Professional Documents
Culture Documents
KUMRU DERGS
Tarih Kltr Sanat ve Edebiyat Dergisi
NEFES
Abdulhadi BAY
Yl: 6 Say: 24
Sahibi ve Yaz leri Mdr:
Abdulhadi BAY
Genel Yayn Ynetmeni: Glhun ERTLAV
Kumru Dergisi iir arlkl bir edebiyat dergisidir. iire gnl verenler dergi karrsa elbette ki iir arlkl olacaktr diyenler olabilir.
Yaz Kurulu:
Abdulhadi BAY
Glhun ERTLAV
air grmekle birlikte, Trke konuulan her lkeden de air var de-
Ekrem YALBUZ
Mustafa CEYLAN
Suna BAY
Ynetim Merkezi:
Temsilcilikler:
Glnare ESGERZADE Azerbaycan
Tamilla ABBASHANLI Eskiehir
Mustafa CEYLAN - Antalya
Harika UFUK Adana
erife INAR zmir
Ltf KILI - Erzincan
Ay SEL ran (Tahran)
Turgay COKUN Hatay
Hasan AHMARANOLU Kilis
Kezban ARSLAN SABUNCU Sivas
Bask: Ant Matbaaclk San. Tic. Ltd. ti.
ve akademisyenler tarafndan sunum yaplmaktadr. Bu ynyle Kumru Dergisi bir Edebiyat Okulu olarak grev ifa etmektedir.
l dndan air arkadalarmz dergi toplantlarmza katlmakta,
yine baka illerden iire ve edebiyata gnl verenler Gaziantepe geldiklerinde bir vesile ile Kumru Dergisini bulmakta, toplantlarna itirak
etmektedirler.
air dile (lisana) dolaysyla kltre hizmet eden kiidir. Dili bozan
kii olmamaldr. iirde imge yapacam diye ne olduu belirsiz kelimeler icat edenleri tasvip etmiyoruz.
Dergimiz Trk Diline, Trk kltrne hizmet etmeyi gaye edinmitir. Bu ilkeye aykr yaz ve iirler dergimizde tasvip grmez. Dergimiz
Trk Dnyasnn btn airlerine aktr. Gnden gne artarak lke
0.342.230 51 75 GAZANTEP
dndaki Trk airlerin iirlerine rastlayacaksnz. Trk air ve yazarlaYaynlanan yaz ve iirlerin yasal sorumluluklar yazarlarna aittir.
Sayfa 1
24
NDEKLER
1 Nefes .... Abdulhadi BAY
25 brahim ZDEMR
... Can Kymetini Bilmek Gerek
12 Feride LEMAN .
.. Olanlar, Tez Drin Aan Gllri
36 Knl ORDUBAD ..
. Heyat Snq Kamana Benzer
Sayfa 2
24
Sayfa 3
Mustafa CEYLAN
24
Yusuf-i Sn
II. Bayezid dneminde yaam, yakkll
ile tannm, kskanlk sebebiyle, kendisine k
olan bir bayan tarafndan ldrlm airimizdir.
Kaytlara gre asl ad Hasan olmasna ramen,
Hazreti Yusufun yakkll gibi yakkl olmasndan, aire, Yusuf adn vermilerdir.
diyen yakkl airimiz Yusuf-i Snyi kendisinden sonra gelen ve Sn mahlasn kullanm
airlerden ayrmak iin, Sn-i Evvel ad verilmitir.
Sevene nce sevdiini ldrtp, sonra katledenle birlikte kendini de ldren iir bu ite.
iiri ve temeli olan ak hi mi hi hafife alamazsnz. Ak hafife alanlarn ruhu olmad gibi akl
da yoktur sanyorum. Hele ki yrei kayalar ve
talarla dolu olsa gerek. Ak, insan iin. Ak,
kudret emesinden bir tas iilende deli kular
gibi yr yolunda havalanmadr. Ak, Paay srndren, aay kle eden, paray pul edendir.
Ak snrszln teki addr. Ya benimsin, ya
topran diyen, benden bakasna yr etmem
seni anlay, her dnemde var olmutur. te bu
anlay, 1586 ylna gelindiinde Yusuf- Snyi
ldrm, ardndan intihar ederek kendisini de
yok etmitir.
Sayfa 4
Mustafa CEYLAN
24
YA TOPRAIN YA BENM
(Glce-aprazlama)
Yldzlar gecelere gnein armaan
Ne diye kskanrsn onlar dolunaym?
Can, canan, dostu; unutma sakn yine
Brak da kucama mutluluk dolduraym.
Bahtmn rzgrna takldn yaprak yaprak
Alayarak yollarda kaldm glm perian
Mptels olmusun sessiz saltanatmn
syn bayraklarn son defa kaldraym.
Zlfnn bir teline
Deimem kinat.
Peinde yllar yl
Dolar gnl at.
Sevmek kolay Mecnuna
Sevilmek ak sanat.
Hey ki hey, sultanm hey!
Senle var dou-bat.
Sayfa 5
24
BZM
Bozulmaz bizdeki dzen ve dirlik
Bir hata yapsa da bazmz bizim.
Akamdan sabaha salanr birlik
ahittir kmz, yazmz bizim.
Ekrem YALBUZ
Sayfa 6
24
ANAKKALE
lmle dans ederken tek dertleri bu vatan
Bulduunda yediler kaynam buday a
Korku nedir bilmeden dimdik giderken atan
Gelecek yavrulara yapmalydk biz a.
Annelere doymadan azda st kokusu
Al bayra andran bir mbarek dokusu
Yedi dvel birleip ezdi gvur sokusu
ocuk bile deildi daha on iki ya.
Dne varr gibi kotu sona glerek
Kalan yaasn diye topra ar bilerek
Her biri bir dev oldu bedenini silerek
yle yiittiler ki aktmad gzya.
Z TURANA GEDK!
Grn glmim,
Ey mnim trk qardam.
Hr atdm addmda
Mn dogma yurddan.
Qlblrin hsrtini,
Sazla-szl balayaq.
Qucaq aaq, sevink,
Yad sinsin dalayaq.
Fzuli oxun atm,
Sevgiydi niangah.
Mvlana eq yaratm,
Triqt haqq drgah.
Qlbimiz haqq gzgs,
Ayrlmarq nndn.
Birlik, ruhun duas Sndn mn baxan mn.
Susmaz haqq deyn dil,
Niy susub saxlayaq?
Xritdn xtti sil,
Hsrt yolun balayaq.
Ouz, krkk, trkmnik,
Dilimiz, dinimiz bir.
Harda olsaq birgyik,
Qaymiz insanlqdr!
Dalalansn al bayraq,
Harda trk var, hay verk.
Birliyimiz bir mayak,
z TURAN-a gedk!
VATAN URUNA
Biz yle evladz ki can veririz vatana
Canmz kurban olur can cana katana
Mekn- cennet denir bu toprakta yatana
Vatan yalnz can deil canmzdan tatldr
Vatan iin can veren Mehmetler kanatldr
Ne bir kar topra ne de bir ta veririz
ehit Mehmetler gibi, biz de yanar eririz
Vatan topraklarn bleni deviririz
Vatan yalnz can deil canmzdan tatldr
Vatan iin can veren Mehmetler kanatldr
Nice ehitler vardr hepsi dimdik ayakta
Gazi Paam yayor gnlmzdeki tahtta
Hi bir dman giremez Mehmetler bekler hatta
Vatan yalnz can deil canmzdan tatldr
Vatan iin can veren Mehmetler kanatldr
Adile NEZER
Baki YILDIRIM
Sayfa 7
24
TRKMEN MEHMETM
Omzundan minneti, savurup att.
Srtna vurdular, un ald satt.
Kendisi alt, bakas yuttu.
Dizleri titreten, an geldi att.
Beyninde yldrm, kalbinde imek,
Bak yamurlu, bir delifiek
Canna tak edip, ararken dek,
amurdan syrld, han buldu yatt.
Kendi z yurdunda, kalmken garip,
Destek deil kstek, olmutu marip.
Dedesi ehitti, soydan muharip,
Solsa bile u an, dn gld yetti.
Bomba sesleriyle, uyand Mehmet.
kt dar ki, kzl kyamet!
Trkmen Daa kotu, ceddine rahmet.
Alnndan azna, kan doldu yuttu.
Atas Alparslan, Mete, Teoman
Byle bir ehide, alar asuman.
Trkmen eli dmez, boldur kahraman.
Ruhlar yaar ama ten ld gitti.
Atatrkle Mehmet, imdi el ele.
Geit vermez bir Trk, hain emele.
Cokun seller gibi, yedi dvele
Kar koydu Mehmet, tin oldu yitti.
Turgay COKUN
Fatma UMAR
Sayfa 8
24
GL BULAMADIM
Beni gerek seven nadide kzd
Belki de hayaldi gkte yldzd
Kalbim neden bilmem yine yalnzd
Bana uzanacak el bulamadm
Krld almad sazmn teli
Ald mitleri bir bahar yeli
Kimbilir nerdesin ben grmeyeli
Sana ulamaya yol bulamadm
Bu ak kalbimden silemedim ben
Gerek kymetini bilemedim ben
Senden sonra inan glemedim ben
Senin gibi kokan gl bulamadm
Ylgr ATI
HASRET FERMANI
Dnyaya benim iin geldiini sansam da,
Gzlerime bakarak gitmek iin gelmisin.
Omzumda amel yazan melee inansam da,
Gnahlarn koynuna atmak iin gelmisin.
Sevginin ycesini sarho gnlmde tatmak,
Sonra kolumdan tutup kezzap glne atmak,
ektiim her ileyi mr boyu uzatmak,
Bakasnn koynunda yatmak iin gelmisin.
Cehennem ateisin, sevda yazar dumann,
Meleimsin dedike gitti dinin imann,
mr denen izgide uup giden zamann,
Bulutuna gnlmden ttmek iin gelmisin.
Sensiz btn baheler ylan yurdu l iken,
Yzdm her meyhane alkol dolu gl iken,
zgrlkte padiah gzlerine kul iken,
Cinayet pazarnda satmak iin gelmisin.
YR BENM
Sevda nedir bilmezdim o getirdi bama
Akn yreimde sakladm yar benim
Bulut oldun sevdiim akan u gzyama
Akn yreimde sakladm yar benim
Hasretin yreimde yollarn gzledim
Bir bilseydin sevdiim ne kadar ok zledim
Sana olan sevgimi el alemden gizledim
Akn yreimde sakladm yar benim
Bin bir hayale dalp maziyi yaadk biz
imdeki bu sevdan ne yaz biter nede gz
Senin yokluun var ya yaanmyor ki sensiz
Akn yreimde sakladm yar benim
Mehmet NACAR
Bekir ALM
Sayfa 9
24
ELL KURU
Glhun ERTLAV
lkokula gittiimiz yllard kardelerimle. Sabah ve leci olarak ayarlamt annem bizleri.
Birimiz okuldan karken dierimiz evden kar,
ortalarda bir yerlerde gmlek ve nlk deiimini
yapar, ylece yolumuza devam ederdik. Aabeyimle ayn nl kullanrdk yani.
-Ah bu yoksulluk ah!
Sabah saatlerini ok seviyorum. Gnn bana zel tek saatleri, leye kadar olan vaktim
var. Kahvemi alp gnlk haberleri renmek
iin bilgisayarmn bana kuruldum yine her
zamanki gibi.
Telefonumun zili aldnda glmseyerek
dokundum ama tuuna ve Merhaba aabey
diye baladm sze ama karmdaki hkrk
sesleri durumun normal olmadn gsteriyordu
bana.
- Az nce izlediim bir program beni gemie gtrd kzm. Kendi ocukluum geldi yine
gzlerimin nne.
-Anlat aabey, dinlerim.
-Yazacaksn yine deil mi?
Bu sefer sesine glmseme ve rahatlk gelmiti.
-zin verdiin mddete seni yazacam
aabey.
Daha nce yazdm Duman kyor mu?
adl ykm onun hayatndan bir kesitti. Kendisi
istemiti kaleme almam.
Anlatmaya balad
-Annem yirmi drt yanda dul kalmt. Biz
alt karde, bykl kkl hepimiz alp eve
katkda bulunuyorduk. Artk o zamanlar elimize
ne geerse
Sayfa 10
24
Sanki o anlar yaar gibi susmutu telefonda. Hi ses etmedim gemie hayalleri bozulmasn diye.
Fazla uzun srmedi. Anlatmaya devam etti.
-Evden kp bakkala yneldim. Her zaman
itirazsz bir eyler veren bakkalmz, o gn sert
sert bakarak, Borcunuz ok birikti. Bunlar
demeden bir ey alamazsn diyerek resmen
beni kovdu. Karnm aken stne stlk bir de
gururum krlmt. Alayarak, daha dorusu
gzyalarm iime aktarak eve dnyordum.
Mahallemize yaklatmda iki ailenin kavga
ettiini grp uzaktan izlemeye baladm. nce
kadnlar arasnda balayan kavga, byyp evin
erkeklerine de sirayet etmiti. Sanrm bir alacak
verecek davasyd bu. Amcalardan biri ok sinirlenmi, cebindeki para dolu keseyi gsterip,
Senden biraz zaman istemitim, deyecektim
btn paran! deyip dierine frlatt ve etrafa bir
anda bozuk paralar sald. Akam ezan yeni
okunmu, ortalk yava yava kararmaya balamt. Paras salan ailenin bireyleri adam
sakinletirip, paralar toplamaya baladlar.
imden dua ediyordum; Ne olur Allahm, kk
de olsa, karnmz doyuracak kadar birka kuruu grmesinler diye. Paralar toplayp evlerine
girdiler. Sokakta kimseler kalmamt. Dua ederek her taraf iyice aramaya baladm.
Sayfa 11
Susmutum.
Aabey de susmutu
AFFET OCUK
Bir yudum su
Bir lokma azk
Hele bir tas orba
Hi deil beklediin benden
Gldremedim yzn ocuk
Sar kalarn tfek gibi atlm
Yzn barut gibi kavruk
Sade senin deil
Dnyann anas satlm
Sokaklarn kirini gzlerinden atamadm ocuk
Bayram gn fark ettim
stne iy yam meneviti gzn
Salarn kahve gibi kokuyordu kavruk
Yznde hi yzlemediim bir hzn
Sarldm sana btn kalbimle ocuk
Annen gibi pemedim
Umut vard her iki baknda
Yreinde sanc
Ne bir deeri kald insaniyetin
Ne bir utanc
Sana masal anlatanlarn
Topu yalanc, inanma
nanma ocuk
Glhun ERTLAV
24
VTNN
Qurban olum torpana, dana,
Araz gzya olan Vtnin.
Sulayram gzlrimin yana,
Yaynda da q olan Vtnin.
Nec Oynadn
Sn ki ynrdin z mahalnla,
Alm ss salan cah-calalnla.
Blk qol gtrb lal xyalnla,
O dalar ke-ke oynaddn
Aman Gym deyib, nec oynadn?
Mehemmed NERMANOLU
Pervane ZENGEZURLU
Frid LMAN
Sayfa 12
24
Dbd
El prianam, el zgnm,
Yadma daglarn ba dbd.
Gedib Qarabagm,gedib el bil,
Tale zymn qa dbd.
Gr nec ayryq o dogma yerdn,
Gecni yatmiram qmdn,kdrdn,
Sinmi gyndn ac qhrdn,
Qara gzlrimin ya dbd.
lnib zm qm gil-gil,
Szlb didmdn nm gil-gil,
Dbd sama dn gil-gil,
Bama gylrin da dbd.
ksilmz daglarn duman,qar,
Almaz baharn gl-glzar,
Ay mnim el-obam, sizlerden ayr,
Daha yaylaqlarn q dbd.
El prianam, el zgnm,
Yadma daglarn ba dbd.
Gedib Qarabagm, gedib el bil,
Tale zymn qa dbd.
ANAKKALEDE
Her bir yan ayrk gibi sardlar,
Askerleri z yurduna saldlar,
Savunman grp aakaldlar,
Vermedi geidi anakkalede
Aybeniz QAFARLI
EHDM
Mustafa AHN
Sayfa 13
24
MMOZA
Demesin dalna bir hoyrat eli
Belki de bular kiri Mimoza
Sarieklerin baharn gl
Bu gnlm onlarn yeri mimoza
Dokunsam incinir iein daln
Yel vurduka nazl nazl sen saln
sterim aksn yolumla yolun
Sen oldun zmsz soru mimoza
Sapsar renginse sevda kurgusu
Beline uzansn san rgs
ki gzel sevdim Allah vergisi
Biri iek biri huri mimoza
Kem baklar asla seni szmesin
Ar gnlm baka iek gezmesin
Seni korkutmasn seni zmesin
Yal salarmn kr mimoza
O endamn bana cefa ektirir
Hasretliin gzyam dktrr
Gzelliin dnp dnp baktrr
Anasndan doma kr mimoza
Uzat artk ben tutaym elini
Dindir artk gzlerimin selini
Toplayaym polenini baln
zin ver olaym ar mimoza
BLMYORSUN
Cemal NAL
ANNE
erife INAR
Rabia BARI
Sayfa 14
24
Biter mi Sandn?
Yreim sevdana dt bir kere
Koparp gsnden atar m sandn?
gnlk hevese kanp bo yere
Akn ellere satar m sandn?
Gne gibi dodun gnl hneme
Mehtaba zenir, batar m sandn?
Maheri bir yangn oldun sineme
Vuslata zehirler katar m sandn?
Belki de hafife aldn sevgimi
Bu sevda burada biter mi sandn?
Anlamadan sana olan ilgimi
Kaybolur mehulde yiter mi sandn?
Ka defa geldik ki senle gz gze?
O bak mauu iter mi sandn?
Hasreti bitirip gelsek diz dize
fkeden felee atar m sandn?
Samann altndan yrtp suyu
Ayarn elini tutar m sandn?
O hilkt kesilen dipsiz bir kuyu
Bu koca yrei yutar m sandn?
Cefaya katland bunca yl Nee
nne geleni utar m sandn?
Sen oldun dalna konduum mee
Yad elin dalnda ter mi sandn?
Nee CMERT
GZMN NNDE
Gzmn nnde gezer hayalin,
Sen beni dn gece aksz braktn.
Boynuna yk olsun gnl vebalim,
Sen beni dn gece aksz braktn.
Sayfa 15
24
DERMENN CNLER
Aklna estii gibi hareket ettii, sra d iler yapp insanlar artt iin nahiyede greve
baladktan ay sonra bir lakab olmutu yeni
nahiye mdrnn: Deli Davut.
Nahiye Mdr Davut Beyin en byk tutkusu ata binmek bir de hafta sonlar geyik avna
kmakt. evrede eli silahl ekyalarn olduunu bile bile, mesaisi daha biter bitmez atna atlar
yanna kimseyi almadan nahiyesine bal kyleri
ziyarete giderdi. Odacs Veli Efendi mdrnn
bu huyunu bildii iin onun ok sevdii atn
sefere hep hazr tutard. Mdr Veli efendi!
diye seslendiinde hemen onun odasna koar
ve daha Mdr Bey azn bile amadan Yldz
hazr mdr bey derdi.
Zeki GL
biri sofra tahtasn koyar, bir bakas yeni kalayland belli olan byk bakr bir siniyi sofra tahtasnn zerine yerletirirdi. Evin genleri hazrlanan yemekleri siniye dizerken bu arada Nahiye
Mdrnn kye geldiini duyan kyller de
birer ikier onun misafir olduu eve damlamaya
balarlard. Mdr Beyin misafir olduu eve
gelen kyller odada duvar diplerine dizilmi
minderlerine sessizce iliiverirlerdi.
Sayfa 16
24
versin ki en sonunda nefesi kuvvetli derin bir
hoca buldular da kurtuldu yavrucaz. Hele gece
vakti bismillah demeden saa sola bir ey serpip
dkmemek lazmm ha! dedi.
Bir bakas Dere kenarlar, byk aa altlar, plkler, harap yerler hele deirmenler
Bakn buralar tekin yerler deil gardalar haaa!
harfliler daha ok byle yerlerde olurmu
aman Allah korusun arkada hele ben byle
yerlerde tek bama kalmaktan, hele ki akam
vakti karanlk ktkten sonra yanlarndan bile
gemekten korkarm dedi. Konumalar bu minval zere devam etti.
Mdr Bey ev sahibinin, kyn imamnn
orada bulunmas sebebiyle iki ikramnda bulunamayacan gayet iyi bildii iin erken kalkmay dnd. Biraz sonra da vakit daha ge
olmadan nahiyeye dnmek zere ev sahibinden
ve oradaki kyllerden izin istedi.
Hava iyiden iyiye kararmt. Gkyz paral bulutluydu. Dolunay bazen bulutlarn arkasna saklanyor bazen de btn parlakl ile
ortaya kyordu. Yldz dinlenmi, belli ki karn
da iyice doyurulmutu. Mdr Bey rahvan giden
Yldz bazen trsa kaldryor sonra tekrar rahvan gitmesini salyordu. Ay buluttan ktnda
yolun sandaki aalarn koyu glgeleri yola
dyor, uzaktan bakldnda yolun ufkunda yer
yer alm ukurlar varm gibi bir grnt oluuyordu. Byle bir havada atyla yolculuk etmekte olan Nahiye Mdr Davut Beyin aklna ky
odasnda anlatlan cinli perili muhabbetler gelivermesin mi?
Kyden kal daha yarm saat bile olmamt ki dere ile yolun birletii yere ulat. Artk
yolun sanda hafif bir rlt ile akan bol sulu bir
dere vard. Sol tarafta ise eski ykk bir deirmenin ayakta kalan birka duvar grlyordu. Deirmenin harabesi, bulank havann lts ve
yan bandaki dereden gelen suyun rlts
biraz nce ky odasnda anlatlanlar aklna
getiriverdi. Glmsedi Fakat Nahiye Mdr
Davut Bey, nam- dier Deli Davut gayet iyi biliyordu ki bu glmseme zoraki bir glmsemeydi. Zira u an onun iine, ky odasndaki cinli
perili muhabbet mevzusundan ciddi bir huzursuzluk oktan gelip yerlemiti.
Deirmene yaklatka huzursuzluunun
arttn bariz bir ekilde hissetti. Bu gereksiz
histen kurtulmak iin Ne var? Her zaman grdm yanndan getiim harap deirmen ite!
diyerek bu fikri dorulatmak istercesine o tarafa
doru bakt. O anda gzleri yuvalarndan frlayacak, kalbi duracak gibi oldu. Deirmenin etrafnda beyaz bir eyler uuuyordu. Artk deirmenin hizasndayd. Btn cesaretini toplayarak
o tarafa (her ne kadar bakmak istemese de) gz
ucuyla da olsa bakm bulundu. Keke bakmaz
olayd. Gz ucuyla ve kaamak bir bak att o
yer de yle bir ey grd ki az nceki korkusu
daha da bir katmerlendi. Evet, grdkleri doruydu. Havada uuan cinler veya hayaletler
vard. Yldz drtnala koturmak iin davrand.
Atn yelesine yapp boynuna doru aband. Bu
srada Yldz, drtnala kalkm ve toynaklarndan sanki yldrm fkrtyordu. Her ikisi de bir
an nce oradan uzaklamak istiyorlard.
Anlatlarn hibiri doru deil dedi. Tamam, cinler var amenna, inandk ama kim grm bugne kadar cinleri ki? Anlatlar hep
hikye, ondan bundan duyulanlarn tekrarndan
baka bir ey deil! lk azdan duyulan hibir
ey yok! Sama sapan cahil muhabbetleri ite
diye sylendi. Bu sama sapan muhabbetlerin
tesirini bir an nce zihninden defetmek istiyordu.
Bu dncelerden sonra anszn rperdiini hissetti. Fakat bir anda gelen bu rpertiyi yine
bir anda iinden savmasn da bildi Mdr Bey.
Galiba srtndaki iftenin bedenine temas onu
rahatlatyor ve ona tarifsiz bir gven, emniyet
duygusu veriyordu.
Sayfa 17
24
Nahiye Mdr Davut Bey at Yldz sratlendirdike, hangi dudaktan kt bilinmez o
rpertici ses, gizemli bir slk uultusuna dnyor ve neredeyse kulak zarn delercesine tiz
bir iddetle korku ve acsn katmerlendiriyordu.
Artk hi phesi kalmamt; harabedeki
btn cinler peine taklm hatta baz cinler
oktan ona yetimi kulann dibinde slk almaya bile balamlard. Korkusundan ne yapacana karar veremiyor yine iindeki korkusunun
bir marifeti ile koturmakta olduu atn daha da
hzl koturmak iin abalayp duruyordu. Fakat
kulann dibine oktan ulam olan o mphem
slk sesi de kendileri ile beraber kouyor gibiydi.
At hzlandka ses kulaa yaklayor at biraz yavalaynca sanki ses de yavalyor gibiydi.
Kim bilir belki de cinler onunla oktan oyun oynamaya balamt. Acaba gerekten yle miydi? Mdr Bey iinde dolaan bu korkutucu ihtimali neden bilinmez bir ara snamak istedi. Yldz biraz yavalatt evet imdi ses nispeten
azalmt, sonra ani bir ekilde hzlandrd Yldz. Ne tuhaf! Yldzla beraber o da hzlanvermiti. Mdr Beyin huzursuz olmas iin
dorusu her ey tamd.
Fakat btn bu taml az sonra bitecek
olan dz ve toprak yol bozacakt. Zira Yldz
pek ala drtnala koturabildii o yol bitmi nlerine tal ve yoku bir yol kmt. aresiz buradan devam edeceklerdi. Tabi Yldz byle bir
yolda drtnala koturamazd Mdr Bey. Esasen Yldz da yorulmu, hayvancaz kan ter
iinde kalmt. Grltl bir ekilde ve hzl hzl
burnundan soluyor, azndan etrafa salyalar ve
kpkler salyordu. Yldzn yoku yukar temposu iyice dm fakat bu srada Mdr Beyin
kulan mesken tutan slk sesinin iddeti de
azalmt. Acaba o da m yorulmutu. Cinler
yorulur muydu ki?
Yldz sahibinin komutuyla beraber btn enerjisiyle toynaklarn adeta fiekledi. Yldrm gibi
atld, bu at komuyor adeta uuyordu. Eeee
Mdr Bey atn uurur da, musallat olan ses
durur mu? Ver ha o da pelerinden seirtmi
olmal
O uursuz sesi ok gemedi ki yine kulann dibinde duymaya balad Mdr Bey Allah
Allah! Tvbe tvbe yarabbi Bu ne biim bir
bela, ne huzursuz bir iti. Sese odaklanmaya
balad Mdr Bey. Bir sre btn dikkatini vererek sesi dinledi. Birden: Hay Allah! diyerek
Yldzn gemine asld, onu yavalatt. Yldz
artk drtnala gitmiyor, rahvan bir gidile yoluna
devam ediyordu
Mdr Bey slk sesinin srrn zmt.
Ses eildii zaman srtndaki iftenin namlusundan geliyordu. Yldz drtnala kotuka namluya
dolan hava kendisinin kulann dibinde slk
sesi karyordu. Sesin srrn zmt ama
harap deirmenin etrafnda grd o uan
cisimlerin izah yoktu. Keke hayal ya da rya
grm olsayd. Bunu mutlaka renmeliyim
dedi kendi kendine. Nahiye ye geldiinde sabah
zor etti. Sabahn ilk klar ile Yldza binip Dere
Kyne doru yola kt. Deirmene yaklatnda karlat manzara her eyi aklyordu.
Harap deirmenin yanna ingeneler konmutu.
Aalar arasndaki gerili iplerde dn ykadklar
amarlar aslyd. Nahiye Mdr Davut Bey in
dn akam grd o uan eyler meerse
rzgrda sallanan amarlardan baka bir ey
deilmi.
Ne olduu belirsiz o slk sesi zaman zaman kesiliyor sonra tekrar balyordu. Bir ara
iyice yavalad. Artk ses tamamen kesilmiti.
Btn cesaretini toplayarak dnp arkasna
bakt Mdr Bey. Hayret! Hi kimsecikler yoktu.
O an souk souk terledi. Sonra neden bilinmez
yldz tekrar drtnala kaldrd. Fakat yol talk ve
rampayd hayvan da yorgundu. Buna ramen
Sayfa 18
24
VATAN BENM
Vatan benim, bayrak benim, can benim
Kuran benim, sancak benim, kan benim
man benim, toprak benim, an benim
Bursa benim, rgp benim, Van benim.
Hikmet ELTA
Turgut UZDU
Sayfa 19
24
O KADIN ANNEM
Bir kadn tanyorum.
Sanki her sigaray yaknda geecek gibi bir umutla yakyor.
Sanki dumanlar onu hatralarna bouyor.
Sigarasn sndrmeden bir ark daha ayor.
ark da dertli tellenen sigaras gibi.
O itike farkl eyler anlatyor bana dumanlar.
Sonra gznden hzn yalar szlyor.
Elindeki krmz ceketi kokluyor o koku sanki ona huzur, gven veriyor.
Dayanamyor kadn tutamyor gz yalarn hkra hkra alyor.
aresiz kalm gibi, drt duvar yklm gibi, hi olmu gibi.
Dertli bir ekilde sndryor kl gibi yrei de parampara sigarasn.
Elik ediyor alan arkya.
Gz hep kapda birini bekler gibi.
Saate bakyor, birazdan gelir diyor, kap bir trl almyor.
Bir sigara daha yakyor kadn, ii kzgn alevlerle kor olmu.
Bakyor gkyzne bir eyler mrldanyor gzleri.
aresizce, umutsuzca saate son kez bakyor.
Yarm kalan mutluluuna alyor kadn.
O kadn benim annem
Okan ZKAN
ANA
Mni bu dnyaya gtirn anam,
Syl n itirdin, nlri tapdn?
Bir imdik sevinc hsrt mrm,
Drddn mi yourdun, qmdn mi yapdn?
Sayfa 20
24
Balkar,Noqay,or,Krmaq,
Tuva,Yakut,Qaraqalpaq,
Yalvarram axam,sabah,
Qoru,Tanrm,trk qoru.
Hardasan,Atilla,oyan,
in uyura uddurur qan,
Glsin Mete,Bilg xaqan,
Qoru,Tanrm,trk qoru.
mdmz tk sndir,
Snsiz hyat fsandir,
Zman pis zmandir,
Qoru, Tanrm, trk qoru.
Qazax,qrz,trkmn,zbk,
Bir dynr,vurur rk
stanbuldan Altayadk,
Qoru,Tanrm,trk qoru.
Tatar,Baqrd sirdamz,
Krkk,rbil qardamz,
ox kck savamz,
Qoru,Tanrm,trk qoru.
Sayfa 21
24
LM- RFANDA YUNUS EMRE
Riyaz DEMRC (Kerkk-IRAK)
Sz Ola Kese Sava
Keleci bilen kiinin yzn a ede bir sz
Sz piirip diyenin iini sa ede bir sz
Sz ola kese sava sz ola bitire ba
Sz ola al a bal ile ya ede bir sz
Kelecilerin piirgil yaramazn eirgil
Szn us ile drgil dimegil a ede bir sz
Gel ah ey ehriyri szmz dinle bri
Hezr gevher dinr kara tapra ede bir sz
Kii bile sz demini demeye szn kemini
Bu cihn cehennemini sekiz uma ede bir sz
Yr yr yolun ile gfil olma bilin ile
Key sakn ki dilin ile cnna da ede bir sz
Trk dnyasnda gne gibi parlayan ve
btn dnya kltrlerine evirilen her dillerin
destanlk roln alan azami Yunus Emre adl
Trk airinin eserleri felsefe ve dnya apnda
fikir haline gelmitir. iirlerinin en byk
zelliklerinden
biri
sadeliktir.
Btn
sadeliklerine ramen paha biilmez bilim
seviyesine gelmitir.
Yunus Emrenin bu deerli eserleri o kadar
renkli ve adalk niteliklerine sahip ki, alar
boyu hala etkisi btn kuaklarda kalm
durumda. Yeni nesiller bile Yunus Emrenin ne
kadar tandklarndan malumdur. Onun pahas
biilmez eserleri gelecek nesillere bile btn
emanetle tanacaktr. Onun eserleri byk bir
ksm ataszleri gibi miraslara sahip olmu.
Edebiyat ve kltr alannda inanlmaz byk bir
yk olmu vaziyette. Bu ykl miras
ktphanelerin raflarn ounu igal etmi
durumda. Yazarlarmz ve aratrmaclarmz
bile onun baz iir cmleleri hakknda nice ve
nice kitaplar bastrmlar. Onun bu azami
eserleri akademik bilimlere kadar ykselmi
durumda.
Yunus Emrenin iir destanlar yceliin
arasnda zenginlikleriyle tannmakta olmu ve
felsefe bilimine kadar derinlikte ilemi. Bu ka
cmleler onun deniz gibi eserlerinden bir
damlack olarak rneini getirmiimdir.
Sayfa 22
24
olmalar kavram ve anlayn uygulamak
yannda insani deerlere sahip kmalarn
tavsiye etmektedir. Yce Rabbimizin kural ve
kaideleri gereince felsefesini genel hattn
zerinde izen EMRE, ayn zamanda baty da
uzak klmamakla bir ada iliki kurmak
eyvesini ortaya atmakla yeni araylarn bile
izmektedir.
Birlik ve beraberlik dncesi erevesinde
her eyden nce Yunus Emre insanlk
deerlerini ve btn insanlarn Baba ve
Anneden bir olduklarn hatrlatarak Adem ve
Havva olaynn altn izerek bir geni kapnn
almasna vesile olmu durumda. ite bizim
anlayacamz ve batllar bile bu fikir ve
dnceye istinaden ileyerek ortak noktalarn
bulduklarn akca hazmettiklerini bir ok
platformlarnda itiraf etmilerdir.
Ancak insanolu topluluklara ayrm tarihin
ilk gnlerinden itibaren balamasyla her kes
bu fikir ve dnce yorumu ile kendi Tanrsn
ve Tanr kural ile kaidelerini uygulamas iin
Sayfa 23
24
KRAZ AACI
Ah! Ah!
Kiraz aac;
Hayat ne kadar ac.
Meyveler verip,
Glckler atarken,
Haziran scanda;
imdi kaderin kucanda;
Kuruyup ryorsun.
Ve yryorsun Hakka doru.
Yava yava.
Ayazl gecelerde;
Ayaz gibi.
Ahmet AYAZ
SEN OK ZLEDM
Gorunurem...
Halise TEKBA
Sayfa 24
24
Harika UFUK
KIRILDIM SANA BUNU BLESN
brahim ZDEMR
Nermin EKER
Sayfa 25
24
TUZUMA RK
Khn oyunlarn kemyir daha,
rtl bazarn pozub dostluu.
Gzm iindn su imyir daha,
Min yer aldadb,yozub dostluu.
zndn grnr qara niyytin,
Gzn oynadb,qa aldadrsan.
Kimis salmaqdr tora niyytin,
Bilirm,yen d ba aldadrsan.
Xlvtd yeyirsn,dalda yeyirsn,
Kklib hvaln,dolub xurcunun.
Cibim ortaq olub yolda yeyirsn,
stn illr keib ne borcunun.
Tanmaq olmur ki,yolda adam,
Olsun ryim,duzuma rik.
Axr ki,tandm pulda adam,
xbd halalcatuzuma rik.
Ilgar TRKOLU
AMANDI
Gulnare SADQ
Sayfa 26
24
brahim COAR
Bu drdin zn bax,
n qzarr,n prtr.
Oturub evimizd,
zm qap rtr.
Ata, ana yoxluu,
sinmd da kimidi.
Eh, bizim d bamz,
lap Qaraba kimidi.
Gy mn, sar ik
hsrtini kmim.
Bu dftrin stn,
sz bostan kmim.
N stm qqran,
n dyb, danlyan var.
N ac yatdn m deyn,
n mni anlyan var.
Bsti BRDL
slam AZMOV
Sayfa 27
24
EVDEK KADIN
Gonca AYDEMR
Baba anlamazdan geldi. Anne, babaya hissettirmiyor gibi yapt. Oysa srekli iaretle anlayorlard.
Anne kaygl dinledi dinledi
Sayfa 28
24
-
O kadar m, ne kadar olduunu yarn anlayacaz. Doru yaptm diyorsan, hayat senin kzm. Hadi yat biraz, ok yorgunsun
belli. Yarn kocandan gelecek habere gre
enine boyuna konuuruz.
Zehra, henz kahvalt yaparken saate bakmaya balad. Feyzann tembih ettii ekilde
emaneti teslim etmeliydi. ocuklarn stn,
yumurtasn hazrlad.
Ben gelene kadar ocuklar yedir, iir, kolla
dedi. Annesine brakt sofray, aceleyle kt.
Memurlarn yemek yedii lokantaya vardnda, herkes masalara yerlemeye urayor,
birbirlerine kibarca ikramda bulunuyorlard.
Ergini gzleriyle arad. Soracak oldu. O an Erginle gz gze geldi.
Ergin lokantann br ucunda, birini gzler
gibi kapya bakyordu zaten. Ve Zehray grnce yar akn el etti Zehraya. Zehra kalabal
yara yara Ergine ulat. Selamlat.
-
Feyzann arkada olmasndan rahatsz olmutu belli. Buyurun hanmlar oturalm, dedi
Ergin, oturdular. Zehra, ald sorumluluu yerine getirmenin erinciyle, paketi Zehraya uzatt.
El Hanm, bugn sizin doum gnnzm. Feyza Ankaraya giderken size bu paketi brakt, buyurun.
Var. Ne olmu Elaya? Bak bize doru gelen hanm, El. Niye soruyorsun? O gelmeden syle.
Merhaba Zehra Hanm dedi El, dudaklarna yapay bir glmseme ilitirerek.
Ela paketi yrtarcasna aarken Ergin bir tuhaflk olduunu sezmi, kalbi kt kt atmaya
balamt.
Sayfa 29
24
- alm demesek, alm, alm. El beni hi
tanmyorsun. Ben evime, bilgim dnda, bir
ay ka bile alnsa farkna varr, sorarm.
ok da memnun deilim bu huyumdan, ama
yleyim ite.
Ergin usulca arkasna yasland. Zehrann
orda olduu ayrdna vard. Zehra her eyi duymutu. Zaten, naslsa Feyza onunla paylaacakt, dertleecekti. El, hal olanlara bir anlam
verememiti. akn akn dinliyordu Ergini.
Hikyenin sonunu kestiremiyordu bir trl.
-
Yaklak sekiz yllk evliyiz, orabna, kck tokasna bile, gle gle kullan glm,
yeni almsn, derim. Yahu, yeni bir eyi
de grme, tanma, o gn diimi kracam
yani diye glerdi, Feyza. Ama u sutyene
gle gle kullan, diyemedim, diyemezdim.
Elcm, sen iinin bana canm. Erginciim, sen de doooru Ankaraya. Ben imdi
mdrnn yanna kp, uygun bir dille,
hal-i arz ederim. Anlayacandan eminim.
Feyzay da ararm Hadi
Akll desek El. Sessiz sedasz yapt yapacan. Diyeceksin ki, karn bu kadar
takdir ediyorsun da, niye ihanet ettin, Benim
yanmda ne iin vard, diyorsun? Orada da
sen haklsn. Ama u an neyi anladm, biliyor musunuz hanmlar; ihanet, kesinlikle
iliki sorunu deildir, kiilik sorunudur.
Sayfa 30
24
ANADOLU DA BR KK KIZ
Gnlmn arivinden baktm Anadoluya,
Siyah beyaz bir film, yllar eskitmi buya.
zledim her kareyi, yaadm doya doya,
Gemiten bir krnt, aryorum ok zor ya.
Sreyya KAYA
Sayfa 31
24
SANDIN
Her yazn bir sonu hazan vardr,
Bir mr sadece bahar m sandn?
Sevdamn erefi, namusu ardr,
Vefasz akna yanar m sandn?
Gonca gl dikensiz ve susuz olmaz,
Damlayla nehirler, denizler dolmaz,
Verdiin aclar yanna kalmaz,
Seni drt mevsim anar m sandn?
Beyhude bekleyi, anlamsz szler,
Biare mitler ve yorgun gzler,
Sersefil hayaller, kaybolan izler,
Ary dikene konar m sandn?
SEVDAMA Y BAK
Gn gelir de sana veda edersem
Sevdama iyi bak hor'lanmasn yar
Bir afak vaktinde eker gidersem
Sevdama iyi bak kor'lanmasn yar
Kemalettin KALKAN
Safiye SAMYEL
Sayfa 32
24
AKIN Z
Gzlerime den akn izini
Sre sre gnl bamda grdm
Kalbimi szlatan akn kzn
Cehennemin orta yerine srdm.
Gzmn nne aldm resmini
Kr ieklerinden sordum ismini
Papatya falnda grdm cismini
Alnyazsn kadere yordum.
Gecelerim kurun gibi ardr
Ahm duymayan gnl sardr
Vicdann kbusu beni bartr
Feryadmla g ikiye drdm.
YAZANIM SEN'SN
Varlyla gn ederek geceyi
afa erkenden sezenim sensin
Bir tespih misali harfi heceyi
Sevda ipliine dizenim sensin
Mansur EKMEK
NAZIN OLMASA
Sayfa 33
24
AKUAMARN RENG BR TOKA
Mevsim yaz ortas. Uyanr uyanmaz, pencereye uzanan ellerimle hayat aralyorum. Ferahlatc bir esinti arpyor yzme. Gkyz
cierlerime doluyor. Gnei dudaklarndan pmek istiyorum o sabah. Kar apartmann balkonunda kahvalt yapan yal ifte iliiyor gzm.
Balkonlarndaki krlangc rahatsz etmemek iin
gnlerce balkona kmamlard, ta ki yavrular
yumurtadan kp da uana kadar. imdiyse
memnun grnyorlard hallerinden. tikleri
limon kabuklu, zencefilli ayn kokusunu duyabiliyordum.
eyma KO
Sayfa 34
24
Yznn ifadesi, sylediklerimi duymuyor,
dncesini yaratacak kadar hareketsizdi. ardm. Garip ve ifadesiz bir hali vard yznn.
Durum byle olunca, yerdeki tokay elime alarak
kadna doru uzattm. Kendisine uzanan tokay
hafif bir irkintiyle gren kadn, elini aniden salarna gtrd ve tokann yokluunu fark edince,
glmseyerek elimden ald tokay. Dosta bir
parlt vard bana bakan gzlerinde. Gzlerinin
iine yansyan glmsemesini daha da derinletirdiinde, ondan gelen bir teekkr dokundu
kalbime. Muhtemel ki, gzleriyle dokunuu, szleriyle dokunuundan daha tesirliydi; nk tatl
bir tesiri vard baklarnn.
Bu neeli na tabi olmak iin ben de glmsedim. Sadece glmsedim. Konumama
mani olan bir eyler var gibiydi iimde.
Bir mddet sonra kadn, eine dnp, otobs camnn ardndan hzla geen grntleri
gstererek, bir eyler anlatmaya balad. Heyecanla ve cokuyla anlatyordu. Anlatyordu; ama
kelimeler olmadan, sesli cmleler kurulmadan...
Elleriyle yaratt bir dille, gzleriyle, glyle...
Ruhunun diliyle anlatyordu sanki. Yreinin
hisleri, ehresinin hatlarnda renklere brnyordu.
imdi daha bir koyulamt mavi gzleri
Evrenin sonsuz mavisinden, duygularn sonsuzluuna uzanan gzleri... Ruhunun gc gzlerindeydi. Sevinci, acs, hzn, ak, umudu... O,
gzleriyle yaayan, orada var olan bir kadnd.
Duymuyordu; ama gryordu. Duygular gryordu.
Kadn ve adam gz gze geliyor bir ara.
Mavinin yansmas yeile... O an, her ikisinin de
yz, en mesut insanlarn yz. Adam, einin
anlattklarn kendisinin de onayladn belirten
bir yz taknmt. Sonra, karsnn anlattklarna
ek olarak, o da bir eyler anlatmaya balamt.
Onun da duygular iaretlerde canlanyordu
imdi. Szcklere gereksinim duymayan bir dil
yaratmlard. Szckler olmadan da anlamann mmkn olduunu, orada gstermilerdi
bana. Boandm adamla gerek anlamda hibir zaman konumadmz dndm, konuamadmz, hem de szcklerimize ramen
Sayfa 35
24
ALAQARANLIQ
Gr n yaradbd haqq
Gec, gndzdn qabaq
Nazla, hm d utancaq
Glr alaqaranlq.
N gndz bnzyr,
N gecy can deyr ,
Ortaql paltar geyr
Glr alaqaranlq.
Gldimi? Yava-yava
ehdn gzlrind ya,
Keirib ne tla
Gedr alaqaranlq.
Hseyn SZL
Qovar duman,ni
Hamya iman,dini,
Taleyini,bxtini
Verr alaqaranlq.
Qarlayb shri
Milyon illrdn bri
Nax,xeyri,sri
Blr alaqranlq.
Knl ORDUBAD
ahid MMMDKRMOV
Sayfa 36
24
AFFEDYORUM
Hesab mizana braktm glm,
Seni bu dnyada affediyorum,
Szlanp dursa da yaral gnlm,
Seni bu dnyada affediyorum,
Ac szlerinle verem etsen de,
Cennet kokusunu haram etsen de,
Vurduka en dibe, bayram etsen de,
Seni bu dnyada affediyorum,
Kul Haktan'a krk yl ektirsen ile,
Mecnun deyip dile, drsen bile,
Ne yapsan ne etsen artk nafile,
Seni bu dnyada affediyorum...
Kul Haktan (Erturul YILMAZ)
STEM
DUY BEN
Ali ATAR
Sayfa 37
24
XIX. Yzylda ve XX. Yzyln 20`li Yllarnda Azerbaycan Edebi evresinin
revan Hanl Arazilerindeki airleri ve "revani"ler Mahlaslarnn Tayclar
Do. Dr. Ziyeddin Hemilolu MEHERREMOV
zet : Makalede, revan edebi evresinde yer
alan, Azerbaycan edebiyatnn, kltrnn ve
gzel sanatlarnn gelimesinde hizmetleri olan
ahsiyetlerin zgemii ve faaliyetleriyle ilgili
aratrmalar ortaya konmaktadr.
Anahtar kelimeler: revan, Edebi evre,
Azerbaycan edebiyat, Kltr, Gzel Sanat.
Bat Azerbaycan`n, zellikle de revan
ehrinin ve onun arazisine dahil olan Hanlklarn
yaay meskenlerinin ta eskilerden hangi halka
mensup olduunu, kimin vatan olduunu
onaylamak iin belgelere bavurmak gerekir. Bu
arazide tarihsel sreleri gzden geirdiimizde
genel nfusu Azerbaycanllarn oluturduunu
gryoruz.
Gl
devletlerin
himayesiyle
Ermenilerin bu arazilere sahip kmak iin frsat
kullanarak yer adlarn hzla deitirmesi ise
vatann seven tm Azeri Trklerini dndrmtr. Azerbaycanl aydnlar yer adlarn
deitirmi, Ermenilerin iyi olmayan amalarn
bozmulardr. revan ve etrafnda doan bilim
insan, air veya nl ahsiyetlerden birou
kendilerine soyad (nisbe, mekansal mahlas) gibi
revani kelimesini kabul ederek kendilerini
vatanlaryla zletirmiler. revan Hanlnn nl
adamlar vatanlarnn ezeli Azerbaycan topraklar
olduunu "revani" mahlasn tercih ederek ve
soyadlarnn sonuna ekleyerek kantlamlar
(Mahmudov 1983:181). Bu topraklardaki yaay
blgelerinin kendilerinin ezeli yurtlar olmasn, hi
bir yabancnn gelecekte kendisine vatan diye
sahiplenmemesi iin bu tr mahlas seiminde
bulunmulardr.
Bu
nedenle
"revaniler"
kitabasndan (Mehreliyev 2000:5) hareketle
Azerbaycan tarihinin, kltrnn, edebiyatnn
gelimesinde nemli hizmetleri olan nl
kiilerin arivlerinin aratrlmas ve konu zerine
ayrntl bilgi verilmesi, Azerbaycan topraklarnn
Ermeniler tarafndan igale maruz kald bir
dnemde olduka gereklidir, hem de dnya
kamuoyunun bilgilendirilmesi asndan byk
nem arzetmektedir. Bu kiileri arayp bulmak,
onlar hakknda bilgi toplamak, Ermenilerin hibir
belge ve temele dayanmadan Azerbaycan`n
Bat blgesindeki yaay alanlarnn gerek
sahipleri olduklarn kantlamaya altklar bir
Sayfa 38
24
akir revani: Kr gibi nl olan eyh Musa
revani, hicri tarihiyle XIV. yzyln sz
sahiplerinden olan akir mahlasl airdir. O, ho
avazl vaiz, tatl dilli belagat ustas ve bir kadar
irkin birisi olmutur. Her iki gz kr olan akir
revani gl hafzaya sahip olmutur.
ehab revani: Muhammed Han Kacar
revani`nin olu Hasan Han genliine iyi huyuyla
seilmi ve fenleri kamil renmitir.
Gabil revani: Muhammed Han Kacar`n
olu, eme ve ehab revanilerin kardei olan
Hseyineli Mahmud Mirze`nin adalarndan ve
yaknlarndandr.
Nazim revani: Abbaskulu Han Cavanir`in
olunun yaveri olan Ali Akber Hann olu Ali Han
revan`dan ran`a gmtt. Bir sre D Iler
Bakan, sonra ise Adliye Bakan olmutur.
Afte KelbehseyinBey: O,revann kibar
ailelerindendir.Afte revani`nin gerek ad
Kelbhseyin Bey`dir. O, revann eyhlislam
olmu,
Hac Molla Muhammed revani`nin
yeyeniydi. Afte Tahran`da Zilli Sultan Aliah`la
dostluk etmitir. Onun iir kuramyla ilgili
gzlemleri dikkat ekicidir.
iirlerini Afte
(Vurgun) mahlasyla yazmtr.
revani Fazl: (1782-1888) Kafkasya`nn ilk
eyhlislamlarndan biridir. O, 1782 ylnda
revan ehrinde domutur. Ilk eitimini Molla
okulunda alm, 20 yanda Kahire`nin El-Ezhar
niversitesi`nde yksek dini eitim almak iin
gnderilmitir. 1892 ylnda vefat etmi, Tebriz
eyhlislam Hac Mirze Mahmud onun
yetimesinde zel rol oynamtr. Eitimini
tamamladktan sonra yaklak 25 yl Kahire`nin din
adamlaryla omuz omuza alan bu nl
ilahiyat ran`a dnm, Tebriz ve sfahan
ehirlerinin camilerinde ahundluk yapmtr.
Ahund Fazl revani bir ok deerli edebi,
tarihi ve dini eserlerin de yazardr. Bu eserlerin
bazlar deiik dillere tercme olunarak
revan`da,
Tebriz`de,
Sankt-Petersburg`da,
Berlin`de, Paris`te baslmtr.
Aratrclarn fkrince onun "Tarih-i revan"
adl eseri de yazma eklinde mevcut olmutur.
Teessf ki, bu yazma bulunmam, Ermeni
ovenistleri tarafndan mahvedilmi, ya da baka
ad
altnda
Ermenistan`n
arivlerinde
korunmaktadr. Fazl revani gen yalarnda
"Gl ve Blbl" adl bir uzun hikaye de
yazmtr. 1812 ylnda Sankt-Petersburg`da
Sayfa 39
24
Arap ve Fars dillerinde derin bilgilere sahip
olmutur. la maddeleri, parfm ve deiik bitki
yalar satlan attar dkkan am, satlan
ilalarn reetelerini yazmtr. Tp ilmini
mkemmel renmek iin Tahran`a gitmi,
eitimini tamamladktan
sonra Tebriz`e
dnmtr. Msr`a, stanbul ve Avrupa`nn baz
ehirlerine gitmi, tecrbesini artrmtr. ran
tabiplerinin nls olmutur. Leli revani
Nasreddin ahn olu, ran ah Mzeffereddin
ahn (1896-1906) zel doktoru olmu ve
emsl-hkema (Hekimler Gnei) lakabn
almtr.
Fezleli Tebrizi (revani): (1860-1909).
Babas Hac Mirze Ebdlkerim bn Abdl Gasir
bn Mirze Muhammed`dir. Onun asl revan`dan
olsa da, fakat Tebriz ehrinde yaamtr. Fezleli
Tebrizi 1860 ylnda domu ve 1909 ylnda
vefat etmitir. Onun aadaki eserleri vardr:
"Hedaikl-Arifin" ("Ariflerin Balar") . Bu eserde
Mrze Fezleli "Kaf", "Menla Yehzerl-Fekih ",
"Tehzib", "stibsar", "Vaf", "Bihar" ve "Vesayil"
adl eserlerde olan haberleri, olaylar, onlarn
erhlerini derlemitir.
Fahri Mirze Abbas: 1776 ylnda revan
ehrinde domutur. Babasndan eitim ve
yaam tecrbesini edindikden sonra, eitimini
davam etdirmek iin sfahan`a gitmi, eitimini
tamamladktan sonra mderris gibi tannmtr. O,
Aa Muhammed ah Kacar`n hocas olmtur.
Onun itimadn kazanm Hac Mirze Aas
A.M.Kacar`n 14 yllk ahl dnemnde onun
ba veziri olmu ve hicri-kameri 1265 ylnda
Irak`ta vefat etmitir. Diplomatik faaliyetle birlikte
Hac Mirze Aas Arap ve Fars dillerinde iir
yazmtr.
Hccet
Mirze
Muhammed
revani:
revan`dandr. XVIII-XIX. yzyllarda yaam
sz sahiplerindendir. O, Fetelihan Seba`nn
syledii kasideye cevap olarak, revan
serkerdesinin dilinden bir kaside sylemitir.
Kaside aadaki beyitle balar:
KAYNAKA
1- revan Hanl (2009).AMEA, A.A.Bakhanov adna Tarih Enstits, Bak, Azerbaycan, say, 203.
2- Mahmudov, Malik. (1983) VII -XI. yy. Arap Dilli Azerbaycan Bilim Adamlar, Bak. Azerbaycan Y.
3- Memmedov, srafl (2008). revan Defteri. Bak, "Adilolu Y.
4- Zeynalov Asker. revan Aydnlar. Bak,1999, say., 22,23
5- M. Terbiyet . "Danimendan-i Azerbaycan", Bak, ADU`nun Neri 1987
Sayfa 40