KHC HO NH CI CCH U TIN

CA LCH S VIT NAM

**
Khc Ho (ch Hn: ; tr v: 907-917) hoc Khc Tha Ho () l con
ca Khc Tha D. ng c coi l ngi thc hin ci cch hnh chnh u tin Vit
Nam.
Qu hng ca cha con Khc Tha D, Khc Ho nay c cho l lng Cc B
x Kin Quc huyn Ninh Giang tnh Hi Dng[1][2]. Nhng cng c ti liu cho rng
qu Khc Ho l chu ng Lm m nay thuc Thanh Ha (chu ng Lm ny c
cho l khc vi ng Lm)[3].
[sa]Ngi tha k
Nm 905, Khc Ho gip cha ginh quyn t ch ca ngi Vit An Nam, lc
gi l Tnh Hi qun. Khi Khc Tha D c nh ng phong lm Tit s Tnh
Hi qun th ng c cha phong lm Tnh Hi hnh qun t m quyn tri lu hu, tc
l chc v ca ngi s k nghip cha lm Tit s Tnh Hi sau ny.
S sch ghi chp rt vn tt v nhng nm thng thi k ny nhng chc chn trong
2 nm tr v ngn ngi ca cha, Khc Ho c ng gp ng k trong vic tr s, bi
vy khi ln nm quyn, ng l nh cai tr n ho nhng rt vng vng.
[sa]Nh ci cch
Bi chi tit: Ci cch thi Khc Ho
Thng 7 ngy 23 nm 907, Khc Tha D mt, Khc Ho ln thay cha lm Tit
s Tnh Hi qun. Nh Hu Lng ln thay nh ng cng nhn ng lm An Nam
h, sung Tit s. ng k tip s nghip ca cha mt cch ti tnh cng c s
nghip c lp ca Vit Nam lc t tay Trung Quc.
Khc Ho tin hnh ci cch quan trng v cc mt. ng li chnh tr ca ng
c s sch tm lc ngn gn song rt r rng: Chnh s ct chung khoan dung,
gin d, nhn dn u c yn vui. Khoan dung tc l khng bt buc, khng qu
kht khe vi dn, chng tham quan li. Gin d l khng lm phin h, sch nhiu bi
nhiu th tc quan liu. Yn vui, an c lc nghip l l tng ca np sng m ngi
nng dn ni thn xm mong i.

Khc Ho sa li ch in t, thu m lc dch nng n ca thi thuc ng.

ng ra lnh bnh qun thu rung, tha b lc dch, lp s h khu, k r qu qun,
giao cho gip trng (qun gip) trng coi.
T m hnh ca chnh quyn h nh ng vi An Nam, nhm khc phc tnh
trng phn tn quyn lc vo tay cc th lnh a phng, Khc Ho c nhng c
gng ln u tin nhm xy dng chnh quyn c lp, thng nht t trung ng n
x. ng chia c nc thnh nhng n v hnh chnh cc cp: l, ph, chu, gip, x.
Mi x t ra x quan, mt ngi chnh lnh trng v mt ngi t lnh trng. Mt s
x gn nhau thi thuc ng gi l hng nay i l gip, mi gip c mt qun gip
v mt ph tri gip trng nom vic k h khu, nhn khu v vic thu thu. Theo sch
An Nam ch nguyn, Khc Ho t thm 150 gip, cng vi nhng gip trc y nh
ng t, c thy ton b Tnh Hi qun c 314 gip.
[sa]Nguy c t pha bc
Nh Hu Lng, trc y v mi cp ngi nh ng, phng Bc nhiu bin c
nn tha nhn Khc Ho lm Tit s Tnh Hi qun nm 907. Nhng qua nm sau,
vua Hu Lng l Chu n li phong cho Tit ph s Qung Chu l Lu n kim
chc Tnh Hi qun tit , An Nam h. iu c ngha l ngi Trung Quc vn
mun chim li Vit Nam.
S cai tr vng vng ca Khc Ho khin h Lu Qung Chu khng dm nhm
ng ti phng nam.
Khi c tng cng lc lng t cc s dn trung nguyn di c xung pha
Nam[4], Qung Chu mnh ln, thng 9 nm 917, em Lu n l Lu Nghim (ln thay
t nm 911) bn xng , lp ra nc Nam Hn, mt trong Mi nc thi Ng i Thp
quc[5]
Nhn thy nguy c t pha h Lu, Khc Ho sai con l Khc Tha M lm
khuyn hiu s sang Qung chu, b ngoi l kt mi ho hiu, song b trong ct
l xem xt tnh hnh h thc ca ch. Cui nm 917 khi Khc Tha M tr v th Khc
Ho mt. D ng cha tng xng hay xng vng nhng i sau nh cng lao ca
ng v gi ng l Khc Trung ch.
Do hnh ng ngoi giao mm do ca Khc Ho, Nam Hn khng gy hn vi
Tnh Hi qun. Sau ny, do Khc Tha M tht sch c trong chnh sch i ni cng
nh i ngoi[6] nn Tnh Hi qun mi b Nam Hn xm chim.
[sa]Nhn nh

[sa]V ni tr
Khc Ho c nh gi l nh ci cch hnh chnh u tin Vit Nam. So vi
thi Cao Bin, s n v hnh chnh thi Khc Ho c tng ln gp i. Nh vy v
chiu rng, chnh quyn trung ng vn ti nhiu ni hn trn a bn cai tr. Vic
a nhn khu vo qun l cht ch hn ti cc n v hnh chnh to iu kin tng
cng nhn lc cho cc hot ng kinh t, qun s ca chnh quyn.
Vo th k 10, trong khi cc ho trng a phng t nhiu c xu hng c lp,
ct c vi chnh quyn trung ng (ngay c cc triu i Ng, inh sau cng vy),
Khc Ho kho lo da vo h cng c chnh quyn c s.
Cuc ci cch ca ng to c s kinh t, x hi vng chc cho nn c lp, t ch
ca ngi Vit sau ny[7].
[sa]V i ngoi
Hon cnh lch s khi Khc Ho cm quyn c kh khn hn nhiu so vi cc triu
i sau ny, v Vit Nam va thot ra khi s rng buc vi Trung Quc v trn danh
ngha cha c l ch hu ca Trung Quc (ging cc triu i sau), m vn ang l
mt qun (n v hnh chnh lc ), mt b phn cu thnh Trung Quc.
Hiu r thi cuc, t bit thc lc ca mnh, Khc Ho sng sut khng xng
hay xng vng gy s ch ca phng bc, d khi ti cc vng lnh th lin k
tr ln trn pha bc, nhng ngi cai qun cc phin trn l lt xng hiu hoc
vng hiu. Tuy vy, i sau vn nhn nhn hnh ng, cng trng ca ng khng km g
mt v vng ca Vit Nam. ng l ngi c cng lao ni bt nht trong 3 i h
Khc xy dng nn t ch.
Chnh vic im hi lng ting ca ng, khng ha theo nhng ting trng vng
g rn rng phng bc lc gip ng c thi gian cng c chnh quyn, nui dng
sc dn, to c s cho nhng ngi i tip a lch s Vit Nam thng tin v th v lc.
Cng cuc ci cch hnh chnh ca Khc Ho c cc nh s hc nhn nh l m ra
mt thi k pht trin mi ca x hi Vit Nam m cc triu i sau s hon thnh[8].
Thnh qu ca ng tuy khng c Khc Tha M k tc xng ng gn gi
nhng sau ny c Dng nh Ngh ly li[9] v sau na, h Ng xng vng ri
t h inh tr i xng , chnh thc tr thnh nc c lp. Lc h inh xng ,
d Trung Quc nht thng tr li di tay nh Tng, bin gii lin k nhng khng
th chim li Vit Nam nh nh ng c na. Hin nhin l nh ti nng, cng
trng ca nhng ngi cm quyn v sau nhng c s ban u khng th khng ni n

ng. Khng phi ngu nhin m h Khc v Dng nh Ngh ng thi cng lm Tit
s, nhng i sau tn h Khc l Khc vng cn Dng nh Ngh ch c gi l
Dng cng.
--Ht--