NAM MOÂ BAÙT NHAÕ HOÄI THÖÔÏNG PHAÄT BOÀ TAÙT
KINH ÑAÏI BAÙT NHAÕ BA LA MAÄT ÑA
Phaåm Chôn Nhö, thöù 351
✼ Kinh Ñaïi Baùt Nhaõ Maät Ña 4,
351
Kinh Ñaïi Baùt Nhaõ Maät Ña 1,
“Chôn Nhö” phaåm raát saâu xa dieäu huyeàn.
Luùc baáy giôø Thieân töû Duïc giôùi,
Coõi Saéc giôùi ñoàng röôùi höông hoa,
Cuøng nhau ñeán choã Phaät toøa,
Leã laïy cung kính ñöùng qua thöa raèng :
Baïch Theá Toân ! Coâng naêng Baùt Nhaõ,
Raát thaúm saâu, khaù thaáy khaù nhìn,
Nhieäm maàu vaéng laëng, nghieâm tinh,
Keû trí saùng suoát muoân nghìn phöôùc sanh.
Chö Nhö Lai ÖÙng Chaùnh Ñaúng Giaùc 2,
Ñoái trong Kinh Baùt Nhaõ Maät Ña,
Ñeàu taùc leân thuyeát ñaây laø,
Saéc töùc Nhöùt thieát trí hoøa vaøo ñaây.
Vì sao vaäy ? Chôn Nhö hoaëc saéc 3,
Nhaát thieát trí trí hoaëc Chôn Nhö,
1 2
Luùc baáy giôø Thieân töû baïch Phaät : 7
Hoaëc taát caû phaùp Chôn Nhö,
Cuõng ñeàu laø moät bôûi töø ñaây ra ... ?
352
“Chôn Nhö” phaåm raát saâu xa voâ bôø ...
Luùc baáy giôø Theá Toân daïy chæ,
Caùc Thieân töû löu yù tu haønh,
Nhö ñaõ thöa thænh roõ raønh,
Chôn Nhö töùc saéc ... saéc thaønh Chôn nhö.
Naøy Thieân töû ! Tö duy dung naïp 5,
Taâm vaéng laëng, thuyeát phaùp vui chaêng,
Vì phaùp naøy thaúm vónh haèng ...
Chæ coù keû trí môùi naêng ñöôïc maø.
Laïi vaày nöõa, Maät Ña Baùt Nhaõ,
Choã sôû chöùng taát caû Nhö Lai,
Neân : naêng sôû chöùng chaúng hai,
Theá gian khoâng theå saùnh daøi ngaén ñaâu !
Nhö hö khoâng thaúm saâu voâ löôïng 6,
Baùt Nhaõ naøy Voâ thöôïng Maät Ña,
Chôn Nhö roäng khaép haèng haø,
Phaùp naøy cuõng vaäy bao la dieäu huyeàn.
Cho ñeán muoân phaùp thaáp cao,
 Phaùp Theá Toân daïy raát nhieäm maàu, Nhaát Thieát Töôùng Trí, chaúng vaøo hay ra.
Chaúng nhieáp laáy saéc tìm caàu, 354
Chaúng nhieáp muoân phaùp vaøo ñaâu maø duøng ? Kinh Ñaïi Baùt Nhaõ Maät Ña 12,
Phaät daïy baûo ñuùng vaäy Thieân töû 8, “Chôn Nhö” phaåm raát saâu xa dieäu huyeàn.
Phaùp saâu maàu chaúng giöõ saéc ngay, Laïi vaày nöõa Thieân töû phaûi thaáy,
Laïi chaúng nôùi boû môùi hay, Neáu Boà Taùt nhieáp laáy phaùp laønh,
Nhaãn ñeán muoân phaùp roõ baøy bao la ... Tam Ma Ñòa Moân thöïc haønh,
353 Roài laïi nôùi boû sao thaønh töïu ñaây.
9
Kinh Ñaïi Baùt Nhaõ Maät Ña , Boà Taùt naày xa lìa Baùt Nhaõ 13,
“Chôn Nhö” phaåm raát saâu xa roäng daøy. Chaúng naêng chöùng taát caû phaùp naøo,
Luùc baáy giôø Phaät daïy Thieân töû, Cho ñeán muoân phaùp thaáp cao,
Theá gian haønh haïnh giöõ chaáp maø, Nhaát Thieát Töôùng Trí, chaúng vaøo suoát xuyeân.
Ngaõ vaø ngaõ sôû haèng sa, Luùc baáy giôø Thieän Hieän toân giaû 14,
Saéc : ngaõ, ngaõ sôû bao la trong ngoaøi ... Baïch Phaät veà Baùt Nhaõ thuaän tuøy,
10
Naày Thieân töû ! neáu Ñaïi Boà Taùt , Boá thí, nhaãn nhuïc, giôùi trì,
Nhieáp laáy saéc ... dieãn ñaït tònh thanh, Tinh taán, thieàn ñònh, aét thì trí dö.
15
Vì nôùi boû saéc maø thaønh, Laïi phaùp naøy cuõng töø tuøy thuaän ,
Thoï, töôûng, haønh, thöùc cuõng ñaønh vaäy thoâi ! Noäi, ngoaïi, khoâng, chaúng luaän phaùp naøo,
11
Ñaïi Boà Taùt xa xoâi Baùt Nhaõ , Cho ñeán muoân phaùp thaáp cao,
Chaúng naêng chöùng taát caû phaùp naøo, Phaùp naøy thaâm dieäu thuaän vaøo suoát thoâng.
3 4

16
Laïi phaùp naøy ñeàu khoâng coù ngaïi , Cuøng trôøi Saéc giôùi roõ raøng,
 17
Laáy voâ ngaïi laøm töôùng laïi qua
Vì taùnh bình ñaúng gaàn xa,
Voâ nhieãm voâ taùc chan hoøa döôùi treân.
18
Laïi vöõng beàn voâ sanh voâ dieät
Neân saéc phaùp ... voâ dieät voâ sanh,
19
Chaúng daáu chaân coù roõ raønh , Vì sao vaäy ? phaûi neân ghi nhôù,
Daáu chaân saéc phaùp sao thaønh Chôn Nhö ...
20
Luùc baáy giôø Thieân töû baïch Phaät
Ngaøi Thieän Hieän noùi raát suoát thoâng,
Ñöa ra caùc phaùp ñeàu khoâng,
Chuùng laïi töông öùng ngoaøi trong mieät maøi.
Thieän Hieän ñaùp Nhö Lai chaúng ñeán
Cuõng chaúng ñi, bôø beán muoân truøng,
Chôn Nhö cuõng vaäy vieân dung,
Vaøo taát caû phaùp hoøa cuøng haèng sa.
355
Kinh Ñaïi Baùt Nhaõ Maät Ña 22,
“Chôn Nhö” phaåm raát saâu xa dieäu huyeàn.
Luùc baáy giôø Thieän Hieän giaûng noùi,
Caùc Thieân töû coõi Duïc muoân ngaøn,
5 6
Ñeán chôn nhö saéc chaúng hình boùng lay.
, Thöôïng Toïa Thieän Hieän hôïp tan do gì ?
Chaúng do saéc ... neân tuøy choã ñeán,
Chaúng rôøi saéc ... nuoâi lôùn Nhö Lai,
, Thoï, töôûng, haønh, thöùc chaúng sai,
Nhaãn ñeán muoân phaùp trong ngoaøi döôùi treân !
Taát caû phaùp voâ sôû höõu haønh,
, Tuøy sanh hoaëc sôû tuøy sanh,
Cuõng chaúng khaù ñöôïc roõ raønh Maät Ña.
Luùc baáy giôø Xaù Lôïi baïch Phaät 23,
Phaùp Chôn Nhö ... ñeàu raát thaúm saâu,
21
, Trong saéc chaúng khaù ñöôïc ñaâu,
Ñeán chôn nhö saéc mong caàu ñöôïc chaêng ?
Vì trong saéc : haõy chaúng khaù ñöôïc,
Saéc chôn nhö : cuõng tröôït troâi nhanh,
Cho ñeán : thoï, töôûng, thöùc, haønh ...
Nhaãn ñeán caùc phaùp töïu thaønh ñöôïc na !
Phaät daïy baûo Xaù Lôïi, ñuùng vaäy 24,
Phaùp Chôn nhö khaù laáy khaù nhìn,
Trong ñaây saéc chaúng ñöôïc in,
Khoâng, Voâ Töôùng, Voâ Nguyeän ba moân,
 Vì sao vaäy, saéc haõy khaù ñöôïc,
Huoáng chôn nhö saéc tröôùc vaøo ñaâu,
Thoï, töôûng, haønh, thöùc sao caàu,
Nhaãn ñeán muoân phaùp chìm saâu chaúng döøng.
Ñöùc Theá Toân vöøa ngöng thuyeát töôùng 25,
Phaùp Chôn nhö voâ löôïng cam loà,
Traêm ba ngaøn ñaïi Bí Soâ,
Cuøng chuùng Boà Taùt dieãn phoâ Phaät Ñaø ...
356
Kinh Ñaïi Baùt Nhaõ Maät Ña 26,
“Chôn Nhö” phaåm raát saâu xa hoøa haøi.
Luùc baáy giôø ngaøi Xaù Lôïi Töû,
Baïch Phaät veà gìn giöõ Maät Ña,
Vì duyeân vì côù naøo maø,
Boà Taùt tu hoïc ba moân taän töôøng.
Naøo laø : Khoâng, Voâ Töôùng, Voâ Nguyeän,
Chaúng : nhieáp thoï, phöông tieän laøm chi,
Beøn chöùng thaät teá tö nghì,
Thanh Vaên, Ñoäc Giaùc dieäu vi Boà Ñeà ?
Coù Boà Taùt chaúng heà thoái chuyeån,
Neáu töï lìa Nhöùt thieát trí haønh,
7 8
Nhö baàu trôøi laém hö khoâng,
Chaúng khôûi nghó seõ thoaùt voøng traàn ai.
Phöông tieän, nhieáp thoï baûo toàn,
Thaúng tôùi Voâ Thöôïng toái toân muoân ñôøi ?
27
Phaät daïy baûo Xaù Lôïi neân bieát ,
Neáu töï lìa Nhöùt Thieát Trí trí haønh,
Phöông tieän, nhieáp thoï sao thaønh,
Neáu maø ngöôïc laïi ly sanh toû töôøng ...
Nhö coù chim thaân töôïng lôùn quaù 28,
Ñeïp vaø daøi ñeán caû do tuaàn,
Ñoâi caùnh khoâng coù bình quaân,
Treân cao rôùt xuoáng xoay luaân vaãy vuøng ...
Coù Boà Taùt cuõng laïi nhö vaäy,
Traûi nhieàu kieáp ñeám laáy caùt soâng,
Sieâng tu caùc phaùp vun troàng,
Trí tueä Voâ thöôïng laïi khoâng kòp thôøi.
Vöøa luùc aáy Xaù Lôïi Töû hoûi 29,
Baïch Thieän Hieän ! bôûi nhaân duyeân naøo,
Voâ Thöôïng Chaùnh Ñaúng toái cao,
Khoù tin khoù chöùng ñeå vaøo Maät Ña ?
Ñaïi Boà Taùt saâu xa quaùn laõnh,
Taát caû phaùp töï taùnh ñeàu khoâng,
Neáu maø ngöôïc laïi ly sanh toû töôøng ...
32
Xaù Lôïi Töû, nghe hieåu sung söôùng ,
Phaùp Chôn Nhö thaät töôùng hieän baøy,
 Vì sao vaäy ? thöa ngaøi Thieän Hieän,
Phaùp ñeàu khoâng, roäng bieán hö khoâng,
Boà Taùt chöùng bieát ngoaøi trong,
Ñoái vôùi Voâ Thöôïng vun troàng Maät Ña ?
357
Kinh Ñaïi Baùt Nhaõ Maät Ña 30,
“Chôn Nhö” phaåm raát saâu xa dieäu huyeàn.
Luùc baáy giôø Thieän Hieän toân giaû,
Hoûi Xaù Lôïi taát caû phaùp laønh,
Töø : Saéc, thoï, töôûng, thöùc, haønh,
Nhaãn ñeán muoân phaùp töïu thaønh sao ñaây ?
Ñeå döïng xaây Voâ Thöôïng Chaùnh Giaùc,
Hoaëc ñoái dieän, lìa khaùc ñöôïc chaêng,
Hay laø lui truït khoâng baèng,
Xaù Lôïi Töû ñaùp : thaät raèng Maät Ña.
Thieän Hieän tieáp : phaùp ñaõ chaéc vaäy
Phaùp truï vaäy môùi thaáy roõ raøng,
Ñeàu baát khaû ñaéc muoân ngaøn,
Ñeán voâ sôû höõu, môùi an laïc nhieàu.
9 10
Muoân loaøi vaïn vaät chan hoøa thöông yeâu.
35
Roài cuøng nhau tieâu tröø taäp khí
Caùc phieàn naõo luïy ñeán khoå ñau,
Boà Taùt tu hoïc saâu daøy,
Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc töø nay toû töôøng ...


NAM MOÂ BAÙT NHAÕ HOÄI THÖÔÏNG PHAÄT BOÀ TAÙT
KINH ÑAÏI BAÙT NHAÕ BA LA MAÄT ÑA
Phaåm Boà Taùt Truï, thöù 358
✼
358
Kinh Ñaïi Baùt Nhaõ Maät Ña 33,
Phaåm “Boà Taùt Truï” saâu xa dieäu huyeàn.
Luùc baáy giôø Thieän Hieän toân giaû,
Baïch Phaät veà Baùt Nhaõ toái cao,
Boà Taùt Chaùnh Ñaúng muoán vaøo,
31
, Phaûi truï, neân truï choã naøo maõn vieân.
Phaät daïy baûo : Thieän Hieän saâu laéng 34,
Neáu Boà Taùt muoán ñaëng Phaät Ñaø,
Ñem taâm bình ñaúng bao la,
NAM MOÂ BAÙT NHAÕ HOÄI THÖÔÏNG PHAÄT BOÀ TAÙT
, KINH ÑAÏI BAÙT NHAÕ BA LA MAÄT ÑA
 Mình, ngöôøi muoân vaät dìu nhau,
Voâ Thöôïng Chaùnh Giaùc nhieäm maàu hieän ra.
359
Kinh Ñaïi Baùt Nhaõ Maät Ña 36,
Phaåm “Boà Taùt Truï” saâu xa dieäu huyeàn.
Laïi vaày nöõa Thieän Hieän nghe laéng,
Neáu Boà Taùt muoán ñaëng Boà Ñeà,
Thöôøng khôûi caùc phaùp voâ bôø,
Khuyeân ngöôøi cuøng khôûi nöông nhôø vaøo ñaây.
Vì sao theá, truï laáy taát caû 37,
Maø taát caû chaúng khaù beàn laâu,
Boà Taùt tu hoïc vaøo saâu,
Truï maø chaúng truï nhieäm maàu Ba La.


11
Cho ñeán muoân phaùp gaàn xa,
Boà Taùt chaúng truï haøi hoøa Maät Ña.
361
Phaåm Baát Thoái Chuyeån, thöù 360
✼
360
Kinh Ñaïi Baùt Nhaõ Maät Ña 38,
Phaåm “Baát THoái Chuyeån” saâu xa dieäu huyeàn.
Luùc baáy giôø Thieän Hieän toân giaû,
Baïch Phaät veà Baùt Nhaõ Maät Ña,
Vì duyeân vì côù naøo maø,
Baát Thoái Boà Taùt vaøo nhaø Nhö Lai ?
Phaät daïy baûo : oâng phaûi chaúng thaáy 39,
Phaùp khaù nghi hoaëc laáy döï do,
Laø chaúng thaáy saéc ban cho,
Thoï, töôûng, haønh, thöùc heïn hoø sao ñaây ?
40
Noùi toùm laïi, troøn ñaày Baát Thoái ,
Caùc : Haønh, Traïng, Töôùng Gioûi ñeâm ngaøy,
Naêng quaùn caùc phaùp roõ baøy,
Voâ Haønh, Traïng, Töôùng chuyeån xoay mieät maøi,
Vì sao vaäy ? oâng phaûi ghi nhôù,
Töï Taùnh saéc voâ sôû höõu maø,
12
Ñaïi Boà Taùt tö töôûng tònh thanh,
Ñaõ vaøo Chaùnh Taùnh Ly Sanh,
Chaúng thaáy chuùt phaùp naøo thaønh töïu ra.
 Kinh Ñaïi Baùt Nhaõ Maät Ña 42,
Phaåm “Baát Thoái Chuyeån” saâu xa dieäu huyeàn.
Laïi vaày nöõa Thieän Hieän quaùn saùt,
Baát Thoái Chuyeån Boà Taùt vöõng beàn,
Töø : thaân, khaåu, yù taïo neân,
Chuùng sanh muoân loaïi döôùi treân an laønh.
Ñaây cuõng laø caùc : Haønh, Traïng, Töôùng,
Baát Thoái Chuyeån cung döôõng thoï trì,
Ngaøy ñeâm nguyeän löïc tö nghì,
Cuûa Ñaïi Boà Taùt thöïc thi chan hoøa ...
362
Kinh Ñaïi Baùt Nhaõ Maät Ña 42,
Phaåm “Baát Thoái Chuyeån” saâu xa dieäu huyeàn.
Luùc baáy giôø Thieän Hieän baïch Phaät,
Caùc Boà Taùt Baát Thoái Chuyeån sao,
Nghóa laø ñoái vôùi phaùp naøo,
Thoái Chuyeån cuõng ñöôïc môùi vaøo Maät Ña ?
Phaät daïy baûo : nhìn xa traïng töôùng 43,
13
Luùc baáy giôø Thieän Hieän baïch Phaät,
Ñaïi Boà Taùt Baát Thoái Chuyeån roài,
Ñöôïc bao coâng ñöùc vun boài,
Vì sao vaäy ? chaúng khaù ñöôïc vaäy,
Chaúng taïo taùc, naém laáy ñöôïc ñaâu,
Voâ sanh phaùp nhaãn nhaäp saâu,
Neân goïi Baát Thoái Chuyeån ñaàu Ma Ha.
Laïi vaày nöõa, ñaõ laø Baát Thoái 44,
Khaép nghe lôøi noùi cuûa muoân loaøi,
Vaên töï, nghóa lyù saùng soi,
Toång trì caùc phaùp trong ngoaøi döôùi treân ...


NAM MOÂ BAÙT NHAÕ HOÄI THÖÔÏNG PHAÄT BOÀ TAÙT
KINH ÑAÏI BAÙT NHAÕ BA LA MAÄT ÑA
Phaåm Xaûo Phöông Tieän, thöù 363
✼
363
Kinh Ñaïi Baùt Nhaõ Maät Ña 45,
“Xaûo Phöông Tieän” phaåm saâu xa dieäu huyeàn.
14
364
Kinh Ñaïi Baùt Nhaõ Maät Ña 50,
“Xaûo Phöông Tieän” phaåm saâu xa dieäu huyeàn.
Mong Phaät daïy baûo saùng soi nghìn truøng ...?
Phaät daïy baûo : ñuùng vaäy Thieän Hieän
Baát Thoái Chuyeån, vieân maõn ñöùc coâng,
Troøn ñaày trí hueä saùng trong,
Saùu phaùp luïc ñoä tuøy loøng suoát xuyeân.
47
Laïi vaày nöõa Thieän Hieän neân bieát
Haïnh Boà Taùt thieät chaúng haïnh maø,
Chaúng lìa chaúng döùt Ba La,
Chö Phaät cuõng vaäy saâu xa dieäu huyeàn ...
Vöøa luùc aáy Thieän Hieän baïch Phaät 48,
“Xaûo Phöông Tieän” laï raát nhieäm maàu,
Boà Taùt ngaên khieån ... roäng saâu,
Nieát Baøn chæ roõ ngoõ haàu veà ñaây ?
Phaät daïy baûo ñuùng vaäy Thieän Hieän
“Xaûo Phöông Tieän” ngaên khieån khoâng löôøng,
Boà Taùt Baát Thoái toû töôøng,
ÖÙng Chaùnh Ñaúng Giaùc xieån döông Phaät Ñaø.
15
Phaân bieät sôû taùc chaúng caàu,
Phaùp voâ sôû höõu coù ñaâu xa gaàn.
55
Laïi vaày nöõa, oâng caàn thaáu ñaùo , Chôn nhö chaúng khaùc gaàn keà,
Phaät daïy baûo Thieän Hieän dung naïp,
46
, Caùc Boà Taùt ñoái phaùp thaúm saâu,
Töông öng lyù thuù nhieäm maàu,
Truï, hoïc Baùt Nhaõ laøm ñaàu töïa nöông.
51
Neáu Boà Taùt thöôøng ñöôïc nhö theá ,
, Khôûi moät nieäm voâ keå ñöùc coâng,
Nhieàu kieáp sanh töû thoaùt voøng,
Chaùnh Ñaúng Chaùnh Giaùc haèng mong ñeán gaàn.
52
Nhö coù ngöôøi duïc traàn ñaém ñuoái ,
Vôùi keû nöõ vöøa tuoåi löùa ñoâi,
Hai beân öôùc heïn khoâng thoâi,
Boãng bò trôû ngaïi buoàn hoaøi töông tö ...
Thieän Hieän baïch : Nhö Phaät ñaõ thuyeát 53,
49
, Sôû taùc phaân bieät bieát roõ raønh,
Chaúng vaøo Chaùnh taùnh ly sanh,
Cuõng chaúng theå ñöôïc tònh thanh ñuû ñaày.
Phaät daïy baûo : ñuùng vaäy Boà Taùt 54,
Raát kheùo hoïc Ñaïi Baùt Nhaõ saâu,
16
Ngaøi Thieän Hieän thaønh taâm thöa hoûi 59,
Baïch Theá Toân ! Sao goïi Boà Ñeà,
 Taùnh, Töôùng phaùp roát raùo ñeàu khoâng,
Neân chaúng keû noùi suoát thoâng,
Cuûa phaùp khoâng aáy - saùng loøng Maät Ña.
365
Kinh Ñaïi Baùt Nhaõ Maät Ña 56,
“Xaûo Phöông Tieän” phaåm saâu xa dieäu huyeàn.
Luùc baáy giôø Thieän Hieän thöa hoûi :
Nghóa chaúng theå noùi giaûm hoaëc taêng,
Vaäy laø muoân phaùp khoù khaên,
Baïch Phaät daïy baûo con haèng suoát xuyeân ?
Phaät daïy baûo Thieän Hieän töôøng laõm 57,
Nghóa laø : chaúng noùi giaûm hoaëc taêng,
Laøm sao muoân phaùp vónh haèng,
Caùc oâng tu taäp khaû naêng hôn nhieàu.
Laïi vaày nöõa, sôùm chieàu suy nghó 58,
Laáy “Caâu haønh taùc yù” thieän taâm,
Hoài höôùng Voâ thöôïng thaäm thaâm,
Nhö Phaät Chaùnh giaùc nguyeän thaàm ñoä sanh.
17
Löûa ban ñaàu naêng ñoát caùi tim,
Hay laø ngoïn löûa sau theâm,
Hay tim bò ñoát, oâng tìm roõ cho ?
Mong Phaät daïy baûo quyeàn cô ñaïo thieàn ?
60
Phaät daïy baûo Thieän Hieän nghe roõ ,
Taát caû phaùp ñeàu coù Chôn nhö,
Ñaây laø Chaùnh Ñaúng Voâ Dö,
Nieát Baøn, sanh töû coù töø duyeân nhôn.
61
Vì sao vaäy ? Chôn nhö caùc phaùp ,
Khoâng giaûm taêng dung naïp maø chi,
Chö Phaät chaùnh giaùc khaùc gì,
Khoâng taêng khoâng giaûm tö nghì hoaèng khai.
62
Laïi vaày nöõa caùc Ñaïi Boà Taùt ,
Chaúng lìa xa Baùt Nhaõ toái cao,
Chôn nhö an truù bieát bao,
Neân chaúng taêng giaûm phaùp naøo suoát xuyeân.
Luùc baáy giôø Thieän Hieän baïch Phaät 63,
Caùc Boà Taùt thaät duïng sô taâm,
Hay duïng Chaùnh Giaùc haäu taâm,
Tieàn taâm ñaõ dieät khoù taàm thaáy xem ...
Phaät daïy baûo : nhö ñem ñeøn ñoát 64,
18
Coù Boà Taùt tu Baùt Nhaõ Kinh,
Trì giôùi, nhaãn nhuïc, chuyeân tinh,
Boá thí, thieàn ñònh, trí nghìn öùc xa,
 Baïch Theá Toân ! Chaúng do ngoïn löûa,
Luùc ban ñaàu, sau nöõa sanh ra,
Hay tim bò ñoát gì maø,
Theá gian thì thaáy roõ laø ñoát voâ.
Naøy Thieän Hieän ! Boà Taùt cuõng vaäy,
Chaúng sô taâm chöùng laáy Boà Ñeà,
Chaúng haäu taâm chöùng bao giôø,
Cuõng chaúng rôøi taùch thieàn cô trong ngaàn ...

Coù Boà Taùt maøi mieät tu haønh,
NAM MOÂ BAÙT NHAÕ HOÄI THÖÔÏNG PHAÄT BOÀ TAÙT
KINH ÑAÏI BAÙT NHAÕ BA LA MAÄT ÑA
Phaåm Nguyeän Haïnh, thöù 366
✼ Boà Taùt troïn haún saùu ñöôøng,
366
Kinh Ñaïi Baùt Nhaõ Maät Ña 65,
“Nguyeän Haïnh” phaåm raát saâu xa dieäu huyeàn.
Phaät daïy baûo Thieän Hieän toân giaû,
19
Roài phaùt nguyeän traûi qua nhieàu kieáp,
Ñoái höõu tình dung nhieáp laønh an,
Tu haønh quaû vò nghieâm trang,
Voâ Thöôïng Chaùnh Giaùc Nieát Baøn khoâng xa.
367
Kinh Ñaïi Baùt Nhaõ Maät Ña 66,
“Nguyeän Haïnh” phaåm raát saâu xa dieäu huyeàn.
Phaät daïy baûo Thieän Hieän phaûi bieát,
Ba La saùu phaùp tònh thanh,
Thaáy ñöôïc chuû teå chuùng sanh ngaén daøi.
Duy chæ coù Nhö Lai ñaúng giaùc,
Laáy caùc phaùp nhieáp ñaït Phaùp Vöông,
Sôùm ñöôïc vieân maõn chieâu chöông Boà Ñeà.
67
Laïi vaày nöõa, nöông nhôø quaùn saùt ,
Chuùng höõu tình caùc thuù bieät sai,
Boà Taùt nguyeän hôïp muoân loaøi,
20

Cuøng tu moät nghieäp hoøa haøi Maät Ña. Nghieâm tinh coõi Phaät haèng haø phöôùc duyeân ...
68
Thieän Hieän phaûi nhìn xa troâng roäng , Caêng Giaø Thieân, Kieàn thieàn traàn thieát 70,
Ñaïi Boà Taùt maàm gioáng thuïc thuaàn, Caùc thöù hoa vaøng bieác baïc chì,
 Nhìn thaáy muoân loaïi gian truaân,
Phaùt nguyeän cöùu vôùt thaám nhuaàn laønh an.

Nhôø löïc Phaät ñaõ thaønh boán goùc,
NAM MOÂ BAÙT NHAÕ HOÄI THÖÔÏNG PHAÄT BOÀ TAÙT
KINH ÑAÏI BAÙT NHAÕ BA LA MAÄT ÑA
Phaåm Caêng Giaø Thieân, thöù 368
✼ Chí nguyeän saâu Thieân Nöõ kia roài,
368
Kinh Ñaïi Baùt Nhaõ Maät Ña 69,
“Caêng Giaø Thieân” phaåm saâu xa voâ bôø.
Luùc baáy giôø ôû trong chuùng ñaúng,
Coù Thieân Nöõ hieäu : Caêng Giaø Thieân,
Töø toøa ñöùng daäy thöa lieàn,
Baïch Phaät daïy baûo suoát xuyeân trong ngoaøi.
Nhö con nay tu hoaøi Boá thí,
Tònh giôùi, nhaãn nhuïc, trí maät ña,
Tinh tieán, tónh löï saâu xa,
21
Vaø caàm caëp aùo Thieân Y,
Heát loøng cung kính trí treân Phaät Ñaø.
Böûu ñaøi hoa ngang doïc ñeïp xinh,
Roài cuøng vôùi chuùng höõu tình,
Hoài höôùng Chaùnh Ñaúng xöông minh Phaät Ñaøi.
Ñöùc Nhö Lai nhôù laïi quaù khöù 71,
Ngaøi cöôøi chuùm chím khoâng thoâi,
Ñoû, xanh, vaøng, traéng saùng soi khaép mieàn.
72
Ñöùc A Nan suoát xuyeân nhìn thaáy ,
Voäi ñöùng daäy goái laáy höõu beân,
Tròch aùo vai höõu quyø leân,
Chaép tay cung kính thöa treân Phaät Ñaø ...
Nhaân duyeân naøo Phaät hieän ra,
Mæm cöôøi muoân saéc chan hoøa quaàn sanh ?
Phaät daïy baûo : roõ raønh Thieân Nöõ 73,
Saép ñeán ñaây truï giöõ Phaät ngai,
22

Hieäu laø Kim Hoa Nhö Lai, Cho ñeán muoân phaùp khaùc gì,
Kieáp teân : Tinh Duï muoân loaøi phöôùc duyeân. Phaùp Phaät baát coïng thoï trì sao yeân ?
74
Vì vaøo thuôû Nhieân Ñaêng quaù khöù , Phaät daïy baûo Thieän Hieän quaùn laõnh 76,
 Ta coù daâng naêm thöù hoa töôi,
Ñöôïc Phaät thoï kyù truï ñôøi,
Thieân Nöõ nhaûy nhoùt nhaïc trôøi taáu ngaân.

Vì sao vaäy, taùc leân quaùn töôûng 77,
NAM MOÂ BAÙT NHAÕ HOÄI THÖÔÏNG PHAÄT BOÀ TAÙT
KINH ÑAÏI BAÙT NHAÕ BA LA MAÄT ÑA
Phaåm Kheùo Hoïc, thöù 369
✼ Töï Töôùng khoâng, dung naïp vaøo ñaâu,
369
Kinh Ñaïi Baùt Nhaõ Maät Ña 75,
“Kheùo Hoïc” phaåm raát saâu xa dieäu huyeàn.
Luùc baáy giôø Thieän Hieän toân giaû,
Baïch Phaät veà Baùt Nhaõ Maät Ña,
Boà Taùt tu haïnh Ba La,
Sao vaøo “Khoâng” taäp Tam Ma Ñòa naày ?
Laïi sao gaàn ñuû ñaày “Voâ töôùng”,
Ñeán voâ nguyeän döôõng laáy ñöôïc chi,
23
Phaät daïy baûo Thieän Hieän toân giaû,
Ñaïi Boà Taùt haønh Baùt Nhaõ saâu,
Thöôøng gaàn caùc phaùp nhieäm maàu,
Saéc, thoï, töôûng, haønh, thöùc ñeàu khoâng,
Cho ñeán muoân phaùp ngoaøi trong,
Nhaãn ñeán Chaùnh Ñaúng ñeàu ñoàng nhö treân ...
Chaúng cho taâm loaïn höôùng naøo chi,
Thôøi chaúng thaáy moät phaùp gì,
Ñeå maø taùc chöùng thoï trì cho xong.
Boà Taùt naøy “Kheùo Hoïc” caùc phaùp,
Saùu chöùng thaønh töïu chaúng caàu,
Cuõng chaúng thaáy ñöôïc laâu mau laøm gì.
78
Laïi vaày nöõa khi quaùn khoâng phaùp ,
Tröôùc phaûi nghó caùc töôùng phaùp khoâng,
Roài môùi “Kheùo Hoïc” suoát thoâng,
Quaû vò chöùng ñaéc tuøy loøng hieän ra ...
370
Kinh Ñaïi Baùt Nhaõ Maät Ña 79,
“Kheùo Hoïc” phaåm raát saâu xa dieäu huyeàn.
24
Caùc Boà Taùt phaùt nguyeän roäng saâu,
Duø chöa tôùi choán thöôøng caàu,
Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc nhieäm maàu hieän ra.
 Nhöng ñoái thaät teá chaúng caàu chöùng chi.
80
Nhö traùng só oai veä duõng maõnh
Töôùng maïo ñoan nghieâm chaùnh tröïc nhieàu,
Roài duøng phöông tieän vöôït sieâu,
Khôûi taâm cöùu vôùt sôùm chieàu chuùng sanh.
81
Nhö chim thuù caùnh to bay boång
Giöõa hö khoâng lôùn roäng chaúng rôi,
Tuy nöông quy luaät ñaát trôøi,
Vaãn phaûi choáng cöï hoaëc rôøi khen cheâ ...
82
Nhö só phu gioûi ngheà teân baén , Boà Taùt tu hoïc cho xong,
Muoán troå taøi ngöôùc thaúng hö khoâng,
Laàn löïa teân baén chaát choàng,
Chaúng rôi xuoáng ñaát gaùnh goàng luaân phieân ...
Luùc baáy giôø Thieän Hieän baïch Phaät
Ñaïi Boà Taùt laøm raát khoù laøm,
Tuy coù tu hoïc chaúng nhaøm,
Chaúng ñoïa, chaúng maát moân Tam Ma naøy ?
Phaät daïy baûo hay thay Thieän Hieän
25
Caùc phaùp cuõng coù töôùng hoøa vaøo chaêng ?
88
Phaät daïy baûo laéng nghe so saùnh
Baùt Nhaõ Kinh laáy taùnh khoâng khoâng,
371
, Kinh Ñaïi Baùt Nhaõ Maät Ña 85,
“Kheùo Hoïc” phaåm raát saâu xa dieäu huyeàn.
Phaät daïy baûo : Thieän Hieän quaùn saùt,
Caùc Boà Taùt muoán Baùt Nhaõ saâu,
, Hay muoán maõn nguyeän choã caàu,
Baát tuøy tha giaùo laøm ñaàu nghieâm tinh.
Vì sao vaäy, Kinh naøy voâ thöôïng,
Taát caû phaùp töôùng ñöôïc saùng trong,
Maät Ña Baùt Nhaõ nôi loøng hieän ngay.
86
Laïi vaày nöõa Kinh naøy nuoâi döôõng ,
Laáy hö khoâng laøm töôùng muoân nôi,
83
, Voâ tröôùc voâ töôùng, töôùng ngôøi,
Bôûi phaùp caùc töôùng truï ñôøi naøo yeân ! ...
Luùc baáy giôø Thieän Hieän toân giaû 87,
Baïch Phaät veà Baùt Nhaõ Maät Ña,
84
, Ñöôïc bao dieäu töôùng saùng loøa,
26
Neáu höõu tình Nam Thieäm Boä Chaâu,
, Laøm ngöôøi heát thaûy roài caàu,
Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc nhieäm maàu bieát bao ...
 Muoân phaùp cuõng laáy taùnh khoâng,
Ñeå maø laøm töôùng vun troàng suoát xuyeân.
89
Laïi vaày nöõa Thieän Hieän neân nhôù
Chuùng höõu tình ngaõ sôû taän cuøng,
Roài chaáp tröôùc ngaõ ung dung,
Neân khoâng töï taùnh, töôùng duøng bao la.
372
90
Kinh Ñaïi Baùt Nhaõ Maät Ña , Coâng ñöùc voâ löôïng chöùng tri Phaät Ñaø.
“Kheùo Hoïc” phaåm raát saâu xa dieäu huyeàn.
Luùc baáy giôø Thieän Hieän toân giaû,
Baïch Phaät veà Baùt Nhaõ Maät Ña,
Boà Taùt Kheùo Hoïc saâu xa,
Neáu haønh caùc phaùp vaãn laø tònh thanh.
Vì sao vaäy ? Phaùp laønh roát raùo,
91
Naêng, sôû haønh lai ñaùo maø chi , Ñöôïc söï daïy daãn vaøo nôi Phaät Ñaøi.
Haønh thôøi, Haønh xöù tö nghì,
Nhaát thieát trí trí cöïc kyø suoát xuyeân.
Phaät daïy baûo : Thieän Hieän töôøng laõm
27
Nhöng coù ngöôøi truyeàn trao Baùt Nhaõ,
Khieán an truï taát caû chaùnh chôn,
, Duyeân naøy coâng ñöùc lôùn hôn,
Chaúng theå xöng keå vöõng beàn daøi laâu.
Naày Thieän Hieän boán Chaâu cuõng vaäy 93,
Tieåu, Trung thieân, Ñaïi aáy khaùc gì,
Ba La Baùt Nhaõ thöïc thi,
373
Kinh Ñaïi Baùt Nhaõ Maät Ña 94,
“Kheùo Hoïc” phaåm raát saâu xa dieäu huyeàn.
Phaät daïy baûo Thieän Hieän laõnh hoäi,
YÙ hieåu sao muoân loaïi soáng ñôøi,
Chaúng sau chaúng tröôùc thaân ngöôøi,
Hoaëc ngöôøi ñaëng phöôùc ngoaøi suy nghó,
Nhöng chaúng baèng ngöôøi chæ tu haønh,
92
, Kinh Ñaïi Baùt Nhaõ tònh thanh,
28

Nhaát thieát trí trí roài thaønh Nhö Lai. Luùc baáy giôø Thieän Hieän hoûi kyõ :
95
Naày Thieän Hieän ! OÂng phaûi bieát roõ , Taát caû taùc yù : “töï taùnh”, “ly”,
Ñaïi Boà Taùt coù ñöôïc boán ñieàu, Cuøng laø ‘töï taùnh khoâng” gì,
 Töø, Bi, Hyû, Xaû vöôït sieâu,
Cuõng khoâng chaáp ñaém vì chìu chuùng sanh.
96
Nghóa laø muoán tònh thanh phaùp nhaõn
Chuùng höõu tình maø an truï ñaây,
Töông öng Baùt Nhaõ troøn ñaày,
Khoâng luùc naøo boû ñeâm ngaøy vaán vöông.
Nhö nhieàu ngöôøi tröôùc giôø chöa coù 97,
Ngoïc Ma Ni ñeå hoï xem qua,
Sau naøy saém ñöôïc möøng la,
Boãng nhieân rôi maát roài laø khoå ñau ...

Ly vaø Khoâng chaúng maûy may naøo,
NAM MOÂ BAÙT NHAÕ HOÄI THÖÔÏNG PHAÄT BOÀ TAÙT
KINH ÑAÏI BAÙT NHAÕ BA LA MAÄT ÑA
Phaåm Döùt Phaân Bieät, thöù 374
✼
374
Kinh Ñaïi Baùt Nhaõ Maät Ña 98,
“Döùt Phaân Bieät” phaåm saâu xa dieäu huyeàn.
29
Baùt Nhaõ Kinh baát dieät baát sanh,
Laøm sao caùc phaùp naêng haønh,
Nhaãn ñeán Chaùnh giaùc chaúng haønh Maät Ña.
375
Nhaãn ñeán muoân phaùp traàn vi khaùc naøo ?
Neáu Baùt Nhaõ saâu cao cuõng theá,
, Ñaïi Boà Taùt chaúng deã thöïc thi :
Bình ñaúng taùnh; ñeán tö nghì,
Baïch Phaät daïy baûo thoï trì suoát xuyeân ?
Phaät daïy baûo Thieän Hieän dung naïp 99,
Neáu Boà Taùt : bieát phaùp suoát thoâng,
Vaø caùc taùc yù : Ly, Khoâng,
Taát caû chaúng phaûi saùng loøng truï nöông.
Vì Baùt Nhaõ töông öng heát thaûy,
Ñoâi khi taùc yù daït daøo,
Nhöùt thieát trí trí hoøa giao muoân truøng.
Ñaïi Baùt Nhaõ voâ cuøng saâu thaúm,
Chaúng moät hai, chaúng laém ñaâu maø,
Boà Taùt tu hoïc Maät Ña,
Truï baäc Baát Thoái haèng haø phöôùc duyeân.
Laïi vaày nöõa Thieän Hieän neân bieát 100,
30
NAM MOÂ BAÙT NHAÕ HOÄI THÖÔÏNG PHAÄT BOÀ TAÙT
KINH ÑAÏI BAÙT NHAÕ BA LA MAÄT ÑA
Phaåm Hoïc Kheùo Tieän, thöù 376
 101
Kinh Ñaïi Baùt Nhaõ Maät Ña ,
“Döùt Phaân Bieät” phaåm saâu xa dieäu huyeàn.
Luùc baáy giôø Thieän Hieän baïch Phaät,
Neáu caùc phaùp ñaùnh maát Maät Ña,
Laøm sao Boà Taùt haøi hoøa,
Maät Ña Baùt Nhaõ ñeå maø thieát thaân ?
Phaät daïy baûo : oâng caàn dung naïp 102,
Thaáy thaät taùnh caùc phaùp tònh thanh,
Ñaây laø phaùp nhaãn voâ sanh,
Cuûa Ñaïi Boà Taùt troïn thaønh suoát xuyeân.
Laïi vaày nöõa Thieän Hieän quaùn saùt 103,
Caùc Boà Taùt haønh Baùt Nhaõ saâu,
Chaúng coù phaân bieät mong caàu,
Vì Ñaïi Baùt Nhaõ nhieäm maàu bieät phaân.


31
Coâng ñöùc gaáp boäi cöïc kyø,
Nhaãn ñeán toaùn, soá thöïc thi ño löôøng ...
106
Coù Ñaïi Ñöùc cuõng ñöông döï ñaáy
Môùi hoûi raèng toâi thaáy naõy giôø,
✼
376
Kinh Ñaïi Baùt Nhaõ Maät Ña 104,
“Phaåm Hoïc Kheùo Tieän” saâu xa dieäu huyeàn.
Luùc baáy giôø Trôøi Thieân Ñeá Thích,
Baïch Phaät Ñaø phaân tích roõ raøng,
Ba La Baùt Nhaõ khoù baøn,
Vöôït caûnh taàm nghó : theá gian, roàng, Trôøi ...
Neáu höõu tình y lôøi Baùt Nhaõ,
Ñeå tu haønh duyeân quaû chaùnh chaân,
Nhö coøn taâm sôû phaøm traàn,
Phaûi bieát nhö theá khoå gaàn ñeán nôi ?
105
Phaät daïy baûo : Trôøi Thieân Ñeá roõ ,
Giaû nhö coù taát caû muoân loaøi,
Trong Chaâu Thieäm Boä tu hoaøi,
Ñaëng ñöôïc ñaïo nghieäp saùng soi khaép mieàn.
Cuõng khoâng baèng thieän nam tín nöõ,
Ñoái Baùt Nhaõ gìn giöõ thoï trì,
32
Hay coù keû bò, cuøng laø keû khoâng ?
Phaät daïy baûo : oâng caàn quan saùt 112,
, Ñaïi Boà Taùt haønh Baùt Nhaõ saâu,
Thöôøng bò roái loaïn khi caàu,
 Phaät daïy Ñeá Thích thieàn cô,
Maät Ña Baùt Nhaõ voâ bôø ñöùc coâng ?
107
Thieân Ñeá Thích moät loøng giaûi noùi :
Môùi phaùt taâm ñaõ hoäi ñuû roài,
Töông öng Nhöùt thieát trí soi,
Coâng ñöùc voâ löôïng muoân loaøi laønh an.
108
Luùc baáy giôø A Nan thaàm nghó , AÙc Ma kia coù tröôùc ñeán giôø,
Thieân Ñeá Thích taøi trí roäng daøi,
Hay nhôø söùc löïc Nhö Lai,
Môùi hieåu nghóa thuù trong ngoaøi Maät Ña !
109
Thieân Ñeá Thích bieát A Nan nghó
Voäi thöa raèng toâi chæ thöøa oai,
110
Phaät khen ñuùng vaäy khoâng sai
Coâng ñöùc Baùt Nhaõ trong ngoaøi nghieâm trang.
111
Luùc baáy giôø A Nan baïch Phaät , Boà Taùt chung ôû caùch naøo,
Ñaïi Boà Taùt haønh Maät Ba La,
Ñeàu bò roái loaïn AÙc Ma,
33
Caùc Boà Taùt chung ôû vôùi nhau,
Thöôøng xem treân döôùi tröôùc sau,
Ñaïi Sö cuûa hoï laøm ñaàu tieán thaân.
Ñaïi Boà Taùt laàn laàn suy nghó,
Nhöng ít ngöôøi bò, chôù ñaâu heát maø ...
Vì sao vaäy ? saâu xa ñôøi tröôùc,
Nghe Baùt Nhaõ khoù ñöôïc hieåu tin,
Sanh taâm huûy baùng cheâ khinh,
AÙc ma roái loaïn muoân nghìn khoå ñau.
Laïi vaày nöõa oâng mau thaáy roõ,
Laøm sao Baùt Nhaõ ñeà hueà,
Hoïc cho thaät kheùo tieän bôø Ba La ...
377
, Kinh Ñaïi Baùt Nhaõ Maät Ña 113,
“Phaåm Hoïc Kheùo Tieän” saâu xa muoân ngaøn.
, Luùc baáy giôø A Nan toân giaû,
Baïch Phaät veà Baùt Nhaõ saâu cao,
Laïy Phaät daïy baûo ban trao voâ vaøn,
Phaät daïy baûo A Nan ghi nhôù,
34
378
Kinh Ñaïi Baùt Nhaõ Maät Ña 117,
“Phaåm Hoïc Kheùo Tieän” saâu xa dieäu huyeàn.
Luùc baáy giôø Thieän Hieän baïch Phaät,
 Thieän tri thöùc daïy chæ baûo ta,
Laø baïn chung hoäi thuyeàn maø,
Choã hoïc, phaùp hoïc haèng haø tieän phöông ...
A Nan bieát ! neáu ñöôïc nhö vaäy 114,
Quaû Boà Ñeà seõ thaáy nay mai,
Boà Taùt tu taäp thoâng khai,
“Taùnh Bình Ñaúng Hoïc” trong ngoaøi suoát xuyeân.
115
Luùc baáy giôø Thieän Hieän baïch Phaät
Taùnh bình ñaúng söï thaät ra sao,
Maø caùc Boà Taùt hoïc vaøo,
Laïy Phaät daïy baûo ban trao muoân nghìn ?
116
Phaät daïy baûo : oâng nhìn phaùp giôùi , 379
Noäi, ngoaïi khoâng roài tôùi taùnh khoâng ...
Cho ñeán Chaùnh Ñaúng cuõng khoâng,
Caùc Boà Taùt hoïc vun troàng Ba La.

Baïch Phaät veà Baùt Nhaõ Maät Ña,
35
Nhöùt thieát trí trí ñeå maø suoát xuyeân ?
Phaät daïy baûo Thieän Hieän neân bieát,
Neáu Boà Taùt : Nhöùt thieát trí hoaøi,
Voâ dieät ... taän ... ñoaïn ... chöa roài,
Phaûi hoïc nhö vaäy vun boài Ba La ...
Neáu Boà Taùt tu Maät Ba La,
Vì saéc dieät taän hoïc maø,
Nhaát thieát trí trí saùng loøa cuøng chaêng ?
Hoaëc saéc ly thöôøng haèng hoïc maõi,
Thoï, töôûng, haønh, thöùc laïi khaùc gì,
Cho ñeán muoân phaùp traàn vi ...
Nieát baøn töï taùnh cuõng quy luaät naøy ?...
118
, Phaät daïy baûo : hay thay Thieän Hieän ,
YÙ hieåu sao ? xuyeân suoát trong ngoaøi,
Voâ dieät ... taän ... ñoaïn ... chöa roài,
Phaûi hoïc nhö vaäy vun boài Ba La.
Kinh Ñaïi Baùt Nhaõ Maät Ña 119,
“Phaåm Kheùo Hoïc Tieän” saâu xa dieäu huyeàn.
Luùc baáy giôø Thieän Hieän toân giaû,
Boà Taùt tu hoïc saâu xa,
36
NAM MOÂ BAÙT NHAÕ HOÄI THÖÔÏNG PHAÄT BOÀ TAÙT
KINH ÑAÏI BAÙT NHAÕ BA LA MAÄT ÑA
Phaåm Nguyeän Duï, thöù 381
✼
381
 380 Kinh Ñaïi Baùt Nhaõ Maät Ña 122,
120
Kinh Ñaïi Baùt Nhaõ Maät Ña , Phaåm “Nguyeän Duï” raát saâu xa dieäu huyeàn.
“Phaåm Hoïc Kheùo Tieän” saâu xa dieäu huyeàn. Luùc baáy giôø Trôøi Thieân Ñeá nghó,
Luùc baáy giôø Thieän Hieän baïch Phaät, Neáu Boà Taùt trì tuïng Maät Ña,
Neáu baûn taùnh phaùp thaät tònh thanh, Vöôït treân muoân loaïi haèng haø,
Laøm sao Boà Taùt tu haønh, Huoáng chi Chaùnh Ñaúng roài qua Boà Ñeà ...
Ñoái trong caùc phaùp roõ raønh thaúm saâu ? Ñöùc Theá Toân baáy giôø bieát roõ 123,
Phaät daïy baûo : nhieäm maàu ñuùng vaäy, Thieân Ñeá Thích thaàm coù yù treân,
Phaùp baûn lai taùnh ñaáy tònh roài, Lieàn baûo : oâng gaéng vöõng beàn,
Boà Taùt tu hoïc khoâng thoâi, Nhöõng ñieàu suy nghó chaùnh chôn vöøa roài ...
124
Neân khoâng chìm noåi, truï ngoâi Phaät Ñaø. Kieàu Thi Ca, chuùng hoäi ñaûnh leã ,
Laïi vaày nöõa, phaùp laø nhö theá 121, Laáy höông hoa voâ keå treân trôøi,
Caùc dò sanh chaúng theå thaáy nhìn ... Thaønh taâm daâng cuùng khaép nôi,
Boà Taùt vì muoán nghieâm tinh, Phaùt nguyeän tha thieát nhöõng lôøi ñaïo taâm :
Taâm haønh sai khaùc höõu tình : maõn vieân. Neáu ngöôøi naøo nhaäp thaâm Boà Taùt,

Ñeán Boà Ñeà Chaùnh Giaùc tònh thanh,
37 38
Con duøng coâng ñöùc sôû sanh, Luùc baáy giôø ngaøi Xaù Lôïi Töû 129,
Khieán ñöôïc vieân maõn troïn thaønh saâu xa. Hoûi Thieän Hieän thöù töï aân caàn,
125
Phaät daïy baûo : Thi Ca ñaõ nguyeän , Vì sao saùu ñoä chaúng phaân,
Laáy Tam Thieân thaønh bieån lôùn daàn, Hay vì muoân phaùp khoâng phaân bieät hoaøi ?
Roài duøng toùc cheû traêm phaàn, Neáu nhö vaäy : sao laïi ñòa nguïc,
Chaám cho bieån caïn, môùi gaàn phöôùc treân. Coù quyû giôùi, muoân suùc baøng sanh,
 Laïi vaày nöõa oâng neân löu yù 126,
Coù ngöôøi naøo tuøy hyû ñöùc coâng,
Roài ñem hoài höôùng giaùp voøng,
Chaùnh Ñaúng Chaùnh Giaùc saùng loøng Ba La ...
382
127
Kinh Ñaïi Baùt Nhaõ Maät Ña , Phaät Chaùnh Ñaúng Giaùc troøn ñaày vieân dung.
Phaåm “Nguyeän Duï” raát saâu xa dieäu huyeàn.
Luùc baáy giôø Thieän Hieän baïch Phaät :
Ñaïi Boà Taùt taâm thaät choã naøo,
Duøng taâm nhö huyeãn chöùng vaøo,
Chaùnh Ñaúng Chaùnh Giaùc saâu cao Boà Ñeà ...?
Phaät daïy baûo : tröôùc giôø oâng noùi 128,
Chaúng coù phaùp naøo goïi thaúm saâu,
Vì coøn thaáy choã mong caàu,
Naêng chöùng, sôû chöùng laâu mau chi maø ...
39
NAM MOÂ BAÙT NHAÕ HOÄI THÖÔÏNG PHAÄT BOÀ TAÙT
Ngöôøi, Trôøi, naêm thuù hieän haønh,
Boán quaû, Ñoäc Giaùc ... maø thaønh khaùc sai.
130
Thieän Hieän ñaùp : mong Ngaøi thaáu ñaùo ,
Chuùng höõu tình phieàn naõo nghieäp gaây,
Duyeân quaû Dò Thuïc töø ñaây,
Laïi vaày nöõa, oâng cuõng löu yù,
Taát caû phaùp chaúng nghó bieät phaân,
Boà Taùt haønh töôùng thieát thaân,
Chöùng ñöôïc khoâng töôùng muoân phaàn daøy cao.


40
384

KINH ÑAÏI BAÙT NHAÕ BA LA MAÄT ÑA Kinh Ñaïi Baùt Nhaõ Maät Ña 133,
“Khen Beàn Chaéc Thaûy” saâu xa khoân löôøng.
Phaåm Khen Beàn Chaéc Thaûy, thöù 383
✼ Luùc baáy giôø voâ löôïng Thieân Töû,
383 Coõi Duïc, Saéc giôùi töï nghó thaàm,
Kinh Ñaïi Baùt Nhaõ Maät Ña 131
, Ngöôøi naøo naêng chöùng ñöôïc taâm,
“Khen Beàn Chaéc Thaûy” saâu xa haøi hoøa. Chaùnh Ñaúng Chaùnh Giaùc thaäm thaâm phöôùc laønh,
 Luùc baáy giôø ngaøi Xaù Lôïi Töû, Ñeå theo nghóa maø haønh Baùt Nhaõ,
Hoûi Thieän Hieän caên cöù vaøo ñaâu, Cuõng chaúng chöùng taát caû phaùp naøo,
Boà Taùt haønh Baùt Nhaõ saâu, Thanh Vaên Ñoäc Giaùc khoâng vaøo,
Phaùp haønh beàn chaéc hay caàu lung lay ? Raát laø hieám thaáy saâu cao khoù tìm ?
132 134
Thieän Hieän ñaùp : hay thay Lôïi Töû , Thieän Hieän bieát taâm nieäm Thieân Töû ,
Caùc Boà Taùt haønh giöõ Maät Ña, Môùi baûo raèng caên cöù nhö treân,
Thöôøng haønh phaùp chaúng chaéc maø, Boà Taùt chöa ñöôïc vöõng beàn,
Caùc phaùp beàn chaéc lìa xa chaúng maøng. Phaûi roõ caùc phaùp, gaàn beân muoân loaøi ...
135
Vì Baùt Nhaõ khoâng an hoaëc chaéc, Vì sao vaäy, chaúng ngoaøi nguyeän phaùt ,
Neân luïc ñoä chöùng ñaéc sao ñaây, Chaùnh Ñaúng Giaùc cöùu caùc höõu tình,
Cho ñeán muoân phaùp ñuû ñaày, Tuy voâ sôû höõu chuùng sinh,
Cuõng ñeàu nhö vaäy döïng xaây haèng haø ... Boà Taùt cuõng vaäy hoøa mình gaàn xa ...



41 42

139
385 Thieän Hieän baïch Theá Toân caùc phaùp ,
136
Kinh Ñaïi Baùt Nhaõ Maät Ña , Chaúng coù chi Boà Taùt mong caàu,
“Khen Beàn Chaéc Thaûy” saâu xa dieäu huyeàn. Neân ñoái Baùt Nhaõ thaúm saâu,
Luùc baáy giôø Thieän Hieän noùi roõ : Taâm chaúng chìm ñaém mau laâu trong ngoaøi.
Ñaõ Thieân Töû phaûi toû suoát xuyeân, Ñaïi Boà Taùt ñoái phaùp nhö theá,
Muoân phaùp lìa caùc töôùng duyeân, Hoaëc naêng chìm, hoaëc sôû ñaém chìm,
Nhaãn ñeán Chaùnh giaùc cuõng bieàn bieät xa ... Hoaëc Xöù, hoaëc Keû, bôùt theâm,
 386 Cuõng chaúng khaù ñöôïc aân trieâm phaùp laønh.
Kinh Ñaïi Baùt Nhaõ Maät Ña 137
, Ñaïi Boà Taùt naêng haønh Baùt Nhaõ 140,
“Khen Beàn Chaéc Thaûy” saâu xa dieäu huyeàn. Chaúng kinh sôï cuøng caû hoái lo,
Luùc baáy giôø Thieän Hieän noùi roõ : Chö Thieân, Giôùi Chuû hoä phoø,
Ñaõ Boà Taùt phaûi toû suoát xuyeân, Leã laïy cung kính roài cho khaép truyeàn.
141
Muoân töôùng lìa caùc phaùp duyeân, Phaät daïy baûo Thieän Hieän ñuùng vaäy ,
Nhaát Thieát Trí Trí cuõng bieàn bieät xa ... “Khen Beàn Chaéc” ñaõ maáy phaåm roài,
387 Boà Taùt tu hoïc khoâng thoâi,
Kinh Ñaïi Baùt Nhaõ Maät Ña 138
, Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc trong ngoaøi chöùng tri.
“Khen Beàn Chaéc Thaûy” saâu xa dieäu huyeàn.
Phaät daïy baûo Thieän Hieän quaùn saùt,
Duyeân côù naøo Boà Taùt Ma Ha,

Ñoái vôùi Baùt Nhaõ Maät Ña,
Taâm chaúng chìm ñaém troâi qua beán bôø ?
43 44

NAM MOÂ BAÙT NHAÕ HOÄI THÖÔÏNG PHAÄT BOÀ TAÙT Thanh Vaên, Ñoäc Giaùc baûo toàn,

KINH ÑAÏI BAÙT NHAÕ BA LA MAÄT ÑA ÖÙng Chaùnh Ñaúng Giaùc toái toân Phaät Ñaø.
389
Phaåm Chuùc Luïy, thöù 388
✼ Kinh Ñaïi Baùt Nhaõ Maät Ña 145,
388 “Chuùc Luïy” phaåm raát saâu xa voâ bôø.
Kinh Ñaïi Baùt Nhaõ Maät Ña 142
, Luùc baáy giôø ôû trong Chuùng döï,
“Chuùc Luïy” phaåm raát saâu xa dieäu huyeàn. Coù voâ löôïng Thieân Töû vui möøng,
 Luùc baáy giôø Trôøi Thieân Ñeá Thích,
Baïch Theá Toân : phaân tích chæ baøy,
Con khen, con noùi sau naøy,
Nhö Lai : tuøy phaùp cao thay ñaïo thieàn ?
Laïi Toân Giaû Thieän Hieän hieám coù,
Sôû thuyeát khoâng ñeàu boû nöông khoâng,
Ba baûy trôï ñaïo phaåm thoâng,
Nhaãn ñeán Chaùnh giaùc ñeàu ñoàng chaúng nöông ?
Phaät daïy baûo : oâng thöôøng chaêm chuù 143,
Toân Giaû Thieän Hieän truï khoâng maø,
Roài quaùn saùu phaùp lìa xa,
Huoáng chi coù keû haønh vaø thieát thi ...
144
Vì sao vaäy ? Thi Ca muoán Giaùc , Hieäu Danh Taùn Hoa Nhö Lai,
Caùc Boà Taùt truï Baùt Nhaõ moân,
45
Laïi vaày nöõa, saùng loøa quaùn trieät 149,
Neáu Boà Taùt muoán thieät Ma Ha,
Neân hoïc Baùt Nhaõ Maät Ña,
Maät Ña Baùt Nhaõ saùng loøa nhöùt thoâi,
150
Cuõng naêng ngoä trong ngoaøi caùc töôùng
Sôùm naêng chöùng dieãn xöôùng bieän taøi,
Nay ta phoù chuùc vò lai,
OÂng vì boán chuùng hoaèng khai Kinh naày.
Hoa höông röôùi raûi töng böøng,
Cuùng döôøng Ñöùc Phaät vaø töøng ngöôøi ñaây.
Theá Toân bieát sau naày chöùng ñaéc 146,
Chuùm chím cöôøi muoân saéc suoát xuyeân,
Soi khaép theá giôùi Ñaïi Thieân,
Trôû laïi quanh Phaät nhaäp chuyeàn ñænh moân.
147
Trong hoäi chuùng Sa Moân Khaùnh Hyû ,
Khôûi thaân laïy noùi yù mình ra,
Duyeân chi Phaät mæm cöôøi maø,
Cuùi xin daïy baûo saùng loøa nghieâm trang.
Phaät chuùc luïy saùu ngaøn ngöôøi ñaáy 148,
Kieáp Tinh Duï chöùng laáy Phaät ngai,
ÖÙng Chaùnh Ñaúng Giaùc ngoài ñaøi lieân hoa ...
46
Nghó ngôïi xong heát loøng baïch Phaät,
Baùt Nhaõ Ba La Maät “taän chaêng”,
Vì sao Boà Taùt thöôøng haèng,
Daét daãn Baùt Nhaõ toaøn naêng khaép mieàn ?
, Phaät daïy baûo : Thieän Hieän toân giaû 152,
Saéc Voâ Taän Baùt Nhaõ saâu cao,
Boà Taùt phaûi daãn loái vaøo,
Chö Phaät Chaùnh Giaùc ... cuõng naøo khaùc xa.

391
Kinh Ñaïi Baùt Nhaõ Maät Ña 153,
NAM MOÂ BAÙT NHAÕ HOÄI THÖÔÏNG PHAÄT BOÀ TAÙT Phaåm “Voâ Taän” raát saâu xa dieäu huyeàn.
KINH ÑAÏI BAÙT NHAÕ BA LA MAÄT ÑA Phaät daïy baûo : Thieän Hieän tinh taán,

Phaåm Voâ Taän, thöù 390 Saéc, hö khoâng Voâ taän haïn kyø,
✼ Muoân phaùp ... nhö vaäy khaùc gì,
390 Chö Phaät chaùnh giaùc cuõng quy luaät naøy.
154
Kinh Ñaïi Baùt Nhaõ Maät Ña 151
, Laïi vaày nöõa ñeâm ngaøy quaùn saùt ,
Phaåm “Voâ Taän” raát saâu xa dieäu huyeàn. Thaäp nhò duyeân Boà Taùt xa lìa,
Luùc baáy giôø Thieän Hieän thaàm nghó, Hai beân chaúng coäng tröø chia,
Theá Toân ñaõ hueä trí thaúm saâu, Neân Boà Taùt ñaõ sôùm khuya thöïc haønh.
Ba La Baùt Nhaõ nhieäm maàu, Neáu Boà Taùt haønh töôùng Voâ taän 155,
Phaûi neân hoûi Phaät ñeå caàu suoát thoâng. Baùt Nhaõ moân thaân caän sôùm chieàu,
47 48

Thanh Vaên, Ñoäc Giaùc laàn tieâu, Boà Taùt truï “Tònh giôùi” xong,
Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc daét dìu Maät Ña. Daãn ñöôïc Boá thí ... giöõ loøng laø sao ?

Phaät daïy baûo Thieän Hieän löu yù :
Neáu ñuû thaân ngöõ yù luaät nghi,
NAM MOÂ BAÙT NHAÕ HOÄI THÖÔÏNG PHAÄT BOÀ TAÙT Thöôøng haønh caùc haïnh töø bi,
KINH ÑAÏI BAÙT NHAÕ BA LA MAÄT ÑA Höõu tình bình ñaúng tö nghì suoát xuyeân.
159
* Cuõng luùc aáy Thieän Hieän toân giaû ,
Phaåm Daãn Nhieáp Nhau, thöù 392
✼ Baïch Phaät veà Baùt Nhaõ saùng trong,
 392 Boà Taùt “An nhaãn” truï xong,
156
Kinh Ñaïi Baùt Nhaõ Maät Ña , Daãn ñöôïc Boá thí ... giöõ loøng laø sao ?
“Daãn Nhieáp Nhau” phaåm saâu xa dieäu huyeàn. Phaät daïy baûo : Thieän Hieän neân hieåu,
* Luùc baáy giôø Thieän Hieän toân giaû, Môùi phaùt taâm ñeán dieäu Boà Ñeà,
Baïch Phaät veà Baùt Nhaõ saùng trong, Thôøi gian ôû giöõa chaúng heà,
Boà Taùt truï “Boá thí” xong, Huûy maéng, khinh mieät, khen cheâ lieàn lieàn.
160
Daãn ñöôïc tònh giôùi ... giöõ loøng laø sao ? * Cuõng luùc aáy Thieän Hieän toân giaû ,
157
Phaät daïy baûo bieát bao tinh taán , Baïch Phaät veà Baùt Nhaõ saùng trong,
Neáu duøng taâm khoâng nhaän thu chi, Boà Taùt “Tinh tieán” truï xong,
Khoâng keo khoâng laän thöù gì, Daãn ñöôïc Boá thí giöõ loøng laø sao ?
Höõu tình bình ñaúng tö nghì suoát xuyeân. Phaät daïy baûo : Boà Taùt phaùt nguyeän,
158
* Cuõng luùc aáy Thieän Hieän toân giaû , Neáu an truï tinh tieán Maät Ña,
Baïch Phaät veà Baùt Nhaõ saùng trong, Thaân taâm doõng maõnh saùng loøa,
49 50

Chuùng sanh giaùo hoùa haèng haø gaàn xa ... Môùi phaùt taâm ñeán caû Boà Ñeà,
393 Phaân bieät chaúng khôûi, ñi, veà,
161
Kinh Ñaïi Baùt Nhaõ Maät Ña , Daãn nhieáp muoân phaùp thieàn cô voâ vaøn.
“Daãn Nhieáp Nhau” phaåm saâu xa dieäu huyeàn.

* Luùc baáy giôø Thieän Hieän toân giaû,
Baïch Phaät veà Baùt Nhaõ saùng trong, NAM MOÂ BAÙT NHAÕ HOÄI THÖÔÏNG PHAÄT BOÀ TAÙT
Boà Taùt truï “Tónh löï” xong, KINH ÑAÏI BAÙT NHAÕ BA LA MAÄT ÑA
Daãn ñöôïc Boá thí ... giöõ loøng laø sao ? Phaåm Hoûi Nhieàu Chaúng Hai, thöù 394
 Phaät daïy baûo : Boà Taùt gìn giöõ,
Neáu an truï tónh löï Maät Ña,
Töø Sô ñeán Töù thieàn na,
Laáy taâm khoâng loaïn saùng loøa suoát xuyeân.
* Cuõng luùc aáy Thieän Hieän toân giaû 162
, Luùc baáy giôø Thieän Hieän toân giaû,
Baïch Phaät veà Baùt Nhaõ saùng trong,
Boà Taùt truï “Trí hueä” xong,
Daãn ñöôïc Boá thí ... giöõ loøng laø sao ?
Phaät daïy baûo : Boà Taùt dung naïp,
Truï Baùt Nhaõ, quaùn phaùp ñeàu khoâng,
Vaø voâ sôû höõu ngoaøi trong,
Nhaãn ñeán Chaùnh giaùc vun troàng töïa nöông.
Vì sao vaäy ? Thöôøng haønh Baùt Nhaõ,
51
Ñaïi Boà Taùt töø môùi phaùt taâm,
Traûi qua öùc kieáp xa xaêm,
Kheùo leùo phöông tieän roài ngaàm xieån döông.
Laïi thöôøng hay cuùng döôøng Phaät Phaùp,
Soá löôïng nhieàu nhö Caùt Caêng Giaø,
Coøn veà saùu haïnh Maät Ña ...
Nhaãn ñeán muoân phaùp haèng haø maõn vieân ...
165
Laïi vaày nöõa Thieän Hieän neân roõ , Cho ñeán muoân phaùp gaàn xa,
✼
394
Kinh Ñaïi Baùt Nhaõ Maät Ña 163,
Phaåm “Hoûi Nhieàu Chaúng Hai” ba dieäu huyeàn.
Baïch Phaät veà Baùt Nhaõ saâu cao,
Boà Taùt phöông tieän theá naøo,
Phaùt taâm ñaõ traûi ñöôïc bao nhieâu thôøi ?
Neáu troïn haún ñaïo ñôøi nhö vaäy,
Ñaõ cuùng döôøng ñöôïc maáy Nhö Lai ?
Coøn nhö Boà Taùt mieät maøi,
Caên laønh troàng caáy ngaén daøi bao laâu ?
164
Phaät daïy baûo : oâng mau öùng xöû ,
52
Hoaëc “khoâng laáy boû” maø vaøo suoát xuyeân ?
Phaät daïy baûo : Thieän Hieän löu yù 168,
Baùt Nhaõ chaúng suy nghó saéc ra,
Vì : “khoâng laáy boû saéc” maø,
Thoï, töôûng, haønh, thöùc cuõng laø vaäy thoâi.
169
Laïi vaày nöõa saéc ngoaøi suy nghó :
Töôùng sôû duyeân cuõng chæ vaäy maø,
 Boà Taùt naøy hieám coù laém thay,
Nhö vaàng nhaät nguyeät chieáu xoay,
Trí hueä cuõng vaäy saùng baøy Maät Ña.
Nhö Chuyeån Luaân ñuû caû baûy baùu 166,
Baùt Nhaõ ñöôïc sau tröôùc nhieáp vaøo,
Ngöôøi nöõ giaøu coù thanh tao,
Cuõng nhôø nam giôùi khoûe cao hoä maø ...
395
167
Kinh Ñaïi Baùt Nhaõ Maät Ña , Phaät daïy baûo : oâng phaûi löu yù
Phaåm “Hoûi Nhieàu Chaúng Hai” ba dieäu huyeàn.
Luùc baáy giôø Thieän Hieän baïch Phaät
Baùt Nhaõ Ba La Maät saâu cao,
Coøn “coù laáy boû” phaùp naøo,
53
Chaúng thaáy phaùp ñaït ñöôïc hay chöa,
Roài chaáp ñaém truï sôùm tröa,
Chæ laø phöông tieän thuaän vöøa Ba La ...
397
173
Kinh Ñaïi Baùt Nhaõ Maät Ña , Nhaãn ñeán caùc phaùp ñaém caàu ñöôïc na ?
Phaåm “Hoûi Nhieàu Chaúng Hai” ba dieäu huyeàn.
Luùc baáy giôø Thieän Hieän toân giaû,
Baïch Phaät veà Baùt Nhaõ saâu cao,
Chö Phaät chaùnh giaùc haèng haø Ba La ...
396
Kinh Ñaïi Baùt Nhaõ Maät Ña 170,
Phaåm “Hoûi Nhieàu Chaúng Hai” ba dieäu huyeàn.
Luùc baáy giôø Thieän Hieän muoán giaùc,
Baïch Phaät veà : Boà Taùt duyeân naøo,
“Caàn chaúng suy nghó” thaáp cao,
“Cuõng chaúng suy nghó” môùi vaøo Nhö Lai ?
171
,
Neáu Boà Taùt suy nghó saéc traàn,
Thoï, töôûng, haønh, thöùc muoân phaàn,
Duïc, Saéc, Voâ Saéc ... thieát thaân ñaém roài.
Vì sao vaäy ? ñaõ ngoâi Boà Taùt,
54
Cho neân caùc phaùp xa gaàn suoát xuyeân.
177
Laïi vaày nöõa Thieän Hieän quan saùt ,
Ñaïi Boà Taùt haønh Baùt Nhaõ saâu,
Chaúng chaáp ñaém saéc ... mau laâu,
178
Vì sao vaäy Maät Ña saâu thaúm ,
Ñoái caùc phaùp chaáp ñaém ích gì,
Ñaây kia thuoäc phaùp naøo chi ...
 Boà Taùt tu haïnh theá naøo,
Ñeå lìa laàm loãi, hoaëc vaøo Maät Ña ?
174
Phaät daïy baûo : ñaõ haønh Baùt Nhaõ
Phaùp voâ sôû chaúng khaù laáy chi,
Thôøi khoâng coù keû chöùng tri,
Cuõng khoâng ai noùi ... laáy gì baûo trao ...
175
Laïi vaày nöõa, ñeå vaøo Baùt Nhaõ , Chaúng quaùn saéc phaùp gaàn xa,
Chaúng xa lìa cuõng chaúng lìa xa,
Vì khoâng chaáp ñaém Ba La,
Nhaãn ñeán muoân phaùp ... cuõng laø vaäy thoâi.
176
Vì sao vaäy, khoâng ngoaøi töï taùnh
Chaúng phaûi rôøi caùc haïnh thieát thaân,
Maø naêng truï phaùt taùnh laàn,
55
Ñoái caùc phaùp chaúng dieãn, quaùn saâu,
Boà Taùt môùi ñaëng nhieäm maàu,
Môùi naêng daãn phaùt tröôùc sau an laønh.
181
Laïi vaày nöõa : dò sanh cuûa ñaïo ?
Ñeán Ñoäc Giaùc naøo phaûi ñaïo maø ?
Ñaïo laø töï lôïi, lôïi tha,
Nieát Baøn, sanh töû chan hoøa bao la ...
399
Môùi naêng daãn phaùt tö nghì haèng sa.
398
, Kinh Ñaïi Baùt Nhaõ Maät Ña 179,
Phaåm “Hoûi Nhieàu Chaúng Hai” ba dieäu huyeàn.
Luùc baáy giôø Thieän Hieän baïch Phaät,
Ñaïi Boà Taùt haønh Maät Ba La,
Cho ñeán muoân phaùp ... môùi laø chieâu chöông.
Saéc hoaëc thöôøng voâ thöôøng chaúng quaùn,
Khoå hoaëc vui ngaïi quaûn ñeán chi,
, Hoaëc ngaõ voâ ngaõ khaùc gì,
Ñeán tònh, baát tònh ... thöïc thi vôi ñaày.
180
Phaät daïy baûo : ñuùng vaäy Thieän Hieän ,
56
Cuõng “phi sôû truï” môùi laø vaïn naêng.
Nhö coù ngöôøi muoán aên xoaøi quaû 185,
Hoaëc caàu quaû baùn na ta, ngon,
Ñaàu tieân laáy haït toát troøn,
Ñaát, phaân, caàn, gioáng thöû coøn lo xa ...
400
Kinh Ñaïi Baùt Nhaõ Maät Ña 186,
Phaåm “Hoûi Nhieàu Chaúng Hai” ba dieäu huyeàn.
 182
Kinh Ñaïi Baùt Nhaõ Maät Ña , Luùc baáy giôø Thieän Hieän baïch Phaät,
Phaåm “Hoûi Nhieàu Chaúng Hai” ba dieäu huyeàn.
Luùc baáy giôø Thieän Hieän baïch Phaät,
Ñaïi Boà Taùt haønh Maät Ba La,
Sao cuøng caùc phaùp saùng loøa,
Ñeå töông öng chuùng haøi hoøa vôùi nhau ?
183
Phaät daïy baûo : oâng mau sôû ñaéc , Töông öng saùu phaùp Maät Ña,
Neáu Boà Taùt quaùn saéc ... khoâng döøng,
Chaúng öng, chaúng phaûi töông öng,
Quaùn ñeán muoân phaùp cuõng chöøng aáy thoâi ...
Laïi vaày nöõa, trong ngoaøi khôûi nghó 184,
Taát caû phaùp truï chæ caùch xa,
Vì “phi naêng truï” chuùng maø,
57
Caùc Boà Taùt ñoái phaùp töông öng,
Nghóa laø roäng heïp khoâng chöøng,
Nhö Lai ñaõ thuyeát trong töøng quaû nhaân.
Neáu Boà Taùt nhö thaät roõ bieát,
Töôùng Chôn Nhö phaùp ... thieät chaúng sai,
Laø ñoái muoân phaùp hoøa haøi,
Bieát töôùng roäng heïp trong ngoaøi Maät Ña ...
401
Caùc Boà Taùt hoïc raát nhieàu nôi,
Maø khoâng sôû hoïc moät lôøi,
Mong Phaät daïy baûo ñeå ñôøi sau tu ?
Ñöùc Nhö Lai vì chö Boà Taùt,
Hoaëc heïp roäng noùi phaùp haèng sa,
Phaùp taâm, taâm sôû töôùng maø chaúng duyeân ?
Phaät daïy baûo : Thieän Hieän löu yù 187,
Caùc Boà Taùt tuy hoïc raát nhieàu,
Maø khoâng sôû hoïc bao nhieâu,
Vì thaät khoâng coù phaùp dìu daét nhau.
Laïi vaày nöõa, oâng mau dung naïp,
58
Phaùp giôùi chö Phaät töôùng naày hieän ra ...
402
Kinh Ñaïi Baùt Nhaõ Maät Ña 191,
Phaåm “Hoûi Nhieàu Chaúng Hai” ba dieäu huyeàn.
Luùc baáy giôø Thieän Hieän baïch Phaät,
Töôùng roäng heïp taát caû phaùp naøo,
Boà Taùt neân bieát ra sao,
Laïy Phaät daïy baûo ban trao voâ vaøn ?
 188
Kinh Ñaïi Baùt Nhaõ Maät Ña , Nhöõng phaùp naøo chaúng tan chaúng hieäp ?
Phaåm “Hoûi Nhieàu Chaúng Hai” ba dieäu huyeàn.
Luùc baáy giôø Thieän Hieän baïch Phaät,
Töôùng thaät teá phaùp ... thaät ra sao,
Maø caùc Boà Taùt hoïc vaøo,
Ñeå ñoái caùc phaùp saâu cao taän töôøng.
Phaät daïy baûo : oâng thöôøng vaéng laëng
Saéc voán khoâng ngaèn meù gaàn xa,
Cho ñeán muoân phaùp haèng haø,
Ñoái taát caû phaùp thaät laø khoâng hö.
190
Laïi vaày nöõa nhö thaät roõ bieát
Töôùng phaùp giôùi saéc thieät töø ñaây,
Hö khoâng saéc giôùi ñuû ñaày,
59
403
Kinh Ñaïi Baùt Nhaõ Maät Ña 194
, Laïi vaày nöõa Thieän Hieän toân giaû 198,
Phaåm “Hoûi Nhieàu Chaúng Hai” ba dieäu huyeàn.
Luùc baáy giôø Thieän Hieän baïch Phaät,
Ñaïi Boà Taùt haønh Maät Ba La,
Vì ñaâu chaúng hoïc saéc maø,
Nhaãn ñeán muoân phaùp haèng haø khaùc chi ?
Phaät daïy baûo : khi haønh Baùt Nhaõ
Baùt Nhaõ sao phaûi nhieáp daãn trì,
Maø laïi chaúng khaù thieát thi,
Ngöôõng mong Phaät daïy tö nghì suoát xuyeân ?
Phaät daïy baûo : Thieän Hieän saùng toû 192,
Neáu Boà Taùt bieát roõ hôïp tan,
189
, Töø saéc ... thoï töôûng muoân ngaøn ...
Nhaãn ñeán Chaùnh Ñaúng hoaøn toaøn vaäy thoâi.
Vì sao vaäy trong ngoaøi phaùp ôû 193,
Töï taùnh khoâng, voâ sôû höõu khoâng,
, Boà Taùt roõ bieát suoát thoâng,
Neân töôùng roäng heïp saùng loøng hieän ra ...
60
Neân khi ñoái saéc saùng loøng suoát xuyeân ...
Bôûi Baùt Nhaõ chaúng khaù ñöôïc chi,
Boà Taùt chaúng khaù ñöôïc gì,
Caùc haønh cuõng chaúng thöïc thi ñaâu maø !
405
Kinh Ñaïi Baùt Nhaõ Maät Ña 199,
195
, Phaåm “Hoûi Nhieàu Chaúng Hai” ba dieäu huyeàn.
 Hoïc nôi saéc chaúng khaù giaûm taêng,
Vì saéc ... sanh dieät coù chaêng,
Chö Phaät cuõng vaäy thaät raèng Maät Ña.
404
196
Kinh Ñaïi Baùt Nhaõ Maät Ña , Phaät daïy baûo : oâng thöa ñuùng vaäy
Phaåm “Hoûi Nhieàu Chaúng Hai” ba dieäu huyeàn.
Luùc baáy giôø Thieän Hieän baïch Phaät,
Ñaïi Boà Taùt haønh Maät Ba La,
Vì sao ñoái saéc saâu xa,
Chaúng neân khôûi taùc, haønh maø coù khoâng ?
Phaät daïy baûo : oâng caàn quaùn saùt 197,
Ñaïi Boà Taùt haønh Baùt Nhaõ thoâng,
Thöôøng quaùn phaùp töï töôùng khoâng,
61
Quyeát ñònh khoâng dung naïp Boà Ñeà,
Ta vì tröø chaáp giaûi meâ,
Noùi theo theá tuïc tieän beà ñoä tha ...
406
Kinh Ñaïi Baùt Nhaõ Maät Ña 203
, NAM MOÂ BAÙT NHAÕ HOÄI THÖÔÏNG PHAÄT BOÀ TAÙT
Phaåm “Hoûi Nhieàu Chaúng Hai” ba dieäu huyeàn.
Luùc baáy giôø Thieän Hieän toân giaû,
Baïch Phaät veà Baùt Nhaõ tònh thanh,
Luùc baáy giôø Thieän Hieän baïch Phaät,
Baùt Nhaõ Ba La Maät khoù thaønh,
Boà Taùt sao laïi tu haønh,
Ñoái taát caû phaùp sanh loøng vui öa ?
200
,
Ñaïi Boà Taùt haønh laáy Maät Ña,
Tuy ñoái caùc phaùp saâu xa,
Cuõng chaúng vì phaùp ... saùng loøa suoát xuyeân.
201
Laïi vaày nöõa Thieän Hieän neân nhôù ,
Ñaïi Boà Taùt voâ sôû tu haønh,
Vì phaùp voâ sôû taùc thaønh,
Chæ laø phöông tieän ñoä sanh muoân loaøi.
Neáu nhö tìm trong ngoaøi caùc phaùp 202,
62
Hoùa thaân Phaät vaãn voâ sanh vónh haèng.


Muøa An cö PL.2551
 Vì truï Thaéng Nghóa maø thaønh, CHUØA MINH TÒNH
Hay truï ñieân ñaûo roài haønh suoát xuyeân ? Thích Giaùc Haïnh
204
Phaät daïy baûo Thieän Hieän, chaúng phaûi ...
Theá Toân tuy chöùng ñaïi Boà Ñeà,
Nhöng chaúng truï höõu vi bôø,
Voâ vi cuõng chaúng ..., ñi veà vaãn thoâng,
Naày Thieän Hieän, oâng caàn löu yù,
Keû sôû hoùa boá thí Maät Ña,
Ñoàng haønh taát caû roài maø ...
Nhaãn ñeán Chaùnh giaùc Phaät Ñaø khaùc chi.
Nhö quaù khöù coù vò ñaúng giaùc 205,
“Thieän Tòch Hueä” ñoä caùc chuùng sanh.
Roài trao Boà Taùt thöïc haønh,
63 64

PHAÀN CHUÙ THÍCH :
1- Phaàn naøy ñeán phaåm Chôn Nhö, thöù 351.
- Luùc baáy giôø, caùc Thieân töû coõi Duïc, coõi Saéc ñeàu
caàm höông treân trôøi, höông boät chieân ñaøn v.v...,
laïi caàm caùc loaïi hoa treân trôøi, hoa sen xanh, sen
hoàng, sen vaøng, sen traéng, hoa myõ dieäu höông,
hoa myõ dieäu aâm, hoa ñaïi myõ dieäu aâm xa röôùi
treân Phaät, ñi ñeán choã Phaät, ñaàu leã hai chaân, lui
chôn nhö, ñeàu moät chôn nhö, khoâng hai khoâng
rieâng cuõng khoâng cuøng taän.
4- Phaàn naøy ñeán phaåm “Chôn Nhö”, thöù 352.
Baáy giôø Ñöùc Theá Toân baûo caùc Thieân töû coõi Duïc,
coõi Saéc raèng : Nhö vaäy, nhö vaäy, nhö lôøi caùc ngöôi
vöøa noùi : Saéc töùc laø Nhaát thieát trí trí, Nhaát thieát
trí trí töùc laø saéc ... cho ñeán thoï, töôûng, haønh, thöùc
vaø muoân phaùp cuõng ñeàu nhö vaäy, nhaãn ñeán hoaëc
ñöùng moät beân maø thöa raèng : Baùt Nhaõ nhö theá
raát thaúm saâu, khoù thaáy khoù giaùc, chaúng theå taàm
nghó, nhieäm maàu saâu vaéng, keû trí lanh saùng môùi
coù theå naêng bieát, chöù chaúng phaûi caùc theá gian
troïn hay tin thoï ñöôïc.
2- Taát caû Nhö Lai ÖÙng Chaùnh Ñaúng Giaùc ñoái
trong Kinh Baùt Nhaõ thaúm saâu ñaây, ñeàu taùc leân
thuyeát raèng : Saéc töùc Nhöùt thieát trí trí, nhaát
thieát trí trí töùc saéc v.v... nhöùt thieát trí trí töùc
muoân phaùp; nhaãn ñeán nhöùt thieát trí trí töùc chö
Phaät Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Boà Ñeà.
3- Sôû dó vì sao ? Hoaëc saéc chôn nhö, hoaëc Nhaát
thieát trí trí chôn nhö, hoaëc taát caû phaùp chôn
nhö, ñeàu moät chôn nhö, khoâng hai khoâng rieâng
cuõng khoâng cuøng taän ... thoï, töôûng, haønh, thöùc
v.v... cho ñeán muoân phaùp cuõng ñeàu nhö vaäy;
nhaãn ñeán hoaëc chö Phaät Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng
boà ñeà chôn nhö, hoaëc nhaát thieát trí trí chôn nhö,
hoaëc taát caû phaùp
65
saâu v.v... muoân phaùp thaúm saâu neân phaùp naøy
thaúm saâu, nhaãn ñeán taát caû chö Phaät Voâ thöôïng
Chaùnh ñaúng Boà Ñeà thaúm saâu neân phaùp naøy thaúm
saâu.
chö Phaät Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Boà ñeà chôn nhö,
hoaëc Nhaát thieát trí trí chôn nhö, hoaëc taát caû phaùp
chôn nhö, ñeàu moät chôn nhö, khoâng hai khoâng
rieâng cuõng khoâng cuøng taän.
5- Naøy caùc Thieân töû ! Ta quaùn nghóa naøy, taâm
haèng tôùi vaéng laëng, chaúng vui thuyeát phaùp, sôû dó
vì sao ? Vì phaùp naøy thaúm saâu khoù giaùc, khoù thaáy,
chaúng theå taàm nghó, quaù caûnh taàm nghó, maàu
nhieäm saâu vaéng, keû trí lanh saùng môùi naêng bieát
ñöôïc, chôù chaúng phaûi caùc theá gian troïn hay tin
thoï. Nghóa laø Baùt Nhaõ thaúm saâu töùc laø Sôû chöùng
Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Boà Ñeà cuûa Nhö Lai. Voâ
thöôïng Boà Ñeà nhö theá khoâng naêng chöùng, khoâng
sôû chöùng, khoâng choã chöùng, khoâng thôøi chöùng, caùc
Thieân töû phaùp naøy thaâm dieäu chaúng hai hieän
haønh, chaúng phaûi caùc theá gian so löôøng ñöôïc.
6- Caùc Thieân töû ! Hö khoâng thaúm saâu neân phaùp
naøy thaúm saâu; Chôn nhö thaúm saâu neân phaùp naøy
thaúm
66
thieát trí, Ñaïo töôùng trí, Nhaát thieát töôùng trí laø
ngaõ laø ngaõ sôû.
10- Naày caùc Thieân töû ! Neáu Boà Taùt vì nhieáp laáy
saéc neân haønh, vì nôùi boû saéc neân haønh, vì nhieáp
7- Khi aáy caùc Thieân töû coõi Duïc, coõi Saéc thöa vôùi
Phaät raèng : Phaùp Theá Toân ñaõ noùi ñaây thaúm saâu
nhieäm maàu, chaúng phaûi caùc theá gian troïn hay tín
thoï ñöôïc; Baïch Theá Toân ! Phaùp saâu maàu naøy
chaúng vì nhieáp laáy saéc neân noùi, chaúng vì nôùi boû
saéc neân noùi, chaúng vì nhieáp laáy thoï, töôûng, haønh,
thöùc neân noùi, chaúng vì nôùi boû thoï, töôûng, haønh,
thöùc neân noùi ... cho ñeán chaúng vì nhieáp laáy muoân
phaùp v.v... neân noùi ... nhaãn ñeán phaùp saâu maàu
naøy chaúng vì nhieáp laáy taát caû Phaät phaùp neân noùi,
chaúng vì nôùi boû taát caû Phaät phaùp neân noùi.
8- Phaät daïy baûo chö Thieân Töû : Ñuùng vaäy, phaùp
saâu maàu naøy chaúng vì nhieáp thoï laáy saéc neân noùi,
chaúng vì nôùi boû saéc neân noùi v.v... cho ñeán chaúng
vì nhieáp laáy muoân phaùp neân noùi, chaúng vì nôùi boû
muoân phaùp neân noùi.
9- Phaàn naøy ñeán phaåm “Chôn Nhö”, thöù 353.
- Phaät daïy baûo caùc Thieân töû : Nhöng theá gian
höõu tình ña haønh haïnh nhieáp laáy, khôûi chaáp
ngaõ, ngaõ sôû raèng : Saéc laø ngaõ laø ngaõ sôû, thoï
töôûng haønh thöùc laø ngaõ ngaõ sôû v.v... cho ñeán
muoân phaùp laø ngaõ ngaõ sôû, nhaãn ñeán quaû Döï Löu,
Nhaát Lai, Baát Hoaøn, A La Haùn laø ngaõ ngaõ sôû,
Ñoäc Giaùc, Nhaát
laáy thoï, töôûng, haønh, thöùc neân haønh, vì nôùi boû thoï
töôûng haønh thöùc neân haønh.
11- Vì sao vaäy ? Boà Taùt naøy chaúng naêng tu haønh
Baùt Nhaõ, cuõng chaúng naêng tu haønh 6 phaùp luïc ñoä.
Boà Taùt naøy cuõng chaúng naêng tu naêng chöùng Nhöùt
thieát trí, Ñaïo töôùng trí, Nhöùt thieát töôùng trí.
12- Phaàn naøy ñeán phaåm “Chôn Nhö”, thöù 354.
- Phaät daïy baûo caùc Thieân töû : Neáu Boà Taùt vì nhieáp
laáy Tam Ma Ñòa moân neân haønh, vì nôùi boû tam ma
ñòa moân neân haønh; vì nhieáp laáy Ñaø la ni moân neân
haønh, vì nôùi boû Ñaø la ni moân neân haønh.
13- Boà Taùt naày chaúng naêng haønh tu Baùt Nhaõ
cuõng chaúng naêng tu 6 phaùp Ba La Maät; laïi Boà Taùt
naøy chaúng naêng chöùng noäi khoâng, ngoaïi khoâng
v.v... cho ñeán chaúng naêng tu, chaúng naêng chöùng
muoân phaùp, nhaãn ñeán Nhöùt thieát trí cuõng vaäy.
14- Baáy giôø, Thieän Hieän baïch Phaät : Phaùp thaâm
dieäu naøy tuøy thuaän taát caû phaùp naøo ? Phaùp thaâm
dieäu naøy tuøy thuaän Baùt Nhaõ, hay cuõng tuøy thuaän
tónh löï, tinh tieán, an nhaãn, tònh giôùi, boá thí Ba
La Maät.
68
 67
15- Baïch Theá Toân ! Phaùp thaâm dieäu naøy tuøy
thuaän noäi khoâng, tuøy thuaän ngoaïi khoâng v.v...
cho ñeán muoân phaùp, nhaãn ñeán phaùp thaâm dieäu
naøy tuøy thuaän nhöùt thieát trí, tuøy thuaän ñaïo
töôùng trí, tuøy thuaän nhöùt thieát töôùng trí.
16- Baïch Theá Toân ! Phaùp thaâm dieäu naøy ñeàu
khoâng coù ngaïi, ñoái gì cuõng khoâng ngaïi, saéc, thoï,
töôûng, haønh, thöùc khoâng ngaïi v.v... cho ñeán
muoân phaùp; nhaãn ñeán phaùp thaâm dieäu naøy ñoái
nhaát thieát trí voâ ngaïi, ñaïo töôùng trí, nhaát thieát
töôùng trí voâ ngaïi.
17- Baïch Theá Toân ! Phaùp thaâm dieäu naøy laáy voâ
ngaïi laøm töôùng, vì sao ? Vì taùnh hö khoâng bình
ñaúng, taùnh chôn nhö bình ñaúng v.v... cho ñeán
taùnh khoâng, voâ töôùng, voâ nguyeän bình ñaúng,
nhaãn ñeán vì taùnh voâ taïo, voâ taùc, voâ nhieãm, voâ
tònh bình ñaúng.
18- Baïch Theá Toân ! Phaùp thaâm dieäu naøy voâ sanh
voâ dieät, vì saéc voâ sanh voâ dieät, vì thoï töôûng haønh
thöùc voâ sanh voâ dieät v.v... cho ñeán muoân phaùp voâ
sanh voâ dieät, nhaãn ñeán nhaát thieát töôùng trí voâ
sanh voâ dieät.
19- Baïch Theá Toân ! Phaùp thaâm dieäu naøy ñeàu
chaúng khaù ñöôïc, nhaãn ñeán daáu chaân nhaát thieát
töôùng trí chaúng khaù ñöôïc.
20- Khi aáy caùc Thieân töû coõi Duïc, coõi Saéc thöa vôùi
Phaät raèng : Ngaøi Thieän Hieän tuøy Nhö Lai sanh,
chôn thaät ñeä töû Phaät, vì ngaøi thuyeát ra caùc phaùp
taát caû ñeàu cuøng “khoâng” töông öng vaäy.
21- Baáy giôø, Thieän Hieän baûo caùc Thieân töû coõi Duïc,
coõi Saéc raèng : Caùc oâng noùi Thieän Hieän ta tuøy Nhö
Lai sanh, chôn thaät ñeä töû Phaät ! Nghóa laø tuøy
Nhö Lai chôn nhö maø sanh vaäy. Nhö Lai chôn
nhö khoâng ñeán khoâng ñi, Thieän Hieän chôn nhö
cuõng vaäy, khoâng ñeán khoâng ñi, bôûi ñaáy neân noùi
Thieän Hieän tuøy Nhö Lai sanh. Laïi nöõa Nhö Lai
chôn nhö töùc taát caû phaùp ñeàu chôn nhö; taát caû
phaùp chôn nhö töùc Nhö Lai chôn nhö, chôn nhö
nhö theá khoâng taùnh chôn nhö, cuõng khoâng taùnh
chaúng chôn nhö - Thieän Hieän chôn nhö cuõng theá,
thöôøng truï laøm töôùng, neân noùi Thieän Hieän tuøy
Nhö Lai sanh. Laïi vaày nöõa chôn nhö khoâng bieán
khaùc; khoâng phaân rieâng; khaép chuyeån caùc phaùp;
khoâng gì quaùi ngaïi; khoâng thôøi naøo chaúng phaûi
töôùng thöôøng chôn nhö; ñoái taát caû phaùp xöù khoâng
nhôù nghó v.v... Boà Taùt hieän chöùng taát caû phaùp
chôn nhö bình ñaúng nhö theá, neân goïi Nhö Lai
khoâng coù daáu chaân, vì daáu chaân saéc chaúng khaù
ñöôïc vaäy, daáu chaân thoï, töôûng, haønh, thöùc chaúng
khaù ñöôïc v.v... cho ñeán daáu chaân muoân phaùp
69
Lai sanh.
22- Phaàn naøy ñeán phaåm Chôn Nhö, thöù 355.
- Baáy giôø Thieän Hieän baûo caùc Thieân töû coõi Duïc,
coõi Saéc raèng : Thieân töû phaûi bieát, Thöôïng Toïa
Thieän Hieän chaúng do Saéc neân tuøy Nhö Lai sanh,
chaúng do saéc Chôn Nhö neân tuøy Nhö Lai sanh,
chaúng rôøi saéc neân tuøy Nhö Lai sanh ... nhaãn ñeán
thoï, töôûng, haønh, thöùc cuõng nhö vaäy; cho ñeán
muoân phaùp chaúng do, chaúng rôøi toân giaû Thieän
Hieän ñeàu tuøy Nhö Lai sanh; cho ñeán Nhaát thieát
trí, Ñaïo töôùng trí, Nhaát thieát töôùng trí ... höõu vi,
voâ vi ... chaúng do, chaúng rôøi toân giaû Thieän Hieän
ñeàu tuøy Nhö Lai sanh; Vì sao ? vì taát caû phaùp
ñeàu voâ sôû höõu, caùc tuøy sanh aáy, hoaëc sôû tuøy sanh,
do ñaây tuøy sanh vaø Xöù tuøy sanh ñeàu chaúng khaù
ñöôïc.
23- Theo y Kinh vaên : Baáy giôø, cuï thoï Xaù Lôïi Töû
thöa vôùi Phaät raèng : Caùc phaùp Chôn Nhö, phaùp
giôùi, phaùp taùnh v.v... ñeán baát tö nghì giôùi (12
phaùp) ñeàu raát thaúm saâu - Baïch Theá Toân ! trong
ÖÙng Chaùnh Ñaúng Giaùc, Thieän Hieän ñoái chôn nhö
naøy, naêng thaâm tin hieåu, bôûi vaäy neân noùi Thieän
Hieän tuøy Nhö
70
khaù ñöôïc; cho ñeán muoân phaùp cuõng ñeàu nhö vaäy
... nhaãn ñeán nhaát thieát trí, ñaïo töôùng trí, nhaát
thieát töôùng trí chôn nhö khaù ñöôïc.
24- Phaät daïy baûo : Xaù Lôïi Töû ! nhö vaäy, nhö vaäy;
nhö lôøi oâng noùi, caùc phaùp chôn nhö, phaùp giôùi,
phaùp taùnh, baát hö voïng taùnh, baát bieán dò taùnh,
bình ñaúng taùnh, ly sanh taùnh, phaùp ñònh, phaùp
truï, thaät teá, hö khoâng giôùi, baát tö nghì giôùi ñeàu
raát thaúm saâu (12 phaùp chôn nhö); Trong ñaây saéc
chaúng khaù ñöôïc, saéc chôn nhö cuõng chaúng khaù
ñöôïc, vì sao ? Vì trong ñaây saéc haõy chaúng khaù
ñöôïc, huoáng coù saéc chôn nhö khaù ñöôïc, cho ñeán
thoï, töôûng, haønh, thöùc cuõng nhö vaäy; nhaãn ñeán
muoân phaùp, ñeán nhaát thieát trí, ñaïo töôùng trí,
nhaát thieát töôùng trí chôn nhö khaù ñöôïc.
25- Khi Phaät vöøa thuyeát töôùng Chôn Nhö naày,
trong chuùng moät muoân ba ngaøn vò Bí Soâ (103.000
Tyø kheo taêng) heát haún caùc laäu, taâm ñöôïc giaûi
thoaùt thaønh A La Haùn; naêm traêm Bí Soâ ni (Tyø
kheo ni) xa traàn lìa baån, ñoái trong caùc phaùp sanh
ñaây saéc chaúng khaù ñöôïc, saéc chôn nhö cuõng
chaúng khaù ñöôïc. Vì côù sao ? trong ñaây saéc haõy
chaúng khaù ñöôïc, huoáng coù saéc chôn nhö khaù
ñöôïc; trong ñaây thoï, töôûng, haønh, thöùc chaúng khaù
ñöôïc, thoï töôûng haønh thöùc chôn nhö cuõng chaúng
khaù ñöôïc, vì côù sao ? trong ñaây thoï, töôûng, haønh,
thöùc chaúng khaù ñöôïc, huoáng coù thoï, töôûng, haønh,
thöùc chôn nhö
71
thoaùt moân, chaúng nhieáp thoï Baùt Nhaõ Ba La Maät
Ña, khoâng söùc phöông tieän kheùo leùo, beøn chöùng
thaät teá laáy quaû Thanh Vaên hoaëc Ñoäc Giaùc Boà Ñeà
? Laïi coù caùc Boà Taùt tu khoâng, voâ töôùng, voâ
nguyeän giaûi thoaùt moân, nhieáp thoï Baùt Nhaõ Ba La
Maät Ña, coù söùc phöông tieän kheùo leùo, chaúng
chöùng thaät teá maø thaúng tôùi Voâ thöôïng Chaùnh
ñaúng Boà Ñeà ?
27- Phaät daïy baûo : Xaù Lôïi Töû, neáu caùc Boà Taùt lìa
taâm Nhöùt thieát trí trí tu : Khoâng, Voâ töôùng, Voâ
nguyeän giaûi thoaùt moân; Caùc Boà Taùt naøy chaúng
nhieáp thoï Baùt Nhaõ Ba La Maät Ña, khoâng söùc
phöông tieän kheùo leùo, beøn chöùng thaät teá laáy quaû
Thanh Vaên hoaëc Ñoäc Giaùc Boà Ñeà; coøn traùi laïi
neáu Boà Taùt chaúng lìa taâm Nhaát thieát trí trí tu
tònh phaùp nhaãn; naêm ngaøn Boà Taùt Ma Ha Taùt
ñöôïc voâ sanh phaùp nhaãn, saùu vaïn (60.000) Boà Taùt
heát haún caùc laäu, taâm ñöôïc giaûi thoaùt thaønh A La
Haùn.
26- Phaàn naøy laø ñeán phaåm Chôn Nhö, thöù 356.
- Baáy giôø, Xaù Lôïi Töû baïch Phaät : Vì nhaân duyeân
naøo coù caùc Boà Taùt tu khoâng, voâ töôùng, voâ nguyeän
giaûi
72
lieäu chim aáy coù leân ñöôïc chaêng ? Coù caùc Boà Taùt
cuõng nhö vaäy : Tuy traûi qua ñaïi kieáp nhö soá caùt
soâng Haèng, sieâng tu boá thí, trì giôùi, nhaãn nhuïc,
tinh taán, thieàn ñònh ... cuõng tu khoâng, voâ töôùng,
voâ nguyeän giaûi thoaùt moân, taùc roäng ñaïi söï, phaùt
roäng ñaïi taâm, muoán chöùng voâ löôïng voâ sôû nhieáp
thoï, voâ thöôïng chaùnh ñaúng Boà Ñeà nhieäm maàu, maø
khoâng tu Baùt Nhaõ Ba La Maät Ña, xa lìa söùc
phöông tieän kheùo leùo neân beøn ñoïa Thanh Vaên
hoaëc ñoïa Ñoäc Giaùc - Vì sao ? Vì caùc Boà Taùt naøy xa
lìa taâm Nhaát thieát trí trí, duø traûi nhieàu kieáp sieâng
tu maø khoâng tu trí tueä Baùt Nhaõ Ba La Maät Ña.
29- Luùc baáy giôø Xaù Lôïi Töû hoûi Thieän Hieän raèng :
Bôûi nhaân duyeân naøo Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Boà
Ñeà raát khoù tin hieåu, raát khoù chöùng ñöôïc; Vì sao ?
khoâng, voâ töôùng, voâ nguyeän giaûi thoaùt moân; caùc
Boà Taùt naøy nhieáp thoï Baùt Nhaõ, coù söùc phöông
tieän kheùo leùo, neân naêng vaøo ngoâi chaùnh taùnh ly
sanh, ñöôïc Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Boà Ñeà.
28- Phaät daïy baûo : Xaù Lôïi Töû ! Ví nhö coù chim
thaân töôïng noù lôùn daøi traêm do tuaàn, hoaëc laïi hai
traêm cho ñeán naêm traêm do tuaàn, maø khoâng coù
caùnh, chim naøy töø nôi cung trôøi Ba möôi ba (Tam
thaäp tam thieân, giaùo chuû laø vua Chuyeån Luaân
Thaùnh Vöông) gieo mình rôi xuoáng tôùi Chaâu
Thieäm Boä (coõi Ta Baø naøy) khi ñang giöõa ñöôøng
noù khôûi nghó raèng : Ta muoán laïi leân trôøi Ba möôi
ba; Xaù Lôïi Töû,
73
gian giöõa maø coù truït lui, neân bieát Voâ thöôïng
Chaùnh ñaúng Boà Ñeà raát khoù tin hieåu, raát khoù
chöùng ñöôïc.
30- Phaàn naøy ñeán phaåm “Chôn Nhö” thöù 357.
- Luùc baáy giôø, Thieän Hieän toân giaû thöa ngaøi Xaù
Lôïi Töû : Nôi yù hieåu sao ? Saéc ñoái Voâ thöôïng
Chaùnh ñaúng Boà Ñeà coù truït lui chaêng ? Xaù Lôïi Töû
noùi : Thöa Thieän Hieän chaúng phaûi vaäy - Thieän
Hieän hoûi tieáp : Lìa saéc coù phaùp ñoái Voâ thöôïng
Chaùnh ñaúng Boà Ñeà coù truït lui chaêng ? Thöa ngaøi
Caùc Boà Taùt quaùn taát caû phaùp ñeàu voâ töï taùnh, ñeàu
nhö hö khoâng, ví nhö hö khoâng chaúng khôûi nghó
raèng : Ta phaûi tin hieåu mau chöùng Voâ thöôïng
Chaùnh ñaúng Boà Ñeà; Caùc Boà Taùt cuõng neân nhö
theá, chaúng khôûi nghó raèng : Ta phaûi tin hieåu mau
chöùng Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Boà Ñeà - Vì caùc
phaùp ñeàu khoâng, ngang ñoàng hö khoâng vaø naêng
chöùng bieát, môùi ñöôïc Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Boà
Ñeà deã sanh tin hieåu, deã chöùng ñöôïc aáy, thôøi chaúng
neân coù caùc Boà Taùt haèng sa thaûy maëc aùo giaùp ñaïi
coâng ñöùc, phaùt tieán tôùi Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Boà
Ñeà, ôû thôøi
74
Taùt naøy chöùng ñöôïc Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Boà
Ñeà.
Qua 7 phaåm “Chôn Nhö”, theo ngöôøi vieát
troäm nghó : Ñeå ñaït ñöôïc Chôn Nhö töôùng, Chôn
nhö Boà Taùt (khoâng ñoïa Thanh Vaên vaø Ñoäc Giaùc)
Ñöùc Phaät ngaàm chæ 7 moùn thaát tình : Hyû, Noä, AÙi,
OÁ, Ai, Duïc, Laïc; maø chuùng sanh caùc coõi coøn bò
nhieãm neân khoù ñaëng Phaät quaû.
33- Phaàn naøy laø ñeán phaåm Boà Taùt Truï, thöù 358.
- Baáy giôø Thieän Hieän baïch Phaät : Neáu Boà Taùt
Thieän Hieän chaúng phaûi vaäy - Nhö vaäy cho ñeán
muoân phaùp hoaëc ñoái hoaëc lìa Voâ thöôïng Chaùnh
ñaúng Boà Ñeà coù truït luøi chaêng ? Xaù Lôïi Töû thöa
ngaøi Thieän Hieän ñeàu chaúng phaûi vaäy.
31- Thieän Hieän noùi : Neáu taát caû phaùp chaéc vaäy,
truï vaäy, ñeàu voâ sôû höõu, ñeàu baát khaû ñaéc, thôøi noùi
nhöõng phaùp naøo khaù ñoái Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng
Boà Ñeà maø coù truït lui.
32- Xaù Lôïi Phaát nghe Thieän Hieän daïy : Boà Taùt
ñoái taát caû phaùp ñeàu voâ sôû ñaéc, ñoái taát caû phaùp
chôn nhö cuõng kheùo naêng tin hieåu ñeàu voâ sôû ñaéc,
ñoái taát caû Boà Taùt cuõng voâ sôû ñaéc, ñoái Phaät Voâ
thöôïng Chaùnh ñaúng Boà Ñeà cuõng voâ sôû ñaéc, phaûi
bieát ñaáy laø chôn Boà Taùt Ma Ha Taùt, cuõng laø chôn
nhö töôùng baát khaû ñaéc, taâm kia chaúng e sôï,
chaúng kinh, chaúng nghi, chaúng hoái, chaúng lui,
chaúng chìm, Boà
75
- Nhö vaäy, Boà Taùt phaûi truï vaøo mình, truï
vaøo ngöôøi, truï vaøo taát caû chuùng sanh, roài ñem
taâm chan hoøa bình ñaúng cuøng nhau tieán tu, taêng
tröôûng phaùp laønh, tieâu tröø laàn taäp khí (neân truï
vaøo) coù nhö vaäy môùi mong ñöôïc Voâ thöôïng Boà
Ñeà.
muoán ñöôïc Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Boà Ñeà phaûi truï
nôi naøo ? neân truï sao ?
34- Phaät daïy baûo : Thieän Hieän ! Neáu Boà Taùt muoán
ñöôïc Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Boà Ñeà, phaûi ñoái taát
caû höõu tình truï taâm bình ñaúng, chaúng neân truï
taâm chaúng bình ñaúng, ñoái taát caû höõu tình khôûi
taâm bình ñaúng, ñöøng neân khôûi taâm chaúng bình
ñaúng v.v... neân khôûi taâm taêng tröôûng phaùp laønh,
nhaát thieát trí, ñaïo töôùng trí, nhaát thieát töôùng trí,
nhaát thieát trí trí.
35- Mình, ngöôøi, muoân vaät ñeàu döùt taäp khí : Taäp
khí ñaây laø nhöõng caùi xaáu aùc ñaõ bò huaân taäp laâu
ngaøy laâu kieáp thaønh thoùi quen, chaúng haïn nhö :
Tham, saân, si, maïn, nghi, thaân kieán, bieân kieán, taø
kieán, kieán thuû, giôùi caám thuû v.v... noùi roäng ra laø
ñeán 84.000 taäp khí cuõng goïi traàn lao.
76
nhieáp thoï thôøi chaúng phaûi taùnh haèng truï xaû v.v...
cho ñeán quay xe phaùp chaúng khaù nhieáp thoï vaäy,
neáu quay xe phaùp chaúng khaù nhieáp thoï thôøi chaúng
phaûi quay xe phaùp ..., cho ñeán chaùnh phaùp truï
chaúng khaù nhieáp thoï vaäy, neáu chaùnh phaùp truï
chaúng khaù nhieáp thoï thôøi chaúng phaûi chaùnh phaùp
36- Phaàn naøy laø ñeán phaåm Boà Taùt Truï, thöù 359.
Phaät daïy baûo : Laïi vaày nöõa Thieän Hieän ! Neáu Boà
Taùt muoán ñöôïc Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Boà Ñeà,
mình neân khôûi phaùp voâ vong thaát, haèng chính
xöng neâu phaùp voâ vong thaát, vui möøng khen ngôïi
keû khôûi phaùp voâ vong thaát; mình neân khôûi taùnh
haèng truï xaû, cuõng khuyeân ngöôøi khôûi taùnh haèng
truï xaû, haèng chính xöng neâu phaùp khôûi taùnh
haèng truï xaû, vui möøng khen ngôïi keû khôûi taùnh
haèng truï xaû v.v... cho ñeán neân nhieáp thoï troøn ñuû
löôïng soáng laâu ..., cho ñeán mình neân quay xe
phaùp, cuõng khuyeân ngöôøi quay xe phaùp ..., cho
ñeán mình neân nhieáp thoï chaùnh phaùp khieán truï
..., cho ñeán ñem voâ sôû ñaéc laøm phöông tieän haõy
laøm nhö theá v.v... cho ñeán nhaát thieát trí, ñaïo
töôùng trí, nhaát thieát töôùng trí, nhaát thieát trí trí.
37- Theo y Kinh vaên : Phaät daïy baûo Thieän Hieän :
Phaùp voâ vong thaát chaúng khaù nhieáp thoï, neáu
phaùp voâ vong thaát chaúng khaù nhieáp thoï thôøi
chaúng phaûi phaùp voâ vong thaát; taùnh haèng truï xaû
chaúng khaù nhieáp thoï vaäy, neáu taùnh haèng truï xaû
chaúng khaù
77
trong aáy sanh nghi hoaëc do döï - Naøy Thieän Hieän
truï.
38- Phaàn naøy laø ñeán phaåm “Baát Thoái Chuyeån”,
thöù 360.
- Luùc baáy giôø Thieän Hieän baïch Phaät : Baát Thoái
Chuyeån Boà Taùt coù haønh naøo, coù traïng naøo, coù
töôùng naøo ? Chuùng con laøm sao bieát ñaáy laø Baát
Thoái Chuyeån Boà Taùt Ma Ha Taùt ?
39- Phaät daïy baûo : Thieän Hieän ! Boà Taùt naøy
chaúng thaáy coù phaùp khaù nghi hoaëc do döï, nghóa laø
chaúng thaáy coù saéc, cuõng chaúng thaáy coù thoï, töôûng,
haønh, thöùc khaù ñoái trong aáy sanh nghi hoaëc do
döï, chaúng thaáy coù nhaõn xöù, cuõng chaúng thaáy coù
thoï, töôûng, haønh, thöùc khaù ñoái trong aáy sanh nghi
hoaëc do döï v.v... cho ñeán muoân phaùp cuøng ñeàu nhö
vaäy; nhaãn ñeán chaúng thaáy coù quaû Döï Löu, Nhaát
Lai, Baát Hoaøn, A La Haùn, khaù ñoái trong aáy sanh
nghi hoaëc do döï, chaúng thaáy coù Ñoäc Giaùc, nhaát
thieát trí, ñaïo töôùng trí, nhaát thieát töôùng trí, nhaát
thieát trí trí khaù ñoái trong aáy sanh nghi hoaëc do
döï; cho ñeán cuõng chaúng thaáy baäc Boà Taùt, baäc Nhö
Lai khaù ñoái
78
vaøo goïi laø Baát thoái chuyeån.
! Neáu troïn neân caùc haønh traïng töôùng nhö theá,
phaûi bieát ñaáy laø Baát thoái chuyeån Boà Taùt Ma Ha
Taùt.
40- Phaät daïy baûo Thieän Hieän ! Neáu Boà Taùt naêng
nhö thaät bieát caùc Dò Sanh, caùc baäc Thanh Vaên,
caùc baäc Ñoäc Giaùc, caùc baäc Boà Taùt, caùc baäc Nhö
Lai ... caùc baäc nhö theá ñoái trong caùc phaùp Chôn
Nhö khoâng bieán khaùc, khoâng phaân bieät, ñeàu
khoâng hai, khoâng hai phaàn, khoâng sôû phaân bieät,
vì ñem voâ sôû ñaéc laøm phöông tieän; Vì chôn nhö
cuøng caùc phaùp chaúng theå noùi moät khaùc, cuøng
chaúng cuøng vaäy, Boà Taùt naøy troïn chaúng khinh
vaäy maø thoát ra lôøi noùi ñeàu daãn ñeán nghóa lôïi, neáu
khoâng nghóa lôïi troïn chaúng thoát lôøi, Boà Taùt naøy
chaúng xem thaáy kia toát xaáu hay dôû, bình ñaúng
thöông xoùt maø vì thuyeát phaùp - naøy Thieän Hieän !
Baát thoái chuyeån Boà Taùt, coù taát caû caùc Haønh,
Traïng, Töôùng nhö theá thaûy, neân ñem caùc Haønh,
Traïng, Töôùng nhö theá, bieát ñaáy laø Baát thoái
chuyeån Boà Taùt - Laïi neáu Boà Taùt naêng quaùn caùc
phaùp Voâ Haønh, Voâ Traïng, Voâ Töôùng, phaûi bieát
ñaáy laø Baát thoái chuyeån Boà Taùt, vì sao ? Boà Taùt
naøy ñoái saéc chuyeån neân goïi Baát thoái chuyeån; ñoái
thoï, töôûng, haønh, thöùc thoái chuyeån neân goïi Baát
thoái chuyeån v.v... Vì töï taùnh saéc voâ sôû höõu, thoï,
41- Phaàn naøy laø ñeán phaåm “Baát Thoái Chuyeån”,
thöù 361.
- Phaät daïy baûo : Laïi vaày nöõa Thieän Hieän ! Neáu vò
Baát thoái chuyeån Boà Taùt troïn neân nghieäp thaân
khaåu yù meàm nhuaàn khaù meán khaù öa, ñoái caùc höõu
tình taâm khoâng quaùi ngaïi. Thieän Hieän ! neáu troïn
neân caùc haønh, traïng, töôùng nhö theá, phaûi bieát ñaáy
laø Baát Thoái Chuyeån Boà Taùt.
42- Phaàn naøy laø ñeán phaåm “Baát Thoái Chuyeån”,
thöù 362.
- Baáy giôø Thieän Hieän baïch Phaät : Caùc vò Baát Thoái
Chuyeån Boà Taùt, ñoái phaùp naøo thoái chuyeån cuõng
neân goïi Baát thoái chuyeån ö ? Phaät daïy baûo : Thieän
Hieän ! Boà Taùt naøy ñoái saéc thoái chuyeån neân goïi
Baát thoái chuyeån; ñoái thoï, töôûng, haønh, thöùc thoái
chuyeån neân goïi Baát thoái chuyeån ... cho ñeán ñoái vôùi
muoân phaùp thoái chuyeån neân goïi Baát thoái chuyeån.
43- Phaät daïy baûo Thieän Hieän ! Boà Taùt naøy ñem tö
töôûng khoâng quaùn taát caû phaùp, ñaõ vaøo Boà Taùt
Chaùnh Taùnh Ly Sanh cho ñeán chaúng thaáy chuùt
phaùp khaù ñöôïc, vì chaúng khaù ñöôïc vaäy; khoâng töï
taïo taùc, vì khoâng taïo taùc vaäy, vì roát raùo chaúng
sanh vaäy, neân goïi voâ sanh phaùp nhaãn; Do ñöôïc voâ
sanh phaùp nhaãn nhö theá, neân goïi Baát Thoái
töôûng, haønh, thöùc v.v... töï taùnh cuõng voâ sôû höõu,
neân Boà Taùt naøy vôùi trong aáy chaúng truï
79
Taùt Ma Ha Taùt; neáu troïn neân caùc haønh, traïng,
töôùng nhö theá, phaûi bieát ñaáy laø Baát thoái chuyeån.
44- Phaät daïy baûo : Laïi vaày nöõa Thieän Hieän ! Boà
Taùt Baát Thoái Chuyeån naøy ñaõ ñöôïc Töï Taïng Ñaø
La Ni, Haûi AÁn Ñaø La Ni, Lieân Hoa Chuùng Taïng
Ñaø La Ni thaûy, neân nghe caùc phaùp Nhö Lai ÖÙng
Chaùnh Ñaúng Giaùc thuyeát ra Kheá Kinh ñeàu chaúng
queân maát, khoâng laàm ngaên ngaïi - Laïi vaày nöõa Boà
Taùt naøy coù theå nghe khaép caùc loaøi höõu tình coù
bao nhöõng lôøi, nhöõng tieáng, nhöõng vaên töï, nghóa
lyù thaûy ñeàu ñöôïc hieåu roõ, khoâng laàm khoâng nghi,
cuøng ñôøi vò lai khoâng coù queân maát, vì ñöôïc Töï
Taïng Ñaø La Ni thaûy gìn giöõ, ñaõ nghe thuyeát
khieán chaúng queân vaäy.
45- Phaàn naøy laø ñeán phaåm “Xaûo Phöông Tieän”,
thöù 363.
- Baáy giôø Thieän Hieän baïch Phaät : Vò Baát Thoái
Chuyeån Boà Taùt naøy troïn neân nhoùm Quaûng ñaïi
Coâng ñöùc ...; troïn neân nhoùm Voâ löôïng thaéng
Coâng ñöùc ...; troïn neân nhoùm Voâ bieân thaéng Coâng
Chuyeån Boà
80
ngaïi giaûi thuø thaéng, neân theá gian, Trôøi, ngöôøi, A
Tu La thaûy khoâng theå vaán naïn, khieán trí hueä
bieän taøi Boà Taùt naøy ñeán cuøng taän ñöôïc.
47- Laïi vaày nöõa Thieän Hieän ! Taát caû haïnh Boà Taùt
Ma Ha Taùt chôn nhö chaúng töùc taát caû haïnh Boà
Taùt Ma Ha Taùt, chaúng lìa taát caû haïnh Boà Taùt, vaäy
neân thaúm saâu; cho ñeán chö Phaät Voâ Thöôïng
Chaùnh Ñaúng Boà Ñeà cuõng nhö treân neân raát thaúm
saâu.
48- Baáy giôø Thieän Hieän baïch Phaät : Phöông tieän
raát nhieäm maàu laï, vò Baát thoái chuyeån Boà Taùt
ngaên khieån caùc saéc chæ roõ Nieát Baøn v.v... cho ñeán
ngaên khieån muoân phaùp maø chæ Nieát Baøn, nhaãn
ñeán vò Baát thoái chuyeån Boà Taùt Phaät duøng phöông
tieän nhieäm maàu raát laï ngaên khieån taát caû phaùp
theá gian, hoaëc phaùp xuaát theá gian, hoaëc coäng hoaëc
baát coäng, hoaëc höõu laäu hoaëc voâ laäu, hoaëc höõu vi
hoaëc voâ vi chæ roõ Nieát Baøn.
49- Phaät daïy baûo Thieän Hieän ! Nhö vaäy, ñuùng
vaäy; Phaät duøng phöông tieän raát nhieäm maàu laï, vì
ñöùc ...; troïn neân nhoùm Voâ soá baát khaû tö nghì
thaéng Coâng ñöùc ...?
46- Phaät daïy baûo : Thieän Hieän ! ñuùng vaäy, vò Baát
Thoái Chuyeån Boà Taùt naøy troïn neân nhoùm coâng
ñöùc voâ löôïng voâ bieân, chaúng theå ñeám, khoù nghó
baøn, vì ñaõ ñöôïc trí quaûng ñaïi voâ bieân, daãn phaùt
boán voâ
81
Nhaõ thaúm saâu suy nghó thaúm kyõ, caân löôøng xem
xeùt, neân taùc nghó naøy “Ta nay neân nhö Baùt Nhaõ
thaúm saâu ñaõ thuyeát maø truï, ta nay neân nhö Baùt
Nhaõ thaúm saâu ñaõ thuyeát maø hoïc”.
51- Naøy Thieän Hieän ! Neáu Boà Taùt naøy do naêng
tinh sieâng tu hoïc nhö theá, nöông Baùt Nhaõ thaúm
saâu, khôûi taâm moät nieäm haõy naêng nhieáp laáy voâ
soá voâ löôïng voâ bieân coâng ñöùc, vöôït voâ löôïng kieáp
sanh töû troâi laên, mau chöùng Voâ thöôïng Chaùnh
ñaúng Boà Ñeà, huoáng laø naêng thöôøng tu Baùt Nhaõ
khoâng xen hôû, haèng truï taùc yù töông öng Voâ
thöôïng Chaùnh ñaúng Boà Ñeà.
52- Naøy Thieän Hieän ! Nhö ngöôøi meâ duïc cuøng keû
nöõ xinh ñeïp, ñoâi beân yeâu nhieãm ñoàng laäp öôùc
heïn seõ gaëp nhau, keû nöõ bò trôû ngaïi chaúng ñeán
Baát thoái chuyeån Boà Taùt ngaên khieån caùc saéc chæ roõ
Nieát Baøn, ngaên khieån thoï, töôûng, haønh, thöùc v.v...
cho ñeán ngaên khieån muoân phaùp chæ roõ Nieát Baøn.
50- Phaàn naøy laø ñeán phaåm “Xaûo phöông tieän”,
thöù 364.
Laïi vaày nöõa, Thieän Hieän ! Caùc Boà Taùt neân ñoái caùc
choã thaúm saâu nhö theá, nöông lyù thuù töông öng
Baùt
82
ngaøy ñeâm ñaõ khôûi duïc nieäm, soá löôïng aáy ngang
nhau.
53- Baáy giôø, Thieän Hieän baïch Phaät : Nhö Phaät ñaõ
thuyeát, phaân bieät sôû taùc ñeàu chaúng phaûi thaät coù,
laáy nhaân duyeân naøo caùc Boà Taùt thaûy ñöôïc phöôùc
voâ soá voâ löôïng ? Vì sôû taùc phaân bieät chaúng theå
phaùt khôûi chôn thaät chaùnh kieán, chaúng theå ñeán
vaøo Chaùnh taùnh ly sanh, cho ñeán Döï Löu, Nhaát
Lai, Baát Hoaøn, hoaëc quaû A La Haùn, Ñoäc Giaùc,
cuõng chaúng ñöôïc chö Phaät Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng
Boà Ñeà.
54- Phaät daïy baûo Thieän Hieän : Ñuùng vaäy, caùc Boà
Taùt haønh Baùt Nhaõ thaúm saâu, bieát taát caû moùn
phaân bieät sôû taùc troáng khoâng, voâ sôû höõu, hö doái
chaúng thaät, vì Boà Taùt kheùo hoïc (xaûo phöông tieän)
choã heïn ñöôïc, ngöôøi naøy duïc taâm quaù maïnh chaûy
roùt. Thieän Hieän ! Nôi yù hieåu sao ? Ngöôøi aáy duïc
nieäm nghó choã naøo maø chuyeån ñoäng ? Ngöôøi aáy
duïc nieäm moät ngaøy ñeâm sanh maáy laàn ? Thieän
Hieän baïch Phaät : Ngöôøi aáy duïc nieäm nghó choã
ngöôøi nöõ maø chuyeån ñoäng, roài nghó : Laøm sao kia
phaûi ñeán chung hôïp nôi ñaây, möøng vui giôõn
khoaùi; Ngöôøi naøy trong moät ngaøy ñeâm duïc nieäm
raát nhieàu. Phaät daïy baûo : Thieän Hieän, neáu Boà
Taùt nöông Baùt Nhaõ thaúm saâu ñaõ thuyeát maø hoïc,
ñöôïc vöôït khoûi kieáp soá sanh töû troâi laên, cuøng
ngöôøi meâ duïc traûi moät
83
56- Phaàn naøy laø ñeán phaåm “Xaûo phöông tieän”,
thöù 365.
- Luùc baáy giôø Thieän Hieän baïch Phaät raèng : Nghóa
chaúng theå noùi coù taêng giaûm chaêng ? Neáu nghóa
chaúng theå noùi khoâng taêng giaûm aáy, thôøi boá thí,
tònh giôùi, an nhaãn, tinh tieán, tónh löï, trí tueä cuõng
leõ khoâng taêng giaûm; cho ñeán nghóa cuûa muoân
phaùp cuõng khoâng taêng khoâng giaûm v.v... nhaãn
ñeán nghóa cuûa nhaát thieát trí, ñaïo töôùng trí, nhaát
thieát töôùng trí cuõng khoâng taêng khoâng giaûm,
thôøi Boà Taùt laøm sao tu haønh ñeå chöùng ñöôïc Voâ
noäi khoâng, ngoaïi khoâng ... ñeán 20 khoâng, Boà Taùt
naøy ñaõ an truï khoâng roài, nhö xem xeùt phaân bieät
sôû taùc troáng khoâng, voâ sôû höõu hö doái chaúng thaät,
töùc chaúng lìa Baùt Nhaõ, nhö nhö chaúng lìa, nhö
vaäy ñöôïc phöôùc voâ soá voâ löôïng, voâ bieân.
55- Phaät daïy baûo : Laïi vaày nöõa Thieän Hieän : Thaät
töôùng caùc phaùp chaúng theå tuyeân noùi ñöôïc, maø vì
höõu tình phöông tieän chæ roõ; coøn taùnh taát caû phaùp
ñeàu chaúng theå noùi, vì taùnh taát caû phaùp ñeàu roát raùo
khoâng, khoâng coù keû naêng tuyeân noùi roát raùo khoâng
aáy ñöôïc.
84
“Caâu haønh taùc yù” naøy vaø nöông ñaây khôûi taâm
cuøng taát caû caên laønh, cuøng caùc höõu tình bình
ñaúng, chung coù hoài höôùng Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng
Boà Ñeà, nhö Phaät Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Boà Ñeà
nhieäm maàu saâu thaúm maø khôûi hoài höôùng v.v...
nhaãn ñeán caùc phaùp ñeàu ñem “Caâu haønh taùc yù”
(ñeàu bình ñaúng maø laøm, roài khôûi thieän caên hoài
höôùng) nhö chö Phaät ñaõ laøm, ñaây cuõng laø “Xaûo
phöông tieän” phöông tieän kheùo leùo hoài höôùng, môùi
chöùng ñöôïc Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Boà Ñeà.
59- Luùc baáy giôø Thieän Hieän baïch Phaät : Sao goïi
Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Boà Ñeà laø caùc phaùp Chôn
thöôïng Chaùnh ñaúng Boà Ñeà.
57- Phaät daïy baûo Thieän Hieän ! (3 phaåm Xaûo
Phöông Tieän, toân giaû Thieän Hieän, thay maët Boà
Taùt maø thöa hoûi). Nhö vaäy, ñuùng vaäy; nghóa
chaúng theå noùi khoâng taêng khoâng giaûm ..., cho
ñeán muoân phaùp cuõng khoâng taêng khoâng giaûm -
Naøy Thieän Hieän ! Caùc Boà Taùt tu haønh Baùt Nhaõ
Ba La Maät Ña, an truï Baùt Nhaõ phöông tieän kheùo
leùo, chaúng taùc nghó : Ta ñoái tónh löï, tinh tieán, an
nhaãn v.v... hoaëc taêng hoaëc giaûm; chæ taùc nghó naøy
: Duy coù danh töôûng raèng laø Baùt Nhaõ Ba La Maät
Ña; chæ taùc nghó naøy : Duy coù danh töôûng raèng laø
tónh löï, tinh tieán v.v....
58- Phaät daïy baûo : Laïi vaày nöõa Thieän Hieän ! Boà
Taùt naøy khi tu haønh 6 phaùp Maät Ña, ñem 6 phaùp
85
nhö, ñeàu chaúng thaáy phaùp coù taêng coù giaûm - Do
nhaân duyeân ñaây, nghóa chaúng khaù noùi khoâng
taêng khoâng giaûm, boá thí, trì giôùi, nhaãn nhuïc,
tinh taán, thieàn ñònh, trí hueä cuõng khoâng taêng
khoâng giaûm v.v... cho ñeán muoân phaùp ñeàu nhö
vaäy.
63- Baáy giôø Thieän Hieän baïch Phaät : Neáu Boà Taùt
nöông döïa khoâng taêng khoâng giaûm môùi beøn tu
Nhö ? Sao goïi caùc phaùp Chôn Nhö laø Voâ thöôïng
Chaùnh ñaúng Boà Ñeà ?
60- Phaät daïy baûo : Thieän Hieän ! Caùc saéc, thoï,
töôûng, haønh, thöùc v.v... chôn nhö, ñaáy goïi Voâ
thöôïng Chaùnh ñaúng Boà Ñeà; nhaãn ñeán nhaát thieát
trí, ñaïo töôùng trí, nhaát thieát töôùng trí chôn nhö
ñaáy goïi laø Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Boà Ñeà - Vì caùc
phaùp chôn nhö khoâng taêng khoâng giaûm, neân chö
Phaät Voâ thöôïng Boà Ñeà cuõng khoâng taêng giaûm.
61- Laïi vaày nöõa Thieän Hieän ! Caùc phaùp chôn nhö
khoâng taêng khoâng giaûm, neân chö Phaät Voâ thöôïng
Chaùnh ñaúng Boà Ñeà cuõng khoâng taêng khoâng giaûm.
62- Laïi vaày nöõa Thieän Hieän ! Caùc Boà Taùt Ma Ha
Taùt chaúng lìa Baùt Nhaõ, thöôøng öa an truï caùc phaùp
chôn
86
phaûi ngoïn löûa ban ñaàu naêng ñoát tim, chaúng phaûi
ngoïn löûa sau naêng ñoát tim; cuõng chaúng rôøi ngoïn
löûa ban ñaàu, ngoïn löûa sau. Naøy Thieän Hieän ! Caùi
tim bò ñoát chaêng ? Baïch Theá Toân, theá gian hieän
thaáy caùi tim bò ñoát thaät. Phaät daïy baûo : Cuõng laïi
nhö vaäy : Chaúng phaûi duøng sô taâm chöùng ñöôïc Boà
Ñeà, cuõng chaúng rôøi sô taâm chöùng ñöôïc; chaúng
phaûi duøng haäu taâm chöùng ñöôïc Boà Ñeà; cuõng chaúng
haønh Baùt Nhaõ, do ñaây laøm cöûa chöùa nhoùm taát caû
coâng ñöùc, beøn chöùng Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Boà
Ñeà aáy. Boà Taùt naøy vì duøng sô taâm chöùng ñöôïc
hay laø duøng haäu taâm chöùng ñöôïc ? Baïch Theá Toân
! Boà Taùt naøy neáu duøng sô taâm chöùng ñöôïc Boà Ñeà,
khi sô taâm khôûi leân thì haäu taâm chöa khôûi,
khoâng coù nghóa hoøa hôïp; Neáu duøng haäu taâm
chöùng ñöôïc Boà Ñeà, khi haäu taâm khôûi leân thì tieàn
taâm ñaõ dieät khoâng coù nghóa hoøa hôïp - Nhö vaäy
phaùp taâm vaø taâm sôû tröôùc sau tìm gaïn tôùi lui
khoâng coù nghóa hoøa hôïp, thì laøm sao coù theå chöùa
nhoùm caùc caên laønh ñöôïc, neáu caùc caên laønh chaúng
theå chöùa nhoùm, thì Boà Taùt laøm sao chöùng ñöôïc
Voâ Thöôïng Boà Ñeà ?
64- Phaät daïy baûo Thieän Hieän ! Ta vì ngöôi löôïc
noùi thí duï, khieán keû coù trí vôùi nghóa ñaõ noùi ñeå
ñöôïc deã hieåu - Nhö khi ñoát ñeøn, vì ngoïn löûa ban
ñaàu naêng ñoát caùi tim hay laø ngoïn löûa sau naêng
ñoát caùi tim ? Thieän Hieän baïch : Nhö yù con hieåu :
Chaúng
87
tình ñeïp ñeõ, xaáu xí, hình saéc sai khaùc v.v... caùc
Boà Taùt naøy tu haønh saùu Ba La Maät, thaønh thuïc
höõu tình, nghieâm tònh coõi Phaät, khieán cho choùng
rôøi haäu taâm chöùng ñöôïc, maø caùc Boà Taùt chöùng
ñöôïc Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Boà Ñeà.
65- Phaàn naøy laø ñeán phaåm Nguyeän Haïnh, thöù
366.
Luùc baáy giôø, Phaät baûo Thieän Hieän ! Coù Boà Taùt tu
haønh : Boá thí, trì giôùi, nhaãn nhuïc, tinh taán, thieàn
ñònh, trí hueä (6 phaùp Maät Ña), thaáy caùc höõu tình
ba nhoùm sai khaùc : 1- Taø ñònh; 2- Chaùnh ñònh; 3-
Baát ñònh; hoaëc laø thaáy ñoïa ba aùc thuù : Ñòa nguïc,
baøng sanh, ngaï quyû; hoaëc laø thaáy caùc höõu tình do
aùc nghieäp chöôùng, choã ôû ñaïi ñòa cao thaáp chaúng
baèng, goø, ñoài, khe, haàm, coû daïi, caây truïi, choâng
gai, nhoïn ñoäc, baát tònh ñaày raãy; hoaëc thaáy höõu
tình vì phöôùc ñöùc moûng, neân choã ôû ñaïi ñòa khoâng
caùc ngoïc baùu, duy coù caùc thöù ñaát ñaù saønh soûi; hoaëc
laø thaáy höõu tình phaøm choã nhieáp thoï sanh nhieàu
tham ñaém, khôûi caùc aùc söï; hoaëc laø thaáy höõu tình
coù boán chuûng saéc loaïi quyù tieän sai khaùc : 1- Saùt
Ñeá Lôïi; 2- Baø La Moân; 3- Pheä Xaù; 4- Thuû Ñaø La;
hoaëc laø thaáy höõu
88
trí hueä v.v... cho ñeán tu haønh muoân phaùp.
68- Laïi vaày nöõa, naøy Thieän Hieän ! Ñaïi Boà Taùt tu
ñuû saùu phaùp Ba La Maät, thaáy caùc höõu tình boán
mau vieân maõn chöùng Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Boà
Ñeà - Naøy Thieän Hieän, Boà Taùt naøy do 6 Ba La
Maät Ña ñaây, mau ñöôïc vieân maõn gaàn guõi Voâ
thöôïng Chaùnh ñaúng Boà Ñeà.
66- Phaàn naøy laø ñeán phaåm “Nguyeän Haïnh” thöù
367
Laïi vaày nöõa, Thieän Hieän ! Coù Boà Taùt tu ñuû saùu
Ba La Maät Ña, thaáy caùc höõu tình heä thuoäc chuû
teå, coù laøm vieäc chi chaúng ñöôïc töï taïi, roài môùi
phaùt nguyeän, trong coõi Phaät ta, caùc loaïi höõu tình
ñöôïc khoâng coù chuû teå, ra laøm vieäc chi ñeàu ñöôïc töï
taïi, cho ñeán chaúng thaáy hình töôïng chuû theå, cuõng
laïi chaúng nghe danh töï chuû teå, duy coù Nhö Lai
ÖÙng Chaùnh Ñaúng Giaùc ñem phaùp thoáng nhieáp
teân laø Phaùp Vöông. Naøy Thieän Hieän ! Boà Taùt ñaây
do saùu Ba La Maät, mau ñöôïc vieân maõn gaàn guõi
Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Boà Ñeà.
67- Laïi vaày nöõa Thieän Hieän ! Coù Boà Taùt tu ñuû
saùu Ba La Maät Ña, thaáy caùc höõu tình caùc thuù sai
khaùc, naøo laø Ñòa nguïc, baøng sanh, quyû giôùi, A Tu
La, Ngöôøi, Trôøi v.v... thieän aùc ñeàu sai khaùc, neân
Boà Taùt phaùt nguyeän, taát caû höõu tình ñeàu ñoàng
moät loaïi, cuøng tu moät nghieäp laø ñeàu hoøa hôïp tu
haønh : Boá thí, nhaãn nhuïc, trì giôùi, tinh tieán,
sanh khaùc : 1- Tröùng sanh; 2- Thai sanh; 3- Öôùt
sanh; 4- Hoùa sanh. Boà Taùt thaáy vieäc ñaây roài,
taùc suy nghó naøy : Ta phaûi laøm sao phöông tieän
cöùu giuùp caùc loaøi höõu tình, khieán khoâng coøn boán
sanh khaùc nhö theá ..., hoaëc thaáy.
69- Phaàn naøy laø ñeán phaåm “Caêng Giaø Thieân”
thöù 369.
- Luùc baáy giôø, trong hoäi coù moät Thieân nöõ teân
Caêng Giaø Thieân, töø toøa ñöùng daäy, vai taû leäch che,
goái höõu chaám ñaát, chaép tay höôùng leân Phaät thöa
raèng : Baïch Theá Toân : Con xin tu haønh Boá thí,
tònh giôùi, nhaãn nhuïc, tinh tieán, thieàn ñònh, trí
hueä Maät Ña; ñeå thaønh thuïc höõu tình, nghieâm tònh
coõi Phaät - Coõi Phaät con caàu nhö nay Nhö Lai ÖÙng
Chaùnh Ñaúng Giaùc vì caùc ñaïi chuùng ñaõ thuyeát,
töôùng coõi ñaày ñuû, taát caû ôû trong Kinh Baùt Nhaõ
thaúm saâu.
70- Khi aáy, Caêng Giaø Thieân thöa lôøi treân roài, lieàn
laáy caùc thöù hoa vaøng, hoa baïc, hoa sanh döôùi
nöôùc, caùc ñoà trang nghieâm vaø caàn moät caëp aùo
thieân y saéc vaøng, chí thaønh cung kính maø traûi
treân Phaät, vì Phaät thaàn löïc vuït leân hö khoâng,
xoay quanh beân höõu, ôû treân ñænh Phaät bieán thaønh
boán truï boán goùc, böûu ñaøi laãn deät trang nghieâm raát
thieàn ñònh,
89
theá roài Thieân nöõ caàm böûu ñaøi ñaây, cuøng caùc höõu
tình bình ñaúng chung coù hoài höôùng Voâ thöôïng
Chaùnh ñaúng Boà Ñeà.
71- Baáy giôø Phaät bieát chí nguyeän saâu roäng cuûa
Thieân nöõ kia, lieàn beøn mæm cöôøi coù caùc saéc saùng
töø khaåu phoùng ra, Phaät nay cuõng vaäy, nôi dieän
moân kia phoùng caùc haøo quang xanh, vaøng, ñoû,
traéng, hoàng bích, tía luïc ... khaép soi möôøi phöông
voâ löôïng voâ bieân voâ soá theá giôùi, roài trôû laïi coõi
naøy, hieän ñaïi thaàn bieán, voøng quanh Phaät ba
phen môùi vaøo trong ñænh Phaät.
72- Baáy giôø, A Nan ñaõ thaáy vieäc ñaây, töø toøa ñöùng
daäy goái höõu chaám ñaát, chaép tay höôùng leân Phaät
thöa raèng : Baïch Theá Toân ! Nhaân naøo, duyeân naøo
hieän mæm cöôøi ñaây ? Caùc Ñöùc Phaät mæm cöôøi
chaúng phaûi khoâng coù nhaân duyeân.
73- Phaät daïy baûo A Nan : Nay Thieân nöõ ñaây qua
ñôøi vò lai seõ ñöôïc laøm Phaät kieáp danh Tònh Duï,
Phaät hieäu Kim Hoa Nhö Lai, ÖÙng chaùnh Ñaúng
giaùc, Minh haønh vieân maõn; Naøy A Nan, phaûi bieát
nay Thieân nöõ ñaây töùc laø thoï thaân toái haäu, boû
thaân naøy, thoï thaân nam, ñôøi vò lai chaúng laøm nöõ
ñaùng yeâu muoán,
90
hoài höôùng phaùt nguyeän, Phaät Nhieân Ñaêng bieát
caên laønh ta ñaõ thaønh thuïc maø trao kyù cho ta. Baáy
giôø, Thieân nöõ nghe Phaät trao Kyù Ñaïi Boà Ñeà, vui
möøng nhaûy nhoùt, lieàn ñem hoa vaøng phuïng hieán
leân Phaät, beøn phaùt taâm Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng
giaùc, troàng caùc caên laønh hoài höôùng phaùt nguyeän
raèng : Khieán toâi ñôøi sau ñoái Boà Taùt naøy ñeán khi
laøm Phaät, cuõng nhö hieän tröôùc Phaät nay trao toâi
Kyù Ñaïi Boà Ñeà, neân ta ngaøy nay trao Kyù cho kia -
Nay Thieân nöõ naøy laâu vì Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng
Boà Ñeà vun troàng coäi ñöùc, nay ñaõ thaønh thuïc ta vì
trao Kyù. Toùm laïi Thieân nöõ Caêng Giaø Thieân, nhôø
coâng ñöùc vui theo trong luùc ta ñöôïc Phaät Nhieân
Ñaêng quaù khöù thoï kyù, maø nay ñöôïc ta thoï kyù laøm
Phaät sau naøy.
75- Phaàn naøy laø ñeán phaåm Kheùo Hoïc, thöù 369.
- Baáy giôø, Thieän Hieän baïch Phaät : Caùc Boà Taùt
haønh Baùt Nhaõ, laøm sao taäp gaàn khoâng Tam Ma
Ñòa, laøm sao vaøo khoâng Tam Ma Ñòa ? Laøm sao
taäp gaàn Voâ töôùng Tam Ma Ñòa, laøm sao vaøo Voâ
töôùng Tam Ma Ñòa ? Cho ñeán laøm sao ñöôïc caùc
phaùp v.v... ?
nöõa, töø ñaây roài sanh veà trong theá giôùi Phaät ôû
phöông Ñoâng, Baát Ñoäng Nhö Lai raát ñaùng öa
meán.
74- A Nan ! Phaûi bieát ta ôû choã Nhieân Ñaêng Phaät
quaù khöù, ñem naêm coïng hoa phuïng hieán Phaät
kia,
91
ñaúng Boà Ñeà khoâng v.v...
77- Naøy Thieän Hieän ! Boà Taùt naøy khi taùc quaùn
ñaây chaúng cho taâm loaïn, neáu taâm chaúng loaïn
thôøi chaúng thaáy phaùp, neáu chaúng thaáy phaùp thôøi
chaúng taùc chöùng; Vì sao ? Vì Boà Taùt naøy kheùo
hoïc caùc phaùp töï töôùng ñeàu khoâng, khoâng phaùp
khaù taêng, khoâng phaùp khaù giaûm, neân ñoái caùc
phaùp chaúng thaáy chaúng chöùng, vì ñoái trong
thaéng nghóa ñeá, taát caû phaùp naêng chöùng, sôû
chöùng, choã chöùng, thôøi chöùng vaø do ñaây chöùng,
hoaëc hôïp hoaëc ly ñeàu baát khaû ñaéc, vì chaúng theå
thaáy ñöôïc vaäy.
78- Phaät daïy baûo Thieän Hieän : Caùc Boà Taùt khi
quaùn phaùp khoâng, tröôùc taùc nghó naøy, ta neân
quaùn phaùp caùc töôùng ñeàu khoâng, chaúng neân taùc
chöùng, ta vì hoïc neân quaùn caùc phaùp khoâng, chaúng
vì chöùng neân quaùn caùc phaùp khoâng, nay laø hoïc
76- Phaät daïy baûo : Thieän Hieän ! Caùc Boà Taùt Ma
Ha Taùt haønh Baùt Nhaõ Ba La Maät Ña thaúm saâu,
neân quaùn saéc khoâng, neân quaùn thoï, töôûng, haønh,
thöùc khoâng ... cho ñeán muoân phaùp ñeàu quaùn
khoâng; nhaãn ñeán neân quaùn chö Phaät Voâ thöôïng
Chaùnh
92
Ñeà phaàn phaùp, neân môùi taùc nghó nhö vaày, chính
nay thôøi neân hoïc, chaúng phaûi laø thôøi chöùng.
79- Phaàn naøy laø ñeán phaåm Kheùo Hoïc, thöù 370.
- Phaät daïy baûo Thieän Hieän tieáp : Boà Taùt haønh
Baùt Nhaõ thaúm saâu, neân taäp gaàn khoâng tam ma
ñòa, neân an truï khoâng tam ma ñòa, neân tu haønh
khoâng tam ma ñòa maø ñoái thaät teá chaúng neân taùc
chöùng v.v... cho ñeán muoân phaùp cuõng ñeàu nhö vaäy.
80- Ví nhö traùng só oai maõnh duõng maïnh, hình
maïo ñoan nghieâm, ai thaáy cuõng ñeàu vui möøng,
ñaày ñuû quyeán thuoäc raát thanh tònh vieân maõn. Ñoái
caùc binh phaùp hoïc ñeán roát raùo, gioûi caàm khí
tröôïng, yeân vöõng chaúng lay, taát caû kyõ thuaät
khoâng thöù naøo chaúng hay gioûi, chuùng nhaân khaâm
ngöôõng thaûy ñeàu kính phuïc, söï nghieäp gioûi neân
coâng ít maø lôïi nhieàu, ñöôïc caùc ngöôøi cung kính
cuùng döôøng, toân troïng ngôïi khen; Nhaân coù duyeân
chaúng phaûi khi chöùng; Naøy Thieän Hieän : Boà Taùt
naøy chöa vaøo ngoâi ñònh, coøn buoäc taâm sôû duyeân,
khi ñaõ vaøo ñònh chaúng buoäc taâm nôi caûnh, chính
trong luùc naøy chaúng lui boá thí, chaúng chöùng laäu
taän, chaúng lui tònh giôùi, an nhaãn, tinh tieán, tónh
löï, Baùt Nhaõ ... chaúng chöùng laäu taän ..., chaúng lui
noäi khoâng, ngoaïi khoâng v.v... cho ñeán chaúng lui
Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Boà Ñeà, chaúng chöùng laäu
taän; Vì sao ? Vì Boà Taùt naøy troïn neân ñaïi trí
nhieäm maàu nhö theá, kheùo truï phaùp khoâng vaø taát
caû gioáng Boà
93
bò khoå sanh töû, neân phaùt tôùi Voâ thöôïng Chaùnh
ñaúng Boà Ñeà, tinh sieâng saùu moùn Ba La Maät chöa
vaøo ngoâi vieân maõn, vì muoán tu hoïc Nhaát thieát trí
trí, chaúng chöùng laäu taän; tuy truï Khoâng, Voâ
töôùng, Voâ nguyeän giaûi thoaùt moân, nhöng chaúng
theo theá löïc kia maø chuyeån, do chaúng chöùng neân
chaúng ñoïa Thanh Vaên vaø baäc Ñoäc Giaùc, quyeát tôùi
Voâ thöôïng Boà Ñeà.
81- Nhö chim maïnh caùnh bay boång hö khoâng,
bay löôïn töï taïi laâu chaúng rôi ñaát, tuy nöông hö
khoâng bay vuùt maø chaúng choáng cöï hö khoâng,
cuõng chaúng bò hö khoâng laøm caâu ngaïi - Boà Taùt
cuõng vaäy, tuy ñoái : Khoâng, Voâ töôùng, Voâ nguyeän
côù caàn phoø ñem giaø ngöôøi yeáu vaø caùc quyeán thuoäc
ñi tôùi phöông khaùc, giöõa ñöôøng phaûi traûi qua ñoàng
noäi meânh moâng hieåm naïn v.v... ngöôøi naøy môùi an
uûi cha meï vaø caùc baø con raèng : Xin chôù lo sôï,
quyeát khoâng ñeå xaûy ra khoå naõo ñaâu ? Roài duøng
xaûo thuaät ñem caùc baø con ñeán choã an oån, ñaõ khoûi
aùch naïn, möøng rôõ höôûng vui, nhöng traùng só kia ôû
giöõa ñoàng noäi khoâng coù yù gia haïi aùc thuù oaùn taëc -
Thieän Hieän phaûi bieát, caùc Boà Taùt naøy cuõng laïi
nhö theá, thöông caùc höõu tình
94
laïi nhö theá : Haønh Baùt Nhaõ thaúm saâu, vì ñöôïc
phöông tieän kheùo leùo nhieáp thoï vaäy, cho ñeán Voâ
thöôïng Chaùnh ñaúng Boà Ñeà, nhaân haïnh caên laønh
chöa ñeàu thaønh thuïc quyeát chaúng giöõa ñöôøng
chöùng nôi thaät teá, neáu ñöôïc Voâ thöôïng Boà Ñeà,
nhaân haïnh caên laønh taát caû thaønh thuïc, baây giôø
Boà Taùt môùi chöùng thaät teá ..., nhö tröôùc cuõng ñaõ
noùi ñaây laø thaät töôùng caùc phaùp.
83- Luùc baáy giôø, Toân giaû Thieän Hieän baïch Phaät :
Caùc Boà Taùt naêng laøm vieäc khoù, tuy hoïc caùc phaùp
chôn nhö, phaùp giôùi, phaùp taùnh, baát hö voïng
taùnh, baát bieán dò taùnh, bình ñaúng taùnh, ly sanh
taùnh, phaùp ñònh, phaùp truï, thaät teá, hö khoâng giôùi,
giaûi thoaùt moân haèng haèng taäp gaàn, an truï, tu
haønh maø chaúng taùc chöùng. Do chaúng taùc chöùng
neân chaúng ñoïa Thanh Vaên vaø Ñoäc Giaùc; neáu chöa
vieân maõn Nhaát thieát trí trí v.v... troïn chaúng
nöông khoâng, voâ töôùng, voâ nguyeän, ba tam ma
ñòa maø chöùng laäu taän.
82- Phaät daïy baûo Thieän Hieän : Cöù nhö só phu
thaïo gioûi ngheä thuaät baén teân, muoán hieän taøi
mình ngöôùc baén hö khoâng, vì muoán khieán teân
trong khoâng chaúng rôi ñaát, laïi ñem teân sau baén
ñuoâi teân tröôùc, laàn löõa nhö theá traûi qua nhieàu
thôøi, teân tröôùc teân sau noái nhau lieân tieáp chaúng
cho rôi xuoáng, neáu muoán rôi xuoáng beøn döøng teân
sau, baáy giôø caùc teân lieàn khieán rôi xuoáng gaáp -
Boà Taùt cuõng
95
nguyeän taát caû höõu tình, muoán nghieâm tònh coõi
Phaät, muoán thaønh thuïc höõu tình, laø phaûi hoïc Baùt
Nhaõ; Vì sao ? Vôùi trong Kinh Baùt Nhaõ thaúm saâu
ñaây, roäng thuyeát taát caû phaùp töôùng maø chuùng Boà
Taùt caàn neân tu hoïc, taát caû chuùng Boà Taùt ñeàu ôû
trong ñaây neân sieâng tu hoïc.
86- Phaät daïy tieáp : Laïi vaày nöõa Thieän Hieän, Baùt
Nhaõ nhö theá laáy hö khoâng laøm töôùng, laáy voâ
baát tö nghì giôùi v.v... cho ñeán khoâng, voâ töôùng, voâ
nguyeän giaûi thoaùt moân, maø ôû giöõa ñöôøng chaúng
ñoïa Thanh Vaên vaø Ñoäc Giaùc, lui maát Voâ thöôïng
Chaùnh ñaúng Boà Ñeà, raát laø hieám coù.
84- Phaät daïy baûo Thieän Hieän : Vì caùc Boà Taùt ñoái
vôùi höõu tình theà chaúng boû vaäy, thöôøng taùc nguyeän
naøy: “Neáu caùc höõu tình chöa ñöôïc giaûi thoaùt, ta
troïn chaúng boû gia haïnh ñaõ khôûi”. Do khôûi quaûng
ñaïi nhö theá neân ôû giöõa ñöôøng quyeát chaúng lui rôi.
85- Phaàn naøy laø ñeán phaåm “Kheùo Hoïc” thöù 371.
- Phaät daïy baûo Thieän Hieän : Caùc Boà Taùt muoán
haønh haïnh baát tuøy tha giaùo, muoán truï truï baát tuøy
tha giaùo, muoán döùt nghi taát caû höõu tình, muoán
maõn
96
khoâng troâi laên sanh töû, troâi laên sanh töû ñaõ hieän
khaù ñöôïc, do ñaây neân bieát coù phaùp taïp nhieãm, ñaõ
coù taïp nhieãm cuõng coù thanh tònh, vaäy Thieän Hieän
neân bieát höõu tình duø töï taùnh khoâng, lìa caùc töôùng,
maø coù taïp nhieãm thanh tònh khaù ñöôïc.
90- Phaàn naøy laø ñeán phaåm “Kheùo Hoïc” thöù 372.
- Luùc baáy giôø Thieän Hieän baïch Phaät : Caùc Boà Taùt
neáu haønh theá thôøi chaúng haønh saéc, cuõng chaúng
tröôùc laøm töôùng, laáy voâ töôùng laøm voâ töôùng ..., vì
ñoái trong töôùng Baùt Nhaõ thaúm saâu ñaây, caùc phaùp
caùc töôùng ñeàu chaúng khaù ñöôïc voâ sôû höõu.
87- Luùc baáy giôø Thieän Hieän baïch Phaät : Vaû coù
nhaân duyeân khaù noùi Baùt Nhaõ coù bao dieäu töôùng,
caùc phaùp cuõng coù töôùng nhö theá ö ?
88- Phaät daïy baûo Thieän Hieän : Ñuùng vaäy ! Coù
nhaân duyeân khaù noùi Baùt Nhaõ coù bao dieäu töôùng,
caùc phaùp cuõng coù dieäu töôùng nhö theá; Vì sao ? Vì
Baùt Nhaõ laáy taùnh khoâng laøm töôùng, caùc phaùp
cuõng laáy taùnh khoâng laøm töôùng, Baùt Nhaõ laáy xa
lìa laøm töôùng, caùc phaùp cuõng vaäy; Do nhaân duyeân
ñaây Baùt Nhaõ coù bao dieäu töôùng caùc phaùp cuõng coù
bao dieäu töôùng, vì taát caû phaùp ñeàu töï taùnh
khoâng, lìa caùc töôùng vaäy.
89- Phaät daïy baûo Thieän Hieän : Neáu caùc höõu tình
khoâng taâm chaáp tröôùc ngaõ vaø ngaõ sôû thì khoâng
taïp nhieãm, neáu khoâng taïp nhieãm vaäy thôøi leõ
97
thöa raát nhieàu ! Phaät daïy tieáp : Neáu ngöôøi nam
ngöôøi nöõ, ñoái giöõa ñaïi chuùng tuyeân noùi Baùt Nhaõ
thaúm saâu, thi thieát kieán laäp, phaân bieät khai thò
haønh thoï, töôûng, haønh, thöùc v.v..., cho ñeán muoân
phaùp cuõng ñeàu nhö vaäy.
91- Baïch Theá Toân ! Vì sao vaäy ? Vì caùc phaùp nhö
theá naêng haønh, sôû haønh, haønh thôøi, haønh xöù vaø
do ñaây maø haønh ñeàu chaúng khaù ñöôïc vaäy; Neáu Boà
Taùt naêng haønh nhö theá, chaúng bò taát caû theá gian,
trôøi, ngöôøi, A Tu La thaûy haøng phuïc, maø naêng
haøng phuïc taát caû theá gian v.v... cho ñeán haøng
phuïc taát caû Thanh Vaên, Ñoäc Giaùc vaø gaàn saùt Nhaát
thieát trí trí, mau chöùng Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng
Boà Ñeà.
92- Phaät daïy baûo Thieän Hieän ñuùng vaäy, yù oâng
hieåu sao ? Giaû söû caùc loaïi höõu tình ôû chaâu Nam
Thieäm Boä ñaây ñeàu ñöôïc thaân ngöôøi roài chöùng Voâ
thöôïng Chaùnh ñaúng Boà Ñeà; coù caùc ngöôøi nam
ngöôøi nöõ troïn neân ñôøi soáng ñem caùc ñoà cuùng
döôøng cung kính, toân troïng ngôïi khen caùc Nhö
Lai ÖÙng Chaùnh Ñaúng Giaùc ñaây ... ngöôøi nam,
ngöôøi nöõ do nhaân duyeân treân ñöôïc phöôùc nhieàu
chaêng ? Thieän Hieän
98
nhieàu ! Phaät daïy neáu ngöôøi nam hoaëc nöõ khaùc ñoái
giöõa ñaïi chuùng tuyeân noùi Baùt Nhaõ thaúm saâu, thi
thieát kieán laäp, phaân bieät khai thò khieán kia deã
khieán kia deã hieåu vaø truï taùc yù töông öng Baùt
Nhaõ, do nhaân duyeân naøy choã ñöôïc coâng ñöùc raát
nhieàu hôn kia voâ löôïng voâ bieân chaúng theå xöng
keå.
93- Phaät daïy baûo : Laïi vaày nöõa Thieän Hieän, giaû
söû caùc loaïi höõu tình ôû Chaâu Nam Thieäm Boä,
Chaâu Ñoâng Thaàn, Chaâu Taây Ngöu Hoùa, Chaâu Baéc
Cu Loâ cho ñeán caùc loaïi höõu tình ôû Tieåu thieân theá
giôùi, Trung thieân theá giôùi, Tam thieân ñaïi thieân
theá giôùi ñeàu ñöôïc thaân ngöôøi v.v... vaø nhö treân.
94- Phaàn naøy laø ñeán phaåm “Kheùo Hoïc”, thöù 373.
Phaät daïy baûo : Laïi vaày nöõa Thieän Hieän ! Nôi yù
hieåu sao ? Giaû söû caùc loaøi höõu tình ôû Chaâu Nam
Thieäm Boä ñaây, Chaâu Ñoâng Thaéng Thaàn, Chaâu
Taây Ngöu Hoùa, Chaâu Baéc Cu Loâ, Tieåu thieân theá
giôùi, Trung thieân theá giôùi, Tam thieân Ñaïi thieân
theá giôùi v.v... chaúng tröôùc chaúng sau ñeàu ñöôïc
thaân ngöôøi (Theo ngöôøi vieát : Quaù khöù chaúng
phaûi thaân ngöôøi, vò lai laø sau naøy cuõng chaúng
phaûi thaân ngöôøi) coù ngöôøi nam hoaëc nöõ, phöông
tieän daïy daãn ñeàu khieán phaùt khôûi taâm Voâ thöôïng
giaùc, tu taäp haïnh Boà Taùt, chöùng Chaùnh ñaúng Boà
Ñeà; Vaäy ngöôøi nam hoaëc nöõ ñaây do nhaân duyeân
naøy ñöôïc phöôùc nhieàu chaêng ? Thieän Hieän baïch :
hieåu vaø chính an truï taùc yù töông öng nhöùt thieát
trí trí. Do nhaân duyeân ñaây choã ñöôïc coâng ñöùc raát
nhieàu hôn kia voâ löôïng voâ bieân chaúng theå xöng
keå.
95- Phaät daïy baûo Thieän Hieän ! Phaûi bieát Boà Taùt
naøy do theá löïc tinh sieâng taêng thöôïng ñaây, ñeán
phöôùc ñieàn bôø beân kia caùc höõu tình khoâng ai kòp
ñöôïc, duy tröø Nhö Lai ÖÙng Chaùnh Ñaúng Giaùc; Vì
Boà Taùt naøy haønh Baùt Nhaõ thaúm saâu, thaáy caùc höõu
tình khoâng coù lôïi vui neân khôûi taâm ñaïi töø; thaáy
caùc höõu tình coù nhieàu suy khoå neân khôûi taâm ñaïi
bi, thaáy caùc höõu tình taùnh töôùng neân khôûi taâm
ñaïi xaû; thaáy caùc höõu tình ñöôïc lôïi vui neân khôûi
taâm ñaïi hyû; Naày Thieän Hieän, Boà Taùt naày tuy ñoái
höõu tình bình ñaúng phaùt khôûi ñaïi töø ñaïi bi ñaïi hyû
ñaïi xaû maø ñoái taát caû khoâng choã chaáp ñaém.
96- Boà Taùt muoán chaúng hö thoï höõu tình thí chuû
quoác vöông, ñaïi thaàn, tröôûng giaû, cö só, muoán chæ
ñöôøng neûo chôn thieän cho höõu tình, muoán vì höõu
tình laøm ñaïi quang minh; muoán thoaùt lao nguïc ba
coõi cho höõu tình, muoán thí phaùp nhaõn thanh tònh
cho höõu tình, neân thöôøng an truï taùc yù töông öng
Baùt Nhaõ - Naày Thieän Hieän ! Boà Taùt naày ngaøy
ñeâm tinh sieâng an truï taùc yù töông öng Baùt Nhaõ
Daï raát
99
luùc naøo chuùt boû.
97- Phaät daïy baûo Thieän Hieän ! Ví nhö coù nhieàu
ngöôøi töø tröôùc chöa töøng coù ngoïc quyù ma ni, veà
sau gaëp ñöôïc raát noãi vui möøng, ngaém xem khoâng
chaùn, boãng nhieân rôi maát, sanh ñaïi khoå naõo
thöôøng oâm loøng buoàn than : “Tieác thay ! Chaúng
bieát ngaøy naøo ñöôïc laïi vieân ngoïc quyù ma ni ñaõ bò
maát”. Taùc yù töông öng ngöôøi kia ñoái ngoïc quyù ma
ni khoâng luùc naøo nôùi boû - Thieän Hieän phaûi bieát,
caùc Boà Taùt cuõng laïi nhö theá, thöôøng neân tinh
sieâng an truï taùc yù töông öng Baùt Nhaõ, neáu rôøi
taùc yù töông öng Baùt Nhaõ, thôøi laø taùn maát taùc yù
töông öng Nhaát thieát trí trí.
98- Phaàn naøy laø ñeán phaåm “Döùt Phaân Bieät”,
thöù 374.
Theo y Kinh vaên : Luùc baáy giôø Thieän Hieän baïch
Phaät : Taát caû taùc yù ñeàu töï taùnh ly, taát caû taùc yù
ñeàu töï taùnh khoâng v.v... caùc phaùp cuõng nhö vaäy,
ñeàu töï taùnh ly, töï taùnh khoâng; Vôùi trong töï taùnh
ly, töï taùnh khoâng, hoaëc Boà Taùt hoaëc Baùt Nhaõ,
hoaëc Nhaát thieát trí trí, hoaëc caùc taùc yù ñeàu chaúng
khaù ñöôïc, laøm sao Boà Taùt chaúng taùc ly taùc yù
khoâng
100
thöôïng Chaùnh ñaúng Boà Ñeà.
99- Phaät daïy baûo : Neáu Boà Taùt bieát taát caû phaùp vaø
caùc taùc yù ñeàu töï taùnh ly, ñeàu töï taùnh khoâng, ly
khoâng nhö theá chaúng phaûi Thanh Vaên laøm chaúng
phaûi Ñoäc Giaùc laøm, chaúng phaûi Boà Taùt laøm, chaúng
phaûi chö Phaät laøm, chaúng phaûi ai khaùc laøm,
nhöng taát caû phaùp : phaùp ñònh, phaùp truï, phaùp
giôùi, phaùp taùnh, taùnh chaúng hö voïng, taùnh chaúng
bieán khaùc, chôn nhö, thaät teá, phaùp teá, thöôøng truï
- Boà Taùt naøy chaúng ly taùc yù töông öng Baùt Nhaõ,
laïi cuõng chaúng ly taùc yù töông öng Nhaát thieát trí
trí - Vì Baùt Nhaõ thaúm saâu, nhaát thieát trí trí cuøng
caùc taùc yù ñeàu töï taùnh ly, töï taùnh khoâng vaäy, Ly,
Khoâng nhö theá khoâng taêng khoâng giaûm, ai naêng
chính thoâng ñaït ñöôïc teân baát ly vaäy - Coøn khi Boà
Taùt tu chöùng taùnh bình ñaúng Baùt Nhaõ, chaúng
phaùp chö Phaät coù taêng coù giaûm, cuõng phaûi taát caû
phaùp : phaùp truï, phaùp ñònh v.v... thaät teá coù taêng
coù giaûm, vì sao ? Vì Baùt Nhaõ thaúm saâu chaúng moät
chaúng hai, ba, boán, cuõng chaúng nhieàu vaäy; Neáu Boà
Taùt nghe thuyeát Baùt Nhaõ nhö theá, taâm kia chaúng
kinh, chaúng sôï, chaúng haõi, chaúng chìm, chaúng
laën, cuõng chaúng do döï, phaûi bieát Boà Taùt naøy haønh
töông öng Baùt Nhaõ, laïi chaúng ly taùc yù töông öng
Nhöùt thieát trí trí? Coøn neáu Baùt Nhaõ thaúm saâu
cuõng töï taùnh ly, töï taùnh voán khoâng, laøm sao Boà
Taùt tu chöùng Baùt Nhaõ, taùnh bình ñaúng roài môùi
chöùng ñöôïc Voâ
101
chaúng chìm, chaúng laën, cuõng chaúng do döï v.v...
ñieàu naøy ñaõ cho thaáy Baùt Nhaõ cuõng chaúng dieät
chaúng sanh v.v... thì laøm gì caùc phaùp naêng haønh
ñöôïc; nhaãn ñeán chö Phaät Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng
Boà Ñeà cuõng chaúng naêng haønh ñöôïc (xin xem
phaåm tieáp theo seõ roõ).
101- Phaàn naøy laø ñeán phaåm “Döùt Phaân Bieät”,
thöù 375.
Luùc baáy giôø Thieän Hieän baïch Phaät : Neáu caùc
phaùp nhö treân, (nghóa laø chaúng naêng haønh Baùt
Nhaõ) ñeàu chaúng naêng haønh Baùt Nhaõ, Boà Taùt laøm
sao naêng haønh Baùt Nhaõ Maät Ña ñöôïc ?
102- Phaät daïy baûo Thieän Hieän ! Nôi yù hieåu sao ?
Ngöôi thaáy coù phaùp naêng haønh Baùt Nhaõ chaêng ?
Thieän Hieän ñaùp : Chaúng thaáy coù; nôi yù hieåu sao ?
Ngöôi thaáy Baùt Nhaõ laø choã haønh xöù cuûa Boà Taùt
chaêng ? Thieän Hieän ñaùp raèng : Daï chaúng thaáy;
Phaät daïy baûo nôi yù hieåu sao ? Phaùp ngöôi ñaõ
Baùt Nhaõ thaúm saâu ñöôïc roát raùo, an truï baäc Boà Taùt
Baát thoái chuyeån vaäy.
100- Phaät daïy baûo Thieän Hieän : Baùt Nhaõ Ba La
Maät thaúm saâu, taâm kia chaúng kinh, chaúng sôï,
chaúng haõi,
102
Nhö Lai ÖÙng Chaùnh Ñaúng Giaùc trao cho Kyù Baát
thoái chuyeån ñoái Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Boà Ñeà.
103- Phaät daïy baûo Thieän Hieän : Boà Taùt chaúng
thaáy coù phaùp ñöôïc Kyù Baát thoái chuyeån Phaät Voâ
chaùnh ñaúng Boà Ñeà; chaúng thaáy phaùp ñoái Phaät Voâ
thöôïng Chaùnh ñaúng Boà Ñeà coù keû naêng chöùng, thôøi
chöùng, vaø do ñaây chöùng ñeàu chaúng khaù ñöôïc - Vì
sao ? Vì caùc Boà Taùt haønh Baùt Nhaõ, khoâng coù taát
caû phaân bieät nhö theá thaûy, vì Baùt Nhaõ thaúm saâu
khoâng phaân bieät vaäy.
104- Phaàn naøy laø ñeán phaåm Hoïc Kheùo Tieän, thöù
376
- Theo y Kinh vaên : Baáy giôø, Thieân Ñeá Thích thöa
Phaät : Baïch Theá Toân, Baùt Nhaõ nhö theá raát laø
thaúm saâu cuøng cöïc, khoù thaáy, khoù giaùc, chaúng theå
taàm nghó, vöôït caûnh taàm nghó, laø sôû chöùng cuûa keû
trí giaû thoâng hueä vi maät, vì taát caû phaân bieät roát
raùo lìa vaäy - Neáu caùc höõu tình ñoái kinh ñieån Baùt
chaúng thaáy, phaùp naøy khaù ñöôïc chaêng ? Thieän
Hieän ñaùp : Daï chaúng khaù ñöôïc; Phaät daïy baûo :
nôi yù hieåu sao ? Phaùp chaúng khaù ñöôïc ñoù coù sanh
dieät chaêng ? Thieän Hieän ñaùp : Daï chaúng coù - Sau
khi Phaät hoûi Thieän Hieän xong, Phaät daïy baûo :
Nhö ngöôi choã thaáy thaät taùnh caùc phaùp töùc laø Voâ
sanh phaùp nhaãn cuûa Boà Taùt Ma Ha Taùt. Neáu Boà
Taùt troïn neân voâ sanh phaùp nhaãn nhö theá, beøn
ñöôïc
103
boán tónh löï, boán taâm voâ löôïng v.v..., coù ngöôøi
nam ngöôøi nöõ ñoái kinh Baùt Nhaõ, thöôøng vui loùng
nghe, thoï trì ñoïc tuïng, roát raùo thoâng lôïi, nhö lyù
suy nghó, y giaùo tu haønh, chính vì ngöôøi thuyeát,
caùc ngöôøi nam ngöôøi nöõ naøy choã ñöôïc coâng ñöùc
hôn chuùng höõu tình ñeán traêm boäi, ngaøn boäi, traêm
ngaøn boäi, traêm öùc boäi, traêm ngaøn traêm öùc boäi,
ngaøn traêm öùc boäi, muoân öùc boäi, toaùn boäi, soá boäi,
keá boäi, duï boäi cho ñeán cöïc soá boäi cuõng laïi laø hôn.
106- Baáy giôø, trong hoäi coù moät Bí Soâ (Tyø Kheo,
Ñaïi Ñöùc) baûo Thieân Ñeá Thích raèng : Kieàu Thi Ca
! Neáu coù ngöôøi nam, ngöôøi nöõ ñoái Kinh ñieån Baùt
Nhaõ ñaây, nhieáp taâm chaúng loaïn, thöôøng vui loùng
Nhaõ thaúm saâu ñaây, thöôøng vui loøng nghe, thoï trì
ñoïc tuïng, roát raùo thoâng lôïi, nhö lyù suy nghó, y
giaùo tu haønh, chính vì ngöôøi thuyeát cho ñeán Voâ
thöôïng Boà Ñeà, coøn keû chaúng lìa caùc taâm, taâm sôû,
phaûi bieát caùc loaïi höõu tình nhö theá chaéc chaúng
troïn neân caên laønh chuùt xíu.
105- Phaät daïy baûo Trôøi Thieân Ñeá Thích : Kieàu
Thi Ca, giaû söû taát caû höõu tình ôû trong Chaâu
Thieäm Boä ñaây, thaûy ñeàu troïn neân möôøi thieän
nghieäp ñaïo vaø
104
naøy mau chöùng Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Boà Ñeà, lôïi
vui cho höõu tình khoâng ngaèn meù.
108- Baáy giôø, ngaøi A Nan thaàm taùc nghó : Nay
Thieân Ñeá Thích vì töï bieän taøi khen thuyeát coâng
ñöùc thuø thaéng Baùt Nhaõ thaúm saâu nhö theá, hay laø
söùc oai thaàn cuûa Nhö Lai.
109- Thieân Ñeá Thích lieàn bieát taâm A Nan ñaõ nghó
gì neân thöa A Nan raèng : Toâi ñaõ khen thuyeát
coâng ñöùc thuø thaéng Baùt Nhaõ thaúm saâu, ñeàu laø söùc
oai thaàn cuûa Nhö Lai.
110- Phaät khen raèng : Ñuùng vaäy, nay Thieân Ñeá
Thích khen coâng ñöùc hieám coù Baùt Nhaõ thaúm saâu,
phaûi bieát ñeàu laø thaàn löïc Nhö Lai, chaúng phaûi
nghe, thoï trì ñoïc tuïng, khieán raát thoâng lôïi v.v...
coâng ñöùc naøy hôn haún höõu tình Chaâu Thieäm Boä
ñaõ ñöôïc 10 thieän nghieäp ñaïo, boán tónh löï v.v...
107- Thieân Ñeá Thích noùi : Caùc ngöôøi nam, ngöôøi
nöõ naøy, ñaàu tieân khi sô phaùt moät nieäm taâm
töông öng Nhaát thieát trí trí, choã ñöôïc coâng ñöùc
ñaõ hôn. Vöøa noùi caùc chuùng höõu tình trong Chaâu
Thieäm Boä coù ñöôïc caùc quaû vò, khoù maø so löôøng
ñöôïc; Tyø Kheo phaûi bieát : ngöôøi nam, ngöôøi nöõ
nhaân naøy coâng ñöùc trí hueä chaúng nhöõng hôn
trong Chaâu Thieäm Boä kia, maø cuõng hôn taát caû
theá gian, trôøi, ngöôøi, A Tu La v.v... vì ngöôøi nam,
ngöôøi nöõ nhaân
105
Vì caùc Boà Taùt khi haønh Baùt Nhaõ thaúm saâu, ñeàu
bò aùc ma laøm roái loaïn ? hay coù keû bò roái loaïn ? keû
chaúng bò roái loaïn ? Neáu bò : haïng ngöôøi naøo bò ?
haïng ngöôøi naøo khoâng bò ?
112- Phaät daïy baûo A Nan : Chaúng phaûi caùc Boà
Taùt khi haønh Baùt Nhaõ thaúm saâu ñeàu bò aùc ma
laøm roái loaïn, nhöng coù keû bò roái loaïn, keû chaúng
bò - Phaät daïy tieáp : Neáu Boà Taùt ñôøi tröôùc nghe
Baùt Nhaõ thaúm saâu ñaây, taâm chaúng tin hieåu, beøn
bieän taøi; Vì Baùt Nhaõ thaúm saâu coâng ñöùc hieám coù,
chaúng phaûi ngöôøi trôøi thaûy coù theå bieát ñöôïc vaäy. A
Nan phaûi bieát : Neáu Boà Taùt khi hoïc taäp, khi suy
nghó, khi tu haønh Baùt Nhaõ thaúm saâu nhö theá, taát
caû aùc ma ôû Tam thieân ñaïi thieân theá giôùi ñaây ñeàu
sanh nghi hoaëc, ñeàu taùc nghó naøy : Boà Taùt ñaây vì
chöùng thaät teá, lui laáy quaû Döï Löu, Nhaát Lai, Baát
Hoaøn, A La Haùn, Ñoäc Giaùc Boà Ñeà hay laø tieán tôùi
Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Boà Ñeà - Laïi nöõa, neáu Boà
Taùt chaúng rôøi Baùt Nhaõ thaúm saâu nhö theá, khi aáy
caùc aùc ma raát sanh raàu khoå, thaân taâm run sôï nhö
truùng phaûi teân ñoäc v.v...
111- Theo y Kinh vaên : Baáy giôø A Nan thöa Phaät
:
106
cuõng neân hoïc.
114- Phaät daïy baûo : A Nan phaûi bieát : Neáu caùc
chuùng Boà Taùt naêng hoïc nhö theá, tö löông Boà Ñeà
mau ñöôïc vieân maõn; neáu chuùng Boà Taùt khi hoïc
nhö theá : “Danh bình ñaúng hoïc”.
115- Theo y Kinh vaên : Baáy giôø Thieän Hieän baïch
Phaät : Sao laø taùnh bình ñaúng cuûa Boà Taùt, maø caùc
Boà Taùt ñoái trong aáy hoïc, neân danh bình ñaúng hoïc
?
sanh baøi baùng, neân khi haønh Baùt Nhaõ lieàn bò aùc
ma laøm roái loaïn. Coøn ngöôïc laïi thì an oån voâ
cuøng; Bôûi vaäy A Nan phaûi bieát caùc Boà Taùt ñoái
loaïi höõu tình khôûi taâm giaän döõ, phaùt lôøi thoâ aùc laø
chöôùng ngaïi Nhaát thieát trí trí cuûa Boà Taùt, cuõng
laø phaù hoaïi voâ bieân haïnh phaùp thuø thaéng v.v...
113- Phaàn naøy laø ñeán phaåm “Hoïc Kheùo Tieän”,
thöù 377.
- Baáy giôø A Nan baïch Phaät : Boà Taùt ôû chung
caùch naøo ? Phaät daïy baûo : Boà Taùt ôû chung xem
nhau phaûi nhö Ñaïi Sö, vì caùc Boà Taùt laàn löõa xem
nhau neân taùc nghó naøy : Kia laø chôn thieän tri
thöùc cuûa chuùng ta, laø baïn cuøng ta ngoài moät
thuyeàn, chuùng ta cuøng kia choã hoïc, thôøi hoïc vaø
phaùp ñöôïc hoïc taát caû khoâng khaùc. Nhö kia neân
hoïc noäi khoâng, ngoaïi khoâng, noäi ngoaïi khoâng
v.v... cho ñeán nhaát thieát trí, ñaïo töôùng trí, nhaát
thieát töôùng trí ta
107
thieát trí trí chaêng ? nhaãn ñeán muoân phaùp cuõng
ñeàu vaäy chaêng ? Cho ñeán vì Nhö Lai taän neân hoïc
laø hoïc Nhaát thieát trí trí chaêng ? Neáu Boà Taùt vì
Nhö Lai ly neân hoïc laø hoïc Nhaát thieát trí trí
chaêng? Neáu Boà Taùt vì Nhö Lai dieät neân hoïc, laø
116- Phaät daïy baûo Thieän Hieän : Noäi khoâng laø
taùnh bình ñaúng Boà Taùt Ma Ha Taùt; cho ñeán ngoaïi
khoâng v.v... voâ taùnh töï taùnh khoâng laø taùnh bình
ñaúng Boà Taùt; Caùc Boà Taùt ñoái trong aáy hoïc, neân
danh bình ñaúng hoïc, do bình ñaúng hoïc, mau
chöùng Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Boà Ñeà; Cho ñeán caùc
phaùp caùc Boà Taùt ñeàu hoïc nhö vaäy, nhaãn ñeán chö
Phaät Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Boà Ñeà, töï taùnh chö
Phaät Voâ thöôïng Boà Ñeà khoâng, laø taùnh bình ñaúng
Boà Taùt, caùc Boà Taùt ñoái trong aáy hoïc, neân danh
bình ñaúng hoïc, do bình ñaúng hoïc, mau chöùng Voâ
thöôïng Chaùnh ñaúng Boà Ñeà.
117- Phaàn naøy laø ñeán phaåm “Hoïc Kheùo Tieän”,
thöù 378.
- Luùc baáy giôø Thieän Hieän baïch Phaät : Neáu Boà Taùt
vì saéc taän neân hoïc, laø hoïc Nhaát thieát trí trí chaêng
? Vì thoï, töôûng, haønh, thöùc taän neân hoïc, laø hoïc
Nhaát
108
oâng ñaõ noùi : Neáu Boà Taùt vì Boà Taùt taän neân hoïc, laø
hoïc Nhöùt thieát trí trí chaêng ? Neáu Boà Taùt vì Boà
Taùt ly neân hoïc, laø hoïc Nhaát thieát trí trí chaêng ?
v.v... cho ñeán Boà Taùt dieät ...; Boà Taùt voâ sanh ...;
Boà Taùt voâ dieät ...; Boà Taùt baûn lai vaéng laëng ...; Boà
hoïc Nhaát thieát trí trí chaêng ? Neáu Boà Taùt vì Nhö
Lai voâ sanh neân hoïc, laø hoïc Nhaát thieát trí trí
chaêng ? Neáu Boà Taùt vì Nhö Lai voâ dieät neân hoïc,
laø hoïc Nhaát thieát trí trí chaêng ? Neáu Nhö Lai
baûn lai vaéng laëng neân hoïc, laø hoïc Nhaát thieát trí
trí chaêng? Neáu Boà Taùt vì Nhö Lai töï taùnh Nieát
Baøn neân hoïc, laø hoïc Nhaát thieát trí trí chaêng ?
118- Phaät daïy baûo Thieän Hieän ! Nôi yù hieåu sao ?
Neáu Boà Taùt vì Phaät möôøi löïc töï taùnh Nieát Baøn
neân hoïc, laø hoïc Nhaát thieát trí trí chaêng ? Vì boán
sôû uùy cho ñeán 18 phaùp Phaät baát coäng töï taùnh
Nieát Baøn neân hoïc, laø hoïc Nhaát thieát trí trí chaêng
? Thieän Hieän ñaùp : Baïch Phaät chaúng phaûi vaäy !
Phaät daïy baûo : Thieän Hieän phaûi bieát chôn nhö voâ
taän, voâ dieät, voâ ñoaïn, chaúng theå taùc chöùng, neáu
Boà Taùt ñoái chôn nhö hoïc nhö theá laø hoïc Nhöùt
thieát trí trí.
119- Phaàn naøy laø ñeán phaåm “Kheùo Hoïc Tieän”,
thöù 379.
- Luùc baáy giôø Thieän Hieän baïch Phaät : Caùc Boà Taùt
tu hoïc nhö theá naøo ñeå Nhaát thieát trí trí cuøng
muoân phaùp ñöôïc suoát xuyeân ? Phaät daïy baûo : Nhö
109
neân tu haønh 6 phaùp Maät Ña, an truï noäi khoâng,
Taùt töï taùnh ...; Boà Taùt chôn nhö taän dieät ñoaïn
chaêng ? Thieän Hieän baïch chaúng phaûi vaäy ! Phaät
daïy baûo : Neáu Boà Taùt ñoái chôn nhö hoïc nhö theá laø
hoïc Nhaát thieát trí trí. Thieän Hieän ! Phaûi bieát
chôn nhö voâ taän, voâ dieät, voâ ñoaïn, chaúng theå taùc
chöùng, neáu Boà Taùt ñoái chôn nhö hoïc nhö theá laø
hoïc Nhaát thieát trí trí.
120- Phaàn naøy laø ñeán phaåm “Hoïc Kheùo Tieän”,
thöù 380.
- Baáy giôø Thieän Hieän baïch Phaät : Neáu taát caû phaùp
baûn taùnh thanh tònh, Boà Taùt Ma Ha Taùt laøm sao
ñoái trong caùc phaùp laïi ñöôïc thanh tònh nöõa ? Phaät
daïy baûo : Ñuùng vaäy, nhö lôøi oâng noùi, caùc phaùp baûn
lai töï taùnh thanh tònh. Boà Taùt naøy ñoái trong taát
caû phaùp baûn taùnh tònh, tinh sieâng tu hoïc Baùt Nhaõ
Ba La Maät Ña thaúm saâu, nhö thaät thoâng ñaït,
khoâng chìm khoâng treä, xa lìa taát caû phieàn naõo
nhieãm ñaém, neân noùi Boà Taùt laïi ñöôïc thanh tònh.
121- Laïi vaày nöõa Thieän Hieän ! Tuy taát caû phaùp
baûn taùnh thanh tònh maø caùc dò sanh chaúng bieát
thaáy giaùc, Boà Taùt naøy vì muoán khieán kia bieát
thaáy giaùc,
110
ñaïo vaø thoï maïng raát hôn theá gian, huoáng laø phaùt
ngoaïi khoâng, noäi ngoaïi khoâng v.v... cho ñeán ñoái
Phaät 10 löïc, boán voâ sôû uùy, boán voâ ngaïi giaûi, ñaïi
töø, ñaïi bi, ñaïi hyû, ñaïi xaû, 18 phaùp Phaät baát coïng
thaûy voâ löôïng voâ soá voâ bieân Phaät phaùp ñeàu ñöôïc
thanh tònh, chaúng ñoïa Thanh Vaên vaø Ñoäc Giaùc.
Ñoái höõu tình taâm haønh sai khaùc ñeàu naêng thoâng
ñaït ñeán cöïc roát raùo, phöông tieän kheùo leùo khieán
caùc höõu tình chöùng taát caû phaùp baûn taùnh thanh
tònh. Neáu Boà Taùt khi haønh Baùt Nhaõ thaúm saâu,
taùc nghó nhö vaày : Ñaây chaúng phaûi Baùt Nhaõ, ñaây
chaúng phaûi thôøi tu, ñaây chaúng phaûi xöù tu, ñaây
chaúng phaûi keû tu, chaúng phaûi nhôø Baùt Nhaõ naêng
coù sôû ly vaø coù sôû ñaéc. Vì sao ? Vì taát caû phaùp ñeàu
truï chôn nhö, phaùp giôùi, thaät teá “khoâng sai khaùc
vaäy”. Neáu haønh nhö ñaây laø haønh Baùt Nhaõ Ba La
Maät Ña.
122- Phaàn naøy laø ñeán phaåm “Nguyeän Duï”, thöù
381.
- Luùc baáy giôø Thieân Ñeá Thích taùc nghó raèng :
Neáu Boà Taùt tu haønh Baùt Nhaõ 6 phaùp Maät Ña,
haõy vöôït treân taát caû höõu tình, huoáng laø ñöôïc Voâ
thöôïng Chaùnh ñaúng Boà Ñeà ..., neáu Boà Taùt an truï
noäi khoâng, ngoaïi khoâng, noäi ngoaïi khoâng v.v...
haõy vöôït treân taát caû höõu tình, huoáng laø ñöôïc Voâ
thöôïng Chaùnh ñaúng Boà Ñeà ... Neáu caùc höõu tình
taâm Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng giaùc v.v...
123- Luùc baáy giôø, Theá Toân bieát taâm Thieân Ñeá
Thích ñaõ nghó, lieàn baûo raèng : Kieàu Thi Ca ! Nhö
vaäy, nhö ngöôi ñaõ nghó.
124- Baáy giôø, taâm Thieân Ñeá Thích raát ñoãi vui
möøng, lieàn laáy höông hoa maàu nhieäm treân trôøi
daâng raûi Nhö Lai ÖÙng Chaùnh Ñaúng giaùc vaø caùc
chuùng Boà Taùt - vaø taùc lôøi nguyeän raèng : Neáu coù
ngöôøi nam ngöôøi nöõ naøo truï Boà Taùt thöøa, caàu tôùi
Voâ thöôïng Boà Ñeà, toâi ñem caên laønh coâng ñöùc sôû
sanh cuûa toâi khieán kia sôû caàu Voâ thöôïng Phaät
phaùp mau ñöôïc vieân maõn v.v... neáu keû caàu Thanh
Vaên, Ñoäc Giaùc cuõng ñeàu nhö yù.
125- Baáy giôø Phaät baûo Thieân Ñeá Thích : Giaû söû
laáy Tam thieân Ñaïi thieân theá giôùi hieäp laøm moät
bieån, neáu laïi coù keû naêng laáy moät sôïi loâng toùc cheû
laøm traêm phaàn, laáy ñaàu moät phaàn chaám vaøo nöôùc
bieån kia khaù bieát soá gioït, phöôùc tuøy hyû aáy chaúng
theå ñeám bieát ñöôïc. Huoáng chi Thieân Ñeá Thích
laøm ñöôïc vieäc naøy.
126- Phaät daïy baûo Thieân Ñeá Thích tieáp : Neáu caùc
höõu tình thaâm taâm meán kính Phaät Phaùp Taêng
baûo, ñoái coâng ñöùc caên laønh caùc Boà Taùt neân sanh
tuøy hyû, ñaõ tuøy hyû roài, hoài höôùng Voâ thöôïng Chaùnh
nghe thuyeát danh töï Nhaát thieát trí trí, taâm sanh
tin hieåu, haõy vì naêng ñöôïc lôïi laønh trong nhaân
111
127- Phaàn naøy laø ñeán phaåm “Nguyeän Duï” thöù
382.
- Luùc baáy giôø Thieän Hieän baïch Phaät : Vì sao Boà
Taùt ñem taâm nhö huyeãn naêng chöùng Boà Ñeà
chaùnh ñaúng ? (Phaàn naøy laø ñoaïn cuoái cuûa phaåm
381, ngöôøi vieát xin ñöa vaøo ñaàu phaåm 382 ñeå cho
ñöôïc lieàn maïch vaø yù vaên).
128- Phaät daïy baûo : Nôi yù hieåu sao ? Ngöôi thaáy
taâm nhö huyeãn caùc Boà Taùt chaêng ? Thieän Hieän
baïch : Daï chaúng thaáy huyeãn, cuõng chaúng coù taâm
nhö huyeãn; Phaät daïy : Neáu choã khoâng huyeãn,
khoâng taâm nhö huyeãn, ngöôi thaáy coù taâm naøy
chöùng Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Boà Ñeà chaêng ?
Thieän Hieän ñaùp : Daï chaúng thaáy, con ñeàu chaúng
thaáy coù choã khoâng huyeãn, khoâng taâm nhö huyeãn,
laïi coù taâm naøy naêng chöùng Voâ thöôïng Chaùnh
ñaúng Boà Ñeà; Phaät daïy tieáp : Neáu choã lìa huyeãn,
lìa taâm nhö huyeãn, ngöôi thaáy coù phaùp naøy naêng
chöùng Voâ thöôïng Boà Ñeà chaêng ? Thieän Hieän
baïch : Daï chaúng thaáy, con ñeàu chaúng thaáy coù choã
lìa huyeãn, lìa taâm nhö huyeãn, laïi coù phaùp naøy
ñaúng Boà Ñeà, ñoä thoaùt höõu tình, phaù ma quyeán
thuoäc.
112
noùi naêng chöùng Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Boà Ñeà, vì
chaúng phaûi phaùp voâ sôû höõu naêng chöùng Boà Ñeà
vaäy. Vì taát caû phaùp ñeàu voâ sôû höõu, taùnh baát khaû
ñaéc, voâ nhieãm, voâ tònh ... Vì Baùt Nhaõ roát raùo lìa
vaäy, tónh löï, tinh taán, thieàn ñònh, boá thí, nhaãn
nhuïc roát raùo lìa vaäy v.v... cho ñeán muoân phaùp
cuõng ñeàu lìa vaäy; Baïch Theá Toân ! Neáu phaùp roát
raùo lìa, phaùp naøy chaúng neân tu, cuõng chaúng neân
hoaïi, cuõng chaúng neân daãn, vaäy thì laøm sao noùi Boà
Taùt nöông Baùt Nhaõ thaúm saâu chöùng ñöôïc Boà Ñeà;
Chö Phaät Chaùnh ñaúng Boà Ñeà cuõng roát raùo lìa, taïi
sao phaùp lìa naêng chöùng phaùp lìa ? Vaäy Baùt Nhaõ
leõ chöùng neân noùi chöùng ñöôïc Boà Ñeà.
129- Luùc baáy giôø, Xaù Lôïi Töû hoûi Thieän Hieän raèng
: Vì chæ Baùt Nhaõ khoâng phaân bieät, hay tónh löï,
tinh tieán, an nhaãn, tònh giôùi, boá thí cuõng khoâng
phaân bieät ..., hay vì saéc, thoï, töôûng, haønh, thöùc
cuõng khoâng phaân bieät ..., hay cho ñeán muoân phaùp
cuõng khoâng phaân bieät, nhaãn ñeán chö Phaät Voâ
thöôïng Chaùnh ñaúng Boà Ñeà cuõng khoâng phaân bieät
? Neáu vaäy taïi sao coù ñòa nguïc, baøng sanh, ngaï
quyû, ngöôøi, trôøi, naêm thuù sai khaùc ? Taïi sao coù Döï
naêng chöùng Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Boà Ñeà. Baïch
Theá Toân ! Con ñeàu chaúng thaáy phaùp töùc ly taâm
noùi nhöõng phaùp naøo laø coù laø khoâng, vì taát caû
phaùp roát raùo lìa vaäy, neáu taát caû phaùp roát raùo lìa
aáy, chaúng theå thi thieát phaùp ñaây laø coù, phaùp ñaây
laø khoâng, neáu phaùp chaúng theå thi thieát coù khoâng,
thôøi chaúng theå
113
do ñaây caûm ñöôïc duïc laøm caên baûn nghieäp quaû dò
thuïc, nöông ñaây thi thieát ñòa nguïc, baøng sanh,
quyû giôùi v.v... ñeàu sai khaùc, maø noùi raèng : Taïi sao
coù tu Döï Löu thaûy caùc quaû vò sai khaùc aáy - Thöa
ngaøi Xaù Lôïi Töû : Vì khoâng phaân bieät neân coù tu
Döï Löu, Nhaát Lai, Baát Hoaøn, A La Haùn, Ñoäc
Giaùc, Boà Taùt, Nhö Lai ÖÙng Chaùnh Ñaúng Giaùc vaø
Phaät Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Boà Ñeà ... Laïi vaày
nöõa, Nhö Lai ÖÙng Chaùnh Ñaúng Giaùc quaù khöù do
ñaây phaân bieät, vì döùt phaân bieät neân môùi khaù coù
thi thieát, Nhö Lai ÖÙng Chaùnh Ñaúng Giaùc vò lai
cuõng khoâng phaân bieät..., 10 phöông chö Phaät theá
giôùi, taát caû Nhö Lai ÖÙng Chaùnh Ñaúng Giaùc hieän
taïi hieän ñang thuyeát cuõng khoâng phaân bieät, vì
döùt phaân bieät neân môùi khaù coù thi thieát - Do
nhaân duyeân ñaây môùi bieát taát caû phaùp ñeàu khoâng
phaân bieät laø Chôn nhö, phaùp giôùi, phaùp taùnh,
Löu, Nhaát Lai, Baát Hoaøn, A La Haùn, Ñoäc Giaùc,
Boà Taùt, chö Phaät quaû vò sai khaùc.
130- Thieän Hieän ñaùp : Höõu tình ñieân ñaûo, nhaân
duyeân phieàn naõo gaây taùc caùc nghieäp thaân khaåu yù,
114
132- Thieän Hieän ñaùp : Boà Taùt khi haønh Baùt Nhaõ
thaúm saâu, laø haønh phaùp khoâng beàn chaéc, chaúng vì
haønh phaùp beàn chaéc, vì sao ? Vì Baùt Nhaõ Ba La
Maät Ña khoâng beàn chaéc neân tónh löï, tinh tieán, an
nhaãn, tònh giôùi, boá thí Ba La Maät Ña cuõng khoâng
beàn chaéc vaäy, cho ñeán noäi khoâng, ngoaïi khoâng,
noäi ngoaïi khoâng ... 20 khoâng, cho ñeán muoân phaùp
v.v..., nhaãn ñeán Phaät Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Boà
Ñeà, cho ñeán Nhaát thieát trí trí haõy chaúng thaáy
khoâng beàn chaéc khaù ñöôïc, huoáng thaáy coù beàn chaéc
khaù ñöôïc.
133- Phaàn naøy laø ñeán phaåm “Khen Beàn Chaéc
Thaûy”, thöù 384.
- Ñoaïn naøy laø cuûa phaåm 383, ngöôøi vieát muoán cho
ñöôïc lieàn maïch lieàn yù neân ñöa vaøo ñaàu phaåm 384.
Baáy giôø coù voâ löôïng Thieân töû coõi Duïc, coõi Saéc ñeàu
thaät teá laøm ñònh löôïng vaäy ... Laïi vaày nöõa, Boà
Taùt neân haønh töôùng khoâng phaân bieät Baùt Nhaõ
thaúm saâu, neáu haønh töôùng khoâng phaân bieät nhö
theá, beøn naêng chöùng ñöôïc töôùng khoâng phaân bieät
sôû caàu Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Boà Ñeà.
131- Phaàn naøy laø ñeán phaåm “Khen Beàn Chaéc
Thaûy” thöù 383.
- Luùc baáy giôø, Xaù Lôïi Töû hoûi Thieän Hieän : Boà Taùt
khi haønh Baùt Nhaõ thaúm saâu, haønh phaùp chaéc
hay haønh phaùp khoâng beàn chaéc ?
115
Boà Taùt bieát taát caû phaùp vaø caùc höõu tình ñeàu baát
khaû ñaéc maø phaùt taâm Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng
giaùc, maëc giaùp coâng ñöùc, ñoä voâ löôïng voâ soá voâ
bieân höõu tình, khieán ñöôïc Voâ dö Nieát baøn roát
raùo, Boà Taùt naøy môùi raát laø hieám coù, naêng laøm
vieäc khoù.
135- Vì sao vaäy Thieân töû : Vì Boà Taùt naøy tuy bieát
höõu tình ñeàu voâ sôû höõu, maø phaùt taâm Voâ thöôïng
giaùc, maëc giaùp coâng ñöùc, vì muoán ñieàu phuïc caùc
loaøi höõu tình nhö coù vì muoán ñieàu phuïc hö
khoâng; Hö khoâng lìa phaûi bieát höõu tình cuõng lìa;
Hö khoâng khoâng, phaûi bieát höõu tình cuõng khoâng;
khôûi nghó naøy : “Neáu ngöôøi nam ngöôøi nöõ naêng
chöùng taâm Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng giaùc, nhö
nghóa haønh Baùt Nhaõ Ba La Maät Ña thaúm saâu ñaõ
thuyeát, chaúng chöùng thaät teá, bình ñaúng, phaùp
taùnh, chaúng ñoïa Thanh Vaên vaø baäc Ñoäc Giaùc, Boà
Taùt naøy do nhaân duyeân ñaây raát laø hieám coù, naêng
laøm vieäc khoù, ñaùng neân kính leã.
134- Thieän Hieän bieát taâm nghó cuûa caùc Thieân töû,
beøn baûo ñaáy raèng : Boà Taùt naøy chaúng chöùng thaät
teá, bình ñaúng, phaùp taùnh, chaúng ñoïa Thanh Vaên,
Ñoäc Giaùc, chöa raát hieám coù, chaúng ñuû laø khoù. Neáu
116
137- Phaàn naøy laø ñeán phaåm “Khen Beàn Chaéc
Thaûy”, thöù 386.
- Phaåm naøy chæ caùc quaû vò coõi nôi lìa neân caùc
phaùp cuõng lìa theo “Sôû haønh”.
- Thieän Hieän daïy baûo : Caùc Thieân töû : Cöïc hyû ñòa,
Ly caáu ñòa, Phaùt quang ñòa, Dieäm hueä ñòa, Cöïc
nan thaéng ñòa, Hieän tieàn ñòa, Vieãn haønh ñòa, Baát
ñoäng ñòa, Thieän hueä ñòa, Phaùp vaân ñòa (Thaäp ñòa)
lìa : Boá thí, trì giôùi, nhaãn nhuïc, tinh taán, thieàn
ñònh, trí hueä; cho ñeán lìa noäi khoâng, ngoaïi khoâng
v.v... cho ñeán Nhaát thieát trí trí lìa neân chö Phaät
Voâ thöôïng Chaùnh giaùc lìa - Naøy caùc Thieân töû :
Hö khoâng chaúng beàn chaéc, phaûi bieát höõu tình
cuõng chaúng beàn chaéc; Hö khoâng voâ sôû höõu, neân
phaûi bieát höõu tình voâ sôû höõu; Vì vaäy Boà Taùt Ma
Ha Taùt naøy raát laø hieám coù, naêng laøm vieäc khoù.
136- Phaàn naøy laø ñeán phaåm “Khen Beàn Chaéc
Thaûy”, thöù 385.
- Thieän Hieän daïy baûo : Caùc Thieân töû ! Saéc lìa
neân höõu tình lìa ... thoï, töôûng, haønh, thöùc lìa neân
höõu tình lìa ... cho ñeán muoân phaùp lìa neân muoân
phaùp lìa nhau v.v... nhaãn ñeán Ñòa giôùi lìa, thuûy,
hoûa, phong, khoâng, thöùc, giôùi lìa v.v... cho ñeán
khoâng voâ töôùng, voâ nguyeän giaûi thoaùt moân lìa
neân chö Phaät Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Boà Ñeà lìa
cho ñeán Nhaát thieát trí trí cuõng lìa. (Phaåm naøy
chæ veà caùc phaùp lìa neân caùc quaû vò cuõng lìa
theo)“naêng haønh”
117
chaúng phaûi coù; vì phaùp chaúng chìm ñaém; vì phaùp
ñeàu xa lìa; vì phaùp ñeàu vaéng laëng; vì phaùp voâ sôû
höõu; vì phaùp voâ sanh dieät v.v... do caùc nhaân
duyeân nhö theá thaûy, neân Boà Taùt ñoái Baùt Nhaõ
thaúm saâu, taâm chaúng chìm ñaém - Baïch Theá Toân !
Caùc Boà Taùt ñoái taát caû phaùp hoaëc naêng chìm ñaém,
hoaëc sôû ñaém chìm, hoaëc thôøi chìm ñaém, hoaëc xöù
Neáu Boà Taùt nghe thuyeát caùc phaùp, khoâng phaùp
naøo chaúng xa lìa, taâm chaúng chìm ñaém, chaúng
kinh chaúng sôï, cuõng chaúng lo hoái, phaûi bieát Boà
Taùt naøy haønh Baùt Nhaõ Ba La Maät thaúm saâu.
138- Phaàn naøy laø ñeán phaåm “Khen Beàn Chaéc
Thaûy” thöù 387.
- Boán phaåm “Khen Beàn Chaéc Thaûy” thì Thieän
Hieän daïy baûo chö Thieân töû; phaåm naøy Phaät daïy
baûo Thieän Hieän.
- Luùc baáy giôø, Phaät daïy baûo Thieän Hieän ! Vì nhaân
duyeân naøo neân caùc Boà Taùt ñoái Baùt Nhaõ Ba La
Maät Ña thaúm saâu, taâm chaúng chìm ñaém ?
139- Thieän Hieän baïch Phaät : Vì taát caû phaùp ñeàu
118
2- Y phuïc nhô nhôùp; 3- Ñoå moà hoâi naùch; 4- Thaân
hình hoâi thuùi; 5- Khoâng öa ngoài treân toøa; 5 töôùng
naøy hieän ra laø ñieàm baùo tröôùc vò trôøi aáy khi maïng
chung seõ bò ñoïa laïc.
142- Phaàn naøy laø ñeán phaåm “Chuùc Luïy” thöù 388.
- Baáy giôø, Thieân Ñeá Thích baïch Phaät : Con noùi
nhö theá; khen nhö theá; kyù nhö theá; vì thuaän lôøi
chìm ñaém, hoaëc keû chìm ñaém, do ñaây chìm ñaém
ñeàu chaúng khaù ñöôïc, vì taát caû phaùp chaúng khaù
ñöôïc vaäy.
140- Thieän Hieän baïch Phaät : Neáu Boà Taùt naêng
haønh Baùt Nhaõ thaúm saâu nhö theá, caùc Thieân Ñeá
Thích, Ñaïi Phaïm Thieân Vöông, caùc chuû theá giôùi
thöôøng phaûi leã kính.
141- “Khen Beàn Chaéc Thaûy” goàm coù 5 phaåm, 4
phaåm tröôùc Thieän Hieän thöøa löïc Phaät daïy baûo
chö Thieân töû; 1 phaåm cuoái Phaät daïy baûo Thieän
Hieän roài Thieän Hieän laïi daïy baûo Trôøi Thieân Ñeá
Thích (chuû cuûa 33 coõi trôøi). Bôûi vaäy theo nguyeân
Kinh vaên : Khi aáy, Thieân Ñeá Thích (Kieàu Thi
Ca) thöa Thieän Hieän raèng : Toân giaû ñaõ thuyeát
taát caû nöông khoâng, vaäy neân lôøi noùi thöôøng
khoâng quaùi ngaïi, thí nhö laáy teân ngöûa baén hö
khoâng, hoaëc gaàn hoaëc xa ñeàu khoâng quaùi ngaïi,
Toân giaû ñaõ thuyeát nhö theá - Theo ngöôøi vieát laïm
baøn : 5 phaåm “Khen Beàn Chaéc Thaûy” Phaät ñöa
ra coù yù chæ cho 5 töôùng suy cuûa chö Thieân : 1-
Hoa treân ñaàu heùo;
119
Boà Ñeà haõy chaúng khaù ñöôïc, huoáng coù keû chöùng
chö Phaät Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Boà Ñeà.
phaùp, lôøi luaät. Nhö Lai ÖÙng Chaùnh Ñaúng giaùc ñoái
phaùp, tuøy phaùp, khoâng kyù ñieân ñaûo chaêng ? Baïch
Theá Toân ! hieám coù, Ñaïi ñöùc Thieän Hieän coù bao sôû
thuyeát khoâng chaúng ñeàu nöông khoâng, voâ töôùng,
voâ nguyeän - Ñaïi ñöùc Thieän Hieän coù bao sôû thuyeát
khoâng chaúng ñeàu nöông (37 moùn trôï ñaïo) : 4 nieäm
truï + 4 chaùnh ñoaïn + 4 thaàn tuùc + 5 caên + 5 löïc +
7 ñaúng giaùc chi + 8 thaùnh ñaïo chi = 37 trôï ñaïo.
Cho ñeán boán tónh löï, boán voâ saéc ñònh, saùu phaùp
luïc ñoä, noäi khoâng ..., chôn nhö, phaùp giôùi v.v...;
cho ñeán Ñaïi ñöùc Thieän Hieän coù bao sôû thuyeát
khoâng chaúng ñeàu nöông chö Phaät Voâ thöôïng Boà
Ñeà.
143- Phaät daïy baûo : Kieàu Thi Ca ! Thieän Hieän an
truï khoâng, neân quaùn boá thí Ba La Maät Ña haõy
chaúng khaù ñöôïc, huoáng coù keû haønh Boá thí Ba La
Maät Ña; cho ñeán tònh giôùi, an nhaãn, tinh taán,
thieàn ñònh, trí hueä cuõng ñeàu nhö vaäy v.v... cho
ñeán muoân phaùp cuõng nhö vaäy; nhaãn ñeán Thieän
Hieän an truï khoâng, neân quaùn chö Phaät Voâ thöôïng
Chaùnh ñaúng
120
khoâng coù nhaân duyeân, cuùi xin Nhö Lai thöông xoùt
vì thuyeát.
144- Phaät daïy tieáp : Kieàu Thi Ca ! Caùc Boà Taùt an
truï Baùt Nhaõ toái thaéng haønh truï vöôït caùc baäc
Thanh Vaên, Ñoäc Giaùc thaûy, chöùng vaøo Boà Taùt
chaùnh taùnh ly sanh, mau ñöôïc vieân maõn taát caû
Phaät phaùp, döùt taäp khí noái nhau cuûa caùc phieàn
naõo, mau chöùng Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Boà Ñeà,
ñöôïc danh Nhö Lai ÖÙng Chaùnh Ñaúng Giaùc,
thaønh töïu vieân maõn Nhöùt thieát trí trí.
145- Phaàn naøy laø ñeán phaåm “Chuùc Luïy”, thöù 389.
- Baáy giôø trong hoäi chuùng coù voâ löôïng voâ soá trôøi
Ba möôi ba vui möøng nhaûy nhoùt, ñeàu laáy höông
hoa maàu nhieäm treân trôøi phuïng raûi leân Nhö Lai
vaø chuùng Tyø kheo.
146- Luùc baáy giôø, Theá Toân bieát taâm haønh thanh
baïch cuûa ñaïi chuùng, lieàn beøn mæm cöôøi, nhö moïi
khi Phaät mæm cöôøi nhieàu saéc haøo quang töø kim
khaåu bay ra, thöôøng goïi saéc quang xanh vaøng ñoû
traéng hoàng tía thaûy, soi khaép theá giôùi Phaät Tam
thieân Ñaïi thieân ñaây, quanh laïi thaân Phaät traûi ba
voøng roài töø treân ñænh vaøo.
147- Theo y Kinh vaên : Cuï thoï Khaùnh Hyû (neáu
khoâng laàm laø Boà Taùt Di Laëc) töø toøa ñöùng daäy
chaép tay leã Phaät baïch raèng : Nhaân naøo duyeân
naøo hieän mæm cöôøi aáy ? Caùc ñöùc Phaät hieän cöôøi
148- Phaät daïy baûo : Khaùnh Hyû ! Saùu ngaøn ngöôøi
(Tyø kheo) ñaây phaùt thaéng nguyeän, seõ ôû ñôøi vò lai
trong kieáp Tinh Duï seõ ñöôïc Voâ thöôïng Chaùnh
ñaúng Boà Ñeà, ñeàu ñoàng moät hieäu danh Taùn Hoa
Nhö Lai ÖÙng Chaùnh Ñaúng Giaùc, Minh haønh vieân
maõn, Thieän theä, Theá gian giaûi, Voâ thöôïng tröôïng
phu, Ñieàu ngöï só, Thieân nhaân sö, Phaät, Theá Toân;
Caùc Nhö Lai ñaây, ñeä töû Tyø kheo, coõi Phaät thoï
löôïng thaûy ñoàng nhau, ñoàng höôûng ngaøn tuoåi, sô
sanh xuaát gia vaø thaønh Phaät xong, tuøy ôû choã naøo,
hoaëc ngaøy hoaëc ñeâm, thöôøng röôùi höông hoa maàu
nhieäm naêm saéc, vì nhaân duyeân naøy ta mæm cöôøi.
149- Phaät daïy baûo Khaùnh Hyû : OÂng töø nay sau
neân vì boán chuùng thuyeát roäng Baùt Nhaõ thaúm saâu
nhö theá, phaân bieät khai chæ, thi thieát an laäp,
khieán kia deã hieåu, vì trong Kinh Baùt Nhaõ thaúm
saâu nhö theá, roäng thuyeát taát caû Boà Ñeà phaàn phaùp
vaø caùc phaùp töôùng. Vaäy neân, taát caû ngöôøi caàu
Thanh Vaên thöøa, Ñoäc Giaùc thöøa, Voâ thöôïng thöøa
ñeàu neân ñoái Baùt Nhaõ thaúm saâu ñaây ñaõ thuyeát
phaùp moân, thöôøng sieâng tu hoïc, chôù loøng nhaøm
boû, neáu ñöôïc nhö theá mau ñöôïc an truï baäc töï sôû
caàu.
150- Maät Ña Baùt Nhaõ cuõng naêng ngoä vaøo taát caû
töôùng, taát caû chöõ, taát caû Ñaø La Ni moân, choùng
chaúng phaûi
121
chöùng ñöôïc taát caû bieän taøi caùc voâ ngaïi giaûi, neân
Baùt Nhaõ môùi laø phaùp taïng voâ taän cuûa taát caû Nhö
Lai, ÖÙng Chaùnh Ñaúng Giaùc : quaù khöù, vò lai,
hieän taïi. Khaùnh Hyû, ta nay phaân minh baûo oâng,
neáu coù keû ñoái Baùt Nhaõ thaúm saâu ñaây thoï trì ñoïc
tuïng, thoâng lôïi roát raùo, suy nghó nhö lyù, thôøi laø
thoï trì chö Phaät Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Boà Ñeà
taát caû quaù khöù, hieän taïi, vò lai. Khaùnh Hyû ! Ta
thuyeát Baùt Nhaõ thaúm saâu laø caùi chaân beàn vöõng
naêng daïo tôùi ñöôøng Boà Ñeà, cuõng laø taát caû Voâ
thöôïng Phaät phaùp Ñaïi Ñaø La Ni, caùc ngöôi neáu
naêng thoï trì Baùt Nhaõ thaúm saâu nhö theá thôøi laø
toång trì taát caû Phaät phaùp - Ngöôøi vieát xin baøn
theâm “Kinh naøy goàm coù 2 phaåm “Chuùc Luïy”
nghóa laø giao phoù laïi. Phaåm Chuùc Luïy moät laø sau
khi Phaät khen ngôïi taùn döông Toân giaû Thieän
Hieän thöøa Phaät maø haønh Baùt Nhaõ Maät Ña thaúm
saâu ñeå ñöôïc Voâ thöôïng Boà Ñeà (hieän taïi), coøn veà
phaåm Chuùc Luïy hai, Phaät giao phoù laïi sau naøy
ngaøi Khaùnh Hyû (Boà Taùt Di Laëc) xieån döông Kinh
Ñaïi Baùt Nhaõ”.
151- Phaàn naøy laø ñeán phaåm Voâ Taän, thöù 390.
naêng
122
Boà Taùt Ma Ha Taùt vì sao phaûi daãn Baùt Nhaõ Ba
La Maät Ña ?
152- Phaät daïy baûo : Thieän Hieän phaûi bieát, saéc voâ
taän neân Boà Taùt phaûi daãn Baùt Nhaõ; Thoï, töôûng,
haønh, thöùc voâ taän neân Boà Taùt phaûi daãn Baùt Nhaõ
v.v... cho ñeán muoân phaùp cuõng ñeàu nhö vaäy ...
nhaãn ñeán thaäp nhò nhaân duyeân, chö Phaät Chaùnh
ñaúng Voâ thöôïng Boà Ñeà voâ taän neân Boà Taùt phaûi
daãn Baùt Nhaõ.
153- Phaàn naøy laø ñeán phaåm “Voâ Taän” thöù 391.
Phaät daïy baûo Thieän Hieän ! Laïi vaày nöõa, saéc hö
khoâng voâ taän, neân Boà Taùt phaûi daãn Baùt Nhaõ; Thoï,
töôûng, haønh, thöùc hö khoâng voâ taän neân Boà Taùt
phaûi daãn Baùt Nhaõ v.v... cho ñeán muoân phaùp cuõng
ñeàu nhö vaäy, nhaãn ñeán chö Phaät Voâ thöôïng
Chaùnh ñaúng Boà Ñeà hö khoâng voâ taän neân Boà Taùt
phaûi daãn Baùt Nhaõ.
154- Phaät daïy baûo : Thieän Hieän ! Boà Taùt Ma Ha
Taùt quaùn voâ minh nhö hö khoâng voâ taän neân phaûi
daãn Baùt Nhaõ ... cho ñeán quaùn haønh, thöùc, danh,
saéc v.v... ñeán laõo töû cuõng nhö vaäy; Caùc Boà Taùt
quaùn saùt 12 duyeân khôûi nhö theá xa lìa hai beân,
- Luùc baáy giôø, Thieän Hieän thaàm taùc nghó raèng :
“Chö Phaät Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Boà Ñeà raát laø
thaúm saâu, Baùt Nhaõ Ba La Maät Ña nhö theá cuõng
raát thaúm saâu, ta neân hoûi Phaät”; taùc nghó roài baïch
Phaät raèng : Baùt Nhaõ thaúm saâu laø voâ taän chaêng ?
123
155- Phaät daïy baûo : Thieän Hieän ! Neáu Boà Taùt
ñem haønh töôùng nhö hö khoâng voâ taän haønh Baùt
Nhaõ thaúm saâu, nhö thaät quaùn saùt 12 duyeân khôûi,
chaúng ñoïa Thanh Vaên baäc Ñoäc Giaùc, seõ truï Voâ
thöôïng Chaùnh ñaúng Boà Ñeà - Coù caùc ngöôøi truï Boà
Taùt thöøa Boå Ñaëc Giaø La, neáu ñoái Voâ thöôïng
Chaùnh ñaúng Boà Ñeà coù quay lui aáy, thaûy ñeàu
chaúng nöông taùc yù kheùo leùo daãn phaùt Baùt Nhaõ;
Bôûi kia chaúng roõ Boà Taùt vì sao tu haønh Baùt Nhaõ,
naêng ñem haønh töôùng nhö hö khoâng voâ taän nhö
thaät quaùn saùt 12 duyeân khôûi daãn phaùt Baùt Nhaõ -
Nhö vaäy Thieän Hieän ! Caùc Boà Taùt naêng chính tu
haønh Baùt Nhaõ thaúm saâu, beøn naêng ñaày ñuû tu
maõn boá thí, tònh giôùi, an nhaãn, tinh tieán, tónh löï,
Baùt Nhaõ Ba La Maät Ña.
156- Phaàn naøy laø ñeán phaåm “Daãn Nhieáp Nhau”,
thöù 392.
- Luùc baáy giôø Thieän Hieän baïch Phaät : Boà Taùt laøm
caùc Boà Taùt naøy chaúng coäng dieäu quaùn, Thieän Hieän
phaûi bieát, caùc Boà Taùt ngoài toøa Boà Ñeà nhö thaät
quaùn saùt 12 duyeân khôûi in nhö hö khoâng chaúng
theå taän, neân mau naêng chöùng ñöôïc Nhöùt thieát trí
trí.
124
158- Luùc baáy giôø Thieän Hieän baïch Phaät : Boà Taùt
laøm sao an truï “Tònh giôùi” daãn nhieáp Boá thí Ba
La Maät Ña ? Phaät daïy baûo : Neáu Boà Taùt an truï
tònh giôùi, ñuû thaân luaät nghi, ñuû ngöõ luaät nghi, ñuû
yù luaät nghi taïo caùc phöôùc nghieäp neân lìa ñoaïn
sanh maïng, lìa chaúng cho laáy, lìa duïc taø haïnh, lìa
lôøi doái gaït v.v...; laïi chaúng caàu Thanh Vaên Ñoäc
Giaùc duy caàu Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Boà Ñeà.
159- Luùc baáy giôø Thieän Hieän baïch Phaät : Boà Taùt
sao an truï “An nhaãn” daãn nhieáp Boá thí Maät Ña -
Phaät daïy baûo : Neáu Boà Taùt an truï an nhaãn töø sô
phaùt taâm cho ñeán ngoài yeân toøa Dieäu Boà Ñeà, ôû thôøi
gian giöõa neáu coù caùc loaøi höõu tình phi lyù huûy
maéng, khinh mieät laêng nhuïc, cho ñeán moå caét loùng
ñoát töøng phaàn, Boà Taùt baáy giôø ñeàu khoâng giaän döõ,
chæ khôûi nghó naøy : “Caùc höõu tình ñaây raát thöông
xoùt, bò ñoäc phieàn naõo roái loaïn thaân taâm, chaúng
ñöôïc töï taïi v.v..., ta phaûi thí noù tuøy yù caàn duøng,
roài hoài höôùng Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Boà Ñeà, ñem
sao an truï “Boá Thí” daãn nhieáp tònh giôùi Maät Ña ?
Cho ñeán daãn nhieáp an nhaãn, daãn nhieáp tinh
tieán, daãn nhieáp tónh löï, daãn nhieáp Baùt Nhaõ Ba
La Maät Ña.
157- Phaät daïy baûo Thieän Hieän ! Neáu Boà Taùt
duøng taâm khoâng thu nhaän, khoâng keo laän khi tu
boá thí, tònh giôùi, nhaãn nhuïc, tinh tieán, trí hueä,
ñem boá thí naøy cuøng caùc höõu tình bình ñaúng
chung coù, hoài höôùng Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Boà
Ñeà.
125
La Maät Ña ? Phaät daïy baûo : Neáu Boà Taùt an truï
tinh tieán, thaân taâm tinh tieán thöôøng khoâng
bieáng nhaùc, caàu thieän phaùp khoâng nhaøm moûi,
haèng khôûi nghó : “Ta chaéc phaûi ñaéc sôû caàu Voâ
thöôïng Chaùnh ñaúng Boà Ñeà, chaúng neân chaúng
ñaéc, Boà Taùt naøy thöôøng caàu lôïi vui taát caû höõu
tình neân thöôøng nghó : Neáu coù höõu tình ôû xa ñeán
traêm ngaøn öùc muoân öùc theá giôùi ñaùng neân ñoä
ñöôïc, ta quyeát phaûi tôùi phöông tieän giaùo hoùa ...
v.v... Ñaây laø Boà Taùt an truï tinh tieán daãn nhieáp
Boá thí, trì giôùi, nhaãn nhuïc, thieàn ñònh, trí hueä.
161- Phaàn naøy laø ñeán phaåm “Daãn Nhieáp Nhau”,
thöù 393.
voâ sôû ñaéc laøm phöông tieän, khi hoài höôùng xa lìa
ba taâm : laø ai hoài höôùng, duøng hoài höôùng chi, hoài
höôùng choã naøo; Ñaây laø Boà Taùt an truï an nhaãn daãn
nhieáp Boá thí, trì giôùi, tinh taán, thieàn ñònh, trí hueä
Ba La Maät Ña.
160- Luùc baáy giôø Thieän Hieän baïch Phaät : Boà Taùt
laøm sao an truï “Tinh tieán” daãn nhieáp Boá thí ... Ba
126
xaû nieäm thanh tònh vaøo truï Ñeä töù tónh löï ñaày ñuû;
Ñoái caùc höõu tình khôûi Töø, Bi, Hyû, Xaû voâ löôïng
v.v... Boà Taùt naøy hoài höôùng Voâ thöôïng Chaùnh
ñaúng Boà Ñeà, ñem voâ sôû ñaéc maø laøm phöông tieän,
khi hoài höôùng xa lìa ba taâm laø ai hoài höôùng, duøng
hoài höôùng chi, hoài höôùng choã naøo, ba taâm ñeàu
chaúng khôûi, ñaây laø Boà Taùt an truï tónh löï daãn
nhieáp : Boá thí, trì giôùi, nhaãn nhuïc, tinh taán, trí
hueä.
162- Luùc baáy giôø Thieän Hieän baïch Phaät : Boà Taùt
laøm sao an truï Baùt Nhaõ (Trí hueä Ba La Maät) daãn
nhieáp boá thí, trì giôùi, nhaãn nhuïc, tinh taán, tónh löï
? Vaø vì sao Boà Taùt quaùn taát caû phaùp khoâng, voâ sôû
- Luùc baáy giôø Thieän Hieän baïch Phaät : Boà Taùt laøm
sao an truï “Tónh löï” daãn nhieáp Boá thí Ba La Maät
Ña ? Phaät daïy baûo : Neáu Boà Taùt an truï tónh löï,
ñoái caùc höõu tình haønh hai thí : 1- Taøi thí; 2-
Phaùp thí; Boà Taùt naøy lìa phaùp duïc aùc baát thieän,
coù taàm coù töù, lìa sanh möøng vui vaøo truï sô tónh
löï ñaày ñuû, taàm töù vaéng laëng, truï taùnh noäi ñaúng,
tònh taâm nhöùt thuù, khoâng taàm khoâng töù, ñònh
sanh möøng vui vaøo truï ñeä nhò tónh löï ñaày ñuû, lìa
möøng truï xaû, ñuû nieäm chaùnh tri, laõnh nhaân thoï
vui. Thaùnh giaû ñoái trong aáy naêng thuyeát naêng
xaû, ñuû nieäm vui truï, vaøo truï Ñeä tam tónh löï ñaày
ñuû, döùt vui döùt khoå, tröôùc maát möøng buoàn, chaúng
khoå chaúng vui,
127
thöôïng Chaùnh ñaúng Boà Ñeà, khi hoài höôùng xa lìa
ba taâm : laø ai hoài höôùng; duøng hoài höôùng chi; hoài
höôùng choã naøo - Ñaây laø Boà Taùt an truï Baùt Nhaõ
(Trí hueä) daãn nhieáp Boá thí, trì giôùi, nhaãn nhuïc,
tinh taán, tónh löï.
163- Phaàn naøy laø ñeán phaåm “Hoûi Nhieàu Chaúng
Hai”, thöù 394.
- Luùc baáy giôø, Thieän Hieän baïch Phaät : Neáu Boà
höõu ? Phaät daïy baûo : Boà Taùt naøy an truï Baùt Nhaõ
quaùn taát caû phaùp khoâng, voâ sôû höõu, quaùn taùnh noäi
khoâng chaúng khaù ñöôïc v.v... ñeán 20 khoâng chaúng
khaù ñöôïc; Boà Taùt naøy an truï trong caùc khoâng nhö
theá, chaúng ñöôïc saéc hoaëc khoâng hoaëc baát khoâng,
cho ñeán thoï, töôûng, haønh, thöùc cuõng ñeàu nhö theá
v.v... nhaãn ñeán muoân phaùp cuõng ñeàu nhö vaäy, cho
ñeán chö Phaät Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Boà Ñeà hoaëc
khoâng hoaëc baát khoâng, chaúng ñöôïc höõu vi giôùi
hoaëc khoâng hoaëc baát khoâng, chaúng ñöôïc voâ vi giôùi
hoaëc khoâng hoaëc baát khoâng. Vì sao ? Vì Boà Taùt
naøy haønh Baùt Nhaõ thaúm saâu, töø sô phaùt taâm cho
ñeán ngoài yeân toøa Dieäu Boà Ñeà, taát caû phaân bieät
nhö theá chaúng khôûi, Boà Taùt naøy hoài höôùng höõu
tình Voâ
128
chieáu soi coõi boán ñaïi chaâu laøm söï nghieäp lôùn,
trong aáy coù bao hoaëc tình, phi tình theo theá löïc
aùnh saùng kia maø chuyeån ñeàu thaønh vieäc mình.
Nhö vaäy Baùt Nhaõ Ba La Maät Ña (trí hueä) chieáu
soi naêm Ba La Maät kia laøm söï nghieäp lôùn, Boá thí
thaûy naêm Ba La Maät thuaän theo theá löïc Baùt Nhaõ
maø chuyeån ñeàu thaønh vieäc mình; Thieän Hieän phaûi
bieát, Boá thí thaûy naêm Ba La Maät Ña ñeàu ñöôïc
nhôø Baùt Nhaõ Ba La Maät Ña nhieáp thoï, neân môùi
Taùt troïn neân phöông tieän kheùo leùo nhö theá, töø
phaùt taâm trôû ñi laø traûi bao thôøi ? Ñaõ töøng gaàn
guõi cuùng döôøng bao nhieâu Ñöùc Phaät ? Ñaõ töøng
vun troàng ñöôïc bao caên laønh ?
164- Phaät daïy baûo Thieän Hieän : Boà Taùt naøy töø
phaùt taâm trôû ñi traûi qua voâ soá traêm ngaøn traêm
öùc muoân öùc kieáp; Boà Taùt naøy ñaõ töøng gaàn guõi
cuùng döôøng caùc Phaät nhieàu nhö caùt ôû soâng Caêng
Giaø Thieân thaûy; Boà Taùt naøy töø phaùt taâm trôû ñi,
khoâng coù boá thí naøo maø chaúng vieân maõn tinh
sieâng tu taäp, cho ñeán tònh giôùi, nhaãn nhuïc, tinh
taán, tónh löï, trí hueä cuõng nhö vaäy; nhaãn ñeán noäi
khoâng, ngoaïi khoâng, noäi ngoaïi khoâng ... chôn
nhö, phaùp giôùi, phaùp taùnh..., nhaãn ñeán chö Phaät
Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Boà Ñeà naøo maø chaúng
vieân maõn tinh sieâng tu taäp.
165- Phaät daïy baûo Thieän Hieän tieáp : Boà Taùt Ma
Ha Taùt naøy troïn neân phöông tieän kheùo leùo nhö
theá raát laø hieám coù, ví nhö vaàng nhöït nguyeät ñi
quanh
129
boû ? (Phaàn naøy laø cuoái cuûa phaåm 394, nhöng ôû
ñaây taïm ñöa vaøo ñaàu cuûa phaåm 395, ñeå cho lieàn
maïch lieàn yù).
ñöôïc teân laø Ba La Maät Ña, neáu lìa Baùt Nhaõ Ba la
Maät Ña, boá thí thaûy naêm chaúng ñöôïc teân laø Ba La
Maät Ña.
166- Nhö vua Chuyeån Luaân, neáu khoâng coù baûy
baùu chaúng ñöôïc teân laø Chuyeån Luaân Thaùnh
Vöông; Boá thí thaûy naêm Ba La Maät Ña cuõng laïi
nhö theá, neáu chaúng ñöôïc Baùt Nhaõ nhieáp thoï
chaúng ñöôïc teân laø Ba La Maät Ña - Nhö coù nöõ
nhaân giaøu sang ñoan chaùnh, neáu khoâng ñöôïc coù
keû cöôøng phu gìn giöõ, deã bò ñöùa aùc nhaân laøm xaâm
haïi ..., Boá thí thaûy naêm Ba La Maät cuõng laïi nhö
vaäy, neáu khoâng söùc maïnh Baùt Nhaõ Ba La Maät Ña
naém giöõ, deã bò Thieân ma vaø quyeán thuoäc laøm trôû
ngaïi v.v...
167- Phaàn naøy laø ñeán phaåm “Hoûi Nhieàu Chaúng
Hai”, thöù 395.
- Luùc baáy giôø Thieän Hieän baïch Phaät : Baùt Nhaõ Ba
La Maät Ña nhö theá, ñoái caùc phaùp laønh coù laáy boû
chaêng ? Vaø ñoái nhöõng phaùp naøo khoâng laáy khoâng
130
cuõng chaúng suy nghó thoï, töôûng, haønh, thöùc, môùi
naêng tu ñaày ñuû caùc haïnh Boà Taùt, chöùng ñöôïc Voâ
thöôïng Boà Ñeà” v.v... cho ñeán muoân phaùp cuõng nhö
168- Phaät daïy baûo Thieän Hieän : Chaúng laáy boû
vaäy; Baùt Nhaõ Ba La Maät thaúm saâu ñoái taát caû
phaùp khoâng laáy khoâng boû vaäy; Vì taát caû phaùp ñeàu
chaúng khaù laáy chaúng khaù boû vaäy; Laïi vaày nöõa
Thieän Hieän : Baùt Nhaõ thaúm saâu ñoái saéc khoâng
laáy khoâng boû ..., cho ñeán ñoái vôùi thoï, töôûng,
haønh, thöùc ... ñoái nhaõn xöù, nhó, tyû, thieät, thaân, yù
xöù khoâng laáy khoâng boû v.v... cho ñeán muoân phaùp
cuõng ñeàu nhö vaäy, nhaãn ñeán chö Phaät Voâ thöôïng
Chaùnh ñaúng Boà Ñeà khoâng laáy khoâng boû.
169- Phaät daïy baûo Thieän Hieän tieáp : Baùt Nhaõ Ba
La Maät Ña thaúm saâu ñoái saéc chaúng suy nghó taát
caû töôùng, cuõng chaúng suy nghó taát caû sôû duyeân,
nhö vaäy chaúng suy nghó saéc, ñoái thoï, töôûng,
haønh, thöùc v.v... cho ñeán muoân phaùp, nhaãn ñeán
chö Phaät Chaùnh ñaúng Boà Ñeà, khi aáy Boà Taùt Ma
Ha Taùt beøn naêng taêng tröôûng sôû troàng caên laønh,
neân môùi naêng vieân maõn Ba La Maät Ña, neân beøn
naêng chöùng ñöôïc Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Boà Ñeà.
170- Phaàn naøy laø ñeán phaåm “Hoûi Nhieàu Chaúng
Hai”, thöù 396.
- Luùc baáy giôø Thieän Hieän Toân giaû baïch Phaät :
Duyeân naøo caùc Boà Taùt “Caàn chaúng suy nghó saéc,
131
vaäy ... cho ñeán chö Phaät Chaùnh ñaúng Boà Ñeà cuõng
nhö vaäy.
171- Phaät daïy baûo Thieän Hieän : Neáu Boà Taùt suy
nghó saéc, thoï, töôûng, haønh, thöùc thôøi nhieãm ñaém
coõi Duïc, coõi Saéc, Voâ saéc, thôøi chaúng naêng tu ñaày
ñuû caùc haïnh Boà Taùt, nhaãn ñeán chaúng chöùng Voâ
thöôïng Boà Ñeà - Neáu Boà Taùt muoán tu haïnh Boà Taùt,
muoán chöùng Boà Ñeà, phaûi sieâng tu hoïc Baùt Nhaõ
thaúm saâu, chaúng neân suy nghó nhieãm ñaém caùc
phaùp.
172- Phaät daïy tieáp : Vì sao vaäy ? Boà Taùt naøy
chaúng thaáy coù phaùp ñaùng ñoái trong aáy maø khôûi
chaáp ñaém vaø an truï vaäy, Thieän Hieän ! Nhö vaäy,
Boà Taùt ñem voâ chaáp ñaém vaø voâ an truï maø laøm
phöông tieän haønh Baùt Nhaõ thaúm saâu.
173- Phaàn naøy laø ñeán phaåm “Hoûi Nhieàu Chaúng
Hai”, thöù 397.
- Luùc baáy giôø Thieän Hieän Toân giaû baïch Phaät : Boà
Taùt laøm theá sao tu haønh Baùt Nhaõ xa lìa ñöôïc caùc
thöù laàm loãi nhö theá ?
174- Phaät daïy baûo : Neáu Boà Taùt tu haønh Baùt Nhaõ,
khôûi nghó nhö vaày : Caùc phaùp voâ sôû höõu chaúng
khaù laáy, thôøi khoâng coù keû naêng hieän ñaúng giaùc,
cuõng khoâng coù naêng tuyeân noùi khai chæ, ñaây laø

Nhaõ xa lìa laàm loãi vì sao ? Baùt Nhaõ thaúm saâu,
ñoái taát caû phaùp khoâng sôû chaáp ñaém, khoâng sôû
nhieáp thoï.
175- Phaät daïy baûo : Laïi vaày nöõa Thieän Hieän :
Baùt Nhaõ ñoái vôùi Baùt Nhaõ chaúng xa lìa, chaúng
phaûi chaúng xa lìa, neân Boà Taùt ñaëng khoâng chaáp
ñaém daãn phaùt Baùt Nhaõ. Cho ñeán : Boá thí, trì
giôùi, nhaãn nhuïc, tinh taán, thieàn ñònh, trí hueä
cuõng nhö vaäy, nhaãn ñeán muoân phaùp cuõng nhö
vaäy v.v... nhaãn ñeán nhöùt thieát trí, ñaïo töôùng trí,
nhöùt thieát töôùng trí cuõng ñeàu nhö vaäy.
176- Vì côù sao ? Thieän Hieän ! Chaúng phaûi töùc töï
taùnh, chaúng phaûi rôøi töï taùnh, maø naêng an truï
daãn phaùt töï taùnh.
177- Laïi vaày nöõa Thieän Hieän : Boà Taùt khi haønh
Baùt Nhaõ thaúm saâu chaúng chaáp ñaém saéc, baûo ñaây
laø saéc, saéc ñaây thuoäc kia; cuõng chaúng chaáp ñaém
thoï, töôûng, haønh, thöùc v.v... cho ñeán muoân phaùp
cuõng nhö vaäy, nhaãn ñeán nhaát thieát töôùng trí
cuõng nhö vaäy.
178- Vì côù sao ? Thieän Hieän ! Neáu Boà Taùt khi
haønh Baùt Nhaõ Maät Ña saâu thaúm, ñoái trong caùc
haønh Baùt
132
179- Phaàn naøy laø ñeán phaåm “Hoûi Nhieàu Chaúng
Hai”, thöù 398.
- Luùc baáy giôø Thieän Hieän baïch Phaät : Boà Taùt
haønh Baùt Nhaõ thaúm saâu, chaúng quaùn saéc hoaëc
thöôøng hoaëc voâ thöôøng, hoaëc vui hoaëc khoå, hoaëc
ngaõ hoaëc voâ ngaõ, hoaëc tònh hoaëc baát tònh, hoaëc
vaéng laëng hoaëc chaúng vaéng laëng, hoaëc xa lìa hoaëc
chaúng xa lìa v.v... cho ñeán muoân phaùp cuõng ñeàu
nhö vaäy ... taát caû nhö treân laø vì sao ?
180- Phaät daïy baûo Thieän Hieän : Boà Taùt naøy ñoái
taát caû phaùp nhö vaäy, chaúng quaùn saùt neân môùi
naêng daãn phaùt Baùt Nhaõ Ba La Maät Ña, cuõng
naêng daãn phaùt : tónh löï, tinh tieán, an nhaãn, tònh
giôùi, Boá thí Ba La Maät.
181- Baáy giôø Thieän Hieän baïch Phaät : Sao laø ñaïo ?
Sao laø phi ñaïo cuûa Boà Taùt Ma Ha Taùt ? Phaät daïy
baûo : Ñaïo caùc dò sanh, ñaïo caùc Thanh Vaên, ñaïo
caùc Ñoäc Giaùc chaúng phaûi ñaïo caùc Boà Taùt; Ñaïo töï
lôïi, lôïi tha, ñaïo nhaát thieát trí trí, ñaïo chaúng truï
sanh töû vaø Nieát Baøn laø ñaïo caùc Boà Taùt; Ñaây laø
Ñaïo vaø phi ñaïo Boà Taùt Ma Ha Taùt.
182- Phaàn naøy laø ñeán phaåm “Hoûi Nhieàu Chaúng
phaùp coù choã chaáp ñaém raèng ñaây laø phaùp, phaùp
naøy thuoäc kia, thôøi chaúng naêng tuøy yù daãn phaùt
an truï coâng ñöùc thuø thaéng.
133
Boà Taùt nhö thaät quaùn saéc, thoï, töôûng, haønh, thöùc
v.v... chaúng töông öng, chaúng phaûi chaúng töông
öng ... Boà Taùt naøy naêng cuøng saùu moùn cho ñeán
muoân phaùp thöôøng chung töông öng, chaúng boû
rôøi nhau.
183- Phaät daïy baûo Thieän Hieän : Neáu Boà Taùt nhö
thaät quaùn saéc chaúng töông öng, chaúng phaûi
chaúng töông öng, cho ñeán nhö thaät quaùn thoï,
töôûng, haønh, thöùc v.v... cho ñeán muoân phaùp,
nhaãn ñeán nhö thaät quaùn chö Phaät Voâ thöôïng Boà
Ñeà chaúng töông öng, chaúng phaûi chaúng töông
öng, Boà Taùt naøy naêng cuøng saùu moùn Ba La Maät
Ña thöôøng chung töông öng chaúng boû rôøi nhau.
184- Phaät daïy baûo Thieän Hieän : Laïi vaày nöõa, neáu
Boà Taùt haèng khôûi nghó naøy, ta chaúng neân truï
saéc, thoï, töôûng, haønh, thöùc, vì sao ? Vì saéc, thoï,
töôûng, haønh, thöùc phi naêng truï, phi sôû truï v.v...
cho ñeán muoân phaùp, nhaãn ñeán chö Phaät chaúng
ñaúng Voâ thöôïng Boà Ñeà cuõng nhö vaäy; laø Boà Taùt
Hai”, thöù 399.
- Baáy giôø Thieän Hieän baïch Phaät : Boà Taùt laøm sao
naêng cuøng saùu moùn Ba La Maät Ña thöôøng chung
töông öng chaúng boû rôøi nhau ? Phaät daïy baûo : Neáu
134
ñaát toát maø troàng troït xuoáng, tuøy thôøi töôùi röôùi söûa
sang giöõ gìn, laàn löïa sanh tröôûng moäng caây laù,
hoøa hôïp vôùi thôøi tieát beøn coù hoa quaû, quaû ñaõ
thaønh chín laáy maø aên ngon - Naøy Thieän Hieän !
Cuõng nhö vaäy Boà Taùt muoán ñöôïc Voâ thöôïng
Chaùnh ñaúng Boà Ñeà, tröôùc hoïc saùu moùn Ba La Maät
Ña, laïi ñoái höõu tình hoaëc duøng “Töù nhieáp phaùp” :
1- Boá thí; 2- AÙi ngöõ; 3- Lôïi haønh; 4- Ñoàng söï.
186- Phaàn naøy laø ñeán phaåm “Hoûi Nhieàu Chaúng
Hai”, thöù 400.
- Luùc baáy giôø Thieän Hieän baïch Phaät : Caùc Boà Taùt
tuy hoïc nhieàu choã maø khoâng sôû hoïc ? Nhö Lai vì
caùc Boà Taùt hoaëc heïp, hoaëc roäng, tuyeân noùi phaùp
töông öng saùu moùn Ba La Maät Ña ? Sao laø Boà Taùt
ñoái taát caû phaùp nhö thaät roõ bieát töôùng heïp roäng ?
Sao goïi töôùng chôn nhö saéc, thoï, töôûng, haønh,
thöùc v.v... Caùc Boà Taùt nhö thaät roõ bieát maø hoïc
trong aáy, ñoái taát caû phaùp nhö thaät roõ bieát töôùng
heïp roäng, nhaãn ñeán töôùng chôn nhö muoân phaùp
Ma Ha Taùt naøy naêng cuøng saùu moùn Ba La Maät
Ña thöôøng chung töông öng chaúng boû rôøi nhau -
Neáu Boà Taùt naêng ñem phöông tieän voâ truï nhö
theá, tu haønh saùu moùn Ba La Maät Ña naøy mau
chöùng Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Boà Ñeà.
185- Ví nhö coù ngöôøi muoán aên quaû xoaøi yeâm moät
la, hoaëc quaû caàu baùn na ta, tröôùc laáy haït noù, vôùi
135
vaäy - Laïi vaày nöõa Thieän Hieän ! Caùc Boà Taùt ñoái
phaùp giaùo töông öng, maø caùc Nhö Lai ñaõ thuyeát
saùu moùn Ba La Maät Ña, hoaëc heïp hoaëc roäng khi
sieâng tu hoïc, neân ñoái caùc phaùp nhö thaät roõ bieát
töôùng heïp roäng - Neáu Boà Taùt nhö thaät roõ bieát
töôùng chôn nhö saéc, thoï, töôûng, haønh, thöùc laø Boà
Taùt ñoái taát caû phaùp nhö thaät roõ bieát töôùng heïp
roäng v.v... cho ñeán muoân phaùp cuõng nhö vaäy,
nhaãn ñeán chö Phaät Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Boà
Ñeà cuõng nhö vaäy.
188- Phaàn naøy laø ñeán phaåm “Hoûi Nhieàu Chaúng
Hai”, thöù 401.
- Luùc baáy giôø Thieän Hieän baïch Phaät : Sao goïi
töôùng thaät teá saéc, thoï, töôûng, haønh, thöùc, caùc Boà
Taùt nhö thaät roõ bieát maø hoïc trong aáy, ñoái taát caû
phaùp nhö thaät roõ bieát töôùng heïp roäng ? Cho ñeán
cuõng ñeàu nhö vaäy; nhaãn ñeán töôùng chôn nhö chö
Phaät Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Boà Ñeà, caùc Boà Taùt
nhö thaät roõ bieát phaûi hoïc trong aáy, ñoái taát caû
phaùp nhö thaät roõ bieát töôùng heïp roäng.
187- Phaät daïy baûo Thieän Hieän ! Ñuùng vaäy, caùc Boà
Taùt tuy hoïc nhieàu choã maø khoâng sôû hoïc, vì thaät
khoâng coù phaùp khaù khieán Boà Taùt vôùi trong aáy hoïc
136
ñaúng Boà Ñeà cuõng nhö vaäy.
190- Laïi vaày nöõa Thieän Hieän ! Neáu Boà Taùt Ma Ha
Taùt, nhö thaät roõ bieát töôùng phaùp giôùi saéc, thoï,
töôûng, haønh, thöùc v.v... cho ñeán chö Phaät Voâ
thöôïng Chaùnh ñaúng Boà Ñeà; Boà Taùt naøy ñoái taát caû
phaùp nhö thaät roõ bieát töôùng roäng heïp - Vì sao
vaäy? Vì saéc giôùi, hö khoâng giôùi goïi laø saéc phaùp
giôùi, saéc phaùp giôùi ñaây khoâng döùt khoâng rieâng maø
khaù thi thieát, ñaây goïi töôùng phaùp giôùi saéc v.v...
cho ñeán muoân phaùp cuõng ñeàu nhö vaäy; nhaãn ñeán
töôùng phaùp giôùi chö Phaät Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng
Boà Ñeà cuõng nhö vaäy.
191- Phaàn naøy laø ñeán phaåm “Hoûi Nhieàu Chaúng
Hai”, thöù 402.
- Luùc baáy giôø Thieän Hieän baïch Phaät : Taïi vì sao
Boà Taùt neân bieát töôùng heïp roäng taát caû phaùp ?
muoân phaùp cuõng ñeàu nhö vaäy chaêng ? Nhaãn ñeán
töôùng thaät teá chö Phaät Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng
Boà Ñeà, ra sao ?
189- Phaät daïy baûo Thieän Hieän : Saéc khoâng ngaèn
meù, ñaáy goïi töôùng thaät teá saéc; thoï, töôûng, haønh,
thöùc khoâng ngaèn meù, ñaáy goïi töôùng thaät teá thoï,
töôûng, haønh, thöùc; Caùc Boà Taùt nhö thaät roõ bieát
phaûi hoïc trong aáy, ñoái taát caû phaùp nhö thaät roõ
bieát töôùng heïp roäng; cho ñeán muoân phaùp cuõng
ñeàu nhö vaäy;nhaãn ñeán chö Phaät Voâ thöôïng
Chaùnh
137
hôïp chaúng tan ... höõu vi voâ vi cuõng chaúng hôïp
chaúng tan - Vì sao ? Vì caùc phaùp nhö theá ñeàu
khoâng coù töï taùnh, neáu khoâng coù töï taùnh thôøi voâ
sôû höõu, ñaõ voâ sôû höõu chaúng coù hôïp coù tan.
193- Phaät daïy baûo Thieän Hieän ! Vì sao vaäy ? Caùc
phaùp nhö theá ñeàu khoâng coù töï taùnh, neáu khoâng
töï taùnh thôøi voâ sôû höõu, neáu voâ sôû höõu thôøi chaúng
theå noùi coù hôïp coù tan; Caùc Boà Taùt ñoái taát caû phaùp
nhö theá roõ bieát, thôøi naêng roõ bieát ñöôïc töôùng
roäng heïp.
194- Phaàn naøy laø ñeán phaåm “Hoûi Nhieàu Chaúng
Hai”, thöù 403.
Nhöõng taát caû phaùp naøo chaúng hôïp chaúng tan ? Boà
Taùt sao phaûi haønh Baùt Nhaõ ? Sao phaûi daãn Baùt
Nhaõ ? Sao phaûi tu Baùt Nhaõ ? Vì sao Baùt Nhaõ
chaúng khaù thieát thi ?
192- Phaät daïy baûo Thieän Hieän ! Neáu Boà Taùt nhö
thaät roõ bieát taát caû phaùp chaúng hôïp chaúng tan, Boà
Taùt naøy nhö vaäy laø bieát töôùng roäng heïp taát caû
phaùp - Phaät daïy tieáp : Saéc chaúng hieäp chaúng tan,
thoï, töôûng, haønh, thöùc cuõng nhö vaäy v.v... nhaãn
ñeán chö Phaät Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Boà Ñeà
chaúng
138
chaúng dieät neân hoïc, cuõng phaûi ñoái thoï, töôûng,
haønh, thöùc chaúng sanh chaúng dieät neân hoïc v.v...
cho ñeán caùc phaùp cuõng ñeàu nhö vaäy, nhaãn ñeán chö
Phaät Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Boà Ñeà cuõng nhö vaäy.
196- Phaàn naøy laø ñeán phaåm “Hoûi Nhieàu Chaúng
Hai”, thöù 404.
- Luùc baáy giôø Thieän Hieän baïch Phaät : Boà Taùt khi
haønh Baùt Nhaõ vì sao phaûi ñoái saéc chaúng khôûi taùc
caùc haønh hoaëc coù hoaëc khoâng neân hoïc ? Vì sao
phaûi ñoái thoï, töôûng, haønh, thöùc cuõng chaúng khôûi
taùc caùc haønh hoaëc coù hoaëc khoâng neân hoïc ? Cho
ñeán muoân phaùp cuõng ñeàu nhö vaäy ? Nhaãn ñeán chö
- Luùc baáy giôø Thieän Hieän baïch Phaät : Boà Taùt khi
haønh Baùt Nhaõ ñaâu chaúng neân hoïc nôi saéc, cuõng
neân hoïc nôi thoï, töôûng, haønh, thöùc v.v... cho ñeán
caùc phaùp cuõng ñeàu nhö vaäy ... nhaãn ñeán ñaâu
chaúng neân hoïc nôi Ñoäc Giaùc, taát caû haïnh Boà Taùt
... ñaâu chaúng neân hoïc nôi chö Phaät Voâ thöôïng
Chaùnh ñaúng Boà Ñeà.
195- Phaät daïy baûo Thieän Hieän ! Boà Taùt khi haønh
Baùt Nhaõ neân hoïc nôi saéc chaúng taêng chaúng
giaûm, cuõng neân hoïc nôi thoï, töôûng, haønh, thöùc
chaúng taêng chaúng giaûm v.v... cho ñeán muoân phaùp
cuõng ñeàu nhö vaäy, nhaãn ñeán chö Phaät Voâ thöôïng
Chaùnh ñaúng Boà Ñeà cuõng nhö vaäy; Vì sao ? Vì Boà
Taùt khi haønh Baùt Nhaõ phaûi ñoái saéc chaúng sanh
139
haønh Baùt Nhaõ, vì ôû trong aáy taát caû hyù luaän
chaúng khaù ñöôïc vaäy.
199- Phaàn naøy laø ñeán phaåm “Hoûi Nhieàu Chaúng
Hai”, thöù 405.
- Luùc baáy giôø Thieän Hieän baïch Phaät : Neáu Baùt
Nhaõ chaúng khaù ñöôïc, Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Boà
Ñeà chaúng khaù ñöôïc, keû naêng haønh Baùt Nhaõ, xöù
Phaät Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Boà Ñeà cuõng ñeàu nhö
vaäy ?
197- Phaät daïy baûo Thieän Hieän : Boà Taùt khi haønh
Baùt Nhaõ phaûi quaùn caùc phaùp töï töôùng ñeàu khoâng
neân hoïc; nhö vaäy phaûi ñoái saéc chaúng khôûi taùc caùc
haønh hoaëc coù hoaëc khoâng neân hoïc, cho ñeán thoï,
töôûng, haønh, thöùc cuõng nhö vaäy v.v... nhaãn ñeán
phaûi quaùn chö Phaät Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Boà
Ñeà, töôùng cuûa chö Phaät khoâng neân hoïc v.v... phaûi
quaùn caùc phaùp töï töôùng ñeàu khoâng neân hoïc.
198- Phaät daïy baûo : Laïi vaày nöõa Thieän Hieän ! Do
Baùt Nhaõ chaúng khaù ñöôïc, Boà Taùt cuõng chaúng khaù
ñöôïc, haønh cuõng chaúng khaù ñöôïc; neáu keû naêng
haønh, neáu do ñaây haønh, neáu choã sôû haønh, ñeàu
chaúng khaù ñöôïc; Vaäy neân Boà Taùt ñeàu voâ sôû haønh
laø
140
voâ sôû taùc. Nhö vaäy, Thieän Hieän ! Boà Taùt neân ñem
voâ sôû vì, voâ sôû taùc maø laøm phöông tieän tu haønh
Baùt Nhaõ.
202- Phaät daïy baûo Thieän Hieän tieáp : Caùc ngu phu
voâ vaên dò sanh naøy, bôûi nhaân duyeân ñieân ñaûo, neân
môùi khôûi nghó laøm sao baèng Phaät; Vì sao Thieän
Hieän ! Vì Phaät duøng naêm nhaõn tìm saéc haõy chaúng
haønh, thôøi haønh, Boà Taùt laøm sao khi tu haønh
Baùt Nhaõ, ñoái taát caû phaùp thöôøng vui quyeát löïa :
raèng ñaây laø saéc, ñaây laø thoï, töôûng, haønh, thöùc
v.v... ñaây laø muoân phaùp nhaãn ñeán ñaây laø chö
Phaät Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Boà Ñeà.
200- Phaät daïy baûo Thieän Hieän ! Boà Taùt khi tu
haønh Baùt Nhaõ, tuy ñoái caùc phaùp thöôøng vui quyeát
löïa maø chaúng ñöôïc saéc, thoï, töôûng, haønh, thöùc
v.v... cho ñeán chaúng ñöôïc muoân phaùp, nhaãn ñeán
chaúng ñöôïc chö Phaät Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Boà
Ñeà ! Vì sao ? Vì Boà Taùt chaúng vì saéc neân tu haønh
Baùt Nhaõ, cuõng chaúng vì : thoï, töôûng, haønh, thöùc
v.v... cho ñeán muoân phaùp, nhaãn ñeán cuõng chaúng
vì chö Phaät Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Boà Ñeà neân tu
haønh Baùt Nhaõ.
201- Phaät daïy baûo Thieän Hieän tieáp : Boà Taùt voâ
sôû vì, neân tu haønh Baùt Nhaõ; Vì sao ? Vì taát caû
phaùp voâ sôû vì, voâ sôû taùc; Baùt Nhaõ cuõng voâ sôû vì,
voâ sôû taùc; Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Boà Ñeà cuõng voâ
sôû vì,
141
204- Phaät daïy baûo Thieän Hieän ! Chaúng phaûi vaäy
? Phaät duø chöùng ñöôïc Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Boà
khaù ñöôïc, tìm thoï, töôûng, haønh, thöùc haõy chaúng
khaù ñöôïc; tìm taát caû phaùp haõy chaúng khaù ñöôïc,
cho ñeán duøng naêm nhaõn tìm chö Phaät Voâ thöôïng
Chaùnh ñaúng Boà Ñeà haõy chaúng khaù ñöôïc ... Phaät
duøng naêm nhaõn nhö thaät quaùn saùt, quyeát ñònh
khoâng coù ngaõ naêng chöùng Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng
Boà Ñeà, an laäp ba nhoùm höõu tình sai khaùc laø nhoùm
Chaùnh taùnh ñònh; nhoùm taø taùnh ñònh; nhoùm baát
ñònh - nhöng caùc höõu tình ngu si ñieân ñaûo vôùi phi
thaät phaùp khôûi töôûng thaät phaùp, vôùi phi thaät höõu
tình khôûi töôûng thaät höõu tình; ta vì khieån tröø
chaáp hö voïng kia y thuyeát theá tuïc chaúng y thaéng
nghóa.
203- Phaàn naøy laø ñeán phaåm “Hoûi Nhieàu Chaúng
Hai”, thöù 406.
- Luùc baáy giôø Thieän Hieän baïch Phaät : Vì truï
thaéng nghóa chöùng ñöôïc Voâ thöôïng Boà Ñeà ? Hay
vì truï ñieân ñaûo chöùng ñöôïc ? Coøn neáu chaúng truï
thaéng nghóa; cuõng chaúng truï ñieân ñaûo; Vaäy khoâng
coù Theá Toân chöùng Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Boà Ñeà
ö?
142
- 13 phaåm “Hoûi Nhieàu Chaúng Hai” ñeàu do
Thieän Hieän Toân giaû baïch Phaät maø coù; töø sô phaùt
Ñeà, nhöng chaúng truï höõu vi giôùi, cuõng chaúng truï taâm, ñeán laáy boû phaùp naøo deã tu v.v... cho ñeán
voâ vi giôùi - Nhö keû ñöôïc caùc Nhö Lai bieán hoùa duø phaùp thaân hoùa thaân Phaät nhö theá naøo ? Phaät ñaõ
chaúng truï höõu vi, voâ vi, nhöng vaãn coù ñi laïi ngoài daïy baûo heát söùc roõ raøng saâu thaúm trong giaùo ñieån
ñöùng caùc vieäc; Naøy Thieän Hieän ! Keû sôû hoùa naøy, Baùt Nhaõ... ñeå keát thuùc laø : “Naøy Thieän Hieän ! hai
hoaëc haønh Boá thí, cuõng haønh tònh giôùi, an nhaãn, chaúng hai phaùp ñeàu chaúng khaù ñöôïc, vaäy neân, sôû
tinh tieán, tónh löï, Baùt Nhaõ Ba La Maät v.v... Keû ñaéc Nhaát thieát trí trí, chöù chaúng phaûi höõu sôû ñaéc
sôû hoùa naøy truï vaøo muoân phaùp cuõng ñeàu nhö vaäy; neân ñaéc, cuõng chaúng phaûi voâ sôû ñaéc neân ñaéc, vì
nhaãn ñeán keû sôû hoùa naøy hoaëc chöùng Voâ thöôïng phaùp höõu sôû ñaéc, phaùp voâ sôû ñaéc, chaúng khaù ñöôïc,
Chaùnh ñaúng Boà Ñeà, quay xe dieäu phaùp, laøm caùc neáu bieát nhö theá môùi naêng chöùng ñöôïc Nhöùt thieát
Phaät söï, ngöôøi naøy laïi chuyeån hoùa laøm voâ löôïng trí trí (Nhöùt thieát trí, Ñaïo töôùng trí, Nhöùt thieát
höõu tình, vôùi trong aáy kieán laäp ba nhoùm : Chaùnh töôùng trí).
taùnh ñònh; taø taùnh ñònh; vaø nhoùm baát ñònh, thaûy
ñeàu sai khaùc.
205- Phaät daïy Thieän Hieän tieáp : Nhö ñôøi quaù
khöù coù moät vò Phaät, quyù danh laø Thieän Tòch Hueä,
keû töï ñaùng ñoä ñeàu ñaõ ñoä xong, baáy giôø khoâng coù
Boà Taùt kham nhaän Phaät kyù, beøn hoùa laøm moät
Phaät, khieán truï theá gian. Töï vaøo coõi voâ dö y Ñaïi


Nieát Baøn. Khi hoùa Phaät ôû trong nöûa kieáp laøm caùc
Phaät söï, qua nöûa kieáp roài trao kyù cho moät Boà
Taùt, hieän vaøo Nieát Baøn; Baáy giôø Trôøi, ngöôøi, A
Tu La thaûy, ñeàu baûo Phaät kia nay vaøo Nieát Baøn,
nhöng thaân hoùa Phaät thaät khoâng khôûi dieät, nhö
vaäy Boà Taùt tu haønh Baùt Nhaõ neân tin caùc phaùp
144
ñeàu nhö bieán hoùa.
 143

KINH ÑAÏI BAÙT NHAÕ

BA LA MAÄT ÑA
QUA THI CA

Muïc Luïc
- CHÔN NHÖ : 7 phaåm, töø 351 ñeán 357
- BOÀ TAÙT TRUÏ : 2 phaåm, töø 358 ñeán 359
- BAÁT THOÁI CHUYEÅN : 3 phaåm, töø 360 ñeán 362
- XAÛO PHÖÔNG TIEÄN : 3 phaåm, töø 363 ñeán 365
- NGUYEÄN HAÏNH : 2 phaåm, töø 366 ñeán
367
- CAÊNG GIAØ THIEÂN : 1 phaåm, phaåm 368
- KHEÙO HOÏC : 5 phaåm, töø 369 ñeán 373
- DÖÙT PHAÂN BIEÄT : 2 phaåm, töø 374 ñeán
375
- HOÏC KHEÙO TIEÄN : 5 phaåm, töø 376 ñeán
380
- NGUYEÄN DUÏ : 2 phaåm, töø 381 ñeán 382
 - KHEN BEÀN CHAÉC THAÛY : 5 phaåm, töø 383 ñeán
387
- CHUÙC LUÏY : 2 phaåm, töø 388 ñeán 389
- VOÂ TAÄN : 2 phaåm, töø 390 ñeán 391
- DAÃN NHIEÁP : 2 phaåm, töø 392 ñeán 393
- HOÛI NHIEÀU CHAÚNG HAI : 13 phaåm, töø 394 ñeán
406.