KALESIJA

Primarnu ulogu za nastanak prvih naselja na prostoru Kalesije imali su brdoviti obronci
jugoistonog djela planine Majevice i sjeveroistoni obronci planine Javornik te dolina rijeke
Spree kojom prolaze putne komunikacije jo od najstarijih vremena.Prvi pouzdani tragovi
ljudskih naselja na Kalesijskom podruju datiraju iz perioda eneolita (bakarnog doba) koji
zahvata vremenski period od prije 4500. god. prije nove ere. Pronaeni materijalni ostaci
opsidijana na Gradini kod naselja Jajii jasno upuuje na kasnoneolitsku starost najgornjeg
sloja u ovom nalazitu. Dosadanjim istraivanjem i sluajnim nalazima gradinskih naselja na
naem prostoru naeno je neto arheolokog materijala kao to su razna orua i predmeti to
potvruju pretpostavke o davnoj prisutnosti ivota i naseljenosti ovog kraja. Takvi tragovi
postoje i u susjednim podrujima odnosno opinama koje neposredno granie sa Kalesijom
kao to su Gornja Tuzla, Donja Tuzla, Zvornik, ivinice, Sapna i dr.Najvanija prethistorijska
naselja na naem podruju su gradina kod Jajia, zatim Kosovaa kod Kusonja i gradina u
Meanoviima (Gornje Petrovice), a ima ih ukupno sedam.to se tie samog naziva Kalesija
on potie od muslimanskog plemene Kalisije, koji su se naselili u Slavoniji, Sremu te na
podruju Usore i Soli. Na podruju optine Kalesija nalazi se i 33 lokaliteta sa stecima, a
najznaajniji lokalitet je Mramorje kod Bulatovaca. Dolaskom Osmanlija u Bosnu nahija
Sprea je bila sastavni dio Zvornikog sandaka, odnosno Rumelijskog ejaleta. Podruje
opine Kalesija u vrijeme Austro-Ugarske uprave administrativno je ulazilo u sastav tri
kotara: Donja Tuzla, Vlasenica i Zvornik. Prema Austrougarskom popisu stanovnitva godine
1895. na kalesijskom prostoru bilo je ukupno 12. 427 stanovnika a glavno zanimanje im je
bila poljoprivreda. Uspostavljanjem Austrijske vlasti izazvalo je nove migracione pokrete i
razmjetaje stanovnitva to je uticalo na promjenu etnike slike u cijeloj Bosni i Hercegovini
a samim tim i na Kalesijskom prostoru.Period Kraljevine SHS, a potom i Kraljevine
Jugoslavije donijet e mnotvo popisa stanovnitva. Godine 1921. ivjelo je ukupno na
podruju dananje Kalesije 14.857 stanovnika. U periodu od 1895. - 1921. godine broj
stanovnika na kalesijskom prostoru ukupno se poveao za 2.430 stanovnika, iz ega moemo
zakljuiti da je prirodni prirataj stanovnitva bio neznatan a tome su doprinijeli ratovi,
iseljavanja, migracije, bolesti i dr. faktori tokom ovog perioda. Od oktobra 1929. godine
izvrena je nova administrativna podjela drave. Kalesijsku teritoriju inile su tri komune koje
su ulazile u sastav srezova (kotara): Tuzla, Vlasenica i Zvornik sve u sastavu Drinske
banovine.Prema popisu stanovnitva iz 1931. godine u pomenute tri kalesijske komune ivjelo
je ukupno 22.781. stanovnik to je inilo samo 1,48 % stanovnika Drinske banovine. Po
zavretku Drugog svjetskog rata dolazi do formiranja mjesnih odbora u svim naseljima.
Spajanjem tih odbora dolazi do nastanka same optine Kalesija, koja e u toku agresije na
BiH 1992-1995 biti prvi osloboeni grad, Kalesija je osloboena 23. maja 1992. godine.

ZVORNIK
Zvornik je grad uz lijevu obalu Drine koji panju privlai svojim utvrenjima i bedemima
sauvanim jo iz srednjeg vijeka, itav njegov kompleks sigurno je podignut znatno ranije
nego se prvi put (1412.g) spominje u dubrovakoj grai, vjerovatno u vrijeme kada se na
Drini ustalila granica izmeu Srbije i Bosne. Prvobitno grad Zvornik se zvao Zvonik po
zvoniku tamonjeg franjevakog samostana. Stari Sloveni su dijelili zemlju na upe sa
upanima na elu, tako da je vjerovatno Zvonik bio centar upe Zvonik koja je u irem smislu
rijei pripadala oblasti Usore, naroito u doba srpskih despota. Ve u srednjem vijeku ispod
zvornike tvrave razvilo se i podgrae (Podzvonik) sa stambenim, privrednim i vjerskim
objektima. Podgrae je bilo spojeno kulama i zidinama sa glavnom kulom. Zbog prelaza
preko Drine Zvornik u srednjem vijeku je imao veliki znaaj. Poloaj Zvornika je bio veoma
povoljan, budui da je pored kontrole puta dolinom Drine, on imao i kontrolu nad
transverzalnim putem iz podruja Spree u podruje Kolubare. Njegov razvoj diktiraju
Dubrovani, koji e tu osnovati i jaku koloniju.Dubrovani se prvi puta javljaju u Zvorniku
1412. godine. Od tada pa do 1432. godine njihov broj se konstantno mijenjao tako da ih je
1428. godine (238) bilo najvie. Dubrovani su i u Zvorniku ivjeli svojim nainom ivota.
Uivali su pravo na sudsku autonomiju, koja im omoguuje da meusobne sukobe rjeava
sudski kolegij sastavljen od konzula i trojice sudija imenovanih izmeu lanova naseobine.
Oni su odravali vrste veze sa dubrovakom vladom, koja je nastojala da i poslije smrti
nekog Dubrovanina u Zvorniku njegov posjed ostane u rukama Dubrovana. Spoljni izgled
Zvornika u srednjem vijeku morao je biti priblino isti kao i u svim mjestima koja su se
sastojala od grada i podgraa. Pored uoptene predstave o urbanoj cjelini, mnoge pojedinosti
nije jednostavno rekonstruisati, to je sluaj i sa ostalim gradovima u unutranjosti. Njihov
prvobitni izgled je u velikoj mjeri izmijenjen. Dubrovaki izvori spominju vratnice
predgraa, franjevaki manastir, crkvu sv. Marije, kue Dubrovana i vinograde. itavo
naselje je vjerovatno bilo prilino razvijeno, sa obzirom na veliinu dubrovake naseobine.
Zvorniku tvravu po legendi je napravila prokleta Jerina, ena despota Brankovia. Stari
grad je sastavljen iz tri meusobno spojena dijela: Donji grad, srednji dio koji je ujedno i
najstariji i gornji grad na vrhu brda, za kojoj se upravo i vee legenda o prokletoj Jerini.