KULTURA BEZPIECZESTWA

DEFINICJA ERGONOMII
ERGONOMIA - nauka zajmujca si projektowaniem systemw

pracy, produktw i rodowiska zgodnie z fizycznymi.

Nazwa ergonomii pochodzi od greckiego sowa

ERGON - praca, czynno, trud
oraz
NOMOS - prawo, przepis, zasada
POSTACIE ERGONOMII
ERGONOMIA KOREKCYJNA
ERGONOMIA KONCEPCYJNA

Szkoy Ponadgimnazjalne

Modu II Foliogram 1

KULTURA BEZPIECZESTWA

ELEMENTY SKADOWE ERGONOMII

Technika
i technologia

Fizjologia pracy

Naukowa

Psychologia

organizacja

pracy

pracy

Nauki

Antropometria

mechaniczne

Szkoy Ponadgimnazjalne

Normowanie
pracy

Higiena pracy

NAUKI O CZOWIEKU

-ORGANIZACYJNE

NAUKI TECHNICZNO

ELEMENTY SKADOWE ERGONOMII

Modu II Foliogram 2

KULTURA BEZPIECZESTWA

KSZTATOWANIE STANOWISKA PRACY

STANOWISKO PRACY - to ukad, gdzie czowiek za pomoc
rodkw pracy (maszyny, narzdzia, przyrzdy) w okrelonej
przestrzeni rodowiska wykonuje zorganizowane czynnoci,
majce na celu wytworzenie okrelonego produktu.
FAZY
KSZTATOWANIA WARUNKW PRACY

FAZA PROJEKTOWANIA
PRACY

FAZA OCENY
ISTNIEJCEJ SYTUACJI

Wanym narzdziem w ergonomii przy ksztatowaniu stanowiska

pracy s LISTY KONTROLNE, zawierajce pytania dotyczce
warunkw pracy w zakresie organizacji pracy, rodkw pracy oraz
struktury przestrzennej stanowiska pracy.
Szkoy Ponadgimnazjalne

Modu II Foliogram 3

KULTURA BEZPIECZESTWA

PROJEKTOWANIE ERGONOMICZNE
Przedmiotem projektowania ergonomicznego s relacje zachodzce
midzy czowiekiem a:
struktur techniczn (obiektem),
rodzajem zadania roboczego wykonywanego
w okrelonym rodowisku pracy.
Decydujcym, a rwnoczenie najbardziej wraliwym, ogniwem
w systemie projektowania jest CZOWIEK, ktrego
niezawodno i bezpieczestwo pracy jest uwarunkowane jego
moliwociami psychofizycznymi.
Przy projektowaniu stanowiska pracy naley wszystko to, co otacza
czowieka, dostosowa do jego moliwoci i potrzeb.

Szkoy Ponadgimnazjalne

Modu II Foliogram 4

KULTURA BEZPIECZESTWA

PROCES PROJEKTOWANIA BEZPIECZNEGO STANOWISKA PRACY

Wan rol w procesie projektowania odgrywa zaprojektowanie struktury
przestrzennej stanowiska pracy.
STRUKTUR PRZESTRZENN STANOWISKA PRACY TWORZ:

konstrukcja stou

maszyna, urzdzenie, narzdzia pracy

elementy sterowania i informacyjne

siedzisko, pojemnik, podstawki, regay itp.

W strukturze stanowiska wyrniamy przestrze dla:

przemieszczania si i stanowiska roboczego zajmowanego przez pracownika

wykonywania czynnoci wynikajcych z procesu pracy

W procesie projektowania wyodrbniamy nastpujce etapy:

sformuowanie danych wyjciowych

tworzenie koncepcji

opracowanie projektu

sprawdzenie poprawnoci rozwizania na wykonanym prototypie.

Szkoy Ponadgimnazjalne

Modu II Foliogram 5

KULTURA BEZPIECZESTWA

KRYTERIA KSZTATOWANIA STRUKTURY PRZESTRZENNEJ

STANOWISKA PRACY
KRYTERIA
ANTROPOMETRYCZNE
wymiary ciaa ludzkiego
zakresy ktowe ruchu
w stawach

BIOMECHANICZNE
Obcienia ukadu ruchu na ktre
wpywaj:
pozycja przyjmowana podczas
pracy
czas pracy oraz czstotliwo
czynnoci roboczych

W procesie projektowania posugujemy si rodkami i materiaami

wspomagajcymi, np:

sylwetk czowieka, ktr wprowadza si do rysunku

fantomem (paskim modelem reprezentujcym populacj ludzk)

komputerowym modelem czowieka dwu i trjwymiarowym

metod modelowania fizycznego stanowiska pracy.

Szkoy Ponadgimnazjalne

Modu II Foliogram 6

KULTURA BEZPIECZESTWA

KSZTATOWANIE BARWY RODOWISKA PRACY

Parametry owietlenia s dobierane indywidualnie w zalenoci od
charakterystyki danego stanowiska oraz rodzaju wykonywanej czynnoci.
Elementem czsto uywanym w miejscu pracy jest kolorystyka. Wyrniamy
takie cechy barw jak kolor, jasno i nasycenie.
KSZTAT

ZNACZENIE

ZAKAZ
wypenienie czerwony

PRZYKADY
STOSOWANIA
Znaki zatrzymywania si,
zatrzymanie awaryjne, znaki
zakazu

BARWY
BEZPIECZESTWA

CZERWONA

Barwa stosowana w ochronie przeciwpoarowej, na sprzcie przeciwpoarowym i w miejscach jego

umieszczenia.

Obowizek stosowania
ochronnego sprztu osobistego.

NAKAZ

NIEBIESKA1)

wypenienie niebieski

OSTRZEENIE

Oznaczenie niebezpieczestwa
(ogie, eksplozja,
promieniowanie itp.)

INFORMACJA

Droga ewakuacyjna
Prysznic
Wyjcie awaryjne

TA

wypenienie ty

ZIELONA

(wraz z opisem)
wypenienie - zielony
1)

Barw niebiesk uwaa si za barw bezpieczestwa, jedynie w kombinacji z okrgym

ksztatem znaku bezpieczestwa.

Szkoy Ponadgimnazjalne

Modu II Foliogram 7

KULTURA BEZPIECZESTWA

ROLA UKADU KOSTNO STAWOWEGO I MINIOWEGO

W PROCESIE PRACY
FIZJOLOGIA PRACY to nauka, ktra bada:

podstawowe procesy fizjologiczne, ktre zachodz w ukadzie ruchowym

i innych narzdach wewntrznych czowieka podczas wysiku,

czynniki ksztatujce zdolno organizmu ludzkiego do pracy podczas

wykonywania pracy.
SIA MINI przenoszona jest na ukad szkieletowy.
W skad ukadu ruchu wchodz:

ukad kostny

ukad stawowo - wizadowy

ukad miniowy
UKAD KOSTNY I STAWOWY stanowi biern cz ukadu ruchu.
UKAD MINIOWY jest to czynna cz ukadu ruchu.
HIPOKINEZJA - zesp zaburze wewntrzustrojowych w wyniku
dugotrwaego ograniczenia ruchw.
Szkoy Ponadgimnazjalne

Modu II Foliogram 8

KULTURA BEZPIECZESTWA

WYSIEK STATYCZNY I DYNAMICZNY

WYSIEK STATYCZNY cechuj:

Izomeryczne skurcze mini (wzrost napicia bez

zmiany dugoci minia),
Zachamowanie swobodnego przepywu krwi przez
kurczce si minie,
Zakwaszenie komrek miniowych (ble mini)
wskutek gromadzenia si produktw przemiany materii
(kwasu mlekowego)

WYSIEK DYNAMICZNY ma miejsce wwczas, gdy:

nastpuje zmiana dugoci minia (skurcz),
wystpuje naprzemian skurcz i rozkurcz minia.

Szkoy Ponadgimnazjalne

Modu II Foliogram 9

KULTURA BEZPIECZESTWA

WYSIEK FIZYCZNY I JEGO SKUTKI

Wysiek fizyczny

Skutki

Czowiek pracujc fizycznie w normalnych warunkach nie

wykorzystuje wicej ni 30-35% swoich maksymalnych
moliwoci (mierzonych wielkoci maksymalnego
pobierania tlenu VO2max podczas wysiku
maksymalnego).

Praca o takiej intensywnoci nie stanowi nadmiernego

obcienia dla organizmu. Zwizane z ni zmczenie
daje si atwo usun w czasie odpoczynku.

Wysiek w granicach 35 - 50% wydolnoci organizmu

ludzkiego.

Prowadzi do znacznego zmczenia miniowego jak i

oglnego, i wymaga dodatkowych przerw w pracy, a take
czsto podawania pracownikowi dodatkowych posikw
regeneracyjnych i napojw.

Praca powyej
czowieka.

Stanowi nadmierne obcienie organizmu. W warunkach

pracy zawodowej moe wystpowa jedynie
sporadycznie.

50%

maksymalnych moliwoci

ZMCZENIE to przejciowe zmniejszenie sprawnoci ustroju spowodowane jego

nadmiernym
obcieniem prac. OBJAWY ZMCZENIA:
obiektywne - nastpuje spadek wydajnoci pracy, wzrost liczby brakw produkcyjnych
i uszkodze narzdzi oraz wzrost wypadkw przy pracy; subiektywne - wystpuj
wyrane doznania blowe w miniach, uczucie oglnego
osabienia, rozdranienia, przygnbienia i znuenia zwaszcza przy pracy monotonnej.

Szkoy Ponadgimnazjalne

Modu II Foliogram 10

KULTURA BEZPIECZESTWA

PRZENOSZENIE CIARW A UCILIWO PRACY

Obowizujce w UE i w Polsce akty prawne zalecaj eliminowanie rcznego
przenoszenia przedmiotw i zastpowania go transportem mechanicznym
(podnoniki, tamy). Jeli wystpuje konieczno rcznego transportu adunkw,
zaleca si, aby robiy to osoby przeszkolone z uwzgldnieniem zasad ergonomii w
zakresie dopuszczalnym przez prawo.
PRZENOSZENIE CIARW Z PODOGI - powinno polega na uchwycie ciaru w
przysiadzie przy plecach moliwie wyprostowanych w pozycji pionowej a nastpnie
na uniesieniu ciaru poprzez wyprostowanie ng. Aby dokona obrotu z ciarem,
naley przestawi nogi a nie skrca tuw.
O uciliwoci pracy zwizanej z dwiganiem ciarw decyduj:
wielko fizyczna ciaru wyraona w kg, wielko w sensie wymiarw
przestrzennych ciarw, jako uchwytw, sztywno ciarw, wysoko,
z jakiej naley unie ciar, odlego od ciaa, w jakiej naley utrzyma
ciar, masa ciaa pracownika, wiek, pe, wydolno fizyczna, muskulatura
itp. szeroko rozstawu rk, moliwo robienia przerw w pracy, pozycja
ciaa, chodzenie z ciarem.

Szkoy Ponadgimnazjalne

Modu II Foliogram 11

KULTURA BEZPIECZESTWA

ELIMINOWANIE ZMCZENIA
ZMCZENIE moemy wyeliminowa przez:

optymalizacj warunkw pracy (jest to niezbdny warunek

prawidowego i sprawnego jej wykonywania)
przerwy odpowiednio dobrane do charakteru pracy:

po pracy fizycznej - wypoczynek bierny

po pracy umysowej - wypoczynek czynny

krtkie przerwy w czasie pracy

KORZYCI WYNIKAJCE Z AKTYWNOCI FIZYCZNEJ

sprawno psychofizyczna
wypoczynek
poprawa samooceny
lekko i dynamika sylwetki
zdrowie

Szkoy Ponadgimnazjalne

Modu II Foliogram 12

KULTURA BEZPIECZESTWA

ZNACZENIE SOWA HIGIENA

Sowo higiena pochodzi z jzyka greckiego od sowa hygieins,
co oznacza leczniczy lub przynoszcy zdrowie.
Higiena to dziedzina nauk medycznych:
bada wpyw rodowiska naturalnego lub sztucznego na zdrowie
czowieka
identyfikuje czynniki rodowiska i dy do zapobiegania ich
negatywnym wpywom na zdrowie.
Stosowanie si do zasad higieny w peni wiadomie i bez adnego
przymusu jest wiadectwem kultury czowieka.
Higiena obowizuje rwnie w rodowisku pracy.

Szkoy Ponadgimnazjalne

Modu II Foliogram 13

KULTURA BEZPIECZESTWA

HIGIENA I MEDYCYNA PRACY

Warunkami higienicznymi na stanowisku pracy zajmuje si

higiena pracy, a ich wpywem na zdrowie - medycyna pracy.

Higiena pracy to dziedzina nauk medycznych zajmujca si

okrelaniem zagroe oraz nate i ste czynnikw
szkodliwych i uciliwych dla zdrowia w rodowisku pracy.

Szkoy Ponadgimnazjalne

Modu II Foliogram 14

KULTURA BEZPIECZESTWA

CHOROBA ZAWODOWA
Chorob zawodow rozpoznaje si, jeeli u pracownika
stwierdzi si objawy choroby, ktra znajduje si w wykazie
chorb zawodowych, i w rodowisku pracy mona wykaza
wystpowanie czynnikw, ktre wywouj t chorob.

Choroby zawodowe s okrelone w wykazie chorb zawodowych,

ktre podaje rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 30 lipca 2002 r.
w sprawie wykazu chorb zawodowych ( Dz. U. nr 132 poz. 1115)

Szkoy Ponadgimnazjalne

Modu II Foliogram 15

KULTURA BEZPIECZESTWA

HIGIENA OSOBISTA

Higiena osobista
stosowana w kadym okresie ycia czowieka pomaga
w prawidowym funkcjonowaniu organizmu
i czyni go zdolnym do podjcia pracy.

PRZESTRZEGANIE HIGIENY OSOBISTEJ WIADCZY

O KULTURZE OSOBISTEJ CZOWIEKA.

Szkoy Ponadgimnazjalne

Modu II Foliogram 16

KULTURA BEZPIECZESTWA

HIGIENA A CHOROBY

Przestrzeganie zasad higieny ustrzee nas przed

chorobami takimi jak:
tec
wcieklizna
grulica
grypa
salmonelloza

Szkoy Ponadgimnazjalne

Modu II Foliogram 17

KULTURA BEZPIECZESTWA

SEN A HIGIENA OSOBISTA

Pamitajmy, e istotn rol w higienie osobistej

odgrywa sen.
dorosy czowiek powinien spa co najmniej
6 godzin,
modzie - co najmniej 8 godzin
w uregulowanej porze snu.

Szkoy Ponadgimnazjalne

Modu II Foliogram 18

KULTURA BEZPIECZESTWA

HIGIENA YWIENIA

Podstawowe zasady higieny ywienia:

dostosowanie diety do wysiku fizycznego czowieka
posiki ze wieych produktw
przestrzeganie czystoci przy sporzdzaniu posikw

Szkoy Ponadgimnazjalne

Modu II Foliogram 19

KULTURA BEZPIECZESTWA

WARUNKI HIGIENICZNE W ZAKADACH PRACY

Obiekty budowlane, budynki i inne obiekty, w ktrych

bd pracowa ludzie, musz spenia warunki
umoliwiajce utrzymanie higieny i ochron zdrowia
pracownikw oraz innych osb znajdujcych si tam.

Szkoy Ponadgimnazjalne

Modu II Foliogram 20

KULTURA BEZPIECZESTWA

POMIESZCZENIA PRACY

Pomieszczenia pracy dziel si na:

pomieszczenia przeznaczone na stay pobyt ludzi,
w ktrych pracownik przebywa duej
ni 4 godziny na dob,
pomieszczenia przeznaczone na czasowy pobyt
ludzi, w ktrych pracownik przebywa
od 2 do 4 godzin.

Szkoy Ponadgimnazjalne

Modu II Foliogram 21

KULTURA BEZPIECZESTWA

WARUNKI PRZESTRZENNE W POMIESZCZENIACH PRACY

Przyjmuje

si,

na

jednego

pracownika

w pomieszczeniach staej pracy powinno przypada

co najmniej 13 m wolnej objtoci pomieszczenia
oraz 2 m powierzchni podogi przy wysokoci
pomieszczenia 3 m.

Szkoy Ponadgimnazjalne

Modu II Foliogram 22

KULTURA BEZPIECZESTWA

WENTYLACJA I TEMPERATURA POMIESZCZE PRACY

Wentylacj

pomieszcze

naley

zapewni

zgodnie z wymogami Polskiej Normy zachowujc

odpowiedni czysto, wilgotno i temperatur
powietrza.
Polska

Norma

przewiduje,

temperatura

pomieszczenia pracy nie moe by nisza ni

14C. W pomieszczeniach, gdzie wykonywana jest
praca biurowa, temperatura powinna si mieci w
zakresie 20-26C w zalenoci od pory roku.
Szkoy Ponadgimnazjalne

Modu II Foliogram 23

KULTURA BEZPIECZESTWA

RODZAJE POMIESZCZE HIGIENICZNOSANITARNYCH

szatnie
ubikacje
umywalnie
natryski
pokoje niada
pomieszczenia higieniczno-sanitarne dla kobiet
palarnie
pomieszczenia do ogrzewania si pracownikw
pomieszczenia do karmienia niemowlt

Szkoy Ponadgimnazjalne

Modu II Foliogram 24

KULTURA BEZPIECZESTWA

RODZAJE SZATNI

szatnia odziey wasnej

szatnia odziey roboczej i ochronnej
szatnia podstawowa
szatnie przepustowe

Szkoy Ponadgimnazjalne

Modu II Foliogram 25