLITIKI SISTEM?
- kada dravna vlast pripada veini naroda, u kome ta veina bira nosioce dravne vlasti, vri kontrolu nad njihovim radom i postavlja
pitanja njihove odgovornosti.

47.OBLICI NEPOSREDNOG ODLUIVANJA GRAANA

- narodna inicijativa
- referendum
- narodni veto
- plebiscit
48.BITNI ELEMENTI POLITIKE PATRIJE
- lanstvo
- posebna organizacija
- politiki program i osvajanje vlasti, tj uee u vlasti kao politiki cilj
49.OBLICI AUTOKRATSKIH REIMA
- totalitarizam, oligarhija, despotija, aristokratija, plutokratija.
50.KOJE SU TO OSOBINE TOTALITARIZMA?
- netolerantna ideologija koja opravdava dravnu intervenciju u sve aspekte ivota
- vlast jedinstvene drave partije i voe, bez opozicija i bez autonomija drugih drutvenih organizacija
- sistematski teror ili neproraunljivo nasilje tajne policije nad stanovnitvom
- potpuni monopol nad sredstvima masovnog informisanja i obrazovanja
- dravno upravljanje i nadzor nad ekonomijom
51.KOJE SU TO FUNKCIJE POLITIKIH PARTIJA?
- selekcija i agregacija interesa (prenos interesaiz socijalne u politiku sferu)
- predlaganje kandidata za javne funkcije i uticaj na birae u izbornom procesu
- uee u vrenju politike vlasti (vladajua patrija)
- kontrola u vrenju politike vlasti (prije svih od strane opozicije)
52.VRSTE PATRIJSKIH SISTEMA
- jednopatrijski (autokratski reimi)
- sistem sa partijskim pluralizmom (demokratski oni mogu biti viepartijski i dvopartijski)
53.IZBORNO I BIRAKO PRAVO
- Izborno pravo podrazumijeva mogunost uea graana u izboru organa vlasti u najirem smislu reiji, koji se u demokratskim
politikim zajednicama obrazuju upravo na taj nain.
- obuhvata skup prava (i obaveza) koje graani i drugi uesnici u izborima ostvaruju u toku izbora:
a) pravo graanina da bira
b) pravo graanina da bude biran
c) pravo graana, tj. Politikih stranaka da kandiduju poslanike
d) pravo graanina da od organa nadlenih za voenje birakih spiskova zahtjeva izmjenu podataka unijetih u biraki spisak
e) pravo svih uesnika izbora, a posebno biraa, da budu blagovremeno, istinito, objektivno i nepristrasno informisani o kandidatima
za poslanike i njihovom izbornom programu
f) pravo graana da se koriste pravnim institutima zatite izbornog prava u sluaju kada je njihovo izborno pravo povrijeeno
g) obevaze graana da izau na biralita u zemljama u kojima je izborno pravo ujedno i obaveza graana, ije se neizvrenje
sankcionie.
- Birako pravo oznaava pravo graana da sudjeluju u izboru organa vlasti i ono obuhvata pravo biranja (aktivno birako
pravo, mogunost izbora izmeu dvije ili vie alternativa ue znaenje), a u irem znaenju , ovaj termin se koristi kad ase pod njim,
pored prava biranja, oznaava i pravo graana da budu birani (pasivno birako pravo)
54.OBLICI DRAVNE VLASTI
- predsjedniki sistemi
- parlamentarni sistemi
- konventski (skuptinski) sistemi
- mjeoviti sistemi.

55.BRITANSKA KRALJICA KARAKTERISTIKE

- kruna predstavlja pravnu i tradicionalnu politiku instituciju
- kraljica ne vlada, ona biva konsultovana
- ona predstavlja UK u svijetu
- opominje i ohrabruje nosioce vlasti
- potvruje i prima britanske ambasadore
- zvanini je, ali ne i operativni komandant vojnih snaga
- predstavlja simbol jedinstva nacije
- dobija godinju apanau za ivot i rad
- ima ovlaenja da zastupa common wealth (britansku zajednicu naroda)
- imenuje generalne guvernere kao predstavnike u Australiji, Kanadi i Novom Zelandu
- kruna nema prava zakonodavne inicijativie i veta
- ona imenuje nosioce plemikih titula
- imenuje odreeni broj civilnih i vojnih slubenika (ne bira sama, ve na prijedlog vlade)
- saziva i rasputa parlament
- proglaava zakone
- objavljuje rat i mir
- pravo ublaavanja kazni i pomilovanja
- imenuje mandatara za sastav britanske vlade.
56.PARLAMENT VELIKE BRITANIJE
- nazire se jo u Magna Carta Libertatum (1215)
- zakonodavna inicijativa se konstituie u XIV vijeku, a parlamentarna struktura se nazire u XV vijeku.
- u XVIII parlament dobija punu zakonodavnu vlast.
- prvo se razvija kao savjet, konsultativno tijelo plemstva iz ega se kasnije razvija dom lordova (gornji dom), a kasnije se javljaju
predstavnici gradova i okruga iz ega se razvija dom komuna (donji dom) koji danas predstavlja graane.
- Dom komuna (donji dom) konstituie se optim (neposrednim i direktnim) izborima
- na snazi je veinski izborni sistem u prvom krugu glasanja
- izbori se organizuju u izbornim okruzima od oko 7000 stanovnika
- ima 650 poslanika, a mandat traje pet godina
- ini politiki sistem stabilnim
- osnovne funkcije: donoenje zakona, donoejne budeta, kontrola vlade
- bira vladu i moe joj izglasati nepovjerenje
- Dom lordova (gornji dom) danas ima samo suspenzivni veto koji ima pravo da donosi samo dva puta na isti zakon koji donosi donji
dom.
- sastavljen je od lanova koji su poloaj stekli nasljeem
- svi imenovani lordovi i serovi ne uestvuju u radu doma, oni su vrsta aristokratije
- ima 1000 lanova, a na zasjedanju aktivno je oko200 lanova
- apelacioni sud bira se iz lanova doma lordova
- nema nikakvih nadlenosti prema zakonima i prema budetu
57.ETIRI MODELA DRAVNE VLASTI
- zakonodavna vlast ili ustavno-zakonodavna djelatnost - legislativa
- izvrna vlast ili izvrno-politika djelatnost drave egzekutiva
- sudska vlast
- jedinstvo vlasti
58.PREDSJEDNIK SAD KARAKTERISTIKE
- nosilac izvrne vlasti
- bira se na odreeni datum svake etvrte godine istovremeno sa potpredsjednikom i moe se birati samo dva puta
- ima potpunu ivrnu vlast
- ef drave, ef diplomatije i starjeina federalne administracije
- vrhovni komandant vojske
- ima pravo veta i sugestije kongresu, bez objanjenja moe suspedovati zakon

- obavlja reprezentativne dunosti

- odluuje o svemu to je nadlenost vlade, bira lanove vlade
59.PRIMJERI MJEOVITOG SISTEMA VLASTI
- nastali kombinacijom elemenata predsjednikog i parlamentarnog sistema podjele vlasti
- Francuska, Rusija, Finska, Poljska, Austrija, Portugal, Srbija, Hrvatska...
60.SAVEZNO VIJEE U VAJCARSKOJ
- najvii ili vrhovni organ vlasti i predstavlja dvodomo tijelo.
- jedan dom je Nacionalno vijee (predstavlja cijeli narod vajcarske i bira se po ozbornim jedinicama, srazmjerno broju stanovnika),
a drugi dom je Vijee drava (kantona) i u njega ulaze predstavnici kantona.
- Poslanici Nacionalnog vijea se biraju na 5 godina, neposrednim izborima, po proporcionalnom principu.
- Vijee drava ima 46 lanova.
- svaki kanton je predstavljen sa po dva predstavnika, a svaki plukanton sa po jednim.
- u nekim kantonima predstavnici se biraju na 4 godine,a u nekim na godinu dana, a biraju se po veinskom principu.
- Savezno vijee predstavlja najvii zakonodavni organ donosi zakone, godinji budet, odluke o ratu i miru, potvruje
meunarodne ugovore, daje amnestiju i pomiolovanje, ima etiri redovna tronedjeljna ili etvoronedjeljna zasjedana godinje.
- sjednice su odvojene ili zajednike, a vijea zasjedaju istovremeno i ravnopravna su.

61.POJAM PRAVA
- ureeni skup normi koje propisuje drava
- u savremenoj naucitri se predmeta nazivaju pravom (po avokom):
a) sistem normi
b) poredak drutvenih odnosa
c) sistem vrijednosti
- pravo je skup normi kojima se ureuje zajedniki ivot ljudi, zatienih organizovanim sankcijama koje primjenjuje, u krajnjoj
liniji, drava legitimnom upotrebom monopola fizike sile kojim raspolae.
- pravo treba da ostvaruje pravdu, mir, sigurnost, slobodu idruge najvie drutvene vrijednosti.
- pravo je skup pravnih normi koje po odreenoj proceduri donose nadleni dravni organi i koje primjenjuje drava.
62.TEORIJE PRAVA
- teorije o pravu:
a) normativistike
b) socioloke
c) marksistike
d) psiholoke
e) prirodnopravne
- teorije o pojmu prava:
a) prirodnopravne teorije
b) pravni pozitivizam
c) dogmatski i normativistiki pozitivizam
d) istorijskopravna kola
e) socioloki pravni pozitizam
f) teorija interesa (realistika pravna teorija)
g) integralne teorije prava
63.OSNOVNE KARAKTERISTIKE PRIRODNOG PRAVA
- nezavisnost od volje ovjekove nije stvoreno od ljudi, niti ovisi o njihovoj volji
- univerzalnost vai za sve narode
- nepromjenljivost vai vjeito, za sve vremena
- nepostojanje monopola dravne prinude
- bliska veza izmeu prava i morala

64.OSNOVNE KARAKTERISTIKE POZITIVNOG PRAVA

- stvoreno od ljudi, od dravnih zakonodavaca, vrijedi po njihovoj volji i efikasnost mu zavisi o sankciji
- vai prolazno ili vremenski
- vai za pojedine narode i drave
- njegova pravila nisu savrena, ve samo vie ili manje pravedna
- pozitivno pravo mora biti usklaeno sa prirodnim, njemu je odreeno.
65.VRSTE DRUTVENIH NORMI TRI GRUPE
- drutvena norma je jezika poruka koja trai od nekih subjekata da u odreenim okolnostima neto ne ili ne ine spram drugih
objekata, prijetei sankcijom ako tako ne postupe.
- mogu biti izraene usmeno i pismeno.
- tri grupe:
a) malobrojne, nepisane, neprecizne i jednostavne norme, nastale stihijski i spontano u duem vremenskom periodu koje je stvaralo i
koje sankcionie neorganizovano drutvo (moral, obiaji...)
b) bropjnije, sloenije, pisane i preciznije norme koje stvaraju organizacije uih zajednica u okviru drutva i one primjenjuju
sankcije za njihovu povredu (norme crkve, politikih partija, udruenja..)
c) pravne norme koje su najbrojnije, najsloenije i najpreciznije
66.PO EMU SE PRAVNE NORME RAZLIKUJU OD DRUTVENIH?
- pravne norme preteno stvara drava, te norme se donose posebnim pravnim aktima, od kojih su najznaajniji ustav i zakon;
pored zakonodavnog organa, u stvaranju prava uestvuju u odreenoj mjeri i drugi ustavom odreeni dravni organi (vlada, najvii
sudovi) i nedravni subjekti (crkva, udruenja poslodavaca i zaposlenih, drutvene organizacije)
- obiajne norme mogu postati pravne norme kad i ako budu sankcionisane od strane drave i nepisane norme mogu postati pravne
u sluaju njihove primjene od strane drave
- pravne norme su prinudne norme; adresati normi su duni da izvre ponaanje predvieno u normi bez obzira na to da li to ele ili
ne; primjenu pravnih normi obezbjeuje drava legitimnom upotrebom monopola fizike sile kojom jedino ona raspolae; tu primjenu
sankcija zbog povreda pravnih normi ostvaruju, u pravom predvienim procedurama, prije svega, sudovi.
- pravo predstavlja ne samo skup vaeih pravnih normi zatienih dravom sankcijom baz obzira na njihovu sadrinu, nego se
trai i odreena sadrina tih normi zbog koje pravo zasluuje da bude optovano, tj uvaano i cijenjeno (legitimnost prava)
- pravo mora obezbijediti bar minimum uvaavanja od strane adresata koje obavezuju; adresati treba da budu uvjereni u
obevaznost prava kao cjeline, to ne iskljuuje mogunost da pojedine pravne norme smatraju nepravedim i nemoralnim.
67.OBIAJNE, MORALNE I PRAVNE NORME
- obiajne norme nastaju stihijski, neprecizno su formulisane od strane neorganizovanog, difuznog drutva i bez unaprijed utvrenih
sankcija (npr, norme koje zahtijevaju da mlaa lica prva pozdravljaju starije)
- moralne norme nastaju spontano i neformalno,zahtijevaju da se ini dobro, a izbjegava zlo (npr norme koje zahtijevaju da budemo
poteni i istininoljubivi), sankcije su i preteno psihike (od prezira do izolacije karakteristina sankcija je gria savjesti)
68.POJAM PRAVNE NORME
- pravna norma je pravilo o ponaanju subjekta prava sankcionisano monopolom fizike sile kojim raspolae drava.
- norma koju donosi suverena vlast ili od nje delegirani subjekt
- obavezna pravila, zapovijesti o ponaanju u drutvu, garantovana dravnim autoritetom
- najprostiji element prava
- pravila ponaanja koja ureuju odreene odnose meu ljudima pravne odnose
- ona je drutvena norma koja se od drugih drutvenih normi razlikuje po svojoj vezi sa pravnom vlau i pravom.
- za pravnu normu nije bitno:
a) sadraj ona moe pravno uobliiti bilo kakav sadraj
b) oblik da li je u pisanom ili nepisanom obliku
c) rok trajanja nevano koliko e trajati
- za pravnu normu je bitno:
a) njena vezanost sa pravnom vlasu
b) njena efikasnost
- stvaranje pravne norme:
a) neposredno pravna vlast stvarajui pravnu normu daje joj sadraj koji ne nalazimo ni u jednoj drutvenoj normi

b) posredno pravna vlast, stvarajui pravnu normu daje joj sadrajkoji ve nalazimo u nekoj drutvenoj normi i time ga stavlja u
pravnu sferu.
69. ADRESAT I ADRESANT RAZLIKA
- Adresant je izdavalac pravne norme, onaj koji normu upuuje drugima, a adresati su oni kojima je pravna norma upuena.
70.VRSTE PRAVNIH NORMI PREMA SUBJEKTIMA KOJI IH STVARAJU
- dravne
- norme drugih organizacija
- norme graana
71.VRSTE PRAVNIH NORMI PREMA NJIHOVOM SADRAJU
- nareujue
- zabranjujue
- ovlaujue
72.VRSTE PRAVNIH NORMI PREMA DRAVNIM DJELATNOSTIMA I ORGANIMA KOJI STVARAJU DRAVNE
NORME
- ustavne i zakonodavne
- norme efa drave
- norme vlade
- sudske i upravne norme
73.VRSTE PRAVNIH NORMI PREMA VRSTI DRUTVENIH ODNOSA
- ustavne, graanske, porodine, upravne, finansijske, radne, krivine...
74.VRSTE PRAVNIH NORMI PREMA KRITERIJUMU USLOVNOSTI
- uslove ili apstraktne
- bezuslovne ili konkretne pravne norme
75.VRSTE PRAVNIH NORMI PREMA KRITERIJUMU BROJA SUBJEKATA PREMA KOJIMA SU UPUENE
- opte
- posebne
- pojedinane pravne norme
76.VRSTE NORMI PREMA MJERI SLOBODE KOJU PRAVNE NORME DAJU ADRESATIMA
- stroge kogentne ili striktne norme obavezuju na jedno vrsto odreeno ponaanje, koje zakonodavac eli postii, nema
mogunost izbora izmeu dva ili vie doputenih ponaanja
- disjunktivne pravne norme one koje daju pravnom subjektu odreenu mjeru slobodnog ponaanja
77.DISJUNKTIVNE PRAVNE NORME
- alternativne pravne norme
- dispozitivne pravne norme
- norme s diskrecionom (slobodnom) ocjenom
- pravne norme s okvirno odreenim elementima dispozicije
- pravne norme s okvirno odreenim kaznama
78.USLOVNE PRAVNE NORME
- one norme koje se donose za drutvene odnose, odnosno situacije koje u momentu njihovog stvaranja jo uvijek nisu nastale (ne
postoje), ali se oekuje da u budunosti nastanu.
- donose se za situacije koje treba da nastupe
- ove norme nisu nune.

79.BEZUSLOVNE PRAVNE NORME

- donose se za ve nastalu ili datu situaciju i primjenjuju se odmah.
- nune su zato to su nastale situacije koje se moraju regulisati normama prava (umjesto da eka da dijete bude roeno ili ubistvo
izvreno pa da donese normu o tome, stvaralac norme moe donijeti unaprijed normu po kojoj e se postupati kad se to bude desilo).
80.OPTE PRAVNE NORME
- one koje su uuene svim graanima na dravnom teritoriju
- nazivaju se i pravnim pravilima
- odnose se na neodreen broj lica koja se nalaze ili mogu doi u istu situaciju predvienu normom (nr svi graani su duni da plaaju
porez, roditelj je duan da vaspitava djecu..)
- u njih spadaju i pravna naela ili pravni principi najapstraktnija i osnovna pravila nekog pravnog sistema, najvie opte pravne
norme, iskazuju osnovne vrijednosti; nalazimo ih u ustavima; naela zakonitosti; narodne i nacionalne suverenosti; nezavisnosti i
stalnosti sudija; pravne sigurnosti; oficijelnosti...
81.POSEBNE PRAVNE NORME
- one koje se upuuju samo odreenoj grupi graana, a ne svima
- zakon o dravnim slubenicima, zakon o policijskim slubenicima, zakon o advokaturi..
82. POJEDINANE ILI INDIVIDUALNE PRAVNE NORME
- one koje se upuuju pojedincu ili veem broju pojedinaca
- pravno rjeava neki indvidualni sluaj, ujedno neponovljiv; odnose se samo na jedan, tano odreen sluaj i on se u normi imenuje
(npr Petar je duan plati toliko i toliko poreza; Janko se osuuje na 3 mjeseca zatvora..)
- izlaze iz optih i potinjene su ovima
83.PRAVNA NORMA S OBZIROM NA TERITORIJALNO VAENJE
- generalna pravna norma vai na itavom teritoriju
- partikularna pravna norma vai samo na odreenom ili manjem dijelu dravnog teritorija (optinske, gradske..)
- generalne norme su i one koje vae preko granica drava meunarodne (javne) norme
84.TRI NAELA (PRINCIPA) VAENJA PRAVNE NORME
- naelo teritorijalnosti pravna norma vrijedi na teritoriju neke drave i primjenjuje se na sve pravne subjekte koji se nalaze na tom
teritoriju
- naelo personalnosti pravna norma primjenjuje se na pravne subjekte koji su u naroitoj vezi sa tom dravom, tj na lica koja su
dravljani te drave
- naelo eksteritorijalnosti pravne norme koje daju odreene pravne povlastice za lica i osoblje diplomatskog predstavnitva jedne
zemlje u drugoj, npr imunitet, davanje azila..
- najee se primjenjuje naelo teritorijalnosti, ali postoje situacije kada se primjenjuje i naelo personalnosti, esta je upotreba
kombinacije ova dva naela..
85.ELEMENTI PRAVNE NORME
- dispozicije
- sankcije
86.POJAM DISPOZICIJE PRAVNE NORME
- osnovno pravilo ponaanja koje kao normativni element pravne norme predstavlja nalog jedne volje upuen drugim subjektima u
drutvu kako treba da se ponaaju.
- s obzirom na stepen odreenosti radnje predviene njima, dispozicije mogu biti:
a) dispozicije sa nedovolno odreenim pojmovima (standardima) najmanje neodreene
b) alternativne dispozicije
c) dispozicije koje daju tzv diskrecionu vlast
d) dispozitivne (zamjenjive) dispozicije najvie neodreene
87.PODJELA DISPOZICIJA S OBZIROM NA NAIN NA KOJI JE FORMULISANA ZAPOVIJEST
- nareujua nareruje subjektu da se ponaa na odreen nain (graani su duni da plaaju porez)
- zabranjujua zabranjuje subjektu na jedno ponaanje, nareuje mu neinjenje (zabranjeno je krasti)

- ovlaujua ovlauje subjekt na jedno ponaanje, niti mu nareuje niti zabranjuje ( svako ima pravo na zatitu zdravlja)
- primjeri: u normi o izdravanjudjece dispozicija postavlja roditeljiuma pravnu obavezu i ovlauje da svoju maloljetnu djecu hrane,
odijevaju, daju im smjetaj, a ujedno djeci daje pravno ovlaenje na takva injenja; u normi o porezu na prihod dispozicija postavlja
obavezu subjektima koji imaju prihod da plate porez, a ujedno dravi ovlaenje da primi taj iznos poreza.
88.POJAM PRETPOSTAVKE SANKCIJE (PREKRAJ, DELIKT)
- sankcija moe biti primjenjena tek ako je izvren pokuaj dispozicije
- prekraj je uslov primjene sankcije
- delikt u prevodu sa latinskog znai proputanje da se izvri neka dunost, pravna ili moralna obaveza.
- neizvrenje pravne obaveze, radnja suprotna obaveznoj radnji ili je to zabranjena radnja uslov za prmjenu sankcije
- prekraj mora biti ljudska radnja, voljna i svjesna
- zavisno od dispozcije, delikt se moe izvriti radnjoim injenja ili neinjenjem.
89.PODJELA DELIKATA
- delikti upereni protiv imovine, nanoenje tete (graanskopravni delikti);
- delikti upereni protiv dravnopravnog poretka (delikti protiv vlasti, tj. krivinopravni delikti);
- disciplinski delikti - manje povrede slubene dunosti i radnih pravila za slubena lica i druge zaposlene;
- administrativni delikti ili prekraji;
- privredni prestupi.
90.POJAM I VRSTE SANKCIJA
- element pravne norme koji normi daje pravni karakter i po kome se ona razlikuje od ostalih drutvenih normi
- ona se sastoji u obliku sekundarnog pravila ponaanja koje se primjenjuje u sluaju da nije primjenjena dispozicija, tj kada doe do
delikta
- prema svom sadraju dijele se na:
a) odreene
b) odredive
- odreene sankcije:
a) alternativne
b) sankcije sa diskrecionom vlau
c) dispozitivne sankcije koje su sasvim rijetke
- odredive sankcije treba izbjegavati
- podjela sankcija prema oblasti :
Krivinopravne, graanskopravne, disciplinske, prekrajne, privredno-prestupne..
91.VRSTE ODGOVORNOSTI
- objektivna (bez ikakve veze sa krivicom) za postojanje delikta dopvoljna je protivpravna radnja suprotna obaveznoj radnji
(injenja ili neinjenja); svaki subjekt koji uini protivpravnu radnju, neovisno da li je pri tome svjestan i koliko je svjestan onog to
ini jeste iinilac delikta, pravno je odgovoran i treba biti sankcionisan
- subjektivna koja pretpostavlja krivicu, tj povezanost svijesti i volje sa deliktom; za postojanje delikta potrebna su dva elementa:
a)protivpravna radnja i b) krivnja ; delikt ini i zanjega pravno odgovara samo subjekt koji je protivpravnu radnju poinio u stanju
krivnje
- krivina, graanska, disciplinska..
92.PODJELA SANKCIJA S OBZIROM NA TO PREMA KOME SE PRIMJENJUJU
- sankcije prema licima
- sankcije prema aktima (nezakonitost)
93.U EMU SE SASTOJE SANKCIJE PREMA PRAVNIM AKTIMA?
- sastoje se u otklanjanju vaenja i dejstva pravnog akta u pravnom poretku:
a) akti se ponitavanju brie se njihovo postojanje kao i dejstvo od trenutka njihovog dodnoenja u prolosti
b) akti se ukidaju prestaje njihovo dejstvo od trenutka donoenja odluke za budunost

94.POJAM PRAVNOG AKTA

- pravni akt kao unutranji akt ne moe proizvesti nikakvo dejstvo u spoljnjem svijetu u svom osnovno obliku
- on je odreen svojom formom i svojom sadrinuom
- sadrina ima dvije grupe elemenata: glavni i sporedni element.
- glavni element je izjava volje koja donosi promjene u pravnom poretku, po njemu akti se dijele na:
a) akte kojima se stvaraju pravne norme
b) akte kojima se postavljaju uslovi za primjenu pravnih normi
- sporedan element sadrine pravnog akta je potpuno i precizno oznaavanje pravnog akta i odreivanje mjesta u pravnom poretku:
naziv akta, oznaenje veze sa viim aktom..
95.ELEMENTI PRAVNOG AKTA KAO LJUDSKE RADNJE
- unutranji predstavlja izjavu volje i razuma
- spoljni predstavlja materijalizaciju psihikog akta
96.VRSTE NORMATIVNIH PRAVNIH AKATA
- dravni akti, akti drugih organizacija i akti graana
- ustavni i zakonodavni akti, akti efa drave, akti vlade, sudski i upravni akti
- vii i nii akti
- opti i pojedinani akti
- generalni i partikularni akti
- akti ustavnog, krivinog, graanskog prava...
97.PRAVNI AKTI KOJIMA SE STVARAJU PRAVNE NORME
- opte oni kojima se donose, odnosno koji sadre opte pravne norme
- pojedinane oni kojima se donose pojedinane pravne norme
- na one kojima se stvara potpuna pravna norma
- one kojima se stvara samo jedan element pravne norme
98.KOJE ELEMENTE SADRI FORMA PRAVNOG AKTA?
- nadlenost subjekta za donoenje pravnog akta
- postupak za donoenje pravnog akta
- materijalizacija akta
99.OPTI I POJEDINANI PRAVNI AKTI
- opti pravni akti (propisi) sadre opte pravne norme i predstavljaju izvore prava u formalnom smislu
- pojedinani pravni akti sadre pojedinane pravne norme ili neki od njenih elemenata (dispoziciju ili sankciju), zbog ega ih
moemo podijeliti na potpune i nepotpune; ureuju ponaanja imenom i prezimenom oznaenih subjekata
- opti su izvori pojedinanih
100.NAJVANIJI IZVORI PRAVA DANAS
- ustav
- zakon
- meunarodni ugovor
- podzakonski opti pravni akti
- opti akti drutvenih organizacija
- obiaji
- sudski precedent
- sudska praksa
- pravna nauka
101.POJAM I OBILJEJA USTAVA U FORMALNOM SMISLU
- ine ga osnovne pravne norme o organizaciji drave, o pravnom statusu pojedinaca u dravi, o svojinskim odnosima..
- pravno ogranienje dravne vlasti, obezbjeenje osnovnih prava i sloboda graana
- ustav je jemstvo slobode, tj utemeljenje i jemstvo slobode

- on je pravni i poliitiki akt, kojim se politika pretvara u pravo

- pojam ustava u materijalnom smislu ustav je akt kojim se regulie najvei broj osnovnih pitanja drutvenog, dravnog i pravnog
ureenja jedne zemlje. On odreuje nadlenost i postupak donoenja normativnih akata, a u izvjesnoj mjeri i njihovu sadrinu
- pojam ustava u formalnom smislu ustav je najvii pravni akt koji donosi poseban ustavotvorni organ, ili zakonodavni organ, po
posebnom ustavotvornom postupku, ima tri obiljeja:
a) to je pisani akt
b) to je kodifikovani jedinstveni akt
c) to je pisani opti pravni akt najjae pravne snage
- pisana forma i najjaa pravna snaga su konstitutivni elementi pojma ustava u formalnom smislu
- politiki pojam ustava ustav oznaava postojanje osnovnih drutvenih pravila kojima s eomoguuje da se vlast organizuje i
funkcionie na objekrivnom osnovama tih pravila i istovremeno onemoguuje subjektivnost, samovolja i zloupotreba nosilaca vlasti
102.POJAM I KATEGORIJE ZAKONA
- zakon oznaava pisane pravne izovre uopte, dakle pravne akte koje izdaje dravna vlast (ue znaenje)
- zakon podrazumijeva pisani izvor prava koji izdaju posebni, zakonodavni organi, po posebnom, zakonodavnom postupku (najue
znaenje)
- tri kategorije zakona:
a) organski
b) ustavni
c) zakoni
103.OPTI, SPECIJALNI I INDIVIDUALNI ZAKONI
- prema stepenu optosti pravnih normi koje zakoni sadre, vri se njihova klasifikacija na:
a) opte zakone odnose se na sve graane jedne zemlje (npr krivini igraanski zakoni)
b) specijalne zakone odnose se na pojedine kategorije subjekata prava (npr zakoni o vojsci, zakon o policiji, o univerzitetu..)
c) indiviualne zakone sadre individualne, pojedinane pravne norme
- parlamentarni zakoni su vii od drugih optih akata (sem ustava) i to od uredbi, naredbi, odluka..
104.POSTUPAK ZA DONOENJE ZAKONA ZAKONODAVNI POSTUPAK
- obuhvata vie faza:
a) prva faza je predlaganje (ukljuujui pravo zakonodavne inicijative)
b) izrada nacrta zakona (na to imaju oravo poslaniciu parlamentu, u pravilu ef drave, vlada kao i odreen broj graana
- najvei broj prijedloga zakona dolazi od vlade
- dva postupka donoenja zakona:
a) redovni
b) hitni
-redovni ima fazu vie jer se u parlament upuuje nacrt zakona
- ukoliko se radi o hitnom postupku, onda se ova faza izostavlja i u parlament se upuuje prijedlog zakona.
105.ZAKONIK I KODIFIKACIJA
- zakonikom se ureuje itava jedna oblast drutvenih odnosa (npr krivilnim zakonikom krivinopravna oblast..)
- kodifikacija je postupak donoenja zakonika
106.POJAM UGOVORA I VRSTE UGOVORA PREMA UESNICIMA KOJI IH ZAKLJUUJU
- ugovori nastaju saglasnom izjavom volja i sadre norme kojima same ugovorne strane ureuju svoje meusobne odnsoe
- mogu biti opti i pojedinani prema vrsti normi koje sadre, a prema uesnicima koji ih zakljuuju mogu biti:
a) dravni
b )mjeoviti
c) nedravni
- kada sadre pravne norme mogu da postanu izvori prava
- to su najee ugovori izmeu drava (meunarodne konvencije) kao i kolektivni ugovori u oblasti radnog prava i socijalne zatite
- meunarodni ugovori su obavezuju stranke koje su ih zakljuile, izraz volje dva ili vie meunarodnih subjekata (drava ili
meunarodnih organizacija)
- da bi ugovori postali izvor prava, moraju biti ratifikovani

107.NAJVANIJI PODZAKONSKI AKTI

- uredbe, pravilnici, uputstva, naredbe i odluke
108.VRSTE UREDBI
- uredbe za provoenje zakona, koje bi u pravom smislu rijei bile akti organaizvrne vlasti
- uredbe zakoni (dekret zakon, uredba sa zakonskom snagom)
- uredbe iz nude koje se donose u vanrednim situacijama
109.POJAM SUDSKOG PRECEDENTA
- presude viih sudova koje su donesene u konkretnom sluaju, a obavezuju i taj sud i sve nie sudove od njega , nazivaju se
precedentima
110.JEDNOSTRANI I DVOSTRANI PRAVNI POSLOVI
- jednostrani pravni poslovi nastaju izjavom volje jednog subjekta (jedne strane u pravnom odnosu) i stvaraju obavezu samo za tog
subjekta
- dvostrani pravni poslovi su oni poslovi koji nastaju saglasnom izjavom volja dva ili vie subjekata (ugovori)
111.PODJELA PRAVIH POSLOVA
- mogu se podijeliti na:
a) kauzalne i apstraktne
b) pravne poslove meu ivima (inter vivos) i pravne poslove za sluaj smrti (mortis causa)
c) sa aspekta njihove forme, pravni poslovi mogu formalni i neformalni
112. ELEMENTI PRAVNIH ODNOSA
- pravno ovlaenje
- pravna obaveza
- ima autora koji smatraju da se u elemente pravnih odnosa mogu ubrojati i subjekti prava i objekti prava
113.POJAM ODRAJA I ZASTARJELOSTI
- odraj pravna injenica na osnovu koje se protekom vremena odreena prava stiu, tj nastaju odreeni oravni odnosi
- zastarjelost pravna injenica na osnovu koje se, protekom vremena (roka) gubi samo pravo ili pravo na tubu, tj pravo na prinudno
ostvarenje prava, ukoliko se ono, objektivno u datom periodu moglo vriti.
114.VRSTE SUBJEKATA PRAVA
- fizika lica
- pravna lica
115.KADA NORMA POINJE VAITI?
- pod vaenjem norme podrazumijeva se svojstvo norme da aktuelno obavezuje, a to znai da je stupila na snagu i da su njeni adresati
duni da se ponaaju po njoj.
- pravna norma je vaea ukoliko je na zakonit nain inkorporiranau pozitivno pravo
- norme uvijek vae
a) u odreenom vremenu
b) za odreene osobe
c) na odreenom prostoru

116.PRESTANAK PRAVNE NORME

- izriitim ukidanjem, donese se nova norma u kojoj se kae da ova prva prestaje vaiti
- preutnim ukidanjem (derogacijom) donese se norma iste ili vie pravne snage koja ureuje iste odnose na drugaiji nain, ali u
toj novoj formi se ne kae da ranija norma prestaje vaiti, ve se prema naelu lex posterior derogat legi priori (kasnije pravilo
derogira ranije pravilo) zakljuuje da ranija norma prestaje vaiti
- istekom vremena vaenja ako je ono u samom aktu odreeno
- revolucionarnim obaranjem pravnog poretka
- zbog dugotrajne neefikasnosti pravne nor,e, njenog zaborava meu adresatima (izobiavanje)
117.TA ZNAI RETROAKTIVNO VAENJE PRAVNIH FORMI?
- najraniji trenutak kada norma norma moe da stupi na snagu jeste trenutak njenog donoenja
- izuzetno je mogue da norme stupe na snagu, tj da budu obavezne za odnosne subjekte i prije nego to su donesene ovakvi
sluajevi se nazivaju povratnom sngaom (retroaktivnom snagom) pravnih normi
118.POJAM I VRSTE TUMAENJA PRAVA
- tumaenje ili hermeutika predstavlja nain ili postupak koji sekoristi da se neti (nejasno) uini jasnim, razumljivim i shvatljivim.
- vrste tumaenja prava:
- tumaenja koja vre nedravni subjekti
- jeziko tumaenje
- logiko tumaenje
- sistematsko tumaenje
- istorijsko tumaenje
- ciljno tumaenje
- statiko i evolucionistiko tumaenje
119.PRAVNE BLASTI
- unutranje i meunarodno pravo
- javno i privatno pravo
- materijalno i formalno pravo
- osnovna i najira podjela prava je prema predmetu regulisanja na meunarodno i unutranje pravo.
120.GLAVNI PRAVNI SISTEMI
- evropskokontinetntalni
- anglosaksonski
- islamski
- hindu
- kineski
- japanski pravni sistemi