BAB 1

KERAJAAN MELAYU
TRADISIONAL

OBJEKTIF

Mengetahui kewujudan kerajaan Melayu

Melaka dari segi kegemilangan dan

kemerosotan kerajaan Melayu tradisional ini.

Menjelaskan kewujudan kerajaan negeri

Melayu yang lain.

Menyingkap sejarah negara melalui

kewujudan kerajaan Melayu tradisional

tersebut.

KERAJAAN MELAYU
TRADISIONAL

L/BLKG
SEJ. AWAL T.M.

SISTEM POLTIK
& BERAJA

KERAJAAN
MELAYU MELAKA

KERAJAAN
MELAYU AWAL
KERAJAAN 2
MELAYU
JOHOR

PAHANG

PERAK

N. SEMBILAN

KEDAH

BAB 1
KERAJAAN MELAYU TRADISIONAL
Pengenalan

Tanah Melayu (TM) - tempat perdagangan

kedudukan di tengah perjalanan pedagang Cina, Arab

dan India.

Pelabuhan-pelabuhan awal yang terdapat di TM

dan negeri-negeri Borneo adalah Kuala Selingsing

(Perak), Sungai Emas (Kedah), Pengkalan
Bujang (Kedah), Jenderam Hilir (Selangor) dan
Santubong (Sarawak)

Pedagang India gelar TM sebagai Suvarnabumi

(bumi emas).

Ptolemy (ahli geografi bangsa Yunani) panggil TM

sebagai Golden Chersones (Semenanjung Emas)

Latarbelakang Awal Zaman PraSejarah

Bukti-bukti arkeologi menunjukkan

bahawa TM telah didiami oleh manusia

sejak beribu-ribu tahun yg lalu.

Terdapat 4 zaman awal di Tanah Melayu :

a) Zaman Paleolitik (35,000 tahun)
b) Zaman Mesolitik (11,000 tahun)
c) Zaman Neolitik (5,000 tahun)
d) Zaman Logam
(2500 tahun)

Kerajaan Awal Melayu

Kerajaan-kerajaan ini merupakan kerajaan

agung yang mempunyai tanah jajahan dan

berperanan penting dalam membentuk
tamadun Melayu.

Dengan demikian, kawasan Nusantara

bukanlah sebuah kawasan baru yang
dikatakan ditemui dan diterokai oleh
penjajah barat.

Kerajaa
n

Lokasi

Tahun

Nota/catatan

Kedah
Tua

Lembah
Bujang

Kurun ke5

Sistem

Chih-Tu

Tanah Merah,
Kelantan

Kurun ke16

Pengaruh agama

Tan Tan

Terengganu

Kurun ke6

Pemerintah

Pemerintahan
beraja
Kedudukan
strategik
Pelabuhan
entrepot
Pengaruh oleh
Hindu dan Buddha
Buddha
Hbgn
persahabatan
dengan China

dipengaruhi sistem
pemerintahan oleh

Gangga
Negara

Beruas, Kurun Pelabuhan dan

Perak.
ke-5
pusat
perdagangan.

Langkasuk
a

Pattani,
Negara
Thai

Lo-Yueh

Johor

Kurun
ke-5

Pelabuhan dan
pusat
perdagangan
Kerajaan di
selatan Tanah
Melayu

Sistem/ struktur politik masyarakat Melayu

Melaka

Sejak abad ke-15 masyarakat Melayu telah mempunyai

sistem pemerintahannya sendiri, melalui penubuhan
Kesultanan Melayu Melaka yang menjadi asas kepada
pemerintahan beraja di negara kita.

Sistem pemerintahan ini telah di warisi oleh negeri-negeri

lain seperti Perak, Johor & Kedah.

Dalam sistem politik ini terdapat dua faktor yang perlu

difahami iaitu:

i) Sistem Politik
ii) Masyarakat Melayu Tradisional

 Sistem politik bermaksud satu susunan dan

peraturan yang dilakukan oleh individu atau

organisasi yang berkuasa dalam sesebuah negara,

Masyarakat Melayu Tradisional - kumpulan

manusia yang hidup bersama dan melakukan adat

resam turun temurun.

mempunyai saiz populasi yang kecil

tiada struktur pemerintahan yang teratur pada
masa tersebut.
Ketua mereka adalah terdiri daripada ahli yang
paling tua,
Golongan tua sangat dihormati dan
berpengalaman dengan pelbagai adat dan
kepercayaan serta tahu bagaimana proses
keselamatan.

Sistem Politik
Dalam sistem politik ini terdapat beberapa aspek yang perlu
ditekankan, antaranya;
A. Sistem yang bercorak feudal membahagikan rakyat mengikut susun lapis yang
berbentuk piramid, iaitu terdiri daripada 2 golongan:
i) Golongan Pemerintah
ii) Golongan Diperintah.
Golongan yang paling berkuasa adalah golongan
pemerintah.
- kuasa politik dan ekonomi
- pahlawan-pahlawan mereka sendiri.
- Melalui kekuatan dan kuasa tersebut maka mudah bagi
golongan ini mengumpul cukai dan hadiah daripada rakyat.
- melalui pertambahan kekayaan tersebut maka mereka
boleh mengembangkan kuasa ketenteraan dan kawasan
taklukan mereka.
- golongan ini menjadi pemimpin yang berkuasa.

Manakala dalam konteks hubungan

antara dua golongan ini adalah
bersifat timbal-balik- saling berkait antara
satu sama lain, ini bagi membolehkan
institusi raja terus wujud
dalam masyarakat Melayu

Unit-Unit Politik
Dalam sistem politik tersebut terdapat 3 unsur
politik:
a) Negeri- adalah unit yang terbesar, sama dengan
negara pada masa sekarang.
b) Jajahan/ Daerah
c) Kampung.

Sistem beraja ini adalah berdasarkan kepada;

Konsep Raja
Konsep Daulat dan Derhaka

Sultan
Pembesar Empat
Pembesar Lapan
Pembesar Enam Belas
Pembesar Tiga Puluh Dua

Sistem Pembesar Empat Lipatan

Bangsawan

Lapisan kedua tinggi yang terdiri drpd anak-anak

raja, kaum kerabat di raja dan para pembesar

berketurunan raja
Memegang jawatan utama seperti Bendahara dan
Temenggung.
Pembesar
Lapisan ketiga para pembesar negeri dan daerah
lain yang bukan keturunan raja

Soal pentadbiran tertakluk kpd kekuasaan

masing2. Mereka mempunyai pengaruh yang kuat

dalam masyarakat. Cth Tok Penghulu

Rakyat biasa

Terdapat dua kelas iaitu rakyat biasa yg merdeka

dan golongan hamba.

Mereka bertumpu di kawasan pesisir pantai dan
sungai. Aktiviti pertanian.

Hamba
Hamba abdi
Hamba berhutang.

KESULTANAN MELAYU MELAKA

Penubuhan Kerajaan Melaka

Kesultanan Melayu yg tertua dalam sejarah Malaysia.

Pada zaman pra-Islam telah wujud spt kerajaan Kedah

Tua da Perak.

Pada 1391, kerajaan Srivijaya telah diserang oleh

kerajaan Majapahit . Putera raja Palembang bernama

Parameswara telah melarikan diri dan mengundurkan
diri hingga ke Temasik (Temagi).

Beliau terus melarikan diri ke Muar kemudian Bertam

dan akhirnya ke Melaka sekitar tahun 1400.

Melaka telah pun wujud sebagai perkampungan

nelayan.
Parameswara telah menamakan kawasan ini sebagai
Melaka (nama pokok).

WILAYAH
KERAJAAN
MELAYU
MELAKA

KERAJAAN MELAYU MELAKA

Kerajaan Melayu Melaka telah didirikan oleh
Parameswara pada awal kurun ke-15.
Kerajaan yang agung pada zamannya.
Kemakmuran Kerajaan Melaka dapat dilihat dari segi
kedudukannya sebagai pusat perdagangan dan pusat
penyebaran agama Islam.
Faktor-faktor Perkembangan dan Keagungan:

Faktor Geograf
kedudukan strategik - ditengah-tengah jalan
perdagangan antara timur dan barat
pelabuhan terlindung dari tiupan angin monsun
Barat Daya dan Timur Laut
pelabuhan semulajadi - laut dalam

 Faktor Ekonomi
Pusat perdagangan terkenal di kepulauan
Melayu
Terdapat sumber asli - rempah-ratus, lada
hitam, cengkih
Sistem pungutan cukai rendah dan teratur
oleh Syahbandar
Penggunaan sistem matawang
Terdapat kemudahan asas - gudang

 Faktor Politik dan Pentadbiran.

Hubungan diplomatik dengan negara China

Sistem pentadbiran cekap
Sistem undang-undang adil dan saksama
Hukum Kanun Melaka dan Undang-undang
Laut Melaka
pusat penyebaran agama Islam
Dasar perluasan kuasa (Empayar Kerajaan
Melayu Melaka) Siak, Kampar, Jambi (Sumatera),
Terengganu, Selangor, Perak Johor (Tanah Melayu).
Bahasa Melayu - lingua franca (bahasa
perantaraan)

Faktor-faktor Kemerosotan

Kerajaan Melayu Melaka dikatakan mencapai

puncak kegemilangannya pada zaman

pemerintahan Sultan Mansur Syah (1459-1477).
Namun selepas itu kerajaan Melayu Melaka mula
melalui zaman keruntuhannya sehingga ke tahun
1511 apabila Melaka ditawan oleh Portugis.
Faktor Dalaman:
Ketiadaan kepimpinan yang cekap
Pemerintahan yang lemah - Sultan Mahmud
Rakyat berpecah-belah dan tidak bersatu
padu.

Faktor Luaran:

Penemuan perjalanan laut melalui

Tanjung Harapan di Selatan Afrika oleh

Bartholomew Diaz pada tahun 1488.

Pedagang-pedagang mula mengalihkan

pusat perdagangannya ke tempat
lain.Contohnya ke Betawi.

Sistem Pemerintahan Kerajaan Melaka

Melaka mempunyai pentadbiran yang tersusun dan

sistematik.

Raja/sultan dibantu oleh sebuah organisasi yang

tersusun dengan hierarki dan fungsi masing2. Sistem
ini dipanggil sistem Pembesar Empat Lipatan.

Sistem pentadbiran kerajaan Melaka berkaitan dengan

peranan oleh empat orang pembesar utama iaitu :

1. Bendahara

-sbg penasihat raja

-pemangku raja semasa ketiadaan raja
-bertindak sbg Ketua Hakim
-Pemilih dan pelantik raja

2. Penghulu Bendahari
- bendahari yg mengawal perbendaharaan negara
- memungut cukai dan hasil negeri
- simpan daftar hamba raja dan ketua kpd
Syahbandar
3. Temenggung
- Pelaksana atau ketua undang2 peraturan negeri
dan keselamatan
- Ketua Polis Negara
- pendakwa raya sekiranya berlaku kesalahan
individu tertentu
- ketua protokol dalam adat-istiadat

Laksamana
- merupakan hulubalang dalam peperangan terutama
di laut.
- bertanggung-jawab memikul pedang kerajaan dalam
upacara rasmi serta menjadi diplomat dan membawa
utusan kerajaan.

Selain itu terdapat pentadbir seperti

Syahbandar
berfungsi sbg :

1.
2.
3.
4.

Pegawai pelabuhan
Menjaga kebajikan pedagang asing
Menyediakan gudang tempat
penyimpanan barang
Mengutip cukai pelabuhan

Kerajaan Johor
Pengenalan

Kerajaan Johor diasaskan oleh warisan kesultanan

Melaka
Pentadbiran diperingkat pusat dipegang oleh sultan.
Beliau dibantu oleh pembesar-pembesar utama
Bendahara, Temenggung, Raja Indera Bongsu
(Penghulu Bendahari), Laksamana dan Syahbandar.
Antara tahun 1722-1819, Riau menjadi pusat
pentadbiran kerajaan Johor.
Selepas tahun 1819, satu perubahan besar telah
berlaku di dalam politik Johor apabila Tengku Husin
ditabalkan sebagai sultan Singapura pada 16 Feb 1819.
Johor terlibat dengan peperangan tiga segi dengan
kerajaan Aceh dan Portugis di Melaka.

Faktor-faktor pelabuhan maju :

a)
b)
c)
d)
e)
f)
g)
h)

Kedudukan strategik
Sungai Lebar
Kemudahan gudang dan pasaran
Barang Dagangan luar
Peranan orang laut
Persahabatan dgn Belanda
Pelabuhan Entrepot
Peranan Syahbandar

KERAJAAN JOHOR

Kerajaan Perak

Sejarah petempatan di Perak wujud

seawal zaman pra sejarah dan penemuan

kawasan purba di kota Tampan.
Wujud kerajaan tua di Perak iaitu Beruas
dan Dinding.
Pengasas kesultanan Perak berkait rapat
dengan kesultanan Melaka. Sultaan
Muzaffar syah berasal dari keturunan dari
sultan Mahmud Syah dari Melaka.

Kerajaan Pahang

Sejarah petempatan awal di Pahang terdapat di

Sg.lembing, Tembeling dan Tresang.

Pengasas kesultanan Pahang pada abad ke-15 berkait

rapat dgn kesultanan Melaka.

Mengikut catatan pengembara Arab, Eropah dan Cina,

Pahang ditulis:

Pahang
Pam

Paam

Paon Phaan

Pahan

Pan-Han

Kerajaan Negeri Sembilan

N9 terhasil daripada gabungan 9 kawasan :
Sg Ujong, Rembau, Jelebu, Johol, Ulu Muar,
Inas, Gg. Pasir, Terachi, Jempol.

Pemerintahan N9 berkait-rapat dengan

kerajaan Minangkabau.

Raja Melewar dilantik takhta pada 1773 dgn

gelaran Yamtuan Negeri di Seri Menanti.

Kerajaan Kedah
Merupakan negeri yg tertua penempatannya
di T Melayu. Bertapak di sekitar Gg Jerai,
lembah sg. Merbok dan sg. Muda.
Kilah
Penulis Arab
Qalha
Kataha @ Kadara
Sanskrit
Kadaram Kalagam
Tamil
Kedah pernah dijajah oleh Siam dan di bawah
kekuasaan British melalui Perjanjian Bangkok
1909.

Kesimpulan

Sebelum Kerajaan Melayu Melaka, wujud

empat zaman awal dan kerajaan Awal di

Tanah Melayu.
Kewujudan Kerajaan Melayu Tradisional
membuktikan bahawa tamadun Melayu
setanding dengan tamadun lain di duniaCth : Kerajaan Melayu Melaka
Masyarakat Melayu mempunyai sistem
politik, ekonomi dan sosial yang tersendiri
Kemunculan kerajaan negeri-negeri Melayu
yg lain membuktikan bahawa setiap negeri
tersebut mempunyai kedaulatan yang
tersendiri. .