6.1 Reynolds-Sayist Rejimleri Béliim 6— Borularda Siirtiinmeli Akis ‘Motivasyon. Bu biliim lamamyl uygulamal: aiskanlar mihendisigi- ‘in Gnemli bir problemine adanmisi: Desig hlanda, desk akigkanlar- Ta ve dedigikbigimlerde borular iginde sk. Boru sistemler ile hemen he men her mihendisik tasanminda Kargilaslr ve bundan dolay: yaygon bir sekilde cali. Bu Konuda az miktarda teori olmasina kargin bik mi tarda deneysel alma vardr Borulardaalasintemel problemi gudur: Boru geomettisi ve onunla bir- likteki elemanlar (baglama elemanlan, vanalar, drseKler ve yayiilar gibi) at stenen aks debisi ve alaskan Ozellklri verilmisken aly saglamak i ‘ia ne kadarink it basing farkna gereksinim duyulus? Sophesiz, bu prob- Jem defisikbirgeklde ifadeedilebilir: Bir pompadan saflanan basing fark igin, ne kadar aks debs! saglanse? Bu bélimde tarsilan korelasyonlar go {u béylesi problemen cSzmek iin yetelii. Boliim 4’te tem! akxg denklerlerinitretigimiz ve bunlarGizerinde gai ‘ufimaz gin, simdi, her gest akagkan davramsim gosteren on binlercegize! ‘gazamiin dstesinden geleileceginizi dgidrdimiz. Sophesiz Bolim 5'de Yerilen yeni aracimiz, yani boyut analzi yardimuyl, bitin bu efitsel so- ‘nuglan boyusuz forma fade ederek yapacagumn digniyorsunuz ‘Konuntin gergeakagkaa hareketinin bir genel analizinin benz meveut ‘olmadigub. Bitkag dizine bilinen Gze! gSzim, baz oldukga Gzgin sayisal bilgisayar ztimleri ve pek ook deneysel veri vardr.Viskozite ve iaytin- labile gibi Gnemliethilri ok sayan bir go teori meveuttar (BOlim 8), fama genel bir teori yoktur ve olmayabilir de. Bunun nedeni orta Reynolds sayilannda alaskan davranysinda ook bay ve can sikan degisimin ols rasidit. Akg diggin ve Karat (lamin) olmayt baka ve galkantl ve tedingin(urbilansh) bale elt, Bu degisim trbilansa geciy olarak adlan- ao402. Batimn 6 Borterda Srnmel Ak i ee 1 1 t le fester ee | | sor | 1g jin: () ik Reda Sen Ani etons | tins lane ag or Res 1 | I _gesis () yiksok Re'da tirbé- co we ie dnl, Sel 5.30 siindr ve kive Gzesinde gecisin diveng katsaysinda ‘eskin bir dshsinbeirdibi Re = 3 x 10" cvanada olustugunu gbrdik. Ge- i, megin cidar pirzliligh (Sekl 5.30) ve gig alamundaks calkantlar ‘Bbi bie goketkiye agli, ancak esas parametre Reynolds says. Gecig izerinde az miktara teorige [1-3] karshhk cok miktada ver var. ‘Tibilans bir sicak-tel hzdlger-(Sekil 6.29) veye bir piyezoelektrik basing duyargas gibi kik bir hassas cia yardimayla bie Slgme yard smpla hisseaiebilir. Skil 6.1'de gsteridigi bi trans varsa aby ort Jama olarak daimi girtinecek ama biz rasgele calkantlar sbsterecektir. ‘Ak lamines ise, hel bir gekilde snen ara dofal rahatsilikarolailr (Seki 6.10). Gecis oluyorsa, artan Reynolds says miner harekette bir Bozulma veya kararsizja neden oldagundan tirbalans catkantsimin ser patlamalan olacaktr (Seki 6.10). Yeteri kadar biylk Reda, aks sire olarak galkalanacakt (Skil 6.1) ve bu akiga dem trbitansl denis. Tpik olarak ortlama hnzin ytade I'inden 20'sine kadar degen biyikliktek calkantlar tam anlarylaperivodik dedi ama restgeledir ve bie srl fre- ‘Kans aralgum veya spektrumun igeri. Yaksek Re'da tpi bir hava tine kis, ieblans fekansi 1 Ha"den 10 O00 Hae ve dalgnuzunlugs yak Jagik 0.01 em'den 400 em'ye deg. ‘ORNEK GI Daieesel kesilh borlandaki akan ecig icin kabul edilen Rayaolds says: eux =230'dir. Sem gapindki hor iinde 20°C'deki (2) hava ve (8) uk in igi he deernde gos meydana elie? Pg EEEEEEEEEEE omen hemen tm bor igindeki aks boguntlan, borueksenindek ya da. ier herhani bir noktdaki hua agi de, V= QUA etalama hina dayanmaktadr. Bu46.41 Reynols-Saye Rejimles 403 eden, gesis p= 23d tnimlanmakidr Bilinen apie, Tablo A ve ‘den 20°C deh uygun akan Gzellilerin de giz ie lara: 5k (0.05) TNE Sigita-s) onion Pe 2300 yady Vd _ (998g =? (0.05) # wsu 2300 yada Vv =0.046 7 ‘O.0IKg 5) - 7 deere belreir, Buna gok gk zt, Bu nedenle mohendiskte kare Sian bors igndeki su ve hava akilaiin bayak bir goGunlug t/blansh lup Famine dpi. Yala yas yada elisern ib daa yobsekwskoztliakiskan- ‘ann boralardaki asm laminer oman bekleyebiiz, Serbest yizeyliakslarda,trbulans dogrudan gizlemlenebilir. ekil 6.2 bir boruoun agikucundan cikan sis alasin gbstrmektedi. Digdk Re sayt- In jet (Sekil 6.20) farkh ySringeler olustran merkezdcki hrzl akay ve Iniemenin cevresindeki daha yavag alas hua ile dizgin yapil ve laminer Irarakterdedir. Daa yiksek Re say trans akas Sei 6.26) daimi ve ‘izgan degilir ama, zaman iginde ortalama alindsfinda daimi ve tahmin edilebiirRarakterdedi. ‘Trbilans borunun icinde nasil olustu? Denklem (4.143)'e benzer laminer paraboli alos profi, karariz hale geldi ve Re, = 2300'desiddeti tibilensin“Yembel akig paketler?” veya “puflar” (hz patlamalt bélgeer) sek almaya baslad. Bir “puP"un Ini hareket eden bir Gn kosms ve yavas Iaeket eden bi ark kis vardir ve cam tp iindeki alas ile deney yap ‘ak ginntilenebilic. Sekil 6.3 Bandyopadhyay [45] traindan fotogatge- een bir “puts gistermektedir. Girig yalanunda (Sekil 63a ve B) dizgin ‘olmayen bi Iaminer-tirblansh ara yizeyi vardr ve cevei clugumy gordle- bilir.Daha agegida (Gekl 6.3c) put gorlebilr elise! hareketlerle birlkte tamamen tibilansh ve gok aki hale gelir. Cok daha ainda (Gekil 6.34), ppl bazen tear “Taminerlesme” bélgesi denilen bulamk iy anumlanmamg birara yizey ie kon selinde olup daha az aktiir. Gecigetkilesitzerne tori ve verler Kaynak 2 ve 3'te verilrken, tir- bilansn istatistkse! yanlainn eksiksiz bir anlatumy, Y nolu Kaynakta ve- rilmigir- Bu baslangne seviyesinde sadece ges ekileyenbirincil paramer- renin Reynolds sayissoldugunw igaret ediyorez. U ortalama akam hia ve kayma fabakasinin “genishgi" yahut enine Kalla olmak tizere Reynolds sayist Re = UL/y igin agasdaki yaklagik araielarolugr:404 slim 6 Borutada Sirinmeli Ak Seki 62 Bir borodan abit Fda gikan ak (0) kek Vshozitel, sik Reynolds say, aminer aa (dst shout, ylksek Reynolds say blanks ALi eanlar Mekanigindets Gran ‘lenis Deneylerden (ONCEME infil moor tas, Alla Moni Filler: Ulazel Konites, itn Cairne Marke, Si, Copyright 1972)‘Tarihsel Ozet 6.1 Reynols-Says Rejinlet 408 ‘Seki 63 Bors igindei aks tsbulans “put aman olsun: (n) (8 gi yaks (2) aabiakamds; (2 gk agatha, (Kaya /45]'den P.R Bandyopadhyay’ nile) Q- 70 icin, ekil6.12a"dakilogartmik yasann agags kayma smiktan AB AB=1ine*-3.5 (661) ir ve przI0K icin zetitmislogartmikyasa Riny'+B-an=tindess (662)430 Balam 6 Boruards Sirtnmeli Ak hala ale. Viskozite yok olur ve biylee tamamen pirizll alas Reynolds styisindan bagimsizdr, Boruda ortalama hii elde etmek igin (6:62) denk- leminiintogre edersek, 1 yada Le F tam paral akg (6.63) clde ederiz, Reynolds sayisinin etksi yoktur;baylece bu durumda yak kay Di tam olarak hiznkares\ le degsi. Sirtnme Katsayisinin baz saysal de Eevleriagaudaki gibi sralanabilir: eré {000001 | ooo | ooo | oor | ons 7 [vos | 00120 | oors [ons [ oone Sicttinme katsayis, pirical S000 kat artarken 9 kat arta, gecis pari aga balgsinde, kum taneler ticari pirilU borolardan biraz farkh bir ge- [elde davranr, bu nedeale $ekil 6.125 siméi Moody diyagrams ile degisi- silmisir. Gecip karaktrindeki pila bolgeyi kapsamak icin 1939°da, Colebrook {9} purizsiz cida [6.54 deaklemi] ve piriali [6.63 denklems] bagintlanm atl : mmf tfrgatig) 1944'de Moody [8] tarafindan simi bora stxtdnmestigin Moody diyagra- ‘mt olarekanulan diyagramsa Koauldu. Moody diyagramm akiskanlar mekeni- ‘Binde belkien Gold ve faydal:diyagramds. Sekl 6.13'de gostrilen tim a- ralikakitasarim problemlriigin 2% 15 kadar hata ile dogrudur. Dairsel ‘ve dairesel kesili olmayan (Baim 6.6) bor allan igin ve agok kanal a= kaslan (Baliim 10) icin kullamlablr.Veriler sina tabaka aksfarna (B8Im “D yaklagikbireizim olarak da uyarlanabilit, (6.64) denklemi, Kolayea EES denklem gBzlicisd sonug vermesine kar- sak, Re, bilinise i bulmada cin skicudh. Haaland (33] tarafindan ves Ten agagiak disk hie ace form 69 (eldy" nanf 2. (94)"] 6Gn ry gps Hap. 9 youry) “mpIHODED 2 rset weep ng eSeAp Zpeopy ut ese SUTURUNS eps ROg znszUNN a4 wort, r9 BPS g432 Balim6 Borlada Surdnmeli Alas “Tabla 6:1 Tesi borlarign tavsye ele przllik eperes —— Sree eee eee eee oc eee Maveme _Daruaw ‘am Tella, 5 atk ‘ag leva, yen! 005 360 asians, yest 002 350 ‘Trea, yea) a. 50 Peril 30 70 Pasianmis 20 350 Deni aki, yen 026 350 ‘Gokme, ye 004 20 Galvani, yout ous 0 ‘sft kagh dk om 350 Ping eke, yo 02 +50 Plastik eke 001s +60 cam = Purine Beton Prtzstestiiis a0 20 Kaba 20 350 Laat Purdzsiegtiis oot 360 Ab Fg tats os, Ho Aosep Beet (6.64) denkleminden en fuzla % 2 fark: sonug vert. ‘Moody diyagramindaki gilgeli slan laminerden tarblansi lage geci- sin olustgo akip balgesini esters. Bu araikta, 2000 < Rey < 4000, sven Tit sirtiame katsayian meveat degildir. Kesikii cizginin sa trafindals tamamen piriali rejimde pirizlilak efilerinin hemen hemen yatay oldu- una dikkatedinz “Tica borularla yapilan deneylerden, ortalame boru pire icin tavsiye eilen degerler Tablo6.1°desralanmg. GRNEK GE {inden 1.83 mis ovtalame iz ile au akmaka olan yay 69.96 m wzunlugunda, (01524 m gapdakiasfalt kal: dkme demic bor gindei yi kay ve basing digigund besapayioz BrEceE EE EEE Ere EEE eee SES Peer Sree eee Ree Gia ‘Moca diyegramindan eu ve havanin Reyne nar hesaplanabil.Divesramn ts pay ekseninde Mm) xd (n) = 0278 ms degernibularak dogroda alt yo- > puree Mon ttn 1944 yids ymin eae veri (8)64 Diesel Kei Borda Akis 433 lay eksene inerek dee lunar. Asus Kapiti dokme demir bora (= 0422 rm gin plz ora (bagi pri2szl) £0422 yo008 a7 isae dir, Sada eksenden cd = 0.0008 gigi bularak sola dou Re ~ 2.7 10" de- fer Tle kesgene kadar erent, Yaklagk olarak f= 0.02 olarak okunur [ya da enklem (6.64 dan f= 0.0197 olarak hesaplan]). Bu duruma yok kay, pe quan, 226 tai lag Oa 5242(9807m/ 5) 1366m Comp Yatay bora iin = 2) basing dss ‘4p= a, =(0803.04N ni? X1366m)=1339095N/m? — Cevap olarak bulenu. Moody bu hesaplamann, hata temiz yen bir bor gi bile, 2610 Alederndebihataya sip ofduguna iret emeltedi. ORNEK 67, (p= 900 igh? ve ¥=0.00001 mf degererinesahp ya, 500 m uzunlugunda ve 200 mm gapidak! dbkme demir bor iginde 0.2 mls debi ile akmaktadr. (2) ‘Yoke kaybini ve (6) borunun aks ogrultusundaapsya dru 10 fine saip of ‘nas urumunda basing dis besapayin Gime Ik olarak bitnen deb dgeraden hz hesplaylim: 22 02m I5 amis ae (010° Data soara Reynolds syst hesplanr: Vd _ (641502) _yo9999 «= =" pono = ‘Tabl 6.1'de me demir bora iin ¢=0.26 mm‘, Bu durum 2 026mm @7 200mm ons clr, Moody diyagraminda e/ d= 0.0013 (nterpelasyen yapacaksna) deri bu- Tamak ve Re= 128000 defer ie kesignceye kadar sla dogru ieledisimizde434 Blin 6 orlada Srtnmeli Akay {= 0025 oléugunw gore [Denklem (6.64'den bu defer ie espa. drumda yk kay 227 olarak 1m Coruna) Egil bor ign Deen (6.250 “0 “ Bez n2,e Be tsin” Pe pe 4 veya p= ly ~(500m)si0" = p17 87m) (000g /n°y9810u/s*y30m) =2650004g (0-5) =265000Pe Cevmp (6) clark bolo. ORNEK 6S (Orne 6.5 porizsz bor iin herhangi bi ola bilan aki gzip l= ‘madigns grmek ign ekrreini. ‘mek 6.5'e yak kaybmy, gs akin lamin kabul egerek (@=20, 1 olarak bilmstuk, Bu kos ign site katsays faa som DANE MAYO NIM) yosgg tv (03048. OLm/ 5 505 olarak hesaplanst- Lamines akig igi, Omek 6S'de gésteniaigi gibi, Re, = f= 64/0.0388 = 1680. Bununla berber Moody diyagramndan (Skil 6413) f= 0.0388 oldugunu goririz. Bu ayn zamanda Re, = 4500" de trbilansls Pres cidar kogluna karl gelmektei Eger aki grgehen de trbslansh, ise, kinetic engi katsayis c= 1.06 [Denklem (3.73)]deferine deggie ve bu nedenledzeiimigh =0.556 mm ve f= 0.0425 ou. linn fle Reynold sy ‘in bagnblanmizdanhesaplayabilia Re, =3250 [Denklem(65#)] veya Re, =3400 [Denklem (656)] Bu doramds ghighania viskoniteiain pad _929.116.0140122%10 Re, 3300 34473310" Agios) Comp2. Tip Problem: Akay Debisinin Bulunmast 65 Up Tip Boru Akis Problem 435 eperne sahip ola durumunda akg trbilanh obi. Bu Ornck 6'ki bie im liner ahminimiden yalash lark %55 daa adr ‘Moody diyagram (Sekil 6.13) uzun boru aaslannda sirinme kayyplari, ‘geren hemen hemen hethang! bir problemi géamek icin kullanlabilic. Bu sekildldbisgok problem, diyagram Uzerinde hatn say iterasyon ve tek ‘ark hesiplamalan gett giuki standart Moody diagram esasen bir yk kaybdiyagramudir. Besabs yepan kisinin bitin diger debiskemert bids, Re,’yi hesapladigy ve diyagrama sierek, fi bulduay buradan fyi hesap- Jadgh versal. Bu bor slags hesaplamalaninda genelike kariasilan Ug ‘emel problemden birsidi: 1. Verien d,Z ve V veya O, p, ve g icin, yk kaybuun hesaplanmasy (ytkedaybs problemi) 2. Verilen dy, yp, ste & cin, Vinzansn veya Q debisinin hesaplanmas, (alas debisi probes 3. Verilen OL, hi, , 1 veg icin, borunun cepinin hesaplanmast (boy Janda problem) Sadece 1 nolu problem Moody diyagramina uygondor, Hiz veya capt he saplamak iginiterasyon yapmamuz gerekir cil d ve Vain ikisi de diyag amin digoy ve yatay eksenlerinde vardr 2 ve 3 tipindekiproblemlerin iterasyonuigin iki deBisik yol varie: (2) tuygua yeni bir Moody tipindoki diyagramin hazilanmas: (Problem 6.62 ve 6:73'e bakiiz); veya () gdeet programm, ézelikle, uygun verilr girlir- se cevabs doiru veren, EES [47] olarak bilinen, Mihendisik denklemi ¢O- ‘iciistndn kullanimas. 69 ve 6.11 émekleri bu problemlerde BES yakla- simu igi Hz (veya dei) Moody diyagramnda ern dey em de sty eksend be- lnmesine ramen, bial aaa iin ersyon yine de oldukga hz, fk, Re, ile gok yavas der Degisken olarak, 57 mean ii) a finda, benz deigenterni(p, dye depitebilii ve Doylece bo- ‘yulsuz yk kaybunmn boyutsuz hizla dedisimine ulasinz. Sonug Re = fulRe,) Le (665) colt, Orme 5.7de bu yap ve pz trblans ak ve Rey 1 ES + ‘gin gecerli olan basit ¢ = 0.155 Re” korelasyonu dnerildi. * Coane Rows rafnan 1d eis486 lin 6 Borlarda SérinmeliAkiy Bilt trbilansh akislar gin gegen bir formil basitge Colebrook Jnterpolasyonunu, (6.64) denklemi, (6.65) denklemi geklinde yeniden yzzs- ak balun Re a a (CY 0g SE = VerilenCigin, Re, (ve baylee na) dofrudan hesaplarz, Bu ik yklaim agadsdn mele gésterelim. ORNEK 69 (9=950 kin? ve v=2 BS mils deren stip ya, 100 m uzislugunda ve 30 ‘em ganda bors icindeakeakta ve 8 yok kay olmak. Bal porzllak ‘d= 0.0002. Onalama hz ve debi balun Cini ik olaakboyutsuz yk kay parametesioihesplaelim: ad'hy _ @81m/s*¥03m)BOm) c + " = 5.3067 Ta (lmy2E~Se Siri, Reyols says blakga Dene (6.6) One lim 1p 20002, _1775 Re, = -f65367)P of 200 5 27S.) ra500 Bose | Ba deen arma ve ei bla: ey _ QE Sn / 917250) sayjg a 73m onviw (+2) 3m)? =0242m Fs Covap terasyona gerekyoktur fikat ave kayplann mas darumunda bu yOatem yanks sonuga vrei iteratif ozam “Tanim olarak, stmdnme kataysnin Vn eis bilge [29811 £28 oman [20 ] a eva65 Uc Tip Bor Akis Problem 437 ‘Baslamak iin, stece fyi thminetmemiz gerekmekteir, V = YO@IIT degen ni besaplayinz ve dab sonra Rey Belen, Moody diyagramsndan daba iy bir flume ve bu ilemlertekrarlaynz.Ilem oldukga hl bir bigimde yakin= sar. iyi bir ik ‘shmin tamamen kabs bir defer olan aid=0.0002 ya da Seki (6.13'den f= 0.018 erasyon agaBuak ib olacakne {0014 lank basa, sonra V=YOATIVOUE=580m/s ve Rey= Vly 87000'di. Rey= S7O00'Ee ve eid = 0.0002 gin f0.0195 lark [Denklem (6.64) espn. Yeni [#00195 olarak al, sonra V = O4S1/OOIS =491m/s_ ve Rey= Viiv 73100'dit. Rey= 73700'de ve ald =0.0002 ign 0.0201, olarak [Denklem (658)] hesipani Daha iyi {00201 olsek al, sonra V=JOATITO0201 =434m/s ve Rey= Vdlv= 72600'di. Rey 72600'de ve afd = 0.0002 ign fyoO.0201 olarak [Denklem (664) asap, ‘Ogadimds yakinams salad. Béylece taf pzimimiz Va4sémis = vey =(480yE303) «030m 2 Coup olarak cde eile, Resatiyaklgim oldskga dogrudan bir yim lup gk arm Sik defidit, Dolaytsyla motendistrtaaindan ruin olarak kallanlbil. Agar ‘ark, bu tekrazlamal yéntem ksi! bilgsayacara wyarlama agisindan eld BES ‘de baste veriler ve uygun deaklemlr gir, ger kale ser yanhma b- ‘ale. Sphesie dau birimler halla, By Srek gin, verily SU bikin sis- teminde no = 950 no = 2E-5 d= 0.2 = 100 epsod = 0.0002 RES 8.0 g= 5.81 lark gisimelisr,Uygondenklemler Moody betinst (6.6) ve Reyaois ays fin tami, hacimsel debi (ha'dan belies) ve Darcy yile kaybr bagi (6.3074 Re = vea/na Q = vepitarase F = -2.0P10910eps0d/3.7 + 2.51/Ra/£*0.5))*(-2) ae eLserve2/2ig438 Balim6 Borslada Sctinmeli Akg FES, pin 3141593 oldugunu blmektediz. Bu durumda meniden “SOLVE" usa basi er hata ver gir elmussa BES sistemin gSzalemez oldogunu be lace ve nedeniniagklamaya calsaaknr. Ak tadivd yan iterasyon y pica ve dogrs ghia versa +0382 vase f= 0.0001 Re = 72565 Bivader(m. bs, SN] gibi ayn bir istede ver. Bu gk mhendistkeprobleri came yelagmini bit tne sakncss var, Kula gBedmin mien t= ‘undan geerligini konto edeme. Orsein, vile dora olarak gsimis mii? Reynolds says teblansr kis mi karglikgehmektedir. ‘ORNEK 6.10 ‘Moody‘nin problemin’ (Ornek 6.6) tekrar ele alinz. Ba yeni dorumda yok kaybs 1.366 m oak biliasin ve 183 as deperndek hz ilinmesi. Dogradan {parametresnibulunuz ve daha sonra Denklem (6.66'dan Reynolds syisinhe- saplayinz ad hy 807m) \O.1S24M)° 365M) | gop (60396n(L.02E 6m" (5) 0.0008 | 1.775 37” Pass Jet = 1859m/8 Covop 1.83 ms defen tam olarak ele etmek. Cink burada Orek 6.6%daki 1.366 slik yk kay yovalatld Dnklem (6) dai gibi sitinme Kasay hz lige: fohy #28 ~ (1 366m{ 01524] 29.807) _ 0067 vive com Love |v vey v= {o0e7773. Tip Problem: Bora ‘Gapin Bula 65 Ue Tip Bom Als Piblemi 439 ‘d= 0.0008 oldogone bileek, °y1 ahmin edeilr ve hz yakisayana kadar iterasyon yapbilire. Sil 6.13'den kaba bi ahminle, f= 0.019 ie baslayalim Sonuclar 019: = JORG =187Im I Rey M4. 4h 0198. % b f-o0rse2 Wa 1835m/e 839m/¢ Reg =278768 ‘hind our. Hesaplams oldukgs hz bir bigimde dogrudn ede eilenle ayn o- ea yokinsamakta. 4 cap dogeri tim Ug paramette, f, Re, ve ad, iginde de yer aldyana gare, Moody diyagram bora boyotuau bulmak icin pek uygun dedi. Dahast aim, hi veya alas debi ‘bilmedigimize de bala. Her ikisini bird bilemoyz, yoksa d= J4Q MeV) yi hemen hesplayablici ‘Akg dcbisi Q'yo bildigimizi kabul edelim. Bunun Reynolds says Q ciasinden yeniden tanumlamamizi gerektrdigine dikkat ediniz, ne, Hf ie Son, (0, 1) benzene parametle ola segs (i Yok etmek isn, ah, a (#5) >. fonksiyone! baguntisin elde ederiz ve boylece sa tra bilindigi zaman ay beebilirz, Maalesef yazar, bu bagant iin bir formal bilmedigi gibi, (6.64) denklemint (6,68) denklemindeki gibi ack bigimée yeniden dizenleyeme- smektedir Istenirse begin tokrarhesap edilebilir ve cizlebilr ancak ashinda dahice bir “boru-boyutlandirma”cizimt Kaynak 13'de verimektedir. Bura- da, bir cizim veya eri uydurma formilinden vazgeemek ve problemi Moody diyagraminin degiskenleri ciasinden bir iterasyon olarak basitce kurmak manhk g@rinir. Bu durumda sirtinme Katsayisn: da aug debist cinsinden yazmak zorundayi: oh, 428 fara 8 Le (6.69) Asajidak iki Genek iteasyonu gistermektedir440 Boll 6 Borulards Sistnmeli Akay ‘ORNEK 6a Omnek 69's tkrar abe Onde aie. Bu yeni darumda Q = 0.342 mis ve ¢= 0.06 mm olark ilinior olsun fat d (30 em) bitinmesn,£ = 100 m, p= 950 kg/m? \v=2E-S mls veh-=8 m olugune ear hati Teeratifi fk olarak, sartnme katsayisn gap cinsinden yal: (8ier sympa" 8 (00m 0.34207 28a" veya d= 06555" 0 Reynolds sayisn ve ail pill de gap clasindsn yams 4(0342m" (3) _ 21800 FOE-Swigd ® e {yf tain edinizy yi (2)denhesaplayz, sonra Re,'y (2)'den ve ly (3'den hsaplayine ve Moody diagramundan yada Denker (664)'en fy erat hesap- layin, Yalansayineays kadar bu islemlr yinleyniz iin brahmi olmak ‘san, year f= 0.03 oldogunu tain eder (Moody diyagramaun thins blge- Sin lash oark tm ovtsnds).Agupidakihasplar yap f=00 40400)" =0325" pat aeram0 Ln tase-4 Denke (654); yu 0203 bleeds 301 Reg 72500 Sa206-4 Denkem (6.6): fe 00201 ve d=0300%n Cemap ‘Bu ybntem, Orne 6 9'davesilen 30 ck ran gap deine yakinstng. EES Giztimis FR ES sti’ in, vert we man dete ii. Gap amen ofr birimlerkullaninalid. Bu énekeki vere65 Oe Tip Bors Akg Problemt 441 5.0 erse geo lira ginmelidie,Uygun denklemler Moody hava (6:64) ve Reynolds says ‘un tim, hacimsel debi (han bien, Darcy yok kay basinst ve bai aut Re = earns 0 = vepirarare + (-2.010919 (epsad/3.7. + 2.51/R6/£°9.5)1"(-2) Bt» uenrarze peod = ops/a ‘Meniden “SOLVE” guna basi. Ortek 69'dakinden fark olarak, bu kez EES fisemin gGzilemedigin’beliterek “nega sayin logaritnas!” mes veri. ‘Bunun nedeni EES'nin in nega bir say! olabilecegikabollabn FES tarfndan bilinmcsgt, Meniden deBisten bilgi (variable information segileck fans ‘rian negli olamayacakbigimde Ubenlnise fngatflamayacak EES buna nul eder ve gz: ‘lara ede eli. Brimlr (kg, N) gibi sy bi ited vie. Daina be yan ‘in Kallansyorken kllnirgSaiminin mahendinik aisndan gegeligia koa rol eimeliit. Onegin, Reynolds sayis tibiansh algeye mi hark gelekte ORNEK G2, Ornek 6.6dski Moody probleinitekrar ele ain 0334 ms clark blin- Imes! durumunda d gap (01524 m) bukinss. = 6096 m, e=0.122 em ve v= LO2E6 mis aim 4p Re, ve ey gap csnden yal: 7 EE @SOTM/s 03662 _ ays rays (60.960, 010534m"7 57 veya a =0333/"* ” e(a.0334n fs) __ 4169.35, Ree" FUME-Gm' ised oy442 Balin 6. orld Srtinmeli Akos £1220 ad o {ytahmin eine ve yi (1) den. Rey 2) den ve ey (3) den hesaplayinz ve Sora Moody diyagramindas daha does bie bulunuz. Buslan yaknsama olunea- ya kadarehrarayie Yaeariktahmin olarak f= 008 sesyor: “Tablo 62 Cekme-Caik fron = 0333003)" 0.1650 Borunan®, nominal ve a : le Rey = MSZ wrs2678 Ea 738E—4 serge boy = 5 Sommal taat Gorn Te Rn Gores fy 00186 woisitm Rey=2mas9 Sanone-4 Si eas Us SE fp x00158 401519" evap 9528 MB 1252. Yalngma hr ve 01824 m defend bulanan gap dod, 1519 de 127 521879 rile lan Kk ark rn 1366 m olrak yovarlaimasindan kayak wos ean EY nea . - e186 311mm ans os 2s Gs 212 am Boru boyutlandirma probiemlerni yaparken, tear borlann stdece be- Jea__3. Fagg lil boyutlarda iretildigine igaret etmemiz gre. Tablo 62 Birlesik Dev- letlerdeki standart su-borusu boyutlanm sialamaktadi. Boyutlanéima he- SNSESSEUMELS sab bir ara cap verre sonraki en biyik bor boyut seme rnin bide ada iyi G6 Dairesel Kesti Boru duresel kes dese, tumamen glismip alas analzi diesel Dore OtmayaneBorularda "inki gibdir ama cebisel olarak daha karmagike. Lamine aks halinde, ‘Akis ‘igi anak olarak sel ve hareet denklemlesnicoeebili,Toebns- Jvaksy iin, logaritie yas hz profi Kallasablie veya (€ahaiys ve ba- si) deli xp ikem! bir yaklagumds. Dairesel esi olmayan bir kanal iin, ekil 6.10" aki denetim hacmi kav- ‘arm gecerldir,ancak kesit alam A, af"ye est degidir ve kayma gerilme- sin etkidigi tla kesit covrest P, 28 ye eit degildir. Hareket denklemi (6:26) boylece ‘pA+ ppAALsing ~£,PAL ee pe AIP om * Ru Albian Rh snd dona anapnda Ne role yang.665 Daiesel Kaiti Olnayan Borlada Akiy 443 tatine gtr. (1) Kayma germesinin geve Uerindeentegre emis bir o- falama deer olmasnn, 2) uzun Olge AP’ nin bora yaneaps Rin ye- rin) almesinndisnda bu ade (6.27) denklemine esdegerdi- Bu nedene, dais Kes olaayan bir kann A estan Wp lak gevre cau ite tamanan bi idol yargapaR, abi oko syle. Kanal kesti- fia Hesou bene iy dain! aay gi hata shan (BOM 10) bu ‘eavram devarh fall. Boru igindeki a ign oan (6.29) dealer: ile argigorarak otalama kayma geriimesicnsinden sitdame kalsaysi te suarsak 672) (6.70) denkiemi (673) olur. Burada DOK dsiesel olmayan kanal anlamina gee ve her zamanki gibi V= O/Avar. D'nin 4Ry ile yerdegisizmesi diginda bu bora igindeli a ‘a igin olan (6.30) denklemine esdeferdir. Bundan dolayt aig zere ‘idrolik cape 4A__4xalan 4R, (6:74) ‘lak gevre ‘lar tammilanz. Isl gevrenin kayma gerilmesinin etkiigi bitin yizey- Jeri igerdigini vurgulamamz gerekit. OmneBin, br dairesl halka igi, hem dig hem de ig yizeyin eklenmes gerekir. Bir daireselKesiti bora ign, bek- lendigi gibi D, = 4c? /(2x R)=2R oldugunn not edini. Biz bundan dolay: boyut analizt ile (6.27) denkleminde oldugu gi rolik cap esash bu sirtdnme katsayisi nin hidrolk cap ile hesaplanan Reynolds sayist ve bail pirdaldk ile asagidaki seildeiligkilenecegini limit ederz, (675) ve verilerin Koreleedildigiyol da budur. Ama Moody diyagramun: (Sekil 6.13) bu yeni waunluk olgegi cinsinden tam olarak gece clacagis bekle- rmemiz geekmez, gegen degildir ama spre bir sekilde de dogrudur.444 lim Borulada SutameliAkss iki Paratel Levha Arasindaki Akg 64 40% —— laminer aks ky i § fe (6.76) Iona, | 15% —trbolanh akg Simai bazs ze dueumtarabakalum, Sekil 6.14°tegisterldi ii, bir zak le bnbinden ayn iki paral Jevha arasindaiakis cok geni bir dikdértgen kanal iginden also iit du ramadar. Tam gelismis akg halinde, w= u(r ve bu sUrekiigi aynen sagla. Kaymams kogullanna,y = 2h u =O, bagi hareketdenklemi (677) ‘ye indirgenir. Laminer-akxy gSeimi (4,143) denkleminde bir mek olarak ‘erildi. Burada, yergekiminden dtr ie basing gradyeni ile bir eBiml ka- nal bulunmas olasna da yer vesiyoruz. Cozi dees") (62%) 2y di, Kanal b genshinde ise hacimsel debi hm Lol SoG gbrm] it, Bir parabol [6.79 denklemai] ve bir paraboloid [6.43 denklemi) arasin- aki farka dikkat edie: Ortalama hyz dizlemsel asia maksimum byzin 2/3 ve eksenelsimetrik akasta 12's. “Tam gels kanal alagindacidar kayma gerilmesi bir siti: (el (-£0+0e0)] (680) [Bo bir sirtnme katsayiy olan: heyusurlastnailie 2a _ 24 vk Re, te (679) 681)Seki 6.14 ki pralet levia Basndak tam geligmis his. 6 Dairesel Kes Olmayan Bocuards Akip 445 Bunlar fam analiik laminer-skis sonutand, bu nedenle hideolik-gap kav= ramuna bagvurmak icin br sbep yoktur.Ancak, Ds kullansaydk bir fark ‘orlayagukacakt. Geni bit kanabinhidroik gaps (682) dir veya levhalararasindaki wzakigpn iki katie. Denklem (6.81)e yerlepi- rerek, ging bir sonug elde edeiz. 36u__ 96 um SVB) Rep, (683) Baylece, aminerteoriyiyiritmeyip f/=64/Rep, yaklesimim kullaamay: yeWeseydik, % 38 dish f degeri bulurduk. (6.76) denkleminin ifade etigh ‘bi hideolik cap yaklasums laminerakista poreceli olarak kabad. ‘Tam dares kesti bora aaganda oldugu gibi, yukaridaki laminer @S- ‘im Rep, = 2000 civannda karasz olur; geci olugur ve tirblans sks elde edi. Paral Jevhalar arasindak tirbalans aki igin bitin kanal kesti bo- ‘yunca bir yaklagim olarak yyerine, Seki 6.14"de gisteidigi iti, bie cidar Koordinats¥ ile logavtmik yasays, Denklem (6.12), yin kullaabilrz Wh tuMy carck 6a Bu dajilim, Sekil 6.11D"deki bora aki igin di trbilanslsdagahima cok Denzer ve ortalama biz if-w(Lnloet) an i446 Blom 6 Bored Sirtdameli Akis olur, Vive = (i) eldugunu hatwlayarak, (6.85) denkleminin bir paralel levha sirtnme yasasina egdeder oldugonu gériiz. Yeoiden dizenleyerek ‘ve sabit fetter temileyerek, D, = i hidrolk gap tantugamnz Fis=tovalten/ ) iMadeyi elde ederiz, Bu ifade boru sletinme yasusina, Denklem (6.54), cok yakandir, Bu nedenle aebilansthalde hidrolik gapin kullaniminin oldikga basarih olds sonucuna varin2, Bunun daitesel kes olmayan diger ka rallardakitrblansl laglar ign de grgek olduge ortaya car. Denklem (6.86) 1 F seklinde yeniden yazslarak bora yas: ile benzer hae getiriebilir. Biylece, biz hidrolik capi 0.64 Katina egit bir etkin gap Day kullandiamez zaman trbilansissirtinme cok daha dogeu bir sekilde tahmin edi. rin Keni ‘zerindeki etki cok daha azdir, yani bemen hemen en fazla yizde 10'dur. “Laminer aka iin 20lg(stRe,, f2)-08 rr Paralel levhalar: (688) ‘agéren (683) denklemi ile kargilasombiliriz. Bu yalon benzeslik ((.64Dy'ya kari 0.667 D,) aires ket olmayan kanal akainda o ke dar ik gil ki Kanallardaki transl lost sine hesab ign bums bir genelkural olarak az ‘abl eilebilr dogo Dag (miner teort) balk dodruluk 689) Jones [10] etkin laminer cap fikrinin keySi yllseklik-genislik oranndaki dlikdortgen kanalla halinde verilerin timind Boru alas ign veil olan ‘Moody diyagram: deere toplahgum gostermistit. Biz bu Likridairesel ke- sit olmayan tim kanalla gin Snes ORNEK 613 Bir alaska, aralarindaki mesnfenin (061 m oldu iki yay paral eva ari da 1.828 ms oralama hz le akmaktdr. Levhalann 3048 my wzunluu basin fan yak kayiplann ve basing digigind = 979.26 kgf! olan akigkanin (a)Kas () 66 aires Kesili Olmayan Bowlarda Ak 447 858 F-6 mis ve (b) v= 1858 E-4 vs Viskositedeerlrine sip olmast da- runner gin esaplayn. Leva idan psi Kabl edi Gaim Vistozie y= pv = 1196-3 kgf), levhalararasndaki wzaklk 2h» 0.061 m ve Dy= 4h =012'ei, Reynolds syst eg = Di = (8 O20) 5959 vo LRSBE=Gm" 7s laak bulunut. Akg trbilashdv. Kabul eilbilir bie dofrluk ign, Sel 6.13"deki Moody diyagamuna bkarsk,pirdasizeidavar ign Lv 30.48 (1.828) 0013 4, =s+2 -oorrs 0.736 Cevap ee "1p ag 2 2 807) o ‘lduguns gore. Yoko deigi mad gin p= pe, =979.260.807}0.736)=7068.25N/m? — Cevap(a) lu. Bu, 30.48 m levhawzunlugundaolugan yk kaybs ve basing digi. Daba iyi bir dofraluk ign, amines eride, Da = 28 D, mrss, ‘bulunar ve pardasbz carr ign Moody diyagramindan f= 0.0189 olarak ok. Boylece daa dou bie deer 080m ve p=979.26(9807)0.04)=772129Nm* Data dogru cevap (@) olarak ede el. Daa dog olan bain srtinmeyi 9 daha fzla ssp. Viskorite = pv= 1.819 kplm 3) olarak hessplant. Reynolds says (1.828)0.122)1. 8555-4 = 1200. Re sayisi 2300°en daha kag oldug iin aks larinerdi. ‘Denklem (6.83 dei laine aka alt srtnme katsyisikullaabilirz:448 Baim 6. Boruladn Sirtinmeli Akay ata Kesiti Kanada Alas ve 149 =979.26(.8073.408)=327000 Jon Covep @) lde edi. Fark olarak Reynolds syst kulloal ‘hs bagionsna Denklem (6.79) gdebilisina ir ve dofrodan wygonlaminer (0.03048)* wen, pe 975260987) IN veya bp we 407m ‘Bu problem -belki de Beklnmeyen- liner situnmenin tibolashsrtinmeden daha bay oldugeproblmerden br tani, Sebi 6.15'deki gibi, iki es eksenl indir arasindaki halk geklndeki bolge fgindeki daimi elsenel laminer akust giz Gane am. ig (r= 6) ve dis (= @) yancepta kaymama kogul varie. w= u() igi, borada hakim olan Dat (6.34) denklemidir: 4 ogy dy @ Seutyew k-Lip+pe) 690) ‘Bon iki kere integre edina: on)‘Sebil 618 F5ehseall kh silndr aresndai halk ign ‘Sem gelg 66 Daitesel Kasil Olmayan Borlaréa Akis 449 olur Hacimsel debi wD | oo ile veri. Htz dagslims u(7), Sel (6.15)deki gibi, enlemesine ikiye ayn ‘mij bir simidiolusturmak ign bir ember Gzerinde dolandilmis olan bir parabolu andi. Maksimum hz 693) da olugur, Bu maksimam hiz ig yangapa daha yakindirancak a-b ara Ikigildikge slindirier arasindakiorta aoktaya yaldagir. Bar saysal deber- Ter agagidadr: ble oo _| or | 02 | os | os | 09 | 099 1 | 0303 | oane | oss [oars [oar | 0496 [ 0499 “atta arall kigllge dai, akigsanki iki paral leva arasinda olv- yor gibi (Denklem (4.143), birparabolik dagima yaklag. ‘Sirtinme katsayisin: ceperdeki kayma gerlmesine dayandimmak kaft kanguncidx Ginki igeki digtakinden daha biyik olmak tzere iki tane ci- dar kayma gerilmesi vardsr. yi Denklem (6.73) deki gibi yk kaybuna gore tansmlamak daha iydi: brad 2 69% Bir alka iginhidrotik gap450 Bld 6 Borvladn SitnmeliAkss ‘Tablo 63 Es eksenl alka ‘sink akg sine kan ia oe Ty ‘non00t ‘on01 oo oot ons a 02 os os ———— trineyiniz. Ging ether imal ediniz ve su gin p= 1000 Kgi” ve Re co 2008 a8 rast so S677 937 mas oan 9559 oa 960 amine Das oss oss oss om 078 0.8 ass asm 0667 0667 nla 6 Seay ee) (695) dir, Hideolik cap parle levha sonucu olan levhalar arson waka ii kat [Denke (6.82] gibi iki sind arasindaki mesatenin iki kati. 1p. D, ve Vyi Denklem (6.94)'e yerlestinerek, bir es eksenl halk ign dei lrsiner ak iin Sirtiame kasayisinn 64g Rep, a if Fp -PY Nntelh) ¢ 696) ‘seklinde oldugunu buluruz. Boyutsuzterim £ hidrolk gap ign bir est i- 2zelime katsayisidt. Denklem (6.96)'yt Es eksenlt halk 697) Rew clara yeniden yszabiii. Rey ve De/Dy ‘Tablo 6.3'de verihmigir Bir eg ekseni hala igindekitUrbUlansl al halinde, analiz bit ig ci- saardan dgen dogru siden difer ise dis cidardan igri dog gelen ve birbi- Te ini karglayan iki logaritaik yasa dafaimamsbirbisine yamayarak Merleye~ ili. Boyle bir yaklagim burada yapmayarak dogradan sintinme Katsayt- sina gegeriz. Denklem (6.89)'dn Oneilen gene! kurala gore, tirbilans sr- time, Moody diyagramiada d yerine Tablo 6.3°¢esalanmg deferer ile Dar= 3(a~ bYG"yi koyarak mikemmel dogrulukls tahmin edilbilir. Bu parilillgi de iere(diyagramdaki e/@'yi €/ Dale dedi). Yakle sik ylizde 10 dogrulukla cabuk bie tasanm saya elde etmek ign, basitge hidkotik cap D, = 2(a ~b) kullanlabite, UE nin bazssayisal degeriert ORNEK GI Seki 6.14 gosterien 30 m uounlugundat e5-ksea haa Kes gli kanal iin: oki 101 mis debisndek ks lusturmak gin gece olan, depodak seviyesinh (2-6 sms ai. Gaim ‘Ortalama zi ve hdl apy hesaplayat “ones Leung [4] hal akg sit western de kin lnar pis alan6.6 Dairese Kes Olmeyan Borularda Ay 451 een @ ev 2. ota rs ae YA OD! comp PP Dy =2a~b)=2(005-0.03)n=00im Dalim aki ai ene denklemia 1 ve 2 kei’ arasndsuygulayalim: Partai Beediteene pepven[G o ld iis VL ve iting iin, gor kan fk problem eekseni alla hast Ti kaaln ftGnme katsayisishesaplamakte Hz bir eld sonua gdebilme igin Dyc= D,= 0.06 m olarak slalin , _ 1.95008) Rey my Taxi f= 206m ons 2 an olarak bulunt, Bursa €= 0.046 men olyp Tabla 6.1"den galik yzeylr ign = kanmuster. Moody diyagramindaa f= 0.232 olarak okunu. Dah sonra yukarda> i Denklem ()'den pn lh 99ni sy 281m) ‘tm von) 3.7m Ham exwap452 Blom 6. Borlada Sutdnmel Akg Dairesel Olmayan Diger Kesitler ‘Tablo 64 Dikasrgen ve ggen kes ign Re lamine slitome sabitesiin degete Dikdingennshaner nem Te Fon, Oe Fe, 00 ss00 0 a0 ous 936 50 533 ois? 781 © 529 02 2 50 520 075 5759 50483 10569199450 ‘olarak bulunur. Daa yi bir doguluk iin, Da = Dy = 0.670 Dy. slime. Burads 0.670 es olan dizaltme fata Tabla 6:3den Bla slinmisr. Dah sonra dzetiini Reynols says ve bail parzlildk 00172 lr, Moody iyagramindan, f= 0.0257 olarak okunur. Depadaki so yaks gin aba ii dogg sap hesapiama 1.99059 (4.59957 20.) = 09 apn re BER (son OE) nsomm Date trucrp lak yepiht. Dizeiimemis hdl exp thmini $69 daba dish. Deaklem (dei 2/0, oranda, bu satnme katsayisinin taniminda doll olarak meveat oldu ici, Dy Dp le depitimediimize dikat edn Presipe, herhangi bir Kestesthip kanalda, laminar akigta iz dam, hacimseldebiyi ve srtdame katsayisin elde etmek iin anak olarak gf 2olebils. Bu heshangikestin kompleks ddigkenier yéatem ile bir direye ‘nitriles: nedniyle mimltindir ve aya zamande eli der & nul yéntemler de meveattr. Bir gok 6rek White [3, sayfa 119-122}, Berker [11] ve Olson ve Wright (12, Sayfe 315-317] trafindanverimigr. Kaynak 34 tamamiyle laminar kanal akasina adams. Genede, ye de ogu aims dpinda olan Kal este kesinike akademik deere sabiptir ve tican degen yoktur. Diger en Kester szia laynaklarda bulmansz iin brakark, biz burada sadece dikdtgen ve skiz- kenaraggea Kester, Tablo 6:4°de veri "Algiimipin dpinda en ksi bir kanal igindeki tien: ak iin, herhang bir laminar leori meves! degise, Moody diyagrams, dzeinde ‘Prin D, ile degisiimest gereir. Oz br geometrdeki kanal ic, Tablo 64 gibi lamincrsonuclarbliniyorsa, dyerine Day =[54/(JRe)ID, oye Dikdongen ve dggen kei borulardalaminer ay ico, car sistin- imesikenalenn ortanolasryalominda en bayik ve Kagelerde fir olmak zee byik bir sekldedegisi. Aym Kesiteki boruar iin txbilansh a asta, Kogelerde sia Keskin bir seaildedigecek geile kayma gerilmesi kenafar boyuncahemen hemen sabi. Bunun nedeni dik kestdzlemin- de sfada fk ve v ontalana has olan tbe ined akglr dan Stride. Eksenel an bazsSgimlerive kin ka sellers Nkwradse Tafndan 1926'dak exinde igs pbi Sel 6.16 esters enc tog iteleri ontalama alos kogelere dora ster, éyle ki eksenel‘Seki 6.16 Dales! kesite sahip olmayankaralladak ‘Grbilansh kine! alan sterim:(@) e oralama hseel hu igri; (0) ikin- cil aka it ersel hare- eter (J Mituredsenin Dok- (one tezinden sonra, Gouingen, 1926) {66 Dairesel Kesi Olmayan Borlarda Akg 453, hz egies en kasitebenzedir ve cidar Kayma gelinesihemen hemen sabi. Bu hidolk-ap Kavramunua tba alsa eden bu kadar bae- nl oldogunun sebebidi. Dairesel keith olmayan dograsal eksenl bir ka nalaki laminar aka inl als yok, Seysal modellerin (36 gelgme- sine kak, trbllansh ikinell agin dora bir tek Gngorsine heniz lamar ORNEK Ga p=1.21 kyl! ve v= L.458E-S mls degerterine sap hava, 2.86 em x22.86 ‘mic kare kesite sip 30.48 m uualugundakiyatay bir Kanalin iginde 0.708 ms deb ile akmaktadi.e= 0.0914 mm ie basing egg hesaplayin Cozi COnatama ve doi ap hesaplay mie 210801813 5¢m/s (@z236m) 44 _ 402286m)* ae -4(0.2286) : “Tablo 6.4den, Wa = 1.0 igi fe tin) gap454 Blom 6 Borlada SirtinmeliAkss 6.7 Boru Sistemlerinde Yersel Kaysplar” olarak bulunur, Dalasi 035490257) iasse-3 8668 0.000356 clu, Moody diyagramindan, f= 0.0177 olarak oksner. Bang digg 221(9.807] 0.017 2048 13:54 2286210807), veya p= 268.140 J Comp Hava kanallanndai basing dist kia yopunluknedeniylegenellike Kiki. Herhang bir bora sistemi gin, ru boyunca hesaplanan Moody tipinde s- reklisirtiame kayiplain ck olarak, Boru girigi veya hips ‘Ani genisleme veya daralma Kavala, drsekler, ler ve diger balan elemaalan ‘Vanalar, ack veya ksmi kapal, Seki genisleme veya daralmalar dan dogan yersel kaytplar varie. Bu kayrplar 0 kadar kOgUk olmayabilits ‘mein, bir asmi kapal bir vana uzun bir borodan daha yuk bir basing ligpine nedenolabilir ‘BaBlant elemanian ve vanalarda ag gli oldukca karmesik olduun- an, tori burada cok zayf kai. Kayaplar genelde deneyse olarak dlgiir ve hora aks parameter ile Korele edi. Veriler, Szlliklevanalar icin, biraz 62el malate tasanmiaeina baBlidr, Syl ki burada ‘ortlama tsanim fahminer (15, 16,35, 43, 46) olarak alimmabi. igen yersel kayip genellikle chaz iinde yak kaybs hy = ApI(p)ain ‘gi bora sisteminin hie yokiine V"/@2) oram olarak veri. sae ee Wie) Fev? Kayip katsayist, a ati rier ayp maka alana{67 Boru Sistemberiade Verse! Kayipar 458 K boyuisue olmasina ragimen, maalesef Iiteratirde Reynolds says ve bag pirililok ile Korele edilmemigtir, ama olduke basit olarak borunun ham boyute ile , diyelim em cinsinden, Koreleedilir. Hemen hemen tim verler ‘bilan alas kogllan gin bid. Bir deQisik veya daha ez arzulanan islem de yersel kaybt Darcy si- ‘nme Katsayisy begins e 28 veya aot 699) saflayacak gekile, edger usunluko, Ly bit boruyrnus gibi Kabul etmek tir. Egdeger uzunluke kavrams, kayyp vetlerinin gesitiigi bir miktar zaltmasina agen, yapay bir kavramebr ve burada ilenmeyecektn “Tek bir bro sistem bir gok yersel kayba haz olabii. Tumi V3(2g) ile rant oldugundan, ora sabit cap ise tek bi toplam sistem kaybriginde toplanaile: rE ze) (6.100) YYine de V* debiseoek gekilde boru cap deBisirsekayiplan ayn bir seilde toplamamiz gerektigine dikkat ediniz. Denklem (6.100)'deki Z vzunlugu dirsekleri de igeren boruekseninin toplam uzunluudur. “Ticari kullanimes olan birgok fark vane tasarum: vandr. Sekil 6.17 beg tiple tasarams gistermeKtedir (a) srg! vana, kesit boyunea asap kayar, (@)dablalsvana, bir Ge sink tpa ile bir dali kapate; () kage vana- 3 tablah vanaya benzer ama bir 90" dirsekle calis; (2) calpara (eek val) ‘vana, tek ynde alagaizin veri; ve (e dist vana, Kesiti ditese bir kapak ile kapat. Tam acik durumda tabla: vana dolambacl al yolu nedeniyle Dbunlar arasnda en yksek kayba sahiptt. Bunlar ve diger vanalar haklanda birgok mikemmel aynnti Lyons (38) tarafindan yazilan el kitabinda verlmist. ‘Tablo 6.5, dr tip vanann, dirsek baglantsinn de asian, ve 2 tip 7 Daglantisinan K kayip katsaylarn sralamaktadi. Baglent elemanlan ya ig dali ya da fans tpt olurlar, bu yizden iki list var. X°nun geneliKle brs caps ile azaldginegiriri, ki bu daha yilksee Reynolds sayus ile ve bry borulann azalan piri ile uyumludur. Tablo 6.5'in depisie inalaiglar erasinda ortalamast alums kayiplan. tem etigini Onemle _vorgulanz, burada 4% 50'ye varanbelirszik meveuttr.456 Bol 6. Borland SondrmeltAkis ‘Seb 6.17 Tp esi vana _eometiler: sgl wana (0 lal van) age vans 4 alpara vans @ (oisk vara, ‘Tablo 6 Ack vanaar veer, ve Mer iin dren katsayian, K= (VIC) Nominal ap em Visa Flas 7a so ae Sos 1016 3059050 ‘anal Gam og. obi “82 6973S DSSS Surg 030 024 06. =a D006 OT 00 ‘alps st 290 2120 2020 202020 Kae 90 47-200 08S 2020 45 rorma om ox om 029 49 bayer yancap or 020 019 060s 90 oral 2015 095 amt 0003903002602 artayiket:yinap 1072s 0s a0 OS OL 180'norm 20-15 095 mst oat 038030025020 ss0'boyon ees. Yang oxo 30 021 013040 Da ty 097 097 099 ng0 ot ose 00007 Dish tg 2418140080 ost 058 ot‘Sek 6.18290" steer iin cen son lglg kayip kas yoln, Bu degerterTablo (65'debldrienerden dake igohae. [Kaynak 48'den, RD. Cofeld'n tne] 67 Boru Sistemlerinde Verse Kayiplar 457 Ek olarak, Tablo 6.5taki verilvin cou greceli olarak eskdit (15,16) ve bu nedenle 1950"Ierd imal edilmigbadlant elemanlanina dayandnims- far, Modern dvme ile.ve kalpla imal edilmi baglants elemanlant Tablo 6,5%e gisterilenlerden gogu zaman dab az olmak izere bir miktar fark ayip katsaynan vereblir, Sekil 6 18«°da gisterilen bir Grek oldulega kisa (egnlik yancapuirek ig capt = 1.2) flansh 90" dirsk igin en son verilert [48] vermektedir. Dirsek capt 4.29 em id. fk Once K’nin Tablo 6.5'doki Jkaba bors caplandan ziyade Reynolds saysi'na kar izildigine dikkat cdiniz ve bndan dolays Stil 6.18n dabe geneldir. Sonsa 0.23 £0.05 dep rindeki Klann, dak pirizsiz cidalarve/veya daha iyi tasannm glsterecek sekilde Tablo 6 5°deki 90" cirsekler ign olan degerlerden Onemll bir sek ‘de daha az olduguna dikkat edniz, Buradan (1) Tablo 6.5 verilerinin muh- temelen mohafazakar olduge @2) kayyp katsayilannn gercek tasanm ve fe imalatfaktrlerine oldukga bagl oldugu sonuca cikanlabilir ve Tablo 6.5 yalnizea kabe bir ikir vert Tablo 6.5'deki vana keyiplan tamamen agik olma kogul ile gegeriie. Sekil 6.185, aglma mesafesioranthiD (geometilerigin Seki 6.17'ye ba ini) olarak tamumlanan “yizde agkligua” bie fonksiyonu olarak ig vana~ fin ortalama kayiplarim veri. Yine 4450"lk clas bi belisialigi wyarma- riz gerekt, Bitin yejeel kayipladan, vanala, karmagk geometierinden olay, imalatinin tapanm aynnolarina karst gok hassast. Daha do ‘atsayilar igi, Ozeltaarim ve imalatgys danigimalid [35]. aos at 02 03 0S 10 20 5040 Reyes sp ion)458 Bolin 6 Borolarda Sennett Akis 1640, ‘Sehit 6.189 Kam agi van Ir igin ort kay ats srs (Seki 6.17 dk gems Tara bakin). seta Seki 6.19 Ketebek vanalann perforant (a)tipik eo. Seki! 6.190'daki felebekvana, kapatildfanda bora cidan yakiounda bir met Grianet Corp. O-ring’e veya uygun stbrmazink elemanina oturan muyluy tesit edi Cranston, nn ivley, bit distr. Tek bir 90" dOnig vanays tamamayla aar, biylee yangin korw (@pugtanimasignn eayip. sua ve clekisik gig enlistsiade ulduge gibi koutolediebilirsabuk agma kati, ve gabuk kspama durumlan icin ideal bir tsanmdsr. Ancak, bu vanalan kapamak iginoldukgs iyi dinamile momente gereksinim duyulur ve va rnalar hemen hemen kapalioldugunds kaysplar yetSeki 620 90 dirselerign Sireagkatsaylan (67 Boru SistemleindeYersel Kayplar 459 \ ‘unt oy ope (ea ‘apo cleat) oe 7 ous SORE SHEER f Seki 6.190 Kelebok vane Kayyp Katsaylarin tirblansyalag kogullannda sigma agis! @°nin bir fonksiyons olarak gistermektedir (@=0 kapali) Kayoplaraglma miktan KigGk ise cok biyoktr ve K agima agile yella- 4k ste olarak azar. Ces imalatgiararasinda yaygon bir 2'ye bir orant vards. ekil 6.196'ée Kran, alsin dar vana gecidinden gecorken atan bi- ina del her zaman oldugu gibi, V= Q/A oralama boru hyzina dayandinl- ddigina ditkat edna, ‘Skil 6.20°deki gibi borudaki bir ava veya dirsek dima geperierdeki akig aynimast ve merkezcilivmeden dogan d&nel bir ikinei alastan tira buasit Moody sirtinme kaybindan daha biyik bir kayba neden olur. Seki 6.20'%deki K Jayrp katsayilan be ilave Javnm kaybi icine. Kivamun eksene! uzunlugundan oir Moody kaybi ayn bir sekide hesaplanmalir, yani Javan uzunlugu bora waunluguna eklenmelidi. Sekil 621'de gistridigi gibi, gris kaysplan gris geometisine oldake {ga baghdr, buna kargn cig Kayipian depildie Giristekikeskin kenariar ve 0 ve Re,> 4000 oldugona tx ‘umlayin. Daa sonra Q = 30, (09.83600}% dee grlise, EES iz bir i ‘mde i, = 203 m deerninesplar. Fark olarak, f= 203 m deer gilse EES Q-= 995 sat deserii veri, le Sekil 6.24e’deki gibi bir lg-hameli bora baglantis gins Grn alin. Btn aaglar baants nokiasina dogru poziif ams, boylece 2,+0,+0=0 (19, ur. Bu acikga akislana bir veya skisinin baglant noktasindan wzaklasmasi ‘gereltiginl pisterir,Baglanti noktasiada aym p static basincim vermek gin basing her bir bord iginde degigmelidi. Diger bir deyisl, piyezometse ciz- isi (PC) baBlant noktasinda hyn oe degerine suhip olsun, Burada basitk icin p,etkin Dasingur. Buradan, her haze yzeyinde py = ps =p, = 0 (etkin) kabul ederek, her bor iindeki ya aybrdyle olmalid VE fu, 2g 4 YE fa Oe oe ae VEL, woe a dir hai drama tahminederiz ve (6.11) deskemin V, Vv Vs ‘fers ve baralan Q, Q, ve, blur, og delet Denke (6110) ire beglansnoiaandadeagleinceye kaa terasyondevam er fbx yl ain ede, + Ost Os olan nega las ve gre Jy indie ble erly 1) ORNEK G19 (Oro 6.17 dei borulan ele ali ve ba boruann serbests yale 0m z=100m 424ma0 Bolum 6. Borlarda StrtneltAkis ylseltileinde bulunan Ug depoya bitirine baglacdikarns vasayn. Yer ka ‘pla ial ederek herbi horadsk debi esapaym. Baslangy tahmini olarak fyi oradski deponun yoksekigine est sgsim, 435 hy= 40 m. Bu yaplacak hesaplann saysinda 1 szalmayi (Q,=0} ve olaylan _pbrmemi spl Depo Am a -ham fi, Vamis Que /ant 11d, Beg tym yah f, Vomit Om*/enat bid, 020 0067343621 7250 oma 42450 2300, 1 2 © 3 Birlegme noktasna dog olan dbiesin tpl nega ol gi yi gok yk ‘sk sctigimiz alos. 30 m'yedigierk glee tekravaeae Depo am sha Z Vimls Gun Toa rr eT) ome 20287 2 3 7 oon 478 486 3 30 10 o0s7 175 80 You129 ld edit. Bu posit BO'dur ve dogeu degerleitahmin etmek iin dofrusl imerpolasyon yapabiri: hy = 344 m, Son lity yap Depo ham ham Viele QumTeaat 1 33 “43 Ty 2.90 =s28 2 3 659 oom 43 ana 33 37 0x21 132 60 ze Bu son durum yeteri kadar yakind: 3 nolu depoya dors olan debi 524 sat lara hesaplan. Bu deer 1 nou depedan cikan 87.1 mina ve 2 mle depen ‘plan 6.0 maa i debris dengelenmekodi Bir lterasyon daha yaparsak, 2, =36.53 m olarak bulunur ve Q, (Q,=47.0ve Q,=58 mat olut. Bu dorumds tplam deb sf olmaktedr 28,Sel 625 Bi bor gn semasi, 68 Cok Borlu Sistemler 471 CCoktu bir bors sisteminin en son hal Sel 6.25'de gosterilen ag sein de boru sebekesdir. Bu bir apartman daresnin yahut alt bolimUnia yehut hata bie gern bir su besleme sistemini temsil edebilir. Bu a ceirsel ola: ‘ak oldukga karmagikor ama aya temelkurallar gegeriir: 1. Herhangi bir balan noktasinds net aka debisi stir olmalicr 2. ‘Herhangi bir kapal: dongi etrafinda net yk kaybu sir olmalidr, Diger bir deyisle, her baant:noktasinda piyezometre gigisi (PC) tek ve an- ‘ak tek bir yksellige sahip olmald. 3. Tim ylk kayiplan Moody ve yersel kayip sirtinme korelasyonlanin sallamali. ‘Bu kurallar af icindeki er baBlann noktasina ve bagamstz dongtiye uygn- Janarak her bir borw pargasinda alu debisi ve her bir badlant: noktasinda piyezometre gizgist (veya basin) igin bir denklem sistemi eld edilir, C5- ‘zim, bundan sonra ilk olarak 1936'¢a Prof, Hardy Cross [17] tarafindan el- le hesaptekniginde gelitslensayisaliterasyon ile ele eilebilir, Boru ais problemlerinin bilgisayar eGztimd simdi oldukca yaygindir ve en azindan ‘bu konu en az bir kitaptaislenmist [18]. Kigsel bilpsayarlarda cfm de bir gergektic. Baza api saysalalgortmalar Ormabee ve Wood {19} trafin- ‘dan gelistriimigti Ag analizi,gergek sistem yik-kaybs verter ile kalibre elise, gergek su dagytim sister! iin oldukga Yara,am 6.9 Deneysel Kanal Alaslars: Yayiet Performansi Yayier Performanst 16 Borularda SurtinmeliAkys Moody diyagram:hechang bir pirizl0lUk ve aks debisindeki herhangi bit fen kesitesabip olan borular icin dye bir harika Korelasyondur ki ig ais tabmini dinyasinn ayaklarmaiz atinda oldagu disncesine kapsabiii. ‘Ancak durum 6yle degli. Teorisadece sbit en kesitliKenallar gin give- nilirdic, Kesit desir deBigmez, skis zeTiklernibelislemek ign prensipie ddeneye basvurmaliyiz. Bir gok Kereler Gnceden bahsedilaigi gibi, deneyler akigkanlar mekaniginin oneml bir parcasir. GGergekten literatirde binlerce makale ig ve dis viskoz (sortinmeli) Jala igin deneysel veils bili. Baler Onoeden gest Omekler gor Bir silindiden gevri ayrsimass (Sekil $2) Bir kie ve bir ilinirindienci (Seki 5.3) Bir ner agzndaki hidrolik direng (Seki! 59) Pili borv aoslan (Sel 6.12) Daireselkestiolmayan borvlarda ikneil alalar (Seki 6.16) ‘Yerse! kayspkatsaylan (Batt 6.7) peep ‘Bollim 7 dzelikle Albolim 7-5 daba gok saynda db alg deneylerini ele a= aca. Burada biz bir ip ig aos yaya gin verlerigsterecepiz Sekil 6260 ve b'de gistrien bir yaytet, basics artrmak iin biz ‘maya amaclanmas bir genisleme veya alan arbsidr. Rouse ve Ince [6] su yon sreldiakugs ve boru boyutuna gore faturalandiB ilk Roma (yaklagik ‘MO. 100) su salam sisteminin migterlritrafindan icat olunmus olabi- Jeceginianlatilar. Zeki milstriler, borunun cis Kasim. genigleterek eke masrafsz al debisiniartrabilecekerinikesetiler. Milendisler, bora auslainda basins arormak ve kinetik enejyi a- zaltmak igin daima yayiilartasarladilar, ancak yaklasik 1950"ye kadar, ya- yrs tasann sana, sons ve gok miktarda ampirkyaklasumin bir bilegimi i {i Tesarim parametrlerindeki kighk degigikiklerperformansta byl de Gisikliklere neden oldu. Bernoulli denklemi bir yararls arag olarak hayli sipheli gorindyordu. ‘Kayiplar ve yergekimi etkiler ihm eddiginde, sktuntamaz aki iin Bernoulli denkleri pe tov? = py =sabit (6112) sellin) ai. Burada, p, dorma basme: dedigamialaskan pargacsmin a= yipsz olarak (V = 0} durma noktasna kadar yavaslaldyandaki basing. ‘Bir yayiemun tem karakeristigi C,69 Deneysel Kanal Aksar: Yaye Pevformanst 473 Tq 4 Gna.) ogee o Sell 6.26 Yay: geomet we tik aks jimi: @) dz ida br yaytes geomet @birkoaik yaya geomei- sis (@)dizyayct arash hits (Kaynak 14d, Creare Ine. ene) 2 deres 113) Poy Pe seklinde tanmlsnan basing geri kazamm katsayisidy. Burada, ¢ ve g altndisler surasiyla eka ve gr (veya bogaz) anlamundadi. Dab yaks G, daha iyi performans anlamna gels, Kesit Vin girg ve Kesit nin gag oldugu, $ekil 6.26a"daki dztemsel eepel yan eadaie lina. Bs yaya Beno deena wy us) veya sonucun verir, Aya esnads, dali tek boyutle srekiik O=ViA,=VeA, ous, olmasin gorektirit. (6.114) ve (6.115)yi birletrerek, yayiestasaruminda bir temel paramette olan alan oram AO =A¥A cinsinden pevformansi ya- abil:474 alum 6 Borulnds Sirnmeli Abs Seki 627 Yay performans (@)iyi pertormansh det sei (Osim aban ayeimas ile an gergek kg forma ve sik performans ae eis o E paanes =1~(AO)* 6116) 5a olur, Ki bu durumds (6.116) deskleni 96 veya yalkapik tam geri Kazan thin eder. Ama gercete, bu ‘lan oram gin Slgilen C, deere sadece 0.86 kadaeyksok ve 0.24 kadar gk olabili[14) "Ba fark gin temel nedn, ekil 627de gstrlen, alas aynmasié ‘Yaya arian basing, viskoe snr fabakalanngepelerden kopupayolmasina neden olan ve performansoldukgaazaltan bitters gradyenie (Bim 7.4). “ers basing gradent sin tabukanin Ropupcidardanayrimasina ve perfor rmansn fai miardadigmesinenedn ou. Terr gin bu Gavan ah- tninedeblmettedir( Omegin Kanak 20ye bakin). ‘Sint tabakaayrimanine ve bir aisha, Lis yysadal ak e- ier okukga deighendir ve Kline'in bu gbillern yas bie bait anand ay gree Teknlder ie ontaya gar 1985 kadar gi- zemli ve dizesi kabul el69 Deneysel Kanal Assan: Yay Perfrmans) 475 Yayre al sekieriin, Skil 626Ue gfsterilen gi ir am kara fu hartat, Fox ve Kline (21 tartindan 1962'de yaynlscs. Burad dit tem! blge vari. oa gizgsiinalunda dai visko akg vari, ayia your ve nspeten iy performans vand.Yanm koa’ agit 10"den bik ise, bir his yayria da kg aynimalrolaeain yada tam aynina ol caine dia ein ave Bb cng ara, gic tam aynimalann oda dam olmaktan tzan ay gekls En iyi pesformas, yan, en ybksek C bu baled ois, Linc ski olan, hh wr er arn, stece bir dard me aylmanin oda {B if Karri darumur. Tam ara bir eidardan dierine devas yer Aegigirebilieveperformans ii deg. erelini sek, cc iz Usth, ana shaman cari yoke sayacak ve hemen hemen sabi alandegegecek kadar cigar aylmasnin fazia ve yaygan oldu sebest jet kumar Bu seklde performans an derecede etd. Bir lizlemseleidarit veya Konk yayiinin boystalanalizi G,'nin aga- {Baki parameter gh oldoguna gsi: 1. Asaisdaki geomerk parametelerden herhang skis 4 Alan eras AO= AA, veya (DD)? br Iaksama agit 20 2: Narn ZW, veya LD 2 Giri Reynolds Says Re, = ViWy/ yada Re,= VDIv Girls Mach sayst Ma = Va, ltrs Girl sim tabakas kama faktiriB, = Alay, Barada Ay giiteki ya vasa sme tabaka aki il, engellenmi, yabut yerdeigtnnis dar alam (pi olarak 8, 05'den0.12'ye digi) Bir dizlemselcidars yaytcaen kest trumlamak igi bir ek bi pa rametresine gereksinim dayulur 5. Gonishik-yikseklikoram AS = B/W, Bu yogun liste ie bile, bes olat Snemlietkyi dikkate almadik: girsteki tirbilans, gristeki dénme, giristeki gevrinti dasha, ilave ttesimler ve ‘ajefuakum taafindaki engel Buslann hepsi pratik makina wygulamalaninda karpmuza oar. ‘Uc en Onemliparametre AO, @ ve Bir. Yayisar ign pik performans hnaritalan Sekil 628'de gisteriimektedir. Bo, ylzde 8-9'uk tkama bali ‘in, hem dlizlemsel cidarls hem de Konik tiplr farkls maksama acianinda (P dizlemseY’e kargik 4.5" konit) olmak Uzere yaklaik ayn: malksimum performansi,C, = 0.7, vert. Her ik tipin performans,esasins tkama tsi- Finden dolays, C, = 0.93 diz) ve 099 (konik) Bernoulli denklemi Sngori- lesinden daha az476 Balam 6 Borslards Senonmeli Ak Giris Tanmas, Diz ida ‘Koni 3 Gyom MmeH 002 ‘86 1® 08s 2 oot 030 18 078 2 0.06 075 » 074 Py 0.08 070 2 on 26 010 a6 18 068 8 012 053 16 0s 30 Z pe | | a Seki 6.282 Benz calisma LT 3 Erglennds dstemetcdes 2 3 scheint | BL 34 Ferfomans yarn (2) i # i Goan arn AG Ci a¥n awe 46 den Creare ne en ite) : Kaynak 14%in verierinden, Tablo 6.6'de gisterildi sbi, performan sin, genelde, tama ile azaldss ve hem dzlemsel carl hem de kon ya ynilar icin yaklapik ayn oldugunu beileyebiiiz, Botun hallerde, en iyi kkonikyayies en iyi dlzlemsel cidar tasanmdan ylzde 10°dan 80"Seki 6285 Benz galisna egullanndsdzlemsel| iar ve kok yaya iin tipi perfonmanediyagramis: 1 () kon etar (aya 414 den Creare Ine, ene) 6.10 Alas Olgerter 6:10 Aki Olgeler 477 Yori, w ‘kadar daha wundur. Bundan ti, tasarimda ueunluk sii is, dizlemsel dah tasanm daha iyi performans verecektn, Bir yayicimn deneysel tsanm ters basing gradyeni ve aks a nin istenmeyes etkilerini en azaindirmek ign basanlt bir tegebbistin mi- Hlomen hemen bitin patie aks Olgtimi gereksinimi ile uk, yogunluk, viskozite,virbulans siddeti),toplam Gzellikler (kitlesel skip ve hacimsel debi) ve global dzelikerin (bitua alas alanmin gortienme- si Olgdlmest sz konusudar. Bu bollmde biz ve hacimsel debi Sigomleri Azerinde yogunlasace aha Once Altbolim 2.10'da basing élgimind tarusmusuk, Yogualuk, scaklik ve viskazite gibi digertesmodinamik Gzelikern, lgimii bu kit478 Bolim 6 Borularda Siniemeli Abs Yersel-Hz Olcimleri ‘on kapsamy disindadir ve Kaynak 22 ve 23 gibi dzel uzmanhkkitaplannds le alimist. Global girintileme teknikleri Atbalim 1.7'de dik hzl, kaglar ign tarts ve yaksec hi alaglarda kullaalan Sel opie tk: ler Bélim I'deki Kaynak 21'de cle alnmaktadh. Acik kanal ve diger ser ‘est yzeyliakisat icin uygun akig-Slgim yOntemlesi Bolim 10'da ele a Tanmaktadie, Bir kick bilge dzerinde, ya da noktada 2amena ghee ortalama alin hi, farkl fiikselprensiplere dayanlarakdlgilebilir. Buaar agagida karmasik: luk derecelerine gérelistlenmigt: 1, Samandialann veya n 2. Donen mekanik elhilar ‘4. Kepgeli anemometre 2. Savonias rotors ¢. Pervaneli ager (muline) 4. Titbinmetse Pitot tb Gekil 6.30) Flektromanyetik debi ager Sicak teller ve steak Siler Lazer-Doppler hz beri (LDA) Bu aigerlerin bazslan Sekil 6.29'da gizlmist. olarak yizen pargaciklann yoringesi Samandiralar ve yitzen pargaciklar. Alay huzanin bast ve fakat etki olarak kestiilmesi akg tarafindan sirdklenen gOrdlebilir pargacilarin i+ Jenmesiyle yapiablir. Ornekler arasinda bir kanal kagiun yizeyine braki- tan only, gn angi Kk yen Ker aden a baraiklan saaltbilr. Bazen gz akslan,iginde sirdklenen toz parca arn harhcbaden yuo ipl Ana bu gles ea harcketinin alagkan hareketini gergekten simile edip etmedigi saptanmalr- diz, Samandialar yay bir sekilde okyanus sulannin hareketinitakp et- tek icin kullamle ve yizeyde, dip boyunca veya herhangi bir veilen de- rinlkte horeket etmek icin tasalanabilister (24. Blegok resmi gel-git aku, iyagramlan [25] belli uzunluktaki bir tele ilstilmi bie ylzen dire serbestbuakarak ve zamam 6lgerek elde edilmistir. Buradaistenirse bir a- Jag sek belitlemek ign btn direk gruplan su ylzine blll. Diner algilaytelar, $ekil 6.29'daki a"dan dye denen cihazle gazes yar hut stviar ign kullamalaile ve bunlanin dame hia yaklagk olarak ak hi- ‘ile orantlidir. Kepeeli nableer (Sekil 6.290) ve Savonius rotora (Sekil 6.296) alo yéniinden bagimsiz daima aym seklde diner, Bunlar atmosfe-Seki 629 Yaysi olarak Kellman se ge: @) 1 kepeel anemometre (6) Stvonins rotor @) Bons igi yrs thin a Chi pervane (sete tf E ervane; (=) sak tl) onan Scar steak film anemomettsi:(¢) pitts (lazer doppler hz geri 6.10 Aki Olgeier 479 rik ve osinografikuygulamalarda popilerdiler ve kendileini akag yonine ayarlayan “yn kanadh” ile donalabilirler. Kita pervane (Sel 6.29e) ve sesbest pervane (Sekil 6.29d) gereri dOnme ekseneri aka parle olacak sekildetutulmalii. Ters akis hissedebilifer clink biylece zit yOnde db neceblerdit. Burin déaer alglayicar aig nzinun stiekliyahut dial o- kumas:igin sayscara baglanabilrler veya elektromanyetik ya da kayan halkali cibaelar ile donatlabilirler. Time, goreceli olarak byt olma ve biylece bir“aoktay” temsiledememe dezavantajna sahiptcer © - o480 Blom 6 Borvlarén Srtnmeli Akay Seki 6.30 Ales gine tai ‘edurma opi) besigan- rin arn go iia Pitot, ‘apa ‘sor Sip 0 sete Pitot Tapd. Als ie yar dfrultadattuln ice yap bir tip Gekller 629g ve 6:30) bir basing fk yadumaylayersel hz Olgeblic Hareket ha lindei akumda p stat basncnsSlmek iin yan cdardeliklerne ve ak smn sir hizaagOrldop0 yerde ps drma basin Sek gin Gade bir delige sabi py ve pv ay bi eke Cgmek yerine onan fram, Se- 630 dak gb nein ir anssenelgmek det. ' son gp olmak Gare, Rep>1000 ise sonda eaindki akg hemen bean sirtinmesiair ve Bernoulli enklemi, Denklem (3.77, ii bir dog- ‘alka uygulan.Sayuamaz als iin Loy ies 1 pv? + pgs,» po (0)? + pate + SV? + Raz, Pa OO) Pe yazth. Yel farkandan dogan basing farkt g,~ 2)" thmaledilebiir oldugunu kabul ederek, bu vfetocedf” ur seklineindirgent. Bu bagi, 1732°de eihazs tasarlayan Fransiz mhendi- Sin ad werilen Pizt formal Pitot tipinin temel decaventsl, dora dlgme icin ekseninakig dogrul- tusunda olmasiir ki bu dogralt bilinmeyebilir. Sdn biytk sapma agian fein Sebi! 6300'de gésterldii gibi hem py or hem de p,dlgmternde 6 ‘emi hataar vari. Pitot stalk tpi swilarda ve gxzlarda yararbd;gxzlar ‘gin alam Mach sayist yoksek ise (BOlim 9 br skgtntbilinikdizeltmesi gerekliir. Basing algvaytelanna giden akaskanla dolu borulann yavas ee-6.10 Als Oller 481 vabindan dolays, daimi olmayan alas Slgimleri iin yararh deg. lve gibi ve GmeBin atar ve toplantamarlardaki kan akigi Olgmek icin yeterh kadar igi yaplabilr. Gealann digi iz alslarnda, pilot tipinde oli gan basing farianin kigldga ylziinden ba aygstlar uygu degildir, Orne- Bin, standart havada V=0.30 mis ise, Denklem (6.117)'den sadece 0.055 Pa'a ost py~p hesaplanz. Bu cogu basing 6lgelern duyarhginn Stesin- edit, leltromanyetik dlger. Bir iletken alagkan igine bir manyetik alan uy- sglanirsa, akagkan hareket alg igine veya yakinina yerlegtiriimis iki lek rot arasnde bir gerilim fark yaratacakr. Elektotlaraerodinamik sekllen- inlebilirya da eidarigine yeestirilebilidter bu surete gok kOgik ya das ‘ral diencine sahp olular. Aletin gut deBer, svt metaller gibi yblksek ilesken akaskanlar igin cok kuvvetidie. Deniz suyu da yetei derecede du- yatl sonug vere ve elektromanyetik alam dlgerlerosinografide yaygin ola ‘ak kullanimdadi. Hatta disk ietkenliti tat su halinde cikw degerini bayiterek ve elektrotlanizole ederek dleme yaplabili. Cogu sivz alsa, iin cart aygntlar meveuttar ama girecel olarak pahalus. Elektromanye- tk ala Glgerler Kaynak 26'da ele alinmaktads. Sicak-Tel Hie Olgeri. Skil 6:29" deki gibi iki Kick prob arasna yer Iepitgok nce itl (d= 01 mm vey daha kg) snlarak rbo- Jans sin fabaka gibi cok hizh degen alos inde Glee yapmaya wygun ideal bir cas elde edi. ike LV. King'n 1914'dekiwaun nce sliodi~ lerden it kay Serindléealgmasina kadar ger gir. Slndn astmak + cin clei ens verse kay, sini etrafindaki ak ile King ya ssa gre a= PR=atb(ovy 6:18) sellinde degigir. Burada cok digik Reynolds sayilan igin n= Ute ve yilksek Reynolds say:lainda %4'ye esti. Sicak tel normal olarak yaksek [Reynolds sayisrarahgonda caliar ancak en iyi uydumulmus, a, D ve 1°yi ‘bulmak iin her bir durumda kalibreedilmesi satus, Tel ya sabit/akamun- 4a cali, bu durumda direng R, Vain bir lgistiddr, ya da sabitdireng R (Gabitsicaldnk) de galis, Bu takdide J akums V bzsnin dled, Herik ddurumda, et Vinin bir dogrusal olmayan fonksiyonudur ve eihaza uygun In veriler dretmek ign bir dogrusalfastiict lave edilmelidir. Kendin yap tasarimlar [27] oldu gibi, cok gest iar scak tel eihazlans meveutur Milkemmel ayrit stake trtigmalan Kaynak 1 ve 28'de vermis Sicak tel hassashi ve nariliginedeniyle 1 alaglan icin uygun deil- dir. Conk srvmin yiksek yoRunlugu ve tsids pargaeaklar fli hemen ko-482 Boldm 6 Borulada Sutinmeli Akos pant, Sv alas digi igin daha Karar, buna Kary eldukga hassas bir Alternat stak film iz blgeridie(Sekit 6.29). Bir ince metalik film, genel- Tile plata, bir kama, be koni veya slinirolabilen nispeten kaln bie des- tek bzerine kaplan. Caligma prensibi sicak tele benzerdit, Koni en iy ce- vabi verir ama akiseksent ile sapma yaphgunda hataya yathanr Sicak eller iki ve dg boyotlu hz bilesenevini Slgmek icin gruplar ha- Tinde kolayen dizenlenebii. Lazer-Doppler Hur Olgeri, LDA‘ bir lazer ign kis ieinden gecirilen oldkga adakanms,Koherent monokromatk gk slr. Bu skal igin- de hareket eden bir parcaiktan sagt aamaa, be duran gzleme sagan ‘sbi reknsindai bir dedigims, veya doppler keymasin oraya gkarabi- Ir a aymasy, pagan hizyla orate Laser eiaz shade ak hig rahatsz emez ‘eli 629, LDA’nin popaler itz modune sister. Bi odalama cia laze ink gna aye ve bu snarcapraz olarak alos agile fesler Olgme haoni veya dlgimn gbziivi080 bunlana Kesigimi olan Yak 0.5 mum genisliginde ve .1 mm capmndaki bir elipsoidiandiren blgeti. Bu Glme hacminden gegen pugacklars6zKonust ipnlan sacar sacilan pla sora alc optk sda goceek i eletriksnyalne nigtren bir flodedektGre grerler. Sona bir snyal lemcisielektrik fre- Tansin ya giserilen yada dep een bie geviime distri. lazer ‘Bin dalgshoyu is, glen hz Jag (6119) 2sinl@72) ie veri. Hizm dedisik bilegenleribirdenfazla fotodedektor ve der gi- Iigma modlarin kallanarak ortaya kanlabii. Swvalar yahut gazlar ili e igim sacan pargacakar bulundoge srece dlgebilrer. Sivarda, normal Iillikler sages olarak hizmet ederler, buna kargn gazlai icine bu pares cakiar yeresirilmelidic, Olgme hacmi bir sicak telinki kadar kick olma- ‘masina katgin, LDA tirbalans calksnilanm olgmeye yeteriir. LDA‘nin avantajlars asada gibi 1, Alas abatsz etmemesi 2 Al alan yiksek uzaysal gz 3. Alaskan termodinamik ézelikerinden bagumstz hz veriler 4 5. Hil ors gsi Kalibrasyona gerekolmamast Dezavantajlan, hem aparatn hem de alsskanm spa karst gegen olmast gerektigi ve maliyetn yiksek (Sekil 6.29h’de gastrien bir temel sistem yaklogik 50 000 USD’ den baslamaktadi) olaHlacimsel Debi Oledmlert 6.10 AkssOlgerler 483 Bir kere kurldu mu, bir LDA tm akig lamin en kigok aynntsina ka- dar arar. LDA’nin glicind gergektentakdir etmek iin, omeBin bir yUksek Ils sant kompresrcarksiginde Eckardt [29] tarafindan lei hay- rette brrakacak kadar ayn dg boyutly alas profillerni incelemek yeter- lid. Lazer nzélgeri haklanda genig tarsgmalar kaynak 38 ve 39'da veri mig. ‘GRNEK 620 Seki 6 30'dsi pitorstark tp eivayr maiomete svat olarak kellemakta. Sa Blagnin igne eres, manometrede oka yoksel fark = 0213, mr. Tam dlgim haan yok sayarak su hn deri rs cinsingen belie viz Gaim Iki akaskantt manometredenkleminden (233), =, obuguno da dikkate alarak, basing fark, ile PoP. Wu -Ye)t enkle ile iisktenir. Civamn ve suyen Gag aibilar Table 21'den alee nik Po ~p, = (032906. 980.080 m? 0.213) = 26221.06N fm? defer eld el. Soyun yoRunlugu 999.876 kyr, Bu depres pitot-statik ‘ape baginusina (6.117) oyarck 1.06 m2) “[ sopsretgin™ | ~ 2amls covap defor elde el. Aig dgt hal ola ign skaunlabiliikdizeimesine ger okt. (Gof zaman bir kanal iginden gegen toplam kitlesel veya hacimsel debinin ‘igilmes' stent. Akagi dogre olarak 6lcimb; bir borudan sevk edilen ve- sili miktarda gaz veya siviigin mitre faturalandurmada gok Oneml- i. Bu SIgimleri yapan meveut deBigik cihazlar ASME kitabuada gok ay- ‘antl: olarak tarlmaktads (30), Bu cihzzlar iki safa aynllar: mekanik enstrmanlar ve yk kaybs ensrimanlar,484 Batim6 Borlada Sintinmeli Akay ‘Mekanik enstrimaniarakagkamin gerge Kile veya hacmini onu topla- -yarak ve sayaak olgerler, Cait lim tiple: 1. Kile agi 4. ABjrik Olgme depolan ». Sallanan kapan 2. Hacim dle Hacim depotan Gidig gli harcketl pistonar Donen yank balkalar YYalpa disk Kayarkanailar Disl ve lobo garklar Gicip gelme bareketl Korikler 1. Siadirmaz tambue hicreeri Bunlardan son gi gu hag Sled iginelverishidir. ‘Ya kaybs cihazlars aks englierler ve alamun bir gsi olan bit ba- ‘ane digisine neden olular: 1. Bemoull tipi cibazlar 4, Keskia kenath orfis b. Lite cc. Venturi ipa 2. ‘Stetonme kaybr cihazlan 1. Kileal bors b. Gozenekti npa ‘Siirtinme kaybina dayanun 6lgeler geri kazamlmayan by bir yk ay- bina neden olurlar ve genellikle aki artk yararh olamayacak kadar gok engelletr. ‘Yaygin olarak Kallas der alt Glger fark fiziksel prensiplerle ca hilar ‘Torbinmetre evel kag ger Uteasonikakig leer Rotametre (Coriolis kites alag oer [Laminer aig elemanSebi 631 Vag, gzz ve su agi iglerindeyaygin olarak hllalan| turbinmete (0) Teme ‘asain; (b) Bir ham petal train pk albvasyon isl (Daniel Indusies Ine Alay vinlert bot) 6.10 Aus Olgerer 485, ‘Tirbinmetre, Bazen pervane tipi debi Slger olarak adlandinlan tirbinmete bore igine yerlegtiilmis serbesige dénen bir pervanedit.Tipik bir tasanm Sekil 6.3a°da gisterilmektedir. Rotorun yukanakum tarafnda akig dizeticisi vardr ve dénme rtorizerindeki bir noktanm gegisinin ne- den oldugu pilslerin elekik veya manyedik algilanmast ile alg. Roto- run dénmestyaklagk olarak bor icindeki haemin akg ile orantr486 Bali 6. Borvlania Sirinmelt Akos Sehll 632 Rozgar hz gen Porat bir rbinmetre (Wilson Kellerman Company’in ne) Tosbinmetrenin bir biydk avantaft her Dir pUlsin bir sonlu aaskan Jnsemiartigna Kargihk gelmesiir ve pilsler dita olarak Kolayca sayalabi> liz Svea trbinmetreler ikiye kadar digik kanatsayisinda yapshrlar ve £290.25 dogralul bir 5:1 aka debisterahgonda brim alaskan hacmi bast ‘a sabitsayida bir pls etre. Gaz Algereriyeterti moment yaratmak iin bir gok Kanada gereksinim duyasar ve #461"e kadar dorudurlar. “Turbinmetelerbireye gok dzg0 olduguna gére, akig kalibrasyonu mut lak bir gereliliktr, Tipik bir swviemetee kalibrasyon eBrsi Sekil 6:310%de sgosterlmisti. EvrenselkalbrasyoneQrierni kurmaya galgan arastirmacr- lar imalatgesiiliKerinin bir sonucu olarak pratikte cok a2 basan eld et imiglrdir. ‘Tirbinmetrelerrizgarlar veya okyanus alamlan gibi sunilanmams aks 100 Hz) tretrile cit dingo bir et bore dizenin giver. Agagt ogra akim dia dofru ding harekeliyaratizken, yukan alam igeri dogra longi hareketiindikler, her iki hareket Coriolis etkisinden Otiriir. Her ‘ki utaki sens Kitle ski ile oranh olan bir fark kay eder. fade edilen Adgraluk derecesi tam slgegin yaklagik%0.2'sidir. Laminer Akis Elemam. Birgok, belki de cou tical ak Olgerlerdeaygnt ‘inden gegen aligtirblanshdir ve alos debisinin basing dss ile deBi- simi dograsal depildc. Laminer kanal alaginda, buna Kargihik, Denklem490 Seki 6.37 Laminer ai ele ‘man kllanan bir debi kim Sistemi ou duuméa dar ‘al kanal). Debi tasng si ile dorsal ran (ue (Marta Gir Boi 6 BoraardaStroameli Ak Semaine ‘ano Set te et tem ap es span serene at DH {nsreaments, Je") (6:44)de oldugu gibi, O= [A RY(SH L}4p, O, Ap ile dogrusel olarak orant Incr. Boylece bir laninerakal bir agilayie elemansn Kalibrasyonu dogru- sal olacagandan, caiptir. Aslinda trbilansh bir bora akginda kullaniacak yaita laminer ayy saglamak ign akaskanin tOmo veya bir ks, her bi bir disk (laminer) Reynolds sayisina sahip kik gecilere yonlendirlir. Bir bal petei yaygon bie tasanmdit, Sekil 6.377de laminer aks etkisi yaratmak icin dar bir halka iginden ceksenel akg kullenalmisr. Teor, tekrar, Denklem (6.92) deki gibi Op verir.Ancak, akig get boyvtuna cok duyarhdsr, rmeBin, halk araligumn yanya digorilmesi, Ap'y 8 katan daha fazla artinr. Bundan dolay dikat- Ii kalibrasyon gereliir. Sekil 6.37'de laminer ag kavramt, seal Kont- li, diferansiyel basing dlgima, ve bir mikroislemet ile tami hep beraber bir tamam kitlesel akg sisteminde birlegrlmistr. Bu cihazin dogrulug £9 0.2 olarak simflandinmakiadr. Rernoulli Engel Teorisi. Seki 6.38'de gistrilen genel as engeini 62 ‘inline alimz. D gapls kanal igindek aks d gaph bir engel icinden geemeye ~zorlant cibazan Borat bir anahtar parametredi:Seb 6-38 Bir gence Bernoulll engel debimetresinde hz ve basing exis. 6.10 AkisOgerer 491 12) Engel tek etiken sonra, aka, gisteriligi gibi D, km boro oldogi ve pompanin akigkara ‘S527 RW aktardhsvarsyilusa akin debs re kadar?Pom Pez P73 Problem 6.68n en ekonomik pomp ve dk- me demir bor sistem ign gbzilmesi isn rmekteir. Eger porpaakiskana aktantan KW tg basins 125 $a ve bors 1 em’lik cap ba 1a 4000 $'a mal ouyors, 8495 UU hacim sel debi salamakigin gee misimum mali ye, bor ve pompa biyaklogo nedir? Daz ba- Siliretkaboler yan Sekil PS.72'deki $m wzunlugundai borwys herhangi bir 9 ais! dogrutuss. ves. Heshangl bir 6 ait iin gg kayiplan thal cadleilise (Sadeve Moody sirtinme kaye ‘382 nine lini) jet yOkselii ky "minimum yapan optimum 8 degerineir? Seki 6.13'deki Moody diyagram:Q, Vjd veL Ditniginde yO kaybs (ya da Ap) bulmak icin gok kallanshair. Anca fh (vey Ap) ve Q'oun-ilinmes! durumunda (Grek 6.11" bakin) ayi bulma seklindeki ined tip Por Pers 6.76 Problemler $09 roblemler igi pk Kula pia. Yay hse den bags, dye hag olmayan ge kilde boyotszlguinims ¢ parametes kulla- nan ve Kginin sey eksenthemen okuyarak yi bulacagy br wyarlanms Moody dyagram huzulayinz. Ru diyagrams hllanrak Grnek 6.0 gtaanae Seki P6.77'de akigkanin 20C'de benzin ve 1221.43 m oldogona varsyenz. Ak debi nin 0425 Us olma gi gee geliborunan ‘apie omar? Bahgenia 1.578 em galt 30.48 m waunlugun 6a poriz yoksekligi 0279 mm olan bie hort ile sulamak istiyorsunuz. Musloktak basing 413.7 KPa (etkin) it debi ne olacaktir? Eger hortum ucunda Ile yok ise (Sadece ak or tum alos) su hizmesininulasacai maksimum yay vali e kadar? ‘Seki P.76'daki kik irbinsuyum alagndan 400 Wik gig gekmeesin Her iki bors do sekme demir, Hacimsel dbiy hesepayin, ‘Yak siagisni (YO) ve piyezometre ciegisint (0) lek ola cianz Problem 6.76'y:asgiaki gibi bir ekonomi nal poblemine wyavlayinz. 40 lik gekme emi borwuniorm d expinda ve meveut éai- ni su aki ebisi Q= 30 mat olsun, Trbi> in alive detilen watt bagma 4 $ ve borulamanin maliye!gapin om’ basina 75, Side. Ureilen enejain kilowat sats 0.08‘510 Balin 6 Borularde Sutin Ak 678 S's salabilr. Minimum ge deme zaman! yani stslann sistemin baslaagig maliytine st cag durums Kedar gegen minimum zaman, gi vygun bora gap bulunwz ‘Seki! P678'dek balan borsu 6 em gape ‘elklen bir borudur. Akiskan 20'C dk su ise rsa cinsinden aki debisin’ bulunuz. Ais angi yondesir? 679 Bir ah honumu bir kapalcarsdkigalayan _pslerisinde doads bows olarak kalamlacak- tr Uygun porpayssaebimek iin bags hor tumamin ig tarfindsk pr yOkseliginin bi linmesine geek var. Ane, pall hal anak bilgi horum Uretiis trafndan veri remit. Bu yladen portzGlign Ogmek igi bast bir deney dizzniyosunuz. Hortum, bir yer Ost yzme havwzuaun bosaluma gna Tradlanyor ve hsvuzun yizeyi harumun gi ‘sndan 3m, yokariadt, Havuzdas bortume "ig kayip kanya (Hane gi kayp Kasay ‘an 0.5 ve tam ak bois varasaun kay ‘mn 200 cap uzunogudaki bors kaybinae5- eer alailisiiz Bir kova ve krovomete kal- Ianaak, val aip ve aby debisinin 310 m uzun luna 15 om ig gapnda bi hort igin 2 10° nls oldoguna Sgiyorsinuz. Bu verre Alayanark bor gids pie yksekigin bo- fun. Seki! P680"de bir pompanlmarometrik sma yoksekligi-deb arate eis ws tenilmekteir, Eger bo pompa 20 °C'dekisuyu 120/m wrvlugunds 30 em gap dokme demir Pos bir bore ignde pompaars, ais debisin ms ‘insinden blame oe ae 680 ‘Seki! P6.80'ee pomp 20 *C'dek! benzini 30 ‘em gpl 350 em wzunfundagalvanil dere bor ie basmak igi hulamlacak. kis de- Pisin bulumse. (Pompa manometrik basma yoksekignin indi matebenzin ylkselig ldogune not einiz) Seki P60"Seki pompa 45 cm basa yUksek ligne maksimum verime sip. EBerpom- pa 20 “Cideki etal 200 mle teal cele oe ile basta iin kallamlis, maksimum verde glia ign kollamlacak bora apt re olmaliir? Sebi! P6SS'deki sitom ign A2=80 m ve _L= 185 m dbkme demir bru ols, Demirin 7 faa olacags bor cain balunez 20 "Cideki su 60 mat debi le yay sft apt dokme demir bors iginden gndesimek \stenmektedi, 100 rik bora veal basina tam olarak 40 ka basing digi nedenol- «ale boru capa esoplayin Seki P6.80“deki pompa 20 °C'deki metnold 1:7 wisn debide 95 ak dkme demir bors ite basa ign llandmaktdr. Uygun bons po blunuz 10 °C sicakikiakl SAEAO yags bitirinden 3 om wzakkla iki pz pralel yay leva frsinds 2 ms tales tle whieh (0) Simetieksenindeki has, (2) metre bagra yok kaybin ve (c) mete bapsa basing dss splay687 P68 P89 690 Poot 19284 om ve b=127 em olen 12:19 wzun- onda car elton halk kei bir kan sebest yizeyleri arsindakiyikecti fark 6.096 m olan iki hazneyibirbirine bala fad. Akskanin 20 °C° dek su olmas: dari ‘muda ay dbisn hesapayinz Gok dar arate halkasal esi bir kanaldaki laminer aks igi hacimsel akg debisi Q"nun rahe mecofec ab" nin yap olarc ip ie rants oldyguns gestern Dar ara bir hlkasal kes bor, ok be yk bir basing dsisnenaden ole ve by yi en vishozte kasaysinin hysias Agim ign kallamaktade a= 50 mm ve b= 49 mmo lan 1 m waulugundaki halk keith bir bors an 0.001 ms deb ile yag skid basing igi 250 kPa ise yagi viskoites ned? 27.43 my uzunlagundakigelikSgtan bir kanal isinde 20 °C ve 1 mdi hava akmaktade Kanal kei Kenta 22.86 cm oan bir eske- rar degen. Unley! (vat age 145.7 Wakaryors hava aki debis ns cisindon ‘kadar? Ist deisrcteri gogu aman bir degen kesh ‘analdanakmaktad. Skil PS 91°de tpi bir kanal gorulmekei, Kanal wrung L = 60 ‘om olan ve ikizkenar Ugg kasiin yan kena fom ve tepe agi dz V=2 ms ve aluskan 20°C" deki SAE 10 yas is, basing digs hesplayni, ‘Seki! P692'deki gibi buy bir odaya 20 °C° ek atmosferk hava 30 em «30 om kesit 12 ' wzunlgundaki bir sag kanaldan bie vanla- Problemler SLL te yardomiya gkiimektdi. (a) Qa basin 10, vakum is have debs ve (6) hava aks ebisi 1200 maar oldugunds oda basincm ‘nsplayina. Yer! kayla ihmal ein, eee = — P63 P6596 Poor Problem P6.91 Aly billameyen ocak geile eee alm 20°C" deki SAB 10 ya gin b ‘mg diss 120 KPa ve debi 4 sat ie y= gon ag ne kadar? Sekil P594°de gesteridgi gli gok borula ‘anal kesit tek bir 6 em cpl tp eine algen bigimde olarak sekilde shea yeretiiimis 7 det 2 em gap pr2st2 ince tptenelgrak- tad. 20°C ve I atmdoi hava by sister gin éen 150 osaatdbide akmaktadr. Metre ba- ‘snabasing diggin Replay Problem P6.94't syle delim. Oradaki 7 ‘det 2em gap bor, ayn! cpl dolucubukol- sun ve hava anca darse Kena gen kesit- lerden gesebilsin. Bria kanal vzanly bagna basing dnd hesplayins. 20 °Cide ve yaklagk 1 am'dek hidrojen, yoksekifainhicoram Seve 85 m uzun [Bundaki prizsiz dikdorigon kes bir kanal- an pompalanmaktadie. Aki debist 0.7 mis512 Balam 6 Borland Sininmel Ak ‘ve basing dish 80 Pa ist. kanal Kesitnin “P6102 Yirde70 verimli br pompa, 20 °C" dei say yiksekie ve kang ne olmabiir? sehil P6.102Uek! gibi bir Bazneden 6096 mm 1P697- Bir razga ineinin taadan cikderigen kes tha yukaraak bir hazneye pomplamakta. 25 em % 95 cm olup 26 m uzunlygundodt Borulame siseminde 1828 m vaunlogunda Kullanfan diz seviyesindkihavasnin or 508 cn gop galvanizt bor. bie geri gr Tama hs 31 asd. Vanit vrii 75 azn gi iki adet 90k yk yar gpl ise gereken gil ve basing kay hesaplay sige, bir ida digi balan va ve bir kes iz. kin kegel ig bunks. Cis 6° Koni 698 Sekil P698'de cilia sbi ekesrtgen bir wt ag yay ekleamig ve eklenremi hale ge Fed etisiicinn kes 0.4 mm Rakin reklt pci hesaplayinz. kis debisi 11.33 Teva Kalla daha kik kestere hack. 20 °C” dk suyun Kes debisi 20, kgh'ie. Teme! boyular L= Im, W=20 om ve H=10 emit. Basing Kaybinn 1600 Pa'dan fea olmamas gin kare kesitrinst- ys ne olmaiir? ws. 7698 P6.G3 Seki! P6.103'deki haenlor bibirerne ani genisleme ile baglanm Keskin gig ve ik Tava sthip 2 noly bxaneninkinden 13.716 m daha yack ise yeret kayla da gz ne slarak 20 °C soaklktakisyun dbisni bul 1699 Yaklapk dene oviyes standart Kopllnndak hava ear sastan kare kes bir kanldan 3 rls debi ite pompalanscakte. Basing kay fin 10 m utakta 99 P's asmamasr gin ka ‘al boyalan ne elma? P6100. Keskin kena iris, haze ails ve ask bir sirgila vanadan otra yersel kay Katara problem P6.92yitekrargbeénd2. Ode busine! 10 Pa vakum ise problem P6.92'nin(o) si anak degerinden yz kg zai? P6101 Problem P6.57°yi Keskin kenrg ve vida igh balan tam agi calparagekvalten do- layt yersel kayplast gz Ont alarak tekrar bein. Gerekl bh seviyesinde yokselmenin ‘yidesil bein°PGIO4 Problem 3.62deki hava hokeyi masssiny [Benet tail dad eek yenden ele 2 lune. Masseun boys 0914 m % 1.828 m ‘olup 0158 em sap delikerbrhirinden 2.54 em uzafa yerlesirlmist. Toplam 2592 delik vardi, Her bir delkien gan jet ize Vjy= 1524 mis olupgereksinneleri karly ak ieycininsesimesibeklenmektedit. Yor ili manifldda havanndurgun oldugune ve her bir dligin Keskin kena olan kebut ediniz. (a) Ofleyicide geek basing artsn! hesapayine. (2) Yerselkayiplann yok say Ai Onoeki Omekteki cevapla kargasorn, ‘Yerse kayiplar ba uygelamads dem mir? P6AOS Sekil P6.10S'deki sitemde 1200 m uzun unda Sem capi dhe demi bors, ii adet 45k ve drt aet 90" ik lah bak yan soph ise, bir tam ag lang kiresel vane ve bir hazneye keskin gig bulunmakiai. 1 rnoktasndaki ybkscklk 400 mise 20°Cdeki suyu 005m debi ile hazaeye gndermek cin noktsindaki geri elkin sing ne ol- male? Ps.t0s 6.106 Sekil P610S'ceki su borasy yukanya dogre 30° efi. Boronan gaps 2.54 em olyp pie ‘asad. Pans Kiresel vanatamamen agk- w. Civaltmanometrede seve fart 17.78 cm 1s, sk debs ne kadar? P6107 ‘SelilP6.107'deki bors galvanil deme bor dur () Hane gikgnda bor gigtan dnce Ke- P6108 Probiemler 513 silse ve (@) Kelebek vara tamamen dgtisa biel aru desi’ hesaplayinz ‘Seki! P61O2'Geki Gk honik yay akas Ssteminigb2 Sane alin Pompa manometrik ‘asa yokaokignin debi ile dei y= 1361-350 0 aes le vrimis olson. Buri fy m ve Q, ‘ts claimed Akg dein blue, P09 Seki P6.100'd0 5.08 em caplh 38.1 waunl- funda, 1524 em gap 22.86 m waunugunda ve 7.62 em gaph 45.72 m wcunlogunda ig okie demir borubuluomaktud. eps fang olan 3 ado 90" disek ve ak Kire- sal vana yslgtlmis. ikki yoke = frie, 20°C steaklkiakl suyun debisinin 443 Iu olmast duromunda tirbineaktanlan gig ne arr?S14 Balms Borulada Satmell Akos 6.109 ‘PGAIO Sehil P6-110%Aaki horas girs (hazne cs) keskin Kear olyp dob 0.008". Tobin tarafindan geben ge kadar? es Ors ee P6310 P6I11.Sekil P6111 oki pall bag bors sistemin~ fun nedenini agkleybli misiniz? Ama bun- 1 olacak gekike Reynolds says atarken P lar trans alt etkler. Basing dstsinde- 1. Forsceimertaafindan 1782 taihnd coke bilinear thin etmek iia Kullanlabi- Snceden deneysel olarak gsi gti, be lees bir pra ylzeyyakinndski bilan sung disG96 dograsal degismemekiedie. Akos Iv alia ait bir analitikcisel mode gels art bir geklde laminentir, ama basing bile veya Snereilr mii? radyen ude W63 Lanier. bora skis. gGziminin, Denklem 1 (6.40 diteransiyei akan Kaya gerimes>—Vp=—E-v-jy|V_Darey-Forsheimer yas, nin 1) eksende sfrdan ciara deerne dogs olarak distin’ gostei. Bann, en Dorada C bir ampirik soit, Ba dograsal fazindan zaman oralamas d,tamamen gelig- ‘olmayan davranin seein agklayabili mic nis tirbidans ols iginde gergekoldugu iia siniz? calmed. Bu iddiay’aaltik olarak dogre- W6S Su temini ve benzin dagitm endistsinde loyal isin? yaygia olarak kullanlan bir debimetecihaxt, W64Gézenckl bir orm bir gok kag kno Yyalpalt done ait sayagur. Buoun gin k- ees kanadan olvur ve gozenek boyetuna tphaneye bakin ve isa bir apr ile ik bie dayali Reynolds satan genelile gok kag, tssaimn nai alisha, avant ve des birler menebesindedir 1856'S H. Darcy 3 wantin agkayin522 Bolim6 Borslada SusunmelAkis Mihendislik Simavi FRG. Dvr, porasiz bir bor icndeki alas trbd- ans geste gap ie Resaplaams Reynold yrsmin deri genelile ne ale? (ey 1500, (2100, (e400, (250000, (e) 500000 20 °C'deki suyn dz, prasix bir bor gin. ‘den 0.06 mate’ akin trblansa gels igin bor apr yalagk ne kadar? (idem, ()1Sem —()2.0em, (250m, (@)30em FEG3Yatia [u=01 ta/ims), SG »09) uzun diz, ptdzs 5 cm cap bir boruda 14 mst de bidekiakgnda bir metre gina basing dish yak olarak ne kadar? (2200s, (@)2500 Pa, (10000 Pa, (or60 Ps, (e)2800Fa Swyun 1.0306" Reynolds saysndaki pet Yyaksekigi 0 mm degerindeli bie $ em ca FR6A Pink Boras akisnds yaklak Moody sir tWnme tts ne kadar? (0012, oo1s, (oars, (008, (e002 FFEGS Varalar baglama elemanlan, disekler, ai da- ‘almalar vb. dek yrs kayipargenellikle a= saidekilerden bangs le ores ola mo- delinir? (@)toplam yk, (sak yk, (he yak, (basing dasis0, ne 200 m uzulugundalt pirizsiz em gap bit bora 20 *C'de at itvn eden birinin yozeyi 700 m dierinink 560 om yiksebikte olan iki haneyi bajlamaktady. Yer kayplar yok sayilesa borudan gugmest bellenen debi ne FESS kadar? (0068 misaat, 0) 287 tat, (0134 mst, (@)172 ws, (0385 nfs [FE67 Problem FES.6%aki burs pals ve geek kag debit 90 ast ise, borunan etalon pe yokes ne kadar? (10mm, 61.25 nm, (135mm, @)20mm Eger problem FE. dak ik eznenn bir bors ile dei de 8 em cupid keskia kena diya ram (orfis) ile bad oldvgune fare edna ‘Bekenen aka debisi yaks ne kadar? (@)90m'jsat, (0)579 misat, (0748 sna, (2) 969 ost, (6 1088 mfsaat Yag [u=0.1 kgiems), BY =09} 30 m vzun- Iugunds partsie 8 em capt bir Borda ak- maka. Laminer aki ign eblenen mas rum basing digi yang ne kadar? (KPa, (H4DKPa, (9) SOKPa, (oon, (@)70kPa [FE6.10 20°C'de ve yang sir. “eki hava pra ‘siz 30 cm X30 cm Kare kesh bir kaalds (0.708 ms debe akmaktair. Kanan 1m vzunlugu bagna beklenen basing. digigine (15mm, Fees R69 waded? @10P —)20P (BOP (40r2 (95072 [F611 20°Cdeki su 6 em capi Bie hora gine 3 em ‘aph Keskin kena ir diytramdan 3st Sehide akmaklad. Diyaeanda olugan basing gigind hesplyine ()H40Pa, —()680Pa, (1750P2, (1870 Pa FR6.12 Su 10 em cap dix bir boruda cap ile hesap- Tans 250000 degerindeki Reynolds saysin- ‘da skmaktad. Boru plz yoksekigh 0.06 mm ise, yak Moody sirtinme ktsyisi ne (on7s Ps, kadar? (oor, — oar, —@o019, (#0026, (@) 0032 6.3 Kesislans 1 m>0.25 m olan dkdoetgensel bir hvalandma Kanani hdr gap edi? @25em, (adem, )SDem, (15cm, (@)100em FFR6.14 20°C'deki 3 18.927 Up deide 13.176 te stunme ik kay ile bir bore iin almaRAS 20" ‘adie, Bu aks gegehlestiomek iin areanan sg ne kadar? OIKW, (HY 188RW, (2.540, (OSAIRW, —(@)4244W ‘dei su 150 m uzunlgunda ve 8 cm apne bir bor iginde 12.618 Us dbide ak- Kapsamh Problemler co, Bir pte statik probu 20 °C br su thnetin. eke dashminsolgmek ign kllanacakti, Probdan can iki basing pri, bail yogunle- u 17 olan bie ss hulanan br U manomate Sine aglanscakte. Su tnlinde beklenen rmaksimum iz 23 msde. Sain gorevin 2032, 30.48, 40.64 ve 91.4 em yakaeikle- Hinde Uboeusu yapan imalateidan uygur bie U borasesegmekti- Maliyt manometr yoksek 1g ile ner dereede artmaktadi. Buna gi re, bu U borlarndan hangisni satin almancz serekir? C62 Bir pompa ski C62 gostei gibi gens bic huzeden daa yoksektek ki haaneye de Ini olaak p, 1 eelklerade su basmaktade, Bu sstemde ayn aph ve ayn eparzlulk- te bora kllamimakiair, Vena diginds tim Kapsaml Problemler 523 ‘makiady. Sanunme yok taybi 12 m ie Moody sine katy ne kadardi? (oo = ous — (om (os (000 yersel kayplarihmal edlmekte olup, ism opal vaganinKayip kasayis! Kd. Ak turbans ve ener katsyist 1.08 kabel ei- smektedir.Pompanin manometric basma yi Sebligi ¥, O,'in ve dolaysyla V,=Q, Ave, biebilinenfonksiyondor Senegin, ave b sabi ler olmak Sizer, H=a~bVc. Ait indie J, A borusunun B ve diye ikiye ani T ges sini gOstermeter. bore uzunlu, Lye sok daha felad. J noktasinda basic, her ig borudoki hin ve sttnme katsayilannin ve pampa manomeirikyiksligina bulunme si ftenmektedi. Boylece 8 deisken var: , Hl Veen fn Ps» Bu problemi gozecek 8 enklemi yazin, ama gzmeyin, Cinkt ab ‘mel bir terasyonilemine veye EES gibi bir denklem gGeictye geresinim var,ou 63 oa lim 6. Borland Stina Akg Seki! O57deki gibi bir yieme havvzwnen ‘gine kag bir kaya yeresiecett. Kayeiak imalatgst miserileisin poplar ‘yakmamasindan emia olmak isin ah dors 1.39 % 10" ms debide sek bir su akg = rermekidi. Kaydvagen aloma, Laydaga yme havuzu suyenu ten 5 m uzunlunda 4m capndabiehortum il ike bi pomp yerleglzecektie. Pompann varia % 80 olup, Pompa su yileyinin 1m alunda tamamen Anim olaeaktir. Hort igindel pri yak sehlii 0.0030 emir. Su ayaa epesinde hortumdan atmosfre bir serbes jet orale ‘okmakted. Hortum gst su ylzeyinin 4 m yukansndadr. Tamamen gelismistrbalans bon aks! iia Kinetic ene kim dizelime kateayss 1.06 yore kayla shal dni. Sa iin '=998 kgins® ve v= 1.00 10°F ns aha. Pormpaytgaigtrmak icin ge rekl goed bolunuz Sehir dgnda ing eiginz evinize , vinden 1000 m yukanda olan en yakin su kaya dan bir bor ile su tayacagna fare ein, Bo runun wzuniogy 60 km olacak (ss kayasgina olan uli) ve sy kaynagin ks basne 41000 kPa. Uou atmastere ait olan bor: ‘ada minimum 0.189 Us soya iiyaci var fi, Maliyetinizi azalimak igi olabilecek en igdkaptaki boruyu sano almak Iiyorsunes, Keilaneagine bon ise aia de- 6s recede pris. (2) Borunan gielsinden jkisina kadar toplam yok Kay balun. Borumin ok vzun olmatindsn dolays bors rtinme kayplan daks etki oldugundan, igi olan val, disc, gris azonledy nedenterden tir olan yerselkayiplan imal ediniz.Borunun gin atmosfee agik ob fun fare edz. (0) Bu probleme yack farkandan olan yok kay m yoksa Boru i= neki basing ss mi daha ner? (€) CGereksinim duyulan minimum bora gap bu ave, ‘Sw oa staklfindaki bi diesel Kes bom Alger: hata Kestnde olmak Gzere iki kanal igerisnden ayme hacimsel debi Hl, Q= 94 % 10" ms, akmaktadr Kesit alam A olan iki onal Szdesir ve cidarian sagt yap, hi kanal da ayn uzunluktade, Skil C65 de brllen kesite R= 150 mm ve a= 250 ‘adi. () Iki Kanal kesit slater ayn class ica 8 yargap: ne climatic? (2) Tam selismig align var oldu far eligind, kt frum igi brim bors azelugy basina yale ayiplriny,, arpa, Haka ket iin hem hi bir ann video cap kallanarak) ve daha gergakci bir thmin (efektif exp t ‘elms yapurak bunlars sarah. (6) [erik dorama kayplr fie sbebiat agiklyinc? Eger fark var se hang kanal daa “vermisProje Tasinan $28 Proje Tasarumt 61 ‘Bir Hiroponik babe 20 "Cesk suyu dia bilmek gin gekit DS. ce gibi Gzernge de- Tides olan 10 em wzunugurdaki bore sistem kullanmaktade. Boru 5em capndai ve bee 20 onde bir dareset bir deli igemektedr Bir poms boruoun diger ue kapl ken sys ide 7 KPa etkia basingla dajuimaktsar [ger Problem 3.125% incslediyseniz elie “manfold™on Kapa ea yakinkasminds b3- snc sagitct olarak daa fala olacagint ve bo uc yakindeliklerde abn daa fla ola cao ilisinz. Buna bir cre olarak boru ek seni boyuncadelisleinboyutu desist, ‘Alin tim bor eseniboyunca miimktn ola bildigine ayn obec optimum dlc bo- yatlarie daiimine ele edebilnek iin bir analie yapin. Bunun iin bilgisayarin kl rbilsini, Delilect normal sdlyelede deli- rebilen ve sadece tert met bold isl cna.526 Bolom 6 Borland Sorinmeli Ais ee | oasis | oss | 094s | ize | 177 1.393 | 2208 | 2526 | 2939 | 3154 | sao | 3785 tim [853 | 33 [se| a [oss | as 223 [ 793 | 72 | 70 | a | sa | ast veins [o> fata pu | « 62 3785 m kapasitel bir su tankn dou tuteak bir pomps-bru sistem tasarlanmasistnmek- tedir Taco Ine. tarfindan Uren 1206 santr- {9 pompa medelinn bout ve fz bakimndan efit benzerinin kullasinas planlan- maktad. Taco Ine. trfindan pompanin Ki ik bie modelnin (D= 13.84 em, = 1760 Aidak) 20 °C'dei su gin test ilgili yukar- aki given. ‘Tank 1.3 km weal ve 45.7 metre age aki akilerden gunlk olarak daha soguk yer aly suyu (10°C) ile dotduntacakne. Tabmint ‘luk su kullu $6775 mvgin'dur, Do- Jum zaman gunde 8 sai gegmemalii. Bora Sistemi dost tne ayarlaabilen agli Kele- tek vanaya (Seki 619), 10 ane degigik aged dlisege ve bayaklogo tauren sirasinda sezile- ‘xk galvaniali boruya sip olmalr. Tarim Kaynaklar 1,40. Hinze, Turbulence, 28 ef, MeGraw-H NewYork 1975| 2. HE Schlichting, Boundary Layer Theory, 7th ed, MeGiaw-Hil, NewYork, 1979 3. EM. White, Viscous Fluid Flow, MeCiraw-Hil, NewYork, 1991 4. O.Reynolis, “An Experimental Investigation of the Circumstances which Determine Whether the Motion of Water Stall Be Direct or Siouos and of the Law of Resistance in Pralel Chanel,” Pi Trane Soe v.17, 1883, pp 935-982 5. PG. Drazin and WLReid, Hydrodynamic Stability, Cambridge University Press, London, 1981. 2Aed, s[fsfs[sfs]al«s isetme maliyet ve yatiam maliyeti aiindan ckonomik olmald. Taco Ine. sistem eleman= Tan ign aspidak mayer tabi emi Pompe versie 3500+ 1500S em, agp apes Poms tin 900-1800 dik ars Vonalar 3008 +2005, ber em) bor boy bana Diseler SOS +505, er (an) ba byt oar 1 Shay, (om) cap vem zak bas kik mie 10ce lows se) bana Slain tasanm givevinia; tase bilge ol ‘ak boyusuzbicimdeki pompa test verilesini Lllanrak (Preble 5.6) ekonomik bie bors pt ve pomp gark gpm ve hz belie tekst. Orafikerinish ve bessplamalarinn steren 5-6 sayfa kis bir raporyaznz. 6. HeRouse and S.noe, History of Hydraulics, lowe Insta of Hydraulic Reseach, State University of 1, Lowa City, 1957, 7. Niurads,* Stémungsgeseze in Rauhen Rob- rea,” VDI Frschungsh. 361 1933; Eoglish ans, NACA Tech, Mem. 1292 8. LF. Moody, “Friction Factors for Pipe Flow, “ASME Trans, v0l66,p 671-684,1944 9. CF Colebrook, “Turbulent Flow in Pipes, with Pasteur Reference to the Transition Between the Smooth and Rough Pipe Laws" Hinst Cig Lond, vol.111938-1939, pp.133- 15610. 2, m8. us. 1s, 16. 1. 18, vw. a. B 24, O.CIones, Je. “An Imporvement in the (Calculations of Tule! Frcion in Rectangular Ducts” J.Fuids En, June 1976,pp 173-181 R. Berke, Handbuch der Physik. vol7, 902 pp, 1-38, Springer-Verlag, Belik.1963 RM, Olson and S1Wright, Essentials of Engineering Flu Mechanics, Sth, HarperBRow, New¥or41990| DAleistore and WS. Janna, “Mstfed Pine Friction Diagrams that Eliminate Trial-and-Eror Solutions” Procist Natl. Fluid Dynamics Congress p.2:ppS511-916 ALAA. PW, Runstades, Jct al, “Diffuser Data Book™ Creare ne. Tech Note 185, Honooves, NH, 1975 “Flow of Fluids though Valves, Fitings, and Pipe," Cre Co.Tech Pap 410, Chicago 1957, Pipe Friction Manual, 34. ed, The Hyralic Insitute, New York, 1961, Hardy Gross, “Analysis of Flow in Networks of Conduits or Condctors” Univll, Bull 28, ‘November 1936 RW. Jepson, Analysts of Flow in Pipe Neovorks, ‘Ann Arbor Pub, An Arbor Ml, 1976. LE. Onmshee end DJ. Wood, “Explicit Pipeline Network Calibration," Water Resources Planning and Management, 0.112, v0.2, Apt 1986 pp, 166-182 ‘Bardi etal, "A Prediction Method for Plenar Diffuser Flows”, LFluis Eng. vol. 103, 1981, pp.31S-32. RAW, Fox and S.Kline, “Flow Regime Data and Design Methods for Curved. Subconic Diffusers” Basie Eng, v084,1962, pp. 303-312. LP. Holman, Experimental Methods for Engineers, 6wh ed, McGraw-Hill, NewYork, 1983 TG, Beckwith and RD, Marangoni, Mechanica! Measurement, Ah ed, Addison- Wesley, Reading, MA, 1990. BWarea and C. Wunsch (eds) Evoluion of Physical Oceanography, MTL. Press, Cambridge, MA, 1981, 2. 3. 2. 3. 36. 3. Kayraktr $27 US. Deparment of Commeres, Tidal Curent Tables, National Oceanographic and Atmospheric Adminstration. Washingtoh DC, 1971. JA. Shelf, Elevonageetic Flow Measure: ‘ment, Cambridge University Pres, NewYork, 1962. LA, Mille;"A Simple Linearized Hot-Wire Ane- rmometer” JPluids Eng, December 1976, pp. 3. RU. Goldstein (ed), Fluid Mechanics Measue- ‘ments, 2d ed, Hemisphere, New York, 196. D.Fotar, “Detaled Flow Investigations within a igh Speed Centrifugal Compressor Impeller” “JF lids Eng. September1976 pp.390-402. HS. Bean (€), Fluid Meters: Theie Theory and ‘Application, th ed, American. Society of Me= chanical Bngineers, NewYork, 1971. ‘Measurement of Fu Flow by Means of Orifice Plates, Nozzles, and Venturi Tubes Inserted in Circular Cross Section Conduits Running Full” IntOrgan. Stand. Rep DIS-SI67, Geneve, Apel m6. PMoin and PARSpalat, in Advances in Tabi lence, W.K, George and R.Arn (ed) Hemi sphere, New Yor, 1988, pp.1138, SE. Haalan, “Simple and Explicit Formula for the Fiction Factor in Turbulent Pipe Flow.” Fluids Eng, March 1983,pp. 89-50 RKC Stah and A.LLondon, Laminar Flow Forced Convection in Ducts, Academic, New ‘York, 1979, LLLyons, LyonsValve Designers Handboot, ‘Van Nostrand Reinhold, New York, 1982. AO. Demuren and WRodi, “Calcaltons of ‘Turbulence Driven Secondary. Mation in. Non irelar Ducts", JFluid Mech, vol140, 1984, p.89-222. ASHRAE Handbook of Fundamentals, chap23, ‘ASHRAE Atlanta, 1981, F, Dur, AMecling and 1H. Whitelaw, Prini- ples and Practice of Laser-Doppler Anemometry, 2a ed, Academic, NewYork, 1981,528 Balam 6 Borvlads Sstinmeli Akay 38, ADyhbs and BGhorashi, Laser Anemone ‘Advances and Applicaians. American Society of Mectsieal Engineers New York, 181. 40, 1G. Kopp. “Vortex Pewmetes”. Meas Conta June 1983. pp. 280-266 41, LC. Graber. Jr. “Ultrasonic Flow", Meas. Com tl, tober 198, pp 258-266 42, ASME Fluid Meters Resarch Comite, “The ISO-ASME Ortice Coefficient Equation.” ‘Mech-Eng July 981, pp. A445, 48. RD. Bleves, Applied Fld Dywamies Handboot, Van Nostrand Reinhold, NewYork, 1984 44, O.C. Jones I, and LCM.Leng, “Ar Improve- rent inthe Calelation of Turbulent rieion in Smooth Concentric Anni” Jluids Eng, De- ember 1981, pp. 615-623, 4s 4. PR. Bandyopadhyay, “Aspects of he Egiibim Poff in Transional Pipe Flow”, J Fld Mech, vol.163. 1986, pp. 439-458. LE delhi: Handboot of Hydraulic Resistance, ‘3d ed, CRC Press, Boca Raton FL, 1993, Sanford Klin and Wiliam Bockman, Engineer ing Equaton Soler (ESS), University of Wisson- in, Madison, WI 1997 RD. Coffe, PT. McKeown, and RE.Mammond, “inecoverable Presse Loss Co ficient for Two Elbows in Series with Various Orientation Angles and Separiton Distances", Re ort WAPD-T-3117, Batis Atomic Powe Labo tory, West Mifin, BA, 1997Br akipnigndek kt cisminarkasinda lugan trbdlansh at iz bu bolimdn Konus ‘dur, Bu ditize eit video girs at inde ileme boyes youuu damn, pistemekedi, Bund laminer at iz ile, kiapaki Sekil 52a, karst. (R Balacthandarin arsvinden, Amerikan Makine MuhendistriDertegni ine)