Professional Documents
Culture Documents
Yaplm sozlegmelerini de kapsam~naalan eser (istisna) sozlegmelerinde miiteahhide ait yiikiimliiliiklerden birisi de, sozlegmeye uygun b i ~ i m d e
meydana getirilmig eseri teslim borcudur. Teslim, eser iizerinde ig sahibinin
fiili egemenliginin s a g l a n m a s ~ d ~ r .
Eserin tesliminin soz konusu olabilmesi i ~ i nsozlegmeye uygun olarak
tamamlanm~go l m a s ~gerekir. Ancak, eserin bitmig s a y ~ l m a s ~engellemen~
yen kiiqiik noksanl~klarve tiili igler teslime engel olmaz.
t ~ ve aynl olayl
Teslim ve teselliim (teslim alma) birbirinin k a r g ~ olan
biri muteahhit a q ~ s ~ n d adigeri
n
ise ig sahibi a q s ~ n d a nifade eden kavramlard ~ rBuna
.
karg~llkeserin kabulii hukuki bir terim olarak teselliimden f a r k l ~
bir oloudur.
Eserin kabulii, miiteahhidin yaptlgl iglerin sozlegmeye uygun
..
goriildugu ve aylp iddiaslnda bulunulmayacagl hususunda ig sahibinin irade
beyann niteli gindedir. (BK, md . 362) Bu ise teslimden sonraki bir agamayl
ifade eder.
Borqlar Kanunu, eserin kabulii ile ilgili yontem ve esaslarl biiyiik olqiide taraflarca diizenlenecek sozlegme hiikiimlerine blrakm~gken,Devletin
taraf oldugu yaplm sozlegmelerinde, eserin kabul siirecine iligkin yontem ve
esaslar gartname ve yonetmelik hiikiimleriyle belli kurailara ve gekil kogullarlna baglanmlgtlr.
2886 say111Devlet 1hale Kanununun "Muayene ve Kabul Iglemleri"
bagllkll 91 inci maddesinde;
"Teslim edilen ma], hizmet, yaplm veya yapllan igin muayene ve kabul iglemleri, idarelerce kurulacak en az i i kigilik
~
muayene ve kabul heyetleri taraflndan yaplllr.
Muayene ve kabul iglemlerinin nasll yapllacagl, hliili Savunma, Maliye ve Baylndlrl~kBakanllklar~ncahazlrlanacak Bakanlar Kurulunca q~karllacak bir yonetmeli kte gosterilir."
w
Denilmek suretiyle uygulaman~nyasal temeli olugturulmug, soz konusu madde hiikmiine istinaden haz~rlananMuayene ve Kabul ~glemlerine
Ait Yonetmelik hiikiimleriyle de, g e ~ i c ive kesin kabul iglemlerinde izlenecek yonteme iligkin a y r l n t ~ diizenlemeler
l~
getirilmigtir.
Yaplm iglerinin kabul iglemleri konusundaki temel duzenleme ise Baylndlrllk Igleri Gene1 Sartnamesinde (BIGS) yer almaktadir. Y aplm sozlegmelerinin dogal eki niteligindeki BIGS konuyu "Kabul Iglernleri" boliimunde geqici ve kesin kabul bagllklarl altlnda genig biqimde ele almlg ve her iki
agamanln gerqeklegtirilig surecine iligkin ayrlnt111hukumlere yer vermigtir.
BIGS nin ongordugu sisteme gore g e ~ i c ve
i kesin kabul agamalarlnln
her ikisi de kabul igleminin bir parqasinl olugturmakla birlikte, Borqlar Kanununun 362 nci maddesinde ifade edilen anlamda kabul olayl kesin kabul
agamaslnda soz konusu olmaktadlr.
Teslim borcunun ifas1 zamanl ise, sozlegmede eserin teslimi i ~ i nkararlagtlrllan surenin doldugu tarihtir.
( I ) "Ge~iciKabul Teklif Belgesi" ornegi Muayene ve Kabul I~lemlerineAit Yonetmelik ekinde (Ornek: 1) yer almaktad~r.
Yapllan incelemeler sonunda igin, sozlegme ve ekleri ile teknik ve sanat kurallarlna uygun biqimde eksiksiz ve kusursuz olarak tamamlanmlg 01dugu ya da mahiyeti agag~daaqlklanan kabule engel tegkil etmeyecek kusur
ve eksiklikleri tespit ederse igi kabul eder ve geqic~kabul tutanaglnl diizenlemek suretiyle ilgili makama gonderir.
Yapiian incelemede igte kusur ve eksiklikler bulundugu, ancak kusurlu ve eksik k~slmlarlnbedelleri toplaminln igin tamamlna ait bedelin %5 inden fazla o l m a d ~ gve~ soz konusu orani geqmeyen kusur ve eksikliklerin aynl
zamanda igin idareye teslirnine ve kullan~lrnaslnaengel t e ~ k i letmedigi ve
her hangi bir tehlikeye meydan vermedigi anlag~lnrsa,agaglda "geqici kabulde tespit edilen kusurlu ve eksik igler" bagllgl altlnda genig biqimde aqkland ~ g uzere,
l
kabul heyeti geqici kabul t u t a n a g ~ ndiizenlernekle
~
birlikte soz
konusu eksikliklerin tamamlanmasl iqin gerekli sureyi de tespit eder.
len bitmig oldugu tarit, gosterilir ve soz konusu tarih igin geqici kabul tarihi
kabul edilir.
bmegin, en son sure uzatlm kararlyla bitim tarihi 20.5.2000 olarak belirlenen bir igte soz konusu tarih itibariyle igin fiilen tamamland~glnlve bu
hususun kontrol tegkilatlnca yap~laniin incelemede tespit edildigini, ancak
geqici kabul komisyonunun inceleme iqin ig yerine 10.0.2000 tarlhinde geldigini ve geqici kabul iglemini 18.6.2000 tarihinde bitirerek geqici kabul tutanaglnl tanzim ettigini varsayallm. Bu durumda geqici kabul tarihi olarak
igin fiilen tamamland1gl20.5.2000 tarihi kabul edilecek ve geqici kabul tutanaglnln sonuq boliimiine de kabul tarihi olarak da soz konusu tarih yazllacaktlr.
Muteahhit geqici kabul talebinde bulunmu~olmaslna ragmen kontrol
tegkilatlnln on incelemeyi geciktirmesi halinde de yapllan i ~ t kabule
e
engel
tegkil eden kusur ve eksiklikler bulunmadlgl takdirde geqici kabul tarihi olarak igin fiilen bittigi tarihe itibar edilir.
- Kusurlu ve eksik iglerin bedelleri toplaml %5 den kuquk olmakla birlikte, soz konusu kusur ve eksikliklerin igin idareye teslimine ve yaprnrn kullanrmlna engel tegkil edecek nitelikte bulunmasr ve kullanlcrlara yahut
uquncu gahrslara kargr her hangi bir tehlike olugturmasr.
(6) Yargltay 15. HD. 'nin 7.1. 1975 T. 3012- 1891 say111karar~
a. Ceza uygulamasi
BIGS nin 41 inci maddesinin 6 ncl fikraslna g9re; kabul heyetinin tespit ettigi eksiklikler, belirlenen sure iqinde miiteahh~ttaraflndan giderilmezse bu surenin bitiminden sonra eksikliklerin giderilmesine kadar geqecek
her gun iqin, giderilecek eksikliklerin durumuna gore sozlegmesinde gecikme cezasl olarak yazllan miktarln belli bir oran1 tutarlnda ceza uygulan~rve
geqici kabul tarihi kusur ve eksikliklerin giderilmesi tarihine otelen~r.Ancak
bu gecikme otuz gunu geqtigi takdirde idare, muteahhit hesablna eksiklerin
giderilmesini kendisi yapt~rabilir.Bu takdirde de eksikler tamamlanlncaya
kadar ceza uygulamas~devam eder ve kabul tarihi otelenir.
Eski BIGS nin 36 ncl maddesinde, kusurlu ve eksik iglerin verilen surede lslah ve ikmal edilememesi halinde sozlegmede yaz111gunluk gecikme
cezaslnln dortte biri tutarlnda ceza uygulanacagl hukmu ongor~ilmugken;
inevcut BIGS bu tur durumlarda uygulanacak ceza konusunda belli bir oran
iingormemig, soz konusu ceza tutarinln giderilecek eksikliklerin durumuna
gore geqici kabul komisyoaunca belirlenecegi diizenlemesini getirmigtir.
Anllan hukum nedeniyle kabul komisyonunun tespit ettigi eksik ve kusurlu
iglerin miktar ve niteligine gore uygulanacak gecikme cezaslnln oranlnl belirlemesi ve bu hususu "Ekli listedeki kusurlu ve eksik igler igin BIGS nin 41
inci maddesinde belirtilen gunluk gecikme cezasl sozlegmedeki gunluk gecikme cezaslnln .........dur." geklinde tutanaga gerh etmesi gerekmektedir.
c. Nefaset kesintisi
Borqlar Kanununun 360 lncl maddesinin 2 nci f ~ k r ahiikmune gore,
eserdeki ayibln kabule engel olacak olqiide onemli olmamasi halinde, 1g sahibi, muteahhide odenecek ucrette eserdeki klymet noksan~oranlnda indirim yapllmaslni isteyebilir. Yaplm iglerinde "nefaset farkl" ya da "nefaset
kesintisi" olarak ifade edilen bu kesintinin hukuki dayanaglni da anllan madde hiikmii olugturmaktadlr.
Konu, BIGS 41 inci maddesinde Borqlar Kanunu hiikumlerine paralel
biqimde duzenlenmigtir. Soz konusu maddeye gore;
"Geqici kabul iqin yapllan incelemede, teknik olarak kabuliinde salunca gorulmeyen ve giderilmesi de mumkun olmayan veya fazla harcama ve
zaman kayblnl gerektiren, kusur ve eksiklikler gorulecek olursa miiteahhidin hakedig veya teminatlndan uygun gorulecek bir bedel kesilmek garti ile,
ig idare tarafindan bu hali ile kabul edilebilir. Bu gibi kusur ve eksikliklerin
niteliginin ve kesilecek bedelin kabul tutanaglnda gosterilmesi gereklidir.
Muteahhit bu igleme razl olmazsa, her turlu gideri kendisine ait olmak uzere,
kusur ve eksiklikleri verilen surede duzeltmek ve gidermek zorundadlr."
Anilan madde hiikmu qerqevesinde, geqici kabulde tespit edilen kusurlu ve eksik igler dolaylslyla nefaset kesintisi yapilabilmesi i ~ i nagagldaki
kogullarln olugmasl gereklidir :
-
bi igin tagldlgl yararla orantlslz oldugu durumlarda, aglrl bir harcamadan soz
edilebilecegi noktas1ndadlr.d)
Bu gergevede omegin, yapilmlg olan slva, boya, zernin ve duvar kaplama (seramik, fayans, mozaik, parke vb.) veya dograma imalatlarlnda tespit
edilen; igin projesine, ozel ve gene1 teknik gartnamelere, teknik ve sanat kurallarlna uygun dugmeyen vas~fve kalite eksiklikleri nefaset kesintisine konu edilebilir.
Ancak, mevcut kusur ve eksiklikler teknik olarak ikmal edilebilecek
nitelikte ise ve aglrl bir harcamayl gerektirmiyorsa nefaset kesintisi degil,
muteahhide tamir ve lslah ettirilmelidir. Bu anlamda vaslf ve kalite eksikliginden ziyade hi$ yapllmamlg durumdaki noksan iglerin nefaset kesintisine
konu edilmemesi, muteahhide lslah ve ikmal ettirilmesi gerekmektedir.
Nefaset kesintisinin hesap t a m konusunda BIGS nde her hangi bir hiikum bulunmamakta, kabul komisyonunca uygun gorulecek bir bedelin kesilmesinden soz edilmektedir.
BIGS bu konuda bir yontem getirmemig olmakla birlikte, hesaplanacak nefaset farklnln somut verilere dayanmas] gerekmektedir. Bunun igin,
nefaset kesintisine konu kusur ve eksiklikler nitelik ve nicelik olarak ayrlntl11 belirienmeli ve kabul tutanaglna yazllmall; nefaset kesintisi de belirlenen
bu kusur ve eksikliklerin eserde meydana getirdigi deger azalmaslnl kargllayacak gekilde tespit edilmelidir.
Tespit edilen nefaset kesintisi tutarl gegici kabul tutanaglnda gosterilir. Muteahhidin soz konusu tutarl yuksek bularak itiraz etmesi halinde, gegici kabul komisyonu nefaset kesintisinden vazgeqerek soz konusu kusur ve
eksikliklerin giderilmesi igin gerekli siireyi belirleyerek bunlarln belirlenen
sure i~erisindemuteahhit tarafindan ~ s l a hve ikmal edilmelerini temin eder.
Bu husus BIGS nde, "Muteahhit bu igleme razt olmazs-., her tiirlu gideri kendisine ait olmak iizere, kusur ve eksiklikleri verilen surede diizeltmek ve gidermek zorundadlr." geklinde ifade edilmigtir.
A. Teminat Siiresi
Gegici kabul ile kesin kabul (kesin kabul iglemlerinin idarece onayland]@ tarih) araslnda gegecek siireye teminat suresi denir. Teminat suresi,
ozellikle muteahhidin baklrn: kusur ve eksiklikleri giderme ve muhafaza yiikumliiluguniin siiresini tespit baklm~ndanonemlidir.
(9) Yargltay 15. HD. 'nin 19.12.1990 T. 99014829 - 563 1 say111karan, TANDO-
A
-
BIGS nin 42 nci maddesine gore, biitiin yaplm ve hizmet iglerinde teminat siiresi gene1 olarak on iki ay olmakla birlikte, bazl iglerin ozelligine binaen sozlegme ve eklerinde belirtilmek suretiyle bu sure art~rllabilirveya eksiltilebilir.
Teminat siiresi aynl zamanda kesin kabulun yapllmasl gereken azami
sureyi de belirlediginden, bu sure iqerisinde kesin kabul iglemlerinin de ikma1 edilmesi gerekmektedir.
Teminat suresinin ba5langlq tarihi mahiyeti yukarlda apklanan g e ~ i c i
kabul itibar tarihidir.
Baylndlrllk ve Iskan Bakanllglnca hazlrlanan Tip Sozlegmenin 18 inci
maddesinde, teminat suresinin (12) ay oldugu ve bu siirenin geqici kabuliin
itibar edildigi gun baglayacagl ifade edilmektedir.
B. Muteahhide Ait Yiikumlulukler
B ~ G Snin 4 3 uncu maddesinde miiteahhidin teminat siiresindeki baklm ve giderlere iligkin yukumluluklerinin kapsaml ile yukumliiliigii dlglnda bulunan kotu kullanlmdan miitevellit onarlm giderlerine aqlkllk getirilmigtir. Ancak aynl maddede idarelerin, igin onem ve niteligini goz oniinde
bulundurarak, teminat suresi iqerisinde miiteahhitlerin baklmlarlnl yapmakla yukumlii olduklarl hususlarda sozlegme ve eklerine ozel hiikiimler koyabilecekleri de belirtilmigtir.
1. Bakim Yiikiimliiliigii
G e ~ i c kabulu
i
yapllmlg olan eser idarece kullan~ls~n
ya da kullanllmasln teminat suresi iqerisindeki biitiin baklm giderleri miiteahhide aittir. Baklm giderleri, her hangi bir kusur ve eksige dayanmayan, yapllmlg olan ingaat ve tesisat~nigler halde ve kullanlma hazlr biqimde bulunmasln~saglamaya
doniik periyodik hizmetlere iligkin giderlerdir.
2. Muhafaza Yiikiimliiliigii
Y a p ~ l a nigin teminat suresi iqerisindeki muhafaza yukumliiliigii tiimuyle muteahhide aittir. Bu husus BIG$ nin 7 nci maddesinde de 43 iincii
maddeye gonderme yapllmak suretiyle aqlkqa ifade edilmigtir. Ayrlca soz
konusu 7 nci maddede miiteahhidin koruma yiikumliiliigiinun bir geregi olarak yapllan igin butun klslmlarlnln muteahhit taraflndan sigorta ettirllmesi
zoruniulu~uongoriilmiig ve bu yiikiimliilu~unteminat siiresi i~erisindede
devam edlp etmeyeceginin sozlegme ve eklerinde belirtilmesi gerektigi ifade edilmigtir.
Tip Sozlegmenin 18 inci maddesinde ise, teminat suresinin (12) ay oldugu ve bu siirenin geqici kabulun itibar edildigi gunden baglayacagi; 27 inci
maddesinde de kesin kabul iglemlerinin, teminat suresinin dolmasini muteakip, muteahhidin yazlli istegi uzerine baglayacagi ifade edilmektedir.
Soz konusu hiikiimler qerqevesinde, muteahhit teminat suresinin doldugu tarihte idareye bagvurmak suretiyle kesin kabul talebinde bulunacak
ve boylece kesin kabul sureci baglam~golacaktir.
Geqici kabule iligkin muracaatta oldugu gibi, miiteahhit bu bagvurusunu dilekqe, telgraf veya teleksle de yapma imkinina sahiptir.
Kesin kabul iqin belirlenen tarihten itibaren muteahhidin bagvurusuna
ragmen idarenin kesin kabulden kag~nmaslhalinde, miiteahhit, igin kesin
kabule hazlr oldugu ve idarenin kesin kabulden kaqlndlgi iddiaslyla tespit
davasl aGabilir.(lO)Bu konuda gorevli yargl mercii adliye mahkemeleridir.(l
34
S a y ~ ~ t aDergisi
y
Snpi :37
--
- -
--
S a y ~ ~ f aDergisi
y
Snyr :
-------
Tasfiye edilmig igin, kendi teminat suresi i ~ i n d eveya daha sonra ortaya q~kabilecekkusur ve hatalar~idarece gorevlendirilecek bir komisyon tarafindan, idarece yapllacak tebligat uzerine, hazlr bulunmas~halinde muteahhit veya vekili ile birlikte tespit edilir.
Tasfiye halinde kesin hesabln yapllabilmesi iqin iglerin ve ihzaratln
ol@ilebilir duruma getirilmesi, teknik zorunluluklar nedeniyle veya yapllmlg ig lus~mlarlnlnkorunmasln~saglamak uzere iglerin belli bir agamaya kadar yapllmas~gerekiyorsa bu husus ayrlnt~l~
olarak tasfiye geqici kabul tutanaglnda belirtilir. Idare, belirli bir sure vererek bu iglerin yapllrnasln~muteahhitten isteyebilir. Muteahhit bu hususlar~yerine getirmedigi takdirde idare, soz konusu igleri muteahhit hesablna yapar veya yaptlnr. Bu iglerin yaptlrllmasl bedeli, sozlegmeye gore muteahhide odenecek bedelden fazla olursa
aradaki fark muteahhidin alacaklarindan dugulur, alacag~kalmamlgsa teminatlndan kesilir.
Tasfiye kabulunde yapllan tespit; gerek birinci l u s ~ mingaatlnln kesin
hesablna, gerekse ikinci klslm ingaatlnln yer teslimine esas olacaglndan, yapllmlg ve yapllacak iglerin ayrl ayrl listeler halinde ve detayll bi~imdebelirlenmesi gerekmektedir.
2886 say111Devlet Ihale Kanununun "Gorevlilerin Sorumlulugu" bagllgln~taglyan 86 ncl maddesi hukmune gore;
hale, muayene ve kabul komisyon veya heyetlerinin bagkan ve uyeleri ile diger ilgililer, gorevlerini kanuni gereklere gore tarafslzllkla yapnladiklarr ve taraflardan birinin zararlna yo1 aqacak ihmal ve kusurlu hareketlerde bulunduklarln~ntespiti halinde haklarlnda disiplill cezasl uygulanacagl gibi, fiil ve davran~glarlnlnozelligine gore ceza kovugturmasl da yapillr.
Ayr~ca,taraflarln bu yuzden ugrad~klar~
zarar ve ziyan da kendilerine odettirilir."
Muayene ve Kabul Iglemlerine Ait Yonetmejigin 32 nci maddesinde
de kabul komisyonlarln~nsorurnluluguna iligkin olarak aynl ifadelere yer
verilmig bulunulmaktadlr.
1050 sayill Muhasebei Umumiye Kanununun 22 nci maddesinin (C)
bendinde ise;
"Allnmayan ma1 ya da hizmetin al~nrnlg;mevcut olmayan ingaat, onan m ve iiretimi var ya da bitmig gibi gostererek gerqek dl21 belge diizenlemek
suretiyle Devletin ma1 varllglnda bir eksilmeye neden olanlar ile bu ve benzeri gerqeklegtirme ve diger kanltlaylcl belgeleri bilerek imza ya da onaylamlg bulunanlar hakklnda ceza kanunlarlnln bu eylemlere iligkin hiikumleri
uygulan~r."
Denilmektedir.
Tespit edilen ihmal ve kusurlu hareket disiplin cezasl uygulanmaslnl
oerektirecek nitelikte ise, ilgililerin bag11 olduklarl personel kanunu hukumPerine ghre shz konusu fiil ve davranl a uyan disiplin cezasl verilir. Anllan fiil ve davranlgln aynl zamanda T.iirk eza Kanununun su olarak tanlmladlgl
fiiller ka samlnda yer a l m a s ~halinde disiplin cezaslyla irlikte ceza kovugturmasl a yapll~r.A rlca, taraflarln bu yuzden ugradlklarl zarar da kendilerine odettirilir. Tara ardan kaslt kabul iglemleri gerqeklegtirilen igin sahibi
olan idare ile yaplrncls~olan muteahhittlr. Her iki tarafln ugrad~glzarar da
odetme iglemine konu olur. Tabi olarak, zararln dogugunun kabul heyetlerinin fiil ve davranlglarlndan kaynaklanlp kaynaklanmadlgl ile miktarlnln tespiti hususlar~nmahkemece belirlenmesi gerekmektedir.
YARARLANILAN KAYNAKLAR :
-
1987