PRVA OBLAST ZA TEST OSVRT NA HISTORIJSKI RAZVOJ I KODIFIKACIJU UPRAVNOG PRAVA Dio

pravnog sistema BiH obuhvata 4 grupe opih pravnih normi kojima se reguliu brojni odnosi izmeu
drave i njenih subjekata u vezi sa pravima i obvaezama . Njih ine : 1. Organizacija javne uprave
2. Djelatnost , odnosno funkcionisanje javne uprave . 3. Kontrola nad zakonitou organa javne
uprave ; 4. Upravno-pravni polo aj sredstava kojima javne uprava raspolae . Upravno pravo je
skup normi kojima se ureuju organizacija krug djelovanja , postupak rada i nain nadzora i
odgovornosti onih subjekata koji obavljaju upravne poslove . Organizacija organa dravne uprave i
njihovih organizacionih oblika , kao i poloaj u sistemu vlasti i nadlenosti u odluivanju , te
djelokrug i nain rada ureeni su posebnim tzv. Organskim zakonima . Prekrajno pravo vie ne
spada u up pravo nakon donoenja Zakona o prekrajima . OSVRT NA HISTORIJSKI RAZVOJ UP PRAVA Prva kodifikacija propisa iz domena up prava izvrena je u Austriji 1925.god. - Kodifikacija pravila
up prava Kraljevine Jugoslavije izvren je 1930 god. Kada je donijela Zakon o opem upravnom
postupku . - U SAD-u upravno pravna grana izrasla je iz 2 dijela izvora : 1. Iz pravila o javnim
slubenicima 2. Iz vanjskih odnosa dravne uprave . 3. Zakon o opem upravnom postupku iz
1956.god. regulisao je postupak u uem i irem smislu . Ui smisao poeo je u sebi sadravati
osnovna naela , odredbe u vezi sa pokretanjem postupka , propise o nainu utvrivanja injeninog
stanja , pravila voenja postupka , nain izvoenja dokaza , postupak donoenja rjeenja , nain i
postupak izvrenja itd . iri smisao : - Odredbe o izuzeu slubenih osoba - Odredbe o odlukama u
upravnom postupku - Odredbe o vanrednim pravnim lijekovima , - Odredbe o obaveznom izvravanju
odluka donesenih u upravnom postupku . Razlike izmeu upravnog prava i nauke o upravi - Obje
nauke u osnovi imaju isti predmet izuavanja , imaju i svoj zasebni predmet izuavanja . - Nauka o
upravi zasluuje posebnu panju ako se uzme u obzir da se itava uprava ne moe predstaviti kao
iskljuivo pravna pojava - Razvoj i pozicija nauke o upravi znatno je naglaena njenim empirijskim
karakterom to je odvaja od upravnog prava kao klasine normativne nauke , to je imalo za
posljedicu da se uprava kao oblast ureenja odnosa u drutvu pone shvatiti kao sistem za drutvnu
regulaciju . GLAVA II UPRAVNO PRAVO KAO GRANA PRAVA I KAO SISTEM ZA DRUTVENU REGULACIJU
Pojam upravnog postupka . Pojam upravno pravo u uskoje vezan za rije administracija , to
znai upravljati , uprava , vlast , vlada , inovnitvo . Iz toga slijedi njegovo etimoloko odreenje
vezano za pravnu normu kojom se ureuje organizacija , krug djelovanja , postupak rada , nain
nadzora i odgovornosti onih subjekata koji vre upravnu djelatnost . Postoji dva gledita uprave : 1.
Funkcionalno imi materijalno shvatanje uprave : - Uprava je dio sistema vlasti koji polazi od sadr
aja upravne djelatnosti , bilo da se ona odnosi na dravnu , bilo na van dravnu upravu . Taj
sadraj se ispoljava u formi akata koji ti organi donose . a) Negativno odreenje uprave je ono
koje polazi od uprave kao vrste dravne djelatnost u sitemu podjele vlasti . Uprava je sve ono to ne
spada u zakonodavnu i sudsku vlast . b) Pozitivno odreenje uprave polazi od definisanja zadataka
koje uprava treba obaviti u regulisanju razliitih oblasti drutvenog ivota i rada . Uprava se
ispoljava kao zasebni organizam ili aparat dravne vlasti . 2. Organizacijsko ili Formalno shvatanje
uprave . Uprava se odreuje u zavisnosti od upravnih funkcija koje vre dravni organi , kao i od
forme kroz koju oni djeluju . Postoje dvije varijante : a ) subjektivno organska varijanta organa i
organizacije je njihova vrsta : osnovne karakteristike i b) varianta pravne tehnike uprave vee se za
oblike upravne djelatnosti . Prvo stajalite ima statiki a drugo dinamiki karakter . UPRAVA KAO DIO
UPRAVNOG SISTEMA U DRAVI Pravni sistem u jednoj dravi moemo odrediti kao skup pravnih
pravila kojima se reguliu odnosi u drutvu i dravi . Upravno pravo bi mogli odrediti kao skup
pravnih pravila ili pravnih normi kojima je regulisana upravna djelatnost . Upravni zadaci obavljaju
se donoenjem niih opih akata , zatim konkretnih akata ili rjeenja izvrenjem materijalnih
akata . 3. UPRAVNO PRAVO KOA GRANA PRAVNE NAUKE Kao grana pravne nauke , upravno pravo se
sastoji od normi koje ureuju veoma razliite vrste drutvenih odnosa . Uz to up pravo obuhvata i
pravila kojima se reguliu opa pitanja vezana za upravu kao to su : njena organizacija , djelovanje
, ovlatenje , odgovornost nosioca upravnih funkcija i njihov poloaj i dunosti , procedura
postupanja u ostvarivanju funkcija uprave i sistem kontrole koji se nad upravom provodi , odnosi
izmeu uprave i drugih subjekata . Upravno pravo obuhvata : 1. Organizacija djelatnosti javne
uprave 2. Ovlatenja , du nosti i odgovornosti nosioca te javne uprave , 3. Oblike djelovanja te

uprave , njenu proceduru i sporove . 4. Prava i dunosti graana i njihovih asocijacija na podruju
javne uprave . To pravo obuhvata interne , eksterne pravne odnose uprave , s jedne strane :
a.odnose uprave prema njenim slubenicima i sl. , a s druge strane : 5. Obuhvata odnose uprave
prema graanima i njihovim asocijacijama . Za pojam uprave vezan je i pojam javne uprave koja
podrazumijeva iri pojam vrenja upravne djelatnosti od strane dravnih upravnih i drugih organa i
institucija koje raspolau javnim ovlatenjima . Upravno pravo moemo odrediti na dva naina i to :
a) U teorijskom smislu i b) Pozitivno-pravnom smislu A) Teorijski posmatrano , uprava je kompleksan
pojam koji obuhvata najmanje dva osnosvna znaenja : upravljanje stvarima i vladanje ljudima . Polazna taka organizacijskog naina odreivanja pojma uprave jesu dakle prvenstveno sami organi
uprave koji su pozvani da osiguraju mnogostruke zadae od opeg interesa koji padaju na dravu .
B) Funkcionalno ili materijalno gledite ovdjese kao osnova uzima funkcija , odnosno sadraj
upravne djelatnosti , a zanemaruju forma odnosno organizacijski oblik kroz koji se takve funkcije
ostvaruju . Zapaaju se dva razliita stajalita : Prema prvom , tzv. Negativnom stajalitu , dravna
uprava bila bi ona djelatnost koja nije zakonodavna ni sudska . Drugim rijeima , ako se iz sklopa
dravnih funkcija izuzme zakonodavstvo i sudstvo , sve to ostaje ini dravnu upravu . - Odreenje
uprave na pozitivan nain znai odreivanje uprave sa stajalita pravnih akata , odnosno sredstava
upravne akcije , tako da se prema njima uprava kao funkcija izraava putem upravnih akata . Dravna uprava tzv. Uprava u uem smislu mogla pojmovno odrediti kao skup dravnih organa koji
pozitivnim normama odreeni kao upravni , ija se djelatnost posebno ispoljava: 1 . u neposrednoj
provedbi zakona , 2. Rjeavanju u upravnim stvarima , 3. Provedbi upravnog nadzora , 4. Obavljanje
materijalnih radnji i 5. Obavljanju drugih upravnih i strunih poslova koji su joj , u skladu sa
zahtjevima drutvene sredine i naelima pravnog sistema u nadlenosti . U defininsanju uprave
polazi se od sadraa djelatnosti koju obavljaju upravni mehanizmi , upravu u funkcionalnom ili
objektivnom smislu definiu na pozitivan nain , polazei od : 1. Odreivanja uprave putem pravnih
akata i pravnih situacija , 2. Opisivanje djelatnosti uprave , 3. Uprave kao izvrne djelatnosti , i 4.
Cilja zbog kojeg se stvaraju pojedine upravne organizacije . 4, UPRAVNO PRAVO KAO NORMATIVNA
DJELATNOST U OPENITOM SMISLU NORMA ZNAI PRAVILO , A U PRAVNOM SMISLU NORMA
PODRAZUMIJEVA PRAVNO PRAVILO . - PREMA KARAKTERISTIKAMA PRAVNIH NORMI U POGLEDU
NJIHOVOG DKJELOVANJA , ONE MOGU BITI : A) PRINUDNE ( IMPERATIVNE ) Obavezne su za sva lica
na koja se odnose . B) Dispozitivne norme koje preputaju licima na koje se odnose da postupe na
nain koji oni smatraju cjelishodnim i potrebnim . C) Uslovne ili apstraktne norme koje se donose
za situacije , odnosno atnje koje jo nije nastalo , nego se unaprijed predvia . D) Bezuslovne ili
konkretne norme koje se donose za situaciju koje su nastale ili ve postoje . Njima se nastoji
regulisati neki drutveni odnos koji nije regulisan . E) Ope norme su takve koje sadre neko
traenje prema svima , odnose se na neodreen broj sluajeva, neodreeni broj lica , koja se
nalaze u istoj situaciji ili mogu doi u istu situaciju predviene pravnom . ( pr. Svi graani su duni
plaati porez ) F) Pojedinane norme odnose se samo na odreen sluaj , odreeno ili odredivo lice
( npr. NN je duan platiti porez u iznosu ) . 5. PREDMET UPRAVNOG PRAVA Predmet upravnog prava
kao normativne pravne nauke svakako su pravne norme , kao i odnosi koji i z njih ili povodom
njihove primjene proizilaze . - Da bi javna uprava mogla izvriti svoj drutveni zadatak i ispuniti
ulogu koja joj u sistemu vlasti pripada , ona mora biti ureena nizom propisa kao to su oni koji
obuhvataju : 1. Organizaciju i nadlenost uprave ( ona obuvata postupak osnivanja , ustrojavanja i
ukidanja organa uprave ) 2. Djelatnost dravnih i drugih javnih organa ( ovim pravilima reguliu se
meusobni odnosi izmeu dravnih i drugih organa javne uprave , kao i odnosi izmeu dravnih i
drugih organa javne uprave , kao i odnosi ovih organa prema samostalnim ustanovama ,
organizacijama , kao i prema graanima . Ova grupa normi odreuje formu i nain djelatnosti javne
uprave , 3. Organizaciju i postupak u pogledu odgovornosti , zakonitosti i pravilnosti rada slubenih
lica u upravi . () u treu grupu spadaju norme koje reguliu meusobe odnose izmeu predstavnikih
organa i njihovih izvrnih organa , s jedne strane i organa dravne uprave , s druge strane ) . 6.
NEKA DRUGA GLEDITA O PREDMETU UPRAVNOG PRAVA - Negativno odreenje upravnog prava u
idealnoj verziji znailo bi skup pravnih pravila koji ne pripadaju ni u koju drugu granu prava . U
duhu Monteskijeve doktrine o trodiobi vlasti , uprava je naime sve ono to nije zakonodavstvo

odnosno sudstvo . - Pozitivno odreenje moe se klasifikovati u dvije grupe ire i ue . Prema
irem shvatanju upravno pravo spadaju sve one norme koje se odnose na upravu, bez obzira na
prirodu odnosa . - Ue shvatanje moe se odrediti kao skup normi koje reguliu poloaj upravnih
organizacija i njihovih djelatnosti , kao i djelatnosti drugih organa , u vezi sa upravno pravnim
odnosima . 7. UPRAVNO PRAVO KAO SISTEM ZA DRUTVENU REGULACIJU - Sistem drutvene
regulacije je djelatnost sistematskog i legitimnog uticaja dravnih organa i organizacija koje
raspolau javnim ovlatenji,ma na ponaanje ljudi prema prethodno postavljenim kriterijma . Principi drutvene regulacije su : - - Struktura - Univerzalnost - Planiranje - Ekonominost Povezano djelovanje - Efikasnost - Legitimnost Upravna regulacija je dio drutvene regulacije gdje
se kroz sistematsko i upravno djelovanje vri upravno-pravna djlelatnost kojaima za posljedicu
nastanak upravno-pravnog odnosa . Postoje dva osnovna gledita : - Prvo je organizaciono ili
formalno gledite koje je odreeno sa stanovita organa koji obavlja upravne funkcije i sa stanovita
forme u kojoj se upravne funkcije obavljaju . - Drugo je funkcionalno ili materijalno gledite koje za
osnov svog odreivanja pojma uprave uzima funkcije , odnosno , sadraj upravne djelatnosti
dravnih organa i institucija koje raspolau javnim ovlatenjima. - Postoje etiri oblika drutvene
regulacije i to : 1) Materijalno tehnike operacije predstavlaju radnje koje imaju upravni
karakter , ali nemaju neposrednog pravnog efekta . U materijalno tehnike operacije spadaju razne
radnje iz upravnog postupka , kao to su sasluanje svjedoka , sasluanje stranaka , vrenje
uviaja , vjetaenje , radnje i izvrenja upravnih akata i sl . 2) Graansko-pravni poslovi
djelatnost uprave vezana je za tzv. Graanska stanja u kojima do izraaja dolaze matini poslovi
koji su vezani za line statuse graana u pogledu roenja , vjeanja , smrti , dravljanstva ,
promjene imena , , zatim brojna pitanja imovinsko-pravnih odnosa itd. 3) Normativna djelatnost
uprave podrazumjeva da uprava donosi odreene pravne propise . To su podzakonski propisi ope
namjene kojima , ili donosi pravni propis , ili se taj propis izvrava . Ako donosi propis uprava tada
regulie neku apstraktnu drutvenu situaciju , a ukoliko primjenjuje propis , tada javna uprava
uspostavlja upravno-pravni odnos za neki odreeni ipojedinani , odnos konkretni sluaj . Drutvena
regulacija ne smije sama sebi biti cilj . Ona uvijek ima u vidu svoju izvrnu funkciju kao njen
konani cilj . Uprava njen primarni cilj nije represija , nego regulacija odnosa u dravi /drutvu .
4) Izvrna djelatnost uprave javlja se kao njena posljednja ili izvrna faza svih aktivnosti kojima se
rjeava neko pravno pitanje iz nadlenosti uprave . Izvrenje je odraz efikasnosti pravnog poretka ,
jer ukoliko ono izostane sasvim sigurno rad dravnih organa moe se ocjeniti kao nedjelotvoran .
Kada nastupi faza izvrenja tada drava djeluje neposredno prinudom kako bi postigla poeljno
stanje koje je zahtjevala pravna norma . 8. ZADATAK I METOD IZUAVANJA UPRAVNOG PRAVA Zadatak
uprave svodi se na : 1. Vrenje sistematizacije pravnih normi koje obuhvata upravno pravo . 2.
Tumaenje sistematizovanih pravnih normi , 3. Iznalaenje njihovog pravog znaenja , 4.
Odreivanje znaenja pojmova i kategorija upravnog prava, 5. Definisanje opih naela , 6.
Stvaranje sistema nauke upravnog prava . - Misaone operacije nauni i pravni metoda poinju od
jezikog , preko logikog i sistematskog , pa sve do ciljanog tumaenja pravne norme . - Pored njih ,
za saznavanje prava koriste se i ostali metodi naunog tumaenja upravnog prava koji se javljaju
kao dopunski i uglavnom se koriste za prouavanje : 1. Statike distance kao realnog metoda
saznanja prava ( pravo je dinamina kategorija i podlono je raznim promjenama . On
podrazumijeva okvir vaenja norme u propstoru , pri emu moramo imati u vidu da je prostor
statika kategorija . Stoga se takvo djelovanj naziva teritorijalno vaenje pravnog propisa .
Razlikuju se pravni propisi koji vrijede na najirem ukupnom teritoriju BiH , na nivou drave i
entiteta univerzalni , od onih pravnih propisa kpoji vrijede na odreenom uem teritoriju
partikulirani , na nivou kantona , optine , grada ) . 2. Vremenske distance kao historijsko pravne
metode i 3. Prostorne distance koja pokriva uporedno-pravni metod . VREMENSKA DISTANCA
djelovanje pravnog propisa u vremenu podrazumijeva vrijeme njegovog vaenja , pri emu se mora
precizno odrediti poetak i prestanak vaenja . Za vremesnsko vaenje pravnog propisa bitna su dva
elementa : a) Poetak vaenja propisa b) Prestanak vaenja . a) Za poetak vaenja pravnih propisa
najee se upotrebljava termin stupanja na pravnu snagu . Pravni propis stupa na snagu kad
bude donesen . U naem pravu , pravilo je da zakon stupa na snagu najmanje 8 dana od dana

njegovog objavljivanja , osim ako nije zbog naroito opravdanih razloga zakonom drugaije
odreeno . b) Do prestanka pravnih propisa dolazi u situacijama kada drutvene odnose nije mogue
ostvariti na nain kako je to predvidio pravni propis . Do toga moe doi donoenjem novog propisa
kojima se odreuje da raniji propis prestaje vaiti ( derogacija pravnog propisa ) . Statiku i
dinamiku upravnog rada ine : STATIKU : a) Subjekti toga radai b) Sadrina upravnog akta .
DINAMIKU : - Tok upravnog rada i - Proces provjere pravilnosti tog rada . 9. SADRAJ UPRAVNOG
RADA : ine pravne propise koje se odnose na organizaciju , postupak djelovanja i nain nadzora
nad subjektima koji vre upravne djelatnosti . To su 1. Norme materijalno-pravne prirode . 2. Norme
upravno pravne prirode odnose se na upravni rad koji je u sutini ureen statikom , odnosno
dinamikom tog rada . Struktuiranje upravnog prava kroz statiku upravnog rada ine subjekti toga
rada i njegov sadraj . - Funkcionalni pojam uprave , tj. Onaj koji proizilazi iz povjeravanja javnih
ovlatenja institucijama , organizacijama i zajednicama koji upravnu djelatnost ne vre kao svoje
osbnovno zanimanje . - Upravno djelovanj osim to predstavlja dravnu i svaku javnu vlast ,
obiljeava i vrenje upravnih funkcijas , jer iz njega proizilaze funkcije koje obavljaju dravni
organi . Postoje dva oblika upravnog djelovanja : a) Neposredno upravno djelovanje znai
regulaciju kojom se ostvaruje promjena pravne norme na konkretan sluaj . Djelatnost uprave se
vezuje za adresata kao subjekta upravnog djelovanja neovisno od njegove volje i manifestira se
vrenjem najrazliitih aktivnosti upravnog organa , kao to je izdavanje razliitih odobrenja u vidu
rjeenja , zabrane i sl . b) Posredno upravno djelovanje predstavlja takav vid drutvene
regulacije koja se vre u interesu svih graana . Na taj nain , akt uprave nije usmjeren na neki
pojedinani sluaj nego je njim obuhvaen najvei broj ljudi . Savremena uprava pokazuje
tendenciju da se drava svevie vezuje za pravo , to ne znai da se pribjegava strogom
normativizmu kako bi se sve aktivnosti u dravi pokrile pravom . Drava samo nastoji da ostvari to
veu efikasnost svoha djelovanja i ekonominost u postupanju , kao i racionalnost svog
organizovanja . - Djelovanje uprave uglavnom je vezano za donoenje upravnih akata u
materijalnom smislu . Za pravo nije dovoljno da je ono samo sitem pravila , nego je potrebno da se
preko njega ostvari i odreeni poredak odnosa u drutvu . Kad je pravo djelotvorno , djelotvoran je
i poredak kao skup regulisanih odnosa u drutvu , a to se moe postii postojanjem sinteze
normativnog elementa (norme ) i faktikog elementa odnosa ) . Ti akti mogu sadravati bilo opte
norme i tada su oni izvori prava , bilo pojedinane norme , koji tada nisu izvor prava . Izvrno
politiki organi donose : - Uredb za primjenu ili izvravanje zakona i - Ureedbu sa zakonskom
snagom 10. VRSTA UPRAVNIH DJELOVANJA DRAVNIH ORGANA : Upravne djelatnosti organa su : 1.
Regulativna djelatnost predstavlja postojanje takvog sistema preko kojeg se neki dijelovi cijeline
usklauju i usmjeravaju radi postizanja cilja kojem slue . Organizacija je sistem regulisanja iji je
cilj usmjeravanje veeg broja nosilaca zadataka i njihovog rada na jedan glavni zadatak koji treba
rijeiti . 2. Nadzorno kontrolna djelatnost preko nje uspostavlja se institucionalna pravna
kontrola nad radom organa uprave vre upravni kontrolni organi . Upravna kontrola moe biti
unutranjeg i vanjskog karaktera . Ako se radi o unutranjoj kontroli uprave , onda se ima u vidu
kvalitet upravnog rada slubenog lica koji je vrio neku upravnu djelatnost . Vanjska kontrola uprave
podrazumijeva kontrolu uprave od strane parlamenta , vlade , sudsku kontrolu uprave , kontrolu i
nadzor uprave od strae ombusmena i dr. 3. Represivna djelatnost uprave proizilazi iz same
injenice da ona izvrava i primjenjuje zakone . Kada uprava ne uspijeva ostvariti regulativnu
funkciju zakona . Kada uprava ne uspijeva ostvariti regulativnu funkciju tada ona autoritativno
primjenuje sankcije i druge mjere kojima se adresat prinuava na ponaanje u skladu sa zadanom
normom . - Primjenjivanje prinude ispoljava se samo kao autoritativno pravno djelovanje koje se
ostavruje putem imperijuma , odnosno vlasti i javnih ovlatenja dravnih organa . Pod represivnom
djelatnou uprave podrazumijeva se uprava u uem smilu u kojoj dolazi do izraaja neposredna
primejna mjera prinude , kao i vrenje materijalnih operacija primjenom prinude . GLAVA III 1.
IZVORI UPRAVNOG PRAVA A) Materijalni izvori prava oznaavaju drutvene injenice iz koje nastaje
pravo. B) Formalni izvori prava oznaava opi pravni akt S obzirom na subjekte odnsono stvaraoce
izvora prava , postoje tri vrste : DRAVNI , NEDRAVNI i MJEOVITI . - Opi akti predstavniki organa
- Opi akti izvrno-politikih organa . Opi akti predstavnikih organa su : ustav , zakon i

podzakonski akt . 1. Ustav njegove odredbe posredni su izvor upravnog prava , posebno u BiH iz
razloga to predstavljaju okvir u kojem zakonodavac ureuje sva druga pitanja . Pojam ustava
odreen je dvojako : a) Ustav u formalnom smislu odreen je svojom arhitekturom , prema vrsti i
sastavu organa koji ga donosi , proceduri donoenja , nain izglasavanja itd. Ustav donosi poseban ,
ustavotvorni organ i po posebnom ustavotvornom postupku , ili zakonodavan organ kao
predstavniko tijelo , ali po posebnom postupku . b) Ustav u materijalnom smislu odreen j
sadrinom pravnih normi . U pitanju su najire apstraktno postavljene norme kojima se ureuje
cjelokupna organizacija drave . Prema Lukiu , materijalni pojam ustava odreuje se pomou etiri
kriterija : a) Po prvom , dravno organizacionom , ustav se odreuje kao skup normi kojima se
regulie dravna organizacija . b) Po drugom , pravnom mjerilu , on se odreuje kao skup normi
kojima se odreuje ko vri zakonodavnu vlast . c) Po treem ,politikom mjerilu , kao skup normi o
nosiocu politike vlasti d) Po etvrtom , drutveno ekonomskom , ustavom se odreuje i drutveno
ekonomsko ureenje . 2. Zakon je opi pravni akt nie pravne snage od ustav ali koji u odnosu na
njega ima mnogo veu primjenu . Osnovna podjela zakona je na : a) Zakon u formalnom smislu
definicija zakona u formalno karakteristikama i pravnom snagom koje nisu u korelaciji sa sadrinom
koja je utvrena zakonskim normama . U formalnom smislu zakon se smatra najvanijim pravnim
izvorom upravnog prava u BiH , pogotov to ustavne odredbe ne tretiraju poloaj uoprave u
organizaciji vlasti , pa zakonima apsolutni primat prema svim ostalim pravnim izvorima . b) Zakon u
materijalnom smislu pojam zakona odreuje se po sadrini akata , tj. Po normama koje sadri , pa
razlikujemo onaj pravni akt koji sadri ope norme , bez obzira na to kakva mu je forma . c)
Podzakonski akti u ovu vrstu opi normativnih akata koje donose predstavniki organi spadaju : a)
Autentina tumaenja njima se utvruje istinitost autentinost izvora i pravilan smisao nedovoljno
jasn odredbe zakona i drugog propisa . b) Odluke najee se donose kod imenovanja i razrjeenja
pojedinih funkcionera i rukovodnih radnika . c) Deklaracija je akt PSBiH koji sadri naelno
miljenje o vanim pitanjima koja je PSBiH razmatrala . (politiki akt ) . d) Rezolucija sadri
naelno miljenje o vanim pitanjima koja nemaju pravni karakter , ali su obavezni ka politiki akti
za organe dravne uprave . e) Preporuka je akt kojim se ukazuje na znaaj odreenih pitanja koja
se odnose na provoenje zakona . U pitanju je akt kojim predstavniki organ izraava svoje
miljenje o pitanjima iz odreene oblasti . f) Budet je opi akt kojim se utvruje plan prihoda i
rashoda u toku budetske godine . g) Statut h) Zakljuak ja akt koji se donosi o pitanjima koja se
tiu postupka u pojedinanoj stvari . OPI AKTI IZVRNO POLITIKIH ORGANA Donose ih : Predsjednitvo BiH - Vijee ministara BiH - Vlada FbiH i Rs - Organi dravne uprave na svim nivoima
(ministarstva , slube za upravu , sekreterijat itd) . Moemo ih podjeliti na dvije grupe i to : 1.
Spontani (ustavni) podzakonski akti to su takvi opi akti za ijedonoenje nije potrebno posbeno
ovlaenje u viem pravnom aktu , odnosno u zakonu , nego se oni donose na osnovu ustava kao
opeg zakonskog ovlaenja . Dijelimo ih u dvije grupe : a) Samostalni spontani podzakonski akti to
je takav opi akt koji zamjenjujue zakon kao njegov vii pravni izvor . On niti razrauje niti
dopunjava zakon , nego ga mijenja . Takvi samostalni akti su uredbe sa zakonskom snagom . b)
Nesamostalni spontani podzakonski akti to su opi pravni akti koji se donose radi izvravanja
zakona . U njih spadaju uredbe za izvrenje zakona , koje donose izvrni organi . Moraju biti u
skladu sa ustavom i zakonom . 2. Podzakonski akti po posebnom ovlaenju vie pravne snage to su
takvi opi pravni akti koji da bi se donijeli moraju sadravati posebno ovlaenje u vioj pravnoj
normi . Mogu ih donositi izvrni i organi uprave , bilo da ih donose radi izvrenja zakona , bilo radi
izvrenja propisa izvrnog organa . Ovakvo ovlaenje nazivamo izvrna klauzula . U ovu
kategoriju opih akata spadaju : pravilnici , upustva i naredbe . PREDSJEDNITVO BIH Usvaja
sljedee noramtivne akte : a) Odluke vezane su za ovlaenja predsjednitva u domenu vanjske
politike . b) Poslovnike se ureuje : unutranja organizacija , uredi , slube i radna tijela ,
programiranje rada , odravanje sjednica , pitanja vezana za normativne akte , kao i dr . pitanja od
znaaja za rad Vijea ministara . Opi pravni akti predsjednitva i vijea ministara . c) Pravilnik i
druga pravila o unutranjoj organizaciji . Pravilnik je podzakonski opi akt kojim se ureuju pitanja
unutranjeg ustrojstva Sekreterijata Predsjednitva kao i druga pravila o unutranjoj organizaciji .
d) Druge akte iz svog ovlatenja donosi u sluaju potrebe kada izdaje potvrde , svjedoanstva i dr.

Vijee Ministara BiH DONOSI a) Odluke ureuju se odreena pitanja za izvrenje zakona , drugih
propisa i opih akaa , ureuju se odreena pitanja i pdreuju mjereiz okvira prava i dunosti Vijea
ministara . b) Zakljuke to su takvi opi podzakonski akti koji sadre , po pravilu prijedloge
konretnih mjera kao i radne zadatke ministarstva i drugih organa dravne vlasti sa rokovima za
njihovo izvrenje . c) Rijeenja Vijee ministara BiH donosi rijeenja kada odluuje o
imenovanjima , postavljanjima i razrjeenjima , o osnivanju privremenih radnih tijela , o
pojedinanim pitanjima , o davanju saglasnosti na ope i druge akte ministrastva i drugih institucija
i organa BiH . d) Upustva njima se propisuje nain rada ministarstva , drugih organa i institucija
BiH . Upustvo je opi pravni akt nie pravne snage kojim se odreuje na koji nain e se
primjenjivati neki drugi opi pravni akt . VLADA FEDERACIJA ( VLADA RS) : DONOSI : a) Uredbe sa
zakonskom snagom Vlada je ovlatena donositi ih u sluaju opasniosti po zemlju kada Parlament
Federacije nije u mogunosti to uiniti . Svaka uredba imat e snagu zakona i ne moe derogirati
prava i obaveze utvrene ovim ustavom . Svaka uredbaprestat e vaiti najkasnije istekom 30 dana
od dana njenog objavljivanja . Uredba objavljena dok Federacija upotrebljava oruane snage u
skladu sa ovim ustavom ostat e na snazi do 5 dana sljedee sjednice Parlamenta Fedearcije , kad
prestaje vaiti osim ako ne bude potvrenma ali ni u kom sluaju nee vaiti due od 6 mjeseci . b)
Uredbe to je najvii pravni akt poslije zakona koji donosi vlada . Uredba se gotovo ne razlikuje od
zakona i pitanje njihovog razgranienja primarno je praktino pitanje .Nekada su u zakonu sadrane
samo najosnovnije norme dok je sve ostalo ugraen u uredbu . c) Odluke njima se ureuju
pojedina pitanja ili propisuju mjerer vlade , daje saglasnost ili potvruju akti drugih organa te
odluuju o drugim pitanjima o kojima se ne odluuje uredbom . d) Rjeenja njima se odluuje o
imenovanjima i razrjeenjima , kao i o drugim pojedinanim pitanjima nadlenosti vlade fbih. e)
Zakljuke utvruju se stavovi o pitanjima od znaaja za provoenje utvrene politike , ureuju
unutranji odnosi u vladi i odreuju zadaci federalnim organima dravne uprave i slubama vlade .
PODZAKONSKI OPI AKTI ORGANA UPRAVE Ovi akti imaju pravnu angu manju od zakona . Tu spadaju :
1. Opi akti eksternog karaktera . a) Pravilnici najvaniji opi akt kojeg donose organi uprave radi
izvrenja odreenog propisa sadranog u zakonu . b) Upustva upustvom se utvruju pravila za
postupanje i poslovanje organa uprave ili institucija koje raspolau javnim ovlatenjima radi
izvrenja propisa . Upustvo je opi pravni akt nie pravne snake kojima se odreuje na koji nain e
se primjeniti neki drugi vii opi pravni akt. c) Naredbe naredbom se reguliu neka odreena
situacija na opi nain , to ja akt opeg znaaja koji donsoi organ uprave kada nareuju ili
zabranjuju postupanje u odreenom sluaju opeg znaaja . 2. Opi akti internog karaktera : Mogu
donositi dvije rste opih pravnih akata i to : a) Statut i b) pravila . a) Statut donose privredni
subjekti na osnovu ovlaenja sadranih u Zakonu o privrednim drutvima , Zakonu o javnim
preduzeima i Zakonu o ustanovama . Privredna drutva mogu osnovati domaa i strana fizika i
pravna lica u vidu razliitih oblika organizovanja kao to su : - Drutvo sa neogranienom
odgovornou - Komanditno drutvo - Dioniko drutvo - Drutvo sa granienom odgovornou . b)
Ustanove su organizacije koje obavljaju poslove javnih slubi . Takve su razne ustanove iz oblasti
obrazovanja , zdravstvene zatite , kulture . Organizaciono privredna drutva i ustanove su izvan
uprave i na mogu se smatrati dravnim organima . U funkcionalnom smislu oni jesu uprava ukoliko
obavljaju povjerene im poslove na osnovu javnih ovlatenja . Pored privrednih drutava i ustanova i
privredne komore su javno-pravna tijela . Meunarodni ugovori Onog momenta kada ih ratifikuje
drava oni postaju obavezni pravni akti za dravne organe i institucije unutranjeg prava . S gledita
unutranjeg prava oni postaju zakoni ,ali a gledita meunardnog prava oni su pak posebni pravni
akti . Ostali izvori upravnog prava Tu spadaju : a) Obiajno pravo postaje izvor prava kad ge drava
sankcionie . b) Pravna nauka ona je pravno vrelo zbog same injnice to prouava pravo . S
obzirom na element koji prouava , dijele se na 3 vrste : - Pravna dogmatika - Sociologija prava Opa teorija prava c) Sudski precedenti sudska presuda je pojedinani pravni akt kojim se donose
pojedinane norme koje rjeavaju jedan konkretan spor i koje vae samo za taj sluaj . Pri tome
sud ne stvara pravo nego primjenjuje postojee . Sudska presuda je izvor prava kad se norma kojom
se u njoj rjeava konkretan sluaj smatra obaveznom za sve budue takve sluajeve , t. Kad se
pojedinana norma u presudi pretvara u optu normu . Takva presuda se naziva precedentom , a

pravo precedentnim . GLAVA IV 1. DRAVA , ORGANIZACIJA , REGULACIJA . Dravu karakteriu

zajedniki elementi , kao to su : javna vlast , zatim stanovnitvo i dravna teritorija 2. Cilj drave
Drava bi trebala sluiti svima . - U subjektivnom smislu , cilj drave odreuje se kao njen zadatak
koji im postavljaju oni koji dravu stvaraju i koji je odravaju . Cilj drave se odreuje na dva
naina i to : a) Sintetiki nain drava ima samo jedan cilj a to je onaj koji se ostvaruje prema
drutvenoj zajednici , odnosno , koji je mogue ostvariti preko niza razliitih konkretnih ciljeva . Svi
oni su obuhvaeni kroz dvije grupe monistikih teorija . Prema prvoj , cilj drave je zatita opteg
dobra , opteg blagostanja solidarnosti itd. (zatita optih drutvenih interesa ) . Prema drugoj
osnovni ili jedini cilj drave je zatita posebnih drutvenih interesa . b) Analitiki nain cilj drave
se odreuje prema konkretnim pravilima kojima drava ureuje odnose u pojedinim oblastima
teorija koje su vezane za ovaj nain odreivanja cilj drave , to znai da drava ima vie ciljeva .
POJAM I NASTANAK UPRAVNE ORGANIZACIJE - Upravna organizacija je takva organizacija u kojoj
ljudi na osnovu svoje odluke obavljaju dunost kao svoje stalno zanimanje . - Upravne organizacije
su vrsta organizacija , tj. Skupine ljudi koji kooperiraju da bi ostvarili neki zajedniki cilj .
Zajedniki zadatak je podijeljen meu lanovima organizacije tako da svaki od njih obavlja svoj dio
posla . - Bez obzira koji je cilj u pitanju , karakteristike upravnog organa su : a) Zadovoljene
drutvene funkcije b) Zadovoljenje potreba stranaka u postupcima pred dravnim organima c)
Zadovoljenje potreba zaposlenih u upravnim organizacijama ODLUIVANJE U UPRAVNIM
ORGANIZACIJAMA odluivanje u upravnim organizacijama u teorijskom smislu nije odreen pojam .
Kakva e se odluka u datom momentu donijeti zavisi od niza faktora pa se ne mogu unaprijed
propisati neka rjeenja . 3 organa : - Meneeri - Upravnici ili administratori - Dravni slubenici
Odluivanje u upravnoj organizaciji polazi od injenice da menedment u dravnim organima , sve
vie planira , odluuje , kontrolie i motivie zaposlene , iz ega proizilazi savremeni karakter
osluivanja u upravnoj organizaciji . - Razlika izmeu adminstriranja i menadmenta je u tome to u
administraciji sve to nije dozvoljeno , zabranjeno je . - U menedmentu sve to nije posebno
zabranjeno , dozvoljno je . 3. Vrijednosni elementi organizacije Osnovni faktor organizacije su
ljudi , oni su najvea vriednost drutva . - Osnovni element vrijdnosnog sistema sadrani su u
ustavnim naelima drave kao politiko teritorijalne zajednice , posebno u pogledu individualnih
ljudskih prava i osnovnih sloboda , ravnopravnosti naroda koji ive u dravi . - Organizacija u
formalnom smislu Pui upravna organizacija je takva organizacija u kojoj ljudi kao svoje stalno
zanimanje obavljaju drutvene poslove na temelju trajne podjele dunosti i ovlasti . - Za element
organizacije uzimaju : 1. Normativni element (cilj organizacije ) 2. Subjektivni element (ljude u
organizaciji ) 3. Materijalni element ( sredstva organizacije ) 4. Strukturalni element ( organizaciona
struktura ) 5. Statusni element organizacije ( samostalnost u odnosima ) - Organizacija je adekvatno
, cjelishodno i trajno povezana grupa ljudi koja je formirana kao samostalna cijelina sa potrbenim
sredstvima za rad , radi ostvarenja oreenog cilja . 4. Organizvanje upravnih i drugih funkcija
Zasnovao je na 3 osnovna principa , a to su : a) Centralizacija kada su osnosi izmeu centralnih i
necentralnih orgaa vrsto postavljeni na principu hijerarhije u kojem se odluivanje protee odozgo
na dole , tada se radi o centralizaciji . - Prednosti su : 1. Dugorono planiranje . 2. Olakano
usklaivanje interesa, 3. Racionalnija organizacija , 4. Nepostojanje sukoba nadlenosti i 5.
Olakano donoenje odluka . Nedostaci su : - Birokratizacija - Izvrenje odluka - Osjeaj
podreenosti . b) Decentralizacija podrazumijeva se proces slabijeg uticaja centralnih organa na
necentralne prilikom donoenja odluka . Decentralizacija znai smanjivanje nadlenosti viih u
odnosu na nie organe odluivanja . - Uloga centralnih organa u odnosu na necentralne iskljuivo je
kontrolno-nadzorne prirode . U teoriji prava i dravi , postoji podjela decentralizacije na : 1.
Teritorijalnu decentralizaciju podrazumijeva povjeravanje odreenih poslova uim teritorijalnim
zajednicama . 2. Neteritorijalnu decentralizaciju to je decentralizacija koje je neto sloenije
odreena i svodi se na povjeravanje vrenja odreenih poslova . Postoje dva oblika neteritorijalne
decentralizacije i to : 3. Personalna decentralizacija podrazumijeva povjeravanje vrenja poslova
odreenoj grupi lica koja su meusobno povezana nekim linim svojstvima , po vjeri , nacije ,
religije , zanimanju . 4. Realna decentralizacija podrazumijeva decentralizaciju dravni organa
koji vre odreene dravne poslove , kao to je npr. Vrenje javne slube . c) Dekoncentracija

poslovi koje necentralni organi obavljaju za centralne , takve su prirode da ih oni same izvravaju
na delegiranoj osnovi , ali s njima upravljaju kao u sluaju decentralizacije . - U sluaju
dekoncentracije radi se samo o disperziji poslova a ne o disperziji nadlenosti . Nadlenost moe
biti mala , ali broj poslova moe biti jako velik . - Osnovne osobine dekoncentracije : 1. Izdavanje
obaveznih instrukcija kao opih akata upravnih organa kojima se usmjerava rad podrunih organa .
2. Donoenje akata o unutranjoj organizaciji i sistematizaciji 3. Donoenje pojedinanog akta
umjesto organa nadlenog za nejgovo donoenje ukoliko taj organ nije postupio po obaveznoj
instrukciji centralnog organa . 4. Ukidanje nezakonitog akta i 5. Davanje saglasnosti na imenovanje
ili razrjeenje rukovodioca nieg organa . 5., Dravna uprava i javna sluba Materijalni izvori prava
je ovjek ije obavljanje upravljakih poslova nema karakter zapovjedanja , nego sadri pravila o
ureenju i upravljanju javnim slubama . Da bi se neka sluba smatrala javnom potrebno je da
njena djelatnost bude : - U javnom interesu - Dostupna svim graanima pod jednakim uvjetima Naelo kontinuiteta - Naelo prilagodljivosti Da bi se neka sluba smatrala javnom potrebno je da
njena djelatnost bude usmjerena na postojanje dva elementa , a to su : cilj i sredstva . Oba
elementa moraju biti kumulativno ispunejna . Pojam dravne uprave i javne slube Pod pojmom
javna sluba treba razumjeti dravnu upravu i javnu slubu koju vre dravni organi i institucije koje
raspolau javnim ovlatenjem . Pojam javne slube je vieznaajan i sadri veoma mnogo
definicija . Sve ono potie iz perioda sredine 19 stoljea kada su se javne slube razvijale pod
uticajem ekonomskih , socijalnih i kulturnih procesa . - Javna sluba je svaka ona djelatnost kojom
upravljai reguliu osiguravaju i kontroliu odreene poslove u zajednici . JAVNA UPRAVA - Je izraz
koji se upotrebljava u razliitom znaenju . Uglavnom postoji saglasnost o tome da se pojam javne
uprave mora posmatrati sa dva aspekta : a) Organizacionog i b) Funkcionalnog . a) Javna uprava u
organizacionom ili formalnom smislu ini ukupnost dravnih organa , odnosno institucija ,
organizacija i zajednica koje vre javna ovlatenja . - Razlika izmeu dravnih organa i institucija
koje vre javna ovlatenja Dravni organi nemaju svojstvo pravnog lica , finansiraju se iz budeta
politiko teritorijalne zajednice . Institucije koje vre javna ovlatenja imaju pravni subjektivitet
to znai da mogu biti nosioci prava i obaveza . - Autoritativno rjeenje u pojedinim upravnim
stvarima o pravima i obavezama pojedinaca ili pravnih lica ostvaruje se donoenjem rjeenja u
upravnom postupku . b) Javna uprava u funkcionalnom smislu ili materijalnom smislu moe se
oznaiti kao ureivanje odreenih odnosa od ireg interesa putem opih akata , rjeavanje u
pojedinanim upravnim stvarima o odreenim pravima i obavezama . OBLICI ORGANIZOVANJA
UPRAVE U organizacijskom smislu pod dravnim organima uprave podrazumjevamo skup upravnih
organa koji ine upravni aparat drave . Oni obavljaju poslove koji su grzpisani tako da osiguravaju
vrenje regulacije odnosa izmeu dravnih organa i organizacija , s jedne strane i graana s druge
strane , radi ostvarivanja prava i izvravanja njihovih obaveza , kao iradi zatite javnog interesa .
7., Podjela javnih slubi 1. Javne slube industrijskog i komercijalnog karaktera ( trgovakog )
karaktera su najee mjavne ustanove . One su najee ekonomske prirode i svodi se na
proizvodnju , prodaju , distribuciju , transport i sl. One imaju veu autonomiju od administrativnih
slubi . 2. Upravne ( administrativne ) javne slube vre djelatnost koja se lake izraava na
negativan , nego na pozitivan nain . U osnovi njihova definicija navodi da u njih spada sve ono to
ne spada u dome javni slubi industrijskog i komercijalnog karaktera . To su neprofitne slube .
Upravnu javnu slubu vre sudovi , upravni organi , kao i institucije koje vre javne slube dodjelom
javnih ovlatenja . 3. Koncesionarna javna sluba postoji u sluaju kada javnu slubu vre privatna
lica . Tzv . Koncesionar dobija koncesiju od politike zajednice u viodu ovlatenja da on moe vriti
javnu slubu u svoje ime i za raun opeg interesa . Tada on moe vriti prevoz ljudi , baviti se
vrenjem komunalnih usluga i sl . - Ustanove se osnivaju zakonom o ustanovama kao (lex generalis )
kojim se ureuje osnivanje i funkcionisanje ustanova za razliku od zakona za svaku pojedinu oblast (
lex specialis ) , kojom je ureeno organiziranje i funkcionisanje pojedinih ustanova . Ustanova ima
svojstvo pravnog lica koje ona stie upisom u sudski registar . Osnivai ustanove mgu biti domaa i
strana pravna i fizika lica i ona ima dva izraa i to .: -a organizacijski -b sadrajni ( funkcionalni ) Naela za obavljanje djelatnosti ustanove su : 1. Naelo samostalnosti 2. Zakonitosti 3. Kontinuiteta
4. Dunosti pruanja usluga 5. Jednakosti uivalaca slube 6. Javnosti 7. Nemerkatilnosti . Jvnu

ustanovu osniva prvenstveno javno pravno tijelo ( drava , kanton , opina ) Specifinosti
organizacije javnih slubi u vrenju poslova . Postoje 4 osnovna faktora od kojih zavisi veliina ,
efikasnost i sposobnost organizacije da obavi svoju djelatnost . To su : a) Porast organizacije b)
Diferencijacija c) Smanjenje uloge prisile u upravi d) Profesionalizacija . Naela rada organa
uprave : 1. Naelo zakonitosti 2. Naelo samsotalnosti 3. Naelo efikasnosti 4. Naelo javnosti 5.
Naelo meusobne saradnje i dogovaranja . DRAVNI ORGANI UPRAVE - U subjektivnom smislu pod
pojmom organ podrazumijeva se pojedinac , odnosno odreeno lice koje raspolae ovlatenjima za
vrenje dravnih poslova . - U objektivnom smislu pod pojmom organ se shvata kolektiv koji
raspolae odreenom nadlenou za vrenje dreenih poslova u okviru djelatnosti radi koje je
osnovan . - . dravni organ ine ljudi povezani u jednu cjelinu i koji postupaju u skladu sa
ovlatenjima iz nadlenosti kojima organ raspolae . - Dravni organ se shvata kao normativna
pojava , koju ine ljudi , sredstva , organizaciona struktura i dr. - Osnovne karakteristike u radu
organa dravne uprave su : 1. Osnivaju ih predstavnika organi 2. Vre upravne poslove 3. Vre
poslove koji su im stavljeni u nadlenost 4. Naelo zakonitosti 5. Samostalni su u okviru svojih
ovlatenja 6. Imaju rukovodei organ 7. Imaju mogunost vrenja legitimne prinude 8. Surauju i sa
drugim dravnim organima i organima uprave 9. Sprovode utvrenu politiku i izvravaju zakone ,
propise i druge ope akte 10. Prate stanje u odreenim oblastima 11. Odgovorni su za stanje u
oblastima za koje su osnovani 12. Vie upravni nadzor 13. Imaju svoj budet 14. Nemaju svojstvo
pravnih lica 15. Posjeduju javnost rada . - Organizacija drvane uprave postavljena je tako da
podrazumijeva djelatnost koju vre organi dravne uprave i institucije koje raspolau sa javnim
ovlatenjima , radi regulacije odnosa u drutvu . - Organi uprave svoju djelatnost vre : A)
donoenjem pravnih akata uprave B) Vrenjem upravnih radnji ( materijalni akt uprave ) . VRSTE
DRAVNIH ORGANA Razlikujemo podjelu na izvrno politike i organe uprave , zatim u okviru
dravnih organa postoje upravne organizacije i upravni organi koji mogu biti sekreterijati ,
komiteti , zavodi , inspektori , direkcije , upravne komisije itd. Uobiajena podjela dravnih
organa : a) Centralni i loklani organi uprave - Ova podjela postavljena je dvojako . S jedne strane
ona jevezana za odnos centralnih i lokalnih organa prema oblicima dravnog ureenja , a s druge
strane ova podjela postavljena je prema teritoriju na kojem pojedini organi dravne uprave
ostvaruju svoju nadlenost . - Centralni organi dravne uprave imaju vlast na itvoj teritoriji , dok
su lokalni organi koncentrisani samo na teritoriji na kojoj je odreen odnos centralnih i lokalnih
orgaa u zavisnosti od toga da li strukturu takve drave ine organi drava lanica ( federalna
drava ) ili se vlast prostire u okviru manjih politikih ili administrativnih zajednica ( opine i
komune ) . b) Aktivni i savjetodavni organi Ova podjela izvrena je prema ulozi koju organi dravne
uprave ostvaruju u sistemu vlasti . Aktivni organi dinamiku upravnog djelovanja ostvaruju kroz dvije
dimenzije . Prva je vezana za tok upravnog rada , druga faza odnosi se na proces provjere
pravilnosti rada organa uprave . Sasvjetodavni organi dravne uprave osnivaju se kako bi olakali rad
aktivnih organa davanjem miljenja i zauzzimanjem stavova od odreenim pitanjima koje oni iznose
u vidu strunih stajalita . C) Dravni , entitetski , kantonalni i lokalni organi uprave Bez obzira o
kojem nivou izvrne vlasti se radi , razlikujemo dvije osnovne vrste dravnih organa : 1. Izvrno
politiki organi u BiH na nivou drave BiH izvrno politiki organi su : a) Predsjednik i
potpredsjednik b) Predsjednik RS c) Vlada FbiH d) Vlada RS e) Premijer i vlada kantona FbiH f)
Gradonaelnici i naelnici u gradovima i opinama FbiH , gradova i opina u RS. 2. Upravni oragni i
organizacije Dravni organi uprave zavodi , uprave , inspektori , direkcije , slubeza upravu )
postoji na nivou BiH , entiteta , Distrikt Brko , kantona u FbIh , grada i opina i ustrojeni su zavisno
od odreenog nivoa vlasti . Ministrastva to su organi uprave koji obavljaju upravne i strune
poslove iz nadlenosti BiH u jednom ili vie srodnih podruja u kojima u cjelini ili zakonom odnosno
drugim propisom odreenom obimu neposredno obezbjeuju primjenu zakona i drugih propisa i
odgovaraju za njihove izvrenje . Upravneorganizacije to su upravni obilici organiziranja koji se
0odnivaju u sastavu Ministarstva, te imaju svojstvo pravnog lica . Takve organizacije su : - Agencia
za statitiku BiH - Institut akreditovanja BiH - Institut standarde i mjeriteljstvo i intelekutualno
valsnitvo BiH - Posebno je specifina Direkcija za evropske integracije kao samostalna upravna
organizacija na nivou BiH . - Lokalnu samoupravu iz nadlenosti grada odnosno optine vri

gradonaelnik , odnosno opinski naelnik , putem gradskih odnosno optinskih slubi za upravu . Razlike izmeu zavoda i direkcije Federalnizavod osniva se za obavljanje dreenih strunih i drugih
poslova koji preteno zahtjevaju primjnu strunih posklova preteno privrednog karaktera ija
priroda i nain obavljanja zahtjevaju organiziranje posebnog organa i da bude samostalan u radu .
Razlika je dakle u privrednom i neprivrednom karaktru . c) Vii i nii organi uprave U pitanju je
hijerarhijska podjela koja se odnosi na zavisnost ( podreenost ) jednih organa (niih) u odnosu na
druge (vie ) organe . Postoji horizonatalna i vertikalna povezanost u radu dravnih organa ,
ovlatenja koja donose vii u odnosu na nie organe moraju biti sadrana u zakonu . d) Inokosni
(monokratski ) i kolegijalni (zborni ) organi dravne uprave . Ova podjela je izvrena prema nainu
na koji su ureeni unutranji odnosi u organima dravne uprave . Inokosni organ javlja se kao
individualni pojam za razliku od kolegijalnog koji ini skupina ljudi . Postoje izvan drave au
preduzeima , ustanovaa , privrednim drutvima i sl. Takvi organi su direktori , upravnici i dekani i
sl. Kolegijalni organi sastavljeni su od vie lica . U njima je ostvarivanje funkcije rukovoenja i
nain odluivanja povjereno odreenom broju lica ( kolegiji ) koji su prema svom poloaju jednaka .
Sva ta lica ine kvorum . e) Centralni i podruni organi uprave Podruni organi javljaju se kao
detairani dijelovi centralnih organa dravn uprave . Radi se o podjeli u kojoj su podruni organi
potinjeni centralnim i obavezni su izvravati njihove naredbe , upustva i smjernice . oni su fiziki
izdvojeni dijelovi i nalaze se izvan centralnih organa ( carinici , poreske uprave , poreske ispostave )
. f) Samostalni organi dravne uprave ( ministarstvo uprave ) i organi uprave u sastavu samostalnih
orgaa uprave ( inspektorati , zavodi , agencije i dirkecije ) . Samostalni organi uprave su oni organi
koji se ne nalaze pod direktnim nadzorom nekog drugog organa uprave (npr.ministarstvo za finansije
) . Organi uprave u sastavu samostalnih organa uprave su takvi organi koji se osnivaju kada to
zahtjeva priroda i povezanost poslova koje oni trebaju obaviti , ali i onda kada je , radi obavljanja
tih poslova potrebno u meusobnim odnosima unutar organa uspostaviti odreene posebne relacije
(inspektori uprave i sl ). g) Opi ( jedinstveni ) organi dravne uprave i posebne upravne
organizacije Oi organi dravne uprave osnivaju se radi izvrenja poslova u odreenoj upravnoj grani
u pravnoj oblasti kao to je grupisanje poslova iz oblasti unutranjih poslova , privrede ,
obrazovanja i sl. Tu spadaju ministarstva na svim nivoima vlasti u dravi , aslube na lokalnim
nivoima . Posebne upravne organizacije vezane su za odreenu vrstu strunih i upravnih poslova u
okviru odreene oblasti koja zahtjeva poseban tretman . U posebne upravne organizacije spadaju :
zavodi , dirkcije , inspektorati , komisije itd. h) Zajedniki oragni dravne uprave Za potrebe jedne
ili vie politiko teritorijalnih zaejdnica mogu se osnivati i tzv. Zajedniki organi . Njihovo
osnivanje vezano je za ekonomino racionalno vrenje poslova iz odreene upraven grane ili
upraven oblasti za vie politiko teritorijalnih zajednica . 6. Onivanje (obrazovanje ) i konstituisanje
organa dravne uprave Organi dravne uprave se i konstituiu radi vrenja vlasti i vrenja drugih
aktivnosti u cilju ostvarivanja uloge koju imaju u drutvu / dravi . Obrazovanje i konstituisanje
organa dravn uprave sastoji se od dvije faze : 1. Faza vezana je za subjekte osnivanja i u njoj do
izraaja dolazinjihova uloga i nain postupanja , dok se druga faza odnosi na ustrojstvo dravnog
organa i poetka njegovog rada . 2. Organe dravne uprave osnivaju subjekti osnivaja , a to su
predstavnika tijela (parlament , skuptina , vijee ) , na osnovu akatao osnivanju ( zakon , odluka )
, zakon posredno osnivanje , odluka neposredno . Konstituisanje se sastoji iz sljedeih faza : 1.
Imenovanje rukovodioca organa dravne uprave 2. Donoenje pravilnika o unutranjoj organizaciji
( u donoenju pravilnika unutranjoj organizaciji ustvuju najmanje dva subjkta : - rukovodilac
oragan uprave i organ koji daje saglasnost za taj akt a moe i sindikat . 3. Dobivanje opreme za
rad , - iz budeta 4. Osnivanje potrebnog kadra za poetak rada organa uprave kao dravne
slubenike i namjetenike , s jedne strane i , kao politike funkcionerne ( ministre) s druge strane
. Unutranja organizacija radnih mjesta u oragnima uprave zasniva se na sljedeim principima : 1.
Efikasnost u ostvarivanju zadataka ; 2. Racionalnost u radu , 3. Omoguavanje uspjenog
rukovoenja ; 4. Meusobne saradnje i pomganja , 5. Grupisanje zadataka u skladu sa prinudom i
nainom njihovog izvrenja , 6. Objedinjavanje zajednikih opih poslova radi racionalnog vrenja .
U okviru organizacije organa uprave , faktori integracije radnog kolektiva su : - Pravilna podjela
rada , - Stvaranje radnog mjesta - Zadovoljavanje osnovnih motiva za rad - Informisanje radnika i -

Uslovi rad . 7. Principi organizacij organa dravne uprave Postoje 3 osnovna principa organizovanja
uprave i to : a) Realni princip dolazi do izraaja prilikom obrazovanja organa dravne uprave i
njihovih unutranjih organizacioonih jedinica u zavisnosti od vrste poslova koji su im namjenjieni .
Radi se o poslovima iz stvarne nadlenosti dravnog organa uprave , koji su po svojoj sadrini isti ili
srodni . Razlikuju se dvije njegove podvrste i to : A1) Resorni ovaj princip poalzi od racionalnosti
upravne organizacije s obzirom na poslove koji se grupiu po slinosti upravne materije i sadrine ,
pa kod njega dolazi do veeg stepena specijalizacije i strunih dravnih slubenika koji obavljaju
upravn poslov . Prema resornom principu obrazuju se upravni organi i njihove organizacione jedinice
prema vrsti poslova iz iste oblasti u okviru upravne grane kojoj pripada . Prednosti resornog principa
su : - Ne postoji sukob nadlenosti - Postoji visok nivo strunosti i specijalizacije zaposloenih lica Zamjenjivost kadrova je velika Nedostaci : - Rutinerstvo , - Birokratizacija i - Oportunizam . 3.
Funkcionalni princip pod ovim principom podrazumijeva se takva unutranja organizacija organa
dravne uprave kojom se upravni poslovi grupiu po kriteriju slinosti radnih operacija , nazavisno
od njihove sadrine . Razvrstavanje , grupisanje poslova dolazi do izraaja pri vrenju funkcija u
okviru upravno nadzornih poslova dolazi do izraaja pri vrenju funkcija u okviru upravno
nadzornih , normativno pravnih , studijsko analitikih , struno-operativnih , informaciono
dokumentacionih , raunovodstveno materijalnih i administrativno tehnikih poslova . Osnovna
prednost funkcionalnog principa je u tome to dolazi do izraaja zamjenjivost kadrova , ali ne po
vrsti polsova , nego po slinosti radnih operacija . Nedostaci : - Omoguava da svako radi sve
poslove ime se ne psotie bolje strunost - Dolazi do izraaja zamjenjivost kadrova po slinosti
radnih operacija to ne doprinosi boljoj organizacij , niti kvalitetu obavljenog posla - Ne doprinosi
ostvarivanju vertikalnog jedinstva organizacion strukture . b) Teritorijalni princip obrazovanja
organa dravn uprave podrazumijeva uspostavu jedne organizacione cjeline koja e biti
prepoznatljivau odnosu prema odreenom teritoriju , odnosno mjesnom poodruju na kojem e
organ obavljati odreenu vrstu posla iz okvira svoje stvarne nadlenosti . Nesporno je da organ
uprave mora posjedovati i stvarnu i mjesnu nadlenost . Prednosti su mu u tome to osigurava
relativno visok stepen jedinstva : omoguava zamjenjivost kadrova u okviru teritorija Omoguava
laku izmjenu kadra ope strnosti , ali ne i specijalista . Nedostaci su : - Kvalitet obavljenih
poslova veoma je upitan iz razloga to se oni rasporeuju po raspoloivom sastavu . - Dolazi do
svatarenja u vrenju psolova iz okvira upravne djelatnosti . c) Personalni princip podrazumijea
ustanovljavanje takve organizacione cjeline koja e prema raspoloivim kadrovima rasporediti
poslove koji se u njoj obavljaju . Prednosti : - Povezivanje kadrova u organima uprave sa poslovima
u okviru njihove djelatnosti . Poslovi se raporeuju prema raspoloivim kadrovima . Nedostaci : Primjena je skupa i komplikovana - Podjela rada i poslova po svojoj sadrini mogua je u okviru
jedne teritorija , po emu je slian teritorijalnom principu . GLAVA V UPRAVNO PRAVNI ODNOS
Drutvene norme se razlikuju od pravnih po tome to su njihova pravila dispozitivne naravi i sadre
razliite forme u kojima se ispoljavaju . 1. Pravni odnos Odreeni karakter drutvenog odnosa koji
je normiran pravnim normama nazivamo pravni odnosom . Norma pravnog odnosa mogu biti ope ili
jedna opa i jedna pojedinana norma , to je najee sluaj regulisanja pravnog odnosa . - Bitni
elementi pravnog odnosa su : 1. Pravo i ovlaenje jednog ubjekta sa sam neto ini ili da trai
odreeno ponaanje drugog subjekta jednostrani pravni odnos . 2. Obaveza ili dunost drugog
subjekta da neto ini ili da se uzdri od injenja uzajamni , dvostani ili viestrani pravni odnos . Pod pravnim odnosom podrazumjevamo onaj drutveni odnos koji je regulisan pravnim normama .
Svaki pravni odnod se moe podjeliti na : a) Jednostrane pravne odnose - pravni odnosi mogu biti
jednostrani , ako su postavljeni tako da jedan subjekt ima samo pravo a drugi ima samo dunosti .
b) Uzajamne pravne odnose s druge strane , kada i drugi subjekt ima obavezu da neto uini ili da
se uzdri od injenja , onda to znai da su prava i obaveze izmeu subjekta uzajamno postavljene ,
te da oba istovremeno imaju i prava i dunosti . Upravno pravni odnos Je onaj odnos u koji na
sutoritativan nain stupaju javni organi sa pojedinim , pravnim licima i drugim strankama . Obiljeja
: subjekti , javna ovlatenja , neravnopravni poloa subjekata , dioba na dvije grupe .... jedna
strana upravno pravnog odnosa je javni organ , odnosno dravni organ . autoritet dravnog organa
jaa volja . 2. Subjekti upravno-pravnog odnosa Upravno pravni odnos podrazumjeva najmanje

dvije strane , jedna strana su uvijek dravni organi kao subjekti upravnog rada . Njih ine organi i
institucije koji raspolau javnim ovlatenjima . Druga strana upravno pravnog odnosa uvijek
raspolae slabijom voljom u odnosu na pravog subjekta , koji autoritativno djeluje jaom violjom
iza koje stoji dravna prinuda u tu drugu stranu spadaju : pojedinci , graani , preduzea , ustanove
i sl. Upravno pravni odnosi mogu se osnovati izmeu sljedeih subjekata : a) Izmeu organa uprave
ili drugog dravnog organa koji vri javna ovlatenja , s jedne strane i pojedinca odnosno graanina
sa druge strane ; b) Izmeu upravnih organa i preduzea , odnosno privrednih drutava , c) Izmeu
organizacija koje vre javna ovlatenja i drugih organizacija ; d) Izmeu samih upravnih , odnosno
dravnih organa , e) Izmeu odreenih dravnih organa i njihovih slubenika . 3. Osnovna obiljeja
upravno pravnog odnosa U formalnom smislu , upravno pravni odnos se izraava upranim aktom .
- Tomi smatra da postoje tri odluujua obiljeja upravnog odnosa . to su : 1. Javno slubeniki
karakter 2. Unuranja nepostpuna izbalansiranost interesa 3. Naelna promjenljivost - Upravni
odnosi su odnosi legalne i legitimne nejednakopravnosti uesnika . - Neravnopravan poloaj subjekta
, gdje dolazi do izraaja subordinacija , jednostranost i jaa volja organa uprave u odnosu na druge
subjekte upravno pravnog odnosa . - Upravno pravni odnosi nastaju na osnovu svakog oblika
uprave i to : na osnovu optih ( normativnih ) akata uprave , na osnovu upravnih akata , materijalnih
akata u upravnom i van upravnom postupku , na osnovu upravnih ugovora gdje postoje i elementi
gransko-pravnih odnosa , i postoji jo jedan rijedak nain a to je direktno na osnovu zakona .
Imamo podjelu upravno-pravnih odnosa prema : 1. Subjektu nastajanja upravno-pravnog odnosa , 2.
Nainu zasnivanja upravno-pravnog odnosa , 3. Uslovima nastajanja upravno-pravnog odnosa 4.
Nainu rjeavanja sporova proisteklih iz upravno pravnih odnosa . 1. Prema subjektu nastajanja
upravno-pravni odnosa jedna od strana tog odnosa uvijek je dravni organ . Izuzetno , kada je to
predvieno zakonskim propisima , u upravno-pravnom odnosu umjesto dravnog organa moe se
pojaviti i samostalna ustanova ili organizacija u sastavu organa dravne uprave . 2. Volja dravnog
organa oformljuju se u obliku upravnog akta ( rjeenja ) . U odnosu na formu u kojoj se zasniva ,
upravno pravni odnos mogu zasnovati slijedei subjekti tog odnosa : a) Dravni ili drugi javni
organi izmeu sebe b) Dravni organi sa privrednim organizacijama , kao i organizacijama i sl . c)
Dravni ili drugi javni organi sa pojedinim granima . - Izuzetno od ovih , postoje i upravno-pravni
odnosi koji ne nastaju jednostranim aktom uprave , odnosno jaom voljom dravnog organa . Kod
njih se upravno-pravni odnos uspostavlja na osnovu saglasnosti volja uesnika tog odnosa , od kojih
je jedan uesnik obavezno dravni organ . - Osnovne karakteristike upravnog ugovora su : - Jedan
subjekt uvijek je javni subjekt (dravni organ ili institucija koja raspolae javnim ovlatenjem ) . Upravni ugovor je mnogo blii autoritativnom aktu kojim se stvara upravno-pravni odnos , bez obzira
to ne nastaje jaom voljom dravnog organa , nego pravnom poslou , iz razloga to je jedna strana
tog ugovora obavezno dravni organ ili organ javne vlasti . Upravni ugovor je dvostarni pravni akt
to ga drava ili drugo javnopravno tijelo sklapa sa treim osobama u svrhu ostvarivanja odreenog
cilja od ireg drutvenog interesa pod uslovima utvrenim posebnim propisom . - Razlika izmeu
upravnog i graansko pravnog odnosa ? Upravni ugovor usmjeren je prema irem drutvenom
( javnom ) , odnosno opem interesu a kod graasnko-pravnog odnosa cilj ugovora je ostvarivanje
samo meusobnih interesa saugovaraa . Graansko-pravni odnos nastaje saglasnom izjavom volje
ugovornih strana . Zakljuenje administrativnih ugovora postoji obaveza provoenja posebnog javng
postupka kao to je npr. Javni konkurs ili raspisivanje tendera za dodjelu posla ili nabavku neke robe
i sl . 4., Nastana upravno-pravnog odnosa Njegov pravni osnov uvijek je vezan za primjenu
materijalne pravne norme koja je sadrana u opem pravnom aktu . - U materijalnom smislu ,
upravno pravni odnos moe nastati : - Izdavaanjem upravnog pojedinanog akta ( direktno ili
indirektno ) , - Neposredno na osnovu zakona . Nastanak upravno pravnog odnosa na osnovu
upravnog akta - razlikujemo dvije situacije : - prva se odnosi na direktni upravni rad organa kao i
njegovo jednostrano i autoritativno postupanje . Tada upravn-pravni odnos nastaje donoenjem
upravnog akta i njegovim dostavljanjem drugom subjektu . - Druga situacija vezana je za nastanak
upravno-pravnog odnosa izdavanjem upravnog akta indirektno , pri emu , takoe do izraaja dolazi
jednostarno i autoritativno postupanje dravnog organa , odnosno institucije koja raspolae javnim
ovlatenjima . To je sluaj kada organ javne vlasti ne izda upravni akt , odnosno oglui se o njegovo

izdavanje , to se naziva utnja uprave ili utanje administracije itd. Nastanak upravno-pravnog
odnosa na osnovu injenica sadranih u zakonu . Na uravno pravni odnos naposredno na osnovu
zakona (ipso lege ) , odnosno bez izdavanja upravnog akta , vezan je neposredno za nastupanje
odreene injenice koja je sadrana u zakonu . U pitanju je apstraktni pravni odnos koji ne nastaje
izdavanjem upravnog akta , nego u dejstvu sa upravno materijalnim aktom . Pravni osnov njegovog
nastanka je materijalna pravna norma koja je sadrana u opempravnom aktu . Za metrijalnopravni
odnos predviena je legitimna prinuda . On uvijek nastaje jaom voljom dravnog organa . 5.
PRAVNI SUBJEKTI IZMEU KOJIH SE MOE ZASNOVATI UPRAVNO PRAVNI ODNOS Moe se zasnovati
izmeu : - Dravnih organa ili samostalnih ustanova i organizacija s jedne strane - Graana s druge
strane , Upravno-pravni odnos koji se zasniva na osnovu rjeenja organa uprave , moe se
zasnovati : a) Izmeu dravnih organa i njihovih slubenih lica b) Izmeu samih dravnih organa c)
Izmeu dravnih organa , odnosno institucija koje raspolau javnim ovlatenjem s jedne strane i
pravnih lica , odnosno preduzea , privrednih drutava , ustanova organizacija i slino . 6.
PRESTANAK UPRAVNO-PRAVNOG ODNOSA Upravno pravni odnos koji je nastao izdavanjem upravnog
pojedinanog akta u kojem je subjekt tog odnosa stekao neko pravo prestati voljom adresata . Kada
je u takvom odnosu stranci nametnuta neka obaveza , onda takav akt ne moe prestati
jednostarnom voljom adresata . Izdavanje upravnog akta kojim prestaju upravno-pravni odnos moe
nastupiti zbog vie razliitih situacija : a) Kada je subjekt postupio po aktu . b) Protekom roka
trajanja upravno-pravnog odnosa . c) Nastupanjem raskidnog uslova . d) Nastupanjem nemogunosti
ispunjenja zahtjeva koji je sadran u aktu . e) Donoenjem kasnijeg upravnog akta kojim nastaje
novi upravno-pravni odno