Vergi̇ İcra Hukuku

T.C.
ANADOLU NVERSTES YAYINI NO: 2726

AIKRETM FAKLTES YAYINI NO: 1688
VERG CRA HUKUKU
Yazarlar
Yrd.Do.Dr. M. Ezhan DORUSZ (nite 1, 5)
Yrd.Do.Dr. A. Bumin DORUSZ (nite 2, 8)
r.Gr.Dr. Veysi SEV (nite 3, 6)
r.Gr.Dr. Funda TUNEL (nite 4, 7)
Editr
r.Gr.Dr. Veysi SEV
ANADOLU NVERSTES
iii
indekiler
indekiler
nsz ............................................................................................................
Kamu Alaca, Vergi Alaca Kavramlar, Kapsam ve

Vergi Alacann Takip Hukuku indeki Yeri ......................
GRfi ..............................................................................................................
KAMU ALACAI, VERG ALACAI KAVRAMLARI VE KAPSAMI..............
Kamu Alaca Kavram, Kapsam ve zel Alacak Kavramndan Fark ....
Kamu Alaca Kavramnn zel Alacak Kavramndan Fark .....................
Vergi Alaca Kavram .................................................................................
VERG ALACAININ TAKP HUKUKU NDEK YER ...........................
Genel Olarak .................................................................................................
Takip Hukuku Kavram ve Vergi Alaca Kavramnn Takip Hukuku
indeki Yeri ..................................................................................................
zet ..............................................................................................................
Kendimizi Snayalm......................................................................................
Yaflamn inden............................................................................................
Kendimizi Snayalm Yant Anahtar ............................................................
Sra Sizde Yant Anahtar ..............................................................................
Yararlanlan Kaynaklar..................................................................................
vii
1. NTE
2
3
3
3
8
9
10
10
10
11
13
14
15
15
16
Kamu Alacaklarn Gvence Altna Alan nlemler...................18

KAMU ALACAKLARINI GVENCE ALTINA ALAN NLEMLER .................
KAMU ALACAI N TEMNAT STENMES .............................................
HTYAT HACZ...........................................................................................
HTYAT TAHAKKUK..................................................................................
KAMU ALACAKLARININ RHAN HAKKI .................................................
KAMU ALACAI DENMEDEN fiLEM YAPMA YASAI .........................
KAMU ALACAKLARININ TAKBNDE PTAL DAVALARI ...........................
KAMU ALACAKLARINDAN YAPILACAK REDDYATLARDA MAHSUP .....
KAMU ALACAKLARINI GVENCE ALTINA ALMA AMACIYLA
DZENLENEN SORUMLULUK HLLER ....................................................
Vergi Kesenlerin Sorumluluu......................................................................
Limited fiirket Ortaklarnn Sorumluluu .....................................................
Kanuni Temsilcilerin Sorumluluu...............................................................
fiahs fiirketlerinde Ortaklarn Sorumluluu.................................................
Tasfiye Memurlarnn Sorumluluklar ...........................................................
Birleflme, Devir, Blnme ve fiekil Deifltirme Hllarinde Sorumluluk ....
zet................................................................................................................
19
19
22
23
25
27
28
30
31
31
32
33
35
35
36
37
38
39
39
40
2. NTE
iv
indekiler
3. NTE
Vergi Borlusuna Takip Hukukunda Salanan Kolaylklar... 42

TECL..............................................................................................................
ok Zor Durumun Varl Koflulu................................................................
Bilano ve flletme Hesab Esasna Gre Defter Tutan Borlularda ....
ok Zor Durum Tespiti .......................................................................
Yazl Baflvuruda Bulunma Zorunluluu ...............................................
Teminat Gsterme Gereklilii ................................................................
Sreli Redde Bal Tecil................................................................................
Tecil Koflullarna Uygun Davranlmamasnn Sonular..............................
Tecil Faizinin Hesaplanmas ..................................................................
Aciz Hli ........................................................................................................
HACZEDLMEYECEK MALLAR .....................................................................
Ksmen Haczedilebilen Gelirler....................................................................
YRTMENN DURDURULMASI .................................................................
LM HLNDE SRE ERTELEMES...........................................................
TAB AFETLER SEBEBYLE TERKN...........................................................
zet................................................................................................................
4. NTE
43
44
45
45
45
46
47
47
48
49
51
52
53
54
56
57
58
59
59
60
Vergi Alacaklarnn Tahsili...................................................... 62

DEME KAVRAMI ........................................................................................
DEME ZAMANI...........................................................................................
zel deme Zamanlar ................................................................................
kmalen, Resen veya darece Tarh Edilen Vergilerde deme Zaman
Vergi Mahkemelerinde Dava Almas Hlinde deme Zaman .........
Uzlaflmaya Baflvurulmas Hlinde deme Zaman ...............................
lkeyi Terk ve lm Hlinde deme Zaman.....................................
deme Zamannn Uzamas .........................................................................
Mcbir Sebepler ......................................................................................
Zor Durum...............................................................................................
Befl Yzden Fazla Ykmls Bulunan Vergi Dairelerinde deme
Sresinin Uzatlmas ................................................................................
Mali Tatil ..................................................................................................
Tecil .........................................................................................................
DEME YER.................................................................................................
DEME fiEKL ...............................................................................................
Normal deme fiekli.....................................................................................
zel deme fiekilleri....................................................................................
izgili ek Kullanmak Suretiyle deme ...............................................
Mkellef Hesabndan Bankadaki lgili Vergi Dairesi Veya Merkez
Bankas Hesabna Mnakale (Otomatik Virman) Suretiyle deme.....
Bankalar Araclyla deme..................................................................
Postaneler Araclyla deme ...............................................................
Banka Kart, Kredi Kart ve Benzeri Kartlar Kullanlmak Suretiyle
deme .....................................................................................................
DEMENN SPATI .......................................................................................
63
63
64
64
64
64
64
65
65
65
66
66
66
66
67
67
67
68
68
68
69
69
69
indekiler
DEMENN MAHSUP EDLECE ALACAKLAR .........................................

Rzaen Yaplan demelerin Mahsubu .........................................................
Cebren Tahsil Edilen Paralarn Mahsubu ....................................................
DEMENN GECKMES DURUMUNDA UYGULANAN GECKME
ZAMMI ...........................................................................................................
Gecikme Zammnn Hukuki Nitelii ............................................................
Gecikme Zamm ve Gecikme Faizinin Karfllafltrlmas..............................
Gecikme Zamm Oran .................................................................................
Gecikme Zammnn Hesaplanmas ..............................................................
Gecikme Zammnda Uygulama Sresi.........................................................
Kylerde Gecikme Zamm............................................................................
zet................................................................................................................
Okuma Paras ..............................................................................................
70
70
72
72
72
73
74
75
76
77
78
80
81
82
82
83
Cebren Tahsilat Srecinde Tahsilatn Bafllangc, deme

Emri ve Vergi Alacanda Cebren Tahsil Yollar ................. 84
CEBREN TAHSLAT SRECNDE TAHSLATIN.BAfiLANGICI VE DEME
EMR...............................................................................................................
Cebren Tahsilatta Bafllang Zaman ...........................................................
dari fllemin Unsurlar Asndan deme Emri .........................................
deme Emrine Karfl Dava Almas ..........................................................
Borcu Olmad ddias...........................................................................
Borcun Ksmen dendii ddias...........................................................
Borcun Zaman aflmna Urad ddias ...............................................
Mal Bildirimi .................................................................................................
VERG ALACAINDA CEBREN TAHSL YOLLARI......................................
Teminatn Paraya evrilmesi veya Kefilin Takibi .......................................
Borlunun Mallarna Haciz Uygulanmas ...................................................
Borlunun flas Yoluyla Takibi ....................................................................
zet................................................................................................................
Yaflamn inden ..........................................................................................
85
85
86
88
89
90
90
90
91
91
92
96
98
100
101
102
102
103
Haciz Uygulamas ve Sonular.............................................. 104

HACZ ............................................................................................................
NC fiAHISLARDAK MENKUL MALLARIN, ALACAK VE
HAKLARIN HACZ VE STHKAK DAVALARI .............................................
TEBL YOLU LE HACZ UYGULAMASI ...................................................
HACZEDLEN MENKUL MALLARIN DEERLEMES VE KORUNMASI ......
Haczedilen Menkul Mallarn Deerlemesi ve Korunmas ..........................
MENKUL MALLARIN HACZ VE SATIfiI ......................................................
HACZ fiLEMLERNDE ZOR KULLANMA....................................................
Haczedilen Gayrimenkuln Satfl................................................................
5. NTE
105
108
110
111
111
113
114
115
6. NTE
vi
indekiler
GAYRMENKUL MALLARIN HACZ VE TEFERRU ...................................

Teferru Kavram ..........................................................................................
zet ...............................................................................................................
Kendimizi Snayalm .....................................................................................
7. NTE
Vergi Alacan Sona Erdiren Hller ..................................... 126

DEME ..........................................................................................................
ZAMAN AfiIMI ...............................................................................................
Tahsil Zaman Aflm.......................................................................................
Tahsil Zaman Aflmnn Kesilmesi ................................................................
Tahsil Zaman Aflmnn Durmas .................................................................
zel Durumlarda Tahsil Zaman Aflm ........................................................
Tahsil Zaman Aflmnn Sonular.................................................................
TERKN ..........................................................................................................
Doal Afetler Nedeniyle Terkin ...................................................................
Tahsil mknszl Nedeniyle Terkin ..........................................................
TAKAS ............................................................................................................
AF .................................................................................................................
LM.............................................................................................................
YARGI KARARLARI .......................................................................................
zet................................................................................................................
Okuma Paras ..............................................................................................
8. NTE
117
118
120
122
123
124
125
127
127
127
128
129
129
129
129
130
132
132
133
134
134
135
137
138
140
140
141
Kamu Alacaklarn Korumay Amalayan Yasaklar,

Su ve Cezalar ......................................................................... 142
KAMU ALACAKLARINI KORUMAYI AMALAYAN YASAK, SU VE
CEZALAR........................................................................................................
SIRLARIN FfiASI............................................................................................
ARTIRMALARA KATILMA YASAI .............................................................
TAKDR fiLEMLERNE VE KARARLARA fiTRAK YASAKLARI..................
KAMU ALACAININ TAHSLNE ENGEL OLMA SUU .............................
MAL BLDRM LE LGL SU VE CEZALAR............................................
MAL BLDRMNDE BULUNMAMA HL VE GEREE AYKIRI
BLDRMDE BULUNMA SUU ....................................................................
MAL EDNME VE ARTMALARINI BLDRMEME SUU ..............................
STENECEK BLGLER VERMEME SUU ...................................................
KAMU BORLUSUNA AT ELLERNDEK MALLARI..BLDRMEME SUU
SULARIN TAKB.........................................................................................
zet................................................................................................................
143
143
144
145
146
147
147
149
150
150
151
152
153
154
155
155
nsz
nsz
Anayasamzn 73. maddesinde herkes kamu giderlerini karfllamak zere mali gcne gre vergi demekle ykmldr denilmek suretiyle kiflilere vergi
deme ykmll getirilmekle birlikte, Devlete de herkesten vergi alma ykmll yklenmifltir. Ancak kiflilerin vergi deme ykmllklerini kendiliklerinden ve sresinde yerine getirmemeleri halinde, alacakl kamu idarelerinin
cebri yollara baflvurma zorunluluklar doar.
Vergi icra hukuku, devletin (alacakl idarenin), kamu alacaklarnn borlularnca karfllanmamas halinde bu alacaklarn cebri yollarla tahsilini konu alan bir hukuk daldr. Bu hukuk dal, mali hukukun (veya kamu gelir hukukunun yahut vergi hukukunun) altnda bir alt dal olarak yer alr. Bu hukuk dalna iliflkin temel kanun, 6183 sayl Kamu Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda Kanundur. Kanun esas
itibariyle tm kamu alacaklarnn cebri takip usuln dzenlemekle birlikte, ders kitab olarak bu kitapta sadece vergi alacaklarnn cebri takip usul incelenecektir.
Sekiz blmden oluflan bu kitabn, Marmara niversitesi ktisat Fakltesi Mali
Hukuk retim yelerinden Dr. M. Ezhan DORUSZ tarafndan kaleme alnan
birinci blmnde, kamu alaca kavram aklanmakta, kamu alacaklarnn ierisinde vergi alacaklarnn yeri irdelenmekte ve takip hukukunun temel kavramlar
zerinde durulmaktadr.
Kitabn Marmara niversitesi ktisat Fakltesi Mali Hukuk retim yelerinden Dr. A. Bumin DORUSZ tarafndan kaleme alnan ikinci blmnde ise
6183 sayl Kanunda vergi alacan gvence altna almak amacyla dzenlenen
messeseler, uygulama koflullar ile incelenmekte ve bu konuda kamu idarelerine
tannan yetkiler aktarlmaktadr.
Kitabn Marmara niversitesi ktisat Fakltesi Mali Hukuk retim Grevlilerinden Dr. Veysi SEV tarafndan kaleme alnan nc blmnde ise kamu
borlularna takip hukukunda salanan kolaylklar ve borlularn sahip olduu
haklar incelenmektedir.
Kitabn Marmara niversitesi ktisat Fakltesi Mali Hukuk retim Grevlilerinden Dr. Funda TUNEL tarafndan kaleme alnan drdnc blmnde ise
deme kavram erevesinde kamu borlarnn denme zamanlar, deme usulleri, mahsup edilebilecei alacaklar, gecikme faizi ve gecikme zamm gibi konular zerinde durulmaktadr.
Kitabn Marmara niversitesi ktisat Fakltesi Mali Hukuk retim yelerinden Dr. M. Ezhan DORUSZ tarafndan kaleme alnan beflinci blmnde ise
cebren tahsilatta bafllang zaman ve deme emri, deme emrine karfl alabilecek davalar ve mal bildirimi konular aktarlmaktadr.
Kitabn Marmara niversitesi ktisat Fakltesi Mali Hukuk retim Grevlilerinden
Dr. Veysi SEV tarafndan kaleme alnan altnc blmnde ise haciz messesesi incelenmekte ve kamu borlularnn mal varln haczi uygulamas ele alnmaktadr.
Kitabn Marmara niversitesi ktisat Fakltesi Mali Hukuk retim Grevlilerinden Dr. Funda TUNEL tarafndan kaleme alnan yedinci blmnde ise kamunun vergi alacan sona erdiren haller irdelenmekte ve zamanaflm konusu
zerinde durulmaktadr.
Kitabn Marmara niversitesi ktisat Fakltesi Mali Hukuk retim yelerinden Dr. A. Bumin DORUSZ tarafndan kaleme alnan sekizinci blmnde ise
6183 sayl Kanunda dzenlenen ve su veya kabahat olarak yaptrma balanan
fiiller ele alnmakta ve bu fiillere uygulanacak yaptrmlar aktarlmaktadr.
Kitap hem bir ders kitab hem de ileride rencilerimizin her zaman baflvurabilecei bir kaynak olarak kaleme alnmaya alfllmfl, konular irdelenirken konuya iliflkin maliye idaresi uygulamas ve yarg anlayfl da rneklerle aklanmaya alfllmfltr.
Kitabn rencilere yararl olmas dilei ile
Editr
r.Gr.Dr. Veysi SEV
vii
VERG CRA HUKUKU
Amalarmz
N
N
N
N
Bu niteyi tamamladktan sonra;

Kamu alaca kavramnn ne anlama geldiini ve hangi gelirlerin kamu alaca kavramnn kapsam iinde yer aldn aklayabilecek;
zel alacak kavramnn neyi ifade etmekte olduunu ve kamu alaca kavram ile zel alacak kavram arasnda nasl bir farklln sz konusu olduunu belirleyebilecek,
Vergi alaca kavramnn ne anlama geldiini, bu kavramn kapsam ve
vergi alaca kavramnn kamu alaca kavramndan fark olup olmadn
aklayabilecek;
Takip Hukuku kavram ve ayrca vergi alaca kavramnn takip hukuku iindeki yerini deerlendirebileceksinz.
Anahtar Kavramlar
Kamu Alaca
zel Alacak
Kamu Borlusu
Vergi Alaca
Takip Hukuku
indekiler
Vergi cra Hukuku
Kamu Alaca, Vergi

Alaca Kavramlar,
Kapsam ve Vergi
Alacann Takip
Hukuku indeki Yeri
GRfi
KAMU ALACAI, VERG ALACAI
KAVRAMLARI VE KAPSAMI
VERG ALACAININ TAKP
HUKUKU NDEK YER
Kamu Alaca, Vergi Alaca

Kavramlar, Kapsam ve
Vergi Alacann Takip
Hukuku indeki Yeri
GRfi
Devletlerin yerine getirmek zorunda kaldklar ve sosyal devlet ilkesinin kabul ile
kapsam da genifllemifl olan kamu hizmetlerinin finansmannda kamu gelirlerinin
rol byktr. Sz konusu kamu gelirlerinin iinde de en nemli kalemi vergi kavram oluflturmaktadr.
Bir kamu (amme) alaca nitelii ile vergi, gnmzde kamu borlusu tarafndan gnll olarak denebilecei gibi, bu mali ykmlln ilgili kanunlarn ngrd flekilde yerine getirilmemesi halinde ise alacan zorla tahsili gndeme
gelebilmektedir.
Dolaysyla, zel hukuk iliflkilerinden kaynaklanan alacaklarn tahsilinden farkl bir uygulama olarak vergi alacann incelenmesinde, kamu alaca ve vergi alaca kavramlar, kapsam ve bu kavramlarn takip hukuku iindeki yerleri nem taflmaktadr.
KAMU ALACAI, VERG ALACAI KAVRAMLARI VE

KAPSAMI
Kamu Alaca Kavram, Kapsam ve zel Alacak
Kavramndan Fark
Kamu alacaklar; devlet, il zel idarelerine ve belediyelere ait, vergi ve benzeri mali ykmllkler, ceza kovuflturma ve yarglama masraflar, vergi cezas ve para cezas gibi birincil ve gecikme zamm, gecikme faizi ve piflmanlk zamm gibi ikincil
alacaklar ile idari szleflme ve kamu hizmetlerinden doan alacaklardr (Gerek,
2010, s.3). Bir baflka tanmla kamu alaca, kamu hizmetlerinin finansman amacyla ve kamu gcne dayanlarak konulan mali ykmlerden kaynaklanan, kamu
idarelerinin btelerinde yer alan ve idari ifllemler araclyla tahsil edilebilen gelirlerdir (Karako, 2011, s. 591).
Vergi Usul Kanunu, vergi alacaklarnn deme aflamasna gelinceye kadar geirdii sreleri dzenlemifl olup vergi alacann denmesine iliflkin ayrntlar ve
zellikle ykml ya da sorumlu tarafndan kendi isteiyle ve zamannda denmemesinin sonular, bu Kanunun kapsam dflnda kalmaktadr. Vergilerin denmemesinin sonular ve kamusal g kullanlmak suretiyle tahsili, 21.7.1953 tarihli ve
6183 sayl Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda Kanun ile dzenlenmifl bulunmaktadr (Kaneti, 1986/1987, s. 365). 6183 sayl Kanun hkmlerince takip ve
6183 sayl Kanun

kapsamna giren kamu
(amme) alacaklar
bakmndan, asli kamu
alacaklar ve feri kamu
alacaklar ayrm yaplabilir.
Vergi cra Hukuku
tahsil edilecek olan kamu alacaklar, Kanunun birinci maddesinde saylan kamu
kurum ve kurulufllar ile zel kanunlar hkmlerine gre, kamu kurum ve kurulufllar niteliini haiz kurum ve kurulufllarn kamu alaca olarak kabul edilen ve
genel bteye gelir kaydedilen alacaklar (Koak, 2011 s. 15-16);
1. Vergi, resim, har, mahkeme masraflar, vergi cezalar, para cezalar gibi asl
alacaklar,
2. Gecikme zamm, gecikme faizi, zam, piflmanlk zamm gibi asl alacaklar
zerinden hesaplanan feri alacaklar,
3. Kamu hizmetlerinin yerine getirilmesinden doan alacaklar,
4. Mahiyetleri ne olursa olsun zel kanunlarnda alacaklar 6183 sayl Kanun
hkmlerine gre takip edileceine iliflkin hkm bulunan kurumlara ait
alacaklar,
5. Kamu alacaklarnn takip ve tahsili iin yaplan giderlerden kaynaklanan
alacaklardr.
rneklendirerek ksaca belirtecek olursak, 6183 sayl Kanun kapsamna giren
kamu alacaklar; asli kamu alacaklar (vergi, resim, har, muhakeme gideri, vergi
cezalar, para cezalar), feri kamu alacaklar (gecikme zamm, tecil faizi, haksz
kma zamm, gecikme faizi, piflmanlk zamm), kamu hizmetlerinin uygulanmasndan doan alacaklar (katlma paylar, su bedelleri), kamu alacaklarnn takip
giderleri (ilan, haciz, muhafaza, satfl giderleri) ile zel kanunlarda 6183 sayl Kanuna gre tahsili ngrlen alacaklar (oda aidatlar, ecrimisiller) olarak belirtilebilir (Gerek, 2010, s. 5).
Yukarda saylanlar hakknda ksaca flu aklamalar yapabiliriz (Gerek, 2010,
s. 5-6):
Muhakeme giderleri, ceza tahkik ve takiplerine ait bir dava sz konusu olduunda, davann sonuna kadar o dava iin yaplmfl olan giderlere karfllk
olarak alnan ksmdr.
Gecikme zamm, tahakkuk etmifl ve denmesi gereken aflamaya gelmifl bir
kamu alacann, vadesinde denmemesi nedeniyle vade tarihinden deme
tarihine kadar hesaplanan bir alacaktr.
Tecil faizi, asl kamu alacaklarnn denmesinin ertelenmesi dolaysyla,
devlete ait bir parann kullanlmas karfllnda baflvuru tarihinden deme
tarihine kadar hesaplanan bir alacaktr.
Haksz kma zamm, kamu alacana olan itiraznda haksz klmas durumunda, hakkndaki itirazn (davann) reddolunan kamu alacann % 10 olarak hesaplanan bir alacaktr.
Gecikme faizi, zamannda tahakkuk ettirilmeyen vergiler iin, sonradan
yaplan ikmalen, resen veya idarece tarhiyatlarda, verginin normal vade
tarihinden son yaplan tarhiyatn tahakkuk tarihine kadar hesaplanan bir
alacaktr.
Piflmanlk zamm, vergi hukukumuzda var olan piflmanlk messesesinden
yararlanlmas iin denmesi gereken vergi ile birlikte alnan bir gecikme
zammdr. Burada sz konusu olan gecikme zamm uygulamada piflmanlk,
zamm fleklinde de adlandrlmaktadr (Bilici, 2011, s. 94).
Ecrimisil, bir maln kullanlmasndan doan yararn (menfaatin) para ile deerlendirilmesi olarak ifade edilebilir (Ylmaz, 1992, s. 234).
6183 sayl Kanunun birinci ve ikinci madde kapsamna giren alacaklarn tm,
amme (kamu) alacadr. Birinci madde kapsamna giren alacaklar, akitten, haksz
fiil ve haksz iktisaptan doanlar dflnda devlete, il zel idarelerine veya belediyelere ait alacaklarn tmdr (Coflkun, 2011, s. 59).
1. nite - Kamu Alaca, Vergi Alaca Kavramlar, Kapsam ve Vergi Alacann Takip Hukuku indeki Yeri
kinci maddedeki alacaklar ise, zel kanunlarda, 6183 sayl Kanundan nce
uygulama alan bulmufl olan Tahsili Emval Kanununa atf yaplmfl alacaklar ile,
ayrca zel hkmle takip ve tahsillerinin 6183 sayl Kanuna gre yaplaca ngrlmfl alacaklardr. Her iki maddedeki alacaklarn tm kamu alaca kavramna dahildir (Coflkun, 2011, s. 59).
Kamu alacaklarnn tahsili, Tanzimattan nce iltizam usulne gre yrtlmekteydi. Tanzimattan sonra 1861 tarihli Nizamname uygulamas ve daha sonra 1865
tarihli bir talimat ile vergi borlarnda zorlama hapsi uygulamas sz konusu olmufl
ve vergi tahsilinde makbuz sistemi getirilmifltir. 1880 ylnda Tahsili Emval Nizamnamesi dzenlenmifltir. 1909 ylnda ise Tahsili Emval Kanunu oluflturuldu ve
1.1.1954 tarihinde 6183 sayl Amme Alacaklarnn Tahsili Usul Hakknda Kanunun uygulamaya konulmasna kadar yrrlkte kald. 1954 ylndan beri yrrlkte olan 6183 sayl Kanun, Tahsili Emval Kanununun yetersiz kalmas sonucu
dzenlenmifltir (elik, 2002, s. 33).
Birinci maddeye gre, bir alacak hakknda 6183 sayl Kanun hkmlerinin uygulanabilmesi; baflka anlatmla, bu alacaa kamu alaca nitelii tannabilmesi, iki koflulun birlikte varlna baldr. lk koflul, bir alacan kamu alaca saylabilmesinin,
Devlete, vilayet hususi (il zel) idarelerine ve belediyelere ait bulunmasna bal olmasdr. Devlet, il zel idareleri ve belediyeler dflnda kamu kurum ve kurulufllarna
ait olan alacaklar, nitelikleri ne olursa olsun, 1nci madde kapsamnda deildirler. Bu
yzden; bu alacaklarn, bu madde erevesinde, kamu alaca saylabilmelerine olanak yoktur. Hatta kanunlarnda, Devlet, il zel idareleri ve belediyeler dflnda kalan
kurum ve kurulufllarn nc kiflilerden olan alacaklar hakknda 6183 sayl Kanun
hkmlerinin uygulanacann sylenmifl olmas da, bu alacaklara, kamu alaca niteliini kazandramaz. Sz konusu kanunlarda 6183 sayl Kanunla yaplan gnderme, alacakl kurulufla kamu gc ve bu kanunda ngrlen cebri takip ve tahsil yntemlerini kullanma yetkisinin tannmasndan ibarettir (Candan, 2011, s. 8).
kinci koflul; alacak, nitelii bakmndan, maddede saylanlardan olmaldr.
Devlete, il zel idarelerine ve belediyelere ait olmas, tek baflna bir alacan 6183
sayl Kanun kapsamna girebilmesine ve kamu alaca saylabilmesine yeterli deildir. Ayrca; bu alacan,1nci maddede saylan alacaklardan olmas da gereklidir
(Candan, s. 9).
Devlete, il zel idarelerine ve belediyelere ait olan alacaklar, kamu hukukundan ve zel hukuktan doan alacaklar olmak zere iki trdr. 1nci madde kapsamna giren alacaklar, bu alacaklardan, yalnzca, kamu hukukundan doanlardr.
Devletin, il zel idarelerinin ve belediyelerin zel hukuktan doan ve idare edilenlerin nc kiflilerden olan alacaklaryla ayn hukuki rejime tabi olan alacaklar,
6183 sayl Kanun kapsamnda deildir (Candan, 2011, s. 9).
6183 sayl Kanunun uygulamasnda; Devlete, il zel idarelerine veya belediyeye ait olan alacaklarn, akitten, haksz fiilden ve haksz iktisaplardan doan alacaklar olmamas gerekir. nk, bu nitelikte olan alacaklarn takip ve tahsili 6183 sayl Kanuna tabi deildir.
2004 sayl cra ve flas Kanununun 47. maddesinde yer alan Para cezasiyle dier hukuku amme borlarnn takibi hakkndaki kanunlar hkm mahfuzdur. fiu kadar ki, Devletin bir akitten veya haksz fiilden doan alacaklar hakknda bu Kanunun hkmleri cereyan eder hkm dikkate alnrsa, bu nitelikteki alacaklar 6183
sayl Kanunun kapsam dflndadr. Bir baflka deyiflle; akitten, haksz fiil ve haksz
iktisaptan kaynaklanan bu nitelikteki kamu alacaklar 2004 sayl cra ve flas Kanunu md.47 hkmne dayanlarak genel hkmlere gre takip yoluna gidilecektir.
Devletin akitten, haksz

fiilden ve haksz iktisaptan
doan alacaklarnn
takibinde, cra ve flas
Kanunu uyarnca genel
hkmlere gre takip yoluna
gidilecektir.
Vergi cra Hukuku
Akitten, haksz fiilden ve haksz iktisaptan doan alacaklar, kime ait olursa olsun
zel hukuk hkmlerine tabidir ve bu hukuk hkmlerine gre takip ve tahsil olunur. rnein; Devlete, il zel idarelerine ve belediyelere ait taflnr ve taflnmaz mallarn kiraya verilmesi dolaysyla doan kira alacaklar; flehir su flebekesinden yararlanma karfllnda tahakkuk ettirilen su bedelleri; sz konusu kamu tzel kiflilerine
ait mallarn ya da rnlerin satflndan kaynaklanan alacaklar; bu mallara nc kiflilerce verilen zararlar karfll olarak mahkemelerce, Devlet, il zel idareleri veya
belediyeler lehine hkm altna tazminatlar bu niteliktedir (Candan, 2011, s. 14-15).
Kamu alacann kapsam konusunda zerinde durulabilecek bir baflka husus
da alacan, kamu hizmetleri tatbikatndan (uygulamasndan) domasdr. Kamu
hizmeti yaplmasna bal olarak doan alacaklarn neler olduunun bilinebilmesi,
kamu hizmetinin ne anlama geldiine baldr. Kamu hizmeti, biri genifl dieri dar
olmak zere iki anlamda kullanlan bir kavramdr. Genifl anlamda kamu hizmeti,
kamu yararnn salanmas ve genel toplumsal ihtiyalarn karfllanmas amacyla
Devlet tarafndan ya da Devletin denetimi altnda zel kiflilerce devaml ve dzenli olarak yrtlen faaliyetlerdir. Dar anlamda kamu hizmeti ise kamu idareleri veya kamu kurumlarnn kamu hukukuna zg yntemler erevesinde ve kamu hukukundan doan yetki ve ayrcalklara dayanarak gsterdii faaliyetler ve yapt
hizmetlerdir (Karako, 2011, s. 596).
Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda Kanun, Vergi Usul Kanunu kapsamna giren kamu gelirlerini kapsad gibi, onun dflnda kalan baflka kamu gelirlerini de kapsamaktadr. Bu anlamda kamu alaca kapsamna, vergi, resim, harlar gibi geleneksel kamu gelirleri yannda, gmrk ve tekel idarelerince tahsil edilen vergiler, para cezalar, ecrimisil alacaklar, idari szleflmelerden doan alacaklar, parafiskal gelirler, fon gelirleri de dahildir. Bu itibarla, kamu icra hukuku hkmlerine gre tahsil edilen ve/ya da edilmesi gereken alacaklar, kamu alaca
ve/ya da kamu alaca saylan alacak olarak nitelendirmek mmkndr (Karako,
2011, s. 592-593).
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
MAKALE
6183 sayl Kanunun

SIRA SZDEkapsamn belirleyen 1. maddesinde yer alan .... vergi cezas, para
cezas gibi .... ifadesinde yer alan gibi deyifli sizce kamu alacaklarnn kapsam asndan
nasl yorumlanmaldr?
D fi N E L M
6183 sayl Kanun dzenlemesinde, Trk Ceza Kanunu hkmlerince hkmedilen para cezalarna
iliflkin hkmleri sakl tutulmufltur. Bu nedenle ceza mahkeS O R U
melerince ceza yarglamas sonucuna gre hkmedilen para cezalarnn infaz
5275 sayl Ceza ve Gvenlik Tedbirlerinin nfaz Hakkndaki Kanun hkmlerine
DKKAT
gre yaplmakta ve adli para cezalarnn infaz bu Kanun hkmlerine gre Cumhuriyet Savclklarnca yerine getirilmektedir (Koak, 2011, s. 16).
SIRA SZDEsebepsiz iktisaptan doan alacaklar olarak kabul edilen ecriAcaba, devletin
misiller kamu alaca saylabilir mi? Tahsili Emval Kanunu ecrimisilleri kapsamna
almaktayd. 6183 sayl Kanunun 1. maddesi dflnda saylmas doru olmakla birAMALARIMIZ
likte, baflka bir zel hkm nedeniyle ecrimisiller de bu kanuna gre tahsil edilir.
te yandan 6183 sayl Kanunun 2. maddesine gre Muhtelif kanunlarda Tahsili
Emval Kanununa gre tahsil edilecei bildirilen her eflit alacaklar hakknda da bu
K T A P
kanun hkmleri tatbik olunur denmektedir.Bu durumda ecrimisiller de kamu
alaca gibi tahsil edilecektir (ncel-Kumrulu- aan, 2010, s. 160).
Kamu iktisadi teflebbsleri, kendilerine tannan zel hukuk tzel kiflilii nedeTELEVZYON
niyle, 6183 sayl Kanunun kapsam dflnda kalmaktadrlar (ncel-Kumrulu-aan, 2010, s. 160).
N N
NTERNET
MAKALE
Kamu maliyesinde vergi benzeri olarak (parafiskalite) adlandrlan, baz kamu

kurulufllarna zg gelir eflitleri vardr. Sosyal sigorta dentileri, kamu kurumu niteliindeki belli meslek kurulufllarnn dentileri rnek olarak gsterilebilir. Bunlar, ilke olarak kamu alaca kavramna, 6183 sayl Kanun kapsamna girmezler. Ancak
zel kanunlar ile bu stat tannabilmektedir (ncel-Kumrulu-aan, s. 160, 161).
Ky gelirleri 6183 sayl kanun dflnda tutulmufltur. Ky tzel kifliliinin de salma gibi, kamusal nitelikte gelirleri vardr. Bunlarn tahsili 442 sayl Ky Kanununa
gre yrtlr. Ayrt edilmesi gerekli nokta, 6183 sayl Kanunun kylerde de uygulanabileceidir. 1. maddeye giren kamu alacaklarnn (rnein devlet hazinesine
ait bir vergi alacann, kyde tahsili sz konusu ise 6183 sayl Kanun hkmleri
geerlidir (ncel-Kumrulu-aan, s. 161).
Kabahatler Kanununun, 5560 sayl Kanunla deiflik 17. maddesinin (4) numaral fkrasnda Genel Bteye gelir kaydedilmesi gereken idari para cezalarna iliflkin
kesinleflen kararlar, 21/7/1953 tarihli ve 6283 sayl Amme Alacaklarnn Tahsil Usul
Hakknda Kanun hkmlerine gre tahsil edilmek zere Maliye Bakanlnca belirlenecek tahsil dairelerine gnderilir. Sosyal gvenlik kurumlar ve mahalli idareler tarafndan verilen idari para cezalar, ilgili kanunlarnda aksine hkm bulunmad
takdirde, Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda Kanun hkmlerine gre kendileri tarafndan tahsil olunur. Dier kamu kurum ve kurulufllar tarafndan verilen ve
Genel Bteye gelir kaydedilmesi gerekmeyen idari para cezalar, ilgili kanunlarnda
zel hkm bulunmad takdirde genel hkmlere gre tahsil olunur hkm yer
almaktadr. Buna gre, genel bteye gelir kaydedilmesi gereken idari para cezalarnn 6183 sayl Kanuna gre takip ve tahsil edilebilmesi iin, bu cezalara iliflkin idari yaptrm kararlarnn kesinleflmesi gerekmektedir (Tombalolu, 2011, s. 58).
dari yaptrm kararlarna karfl kanun yoluna baflvurulmamas veya kanun yoluna baflvurulmas hlinde yarglama aflamalarnn son bulmas neticesinde idari
para cezalarnn takip edilebilir aflamaya gelmesi, idari para cezasnn kesinleflmesidir (Tombalolu, 2011, s. 58).
Kabahat deyiminden ne anlamaktayz? Kabahatler Kanununun uygulanma
alan hakknda
SIRA SZDE
bilgi verebilir misiniz?
D fialacan
N E L M demek
Kamu borlusu, 6183 sayl Kanunun 3. maddesinde; kamu
mecburiyetinde olan gerek ve tzel kifliler, bunlarn kanuni temsilcileri veya miraslar, vergi mkellefleri, vergi sorumlular, kefil ve yabanc flahs
S O R ve
U kurumlarn
temsilcileri olarak belirtilmifltir (elik, 2002, s. 38).
Kanunda gerek kifli kamu borlular sralanrken tekrara yol almfltr. nk,
DKKAT
gerek kifli kamu borlularnn kanuni temsilciler, miraslar, vergi mkellefleri,
vergi sorumlular, kefiller ve yabanc flahs ve kurumlarn temsilcileri olduu belirflahsSZDE
ve kurum temtilmifltir (6183 sayl Kanun). Oysa; kanuni temsilciler, yabanc SIRA
silcileri ile miraslar zaten vergi sorumlularnn kapsamna girmektedir. Bundan
dolay, gerek kifli kamu borlular belirlenirken vergi mkellefleri, vergi sorumluAMALARIMIZ
lar ve kefillerin belirtilmesi yeterli olacaktr (elik, 2002, s. 38).
Gerek kifli, kamu borlular vergi mkellefi, vergi sorumlusu ve kefildir (elik,
2002, s. 39).
K T A P
Tzel kifliler; zel hukuk tzel kiflileri ve kamu hukuku tzel kiflileri olarak ikiye
ayrlr. zel hukuk tzel kiflileri ticaret flirketleri, dernekler, sendikalar gibi kifliliklerdir. Kamu tzel kiflilerinin baflnda Devletin kendisi gelir. Ayr tzel kiflilii ve katma
TELEVZYON
btesi olan genel mdrlklerin her biri kamu tzel kiflisidir.
Belediyeler, il zel
idareleri ve ky tzel kiflilii de kamu tzel kiflileridir (Coflkun, 2011, s. 59-60).
Ky gelirlerinin tahsili 442

sayl Ky Kanununa gre
yaplmaktadr.
D kifliler,
fi N E L M
Gerek ve tzel
bunlarn kanuni temsilcileri
veya miraslar, vergi
mkellefleri, vergi
S O R U
sorumlular, kefil ve yabanc
flahs ve kurumlarn
temsilcileri kamu borlusu
olabilmektedir. D K K A T
N N
NTERNET
MAKALE
SIRA SZDE
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
MAKALE
Vergi cra Hukuku
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
MAKALE
6183 sayl Kanunun 3.maddesi uyarnca asl borlularn kanuni temsilcileri de,
kamu borlusu olarak ortaya kabilmektedir. Temsilci, baflkasnn nam ve hesabna hareket ederek, irade beyan ile temsil ettii kifliyi hak sahibi veya borlu klabilen kiflidir. Kanuna dayanan temsil yetkisine, kanuni temsil; bu tr yetkiye sahip
olan kifliye de, kanuni temsilci denir. Kayna temsil edilenin istek ve iradesinden
alan temsil yetkisine ise iradi temsil yetkisi; bu flekilde yetkili klnan kifliye de iradi temsilci ad verilir. Vergi ile ilgili devlerin yerine getirilmesi ve temsil edilen
SIRAifllemler
SZDE yaplabilmesi bakmndan her iki temsil tr de geerlidir
adna hukuki
(Candan, 2011, s. 23).
Kimi zaman,
yabanc gerek kiflilerle kurumlar da kamu borlusu olabilmekteD fi N E L M
dirler. Bu durumda, onlarn borlar dolaysyla temsilcileri, kamu borlusu olarak
kabul edilebilir. rnein, Vergi Usul Kanununun 10. maddesine gre; Trkiyede
S O R U
yerleflmifl bulunmayan
gerek kiflilerle kanuni ve ifl merkezlerinden her ikisi de
Trkiyede olmayan tzel kiflilerin vergi mkellefi veya sorumlusu olmalar durumunda, bunlarn
ile ilgili devleri,Trkiyede bulunan daimi temsilcileri taraD K K Avergi
T
fndan yerine getirilir. Byle bir durumda, yabanc kifli ve kuruluflun kamu borcu
dolaysyla Trkiyede bulunan temsilcisi, kamu borlusu olarak takip edilecektir
SIRA SZDE
(Candan, 2011, s. 45).
Miraslarn kamu borlusu saylmas sz konusu olabilir. Murise ait kesinleflmifl
kamu alaca
ile, henz tahakkuk etmemifl olsa bile, vergi borlar miras reddetmeAMALARIMIZ
mifl olan kanuni ve atanmfl miraslarndan tahsil edilir (Coflkun, 2011, s. 61).
N N
Vergi mkellefiyeti
K T A veP vergi sorumluluu ile ilgili olarak ayrntl bilgi iin baflvurulabilecek bir kaynak olarak bkz.: ncel M.- Kumrulu A.-aan N. (2010) Vergi Hukuku, Turhan
Kitabevi Yaynlar, s. 71-85.
TELEVZYON
Mkellef, vergi kanunlarna gre kendisine vergi borcu dflen gerek veya tzel kiflidir. Vergi sorumlusu ise verginin denmesi bakmndan alacakl vergi dairesine karfl sorumlu olan kiflidir. Bir kamu borcunun deme aflamasna gelebilmesi
N T E aflamas
RNET
iin, tahakkuk
itibariyle kesinleflmifl olmas ve deme vadesinin gelmifl olmas gerekir. Vergi mkellef ve sorumlularnda bu temel kural uygulanmaz. fiyle
ki; vergi mkellef ve sorumlusu durumuna girmek iin verginin denecek aflamaM Atahakkuk
KALE
ya gelmesi ve
etmesi gerekli deildir. Vergi borcu, henz denecek aflamaya gelmese bile, mkellef kamu borlusu saylr. Buna gre; rnein, belli ikametgh bulunmayan bir gelir vergisi mkellefi hakknda, henz vadesi gelmemifl
ve hatta tahakkuk bile etmemifl vergi borcu iin ihtiyati haciz uygulamas yaplabilir. Mkelleften teminat istenebilir (Coflkun, 2011, s. 60).
Kefil, bir borcun borlu tarafndan yerine getirilmesini alacaklya karfl garanti
eden nc kiflidir. 6183 sayl Kanunun 3. maddesinde belirtilen kefil ise bir kamu borlusunun borcunun, alacakl kamu idaresine denmesini garanti ederek kamu borlusu sfatn kazanan nc kiflidir (elik, 2002, s. 40).
Ayrca flu noktay da belirtmek gerekir ki gerek ve tzel kiflilerin yan sra tzel kifli olmayan baz ortaklklarn ya da mal topluluklarnn da kamu borlusu olmalar mmkn bulunmaktadr.
Kamu Alaca Kavramnn zel Alacak Kavramndan Fark

zel alacaklar, zel hukuka iliflkin bor-alacak iliflkilerinden dolay ortaya kan
alacaklardr. Ancak, zel hukuktan kaynaklanan bu flekilde ki hukuki iliflkiler nitelik olarak kamu hukukundan kaynaklanan bor-alacak iliflkilerinden farkldr.
zel hukuktan kaynaklanan zel alacaklar, taraflar (yani borlu ve alacakl sfatna sahip olan kiflilerin) irade serbestliine sahip olduklar hukuki koflullar iinde ortaya kan alacaklardr. Dolaysyla bu tr alacaklarn nemli bir nitelii, hukuki iliflkinin taraflar arasnda hukuki statleri asndan eflit hak ve yetkilere sahip olmalardr. Buna karfllk kamu hukukundan kaynaklanan ve kamu alaca
olarak belirtilebilecek nitelikteki alacaklar da ise hukuki iliflkinin taraflar yani
borlu ve alacakl taraflar arasnda hukuki statleri asndan eflit hak ve yetkilere
sahip olunmas durumu sz konusu olmamaktadr. Bir kamu hukuku iliflkisinde,
emredici hukuk kurallarnn uygulanmasndan doan alacaa, rnein bir vergi
alacana sahip bir taraf ile kamusal nitelikteki borcu ilgili mevzuat uyarnca demek zorunda olan bir kamu borlusu bulunmaktadr.
Ayrca, zel hukukta hukuki durumlar yaratan, deifltiren ve kaldran irade beyanlar iki tarafl, bir baflka ifade ile akit fleklinde olufltuu hlde, kamu hukukunda esas, tek tarafl irade beyanlar, yani tek tarafl hukuki tasarruflardr.
Kamu alacaklarnn zel hukuk iliflkilerinden doan alacaklardan nitelik itibariyle farkl olmas ve kamu alacaklarnn tahsil srecinin zel alacaklarn tahsil srecine gre farkllk gstermesi nedeniyle, lkemizde cra flas Kanunu yannda
kamu alacaklarnn zorla tahsili iin de Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda Kanun kabul edilmifltir (Mutluer, 2011, s. 323).
Bu iki tr alacak arasnda, alacan takibi asndan da farkllk ortaya kmaktadr. zel hukuktan kaynaklanan alacaklarda, borlunun borcunu zamannda yerine getirmemesi durumunda, alacaklnn talebi yani harekete gemesi ile Devletin
cebri icra organlar devreye girecektir. Netice de, yaplan takip sonucu gerekirse
borlunun borcunu karfllamaya yetecek kadar mal haczedilecek ve satlarak alacak karfllanmaya alfllacaktr. zel hukuktan doan alacaklarn takibinde baflvurulacak kanun ise cra ve flas Kanunudur. Buna karfllk, kamu hukukundan kaynaklanan alacaklarn takibinde ise kamusal nitelikteki borcun zamannda denmemesi halinde herhangi bir talebe gerek kalmakszn alacaklarn takibine geilecektir. Bu nitelikteki alacaklarn takibinde ise daha nce de ifade edildii gibi 6183 sayl Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda Kanun uygulanacaktr.
zel hukuktan kaynaklanan

alacaklar ile kamu
hukukundan kaynaklanan
alacaklarn takibi farkl
usullere tabi tutulmufltur.
Vergi Alaca Kavram

1982 Anayasasnn 73. maddesine Vergi devi bafll verilmifl olmasna ramen,
bu bafllk sadece vergileri deil resim, har ve benzeri gelirleri, bir baflka deyiflle,
kamusal gce dayal btn mali ykmllkleri kapsamaktadr. Dier taraftan Vergi Usul Kanununun 1. maddesinde de, bu kanun hkmlerinin sadece vergiler
iin deil dier kamu alacaklar hakknda da uygulanacana amirdir. Grld
gibi; vergileme, vergilerin btnn kavrayan st bir kavramdr. Bu anlamda vergi kavram, har ve resim trndeki dier kamu alacaklarn da kapsamaktadr. Dolaysyla, vergi alaca; sadece vergileri deil har, resim trndeki dier kamu alacaklarn da kapsamaktadr (Gerek, 2010, s. 4).
1982 tarihli Anayasamzn 73. maddesinde ifade edilmifl bulunan har
resim kavramlaSIRAveSZDE
r hakknda bir tanm verebilir misiniz?
D fi N Evardr.
LM
Vergi alaca ile kamu alacaklar arasnda farkl ve benzer ynler
Bunlar belirtmek istersek vergi alaca ile kamu alacaklar arasndaki farkl ynleri flyle belirtebiliriz (Gerek, 2010, s. 4):
S O R U
fi N EileL M
Vergi alaca Dkavram
kamu alaca kavramnn
ortak ve farkl ynleri vardr.
S O R U
DKKAT
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
SIRA SZDE
N N
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
10
Vergi cra Hukuku
Vergi alaca kamu hizmetlerinin finansmannda kullanlmak amacyla alnr. Dier kamu alacaklarnn her biri farkl amalarla alnmaktadr. rnein,
vergi cezalar uslandrma ve caydrma amacyla alnmaktadr.
Vergiler kanundan doarken, kamu alacaklarndan biri olan idari szleflmelerden doan alacaklar idari szleflmelerden doar.
Vergi alaca ile kamu alacaklarnn ortak ynleri ise flunlardr:
Vergi gibi dier kamu alacaklar da devlet gcnden kaynaklanmaktadr.
Vergi gibi dier baz mali ykmllk kapsamndaki kamu alacaklar da
karfllkszdr.
VERG ALACAININ TAKP HUKUKU NDEK YER

Genel Olarak
Kamu alacaklarnn ve zel alacaklarn farkl hukuk alanlarna tabi olmas, bu iki
alacak bakmndan bir nitelik fark ortaya karmaktadr. fiyle ki; bu alacak - bor
iliflkilerinde gerek taraflarn hukuki statleri asndan gerekse de kamu alacaklarnn kamu hizmetlerinin finansman amacna hizmet etmesi gibi farkllklar nem
taflmaktadr.
Fakat, her iki alacan da zamannda tahsil edilmemesi hlinde bir cebri takip
ortaya kmaktadr. Ancak bu iki kavramn takip hukuku iindeki yerlerinin farkll, sonuta her iki alacan takibinin farkl yntemlerle yaplmas ve bu takiplere
iliflkin hukuk kurallarnn da farkl kanunlara tabi olmasn gerektirmektedir.
Kamu alacaklar ile zel alacaklar asndan belirttiimiz bu aklamalar erevesinde vergi alacann da takip hukuku iindeki yeri nem kazanmaktadr.
Takip Hukuku Kavram ve Vergi Alaca Kavramnn Takip

Hukuku indeki Yeri
Takip hukuku veya cebri icra hukuku st ve genel bir kavram olmakla birlikte, bugn takip hukukuna icra ve iflas hukuku da denilmektedir. cra ve iflas hukuku,
zaman zaman takip hukukunu ifade etmek iin kullanlmaktaysa da esasen icra
hukuku ve iflas hukuku, takip hukuku iinde yer alan alt blmlerdir (PekcantezAtalay-Sungurtekin-zekes, 2010, s. 47).
Takip hukuku kavramn bir st kavram olarak kabul edersek, zel hukuktan
doan alacaklarn takibi icra ve iflas hukuku alan iinde iken buna karfllk kamu
alacaklarnn takibi ise daha nce de ifade edildii zere Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda Kanunun alan iinde ortaya kacaktr.
Bir kamu alaca olarak vergi alacann da zamannda tahsil edilememesi takip hukuku kavram iinde, bir takip srecini ortaya karacaktr.
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
Verginin tahakkuku
ile verginin kesinleflmesi kavramlar size neyi ifade etmektedir?
SIRA SZDE
Ayrca flu hususu da belirtebiliriz: Her kamu alaca kesinleflene kadar kendi ka fi Nve
E L tahakkuk
M
nunundakiDtarh
usulne tabi olacaktr. Ancak kesinlefltikten sonra Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda Kanuna tabi olacaktr. Vergi alaca iin de
kesinleflene kadar
S O R Ukendi kanununda yer alan tarh ve tahakkuk usul geerli olacaktr. rnein, yaptmz bu aklama erevesinde, gmrk vergileri asndan Gmrk Kanunu, baz vergi borlar iin de Vergi Usul Kanunu hkmleri geerli olacakDKKAT
tr. Vergi alacann kesinlik kazanmasndan sonra ise takip hukuku alannda Amme
Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda Kanun uygulama alan bulacaktr.
N N
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
11
zet
N
A M A
Kamu alaca kavramnn tanm ve kapsamn

aklamak
Kamu gcne dayanlarak konulmufl bulunan
kamu borlarnn, borlusu tarafndan yerine getirilmemesi hlinde kamu borcu-kamu alaca
kavramlar ortaya kmaktadr. Kamu alacaklar
kamu hukukundan domaktadr ve kamu hizmetlerinin yerine getirilmesi iin de nemli bir
kaynak niteliindedirler.
Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda Kanunun birinci ve ikinci maddeleri incelendiinde, akitten, haksz fiil ve haksz iktisaptan domufl olanlar dflnda devlete, il zel idarelerine
veya belediyelere ait olan alacaklarn tm kamu
alaca olarak nitelenebilir. Dier yandan, zel
kanunlarda Tahsili Emval Kanununa atf yaplmfl
alacaklar ile kanunlarda ayrca zel hkmle takip ve tahsillerinin 6183 sayl Kanuna gre yaplaca ngrlmfl olan alacaklarda kamu alaca
kavram iinde olduundan, bu alacaklarn da takibinde Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda Kanunun uygulanmas gerekecektir.
6183 sayl Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda Kanun kapsamna giren kamu alacaklarnn bir ksm, asli kamu alacaklar iken (rnein,
vergi, resim, muhakeme giderleri, vergi cezas)
bazlar da feri kamu alacaklardr (rnein, gecikme zamm, haksz kma zamm, tecil faizi).
Bunlarn yan sra, kamu hizmetlerinin tatbikatndan, bir baflka deyiflle, uygulanmasndan doan
alacaklar ile kamu alacaklarnn takip giderleri
de kamu alaca kavramna dahildir.
Bir kamu hukuku iliflkisi sonucu ortaya kacak
kamu borcunda; kamu alacann denmesinden
sorumlu kiflilerden baflka bunlarn kanuni temsilcileri, miras ret etmemifl olan miraslar, kefil
olan kifliler ve baz durumlarda yabanc flahs ve
kurumlarn temsilcileri de kamu borlusu olarak
ortaya kabilecektir.
zel alacak kavram ve bu kavramn kamu alaca kavram ile farkn belirlemek
2
Kamu alacaklar, kamu hukukundan kaynaklanan ve taraflar arasndaki hukuki iliflkilerde eflitliin deil, hukuki adan egemen bir iliflkinin
sz konusu olduu bir ortamda ortaya kan
alacaklardr. Buna karfllk, irade serbestlii ve
hukuki iliflkilerde eflitliin egemen olduu zel
hukuk iliflkilerinden kaynaklanan borlarn yerine getirilmemesi hlinde ise zel alacak kavram ile karfllaflrz. Dolaysyla, zel alacaklar
zel hukukta var olan hukuki iliflkilerden domufl ve kamu gcne dayal olamayan bor alacak iliflkileridir.
zel hukuktan doan bir alacan zamannda
yerine getirilmemesi hlinde, zel hukuk iliflkilerinden kaynaklanan borlarn yerine getirilmesi iin alacakl olan kiflinin icra takibini bafllatmas ile birlikte icra ve iflas hukuku kurallar devreye girecektir. Bu takdirde uygulanacak
olan kurallar cra ve flas Kanununda yer almaktadr.
Buna karfllk, yukarda ifade ettiimiz kamu
hukukundan doan kamu alacaklarnn takibinde ise 6183 sayl Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda Kanun hkmleri uygulanacaktr.
A M A
12
Vergi cra Hukuku
Vergi alaca kavram ve bu kavramn kamu alaca kavramndan farkn aklamak

3
Vergi alaca sadece vergileri deil har, resim
trndeki dier kamu alacaklarn da kapsamna
alan bir kavramdr.
Vergi kanunlarnn uygulanmas ile ortaya kan
vergi alacaklar kapsam itibariyle kamu alacaklarnn iinde yer alan bir kavramdr.
Kamu hukukundan doan baflka tr alacaklar
da kapsayan kamu alaca kavram vergi alaca kavramndan daha genifl kapsaml olarak ortaya kmaktadr. Kamu alaca da vergi alaca
da kamu gcnden kaynaklanmasna karfllk,
aralarnda farkl ynler de bulunmaktadr.
AM A
Takip hukuku kavram ve vergi alaca kavramnn takip hukuku iindeki yerini deerlendirmek
4
zel hukuktan doan alacaklarn yerine getirilmemesi hlinde alacaklnn talebi zerine, Devletin cebri icra sisteminin devreye girmesi suretiyle alacaklnn alacana nasl kavuflacan dzenleyen hukuk dal icra-iflas hukuku veya takip
hukuku olarak adlandrlmaktadr.
Her ne kadar icra ve iflas hukuku kavram, zaman zaman takip hukukunu ifade etmek iin kullanlmaktaysa da, icra ve iflas hukuku takip hukuku iinde yer alan alt blmleri oluflturmaktadr. Dolaysyla takip hukuku bir st kavram olarak karflmza kmaktadr.
Konumuz asndan bir blmleme yapmak istersek, zel hukuktan doan alacaklarn kamu
gc ile takibi, takip hukuku iinde icra-iflas hukukunu olufltururken buna karfllk kamu hukuku kurallar erevesinde ortaya kmfl bir kamu
borcunun kamu gc ile takibi ise Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda Kanunun uygulanmasn gerektiren bir baflka takip hukuku
alann oluflturmaktadr.
AM A
13
Kendimizi Snayalm
1. Afladakilerden hangisi kamu alacaklarnn cebren
tahsili ile ilgili olarak yaplan takibat dolaysyla ortaya
kan ve kamu alacaklarnn takip giderleri olarak kabul edilen bir alacak deildir?
a. lan giderleri
b. Haciz giderleri
c. Muhakeme giderleri
d. Muhafaza giderleri
e. Satfl giderleri
2. Aflada yer alan ifadelerden hangisi 6183 sayl Amme Alacaklarnn Tahsili Usul Hakknda Kanunun kapsamna giren alacaklar iin geerli bir ifade deildir?
a. Devlete, il zel idarelerine ve belediyelere ait vergi alacaklar 6183 sayl kanunun kapsamndadr.
b. Devlete, il zel idarelerine ve belediyelere ait para cezalar 6183 sayl kanunun kapsamndadr.
c. Kamu tzel kiflilerinin haksz fiil ve haksz iktisaptan doan alacaklar 6183 sayl kanunun
kapsamndadr.
d. zel kanunlarnda Tahsili Emval Kanununa atf
yaplmfl alacaklar 6183 sayl Kanunun kapsamndadr.
e. 6183 sayl kanunda Trk Ceza Kanununa gre
hkmedilecek para cezalarnn tahsili ile ilgili
hkmler sakl tutulmufltur.
3. Afladakilerden hangisi feri kamu alacaklarndan
biridir?
a. Vergi
b. Har
c. Muhakeme giderleri
d. Vergi cezalar
e. Haksz kma zamm
4. Aflada belirtilen kamu gelirlerinden hangisi 6183
sayl Kanunun kapsam dflndadr?
a. Gecikme zamm
b. Vergi cezalar
c. Gecikme faizi
d. Ky gelirleri
e. Tecil faizi
5. Afladakilerden hangisi kamu alaca kavram iinde deildir?

a. Devletin kamu hukukundan doan ve kamu gcne dayanarak elde ettii gelirler
b. Kamu hukukundan kaynaklanan vergi gelirleri
c. Kamu hukukundan kaynaklanan resim, har gibi gelirler
d. Kamu hukukundan kaynaklanan kamu alaca
ile ilgili feri kamu alacaklar
e. Devletin zel ekonomi gelirleri
6. Afladakilerden hangisi 6183 sayl kanun kapsamnda bir asli kamu alacadr?
a. Gecikme zamm
b. Piflmanlk zamm
c. deme emrine itirazn haksz bulunmas dolaysyla denen faiz
d. Vergi alaca
e. Vergi davalarnda kaybeden taraftan alnan faiz
7. Afladakilerden hangisi kamu borlusu kavram iinde deildir?
a. Vergi mkellefi
b. Kamu borlusunun kanuni temsilcisi
c. Vergi sorumlusu
d. Kamu borlusunun miras ret etmeyen miraslar
e. Tahsil dairesi
8. Aflada yer alan ifadelerden hangisi doru bir ifade
deildir?
a. Kamu alacaklar kamu hukuku iliflkilerinden doan alacaklardr.
b. Kamu alacaklarnda hukuki iliflkide iki taraftan
birini kamu kesimi oluflturmaktadr.
c. zel alacaklarda cebren tahsilde, alacaklnn
talebi ile bafllatlan icra takibi geerli bir uygulamadr.
d. zel hukuktan kaynaklanan alacaklar, irade serbestliine sahip kifliler arasnda ortaya kan alacaklardr.
e. zel alacaklarda alacan takibinde Amme Alacaklarnn Takip Usul Hakknda Kanun uygulama alan bulmaktadr.
14
Vergi cra Hukuku
9. Aflada yer verilen konulardan hangisinde vergi alaca ile kamu alaca arasndaki fark douran bir neden ortaya kabilmektedir?
a. Her iki alacan kullanlaca finanse edilecek
alan bakmndan
b. Alacaklarn kaynakland devlet gc asndan
c. Kamu alacaklarna iliflkin dzenlemelerin kanunlarla yaplmas asndan
d. Alacaklarn kamu alaca niteliinde olmas asndan
e. Hukuki iliflkinin taraflarnn kamu borlusu ve
kamu alacakls olmas asndan
10. Afladaki ifadelerden hangisi doru deildir?

a. Takip hukuku ve icra iflas hukuku kavramlar
arasnda yakn bir ilgi mevcuttur.
b. Takip hukuku zel hukuktan kaynaklanan alacaklarn takibi ile de ilgili bir kavramdr.
c. Kamu alacaklarnn takibinde 6183 sayl Kanunun hkmleri dikkate alnr.
d. Kamu alacaklarnn takibinde taraflar kamu alacakls ve kamu borlusudur.
e. cra ve flas Kanunu hkmleri sadece kamu
alacaklarnn takibinde uygulanr.
Yaflamn inden
Danfltay Onuncu Daire
Tarih: 18.1.1984
Esas No: 1983/1327
Karar No: 1984/27
z: 6183 sayl Kanun (Yasa) hkmlerine gre dzenlenmifl bulunan deme emri nedeniyle ortaya kan
uyuflmazln zm idari yarg yerlerinin grev alan
iine girmektedir.
Karar: Temyizen bozulmas istenen karara iliflkin dava dosyasnn incelenmesinden, dzenlenen deme emrinin 6183 sayl Yasann 1nci maddesinde saylan kamu alacaklar iinde bulunmayan bir alacaa iliflkin olduunun mahkemece tespit edilmesine ramen, alacan esasnn bir zel hukuk iliflkisinden kaynakland
gerekesiyle uyuflmazln zmnn idari yarg grev alan iinde bulunmad sonucuna varlarak temyiz
konusu kararn verildii anlafllmaktadr.
2576 sayl Yasann 6 nc maddesi (b) bendi, 6183 sayl Yasann uygulanmasndan doan uyuflmazlklarn
vergi mahkemelerince zmlenecei hkme balanmfltr. Dava konusu edilen deme emri, belirtilen 6183
sayl Yasa hkmleri dorultusunda ve bu yasann uygulanmas sonucu dzenlendiinden deme emrine konu alacan nedeni ne olursa olsun uyuflmazln esasn deme emri dzenlenip dzenlenemeyecei hususu
oluflturduuna gre bu konudaki uyuflmazl bir sonuca balamak yukarda belirtilen yasa hkm gerei vergi mahkemesinin grev alan iinde bulunmaktadr.
Bu nedenle temyiz konusu karar usul hkmlerine aykr dflmektedir.
te yandan dava konusu deme emri 6183 sayl Yasann 1 nci maddesinde yazl kamu gcne dayanlarak
takip ve tahsil edilecek bir kamu alacandan deil, daval idarenin davacya yapt renim giderlerinden
dolay dzenlenmifltir. Alacan, yaplan giderlerin mecburi hizmet ykmllnn yerine getirilmemesi durumunda davac tarafndan iade edileceinin davac ile
idare arasnda yaplan szleflme ile taahht edilmifl olmas nedeniyle akitten doan bir alacak olduu ve bu
tr bir alacan 6183 sayl Yasa uyarnca takip ve tahsilinin dolaysyla deme emri dzenlenmesi ve tebliinin sz edilen yasaya aykr olduu aktr.
Kaynak: nl, Cengiz (1995), Aklamal-tihatl Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda Kanun, Ankara: Sekin Yaynevi, s. 65.
15
Kendimizi Snayalm Yant Anahtar

1. c
2. c
3. e
4. d
5. e
6. d
7. e
8. e
9. a
10. e
Yantnz yanlfl ise Kamu Alaca Kavram,

Kapsam ve zel Alacak Kavramndan Fark
konusunu yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Kamu Alaca Kavramnn
zel Alacak Kavramndan Fark konusunu yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Vergi Alaca Kavram konusunu yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Vergi Alacann Takip Hukuku indeki Yeri konusunu yeniden gzden
geiriniz.
Sra Sizde Yant Anahtar

Sra Sizde 1
6183 sayl Kanunun 1.maddesinde geen gibi ifadesinin asli ve feri kamu alacaklarnn eflitlerini oaltmak amacyla kullanlmad dflnlmektedir. nk
Kanun, asli ve feri kamu alacaklarn belirtirken saym
tekniini kullanmfl bulunmaktadr. Kanunda, kamu
hizmetlerinin uygulanmasndan doan kamu alacaklar
belirtilirken ise saym teknii kullanlmamfl, sadece istisnalar saylmfltr (elik, 2002, s.26).
Sra Sizde 2
30.3.2005 tarihinde kabul edilen 5326 sayl Kabahatler
Kanununun 2. maddesi, kabahat deyimini; kanunun,
karfllnda idari yaptrm uygulanmasn ngrd
hakszlk anlafllr fleklinde ifade etmifltir. Kabahatler Kanunu md. 3/1-b, Kanunun konu bakmndan uygulama
alann dier kanunlarda yer alan idari para cezas veya
mlkiyetin kamuya geirilmesi yaptrmn gerektiren
btn fiiller iin ngrmektedir. Dolaysyla dier kanunlarda bu iki idari yaptrm dflnda baflka idari yaptrmlarn uygulanaca ngrlen fiiller bakmndan Kabahatler Kanununun genel kanun olarak uygulanma
olana bulunmamaktadr (Kangal, 2011, s. 62-63)
Sra Sizde 3
Har, kamusal gce dayal olarak, kamusal harcamalarn finansman iin, kamu idaresinin belirli edimleri ya
da belirli kamu hizmetlerinden yararlanma karfllnda
alnan paradr.
Resim, kamusal gce dayal olarak, kamusal harcamalarn finansman iin, belirli bir hizmetin veya iflin grlmesi iin yetkili makamlarca verilen iznin karfllnda alnan paradr (Kaneti, 1986/1987, s. 5).
Sra Sizde 4
Verginin tahakkuku ile verginin kesinleflmesi kavramlar birbirinden farkl kavramlardr.
Verginin tahakkuku verginin denmesi gereken bir aflamaya gelmesini ifade ederken verginin kesinleflmesi ilgili vergiye karfl hukuki yoldan itiraz imkannn kalmamasn ifade etmektedir.
Vergi borcuna karfl sresi iinde, dava alp almamasna gre verginin tahakkuku ve kesinleflmesi farkllk arz edecektir. fiyle ki; bir vergi borcuna karfl sresi iinde dava almamas hlinde vergi borcu hem tahakkuk edecek hem de kesinleflecektir. Buna karfllk
dava almas ve alan davann kaybedilmesi hlinde
ilgili vergi tahakkuk edecek fakat kesinleflmeyecektir.
nk sz konusu vergiye karfl hlen (ilgili st yarg
merciine baflvuru imkn olmas dolays ile) hukuki
yoldan itiraz imkn mevcuttur.
16
Vergi cra Hukuku
Yararlanlan Kaynaklar
Bilici, N. (2011). Vergi Hukuku. (26. Bask). Ankara:
Sekin Yaynclk.
Candan, T. (2011). Aklamal Amme Alacaklarnn
Tahsil Usul Hakknda Kanun. (2. Bask). Ankara:
Maliye ve Hukuk Yaynlar.
Coflkun, M. (2011). Aklamal-tihatl Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda Kanun. (1. Bask).
Ankara: Sekin Yaynclk.
elik, B. (2002). Kamu Alacaklarnn Takip ve Tahsil
Hukuku. (1. Bask). stanbul: Trkiye fl Bankas
Kltr Yaynlar.
Gerek, A. (2010). Kamu Alacaklarnn Takip ve Tahsil
Hukuku. Bursa: Ekin Yaynevi.
Kaneti, S. (1986/1987). Vergi Hukuku. stanbul: stanbul niversitesi Hukuk Fakltesi Yayn.
Kangal,Z.T. (2011). Kabahatler Hukuku. (1. Bask). stanbul: On ki Levha Yaynclk.
Karako, Y. (2011). Genel Vergi Hukuku. Ankara:Yetkin Yaynlar.
Koak, M. (2011). Mukayeseli Vergi-cra Hukuku. (1.
Bask). Ankara: Sekin Yaynclk.
Mutluer, M. Kmil (2011). Vergi Hukuku. Ankara: Turhan Kitabevi Yaynlar.
ncel, M.-Kumrulu, A.-aan N. (2010). Vergi Hukuku.
(18. Bask). Ankara: Turhan Kitabevi Yaynlar.
Pekcantez, H.-Atalay, O.-Sungurtekin zkan M.- zekes M. (2010). cra ve fls Hukuku. (8. Bask). Ankara: Yetkin Yaynlar.
Tombalolu, M.L. (2011). Amme Alacaklarnn Takip
Ve Tahsil Usul. Ankara: Sekin Yaynclk.
nl, C. ( 1995). Aklamal-tihatl Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda Kanun. Ankara: Sekin
Yaynevi.
Ylmaz, E., (1992). Hukuk Szl. (4. Bask). Ankara:
Yetkin Hukuk Yaynlar.
VERG CRA HUKUKU
2
Amalarmz
N
N
N
N

Kamu alacaklarn gvence altna almay amalayan messeseleri sayabilecek,
Bu messeslere karfl borlularn baflvurabilecekleri hukuki yollar aklayabilecek,
Kamu alacaklarn gvence altna almak maksadyla getirilen sorumluluklar
sralayabilecek,
Kamu alacan bertaraf etmek amacyla yaplan hukuki muamelelere karfl
idarenin baflvurabilecei hukuki yollar deerlendirebileceksiniz.
Anahtar Kavramlar
Teminat
htiyati Haciz
htiyati Tahakkuk
Rhan Hakk
ptal Davas
fllem Yasa
Kamu Alacann adesi
indekiler
Vergi cra Hukuku
Kamu Alacaklarn
Gvence Altna
Alan nlemler
KAMU ALACAKLARINI GVENCE

ALTINA ALAN NLEMLER
KAMU ALACAI N TEMNAT
STENMES
HTYAT HACZ
HTYAT TAHAKKUK
KAMU ALACAKLARININ RHAN
HAKKI
KAMU ALACAI DENMEDEN
fiLEM YAPMA YASAI
KAMU ALACAKLARININ TAKBNDE
PTAL DAVALARI
KAMU ALACAKLARINDAN YAPILACAK
REDDYATLARDA MAHSUP
KAMU ALACAKLARINI GVENCE
ALTINA ALMA AMACIYLA
DZENLENEN SORUMLULUK HLLER
Kamu Alacaklarn Gvence

Altna Alan nlemler
KAMU ALACAKLARINI GVENCE ALTINA ALAN
NLEMLER
6183 sayl Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda Kanun kamu alacaklarn
gvence altna almak amacyla Kanunun 2. blmnde (md. 9 - 36) baz nlemler ve/veya messeseler ihdas etmifltir. Bunlar topluca sayacak olursak, teminat istenmesi, ihtiyati haciz uygulanmas, alacan ihtiyaten tahakkuk ettirilmesi, icra takiplerinde kamu alacana rhan (ncelik) hakk tannmas, kamu alacan etkisiz klmak amacyla yaplan hukuki muamelelere karfl iptal davas yolu, kamu alaca denmeden ifllem yapma yasa, kamu alacaklarnn iadesinde bor mahsubu
fleklinde karflmza kmaktadr. Kanun ayrca, kamu alacan gvence altna alma
amacyla baz sorumluluk hllerini zel olarak dzenlemifltir. Bunlarda srasyla
vergi kesenlerin sorumluluu, tasfiye memurlarnn sorumluluu, limited flirket ortaklarnn sorumluluu, flahs flirketlerinde ortaklarn sorumluluu, kanuni temsilcilerin sorumluluu ve flirketlerin birleflme, devir ve flekil deifltirmelerinde sorumluluk hlleridir.
KAMU ALACAI N TEMNAT STENMES

6183 sayl Kanunun 9. maddesinde, vergi alacaklar ile ilgili olarak tarha yetkili
vergi dairesine, 213 sayl Vergi Usul Kanunun 344 nc maddesi uyarnca vergi
ziya cezas kesilmesini gerektiren hller ile 359 uncu maddesinde saylan hllere
temas eden bir amme alacann salnmas iin gerekli muamelelere bafllanmfl olduu takdirde, vergi incelemesine yetkili memurlarca yaplan ilk hesaplara gre
belirtilen miktar zerinden teminat isteme hakk tannmfltr.
darenin amme alaca iin teminat isteyebilmesinin Vergi Usul Kanununun
344 ve 359. maddesinde sayl hllerin varlna ve vergi incelemesine balanmas
dolaysyla, bu dzenleme uyarnca teminat istenebilmesi ancak tarh ve tahakkuku Vergi Usul Kanununun kapsamna giren kamu alacaklar iin sz konusu olabilir. 6183 sayl Kanun uyarnca takibi mmkn dier kamu alacaklar iin 9. maddeye dayanlarak teminat istenebilmesi mmkn deildir.
Vergi Usul Kanununun 344. maddesine gre, vergi ziyana yol aan hllerde,
buna sebebiyet veren mkellef veya vergi sorumlusuna vergi ziya cezas kesilir.
Vergi ziyann ne olduu ise ayn Kanunun 341. maddesinde, mkellefin veya sorumlunun vergilendirme ile ilgili devlerini zamannda yerine getirmemesi veya
eksik yerine getirmesi yznden verginin zamannda tahakkuk ettirilmemesi veya
Kamu borlusundan teminat

ancak tarh ve tahakkuku
Vergi Usul Kanununun
kapsamna giren kamu
alacaklar iin istenebilir.
20
Vergi cra Hukuku
darenin teminat istemesi

usul Kanunda gsterilmifl
bal yetkiye dayanr
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
eksik tahakkuk ettirilmesi fleklinde tanmlanmfl ve ayrca maddede flahsi, medeni hller veya aile durumu hakknda geree aykr beyanlar ile veya sair suretlerle verginin noksan tahakkuk ettirilmesine veya haksz yere geri verilmesine sebebiyet vermenin de vergi ziya hkmnde olduu belirtilmifltir.
Vergi Usul Kanununun 359. maddesinde yaptrma balanan fiiller ise flu flekilde saylabilir:
a. Vergi kanunlarna gre tutulan veya dzenlenen ve saklanma ve ibraz mecburiyeti bulunan defter ve kaytlarda hesap ve muhasebe hileleri yapmak,
gerek olmayan veya kayda konu ifllemlerle ilgisi bulunmayan kifliler adna
hesap amak veya defterlere kayd gereken hesap ve ifllemleri vergi matrahnn azalmas sonucunu douracak flekilde tamamen veya ksmen baflka
defter, belge veya dier kayt ortamlarna kaydetmek,
b. Vergi kanunlarna gre tutulan veya dzenlenen ve saklanma ve ibraz mecburiyeti bulunan defter, kayt ve belgeleri tahrif etmek veya gizlemek veya muhteviyat itibariyle yanltc belge dzenlemek veya bu belgeleri kullanmak,
c. Vergi kanunlar uyarnca tutulan veya dzenlenen ve saklama ve ibraz mecburiyeti bulunan defter, kayt ve belgeleri yok etmek veya defter sahifelerini yok ederek yerine baflka yapraklar koymak veya hi yaprak koymamak
veya belgelerin asl veya suretlerini tamamen veya ksmen sahte olarak dzenlemek veya bu belgeleri kullanmak,
d. Vergi Usul Kanununu hkmlerine gre ancak Maliye Bakanl ile anlaflmas bulunan kiflilerin basabilecei belgeleri, Bakanlk ile anlaflmas olmad hlde basmak veya bilerek kullanmak.
Bu dzenlemelere gre alacakl vergi dairesinin teminat talep edebilmesi iin
bir vergi mkellefi veya sorumlusu aleyhine;
1. Yukarda aktardmz fiiller dolaysyla ceza kesilmesini gerektiren bir incelemenin bafllamfl olmas
2. Yetkili inceleme elemannn inceleme sonucunda amme alacann tehlikeye girebilecei ve teminat alnmas gerektii kanaatine ulaflmas
3. Yetkili inceleme elemannn inceleme sonucu ortaya kabilecek vergi, gecikme faizi ve ceza ile ilgili olarak ilk hesaplamalar yapmfl olmas
4. Bu ilk hesaplanan tutar zerinden teminat alnmas gerektiini vergi idaresine bildirmesi
Grld gibi, vergi idaresinin teminat talep yetkisi, idare hukuku anlamnda
bir bal yetki olup, bu yetkinin kullanlabilmesi inceleme elemannn takdir hakkn bu ynde kullanarak vergi idaresine bildirmesi kofluluna baldr. nceleme
elemannn, inceleme yetkisi, raporunu hazrlamakla biteceinden, inceleme raporu dzenlendikten ve idareye teslim edildikten sonra teminat alnmasn vergi idaresinden isteme yetkisi de kalmaz. te yandan vergi dairesi, rapor kendisine intikal ettikten ve bu rapora gre tarhiyat yaparak vergi ceza ihbarnamesini dzenledikten sonra, kendiliinden amme alacan tehlikede grerek, teminat isteyemez.
Her ne kadar uygulamada bazen vergi daireleri bu yola gitmekteyseler de bu gibi
teminat talepleri yarg organlar tarafndan iptal edilmektedir.
Alacakl kamu
idaresi
SIRA
SZDE hangi hllerde kamu borlusundan teminat isteyebilir?
Ancak, Trkiyede ikametgh bulunmayan kamu borlusunun durumu, kamu
fi N E L M tehlikede olduunu gsteriyorsa, tahsil dairesi kendisinden,
alacann Dtahsilinin
inceleme eleman talebinin olup olmadna bakmakszn her aflamada resen teminat isteyebilir.
S O R U
DKKAT
DKKAT
SIRA SZDE
SIRA SZDE
21
2. nite - Kamu Alacaklarn Gvence Altna Alan nlemler
darenin, teminat talep eden yazsnda muhataba en az 15 gnlk sre vermesi gerekmektedir (Bkz. VUK md.14) darenin teminat talebi zerine muhataplarca
teminat gsterilebilecek deerler 6183 sayl Kanunun 10 ve 11. maddelerinde saylmfltr. Bu dzenlemelere gre teminat olabilecek deerler flunlardr.
1. Para,
2. Bankalar ve zel finans kurumlar (katlm bankalar) tarafndan verilen sresiz teminat mektuplar,
3. Hazine Msteflarlnca ihra edilen Devlet i borlanma senetleri veya bu
senetler yerine dzenlenen belgeler (Nominal bedele faiz dahil edilerek ihra edilmifl ise bu ifllemlerde anaparaya tekabl eden satfl deerleri esas alnr.),
4. Hkmete belli edilecek mill esham ve tahvilt (Bu esham ve tahvilt, teminatn kabul edilmesine en yakn borsa cetvelleri zerinden %15 noksaniyle deerlendirilir.),
5. lgililer veya ilgililer lehine nc flahslar tarafndan gsterilen ve alacakl
amme idaresince haciz varakasna msteniden haczedilen menkul ve gayrimenkul mallar,
6. Muteber bir flahsn mteselsil kefil ve mflterek mteselsil borluluu.
Yukarda ilk 5 madde olarak saydmz teminat gsterilebilecek deerler, borlu tarafndan teminat olarak gsterilebilecei gibi, nc flahslar tarafndan da
borlu lehine teminat olarak verilebilir.
Teminat sonradan tamamen veya ksmen deerini kaybetmesi veya bor miktarnn artmas hllerinde idarece, teminatn tamamlanmas veya yerine baflka teminat gsterilmesi istenir. Teminatn nc flahslarca verildii hllerde de tamamlama ancak borludan istenebilir.
Sadece flahsi kefaleti ve/veya gsterilen flahs kefil olarak kabul edip etmemek
konusunda, alacakl idareye takdir hakk tannmfltr. fiahsi kefalet, tespit edilecek
flartlara uygun olarak noterden tasdikli kefalet szleflmesi ile tesis olunabilir. Amme alacan deyen kefile, asl borluya rcu edebilmesi iin, buna dair bir belge
verilir.
Amme borlular her zaman verdii teminat ksmen veya tamamen ayn deerde baflkalaryla deifltirebilir.
darece gsterilen teminatn kabul, teminat olarak gsterilen menkul mallarn
haczedilmeleri ve muhafaza altna altna alnmas, gayrimenkul ise haczin tapu sicil mdrlne bildirilmesi ile uygulanr. Teminat olarak gsterilenin gemi veya
motorlu ara olmas durumunda da haciz ilgili sicillere bildirilir.
te yandan 6183 sayl Kanunun 12. maddesi ile bar, otel, han, pansiyon, algl yerler, sinemalar, oyun ve dans yerleri, birahane, meyhane, genelevler ierisinde bulunan eflya ve malzeme (2004 sayl cra ve fls Kanununun 270, 271inci
maddeleri hkmleri sakl kalmak flartyla) bu messeselerin iflletilmesinden doan amme borlarna karfl teminat hkmnde kabul edilmifltir. Ancak tabi ki, noterden tasdikli kira szleflmesinde gayrimenkul sahibinin demirbafl olarak kaytl
eflya ve malzemesi ile otel, han ve pansiyonlardaki misafir ve kiraclarn kendilerine ait eflyalar bu hkmn dflndadr. nc flahslarn, Medeni Kanunun veya
Borlar Kanununun menkullerin mlkiyeti muhafaza kayd ile satflna iliflkin szleflme hkmlerine dayanarak yapacaklar istihkak iddialar hari, bu yerlerdeki
mallar zerindeki istihkak iddialar alacakl amme idaresinin bu teminat hakkn ihlal etmez.
Nelerin teminat olabilecei

kanunda sayma yntemi ile
belirlenmifltir.
fiahsi kefaleti kabul,

idarenin takdirine
braklmfltr.
22
Vergi cra Hukuku
SIRA SZDE
HTYAT HACZ
D fi N E L M
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
htiyati haciz, ileride tahakkuk edecek olan veya henz vadesi gelmemifl bulunan
ya da vadesi getii hlde henz deme emri tebli edilmemifl bulunan amme alaR U
cann tahsilS Ogvenliini
salamak zere yaplan hacizdir. htiyati haciz, 6183 sayl Kanunun 13. maddesinde saylan ve aflaya aktardmz hllerden herhangi
birinin mevcudiyeti
D K K A T hlinde belli bir sre ile snrlandrlmakszn uygulanr. htiyati haciz uygulanmasn gerektiren hller flunlardr:
1. 9uncu madde gereince - yukardaki blmde aktardmzteminat istenSIRA SZDE
mesini gerektiren hller mevcutsa,
2. Borlunun belli ikametgh yoksa,
3. Borlu
kamflsa veya kamas, mallarn karmas ve hileli yollara sapmas
AMALARIMIZ
ihtimalleri varsa,
4. Borludan teminat gstermesi istendii hlde belli srede teminat veya kefil gstermemifl
yahut flahsi kefalet teklifi veya gsterdii kefil kabul edilK T A P
memiflse,
5. Mal bildirimine arlan borlu, belli mddet iinde mal bildiriminde bulunmamfl
bildirimde bulunmuflsa,
T E L Eveya
V Z Y Onoksan
N
6. Borlu hakknda, karar verilmifl olup olmad nem taflmakszn, para cezasn gerektiren bir fiil dolaysyla kamu davas almflsa,
7. Borlu, mallarn iptali istenebilecek ifllem ve tasarrufla elden kartmflsa
N T karann
ERNET
(elden
dier mallar hakknda uygulanmak zere).
6183 sayl Kanunun 13. maddesine gre ihtiyati haciz, alacakl kamu idaresinin bulunduu mahalln en byk memurunun kararyla uygulanr. Ancak bu yetM A KGelir
A L E daresi Baflkanlnn Teflkilat ve Grevleri Hakkndaki Kaki, 5345 sayl
nunun 33. maddesi ile vergi dairesi baflkanl bulunan illerde vergi dairesi baflkanna, dier illerde ise vergi dairesi mdrne aktarlmfltr. Ayrca alacakl kamu
idaresinin il zel idaresi olmas hlinde ihtiyati hacze karar verme yetkisi vali, belediye olmas hlinde belediye baflkan, Tasarruf Mevduat Sigorta Fonu olmas hlinde fonun baflkan tarafndan kullanlr.
Teminat istenmesini gerektiren hllerin varl sebebi ile uygulanacak ihtiyati
hacizlerde, idarenin borlu tarafndan teminat gsterilinceye kadar beklemesi zorunlu olmayp, gerek teminat olarak verilecek deerlerin haczedilebilmesini salamak gerekse teminat istenmesine iliflkin yaplacak tebligatlarda geecek srede
amme alacann gvence altna alnmasn temin etmek zere, ihtiyati hacze iliflkin ifllemlere idare derhal bafllayabilir.
Bankalara yaplacak haciz ve ihtiyati haciz teblileri, sadece tebli tarihi itibaryla amme borlularnn mevcut olan varlklarn konu alabilir. Bu kiflilerin ileride
doabilecek alacaklar veya hesaplarnda oluflabilecek paralar iin haciz ve ihtiyati haciz ifllemi uygulanamaz. Ancak bankaclk sisteminde, POS cihaz kullanan
mflteri ile banka arasnda yaplan szleflmelere dayanan bankalar nezdindeki hesaplar, banka ile mflterisi arasnda devamllk arz etmektedir. Dolaysyla bu hesaplar her zaman iin banka nezdinde alacak domasna (muhtemel alacak) msait hesaplardr. Bu sebeple, bu hesaplara, gelecee ynelik olmak zere idarece
haciz konulmas mmkndr.
htiyati haciz, kesin hacze dnfltrlmedii srece, ihtiyaten haczedilen mallarn satlarak paraya evrilmesi mmkn bulunmamaktadr. Ancak, ihtiyaten hac-
N N
ihtiyati haciz yaplabilecek

durumlar, Kanunda sayma
yntemi ile gsterilmifltir.
AMALARIMIZ
SIRA
SZDE teminat talebi zerine borlu, neleri teminat olarak gsterebilir?
Alacakl kamu
idaresinin
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
MAKALE
Kural olarak ileride doacak

varlk ve gelirler ihtiyaten
haczedilemez.
23
zedilen mallarn bozulmas, rmesi gibi nedenlerle korunmasnn mmkn olmad veya bekledii zaman nemli bir deer dflklne urayacann anlafllmas hllerinde, bu mallar derhal paraya evrilerek, elde edilen tutarlar teminat
olarak muhafaza edilir.
htiyaten haczolunan mallar istenildii zaman para veya ayn olarak verilmek
ve bu hususu temin iin mallarn kymetleri depo edilmek yahut tahsil dairesinin
bulunduu yerdeki bir flahs mteselsil kefil gsterilmek flartyla borluya ve mal
nc flahs nezdinde haczolunmuflsa bir taahht senedi alnarak kendisine braklabilir.
6183 sayl Kanunun 13 nc maddesinde, ihtiyati haciz sebeplerinin varl
hlinde ihtiyati haczin hi bir mddetle mukayyet olmakszn uygulanaca
hkme balandndan, ihtiyati hacizler belli bir sre iin konulmayp kaldrlmad mddete devam eder. htiyati haciz ancak borlunun, 6183 sayl Kanunun
10.maddesinde saylan ve yukardaki blmde aktardmz neviden bir teminat
gstermesi hlinde haczi koyan merci tarafndan kaldrlr. Ancak burada nc
flahslarn borlu lehine menkul mallarn teminat gstermesi mmkn deildir.
htiyati haciz ifllemi de hi flphesiz dava konusu edilebilir. Haklarnda ihtiyati
haciz tatbik olunanlar; haczin uyguland, gyapta yaplan hacizlerde ise haciz iflleminin tebli edildii tarihten itibaren 7 gn iinde, alacakl tahsil dairesinin yetki alanna dhil olduu vergi mahkemesinde dava aabilir ve bu davada ihtiyati haciz tutar ve sebeplerine de itiraz edebilir. Bu tr davalar, vergi mahkemelerince ncelikli olarak grlr. Ancak bu davann borlu lehine sonulanmas ve ihtiyati haczin iptal edilmesi, haczin kaldrlmas sonucunu salamamaktadr. nk
dari Yarglama Usul Kanununun 28/1. maddesine gre, ihtiyati haciz uygulamasna iliflkin davalarda verilen kararlar hakknda, bu kararlarn kesinleflmesinden
sonra idarece ifllem tesis olunabilir.
htiyati hacze karfl dava almayp bu haczin dayana olan tarhiyata karfl dava almas hlinde veya hem tarhiyata hem de bu tarhiyattan kaynakl olan ihtiyati hacze karfl dava ald hllerde ve ilk derece mahkemesince tarhiyatn ksmen
veya tamamen terkinine ynelik kararlar verilmesi hlinde de dare, ihtiyati haczi
kaldrmamakta bu defa ve bu kararn kesinleflmesini beklemektedir.
SIRA SZDE
htiyati haciz ifllemine karfl dava ama sresi ka gndr ve dava nerede
alabilir.
HTYAT TAHAKKUK
htiyati haciz sre ile bal

deildir.
htiyati haciz ifllemi de dava

konusu yaplabilir.
D fi N E L M
Kamu borlusunun henz tahakkuk etmemifl fakat ileride tahakkuk edecek vergi
alacann tahsilini, tahsilde sknt olacana iliflkin baz emarelerin varl hlinde
S O R U
nceden gvence altna almak zere 6183 sayl Kanunun 17. maddesinde
dzenlenmifl bir messesedir ve sadece vergi ve benzeri mali ykmllkler iin uygulanabilir. te yandan zaten tahakkuk etmifl alacaklar iin, artkD tekrar
K K A T ihtiyati tahakkuk yaplamaz.
htiyati tahakkuk yaplmasn gerektiren hller flunlardr.
SIRA SZDE
1. 9uncu madde gereince - yukarda teminatla ilgili blmde aktardmzteminat istenmesini gerektiren hller mevcutsa,
2. Borlunun belli ikametgh yoksa,
AMALARIMIZ
3. Borlu kamflsa veya kamas, mallarn karmas ve hileli yollara sapmas
ihtimalleri varsa,
4. Mal bildirimine arlan borlu, belli mddet iinde malK bildiriminde
bulun T A P
mamfl veya noksan bildirimde bulunmuflsa,
SIRA SZDE
D fi N E L M
htiyati tahakkuk, henz
tahakkuk etmemifl vergi
S O R U
alacaklar iin kanunda
yazl hllerin varl hlinde

uygulanabilir.
DKKAT
N N
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
TELEVZYON
NTERNET
NTERNET
24
htiyati tahakkuk sadece

Maliye Bakanlnn
belirledii vergiler iin
uygulanabilir.
htiyati tahakkuka
dayanarak tahsilat
yaplamaz
Vergi cra Hukuku
5. Borlunun teflebbsnn muvazaal olduuna veya baflkasna aidiyeti konusunda deliller elde edilmiflse,
6. Kamu alacann tahsili iin hakknda takip muamelelerine bafllanan borlunun; ksmen veya tamamen tahsile engel olmak veya tahsili zorlafltrmak
amacyla mallarndan bir ksmn veya tamamn mlknden kartmas veya telef etmesi yahut deerden dflrmesi, gizliyerek, kararak muvazaa
yolu ile baflkasnn uhdesine geirmesi veya asl olmayan borlar ikrar ederek yahut alndlar vererek geree aykr surette varln yok etmesi veya
azaltmas ve geri kalan mallarnn borcu karfllamaya yetmemesi sebepleriyle hakknda soruflturmaya bafllanlmflsa.
Borlu hakknda ihtiyati tahakkuk yaplabilmesi iin vergi dairesi mdrnn
(5345 sayl Kanun uyarnca vergi dairesi yetkisini haiz olarak kurulan ve faaliyete
geen vergi dairesi baflkanlklarnda, ilgili grup mdrnn ve/veya mdrn) yazl talebinin bulunmas ve bu talebin defterdar ve/veya vergi dairesi baflkan tarafndan uygun grlmesi gerekir. Kanun, ihtiyati tahakkuka konu edilebilecek vergi trlerini belirleme yetkisini Maliye Bakanlna brakmfltr. Bakanlk bu yetkisini Seri : A Sra No:1 sayl Genel Teblile kullanmfl ve sadece afladaki vergiler
iin ihtiyati tahakkuk yoluna baflvurulabileceini aklamfltr. Buna gre:
a. Gelir Vergisi (geici vergi dahil),
b. Kurumlar Vergisi (geici vergi dahil),
c. Katma Deer Vergisi,
d. Damga Vergisi,
e. zel Tketim Vergisi,
f. zel letiflim Vergisi,
g. fians Oyunlar Vergisi,
h. Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi,
. Veraset ve ntikal Vergisi,
i. Bu vergilerin gecikme faizi ve vergi aslna bal vergi cezalar.
6183 sayl Kanunun 18inci maddesi gereince ihtiyati tahakkuk tutar, mkellefin maddede saylan vergi, resim ve cezalarndan matrah belli olanlar zerinden,
gemifl yllara ve cari yln geen aylarna ait olup matrah henz belli olmayan alacaklar asndan ise geici olarak harici karinelere gre takdir yoluyla tespit ettirilen matrahlar zerinden hesaplanacaktr.
Bu dzenlemelere gre ihtiyati olarak tahakkuk eden vergiler ile bunlarn faiz
ve cezalar, ilgili kanunlarna gre deme zamanlar gelmeden tahsil olunamaz.
Ancak ihtiyati olarak tahakkuk eden bu tutarlar iin, kamu alacan gvence altna almak amacyla ihtiyati haciz yoluna baflvurulur.
Vergi alacann ihtiyati tahakkukundan sonra, verginin kendi zel kanununa
gre nihai olarak tahakkuk etmesi durumunda, ihtiyati tahakkukun nihai tahakkuku aflan ksmnn kaldrlmas gerekir. rnein sebeplerinin varl dolaysyla ve
usulnce, bir kurumun ilk drt aylk kazanc zerinden ihtiyaten T800.000, kurumlar vergisinin tahakkuk ettirildii bir durumda, mkellefin (bu vergi ile ilgili olan
kurumlar vergisi kanununa gre) izleyen yl nisan aynda verdii yllk beyannamede kurumlar vergisinin T650.000, kmas hlinde, vergi idaresinin beyannamenin /verilmesinden itibaren iki ay ierisinde beyannameyi tetkik ederek, ihtiyati tahakkuka fazladan konu edilmifl bulunan 150.000,- Liralk tutar dzeltme yoluyla
kaldrmas gerekmektedir. Ayn flekilde ikmalen veya resen yaplan tarhiyatlar dolaysyla ihtiyati tahakkuk uygulanan hllerde, ikmalen veya resen tarh olunan dava ama sresinin geirilmesi veya davann borlu aleyhine sonulanmas yahut
25
zerinde uzlaflma salanmas vb. yollarla- verginin tahakkuk ettii hllerde, tahakkuk miktarn aflan ihtiyati tahakkuk tutarnn da dzeltilerek kaldrlmas gerekmektedir.
htiyati tahakkuk ifllemi veya karar, kendi baflna, mkellefler aleyhine hukuki
sonu dourmaz. nk bu ihtiyaten tahakkuk eden vergiler, kesinleflmeden
ve/veya ilgili kanunlarna gre deme zamanlar gelmeden tahsil edilemezler. Ancak ihtiyati tahakkuk ifllemi sonucunda borlu aleyhine ihtiyati haciz de yaplmflsa (ki ihtiyati tahakkukun gvence ifllevini ifa edebilmesi iin idarece yaplmas gerekir), bu durumda mkellefin hukuku etkilenmifl olacandan, ihtiyati tahakkuk
ifllemi ihtiyati haciz ifllemi ile birlikte dava konusu yaplabilir. Bu davann
ihtiyati haczin uyguland, gyapta yaplan hacizlerde ise haciz iflleminin tebli
edildii tarihten itibaren 7 gn iinde almas gerekmektedir. Davann alacakl
tahsil dairesinin yetki alanna dhil olduu vergi mahkemesinde almas gerekmektedir. Bu davada ihtiyati tahakkuk sebeplerine ve/veya miktarna da itiraz edebilirler. Burada alan davada ihtiyati hacizle birlikte buna sebebiyet veren ihtiyati
tahakkuk ifllemine karfl da dava aldnn, dava dilekesinde zellikle belirtilmesi gerekmektedir. nk sadece ihtiyati haciz ifllemi belirtilerek dava almas
hlinde, Danfltay ihtiyati tahakkuk iflleminin dava almakszn kesinlefleceini ve
bu durumda da ihtiyati haciz iflleminin hukuki dayanann da oluflacan kabul
etmektedir. Vergi mahkemelerinde alan bu davalar da ncelikli olarak grlr.
Ancak bu davann borlu lehine sonulanmas ve ihtiyati haczin iptal edilmesi,
haczin kaldrlmas sonucunu salamaz. nk dari Yarglama Usul Kanununun
28/1. maddesine gre, ihtiyati haciz uygulamasna iliflkin davalarda verilen kararlar hakknda bu kararlarn kesinleflmesinden sonra idarece ifllem tesis olunabilir.
htiyati tahakkuk iflleminin oluflturulmas usuln aklaynz.
SIRA SZDE
htiyati tahakkuk ifllemi

ancak ihtiyati haciz ifllemi
ile birlikte dava konusu
yaplabilir.
KAMU ALACAKLARININ RHAN HAKKI
D fi N E L M
Amme alacaklarna ncelik hakk veren 6183 sayl Kanunun 21inci maddesi hkm ile nc flahslar tarafndan haczedilen mallar paraya evrilmeden nce o mal
S O Rmallarnn
U
zerine kamu alaca iin de haciz konulduunda ve borlunun
tm
borlar karfllamad hllerde satfl bedelinin alacakllar arasnda ne flekilde datlacana iliflkin dzenlemeler yaplmfl, borlunun iflas, mirasnDreddi
ve terekenin
KKAT
resm tasfiyeye tabi tutulmas hllerinde kamu alacann sras belirlenmifltir.
Madde hkmne gre, nc flahslar tarafndan haczedilen mallar paraya
SZDE
evrilmeden nce o mal zerine kamu alaca iin de haciz SIRA
konulduunda
satfl
bedeli alacakllar arasnda garameten taksim edilmektedir. Satfl bedelinin datmnda, amme alacaklarndan nce tesis edilmifl olan rehinli alacaklarn
AMALARIMIZhaklar sakl tutulmufl ancak eflya ve gayrimenkuln aynndan doan amme alacaklarna rehinli alacaklardan nce tahsil edileceine ynelik ncelik hakk verilmifltir. Bu dzenlemelere gre rnein, ipotek alacaklsnn alaca ncelikli
birlikte,
K Tolmakla
A P
bir baflka deyiflle, satfl bedelinden nce rehinli alacaklnn alacann karfllanmas gerekmekle birlikte, haczedilerek satfla konu edilen gayrimenkulden kaynaklanan emlak vergisi alaca, ipotekli alacaklnn alacandan nce
T E Lgelecektir.
E V Z Y O N (Bu konuda gmrk ve emlak vergileri iin bkz. 6183 sayl Kanun md.21/2, katma deer
vergisi iin bkz. KDV Kanunu md. 55)
Genel bteye gelir kaydedilen vergi, resim, har ile vergi cezalar ve bunlara
N T flas
E R N E Kanununun
T
bal zam ve faizler iin tatbik edilen hacizlerde, 2004 sayl cra
268 inci maddesinin birinci fkrasnn rehinden nce ihtiyati veya icrai haciz bu-
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
N N
MAKALE
SIRA SZDE
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
nc flahslarca
T E L Eparaya
VZYON
haczedilen mallar
evrilmeden nce kamu
alaca iin de haczedilirse
satfl bedeli alacakllar
arasnda garameten taksim
NTERNET
edilir.
MAKALE
26
Vergi cra Hukuku
lunmas hlinde kamu alaca dhil hibir haciz rehinden nceki hacze ifltirak edemez fleklindeki son cmlesi hkm uygulanmaz (6183 sayl Kanun md. 21 cmle 2). Dolaysyla, nc flahslar tarafndan haczedilmifl mallara, bir rehinli alacaklnn da haciz uygulamas hlinde, sz konusu kamu alacaklar iin rehinli alacakldan dahi sonra haciz konulmas hlinde de, rehinden nce nc flahslar tarafndan tatbik edilmifl olan hacizlere kamu alacaklsnn da ifltirak etmesi olana
salanmfltr. Bu dzenlemeleri ve aklamalarmz afladaki rneklerle de pekifltirmek mmkndr.
RNEK 1
Bir gayrimenkul (A) flahsnn 200.000,- Lira alaca iin haczetmesi ve daha
sonra bir vergi dairesinin bu gayrimenkule 300.000,- Lira gelir vergisi alaca iin
haciz uygulamas durumunda, gayrimenkul 400.000,- Liraya satlmas hlinde
bu tutarn paylafltrlmas flu flekilde olacaktr:
Vergi dairesinin haczinden nce tatbik edilen haciz rehinli olmadndan vergi
dairesi de kamu alaca iin hacze ifltirak edecek ve satfl bedelinin - kamu alacann toplam haciz tutarnn % 60n oluflturmas sebebiyle - 240.000,- Liras vergi
dairesine denecek kalan 160.000,- Lira ise alacakl (A)ya denecektir.
Eer bu gayrimenkuln 5.000,- Lira emlak vergisi borcu olsa ve ilgili belediye
de bu tutar iin haciz tatbik etseydi, belediyenin haczinin zaman nem taflmakszn satfl bedelinden nce belediyenin emlak vergisi alacann denmesi (Bkz.
6183 sayl Kanun md.21/2) daha sonra kalannn yukardaki esaslara gre alacakl (A) ile vergi dairesi arasnda paylafltrlmas gerekecekti.
RNEK 2
Bir gayrimenkul (A) flahsnn rehinli 200.000,- Lira alaca iin haczetmesi ve
daha sonra bir vergi dairesinin bu gayrimenkule 300.000,- Lira gelir vergisi alaca iin haciz uygulamas durumunda, gayrimenkul 400.000,- Liraya satlmas
hlinde bu tutarn paylafltrlmas flu flekilde olacaktr:
Vergi dairesinin haczinden nce tatbik edilen haciz rehinli olduundan tahsil
edilen tutardan nce (A) flahsnn alacann denmesi, kalan tutarn ise vergi dairesine denmesi gerekecekti.
Eer bu gayrimenkuln de 5.000,- Lira emlak vergisi borcu olsa ve ilgili belediye de bu tutar iin haciz tatbik etse idi, belediyenin haczinin zaman nem taflmakszn satfl bedelinden nce belediyenin emlak vergisi alacann denmesi
(Bkz. 6183 sayl Kanun md.21/2) daha sonra kalannn yukardaki esaslara gre
alacakllara denmesi sz konusu olacakt. Bu durumda vergi dairesine denecek
tutar 195.000,- Lira olacakt.
RNEK 3
Bir gayrimenkul (A) flahsnn 200.000,- Lira rehinsiz alaca iin haczetmesi,
daha sonra (B) flahsnn rehinli 250.000,- Lira alaca iin haczetmesi ve ondan
sonra bir vergi dairesinin bu gayrimenkule 300.000,- Lira kurumlar vergisi alaca iin haciz uygulamas durumunda, gayrimenkul yine 400.000,- Liraya satlmas hlinde bu tutarn paylafltrlmas flu flekilde olacaktr:
Vergi dairesinin haciz uygulad alacann genel bteye gelir kaydedilen bir
vergi alaca olmas sebebiyle, 2004 sayl cra flas Kanununun 268inci maddesinin birinci fkrasnn rehinden nce ihtiyati veya icrai haciz bulunmas hlinde kamu alaca dhil hibir haciz rehinden nceki hacze ifltirak edemez fleklindeki
27
son cmlesi burada uygulanmayacaktr (6183 sayl Kanun md. 21 cmle 2). Dolaysyla, nc flahslar tarafndan rehinsiz alacaklar iin haczedilmifl mallara, kamu alacaklar iin herhangi bir rehinli alacakldan sonra haciz konulmas hlinde,
rehinli alacaktan nce nc flahslar tarafndan tatbik edilmifl olan hacizlere kamu alacaklsnn da ifltirak etmesi sz konusudur.
Bu nedenle, vergi dairesinin haczinden nce tatbik edilen (ikinci) haciz rehinli olmasna ramen, satfltan elde edilen tutardan vergi dairesine, ilk haciz ile kamu alacann toplam ierisindeki kamu alacann oran dhilinde deme yaplacaktr. Buna gre satfl bedelinden vergi dairesi alacann 240.000 - Lirasn, Bay
(A)da 160.000,- Lirasn tahsil etmifl olacaktr.
Borlunun iflas, mirasn reddi ve terekenin resm tasfiyeye tabi tutulmas hllerinde kamu alacaklar imtiyazl alacak olarak paylafltrmada nc srada yer
alacaktr. cra iflas Kanununun 206. maddesine gre birinci srada iflilerin hizmet
akdinden doan alacaklar ve iflverenlerin ifliler iin kurulmufl tzel kiflilie sahip
yardm sandklarna olan borlar ile aile hukukundan doan nafaka alacaklar yer
almaktadr. kinci srada, velayet ve vesayet nedeniyle domufl alacaklar yer almaktadr. nc srada ise imtiyazl alacaklar vardr. Bu srann nceliini alan bir
alacan bulunmas hlinde, amme alacaklar da ncelikli alacakla ayn srada yer
alacak ve bu alacaklar tamamen tahsil edilinceye kadar dier imtiyazl alacaklara
bir pay ayrlmayacaktr. ncelik hakk bulunan alacak ile amme alaca toplamnn, bu sraya tahsis edilen tutardan fazla olmas hlinde ise tahsis edilen tutarn
garameten taksim edilmesi gerekmektedir.
KAMU ALACAI DENMEDEN fiLEM YAPMA

YASAI
6183 sayl Kanuna, 5766 sayl Kanunla eklenen 22/A maddesiyle baz hak sahiplerine deme yaplmas, hak sahibinin vergi borcu olmamas kofluluna balanmfltr. Ancak madde, deme yaplmasnn vergi borcu olmama kofluluna balanmasnda Maliye Bakanlna yetki vermifltir. Bakanlk bu yetkisini A/2 sayl Genel
Teblile kullanmfltr.
Anlan Genel Teblie gre, 4734 sayl Kamu hale Kanunu kapsamna giren
kurumlarn bu Kanun kapsamnda hak sahiplerine 2.000 lirann zerinde yapacaklar demeler srasnda ve Kanun, kararname ve dier mevzuatla nakdi olarak
salanan Devlet yardmlar, teflvikler ve destekler nedeniyle kurumlarn ilgililere
yapacaklar demeler srasnda, hak sahiplerinin ve/veya ilgililerin tahsil dairelerine vadesi gemifl borlarnn bulunmadna iliflkin vadesi gemifl bor durumunu
gsterir belge aranlmas zorunluluu getirilmifltir.
Ancak, eitim ve retime ynelik olarak renim bursu ve renimle ilgili dier adlarla ya da yangn, deprem, sel, kuraklk, haflere istilas ve benzeri tabi: afetlere maruz kalanlara verilen Devlet yardmlar, teflvikler ve destekler nedeniyle yaplacak demelerde bu zorunluluk aranlmayacaktr.
Maliye Bakanl ayrca sz konusu Kanun maddesinin verdii yetkiye istinaden vadesi gemifl bor olarak deerlendirilmek zere madde kapsamna giren
kamu alacaklarn;
Tr olarak; yllk gelir, yllk kurumlar, katma deer, zel tketim, zel iletiflim ve banka ve sigorta muameleleri vergileri, gelir ve kurumlar vergisine
iliflkin tevkifatlar ve geici vergiler ile bu vergi trlerine ait vergi ziya cezalar, gecikme zam ve faizleri,
Tutar olarak; kapsama giren amme alacaklarnn toplam 1.000,- Liray
aflan tutar, fleklinde belirlenmifltir.
Kamu alaca denmeden

hangi ifllemlerin
yaplamayacan belirleme
yetkisi Maliye Bakanlna
aitdir.
28
Vergi cra Hukuku
Belge aranmas gereken

hllerde borcu yoktur
yazsn aramadan deme
yapanlara idari para cezas
kesilir.
SIRA SZDE
D fi N E L M
KAMU ALACAKLARININ TAKBNDE PTAL

S O R U
DAVALARI
DKKAT
Bu hkmlerle gdlen ama; kamu alacan demeyen, mal bulunmad ya da

borca yetmedii
hllerde borlunun, kamu alacann tamamnn veya bir ksmnn
DKKAT
tahsilini engellemek amacyla tek tarafl hukuki muamelelerle, borlunun amacn
bilen veya bilmesi lazm gelen kimselerle yapt btn muamelelerin hkmszlSIRA SZDE
n salamaktr.
Bu suretle amme alacan tahsilini salamak amacyla 6136 sayl Kanunda iptal davas bafllnda baz dzenlemeler (md. 24 - 31) yer almfltr.
6183 sayl
Kanunun 24nc maddesinde, bu Kanuna gre alan davalara geAMALARIMIZ
nel mahkemelerde baklaca belirtildiinden, iptal davalarnn, iptali istenen tasarrufun deerine gre sulh hukuk veya asliye hukuk mahkemelerinde almas
gerekmektedir.
K T Bu
A Pdavalarn grlme usul, Hukuk Muhakemeleri Kanununa
tabidir.
N N
AMALARIMIZ
Borlunun kamu alacan
berteraf etmek iin

suiniyetle yapaca ifllemler
iptal ettirilebilir.
K T A P
deme iin istihkak

sahiplerinden borlarnn bulunmadn belgelendirme koflulu getirilSIRA SZDE
mifl kurulufllarca, vergi idaresinden borcu yoktur yazs ibraz edilmeden istihkak sahiplerine deme yapanlara verilecek ceza nedir, ilgililer bu cezaya karfl nerede itiraz edebilirler?
D fi N E L M
S O R U
SIRA SZDE
Vadesi gemifl bor durumunu gsterir belge arama zorunluluu getirilen kurum
ve kurulufllarca yaplacak deme/ifllemler srasnda, tahsil dairelerinin verdii bilgiye istinaden kapsama giren alacak trlerinin toplam tutarnn 1.000,- Liray aflmamas hlinde, borcun bulunmad kabul edilerek gerekli deme/ifllemler yaplacaktr.
Tahsil dairelerince vadesi gemifl bor durumunu gsterir belge tanzimi srasnda borlunun, belirlenmifl alacak trlerinden vadesi geldii hlde denmemifl bir
borcu bulunup bulunmad arafltrlacak ve vadesi getii hlde denmemifl borlar, tr ve tutarlar ile birlikte istenilen belgede gsterilecektir.
Vadesi getii hlde denmemifl bor bulunmakla birlikte, yarg mercilerince
yrtmenin durdurulmasna karar verilmesi veya takibin kanunen durdurulmas
gereken dier hllerde kapsama giren tr ve tutarda bor bulunmasna ramen vadesi gemifl bor durumunu gsterir belge deme/ifllem yaplmasna muvafakat
edildiini belirten bir ifadeyle tanzim edilerek borluya verilecektir. Tecil edilmifl
amme alacaklar, tecil flartlarna uygun olarak dendii mddete vadesi gemifl
bor olarak dikkate alnmayacaktr.
Bu belgeler tanzim edildii tarihten itibaren 15 gn sre ile geerli kabul
edilecektir.
Hak sahiplerine, tahsil dairesince dzenlenen vadesi gemifl bor durumunu
gsterir belgelerde belirtilen bor tutarnn zerinde bir tutarda deme yaplmas
gereken hllerde, borlunun da talebi alnmak suretiyle bor tutar kadar ksm, ilgili tahsil dairelerine bakiyesi de borluya denebilecektir. Ayrca, bor tutarnn
yaplacak demeden yksek veya buna eflit olduu durumlarda da borlunun talebi zerine denecek tutar, ilgili tahsil dairesine aktarlabilecektir.
Vadesi gemifl bor durumunu gsterir belgeyi aramadan bu Tebli ile zorunluluk getirilen deme/ifllemleri yapan kurum ve kurulufllara, borlunun bal bulunduu takibe yetkili tahsil dairesince, iki bin lira idari para cezas uygulanacaktr. Bu madde hkmne gre; verilen idari para cezasnn, ilgilisine tebli tarihinden itibaren bir ay iinde denmesi gerekmektedir. dari para cezasna karfl
tebli tarihini takip eden otuz gn iinde idare mahkemesinde dava almas
mmkndr. Bu idari para cezalar hakknda 5326 sayl Kabahatler Kanunu hkmleri uygulanacaktr.
TELEVZYON
TELEVZYON
NTERNET
NTERNET
29
6183 sayl Kanunun 25 inci maddesinde, iptal davasnn taraflar ve husumetin

kimlere yneltilecei saylmfltr. Buna gre, alacakl amme idareleri veya alacan
tahsili ile grevlendirilmifl olan tahsil daireleri tarafndan davac sfatyla alacak iptal davalarnn davals; borlu, borlu ile hukuki muamelede bulunanlar veya kendilerine borlu tarafndan deme yaplan kimselerle, bunlarn miraslar ve kt niyetli nc flahslar olacaktr. Alacakl, tahsil dairesinin suni niyetle yaplmfl muameleleri iptal ettirerek alacan bunlardan tahsil etmesi durumunda, borlu olmamakla birlikte bu iptal davasnn sonucu dolaysyla kamu borcunu stlenmek durumunda kalanlar, genel hkmler erevesinde asl borluya rcu edebilir.
ptal davalar alacakl kamu idaresine alacan tahsil olana salayan nispi nitelikte, kanundan doan flahsi davalardr. Bir baflka deyiflle, bu davalar maln aynna ynelik olmadndan ayni nitelikte karara konu olmazlar. te yandan mahkeme tasarrufun, sadece kamu borcunu karfllayacak tutara isabet eden ksmn iptal eder. Dava sabit olduu takdirde davac kamu idaresi, bu davaya konu teflkil
eden mal zerinde cebri icra yoluyla alacan tahsil edebilme hakkn elde eder
ve davann konusu gayrimenkul ise daval nc flahs zerindeki kaydn dzeltilmesine mahal olmadan o gayrimenkuln haciz ve satfln isteyebilir. Tasarruf ve
muameleden faydalanan daval, elde ettiklerini elden karmflsa takdir edilecek
bedelini vermeye mecburdur.
Borlu ile hukuki muamele yapan kimse aleyhine, borlunun kamu alacann
denmesini engellemek maksadyla hareket ettii ve karfl tarafnda bunu bildii
veya bilebilecek durumda olduu iddiasyla alacak bir iptal davasnda, bu hllerin gereklefltiini ispat yk, davac idareye aittir ve bu iptal davasnn alabilmesi iin baz koflullarn gerekleflmesi gerekmektedir.
Bu koflullardan ilki, iptal davasnn almasna sebebiyet veren kamu alacann
deme vadesinin gelmifl (muaccel) olmas ve yaplan takip ifllemlerine ramen
borlunun mal varlndan bu alacan tahsil edilememifl olmas gerekmektedir.
Eer kamu alaca kesinleflmemifl ve vadesi gelmemifl ise rnein henz dava aflamasnda ise veya tahakkuk ve haciz ihtiyaten uygulanmakla birlikte kesin hacze ve
tahakkuka evrilmemiflse, kamu alaca teminata balanmfl veya tecil edilmiflse,
bu alacak dolaysyla iptal davas alamaz. Tahsil olana veya ihtimali var olan bir
alacak dolaysyla iptal davas alamaz. Burada tm abalara ramen tahsil olanann elde edilememifl olduunu kantlama yk, davac konumunda bulunan tahsil dairesindedir. Burada borcu aleyhine aciz belgesi dzenlenmifl olunmas koflulu aranmadndan dare, borlunun mal beyannda bulunmamas, bulunup da
borcu karfllamaya yeter veya hi mal bulunmadn beyan etmifl olmas, haczedilen mallarn borcu karfllayamayacann belli olmas ve borlunun baflkaca bir
mal bulunmamas hllerine dayanabilir.
kinci koflul ise iptal davasnn tasarrufun yapld tarihten sonraki befl
yllk sre ierisinde almasdr (6183 sayl Kanun md. 26). Bu sre hak dflrc sredir ve bu sre getikten sonra tasarrufun iptali davas alamaz. Kanunda
bu sreyi durduran veya kesen herhangi bir sebebe yer verilmemifltir.
Ancak bafllama veya dier ivazsz tasarruflarda ifllemin iptali iin baflkaca sreler de ngrlmfltr. 6183 sayl Kanun md. 27. maddesine gre, bafllama veya
ivazsz tasarrufun iptal edilebilmesi iin, tasarrufun deme mddetinin bafllad tarihten geriye doru iki yl iinde veya deme mddetinin bafllamasndan sonra yaplmfl olmas gerekir. Bu gibi ifllemlerin iptali iin alacak davalarn da befl yllk hak dflrc sre ierisinde almfl olunmas gerekmektedir.
ptal davalar adliye

mahkemelerinde grlr.
ptal davalarnda ispat yk

idarededir. Bu davalarn
almasnn baz koflullar
vardr.
30
Vergi cra Hukuku
Kanun, baz ivazl

tasarruflar dahi ivazsz
kabul etmifltir.
SIRA SZDE
D fi N E L M
KAMU ALACAKLARINDAN YAPILACAK

S O R U
REDDYATLARDA
MAHSUP
DKKAT
Kamu denmeden alacaklya
deme yaplmas baz
SIRA SZDE
koflullara
balanmfltr.
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
MAKALE
6183 sayl Kanun,

kamu borlularnca kamu alacan bertaraf etmek amacyla yaplan ve
SIRA SZDE
iptal davasna konu olabilecek hangi ivazl hukuki ifllemleri, ivazsz (bafllama olarak)
yaplmfl olarak kabul etmektedir?
D fi N E L M
S O R U
AMALARIMIZ
6183 sayl Kanunun 28. maddesinde afladaki tasarruflar bafllama hkmnde kabul edilmifltir:
1. nc devreye kadar (bu derece dhil) kan hsmlaryla, efller ve ikinci dereceye kadar (bu derece dhil) shr hsmlar arasnda yaplan ivazl tasarruflar,
2. Kendi verdii maln, szleflmenin yapld sradaki deerine gre borlunun ivaz olarak pek afla bir fiyat kabul ettii szleflmeler,
3. Borlunun kendisine yahut nc bir flahs menfaatine kayd hayat flartyla
irat ve intifa hakk tesis ettii szleflmeler.
Kanunun 29. maddesinde ise kamu borlusunun deme mddetinin bafllad
tarihten geriye doru iki yl iinde veya deme mddetinin bafllamasndan sonra
yaptklar tasarruflardan aflada belirtilenler hkmsz kabul edilmifltir:
1. Borlunun teminat gstermeyi evvelce taahht etmifl olduu hller mstesna
olmak zere borlu tarafndan mevcut bir borcu temin iin yaplan rehinler,
2. Borca karfllk para veya mutat deme vastalarndan baflka yollarla yaplan
demeler,
3. Vadesi gelmemifl bir bor iin yaplan demeler.
6183 sayl Kanunun 23. maddesinde tahsil edilip de kanuni sebeplerle reddi icap
eden amme Dalacaklar,
istihkak sahiplerinin reddiyat yapacak olan amme idaresiKKAT
ne olan muaccel borlarna mahsup edilmek suretiyle reddolunur hkm yer almfltr. Bu dzenlemeye gre; kamu borlusundan tahsil edilmekle birlikte daha
SIRA SZDE
sonra ilgili kanunlarnda yazl sebeplerle iadesi gereken tutarlardan ncelikle iadeyi yapacak olan kamu idaresine olan borlar mahsup edilecek, daha sonra kalan tutar iade
edilecektir.
AMALARIMIZ
Bu dzenlemenin uygulanabilmesi iin ortada nce tahsil edilmifl bir kamu alacann bulunmas ve bu tutarn ksmen veya tamamen iadesinin kanuni sebeplerK T A Pgerekmektedir. rnein bir serbest meslek erbabndan yl iinden kaynaklanmas
de stopaj olarak kesilen vergilerin, yllk beyannamesinde hesaplanan vergisinden
fazla olmas ve bu fazla tutarn Gelir Vergisi Kanununun 121/2. maddesi uyarnca
E L E Vedilmesi
ZYON
kendisine Tiade
gereken hllerde, bu mkellefin daireye katma deer vergisi borcunun da bulunmas hlinde, iade edilecek tutar nce borcuna mahsup
edilecek, kalan ksm kendisine iade edilecektir.
6183 sayl
bu dzenlemesinin uygulanabilmesi iin fazla tahsil edil N T EKanunun
RNET
mifl tutarn kamu alaca niteliinde olmas gerektii gibi, iadenin kanuni sebeplere dayanmas da gerekmektedir. adenin kanuni dzenlemeler dflndaki sebepleKALE
re dayanmasM Ahlinde,
bu dzenleme uygulanamaz. Nitekim bu konuda kan ihtilaflarda Danfltay; fazla tahsil edilen kamu alaca niteliinde olmayan avukatlk
cretinin iadesinde vergi borcuna mahsup edilemeyeceine, zel hukuk iliflkisinden doan elektrik creti alacann kamu alaca niteliinde olan elektrik tketim
vergisi borcuna mahsup edilemeyeceine karar vermifltir.
N N
31
KAMU ALACAKLARINI GVENCE ALTINA ALMA

AMACIYLA DZENLENEN SORUMLULUK HLLER
6183 sayl Kanun yukarda aktardklarmzn dflnda, kamu alacan gvence altna alma amacyla baz sorumluluk hllerini zel olarak dzenlemifltir. Bunlarda
srasyla vergi kesenlerin sorumluluu, limitet flirket ortaklarnn sorumluluu, kanuni temsilcilerin sorumluluu, flahs flirketlerinde ortaklarn sorumluluu, tasfiye
memurlarnn sorumluluu ve flirketlerin birleflme, devir ve flekil deifltirmelerinde
sorumluluk hlleridir.
Vergi Kesenlerin Sorumluluu

Baz gerek veya tzel kifliler vergi sorumlusu olarak kabul edilerek, Gelir Vergisi
Kanunun 94. ve izleyen maddeleriyle Kurumlar Vergisi Kanununun 15. ve 30.
maddelerinde, istihkak sahiplerine yapacaklar baz demelerden, onlarn (asl
mkelleflerin) vergilerine mahsup edilmek zere, ilgili kanunlarda (veya Kanunlarn verdii yetkiye istinaden Bakanlar Kurulu Kararlar ile) belirlenmifl oranlarda
vergiyi keserek (tevkifat, stopaj) ilgili tahsil (vergi) dairesine yatrma ykmll
getirmifltir. Benzeri ykmllklere Damga Vergisi Kanununda ve Veraset ve ntikal Vergisi Kanununda da rastlamak mmkndr.
6183 sayl Kanunun 22. maddesinde; bu flekilde kendilerine vergi kesme ykmll yklenenlerin (vergi sorumlularnn) bu grevlerini yerine getirmemeleri veya eksik yerine getirmeleri yahut deme srasnda vergiyi kesmekle birlikte
kestikleri vergiyi vergi dairesine usulnce ve sresinde intikal ettirmemeleri hlinde, kesilmesi gereken verginin, vergi kesme ykmll yklenen kiflilerden aranaca hkme balanmfltr.
rnein Gelir Vergisi Kanununun 94. maddesine gre sermaye flirketleri serbest
meslek erbabna yapacaklar mesleki demelerden % 20 orannda vergi kesmekle
ykmldrler. (X) Anonim fiirketinin fiubat 2010da Avukat (A)ya 100.000 lira veklet creti derken bu vergiyi kesmemesi hlinde, kesilmesi gereken vergi mkellef durumunda olan Avukattan deil, vergi kesmekle ykml olan fiirketten
aranacaktr. Ancak burada eflitli Danfltay kararlarna da yansmfl baz zel durumlara da deinmek gerekmektedir. zleyen yln mart aynda yllk beyannamesini veren Avukat, beyannamede kan yllk vergisinden kesilmifl olunmas gereken tutar, kendisinden kesilmedii iin mahsup edemeyecektir. Bu mahsup yaplmad iin kesilmesi gereken vergi tutar, hazineye intikal etmifl olacaktr. Bu gibi
hllerde, bir baflka deyiflle mkellefin sz konusu kesinti tutarn mahsup etmeksizin yllk beyannamesini vermesinden sonra, vergi kesintisi yapmakla sorumlu
olan aleyhine kesinti asl iin tarhiyat yaplamaz. (Ancak burada kesinti tutar olan
vergi, ge tahakkuk ettii iin vergi kesmekle ykml olan aleyhine ceza ve verginin kesilmesi gerektii tarihten istihkak sahibinin mahsup yapmakszn beyanname verdii tarihe kadar geen sre iin gecikme faizi tarhiyat yaplacaktr). (X) fiirketinin, Avukata yapt demeden vergiyi kesmesine karfllk vergi dairesine yatrmamas hlinde ise durum farkldr. Byle bir durumda Avukat, kendisinden kesilen vergiyi, vergi dairesine intikal ettirilip ettirilmemesine bakmakszn yllk beyannamesinde mahsup edecektir. Burada, kesilmesi gereken vergi, vergi kesmekle ykml olandan, tarh zaman aflm sresi ierisinde cezas ve gecikme faizi ile
birlikte aranmak durumundadr.
Vergi kesmekle ykml olanlarn istihkak sahibine deme yaptktan sonra
kesmedikleri veya eksik kestikleri vergi dolaysyla, haklarnda tarhiyat yaplmas
Vergi kesmekle ykml

olanlar bu grevlerini
yapmazlarsa vergiden
kendileri sorumlu olur.
32
Vergi cra Hukuku
ve vergi idaresine demede bulunmalar hlinde, vergi asl iin asl mkellefe genel hukuk hkmlerine gre rcu edebilir. Ancak ceza iin rcu hakk sz konusu deildir.
Limited fiirket Ortaklarnn Sorumluluu
Limited flirket ortalar

flirketten alnamayan kamu
borlarndan sorumludurlar.
Limitetnde flirketin orta

sfat, Trk Ticaret
Kanununa gre belirlenir.
6183 sayl Kanunun 35inci maddesinde Limited flirket ortaklar flirketten tamamen veya ksmen tahsil edilemeyen veya tahsil edilemeyecei anlafllan amme alacandan sermaye hisseleri orannda dorudan doruya sorumlu olurlar ve bu
Kanun hkmleri gereince takibe tabi tutulurlar. hkm yer almaktadr. Bu
hkme gre; limited flirket ortaklar flirketten tahsil olana bulunmayan veya tahsil edilemeyecei anlafllan amme alacaklarndan sermaye hisseleri orannda dorudan doruya sorumlu olacaktr.
Gerek hlen yrrlkte bulunan 6762 sayl Trk Ticaret Kanunu gerekse 1
Temmuz 2012de yrrle girecek 6102 sayl Trk Ticaret Kanununda, limitet
flirketlerle ilgili olarak tescil ve ilan edilecek hususlar arasnda; ortaklarn kimlii ve
koymay taahht ettikleri sermaye miktarlar yer almfl, flirket ana szleflmesinde
yaplan her deiflikliin ilk szleflmede olduu gibi tescil ve ilan edilecei, bu flirketlerde pay defterinin tutulaca, bu deftere; ortaklarn ad ve soyadlarnn, pay
miktarlarnn, vukuu bulan demelerin, paylarn devir ve intikali ve bu hususlarla
ilgili deiflikliklerin kaydedilecei hkme balanmfltr. Her iki Ticaret Kanununda
da ortaklk paynn devrinin; tescil ve ilan edilmese de noter tasdikli devir szleflmesi, ortaklarn devir ifllemini uygun grmesi ve devrin pay defterine ifllenmesi ile
hkm ifade edeceine iliflkin hkmler yer almfltr.
Bu hkmlerin birlikte incelenmesinden de grlecei gibi, limitet flirket ortaklarnn kimlii ve flirketteki sermaye hisselerine iliflkin bilgiler; flirketin Trkiye Ticaret Sicil Gazetesinde ilan edilen ana szleflmesinde, bu szleflmede yaplan deiflikliklerde, pay devrinin tescil ve ilan edilmemifl olduu hllerde pay defterinde
yer almaktadr.
6183 sayl Kanunun 35inci maddesi uyarnca limitet flirket ortaklar hakknda
takibe geilebilmesi iin Kanunun 54. ve izleyen maddelerine gre flirket hakknda yaplan takip muameleleri sonucunda amme alacann flirketten tahsil olanann bulunmamas veya tahsil edilemeyeceinin anlafllmas gerekmektedir.
fiirketten amme alacann tahsil olanann bulunmamas; flirketin haczedilen
mal varlnn, haczi kabil mal varlnn bulunmamas veya haczedilen mal varlnn tespit edilen deerlerinin amme alacan karfllamamas veya satfla ramen alacan tamamen tahsil edilememifl olmas, flirketin iflasnn istenmifl veya iflasnn
almfl olmas hllerinde kamu alacann iflas yoluyla takip sonucunda da tahsil
edilemeyecei kanaatinin oluflmas, borlu flirketin yaplan arafltrmalara ramen
bulunamamas gibi alacakl tahsil dairesinin takdir ve tespitine dayal hllerdir.
Yukarda saylan hllerde limitet flirketten tahsil olana bulunmayan kamu alacaklarn demek mecburiyetinde olan gerek veya tzel kifli ortaklar, bu Kanun
hkmlerine gre takip edilecektir. Burada kamu borlarndan ortaklar, ortaklk
oranlar dhilinde takip edilecektir. Buradaki sorumlulukta ortaklarn flirketteki
pay oranlar nem taflmakta olup sermayedeki pay tutarlar nem taflmamaktadr.
rnein bir limitet flirkette % 20 oranndaki 50.000 lira sermaye payna sahip bir
ortak, flirketin 1.000.000 lira vergi borcunun bulunmas hlinde, borcun % 20si
olan 200.000 lira iin takiple karfllaflabilecektir.
Burada ncelikle flirketten tahsil olana bulunmayan kamu alacann ait olduu dnemde ve deme zamannda flirket ortaklarnn kimler olduu ve bu ortak-
33
larn sermaye hisseleri; flirket ana szleflmesi, ana szleflme deifliklii veya pay
defterindeki kaytlardan tespit edilmesi gerekmektedir. Takip konusu kamu alacann ait olduu dnem ile deme zamannda, pay devri nedeniyle farkl kiflilerin
ortak olmas hlinde, pay devreden ve devralan kifliler hakknda mteselsil sorumluluk esasna gre takip yaplacaktr. rnein (A)nn bir limitet flirketteki
paylarn Haziran 2009da (B)ye devrettii bir olayda, fiirketin 2007 hesaplar 2010
ylnda incelenerek 2007 yl iin cezal vergi tarhiyat yaplmas hlinde, borcun
devir tarihinden sonra 2010 ylnda ortaya kmasna ramen devir ncesi dneme
ait olmas dolaysyla bu borcun flirketten tahsil edilememesi hlinde hem devreden hem devralan alacakl idare tarafndan mteselsilen takip edilebilecektir.
Limitet flirket ortaklar hakknda takibe, onlara deme emri gnderilmesi ile
bafllanlr.
Limitet flirket ortaklar hakknda takip yaplmasnn koflullar gereklefltiinde
onlar hakknda kamu alacaklarn gvence altna almaya ynelik dier tedbirler de
(teminat isteme, ihtiyati haciz, ihtiyati tahakkuk, iptal davas yolu vb.) yeterli flartlarn varl hlinde uygulanabilir.
6183 sayl Kanun limitet flirket ortaklarnn sorumluluunun yan sra ayn zamanda - aflada irdeleyeceimiz flekilde - kanuni temsilcilerin (limitet flirketlerde
mdrlerin) sorumluluunu da dzenlemifltir. Bu noktada karflmza; limitet flirketlerden tahsil edilemeyen veya edilemeyecei anlafllan kamu alacaklar iin alacakl idarenin, ortak hakknda takibe gemeden nce mdr hakknda takibat yapmasnn gerekip gerekmedii sorunu kmaktadr. Bu soruna idari anlayflta ve yarg
anlayflnda farkl cevaplar verilmektedir. Uygulamaya gre Maliye Bakanl (vergi idaresi), bu konuda idarenin takdir hakkna sahip olduu, mdr hakknda takip yapmadan da ortak hakknda takip yaplabilecei, dorudan ortaa deme
emri gnderilebilecei dflncesindedir. Nitekim A/I sayl Tahsilat Genel Tebliinde de Bakanlk grfln bu ynde aklamfltr. Buna karfllk, dorudan deme emri gnderilen ortaklar tarafndan alan davalarda Danfltay, nce mdr
hakknda takip yaplmas, buna ramen alacan elde edilememesi hlinde ortak
hakknda takip yaplabilecei grfl ile iptal kararlar vermektedir.
SIRA SZDE
Limitet flirket orta sfat nasl tespit edilir? Limitet flirketin bir ortann
payn devretmesi durumunda devir tarihinden nceki dneme ait ancak devir tarihinden sonra ortaya
kan vergi borcundan kim sorumlu tutulabilir?
Payn devreden de kendi

dnem borlarndan
sorumludur. Devralan da
eski dnem borlarndan
mteselsilen sorumludur.
D fi N E L M
SIRA SZDE
D fi N E L M
Kanuni Temsilcilerin Sorumluluu
S O R U
6183 sayl Kanunun mkerrer 35 inci maddesinde kanuni temsilcilerin
sorumluluklar dzenlenmifltir. Madde bafllnda yer alan kanuni temsilciler ifadesi; tzel kiflilerin, kklerin ve kstllarn kanuni temsilcilerini, tzel
olmayan
D K kiflilii
KAT
teflekkl idare edenleri, yabanc flahs veya kurumlarn Trkiyedeki mmessillerini kapsamaktadr.
SIRA SZDE
6183 sayl Kanunun 3nc maddesinde, Kanunun 1 ve 2 nci maddeleri kapsamna giren alacaklar amme alaca olarak tanmlanmfl, amme borlusu veya
borlu teriminin, amme alacan demek mecburiyetinde olan
gerek ve tzel kiAMALARIMIZ
flileri ve bunlarn kanuni temsilcilerini veya miraslarn ve vergi mkelleflerini,
vergi sorumlusunu, kefili ve yabanc flahs ve kurumlar temsilcilerini ifade ettii
hkme balanmfltr.
K T A P
6183 sayl Kanunun kamu borlusu sayd kanuni temsilcilerin kimler olduu
ve sorumluluklarnn flekli Trk Medeni Kanunu, Borlar Kanunu, Trk Ticaret Ka-
N N
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
TELEVZYON
NTERNET
NTERNET
34
Kanuni temsilci ilgili kanuna

gre belirlenir.
Kanuni temsilciye
gidilebilmesi iin borcun
asl borlunun mal
varlndan tahsil
edilememifl veya tahsil
edilemeyecek nitelikte
olmas gerekir.
Vergi cra Hukuku
nunu ve ilgili dier mevzuatta belirlenmifltir. Bu nedenle kanuni temsilcinin belirlenmesinde ilgili mevzuata baflvurulmas gerekmektedir. rnein; kklerin, kstllarn kanuni temsilcilerinin kim olduunun belirlenmesi, Medeni Kanuna gre
yaplmak durumundadr. Aflada rnek olarak sermaye flirketlerinin kanuni temsilcilerinin belirlenmesi zerinde durulacaktr.
lgili mevzuatlarda dzenlenen tzel kiflilii haiz kurulufllarn ticaret siciline tescil ve Trkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ilan edilen ana szleflmeleriyle ve bu szleflmelerde ayn usulle yaplan deiflikliklerle tayin edilen kanuni temsilciler, 6183
sayl Kanunun mkerrer 35inci maddesi ile amme alacann denmesinden de
sorumlu tutulmufllardr.
6762 sayl Kanunun 317nci maddesinde; Anonim flirket idare meclisi tarafndan idare ve temsil olunur. hkm yer almaktadr. Ayn esas yeni Ticaret Kanununda da korunmufltur. Buna gre, anonim flirketin kanuni temsilcisi idare meclisi, bir dier ifade ile ynetim kuruludur. Ancak her iki Kanunda ynetim kuruluna ait olan flirketi temsil ve idare yetkisinin; ana szleflme ile ynetim kurulu yelerinden en az biri veya birden fazlasna veya ana szleflmede ynetim kuruluna
verilecek yetki ile ynetim kurulu yesi olmalar flartyla murahhas yelere veya
flirkette pay sahibi olmasalar bile sorumlu mdrlere devredilebileceine iliflkin
dzenlemeler yer almfltr. Bu flekilde bir yetkilendirmenin sz konusu olduu hllerde kanuni temsilci temsil yetkisi verilmifl kifli veya kifliler olacaktr. Ancak bu kiflinin sadece belli konularda flirketi temsile yetkili kifli deil, flirketin maksat ve
mevzuuna dahil olan tm ifllemlerde tam yetkili olmalar zorunludur.
Buna gre, amme alacann anonim flirket fleklinde rgtlenmifl tzel kifliliin
mal varlndan ksmen veya tamamen tahsil edilememesi veya tahsil edilemeyeceinin anlafllmas hlinde tzel kifliliin kanuni temsilcisi konumundaki ynetim
kurulu yelerinin flahsi mal varlklarndan takip ve tahsili yoluna gidilmesi, ancak
flirketi temsil salahiyetinin murahhas ye veya yeler ile flirkette pay sahibi olmayan mdrlere brakld hllerde kamu alacann bunlardan takip ve tahsiline
yoluna gidilmesi, bu durumda dier ynetim kurulu yeleri hakknda ifllem yaplmamas gerekmektedir.
Limitet flirketlerde ise kanuni temsilci, flirket organ konumunda olan mdr
veya mdrlerdir.
Takip konusu kamu alacann ilgili olduu dnemde ve deme zamannda
farkl kiflilerin kanuni temsilci olmas hlinde, bu kifliler hakknda mteselsil sorumluluk esasna gre takip yaplacaktr.
Kanun maddesinde yer alan tahsil edilemeyen ve tahsil edilemeyecei anlafllan kamu borcu ibareleri, Maliye Bakanlnca yaymlanan A/I sayl Tahsilat Genel Tebliinde flu flekilde aklanmfltr:
Kanun maddesinde yer alan ... mal varlndan tamamen veya ksmen
tahsil edilemeyen amme alacaklar ... hkm, kamu borlusu hakknda 6183
sayl Kanuna gre yaplan takip muameleleri sonucunda; amme borlusunun haczi kabil herhangi bir mal varlnn bulunmamas, haczedilen mal varlnn satlarak paraya evrilmesine ramen satfl bedelinin kamu alacan karfllamamas gibi
nedenlerle tahsil edilemeyen kamu alacaklarn ifade etmektedir.
Anlan maddede yer alan amme borlusunun mal varlndan ... tahsil edilemeyecei anlafllan amme alacaklar.... ifadesi ise amme borlusunun yaplan
tm arafltrmalara ramen bulunamamas, amme borlusunun haczedilen mal varlna 6183 sayl Kanun hkmlerine gre yaplan deerleme sonucu tespit edilen
deerlerin amme alacan karfllamamas, borlunun iflas etmifl olmas hlinde if-
35
las idaresi ile kurulan irtibat sonucu kamu alacann iflas masasndan tahsil edilemeyeceinin anlafllmas gibi nedenlerle tahsil dairelerince yrtlen takip muamelelerine ramen amme alacann amme borlusundan tahsil edilemeyecei
kanaatinin olufltuu hlleri kapsamaktadr.
Bu dzenlemelere gre, kamu borlusu nezdinde srdrlen takip ifllemleri sonucunda yukarda belirtilen hllerden herhangi birinin varl hlinde kanuni temsilciler hakknda takip yaplabilmesi iin yeterli flartlarn olufltuu kabul edilecek
ve takip ifllemlerine kanuni temsilciler adna 6183 sayl Kanunun 55inci maddesine gre dzenlenecek deme emri teblii suretiyle bafllanlacaktr.
Kanuni temsilciler hakknda flartlarn oluflmas sonucunda takip yaplmas gereken hllerde, onlar hakknda da kamu alacaklarn gvence altna almaya ynelik
dier tedbirler de (teminat isteme, ihtiyati haciz, ihtiyati tahakkuk, iptal davas yolu vb.) yeterli flartlarn varl hlinde uygulanabilir.
6183 sayl Kanunun mkerrer 35. maddelerinde yer verilen ve yukarda aktardmz dzenlemelerin yan sra 213 sayl Kanunun 10uncu maddesinde de hemen hemen paralel dzenlemeler yer almfltr. Ancak bir borlu hakknda takip yaplrken bunun yasal dayanann belirlenmesi nem taflmaktadr. Danfltayn yerleflik itihatlar bu konuda Vergi Usul Kanunun 10. maddesindeki dzenlemenin
vergi borlar dolaysyla yaplacak takiplerde, buna karfllk 6183 sayl Kanunun
mkerrer 35. madde dzenlemesinin ise Vergi Usul Kanunu kapsamna girmeyen
kamu alacaklar iin yaplacak takiplerde esas alnmas gerektii ynndedir.
fiahs fiirketlerinde Ortaklarn Sorumluluu

Kamu borlularnn mal varlklar arasnda flahs flirketlerinde ortaklk paynn bulunmas hlinde, bu payn da alacakl tarafndan baflvurulabilecek bir deer olduu tartflmaszdr.
6183 sayl Kanununun 34. maddesinde kamu borlusuna ait mal bulunmad
veya baflvurulan malvarlnn kamu alacan karfllamaya yetmedii takdirde bu
ortaklk payna baflvuru yolu dzenlenmifltir. Byle bir durumda alacakl idare, ortaklktan da teminat talep edebilir. Borlu veya ortaklk tarafndan bu Kanuna gre teminat gsterilmedii takdirde, borlunun sermayesi paylara blnmfl olmayan flahs ortaklklarndaki (kolektif ve adi komandit flirketler) payndan kamu alacann tahsili iin alacakl idare, genel hkmler dairesinde ortakln feshini isteyebilir. darenin fesih talebini yneltecei yer, flirket merkezinin bulunduu yerdeki davalara bakmaya yetkili asliye ticaret mahkemesidir. Mahkemece flirketin
feshine karar verilmesi hlinde flirket fesih ve tasfiye olunur. Byle bir durumda
alacakl idare, borlu ortaa dflen tasfiye bakiyesine mracaatla alacan temin
etmeye alflr.
Kanunun bu dzenlemesi sermayesi paylara blnmfl komandit flirketlerin
komandite ortaklarnn kamu borlar iin de uygulanabilir. Komanditer ortan
borcu iin bu dzenleme uygulanmaz ve dolaysyla komanditer ortan borcu iin
alacakl idare payl komandit flirketin tasfiyesini isteyemez.
Tasfiye Memurlarnn Sorumluluklar

Ticaret flirketlerinin tasfiyeye giriflleri, tasfiye sreci ve tasfiyelerinin sona ermesi
esas itibariyle Trk Ticaret Kanununda dzenlenmifl ve ayrca Kurumlar Vergisi
Kanununda sermaye flirketlerinin tasfiyesinin vergisel sorumluluklara etkisi konusunda baz dzenlemelere yer verilmifltir.
fiahs flirketlerinin
ortaklarnn mal varlndan
alnamayan kamu borlar
iin onlarn ortaklk payna
ulaflmak amacyla flirketin
feshi istenebilir.
36
Vergi cra Hukuku
Ticaret flirketlerinin tasfiye sresince kanuni temsilcisi konumunda tasfiye memurlar bulunur. Dolaysyla tasfiye dnemine iliflkin vergilendirmeye iliflkin dev
ve sorumluluklar da tasfiye memuruna geer. Bu husus 6183 sayl Kanunun 32.
maddesinde aka vurgulanmfltr. Dolaysyla gerek Vergi Usul Kanununun 10.
maddesinde gerekse 6183 sayl Kanunun yukarda irdelediimiz mkerrer 35.
maddesinde kanuni temsilciler iin ngrlen sorumluluklar, tasfiye memurlar
iin de geerlidir.
Tasfiye memurlar veya tasfiyeyi yrtenler, tasfiyenin baflladn gn iinde ilgili tahsil dairelerine bildirmek mecburiyetindedir. Buradaki gnlk sre,
tasfiyeye girifl iflleminin ilgili sicile tescil tarihini izleyen gnden itibaren ifllemeye
bafllayacaktr.
Gerek 6183 sayl Kanunun 33. maddesine gerekse Kurumlar Vergisi Kanununun 17. maddesine gre, tasfiye memurlar tasfiye edilen kurumun tahakkuk etmifl ve tasfiye beyannamesine gre hesaplanan vergileri demeden veya bu vergilere karfllk ayrmadan cra flas Kanununun 206/4. Maddesinde yazl imtiyazsz
alacakllara deme ve ortaklara paylafltrma yapamaz. Aksi hlde bu vergilerden
flahsen ve flahsi mal varlklaryla da sorumlu olurlar.
Kurumlar Vergisi Kanunun 17. maddesine gre, tasfiye bitiminde tasfiye beyannamesinin verilmesiyle birlikte tasfiye memurlar, ifllemlerinin vergi kanunlar ynnden incelenmesini bir dileke ile istemek zorundadrlar. Dilekenin verilmesinden itibaren en ge ay iinde vergi incelemelerine bafllanarak aralksz devam
edilir. Vergi incelemesinin bitmesini izleyen otuz gn iinde vergi dairesi sonucu
tasfiye memurlarna yaz ile bildirir. Buna gre kurumdan aranan vergilerin sonucu alnncaya kadar tasfiye memurlarnn, sorumluluu devam eder.
Birleflme, Devir, Blnme ve fiekil Deifltirme Hllarinde

Sorumluluk
fiirketlerin devir, birleflme, blnme ve flekil deifltirmelerinde uygulanacak usul
ve esasa iliflkin dzenlemeler eflitli kanunlarda yer almfltr. Bu konuda hemen ilk
akla gelen kanunlar, Trk Ticaret Kanunu, Bankaclk Kanunu, Kurumlar Vergisi
Kanunudur. Bu ifllemler, 6183 sayl Kanunun konusuna girmez. 6183 sayl Kanun bu konu ile sadece devir, birleflme veya blnme yahut flekil deifltirme sonucunda tzel kiflilii kaybolan flirkete ait kamu borlarnn kim tarafndan stlenilecei ve dolaysyla kimin sorumlu olaca yn ile ilgilidir.
6183 sayl Kanunun 36. maddesine gre, bu Kanunun uygulanmas bakmndan;
ki veya daha ziyade tzel kiflinin birleflmesi hlinde yeni kurulan tzel kifli,
Devir hlinde devir alan tzel kifli,
Blnme hlinde blnen tzel kiflinin varlklarn devralan tzel kifliler,
fiekil deifltirme hlinde yeni tzel kifli,
Birleflen, devir alnan, blnen veya eski flekildeki tzel kifli veya kiflilerin yerine geecektir. Ve dolaysyla yeni veya devralan konumundaki tzel kifli, eskinin
veya devralnann kamu borlarndan da sorumlu olacaktr.
37
zet
N
A M A
N
A M A
Kamu alacaklarn gvence altna almay amalayan messeselerini saymak.

Kamu alacaklarn gvence altna alma amacyla
6183 sayl kanunla ihdas olunan messeseler,
kamu alaca iin teminat istenebilmesi, ihtiyati
haciz, ihtiyati tahakkuk, kamu alacaklarnn rhan hakkna sahip olmas, kamu alaca denmeden deme yapma yasa getirilebilmesi, kamu alacan etkisiz kalmak amacyla yaplan hukuki muamelelere karfl iptal davas aabilme olana ve kamu alacaklarnn reddiyatnda nce
borlarn mahsubu fleklinde saylabilir. Kanunda
ayrca bu amala baz zel sorumluluk hlleri de
dzenlenmifltir. Bunlar da vergi kesenlerin sorumluluu, kanuni temsilcilerin sorumluluu, tasfiye memurlarnn sorumluluu, flahs flirketlerinde ortaklarn sorumluluu ile flirketlerin devir,
birleflme, blnme ve flekil deifltirme hllerindeki sorumluluk olarak saylabilir.
Bu messeslere karfl borlularn baflvurabilecekleri hukuki yollar aklamak.
Bu meeseselerin her biri iin ayr ayr hukuki
yola baflvurma olana vardr. Teminat talebine
karfl 30 gn iinde, ihtiyati haciz ve ihtiyat tahakkuk ifllemine karfl ihtiyati haciz ifllemi ile birlikte 7 gn iinde vergi mahkemesinde dava alabilir. Borcu yoktur yazs aranmasnn gerektii hllerde bu belgeyi aramadan deme yapld iddias ile yetkililere kesilecek cezalara karfl
ise 30 gn iinde idare mahkemesinde dava alabilir. Sorumlular aleyhine gnderilen deme
emirlerine karfl ise 7 gn iinde vergi mahkemesinde dava alabilir.
N
AM A
N
A M A
Kamu alacaklarn gvence altna almak maksadyla getirilen sorumluluklar sralamak.

Bu sorumluluklar, vergi kesenlerin sorumluluu,
kanuni temsilcilerin sorumluluu, tasfiye memurlarnn sorumluluu, flahs flirketlerinde ortaklarn sorumluluu ile flirketlerin devir, birleflme,
blnme ve flekil deifltirme hllerindeki sorumluluk olarak saylabilir.
Kamu alacan bertaraf etmek amacyla yaplan hukuki muamelelere karfl idarenin baflvurabilecei hukuki yollar deerlendirmek.
Kamu borlularnn, alacakl kamu idarelerince
yaplacak takipleri semeresiz brakmak ve kamu
alacann tahsilini engellemek maksad ile bu
durumu bilen veya bilebilecek durumda olan kiflilerle yaptklar hukuki muameleler ve tek tarafl ifllemler, kamu idarelerince muamele tarihinden itibaren 5 yl iinde adli yargda alacak dava ile iptal ettirilebilir. Dava sonucunda muamelenin iptal edilmesi hlinde, hukuki muameleye
konu mal varl zerinden alacakl idare haciz,
satfl vb. yollarla alacan temin etmeye alflr.
38
Vergi cra Hukuku
Kendimizi Snayalm
1. Kendisinden teminat istenilen kamu borlusunun
gsterebilecei afladaki teminatlardan hangisinin kabul edilmesi konusunda alacakl tahsil dairesinin takdir
hakk sz konusudur?
a. Hazine Bonosu
b. Devlet Tahvili
c. nc flahs tarafndan teminat verilen gayrimenkul
d. Muteber bir flahsn kefaleti
e. Banka teminat mektubu
2. htiyati haciz ifllemine karfl dava ama sresi ne kadardr?
a. 7 gn
b. 15 gn
c. 30 gn
d. 1 ay
e. 2 ay
3. Kamu borlusu hakknda ihtiyati tahakkuk ifllemi
yapmak isteyen vergi dairesinin bu konudaki talebi afladaki makamlardan hangisi tarafndan onaylanrsa ifllem gereklefltirilebilir?
a. Vali
b. Belediye baflkan
c. Kaymakam
d. Vergi Dairesi Baflkan
e. Gelir daresi Baflkan
4. Afladaki ifllemlerden hangisi hangisi tek baflna dava konusu yaplamaz?
a. Teminat talebi
b. htiyati haciz ifllemi
c. htiyati tahakkuk ifllemi
d. Haciz ifllemi
e. Tahakkuk ifllemi
5. Kamu borlularnn alacakl idareden mal karmak
amacyla yaptklar hukuki tasarruflarn iptali iin alacak davann tasarruf tarihinden itibaren ne kadarlk sre ierisinde almas gerekmektedir?
a. 30 gn
b. 1 ay
c. 1 yl
d. 5 yl
e. 10 yl
6. Afladakilerden hangisi 6183 sayl Kanunda kamu

alacaklarn gvence altna almak amacyla dzenlenen
sorumluluk hllerinden biri deildir?
a. Vergi kesenlerin sorumluluu
b. Tasfiye memurlarnn sorumluluu
c. Limitet flirket ortaklarnn sorumluluu
d. Mteselsil sorumluluk
e. Kanuni temsilcilerin sorumluluu
7. Kurumlar Vergisi Kanununa gre tasfiye bitiminde
yaplan tasfiye ifllemlerinin incelenmesi talebi zerine
vergi idaresi ne kadarlk sre ierisinde incelemeye bafllamak zorundadr?
a. 15 gn
b. 30 gn
c. 1 ay
d. 3 ay
e. 6 ay
8. Bay (A) 100.000 lira sermayeli ve iki ortakl bir limitet flirketin % 25 orannda sadece ortadr. Bay (A),
Vergi idaresi tarafndan flirketten tahsil edilemeyen
500.000 liralk kurumlar vergisi borcunun ne kadarndan sorumlu tutulabilir?
a. 25.000 lira
b. 100.000 lira
c. 125.000 lira
d. 250.000 lira
e. 500.000 lira
9. Afladakilerden hangisi kamu borlularnn alacakl
idareden mal karmak amacyla yaptklar hukuki tasarruflarn iptali iin davas alabilmesinin bir kofluludur?
a. Borludan teminat istenilmifl olunmas
b. Borlu hakknda ihtiyati haciz iflleminin uygulanmfl olmas gerekir.
c. Borlu hakknda ihtiyati tahakkuk iflleminin uygulanmfl olmas gerekir.
d. Borlunun kanuni temsilci sfatna sahip olmas
e. Borlunun borcunun vadesinin gelmifl olmas
10. Vergi daresi, afladaki kamu borlularndan hangisinden alacan tahsil edebilmek iin bu kiflinin orta
olduu flirketin feshini talep edemez?
a. Kolektif flirket orta
b. Adi komandit flirketin komandite orta
c. Adi komandit flirketin komanditer orta
d. Payl komandit flirketin komandite orta
e. Payl komandit flirketin komanditer orta
39
1. d
Sra Sizde 1
Alacakl kamu idaresi, bir mkellef veya vergi sorumlusu hakknda, 213 sayl Vergi Usul Kanunun 344 nc
maddesi uyarnca vergi ziya cezas kesilmesini gerektiren hller ile 359uncu maddesinde saylan hrriyeti
balayc cezay gerektiren bir fiil dolaysyla bir kamu
alacann salnmas iin vergi incelemesi bafllanmfl olduu takdirde, vergi incelemesine yetkili memurlarca
talep edilmesi hlinde onlarn yapaca ilk hesaplara
gre belirtilen miktar zerinden teminat isteyebilir.
2. a
3. d
4. c
5. d
6. d
7. d
8. c
9. e
10. e
Yantnz yanlfl ise Kamu Alaca in Teminat

stenmesi konusunu yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise htiyati Haciz konusunu
yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise htiyati Tahakkuk konusunu yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise htiyati Tahakkuk konusunu yeniden gzden geiriniz.
Eer yantnz yanlfl ise Kamu Alacaklarnn
Takibinde ptal Davalar konusunu yeniden
gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Kamu Alacaklarn Gvence
Altna Alma Amacyla Dzenlenen Sorumluluk
Hlleri konusunu yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Kamu Alacaklarn Gvence
Altna Alma Amacyla Dzenlenen Sorumluluk
Hlleri blmnn Tasfiye Memurlarnn Sorumluluu konusunu yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Kamu Alacaklarn Gvence Altna Alma Amacyla Dzenlenen Sorumluluk Hlleri blmnn Limitet fiirket Ortaklarnn Sorumluluu konusunu yeniden gzden
geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Kamu Alacaklarnn Takibinde ptal Davalar konusunu yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Kamu Alacaklarn Gvence Altna Alma Amacyla Dzenlenen Sorumluluk Hlleri blmnn fiahs fiirketlerinde Ortaklarn Sorumluluu konusunu yeniden gzden geiriniz.
Sra Sizde 2
Nelerin teminat olabilecei kanunda sayma yntemi ile
afladaki flekilde belirlenmifltir.
1. Para,
2. Bankalar ve zel finans kurumlar tarafndan verilen sresiz teminat mektuplar,
3. Hazine Msteflarlnca ihra edilen Devlet i borlanma senetleri veya bu senetler yerine dzenlenen belgeler (Nominal bedele faiz dahil edilerek
ihra edilmifl ise bu ifllemlerde ana paraya tekabl
eden satfl deerleri esas alnr.),
4. Hkmete belli edilecek mill esham ve tahvilt
(Bu esham ve tahvilt, teminatn kabul edilmesine
en yakn borsa cetvelleri zerinden %15 noksanyla deerlendirilir.),
5. lgililer veya ilgililer lehine nc flahslar tarafndan gsterilen ve alacakl amme idaresince haciz varakasna msteniden haczedilen menkul ve
gayrimenkul mallar,
6. Muteber bir flahsn mteselsil kefil ve mflterek
mteselsil borluluu.
Sra Sizde 3
Haklarnda ihtiyati haciz tatbik olunanlar; haczin uyguland, gyapta yaplan hacizlerde ise haciz iflleminin
tebli edildii tarihten itibaren 7 gn iinde, alacakl
tahsil dairesinin yetki alanna dhil olduu vergi mahkemesinde dava aabilirler.
Sra Sizde 4
Borlu hakknda ihtiyati tahakkuk yaplabilmesi iin
vergi dairesi mdrnn (5345 sayl Kanun uyarnca
vergi dairesi yetkisini haiz olarak kurulan ve faaliyete
geen vergi dairesi baflkanlklarnda, ilgili grup mdrnn ve/veya mdrn) yazl talebinin bulunmas ve
defterdar ve/veya vergi dairesi baflkannn bu talebi uy-
40
Vergi cra Hukuku
gun grmesi gerekir. Ayrca ihtiyati tahakkuk ifllemine
konu edilecek vergi borcunun, Maliye Bakanlnca bu
ifllem iin kabul edilmifl vergi trlerinden olmas gerekmektedir.
Sra Sizde 5
Vadesi gemifl bor durumunu gsterir belgeyi aramadan deme yapan kurum ve kurulufllara, borlunun
bal bulunduu takibe yetkili tahsil dairesince, iki bin
lira idari para cezas verilir. Bu idari para cezasnn, ilgilisine tebli tarihinden itibaren bir ay iinde denmesi gerekmektedir. dari para cezasna karfl tebli tarihini takip eden otuz gn iinde idare mahkemesinde dava almas mmkndr.
Sra Sizde 6
6183 sayl Kanun, kamu borlular tarafndan kamu
alacan bertaraf etmek maksadyla kt niyetle yaplan afladaki ivazl szleflmeleri (tasarruflar) bafllama
hkmnde kabul etmifltir.
1. nc devreye kadar (bu derece dhil) kan hsmlaryla efller ve ikinci dereceye kadar (bu derece dhil) shr hsmlar arasnda yaplan ivazl
tasarruflar,
2. Kendi verdii maln, szleflmenin yapld sradaki deerine gre borlunun ivaz olarak pek
afla bir fiyat kabul ettii szleflmeler,
3. Borlunun kendisine yahut nc bir flahs menfaatine kayd hayat flartyla irat ve intifa hakk tesis ettii szleflmeler.
Sra Sizde 7
Limitet flirket ortaklarnn kimler olduu ve bu ortaklarn sermaye hisseleri; flirket ana szleflmesi, ana szleflme deifliklii veya pay defterindeki kaytlardan tespit
edilmesi gerekmektedir. Takip konusu kamu alacann
ait olduu dnemle deme zamannda pay devri nedeniyle farkl kiflilerin ortak olmas hlinde, pay devreden ve devralan kifliler bortan mteselsilen sorumlu
olurlar.
Candan, T. (2007): Aklamal Amme Alacaklarnn

Tahsil Usul Hakknda Kanun, Maliye ve Hukuk
Yaynlar, Ankara.
Coflkun, M.(2011): Amme Alacaklarnn Tahsil Usul
Hakknda Kanun, Sekin Yaynevi, Ankara.
elik, B. (2002): Kamu Alacaklarnn Takip ve Tahsil
Usul, fl Bankas Kltr Yaynlar, Ankara.
Gerek, A. (2011): Kamu Alacaklarnn Takip ve Tahsil
Hukuku, Ekin Yaynlar, 2. Bask, Bursa.
Koak, Muhsin: Vergi cra Hukuku, Sekin Yaynevi,
Ankara.
zkan, H. (2001): htiyati tedbir, Delil Tespiti ve htiyati Haciz ile Kamu Alacann Tahsilinde htiyati
Haciz, Sekin Yaynevi, Ankara.
Toktafl, M. (2009).: Kamu Alacann Korunmasnda Tasarrufun ptali Davalar, Sekin Yaynevi, Ankara.
Yerlikaya, G. K. (2012) : 6183 sayl Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda Kanun fierhi, XII Levha
Yaynevi, stanbul.
VERG CRA HUKUKU
Amalarmz
N
N
N
N

Tecil ve tecil koflullarn aklayabilecek,
Aciz hlini tanmlayabilecek,
Yrtmenin durdurulmas hlini deerlendirebilecek,
Haczedilemeyecek mallar ve ksmen haczedilebilecek gelirleri tanmlayabileceksiniz.
Anahtar Kavramlar
Tecil
Terkin
Aciz Hli
Tabii Afetler
indekiler
Vergi cra Hukuku
Vergi Borlusuna
Takip Hukukunda
Salanan Kolaylklar
TECL
HACZEDLEMEYECEK MALLAR
YRTMENN DURDURULMASI
LM HLNDE SRE
ERTELENMES
TAB AFETLER SEBEBYLE TERKN
Vergi Borlusuna Takip

Hukukunda Salanan
Kolaylklar
Kamu harcamalarnn karfllanabilmesi iin devletin alacaklarn, sresi ierisinde
tahsil etmesi gerekmektedir. Ancak baz kamu borlular, iinde bulunduklar
ekonomik durum ve/veya yaflanan sorunlar nedeniyle borlarn deyemez duruma gelebilmektedir.
Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakkndaki Kanun kamu kesimine borcu
olanlar ve zellikle vergi borlularna borlarn deyebilmeleri iin baz olanaklar tanmaya ynelik zel dzenlemeleri iermektedir. Bu dzenlemelerin en nemlisi Tecil messesidir.
Dier yandan baz kamu borlular zerinde yaplan hukuki takipler sonusuz
kald gibi uygulamann srdrlmesi hlinde de alacan tahsili olana azalmakta, ifllemlerin srdrlmesi hlinde de kamu idaresi tahsil edemedii alacaktan ayr olarak takip masraflarn da stlenmek zorunda kalmaktadr. Bu gibi durumlarda mevcut alacan zel nitelikte dzenlemelerle takip dfl braklmas veya terkin
edilmesine (silinmesine) ynelik dzenlemelere ihtiya duyulmaktadr.
Bu blmde, kamu borlularna kamu alacann tahsili aflamasnda salanan
kolaylklar ile kamu alacann tahsiline olanak kalmayan hllerle ilgili bilgilere yer
verilmektedir.
TECL
Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakkndaki Kanunun 48inci maddesi uyarnca
Amme borcunun vadesinde denmesi veya haczin tatbiki (uygulanmas) veyahut
haciz olunmufl mallarn paraya evrilmesi amme borlusunu ok zor duruma dflrecekse, borlu tarafndan yaz ile istenmifl ve teminat gsterilmifl olmak flartyla
(kofluluyla) alacakl amme idaresince veya yetkili klaca makamlarca amme alaca 36 ay gememek zere faiz alnarak tecil olunabilir.
Bu hkmle kamuya karfl olan borcunu dediinde veyahut da yaplan haciz
ifllemi nedeniyle ok zor durumda olacak borlulara, borcun tecil edilmesi (ertelenmesi) yoluyla kolaylk salanmaktadr. Ancak uygulamada tecil taksitlendirme
yntemi ile yaplmaktadr.
Tecil, kanuni dzenleme gerei asli ve feri amme alacaklarnn hepsi iin istenebilmektedir (zbalc, Ylmaz, Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda Kanun Yorum ve Aklamalar Olufl Yaynclk, fy-vatan, sf:477.) Ancak; tecil daha
ok vergi alacaklar iin tercih edilen bir taksitlendirme yntemi olarak nem ka-
Tecil, iyi niyetli mkellefin

vergi borlarnn
taksitlendirilerek
tahsilatnn salanmasna
ynelik bir uygulamadr.
44
Vergi cra Hukuku
zanmfltr. Bu balamda vergi alacann vadesinde denmesi, vergi borcunu demeyenler hakknda haciz uygulanmas veya bu konu ile ilgili olarak haczedilen
mallarn paraya evrilmesi hllerinde vergi borlusunun ok zor duruma dfleceinin belirlenmesi sonucunda vergi, resim, har ile konuya iliflkin soruflturma ve
takibe ait;
Vergi asl,
Vergilendirmeye ait para cezas,
Vergi cezas,
Gecikme zamm,
Mahkeme giderleri,
alacaklarnn 36 ay gememek zere ertelenerek takside balanmas mmkndr.
Tecil; iyi niyetli fakat ok zor durumda olan mkelleflerin vadesi gemifl borlarnn faiz karfllnda ve ilke olarak belli koflullarda teminat altna alnmak suretiyle taksitlendirilerek tahsilatnn salanmasna ynelik bir uygulamadr.
Ancak; tecil taleplerinin kabul idarenin yetkisi dhilinde olup, alacakl idare
veya tahsil daireleri tarafndan zorunlu olarak yerine getirilmesi gereken bir ifllem
deildir.
zellikle vergi alacaklarnn kanunlarnda yer alan srelerde denmesi esastr.
Fakat borcunu sresi ierisinde demeyenlere karfl, icra takibine bafllanmaya yada icraya devam ettirme hllerinin varlnda borlunun ok zor durumda kalacann ngrlmesi hllerinde mevcut alacaklar taksitlendirilebilmektedir.
Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakkndaki Kanunun 48 inci maddesi tecil
iflleminin yaplabilmesi iin afladaki koflulun varln ngrmfltr.
SIRA SZDE
D fi N E L M
Tecil iflleminin yaplmasnda
geerli olan koflullardan
birisi
varldr.
S OzorRdurumun
U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
Tecilin tanmn
SIRA yapnz.
SZDE
ok Zor Durumun Varl Koflulu

D fi N E L M
ok Zor Durum ifadesi ile amme alacann vadesinde denmesi veya borlunun
mal varl zerinde haczin tatbiki (uygulanmas) veyahut haczolunmufl mallarn
S O R U hlinde, borlunun vergiyi douran ticari, snai veya zirai faaliparaya evrilmesi
yetinin devamna imkn kalmamas veya bu faaliyetlerinin ar flekilde sekteye uramas hlinin
ve tatbikata (uygulamaya) bu yolda vehe (yn) verilD Kanlafllmas
KAT
mesi uygun grlmfltr. (249 seri numaral genel tebli).
ok zor durumun amme alacann tahsiline bal olarak doup domayacaSIRA SZDE
nn tespiti bu yn ile byk lde takdire baldr. (zbalc, Ylmaz, age, Sf:
476).
Tecil asndan
ok zor durum flartnn gerekleflmesi iin, bu durumun
AMALARIMIZ
domasnn alacan tahsiline bal olmas gerekir. Bu balamda borlu esasen
ok zor duruma baflka nedenlerle dflmfl bulunuyorsa mevcut borcun denmeK T srdrlmesi
A P
si veya takibin
gerekir. Ancak uygulamada baflka nedenlerle ok
zor duruma dflmesi muhtemel olanlara da mevcut borlar iin taksitlendirme
yaplabilmektedir.
T E L E V Ztecil
Y O N ve taksitlendirme isteminde bulunan borlularn ok zor duUygulamada
rumda olup olmadklarnn tespitinde aflada belirtilen likidite oranlar kullanlmakta ve bu oranlar sonucunda tespit edilen ok zor durum derecesine uygun
olarak tecil sreleri belirlenmektedir. (01.07.2008 gn ve Seri No:2008/3 Tahsilat
NTERNET
Genelgesi)
N N
45
3. nite - Vergi Borlusuna Takip Hukukunda Salanan Kolaylklar
Bilano ve flletme Hesab Esasna Gre Defter Tutan Borlularda

ok Zor Durum Tespiti
Bilano esasna gre ok zor duruma dflme hli afladaki Likidite oranna gre belirlenmektedir.
Likitide Oran =
Dnen Varlklar Stoklar

Ksa Vadeli Yabanc Kaynaklar
flletme Hesab esasna gre defter tutan borlularn ok zor durumunun

tespitinde ise afladaki forml kullanlmaktr.
Likitide Oran =
Kasa + Banka + Kasa Vadeli Ala

acaklar
Ksa Vadeli Borlar
Tecilde ok zor durumun varln ksaca aklaynz.
SIRA SZDE
Yukardaki formle gre;

D fi N E L M
Likidite orannn (1)den byk olmas durumunda bor tecil edilmemektedir.
Likidite orannn (1) veya (1)den kk ve 0.5den byk olmas durumunS O R U
da ise borlar 12 aya kadar tecil edilebilmektedir.
Gayri faal veya faaliyetini terk etmifl olan borlular ile gayrimenkul sermaye
irad, menkul sermaye irad, cret, dier kazan ve iratlarD nedeniyle
mkelKKAT
lefiyeti bulunan ya da bu saylanlar dflnda kalan dier borlularn istemleri Tecil ve Taksitlendirme Talep Formlndeki beyanlarna gre takdir
SIRA SZDE
edilerek borlarn en ok 24 aya kadar tecil edilebilmektedir.
Bilano ya da iflletme hesab esasna gre defter tutan borlularn belirlenen
oran analizlerine gre borcunun tecil edilmemesi gerektii
sonucuna ulafllAMALARIMIZ
makla birlikte tecil baflvuru tarihinden itibaren geriye dnk drt ay ierisinde Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakkndaki Kanunun 105inci maddesinde yer alan tabii afetlere maruz kaldklarn belgelendirmeleri
K T A Pdurumunda
borlarnn azami 24 ay sre ile tecil edilmesi mmkn olabilmektedir.
Borlulara verilen tecil sresinin tespitinde; borlunun teden beri bor demede iyi niyetli olup olmad, bor miktarnn az veya ok oluflu,
T E L E V daha
Z Y O N nce tecil
edilen borlarnn tecil flartlarna uygun deyip demedikleri ve deme gc gz
nnde bulundurulmaktadr.
N N
Yazl Baflvuruda Bulunma Zorunluluu
NTERNET
Tecil talep etme (isteme) hakk, kamuya borcu bulunanlara tannmfl seimlik bir
haktr. Kamuya borcu olanlar haklarnda hukuki takip yaplmadan nce diledikleri anda mevcut borlarnn tamamn gecikme faizi ile birlikte deyebilirler. Ancak
sz konusu borcun bir defada denmesi borluyu ok zor durumda brakacaksa
bu takdirde borlunun tecil isteminde bulunmas mmkndr.
Tecil iin yaplacak yazl baflvurunun nceden belirlenmifl bir flekil flart yoktur. Ancak alacakl kamu idaresine yaplacak yazl baflvuruda, dilekede kamu
borlusunun dflebilecei zor durumun ne olduunun ve boyutlarnn delilleriyle
birlikte anlatlmas ve tecil isteinin belirtilmesi yeterlidir. (Candan, Turgut Aklamal Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda Kanun Maliye ve Hukuk Yaynlar 2. Bask Sf:252)
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
46
Vergi cra Hukuku
Teminat Gsterme Gereklilii

Amme Alacaklarnn Tahsili Usul Hakkndaki Kanunun 48inci maddesinin ikinci fkras gerei olarak amme borlusunun alacakl tahsil daireleri itibariyle tecil
edilen borlarnn toplam T50.000sini (bu tutar dhil) aflmad takdirde teminat
flart aranmamaktadr. Bu tutarn zerindeki amme alacaklarnn tecilinde, gsterilmesi zorunlu teminat tutarl elli bin Trk Lirasn aflan ksmn yarsdr. Bakanlar Kurulu; bu tutar on katna kadar artrmaya, yarsna kadar indirmeye, yeniden
kanuni tutarna getirmeye ve alacakl amme idareleri itibariyle bu hadler arasnda
farkl tutarlar belirlemeye yetkilidir.
Tecil salahiyetini (yetkisini) kullanacak ve bu salahiyeti devredecek olanlar;
Devlete ait amme alacaklarnda vekiller (Bakanlar),
Belediyeye ait olanlarda belediye baflkanlar,
Vilayet hususi (zel) idarelerinde valiler,
olarak belirlenmifltir.
Eer sz konusu vergi alaca veya dier kamu alaca iin daha nce haciz konulmuflsa mahcuz (hacizli mal) teminat yerine geer. Bu balamda da tecil edilen
kamu alacaklar (vergi alacaklar) ile ilgili olarak daha nce uygulanan ve borcun
tamamn karfllayacak deerde olan hacizler, yaplan demeler nispetinde kaldrlarak buna isabet eden teminat iade edilir.
Ancak; mahcuz (haczedilmifl) mallarn deeri tecil edilen bor tutarndan az,
zorunlu teminat tutarndan fazla olmas hlinde tatbik edilen (uygulanan) hacizler,
tecil koflullarna uygun olarak yaplan demeler sonucunda kalan tecilli bor tutar; mahcuz mal deerinin altnda inmedii srece kaldrlamaz. Tecil yetkisini kullanan ve bu yetkiyi devredecek makamlar; tecil edilecek amme alacaklarn tr ve
tutar olarak belirlemeye, amme borlusunun faaliyetine devam edip etmediini
esas alarak tecil edilecek alacaklar tecil etmeye, tecilde taksit zamanlarn ve dier
koflullar da tayin etmeye (belirlemeye) yetkilidir. Tecil koflullarna riayet edilmemesi, deerini kaybeden teminatn veya mahcuz mallarn tamamlanmamas veya
yerlerine baflkalarnn gsterilmemesi hllerinde amme alaca muaccel (vadesi
gelmifl) olur. Tecil edilen amme alacann, gecikme zamm uygulanmayacak alacaklardan olmas hlinde denen faiz, tecil faizleri iade veya mahsup edilmez.
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
Tecil ifllemlerinde
teminat gsterme zorunluluu hangi hllerde olmaktadr?
SIRA SZDE
Tecil faizi oran yllk olarak belirlenmektedir. Tecil faizi basit faiz usul uyD fi N E L M
gulanarak ve mracaat tarihinden (vade ncesi mracaat hllerinde vade tarihinden) deme tarihine (bu tarih dhil) kadar geen sreler iin denecek taksit tuS O R hesaplanmaktadr.
U
tarlar zerinden
Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakkndaki Kanun hkmleri uyarnca denen tecil faizleri
ve Kurumlar Vergisi Kanunlar asndan kanunen kabul
D K K AGelir
T
edilmeyen gider mahiyetindedir. (Gelir Vergisi Kanunu Md:90/1, Kurumlar Vergisi Kanunu Md:11/1-d)
SIRA SZDE
Tecilde taksitlerin denmesi srasnda, taksit tutar ile tecil faizi tutarnn birlikte denmesi gerekmektedir. Hesaplanan tecil faizlerinin tam olarak denmemesi
AMALARIMIZ
tecilin ihlali
nedenidir. (Seri:A-1 Sra No.lu Tahsilat Genel Tebli, Birinci Ksm 4.
Blm 1-9/h)
N N
K T A P
K T A P
TELEVZYON
TELEVZYON
47
Sreli Redde Bal Tecil

Tecil talebi her aflamada yaplabilmektedir. Bu nedenle tecil (istemi) vade gelmeden nce deme emri veya haciz iflleminden hemen sonra da yaplabilmektedir.
Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakkndaki Kanunun 48inci maddesinin
3nc fkras uyarnca Borcunun tecilini talep eden ancak talepleri uygun grlmeyerek reddedilen borlular sz konusu borlarn reddin teblii tarihinden itibaren idarece 30 gne kadar verilebilecek deme sresi iinde dedikleri takdirde
bu amme alaca dendii tarihe kadar faiz alnmak suretiyle tecil olunur.
Uygulamada bu tr retlere sreli ret denilmektedir. Tecil istemi reddedilen
borlulara tecili yetkili makamlar tarafndan 30 gne kadar verilen sre azami sredir. Bu sre ierisinde yaplacak demelere deme tarihine kadar tecil faizi hesaplanmakta ve alnmakta olup, sz konusu borca gecikme zamm uygulanmamaktadr.
Tecil talebinin sreli reddi ve deme sresi veren yaz borluya Vergi Usul Kanununun tebli hkmlerine gre tebli edilmelidir. (zbalc, Ylmaz age, Sf: 485)
Bu balamda tecil isteminin kabul edilmediine dair yaznn borluya tebli imknnn bulunmamas halinde sz konusu borca tecil faizi deil, bafllangtan itibaren gecikme zamm uygulanacaktr.
Sreli ret yoluyla tecil uygulamasnda sresi ierisinde deme yaplmaz ise bu
takdirde bafllangtan itibaren sz konusu borca gecikme zamm uygulanacaktr.
Sreli redde hangi tr faiz uygulanr?
SIRA SZDE
Tecil Koflullarna Uygun Davranlmamasnn Sonular

D fi N E L M
Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakkndaki Kanunun 48inci maddesinin son

fkras uyarnca Tecil flartlarna riayet edilmemesi, deerini kaybeden teminatn
S O R gsterilmemeU
veya mahcuz mallarn tamamlanmamas veya yerlerine baflkalarnn
si hllerinde amme alaca muaccel olmaktadr.
Kamu borlusunun tecil hakkndan yararlanabilmesi iin, mevcut borcun denDKKAT
mesine ynelik olarak alacakl idarenin belirlemifl bulunduu sre ierisinde taksitlerin denmesi ve yine eer sz konusu alacak iin teminat gsterilmifl ise temiSIRA SZDE
natla ilgili deer kayplarna ynelik teminatn tamamlanmas veyahut
da deifltirilmesi gerekmektedir. Buna gre tecil koflullarndan yararlanarak mevcut borcun
denebilmesi iin;
AMALARIMIZ
Taksitlerin vadesinde denmesi,
Borcun teminata balanmas hlinde, deerini herhangi bir nedenle kaybeden teminatn yerine yenisinin gsterilmesi ve/veya verilmesi,
K T A P
Teminatn ksmen deerini yitirmesi hlinde sz konusu teminatn tamamlanmas,
Borcun teminat niteliinde olan haczedilmifl (mahcuz)
T E L Emallarn
V Z Y O N deerini
ksmen veya tamamen yitirmesi hlinde de, ortaya kan deer kaybnn giderilebilmesi iin sz konusu varlklarn yerine baflkalarnn gsterilmesi,
gerekmektedir.
N T E R N E T hle geldiAlacan muaccel hle gelmesi, sz konusu alacan tahsil edilebilir
ini ifade etmektedir. Bu nedenle sz konusu alacan muaccel hle gelmesi ile
birlikte denmesi zorunlu hle gelmektedir. Byle bir durumda mevcut alacan
muaccel hle gelmesi ile birlikte, daha nce idarenin belirlemifl bulunduu ileriye
ynelik taksit vadeleri yerine, alacan muaccel olduu tarih itibariyle denmesi
zorunlu olmaktadr.
Tecil isteminin reddi hlinde

mevcut burcun denmesi
iin verilen sre iersinde
yaplan demelere tecil faizi
uygulanr.
SIRA SZDE
D fiuymayanlar
NELM
Tecil koflullarna
mevcut borlarnn
tamamn bir defada
demek zorundadrlar.
S O R U
N N
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
48
Vergi cra Hukuku
Dier yandan sz edilen kanun hkmnn son cmlesi gerei olarak Tecil
edilen amme alacann gecikme zamm tatbik edilmeyen alacaklardan olmamas
hlinde, denen tecil faizleri iade veya mahsup edilmemektedir.
Dolaysyla tecil edilen kamu alacann vadesinde denmemesi hlinde de bu
alacaa gecikme zamm uygulanmamakta olup sz konusu alacan tecil edilmesi
hlinde baz hllerde tecil faizi uygulanabilmektedir. Bu durumda tecil edilen ancak tecil koflullarna uygun denmeyen kamu alacann gecikme zamm uygulanmayan alacaklardan olmas nedeniyle bu alacaklar iin tecil iflleminin bir bedeli
olarak denmifl (tahsil edilmifl) bulunan tecil faizleri borlulara ret ve iade edilmemektedir. Ayrca denen tecil faizleri, borlunun dier borlarna mahsup edilmemektedir. (Coflkun, Mahmut 2011 Aklamal tihatl Amme Alacaklarnn Tahsil
Usul Hakknda Kanun Sekin Yaynlar, Sf:420)
Tecil Faizinin Hesaplanmas

Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakkndaki Kanunun 48inci maddesinin birinci fkras uyarnca amme alaca (vergi alaca) faiz alnarak tecil olunabilmektedir.
Tecil faizi yllk olarak belirlenmektedir. Tecil faizi mracaat (baflvuru) tarihinden deme tarihine (bu tarih dhil) kadar geen gnler iin, denecek taksit tutarlar zerinden hesaplanmaktadr. Amme borlusunun vade tarihinden nce ya da
vade tarihinde yapt mracaatlar zerine tecil edilen amme alacaklarna uygulanacak tecil faizinin hesaplanmasnda ise vade gnnde faiz alnmas sz konusu
olmayacandan, vade gnn takip eden tarih esas alnmaktadr. (Tahsilat Genel
Tebli, Seri A, Sra No: 1)
Tecil faizinin hesaplanmasnda kullanlacak basit faiz usul forml aflada
gsterilmifltir.
Tecil Faizi =
Taksit Tutar Yllk Faiz Oran Gn

36.000
Tecil faizi borcun tamam zerinden deil, her taksit zerinden ayr ayr hesaplanmaktadr. Bu balamda da her taksit iin gn saysnn hesaplanmasnda, mracaat tarihi esas alnarak ve deme gn dhil geen gn says belirlenecektir.
rnein, mkellef (A) tarafndan 31.03.2011 vadeli gelir vergisinden olan
T10.000.- borcunun 28.Mart.2011 tarihinde 10 eflit taksitte denmek zere tecili istenmifltir. Mkellefin bu istemi incelenmifl ve Nisan, Mays, Haziran ve Austos
2011 aylarnda drt eflit taksitte denmek zere 11.Nisan.2011 tarihinde tecil edilmifltir. Tecil edilen bu borcun mkellef tarafndan 29.Nisan.2011, 27.Mays.2011,
30.Haziran.2011 ve 29.Temmuz.2011 tarihlerinde denmesi uygun grlmfltr.
31.Mart.2011 vadeli gelir vergisi borcu nedeniyle mkellef vadeden nce tecil
isteminde bulunduundan tecil faizi vade tarihinden (vade tarihi hari) itibaren
uygulanacaktr.
Taksitlerin hesaplanmasnda tecil faiziyle birlikte tahsil edilmesi gerekmektedir.
Taksit tutarlar ile hesaplanan tecil faizlerinin efl anl tam olarak denmemesi, tecilin bozulmas nedeni olarak kabul edilmektedir.
Tecil faizi 21.10.2010 tarihinden geerli olmak zere yllk %12dir. Sz konusu
mkellefin tecil faizi hesaplanmasnda dikkate alnacak sreler afladaki tabloda
gsterilmifltir.
49
Faiz Hesaplamasna
Esas Alnacak Tarih
deme Tarihleri
Gn Says
I. Taksit
01.04.2011
29.04.2011
28
II. Taksit
01.04.2011
27.05.2011
56
III. Taksit
01.04.2011
30.06.2011
90
IV. Taksit
01.04.2011
29.07.2011
119
Tablo 3.1
Taksit tutarlar 10.000/4 = T2.500dir.

Faiz hesaplamalar ise afladaki flekilde olacaktr:
I. Taksit iin tecil faizi =
2.500 12 28
= T 23.33
36..000
II. Taksit iin tecil faizi =
2.500 12 56
= T 46.67
366.000
III. Taksit iin tecil faizi =
2.500 12 90
= T 75
36.000
IV. Taksit iin tecil faizi =
2.500 12 119
= T 99.17
36.000
Bu mkelleften tecil faiziyle birlikte;

I. Taksit = 2.500 + 23.33 = T2.523.33
II. Taksit = 2.500 + 46.67 = T2.546.67
III. Taksit = 2.500 + 75 = T2.575
IV. Taksit = 2.500 + 99.17= T2.599.17
Toplam 10.000 + 244.17 = T10.244.17 tahsil edilecektir.
Tecil faizi ile Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakkndaki Kanunun 51inci
maddesi uyarnca uygulanan faiz arasnda fark vardr. Gecikme zamm deme
mddeti iinde denmeyen amme alaca (vergi alaca) iin vadenin bitim tarihinden itibaren her ay iin ayr ayr uygulanmakta olup, ay kesirlerine isabet eden
gecikme zamm gnlk olarak hesaplanmaktadr.
Aciz Hli
Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakkndaki Kanunun 75inci maddesi gerei
olarak Yaplan takip sonunda, borlunun haczi caiz (olabilir) mal olmad veya
bulunan mallarn satfl bedeli borcunu karfllamad takdirde borlu aciz hlinde
saylmaktadr.
Aciz hlinin belirlenmesi aflamasnda iki ayr zellik vardr. Buna gre borlu
hakknda yaplan takip sonucunda;
Borlunun haczi caiz malnn bulunup bulunmadnn,
Veya borluya ait varl belirlenen mallarn satfl bedelinin borcun tamamn karfllayacak deerde olup olmadnn,
tespit edilmesi gerekmektedir.
Eer borluya ait haczi yaplabilecek herhangi bir mal yoksa veya borlunun
tespit edilen varlklarnn satfl bedeli mevcut borcu karfllamyorsa bu takdirde
borlunun aciz hlinde olduu kabul edilecektir.
Aciz hlinde olanlar tecil

koflullarndan faizsiz olarak
yararlanabilirler.
50
Vergi cra Hukuku
Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakkndaki Kanunun 77inci maddesi gerei olarak menkul mallarn haczinde Her tr menkul mallar cins ve nevileri, vasflar (nitelikleri), alametleri (zellikleri), say ve miktarlar ve tahmin edilen deerleri haciz zaptnda (tutananda) tespit edilmektedir. Bu balamda da;
Menkul mallara haczi yapan memur tarafndan deer biilmekte, borlunun
baflvurusu zerine veya tahsil dairesince gerek grld takdirde de bilirkifliye deer bitirilebilmektedir (AATUHK. Md: 81).
Gayrimenkullerde ise satfltan nce bilirkiflinin grfl alnmak suretiyle deer biilmekte olup satfla bafllang bu deer zerinden olmaktadr (AATUHK. Md: 81).
Mevcut kanuni dzenleme gerei olarak satfltan elde edilecek bedelin amme
alacandan nce denmesi gereken borlarla, takip giderlerini gemeyecei hususu kesin olarak biliniyorsa maln satfln tahsil dairesi erteleme yetkisine sahiptir
(AATUHK. Md: 74).
Aciz hlinin tespitinde borlunun davranfl ve beyanlar nem arz etmektedir.
nk borlunun mal bildirimini geree aykr flekilde yapmas, yaflayfl tarz, mal
bildirimine uygun olmayanlarn bu durumlarnn tespiti hlinde kendilerine aydan bir yla kadar hapis cezas uygulanabilmektedir (AATUHK. Md: 111).
Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakkndaki Kanunun 76nc maddesinde
hkme baland zere Aciz hlindeki borlu hakknda teminat ve faiz aranmadan ayn kanunun 48inci maddesi uyarnca tecil ifllemi yaplarak mevcut bor
taksitlendirilebilmektedir.
Aciz hlinin kabul edilmesi ile birlikte borlunun teminat ve faiz aranmadan
borcunu deyebilme olana vardr. Bu durumda alacakl kamu idaresi (vergi
dairesi) borcunu taksitler hlinde tahsil edebilmekte, borlu da borcundan kurtulmufl olmaktadr.
Aciz hlinin kabul edilmemesi hlinde ise deme gl ierisinde bulunan
vergi borlusunun mevcut borcu gecikme zamm uygulamas nedeniyle zaman
ierisinde artacak, belki de borlu asndan sz konusu borcun denmesi imknsz hle gelebilecektir.
Aciz hlinin tespitinde dzenlenmesi ngrlen Aciz Fifli basl kt hline
getirilmifltir. Aciz fiflleri vergi dairelerinin tahsilat servislerinde bir rnek olarak dzenlenerek, borlunun tahsilat dosyasnda muhafaza edilmektedir. Aciz hlindeki
borlunun mali durumunun, zaman aflm sresi ierisinde devaml izlenmektedir.
Aciz hlindeki borlu; mali durumunda ortaya kan iyileflmeyi 15 gn ierisinde tahsil dairesine bildirmekle ykmldr. Bir baflka anlatmla Mal bildiriminde,
mal olmadn gsteren yahut borca yetecek kadar mal gstermemifl olan borlu
sonradan edindii mallar ve gelirindeki artmalar edinme ve artma tarihinden bafllayarak 15 gn iinde tahsil dairesine bildirmeye mecburdur (AATUHK. Md: 61).
Aksi takdirde zamannda bildirimde bulunmamak suretiyle mevcut alacan
tahsilini engellemifl veya zorlafltrmfl olanlar bir seneye kadar hapis cezas ile cezalandrlrlar (AATUHK. Md: 112).
cra ve flas Kanununun 251 inci maddesi uyarnca verilen aciz vesikas ile Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakkndaki Kanunun 75inci maddesi gerei yaplan tespit sonucunda dzenlenen aciz vesikas birbirinden farkldr. Bu nedenle
kamu borlusunun aciz hlinde olduuna iliflkin tespitin, cra flas Kanunu hkmlerine gre icra daireleri tarafndan dzenlenen bor denmeden aciz vesikas (belgesi) ile deil, Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakkndaki Kanun hkm-
51
leri uyarnca yaplan takibat neticesinde dzenlenecek aciz fifli ile yaplmas gerekmektedir (Tahsilat Genel Tebli Seri: A, Sra No: 1, kinci ksm, Birinci blm XII
Aciz Hli ve Aczin Neticeleri).
Aciz hlinde uygulanan tecil iflleminin zellii nedir?
HACZEDLMEYECEK MALLAR
SIRA SZDE
D fi N E L M
Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakkndaki Kanunun 70inci maddesi Haczedilemeyecek mallar belirlemifl bulunmaktadr. Bu mallarn hibir biimde kamu borS O R U
cunun denmemesi dolaysyla haczi mmkn deildir.
Haczi mmkn olmayan mallar iki gruba ayrarak incelemek mmkndr. Birinci grupta Kamu ktisadi Teflebbsleri Hakknda Kanun Hkmnde
D K K A T Kararname
hkmlerine tabi iktisadi devlet teflekklleri, kamu iktisadi kurulufllar, bunlarn
messeseleri, bal ortaklklar, ifltirakleri ve mahalli idarelerin mallar hari olmak
SIRA SZDE
zere Devlet mallar ile hususi (zel) kanunlarnda haczi caiz olmad gsterilen
mallar yer almaktadr. Bu mallar;
AMALARIMIZ
Borlunun flahs ve meslei iin gerekli elbise ve eflyas
ile borlu ve ailesine gerekli olan yatak takmlar ve ibadete mahsus kitap ve eflyas,
Vazgeilmesi kabil olmayan mutfak takm ve pek lzumlu ev eflyas,
K Tolan
A Parazi ve ift
Borlu ifti ise kendisinin ve ailesinin geimleri iin zaruri
hayvanlar ve tafltlar ve dier teferruat ve tarm aletleri; ifti deilse sanat
ve meslei iin gerekli olan alet ve edevat ve kitaplar; arabac, kayk, haTELEVZYON
mal gibi kk taflt sahiplerinin ancak geimlerini salayan
taflt vastalar,
Borlu ve ailesinin geimleri iin gerekli ise borlunun tercih edecei bir st
veren mandas veya inei veyahut kei veya koyunu ve bunlarn aylk yem ve yataklar,
NTERNET
Borlu ve ailesinin iki aylk yiyecek ve yakacaklar ile
- Borlu ifti ise ayrca gelecek mahsul iin gerekli tohumluu,
- Borlu ba, bahe veya meyve ve sebze yetifltiricisi ise kendisinin ve ailesinin geimleri iin zaruri olan ba, bahe ve bu ifller iin gerekli bulunan alet ve edevat, malzemesi, fide ve tohumluu,
- Geimi hayvan yetifltirmeye mnhasr olan borcunun kendisinin ve ailesinin geimleri iin zaruri olan miktarda hayvan ile bu hayvanlarn aylk yem ve yataklklar,
Memleketin ordu ve zabta hizmetlerinde malul olanlara balanan emekli
aylklar ile bu kabil kimselerin dul ve yetimlerine balanan aylklar ve ordunun hava ve denizalt mensuplarna verilen uufl ve dalfl ikramiyeleri,
Bir yardm sand veya dernei tarafndan hastalk, zaruret ve lm gibi
hllerde balanan aylklar,
Vcut ve salk zerine ika edilen zararlar iin tazminat olarak zarar grenin kendisi veya ailesine toptan veya irat fleklinde verilen veya verilmesi gereken paralar,
Askerlik malullerine, flehit ve yetimlerine verilen harp malull zamm ve
tekel beyiyeleri,
Borlunun hline mnasip evi ancak evin deeri fazla ise bedelinden mnasip bir yer alnabilecek miktar borluya braklmak zere haczedilerek
satlabilir,
SIRA SZDE
D fi munasip
NELM
Vergi borlusunun
evi haczedilemez.
N N
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
52
Vergi cra Hukuku
Harcrah Kanuna gre yaplan demeler,

65 yafln doldurmufl muhta, gsz ve kimsesiz Trk vatandafllarna 2022
sayl Kanun hkmlerine gre balanan aylklar haczedilemez. Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakkndaki Kanunun 70inci maddesinin 11inci
bendi uyarnca borlunun hline mnasip evi ancak evin deeri fazla ise
bedelinden hline mnasip bir yer alnabilecek miktar borluya braklmak
zere haczedilerek satlabilir.
Ksmen Haczedilebilen Gelirler

Aylklar, denekler, her eflit cretler, intifa haklar ve haslat, ilama bal olmayan nafakalar, emeklilik aylklar, sigorta ve emeklilik sandklar tarafndan balanan gelirler ksmen haciz olunabilmektedir. Ancak haciz olunacak miktar bunlarn te birinden ok, drtte birinden az olamaz.
Yukarda saylan gelirleri dflndaki gelirler, kamu borcunun tahsili iin haciz
olunabilmektedir.
Ksmen haciz edilebilen gelirlerde haczi yapacak olan grevliye belli bir takdir
yetkisi tannmfl bulunmaktadr. Ancak kanunda bu takdir yetkisinin nasl kullanlaca konusunda herhangi bir ynlendirme bulunmamaktadr.
Kanun maddesinde ngrlen oranlar ksmen haczedilebilen gelirlerin toplamna uygulanmaktadr.
Sz edilen maddenin son fkras uyarnca Asgari creti aflmayan aylk gelirlerin onda birinden fazlas haciz olunamaz. Fkrada geen aylk gelirden kast, Kanunun birinci fkrasnda yer alan gelirlerin tamamdr.
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
Vergi borlusunun
aylk gelirinin en fazla ne kadar haczedilebilir?
SIRA SZDE
Kanun maddesinde yer alan mnasip ev kavram uygulamada duraksama yaD Ancak
fi N E L Mhangi evin borlunun hline mnasip saylabileceinin tespiti
ratmaktadr.
iin ncelikle borlunun sosyal durumuna, aile durumuna ve kendisi ile ailesinin
ihtiyalarnaSbakmak
gerekmektedir.
O R U
Bir baflka anlatmla, aile kavramn genifl yorumlayarak borlu ile birlikte ayn
at altnda yaflayan bakmakla ykml olduu kifliler olarak alglamak gerekir.
DKKAT
(Coflkun, Mahmut, age Sf: 718)
Kamu borlusu eer evini kamu alaca iin teminat gstermifl ise bu takdirde
SZDE
sz konusuSIRA
evin
Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakkndaki Kanunun 56nc
maddesi uyarnca paraya evrilmek zere satfla karlmas mmkndr.
Sz edilen kanun maddesi uyarnca Karfllnda teminat gsterilmifl bulunan
AMALARIMIZ
amme alaca vadesinde denmedii takdirde borcun 7 gn iinde denmesi, aksi hlde teminatn paraya evrilecei veya dier flekillerde cebren (zora dayal olarak) tahsil edilecei borluya bildirilir. Bu sre iinde bor denmedii takdirde
K T A P
teminat sz edilen kanun hkmlerine gre paraya evrilerek amme alaca tahsil edilir.
Borlunun hline mnasip tek evinde bizzat oturmas zorunluluu yoktur. Bu
TELEVZYON
nedenle borlu tek evini kiraya vermifl olsa bile eer alacana karfllk teminat gstermemiflse haczedilemez ve borcu nedeniyle haciz yoluyla satlamaz.
Oluflan bir yarg karar uyarnca borlunun hline mnasip evinin ancak evin
deeri fazla Nise
hline mnasip bir yer alabilecek miktar borluya braT E Rbedelinden
NET
klmak zere haczedebilecei kurala balanmfltr. Kamu borlusunun kendisinin
N N
53
ve ailesinin ikametgh da olan konutunun hi bir koflulda haczedilemeyecei yolunda yaplmfl bir dzenleme yoksa da konut olarak kullanlan taflnmazna haciz
konulan borlunun aile yaps ve bu yap iinde yaflantlarna uygun olan bir konut
edinmesine elveriflli olan deerden daha fazla olmadnn iddia edilebilecei ve
Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakkndaki Kanunun 70inci maddesinin 11inci
bendinde yaplan dzenlemeden, borlunun hline mnasip bir ev alnabilecek deerdeki taflnmazn haczinin caiz olmad anlaflldndan, bu iddia ile alan davann incelenmesi srasnda mahcuzun (haczedilen maln) daha fazla deerde olduu
kantlanamad takdirde haczin kaldrlmasna karar verilmesi gerekir. (Danfltay
Vergi Dava Daireleri Genel Kurulu, 20.11.2009 gn T.2008/375;549)
Borluya ait ev hangi koflullarda haczedilemez?
YRTMENN DURDURULMASI
SIRA SZDE
D fi N E L M
Anayasann 125inci maddesinin 5inci fkras uyarnca dari ifllemin
uygulanmas
hlinde telafisi g veya imknsz zararlarn domas ve idari ifllemin aka hukuS O R U gsterilerek
ka aykr olmas flartlarnn birlikte gerekleflmesi durumunda gereke
yrtmenin durdurulmasna karar verilebilmektedir. Bu hkme paralel ayn nitelikte bir dzenleme de dari Yarglama Usul Kanununun 27inci maddesinde yer
DKKAT
almaktadr.
dari Yarglama Usul Kanununun 27inci maddesi uyarnda Danfltayda veya
SIRA SZDE
idari mahkemelerde dava almas dava edilen idari ifllemin yrtlmesini
durdurmaz. Ancak ayn kanun maddesinin 3nc fkras gerei olarak Vergi mahkemelerinde, vergi uyuflmazlklarndan doan davalarn almas, tarh edilen vergi resim
AMALARIMIZ
ve harlar ile benzeri mali ykmlerin ve bunlarn zam ve cezalarnn dava konusu edilen blmnn tahsil ifllemlerini durdurmaktadr.
Bir baflka anlatmla vergi mahkemesinde idari dava almas, tarh ve ceza kesK T A P
me iflleminin ancak dava konusu edilen ksmnn tahsil ifllemini durdurur. Tarh ve
ceza kesme iflleminin idari davaya konu edilmeyen ksmna iliflkin vergi ve cezalarn yasal sresinde denmesi gerekmektedir. (Candan, Turgut, (2005) AklamaTELEVZYON
l dari Yarglama Usul Kanunu, Maliye ve Hukuk Yaynlar, Sf: 610)
Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakkndaki Kanunun 49uncu maddesinde,
tecil edilmifl amme alacaklar ile ilgili olarak yarg mercilerince yrtmenin durdurulmas karar verilmesi hlinde tecil uygulamasnn nasl yaplaca
belir N T E R N konusu
ET
lenmifl bulunmaktadr.
Sz konusu madde uyarnca tecil edilmifl amme alaca (vergi alaca) ile ilgili
olarak yarg organlarnca verilmifl olan yrtmeyi durdurma kararnn devam ettii sre tecil sresinden uzun ise tecil geersiz hle gelecek, tecil sresi yrtmenin durdurulmas sresinden uzun ise yrtmenin durdurulmas sresi ierisinde
tahsil edilmeyen ksm veya taksitler tecil sresi iinde denmesi hlinde tecil koflullar geerli olacaktr.
Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakkndaki Kanunun 55inci maddesi gerei olarak amme alacan vadesinden demeyenlere yedi gn iinde borlarn
demeleri veya mal bildiriminde bulunmalar lzumu bir deme emri ile tebli
edilmifl bulunuyorsa bu takdirde borlunun ya deme emrine karfl dava amas
veyahut da sz konusu borcu demesi gerekmektedir.
Byle bir durumda hukuka aykrlk konusunda deerleme yapmak her ne kadar zor bir konu ise de karar olufluna kadar demenin yaplmasnn ertelenmesi
istenebilecek midir? sorusu akla gelmektedir.
SIRA SZDE
D fi N E L M
lk derece mahkemeler
kendiliinden idari ifllemin
yrtlmesinin
O R U
durdurulmasnaSkarar
veremezler.
N N
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
54
Vergi cra Hukuku
Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakkndaki Kanunun 58inci maddesi uyarnca deme emrine karfl alan davalarda yarg mercilerince yrtmenin durdurulmas karar verilmedii mddete amme alaca iin tahsil dairesince teminat
gsterilse dahi takibatn devam ettirilmesi gerekmektedir (Tahsilat Genel Tebli
Seri: A, Sra No: 1).
lk derece mahkemeleri olarak davaya bakan idari yarg yerleri (Danfltay, dare ve Vergi Mahkemeleri) konu ifllemin yrtlmesinin durdurulmasna kendiliinden karar veremezler (CandanTurgut (2011) Amme Alacaklarnn Tahsil Usul
Hakknda Kanun, Sf: 211).
Yrtmenin durdurulmas istemi dava dilekesinde veya davann karara balanmasndan nce herhangi bir aflamada mahkemeye verilecek bir dileke ile yaplabilmektedir.
Yrtmenin durdurulmasna karar verilebilmesi iin dava konusu olayla ilgili
ifllemin henz idarece uygulanmamfl olmas gerekmektedir.
Danfltay ve dare mahkemeleri davacnn yrtmenin durdurulmasna ynelik
yazl istemini dikkate alarak;
dari ifllemin uygulanmas hlinde telafisi (giderilmesi) g veya imknsz
bir zararn domas olasln,
Ve idari ifllemin aka hukuka aykr olduunun belirlenmesiyle birlikte
yrtmenin durdurulmasna karar verebilir. Bu balamda da yukarda belirtilen flartlardan sadece birinin varl hlinde sz konusu yrtmeyi durdurma karar verilmez.
dari dava sonunda, idari yarg yerince verilen karar, kamu alacann (vergi
alacann) kaldrlmas veya terkini sonucunu yaratc nitelikte; yani dava konusu
ifllemin iptali ynnde ise alacakl kamu idaresi (vergi dairesi) dari Yarglama
Usul Kanununun 28inci maddesinin birinci fkras uyarnca en ok 30 gnlk sre ierisinde, bu kararn gereini yerine getirmek ve o tarihe kadar tahsil etmifl bulunduu ksm ve tecil faizinin tamamn kamu borlusu konumundaki gerek veya tzel kifliye geri vermek zorundadr.
SIRA SZDE
fi N E L M
LM DHLNDE
SRE ERTELEMES
D fi N E L M
lm hlinde lenin
yaknlarna yaplan takip
S O R U
gn sre ile durur.
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
lk derece mahkemeleri,
kendiliinden davaya konu ifllemin yrtlmesine karar vereSIRA SZDE
bilirler mi?

Borlunun Slm
O R U hinde, miras reddetmemifl miraslar hakknda da bu kanun
hkmleri uygulanr. Bu balamda da borlunun lmnden evvel bafllamfl bulunan ifllemlere devam olunur.
D Klmnden
KAT
Borlunun
nce Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakkndaki Kanun erevesinde bafllatlmfl takip ifllemlerine miras brakann geride brakt mal
varlklar (tereke)
zerinden devam edilir.
SIRA SZDE
Ancak sz edilen Kanunun 50inci maddesi uyarnca tereke hakkndaki takip
ifllemleri lm dhil 3 gn sre ile durdurulur. Bu balamda da borlunun lm
AMALARIMIZ
hlinde miras
reddetmemifl miraslar hakknda 3 gnlk sreyi takiben gereken
ifllemlere devam edilir.
Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakkndaki Kanunun 50inci maddesinde
K dzenleme
T A P
yer alan zel
uyarnca Kars yahut kocas, kan ve shriyet (nikahla
oluflan akrabalk) itibariyle usul ve fruundan birisi len borlu hakknda takip
lm gn ile beraber gn iin geri braklmaktadr.
T E L E50inci
V Z Y O N maddesinde yer alan dzenleme hakknda borlu olmalar
Kanunun
nedeniyle takibat yaplan kamu borlular iin geerlidir. Kamu borlusunun l-
N N
NTERNET
55
m ile belli dereceye kadar alt ve st soyundan (usul ve fruundan) birinin lm

hakknda takibatn geri braklmasn ngrmektedir. Buna gre kamu borlusunun lm hlinde; kars, kocas, kan ve shri hsmlarndan ve frularndan biri
(rnein annesi, babas, kaynvalidesi, kaynbabas, olu, kz) hakknda takibat
gn iin ertelenmektedir.
Yukarda belirtilen yaknlar dflnda kalanlarn lm hlinde takibat ertelenmemektedir.
Kamu borlusunun kendisinin lm hlinde ise terekenin (lenin brakt
mal varlklar ve/veya borlar) iin takip lm gn dhil gn geri braklmaktadr. gn bitiminde terekenin borlar iin takibata devam edilir.
Dier yandan Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakkndaki Kanunun 50inci
maddesinin son fkras gerei olarak Miraslar, miras kabul veya ret etmemifllerse bu hususta Medeni Kanundaki muayyen mddetler geinceye kadar takip geri
braklr.
Trk Medeni Kanununun 606nc maddesi uyarnca Miras ay iinde ret
olunabilmektedir. Bu sre yasal miraslar iin miras olduklarn daha sonra rendiklerini ispat edemedike miras brakann lmn rendikleri vasiyetname
ile atanmfl miraslar iin, miras brakann tasarrufunun kendilerine resmen bildirildii tarihten itibaren iflleme bafllamaktadr.
Mirasn reddi, miraslar tarafndan sulh mahkemesine szl veya yazl beyanla yaplr. Bu balamda da reddin kaytsz ve flartsz olmas gerekmektedir (Trk
Medeni Kanunu Madde: 609).
Sresi iinde miras reddetmeyen miras, miras kaytsz flartsz kazanmfl olur.
Mirasn kabul veyahut da reddi iin ngrlen aylk sre ierisinde mirasn kabul edildiine iliflkin bir bilgi edinilmeden miraslar hakknda takip yaplmasna imkn bulunmamaktadr.
Ancak Trk Medeni Kanununun 610uncu maddesi uyarnca ret sresi sona ermeden miras olarak tereke ifllemlerine karfln terekenin olaan ynetiminde olmayan veya miras brakann ifllerinin yrtlmesi iin gerekli olann dflnda ifller
yapan ya da tereke mallarn gizleyen veya kendisine mal eden miras miras ret
edemeyeceinden, miras ret hakknda mahrum olan bu miraslar hakknda miras ret sresi beklenilmeden takip ifllemlerine devam edilmesi gerekmektedir.
Dier yandan Vergi Usul Kanununun 12inci maddesi gerei olarak da lm
hlinde mkelleflerin devleri, miras reddetmemifl kanuni ve mahsup (atanmfl)
miraslara geer. Ancak miraslardan her biri lnn vergi borlarndan miras
hisseleri nisbetinde sorumlu olurlar.
Dolaysyla len amme borlusundan aranlan amme alacaklarnn (vergi
borlarnn) miraslarn kendi miras hisseleri nisbetinde sorumlu tutulmalar
gerekmektedir.
Byle bir durumda len amme borlusundan aranlan alacan miraslardan
her bir mirasya dflen payla snrl olarak aranmas gerekmektedir.
Trk Medeni Kanununun 641 ve 681inci maddelerinde ise miraslarn tereke
borlarndan mteselsilen sorumlu olmalar ngrlmfltr. Ancak bu sorumluluk
mirasn paylafltrlmasndan itibaren geecek 5 yllk srede geerli olup bu srenin bitiminden sonra miraslar miras hisseleri orannda miras brakann borlarndan sorumlu olacaklardr.
SIRAolur?
SZDE
Kamu borlusunun lm hlinde, szkonusu bortan kimler sorumlu
SIRA SZDE
D fi N E L M
D fi N E L M
S O R U
S O R U
DKKAT
DKKAT
56
Vergi cra Hukuku
TAB AFETLER SEBEBYLE TERKN

Tabii afetlerde vergi borlar
terkin edilebilir.
SIRA SZDE
10
Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakkndaki Kanunun 105inci maddesi uyarnca Yangn, yer sarsnts, yer kaymas, su basmas, kuraklk, don, zararl hayvan ve
haflarat istilas ve bunlara benzeyen afetler yznden zarara maruz kalan varlklarnn ve mahsullerinin en az te birini kaybedenler adna tahakkuk ettirilmifl ve
afetlerin zarar verdii gelir kaynaklar ile ilgili amme alacaklar Bakanlar Kurulu
Kararyla ksmen veya tamamen terkin edilmektedir.
Bu madde hkmnden faydalanmak iin afetin vukuu tarihinden itibaren 6 ay
iinde ilgili idareye yaz ile mracaat edilmesi gerekmektedir.
Sz konusu madde kapsamna giren bir zararn mevcut olup olmad mahalli
il veya ile idare kurullarnca zararn derecesi, Maliye Bakanlnca belirlenecek
esaslar dhilinde tespit edilmektedir.
Vergi Usul Kanununun Verginin Terkini baflln taflyan 115inci maddesi
uyarnca yangn, yer sarsnts, yer kaymas, su basmas, kuraklk, don, muzir hayvan ve haflarat istilas ve bunlara benzer afetler yznden;
Varlklarnn en az te birini kaybeden mkelleflerin bu afetlerin zarar verdii gelir kaynaklar ile ilgili bulunan vergi borlar ve vergi cezalar,
Mahsullerinin en az te birini kaybeden mkelleflerin, afete maruz arazi
iin zararn tahakkuk ettii hasat ve devflirme zamanna tesadf eden yla ait
olarak tahakkuk ettirilen Arazi Vergisi, borlar ve vergi cezalar,
Maliye Bakanlnca zararla mtenasip olmak zere ksmen veya tamamen terkin
olur.
Maliye Bakanl terkin yetkisinin mahalline devredebilir. Bu balamda da zarar derecesini ve ilgili bulunduu gelir kaynan mahalli idare heyetlerine yaptraca tahkikat (inceleme) zerine tespit eder.
Tabii afet nedeniyle zarara maruz kalan varlklarn zarar derecesinin tespitinde;
Afetin vukuu bulduu tarihten nceki rayi deerleri esas alnmaktadr.
Afetin vukuu ile birlikte zarara maruz kalan varlklarn zarar sonras deerleri il veya ile idare kurullarnca tespit edilmektedir.
Afetin vukuu ile birlikte zarara maruz kalan varlklarn zarar sonras deerlerinin, afetin vukuu bulduu tarihten nceki rayi deerlerinin afetin vukuu bulduu tarihten nceki rayi deerlerine blnmesi ile zararn derecesi
tespit edilecektir.
Dier yandan tabii afet nedeniyle zarara maruz kalan mahsullerin deerlerinin
tespitinde;
Afete maruz kalan mahsullerin zarar derecesinin tespiti bu mahsuln yetifltirildii araziden normal olarak retimi mmkn olan mahsul miktar ile
zarar sonras elde edilebilecek mahsul miktarnn oranlanmas suretiyle
bulunacaktr.
Zarar ncesi ve sonrasna konu mahsul miktarlar il ve ile idare kurullarnca tespit edilecektir.
Afet nedeniyle hem varlklarn hem de mahsullerini kaybedenlerin zarar dereceleri, varlklarn ve mahsullerin zarar ncesi ve zarar sonras rayi deerleri esas
alnarak toplam zerinden karfllafltrma yaplarak tespit edilecektir. Belirlenen zarar derecesi, Vergi Usul Kanununun 115inci maddesinde yer alan varlklarn te
birinin kaybolmas n flartnn gerekleflip gerekleflmediinin tespitinde kullanlacaktr (Tahsilat Genel Teblii Seri: A, Sra No:1, 3.Ksm. Birinci Blm II-Tabii
Afetler Sebebiyle Terkin).
SIRAvergi
SZDE
Tabii afetlerde
alacann terkinine kimler karar verebilir?
D fi N E L M
D fi N E L M
S O R U
S O R U
57
zet
N
A M A
N
A M A
Tecil ve Tecil koflullarn aklamak

Tecil; iyi niyetli fakat ok zor durumda olan mkelleflerin vadesi gemifl borlarnn faiz karfllnda ve ilke olarak belirli koflullarda teminat altna alnmak suretiyle taksitlendirilerek tahsilatn
salanmasna ynelik bir uygulamadr.
Amme borcunun (vergi borcunun) vadesinde
denmesi veya borlu hakknda haciz iflleminin
uygulanmas veyahut haciz olunan mallarn paraya evrilmesi borluyu ok zor duruma dflrecekse borlu yaz ile alacakl daireye baflvurarak
tecil isteminde bulunabilmektedir.
Tecil vergi, resim, har ile konuya iliflkin soruflturma ve takibe ait; vergi asl, vergilendirmeye
ait para cezas, vergi cezas, gecikme zamm,
mahkeme giderleri alacaklarn kapsamaktadr.
Tecil iflleminin yaplabilmesi iin,
Borlunun ok zor durumda olmas
Yazl baflvuruda bulunmas
Teminat gstermesi
gerekmektedir.
Amme Alacaklarnn 48inci maddesi uyarnda tecil edilen borlarn elli bin liray aflmamas (bu
tutar dhil) hlinde teminat aranmamaktadr.
Tecil ifllemi her aflamada yaplmaktadr. Tecil isteminde bulunanlarn bu ifllemleri tahsil dairesince
uygun bulunmaz ise ret ifllemini izleyen 30 gn
iinde deme yaplmas hlinde mevcut borca tecil faizi uygulanmaktadr.
Tecil isteminin tahsil dairesince kabul edilmesinden sonra taksitlerin vadesinde denmesi, deerini herhangi bir nedenle kaybeden teminatn yenilenmesi, ksmen deerini kaybeden teminatn
ise tamamlanmas gerekmektedir.
Aciz hlini tanmlamak
Yaplan takip sonunda, borlunun haczi caiz mal olmad veya bulunan mallarn satfl bedeli
borcu karfllamad takdirde borlu aciz hlinde
saylmaktadr.
Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakkndaki
Kanunun 77nci maddesi gerei olarak menkul
mallarn tahmin edilen deerleri haciz zapt ile
tespit edilmektedir. Gayri menkullerin haczinde
ise satfltan nce bilirkiflinin grfl alnmak suretiyle deer tespiti yaplmaktadr.
Mevcut kanuni dzenleme gerei olarak satfltan
elde edilecek bedelin amme alacandan nce
denmesi gereken borlarla takip giderlerini gemeyecei hususu kesin olarak biliniyorsa maln
satfln tahsil dairesi erteleme yetkisine sahiptir.
N
AM A
N
AM A

Kanunun 76nc maddesi uyarnca Aciz hlindeki borlu hakknda teminat ve faiz aranmadan
ayn Kanunun 48inci maddesi uyarnca tecil ifllemi yaplabilmektedir.
Kanunun 75inci maddesi uyarnca yaplan tespit sonucunda dzenlenen aciz fiflinde, bakiye
bor miktar gsterilmektedir.
Aciz hlindeki borlu; mali durumunda ortaya
kan iyileflmeyi 15 gn ierisinde tahsil dairesince bildirmekle ykmldr. Aksi takdirde zamannda bildirimde bulunmamak suretiyle mevcut alacan tahsilini zorlafltrmfl olanlar bir seneye kadar hapis cezas ile cezalandrlrlar.
Yarg organlarnca verilen Yrtmeyi Durdurma kararlarn deerlendirmek
Bu blmde yarg organlar tarafndan verilen
uygulamaya ynelik yrtmeyi durdurma kararlarnn irdelenmesi ve sonular yer almaktadr.
Haczedilemeyecek mallar, ksmen haczedilebilen mallar tanmlamak
Anayasann 125inci maddesi ile dari Yarglama
Usul Kanununun 27nci maddeleri uyarnca
dari ifllemin uygulanmas hlinde telafisi g
veya imknsz zararlarn domas ve idari ifllemin aka hukuka aykr olmas flartlarnn birlikte gerekleflmesi durumunda gereke gsterilerek yrtmenin durdurulmasna karar verilebilmektedir.
dari Yarglama Usul Kanununun 27nci maddesinin 3nc fkras gerei Vergi mahkemelerinde, vergi uyuflmazlklarndan doan davalarn
almas, tarh edilen vergi, resim ve borlar ile
benzeri mali ykmlerin ve bunlarn zam ve cezalarnn dava konusu edilen blmnn tahsil
ifllemlerini durdurmaktadr.
Tecil edilmifl amme alaca (vergi alaca) ve ilgili olarak yarg organlarnca verilmifl olan yrtmeyi durdurma kararnn devam ettii sre tecil
sresinden uzun ise tecil geersiz hle gelecek,
tecil sresi yrtmenin durdurulmas sresinden
uzun ise yrtmenin durdurulmas sresi ierisinde tahsil edilmeyen ksm veya taksitler tecil
sresi ierisinde denmesi hlinde tecil koflullar
geerli olmaktadr.
Bu blmde Amme Alacaklarnn Tahsil Usulu
Kanununun 70 ve 71inci maddelerinde yer alan
dzenlemeler aklanmaktadr.
58
Vergi cra Hukuku
Kendimizi Snayalm
1. Vergi borcunun tecil edilebilmesi iin zor durum
hli afladaki yntemlerden hangisine gre belirlenmektedir?
a. Borlunun beyanna gre,
b. Maliye Bakanlnca ngrlen likidite oran formlne gre,
c. Borlarn byklne gre,
d. Vergi borlarnn toplamna gre,
e. Bor demede yaflanan likidite skntsna gre,
2. Afladaki varlklardan hangisi haciz edilemeyecek
varlklardandr?
a. Borlunun malvarlklar arasnda bulunan iflyeri,
b. flletme aktifine kaytl bulunan tafltlar,
c. Ticari alacaklar,
d. Borlunun flahs ve meslei iin gerekli elbise
ve eflyas,
e. flletmede mevcut bulunan sanat deeri olan tablolar.
3. Afladaki ifadelerden hangisi yanlfltr?
a. Tecil faizinin hesaplanmasnda vade gnn takip eden tarih esas alnmaktadr.
b. Tecil faizi borcun tamam zerinden deil her
taksit zerinden ayr ayr hesaplanr.
c. Tecil faizinin hesaplanmasnda basit faiz usul
uygulanr.
d. Tecil faizi tecil edilen verginin taksitleri ile birlikte denir.
e. Tecil sresinin hesaplanmasna deme gn dhil deildir.
4. Aciz hlinde afladaki hllerden hangisi doru deildir?
a. Borlunun hacze caiz malnn bulunup bulunmadn tespiti gerekmektedir.
b. Borluya ait varl belirlenen mallarn satfl bedelinin borcun tamamn karfllayacak deerde
olup olmad tespit edilir.
c. Borlunun mal bildirimleri geree aykr yapmas hlinde kendisine aydan bir yla kadar
hapis cezas verilir.
d. Aciz hlindeki borlu hakknda teminat ve faiz
aranmadan tecil ifllemi yaplmaktadr.
e. Aciz hlindeki borlu mali durumunun iyileflmesi hlinde bu durumunu tahsil dairesine bildirmek zorunda deildir.
5. Afladaki tmcelerden hangisi dorudur?

a. Vergi mahkemelerinde alan davalar, idarece
tahsilata ynelik ifllemleri durdurur.
b. deme emrine karfl dava almas hlinde takibat durmaktadr.
c. Yrtmenin durdurulmas istemi sadece dava
am srasnda talep edilebilir.
d. fllemin idarece uygulanmasndan sonra dava
alabilir.
e. lk derece mahkemeleri olarak davaya bakan
idari yarg yerleri davaya konu ifllemin yrtlmesinin durdurulmasna kendiliinden karar verebilirler.
6. Afladaki tmcelerden hangisi mevcut hukuki dzenlemeler asndan uygun deildir?
a. Borlunun lm hlinde, miras reddetmemifl
miraslar hakknda ifllemlere devam olunur.
b. lenin efline, kan hsmlarna sre verilmeden
ifllemlere devam olunur.
c. Yaplan takip iin lenin vergi borcu nedeniyle
miraslara miras ret iin herhangi bir sre tannmaz.
d. Tereke zerinden ifllemlere aralksz devam edilir.
e. Atanmfl miraslar iin miras ret sresi, miras
brakann tasarrufunun kendilerine resmen bildirildii tarihten ifllemeye bafllar.
7. Afladaki gelirlerden hangisi ksmen haciz edilebilen gelirden deildir?
a. Aylklar,
b. ntifa Haklar,
c. denekler,
d. lama bal olmayan nafakalar,
e. fiirket ynetim kurulu yelerine verilen huzur
haklar.
8. Tabii afetler nedeniyle tahakkuk ettirilmifl amme alacaklarn terkin afladaki makamlardan hangisine aittir?
a. Bakanlar Kuruluna,
b. lgili Bakana,
c. Afetin yafland ilin valisine,
d. Afetin yafland yer Belediye Baflkanna,
e. Maliye Bakanna,
59

9. Tecil iflleminin gereklefltirilebilmesi iin ngrlen
koflullardan birisi de Teminat Gsterme gerekliliidir.
Bu gerekliliin yerine getirilmesinde afladaki koflullardan hangisi yeterli olmaktadr?
a. Tahsil dairesinin ngrd miktarda teminat
verilmesi gerekir.
b. Her vergi dairesi ii ayr ayr teminat verilmesi
gerekir.
c. Toplam vergi borcunun 50.000 Tyi gemesi hlinde geen ksm iin teminat verilir.
d. Toplam borcun 50.000 Trk Lirasn gemesi hlinde geen ksmn yars kadar teminat verilir.
e. Teminatn her vergi dairesine ayr ayr verilmesi
gerekir.
1. b
2. d
3. e
4. e
5. a
6. b
7. e
8. a
10. Afladaki koflullardan hangisi Tecil koflullarn etkilememektedir?

a. Taksitlerin vadesinde denmemesi,
b. Borcun teminata balanmas hlinde, deerini
kaybeden teminatn tamamlanmamas veyahut
da yenilenmemesi,
c. darece teminatn yenilenmesi istemine uygun
davranlmamas,
d. Teminatn deer yitirir nitelikte olmas nedeniyle, sz konusu teminatn idarece deifltirilmesi
istemine uygun davranlmamas,
e. Borlunun iflyerini deifltirmesi.
9. d
10. e
Yantnz yanlfl ise ok Zor Durumun Varl

Koflulu konusunu yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Haczedilemeyecek Mallar
Yantnz yanlfl ise Tecil Faizinin Hesaplanmas konusunu yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Aciz Hli konusunu yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Yrtlmenin Durdurulmas konusunu yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise lm Hlinde Sre Ertelemesi konusunu yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Ksmen Haczedilen Gelirler konusunu yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Tabii Afetler Sebebiyle Terkin konusunu yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Teminat Gsterme Gereklilii konusunu yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Tecil Koflullarna Uygun
Davranlmamasnn Sonular konusunu yeniden gzden geiriniz.

Sra Sizde 1
Tecil, iyi niyetli fakat zor durumda olan mkelleflerin
vadesi gemifl borlarnn karfllnda ve ilke olarak
belli koflullarda teminat altna alnmak suretiyle taksitlendirilerek tahsilatnn salanmasna ynelik bir uygulamadr.
Sra Sizde 2
ok zor durum ifadesi ile amme alacann vadesinde
denmesi veya borlunun mal varl zerinde haczin
tatbiki veyahut haczolunmufl mallarn paraya evrilmesi hlinde, borlunun vergiyi douran ticari, snai
veya zirai faaliyetinin devamna imkn kalmamas veya faaliyetlerinin ar flekilde sekteye uramas hlinin
anlafllmasdr.
Sra Sizde 3
Borlunun alacakl tahsil daireleri itibariyle tecil edilen
borlarnn T50.000 (bu tutar dhil)yi aflmad takdirde teminat alnmamakta, bu tutar aflan borlarn yars
kadar teminat gsterilmektedir.
60
Vergi cra Hukuku
Sra Sizde 4
Sreli redde sz konusu borca tecil faizi uygulanmaktadr.
Sra Sizde 5
Aciz hlinde yaplan tecile faiz uygulanmamaktadr.
Sra Sizde 6
Ksmen haczedilen gelirlerden olan aylklarn haczedilecek ksmn te birinden fazla olamaz.
Sra Sizde 7
Amme Alacaklarn Tahsil Usul Hakkndaki Kanunun
70nci maddesinin 11nci bendi uyarnca borlunun hline mnasip evi ancak evin deeri fazla ise bedelinden
hline mnasip bir yer alnabilecek miktar borluya braklmak zere borlunun haczedilerek satlabilir.
Sra Sizde 8
lk derece mahkemeleri davaya konu ifllemin yrtlmesinin durdurulmasna kendiliinden karar veremezler.
Sra Sizde 9
Kamu borlusunun lm hlinde borlarndan miras
reddetmemmifl miraslar sorumlu olur.
Sra Sizde 10
Tabii afetlerde vergi borlarnn terkin yetkisi Bakanlar
Kuruluna aittir.
Arslaner, H. (2010). 6183 sayl Kanun Kapsamnda

Kamu Alacaklarnn Haciz Yolu ile Tahsili, Yetkin
Yaynlar, Ankara.
Boy, K. (1997). 100 Soruda Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda Kanun, stanbul, Maliye Vakf
Yaynlar - 2, stanbul.
Candan, T. (2005). Aklamal dari Yarglama Usul
Kanunu Maliye ve Hukuk Yaynlar, Ankara.
Candan, T. (2011). Aklamal Amme Alacaklarnn
Tahsil Usul Hakknda Kanun Maliye ve Hukuk
Yaynlar 2. Bask Ankara.
Hukuku, Trkiye fl Bankas Kltr Yaynlar.
Coflku, M. (2011). Amme Alacaklarnn Tahsil Usul
Hakknda Kanun, Sekin Yaynlar, Ankara.
Dorusz, B. deme Emrine Dava Aanlarn Haksz
kma Tazminat Yaklaflm, Yl 15, S 179.
Dorusz, M. E. Vergi Hukukunda Terkin Yaklaflm,
Yl 15, S 172.
Dnmez, R. (2005). Vergi cra Hukukunda Haciz Yolu
ile Takip, Sekin Yaynlar, Ankara.
Gerek, A. Kamu Alacaklarnn Takip ve Tahsil Hukuku.
Karako, Y. (2007). Genel Vergi Hukuku, 4. Bask, Yetkin Yaynlar.
Koak, M. (2011). Vergi cra Hukuku, Sekin Yaynlar.
zbalc, Y. Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda Kanun Yorum ve Aklamalar, Olufl Yaynclk
A.fi, Ankara.
Serim, N. Amme Alacaklar Tahsil Usul Hakknda Kanunda Aciz Hli ve Aczin Nitelikleri, Vergi Dnyas, S. 335.
Tombalolu, M. L. (2011). Amme Alacaklarnn Takip
ve Tahsil Usul, Sekin Yaynlar.
VERG CRA HUKUKU
Amalarmz
N
N
N
N
N

deme zamanlarn aklayabilecek,
deme flekillerini sralayabilecek,
demenin mahsup edilecei alacaklar aklayabilecek,
demenin nasl ispat edileceini belirleyebilecek,
Gecikme zamm ile gecikme faizi arasndaki farkllklar ortaya koyabilecek
ve deerlendirebileceksiniz.
Anahtar Kavramlar
deme
deme Zaman
deme Yeri
deme fiekli
Mcbir Sebep
Zor Durum
Mahsup
Gecikme Zamm
Gecikme Faizi
indekiler
Vergi cra Hukuku
Vergi Alacaklarnn
Tahsili
DEME KAVRAMI
DEME ZAMANI
DEME YER
DEME fiEKL
DEMENN SPATI
DEMENN MAHSUP EDLECE
ALACAKLAR
DEMENN GECKMES
DURUMUNDA UYGULANAN
GECKME ZAMMI
Vergi Alacaklarnn Tahsili

DEME KAVRAMI
deme, vergi borcunun ykml tarafndan yasalara uygun biimde yerine getirilmesidir (VUK. m. 23). fllemin vergi alacakls ynnden ifadesine de tahsil denilir. Dier bir deyiflle, vergi ykmls borcunu derken vergi dairesi de alacan tahsil etmifl olur. Bu ynyle, deme ve tahsil birbirlerine bitiflik eylemlerdir.
Tahsil, vergilendirmenin son aflamasdr. nk muaccel bir vergi borcu, denmek
suretiyle sona erer. Genel olarak, bir borcun muaccel olmas, deme zamannn
gelmifl bulunmas demektir. Vergi alacann muaccel olmas, alacakl idarenin alacann denmesini isteyebilecei ve vergi borlusunun, bunu yerine getirmek zorunda olduu durumu ifade etmektedir. Vergi hukukunda vergi borcunun muaccel olmasnda lt, verginin tahakkuk etmifl olmasdr. Henz tahakkuk etmemifl
yani muaccel olmamfl vergiler, kural olarak denemez. (ncel, 2010, s.123)
deme, vergi borcunun

ykml tarafndan
yasalara uygun biimde
yerine getirilmesidir.
Bir borcun muaccel olmas,

deme zamannn gelmifl
bulunmas demektir.
DEME ZAMANI
Vade belli bir srenin son gndr. Bu nedenle borlarn denmesinde, deme
sresinin son gn vade gndr. fiunu belirtmek gerekir ki, vade tarihinin saptanmasnda 6183 sayl Kanuna bakmadan nce vergi alacann zel yasasna
bakmak gerekir. Yani, kamu alacaklarnn denmesinde kural, vadenin kamu alacann zel yasasnda belirlenmesidir. Ancak zel yasalarnda deme zaman tespit edilmemifl olan kamu alacaklar Maliye Bakanlnca belirtilecek usule gre yaplacak tebliden itibaren bir ay iinde denir (AATUHK. m. 37/1-2).
deme vadesinin saptanmas birok husus iin de belirleyicidir. rnein gecikme zamm uygulanmas ve cebri takibe giriflilmesi ynnden deme vadesinin
saptanmas, bir hareket noktasdr. Ayrca, tahsil zaman aflm da deme vadesinin
dolduu tarihi izleyen yln baflndan baflladndan, deme vadesinin tespiti byk nem taflr.
Amme Alacaklar Tahsil Usul Hakknda Kanun ile kamu borlusunun, isterse
borcunu belli zamanlardan nce deyebilecei ngrlmfltr. (m.37/4) Bylece
borlular, zamannda borlarn deyemeyecekleri durumlarda; rnein uzun bir
sre yurt dflna kacaklar zaman veya az tutarl birka kamu borcu iin birden
fazla tahsil dairesine gitmek istemedikleri takdirde, borlarn kanunlarda belirtilen
srelerden nce deme olanana kavuflmufllardr. Burada dikkat edilmesi gereken konu borcun vadesinden nce denmesinin borlunun isteine bal olmasdr. Ancak mkellef, borcunu vadesinden nce der ve daha sonra iadesini ister-
zel yasalarnda deme

zaman tespit edilmemifl
olan kamu alacaklar Maliye
Bakanlnca belirtilecek
usule gre yaplacak
tebliden itibaren bir ay
iinde denir.
64
Vergi cra Hukuku
se kendisine yaplan deme iade edilmez. Ancak arac vastasyla yaplan demelerde aracnn, yanlfllkla vadesi gelmeyen borcu dedii anlafllr da burada borlunun vadesinden nce deme iradesi olmadndan yaplan deme iade edilir.
SIRA SZDE
D fi N E L M
Kamu borlusunun
borcunu erken deyebilme imkn var mdr?
SIRA SZDE
zel deme Zamanlar

D fi N E L M
kmalen, Resen veya darece Tarh Edilen Vergilerde deme Zaman

S O Rresen
U veya idarece
kmalen,
tarh olunan vergiler taksit
sreleri ksmen veya
tamamen
sonra
D K K getikten
AT
tahakkuk etmiflse gemifl
taksitler, tahakkuk
tarihinden bafllayarak bir ay
SIRA denir.
SZDE
iinde
AMALARIMIZ
U
S O Rveya
kmalen, resen
idarece tarh olunan vergiler taksit zamanlarndan nce tahakkuk etmiflse normal taksit sreleri iinde denir. Buna karfllk taksit sreleri ksmen veya tamamen
getikten sonra tahakkuk etmiflse; gemifl taksitler, tahakkuk
DKKAT
tarihinden bafllayarak bir ay iinde denir. (VUK. m. 112/1) Ancak; ikmalen, resen
veya idarece tarh edilen vergilere karfl ykml vergi mahkemesine baflvurabileSIRA SZDE
ceinden, bu
vergiler ancak 30 gnlk dava ama sresinden sonra tahakkuk etmektedir. Tahakkuk tarihinden itibaren de bir aylk deme sresi tanndna gre taksit sreleri
getikten sonra tahakkuk eden ikmalen, resen veya idarece tarh
AMALARIMIZ
edilen vergiler tebli tarihinden itibaren toplam iki ay iinde denmifl olurlar.
N N
Vergi Mahkemelerinde
Dava Almas Hlinde deme Zaman
K T A P
K T A P
TELEVZYON
Vergi mahkemesinde dava
almas, verginin
tahakkukunun ertelenmesi
ve tahsilinin durmas
N T E RSZDE
Ndourur.
ET
sonucunu
SIRA
D fi N E L M
Vergi mahkemesinde dava almas hlinde, verginin tahakkuku ertelenmekte ve

tahsili durmaktadr. Bu nedenle, demenin ne zaman yaplaca ayrca dzenlenmektedir. T E L E V Z Y O N
Vergi mahkemesinde dava ald iin tahsili durdurulan vergilerden taksit sreleri gemifl olanlar, vergi mahkemesi kararna gre hesaplanan vergi ihbarnamesinin teblii tarihinden itibaren bir ay iinde (VUK.m.112/3); taksit sreleri gemeNise
T E RSZDE
N E T zamanlarnda denir. hbarnamenin tebliinden bafllayarak
mifl olanlarSIRA
taksit
bir ay iinde denmeyen vergiler iinse, bu srenin sona ermesinden itibaren gecikme zamm uygulanaca ngrlmfltr.
D fi N E L M
Uzlaflmaya Baflvurulmas Hlinde deme Zaman

S O R Resen,
U
Uzlaflma:
ikmalen ve
idarece tarh edilen
vergilerde idare ile
ykmllerin
D K K A T karfl karflya
gelerek denecek vergi ve
ceza miktar zerinde
pazarlk sonucu anlaflmaya
SIRA SZDE
varmalardr.
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
S O R Uikmalen ve idarece tarh edilen vergilerde idare ile ykmllerin

Uzlaflma, resen,
karfl karflya gelerek denecek vergi ve ceza miktar zerinde pazarlk sonucu anlaflmaya varmalardr.
zerinde uzlaflmaya varlan vergi ve cezalarn, uzlaflma tutaDKKAT
nann tebliinden itibaren bir ay iinde denmesi gerekir. Ancak, zerinde uzlaflmaya varlan vergi ve cezalara ait uzlaflma tutana vergi ve cezalarn deme zaSIRA SZDE
manlarndan
nce ilgiliye tebli edilmiflse bu takdirde kanuni deme zamanlarnda demenin yaplaca ngrlmfltr (VUK. Ek m.8). zerinde uzlafllamayan
vergi ve cezalar
ise genel veya ek dava ama sresi iinde dava almamas duruAMALARIMIZ
munda dava ama sresinin bittii tarihten itibaren bir ay iinde denir.
N N
Uzlaflma hakknda
bilgi iin baknz. (CANDAN, T. (2006) Vergilendirme YntemK T Aayrntl
P
leri ve Uzlaflma, Maliye ve Hukuk Yaynlar, Ankara).
lkeyi Terk
Hlinde deme Zaman
T E L E Vve
Z Y lm
ON
Memleketi terk ve lm gibi ykmll kaldran durumlarda beyan zerine tarh

edilen vergiler, beyanname verme sreleri iinde denir (VUK. m. 112/2). rnein, Gelir Vergisi Kanununa gre; takvim yl iinde memleketi terk edenlerin be N T E R Nmemleketi
ET
yannamelerinin,
terk etmeden nceki 15 gn iinde verilmesi gerek-
4. nite - Vergi Alacaklarnn Tahsili
65
mektedir. lm hlinde ise len kiflinin beyana tabi gelir unsurlarnn miras reddetmemifl miraslar tarafndan lm tarihinden itibaren 4 ay iinde verilmesi ve
gelir vergisinin de ayn sre iinde denmesi gerekmektedir (GVK.m.92/2).
fiayet, memleketi terk eden veya vefat eden mkellefin, terk veya lm tarihinden nce tahakkuk eden fakat vadeleri henz gelmemifl olan vergileri varsa, bunlar da anlan beyanname verme sreleri iinde tahsil olunur.
Memleketi terk edenlerin, lenlerin veya benzeri hller dolaysyla ykmllkleri kalkanlarn ikmalen, resen veya idarece tarh olunan vergileri tahakkuk tarihinden bafllayarak bir ay iinde denir. (VUK.m.112/2)
Bu sreler Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda Kanun gereince teminat gsterilmesi hlinde, Vergi Kanununda belirtilen taksit zamanna kadar ve taksit zaman gemifl ise ay uzatlr.
deme Zamannn Uzamas

Mcbir Sebepler
Mcbir sebepler, mkellefin iradesi dflnda meydana gelen, nlenmesi mmkn
olmayan ve vergi devlerinin yerine getirilmesini engelleyen olaylardr. Vergi Usul
Kanununda mcbir sebebin tanm yaplmamfl; ancak mcbir sebep saylabilecek
hllere yer verilmifltir. Buna gre:
Vergi devlerinden herhangi birinin yerine getirilmesine engel olacak derecede ar kaza, ar hastalk ve tutukluluk;
Vergi devlerinin yerine getirilmesine engel olacak yangn, yer sarsnts ve
su basmas gibi afetler;
Kiflinin iradesi dflnda vukua gelen mecburi gaybubetler;
Sahibinin iradesi dflndaki sebepler dolaysyla defter ve vesikalarnn elinden kmfl bulunmas gibi hller mcbir sebeplerdir (VUK m.13).
Vergi Usul Kanununda mcbir sebeplerden herhangi birinin bulunmas hlinde, bu sebep ortadan kalkncaya kadar srenin ifllemeyecei, bu takdirde tarh zaman aflmnn ifllemeyen sreler kadar uzayaca hkme balanmfltr. Buna gre,
mcbir sebep nedeniyle tahakkuku geciken kamu alacann tahakkuktaki gecikme kadar deme sresi de uzayacaktr. Dolaysyla, mcbir sebep nedeniyle vadesinde denemeyen vergi borcu mcbir sebep sonucunda oluflacak, yeni vade gnnde denecek ve aradaki sre iin de gecikme zamm ifllemeyecektir.
Mcbir sebeplerle ilgili dzenleme her bir olayn vergi idaresi tarafndan tek tek
deerlendirilmesini gerekli klar. Ancak genel nitelikli doal afetler de bu sorunlara yol aabilir. Bu nedenle, Maliye Bakanl mcbir sebep hli iln edilen yerlerdeki mkelleflerin, deme sresi afet tarihinden sonraya rastlayan her trl vergi,
ceza ve gecikme faizleri ile verecekleri beyannamelere istinaden tahakkuk ettirilen
vergilerin deme srelerini, vadelerinin bitim tarihinden itibaren azam bir yl sreyle uzatmaya yetkili klnmfltr. Bu yetki; blge, il, ile, mahal ve afetten zarar
grenler ile afetten zarar grme derecesi veya vergi trleri itibaryla farkl srelerin
tespit edilmesi suretiyle de kullanlabilir.
Mcbir sebepler: Mkellefin

iradesi dflnda meydana
gelen, nlenmesi mmkn
olmayan ve vergi devlerinin
yerine getirilmesini
engelleyen olaylardr.
Zor Durum
Zor durum: Vergi

ykmllerinin veya
sorumlularnn vergi
devlerini, sresi iinde
yerine getirmesini
engelleyen ve devlerin
zamannda yaplamamasn
hakl klan sebeplerdir.
Zor durum, vergi ykmllerinin veya sorumlularnn vergi devlerini sresi iinde
yerine getirmesini engelleyen ve devlerin zamannda yaplamamasn hakl klan
her trl sebeptir. Zor durum mcbir sebepten daha kapsamldr. rnein, ykmlnn annesinin ar hastalanmas mcbir sebep olarak kabul edilmedii hlde vergi idaresi tarafndan zor durum olarak kabul edilebilmektedir (ncel, 2010, s.120).
66
Vergi cra Hukuku
Zor durumda bulunmalar sebebiyle vergi ifllemlerine iliflkin devleri sresi

iinde yerine getiremeyecek olanlara, kanuni srenin bir katn, kanuni srenin bir
aydan az olmas hlinde bir ay gememek zere, Maliye Bakanlnca uygun bir
sre verilebilir. Ancak zor durum nedeniyle ek sre verilebilmesi iin:
Sre isteyen, srenin bitmesinden evvel yaz ile istemde bulunmaldr.
stemde gsterilen mazeret, sre verecek makam tarafndan kabule layk
grlmelidir.
Srenin verilmesi hlinde verginin alnmas tehlikeye girmemelidir (VUK
m.17).
Zor durum nedeniyle sre verme yetkisi Maliye Bakanlndadr. Ancak Maliye
Bakanl bu yetkisini tamamen veya ksmen mahalline devredebilir. Ayn zamanda blgeler, iller, ileler veya sektrler ile ifl kollar ya da mkellef gruplar itibaryla yazl baflvuru flart aramakszn da kullanabilir. Zor durum dolaysyla borluya sre verildii takdirde, verilen srenin son gn alacan vadesi gn olarak
kabul edilecektir.
MAKALE
Zor durum ileMmcbir

A K A L E sebep konusunda baknz (DORUSZ, E. Vergi Hukukunda Zor Durum Kavram Ve Mcbir Sebep le Fark, Yaklaflm, Ocak 2010, Say: 205).
Befl Yzden Fazla Ykmls Bulunan Vergi Dairelerinde deme

Sresinin Uzatlmas
Maliye Bakanl, 500den fazla ykmls bulunan vergi dairelerine para yatrmak bakmndan ykmllere, vadenin bitmesini takip eden tarihten bafllayarak
15 gn iinde gn belli etmeye yetkili klnmfltr (VUK. m. 111/5). Maliye Bakanlnn, yasann verdii yetkiye dayanarak belli ettii gnler verginin vadesi yerine
geer.
Mali Tatil
Mali Tatil hdas Hakknda Kanunda; beyana dayanan tarhiyatta son gn mali tatile rastlayan beyanname verme srelerinin, vadesi mali tatile rastlayan beyanname verme srelerinin, vadesi mali tatile gelen resen, ikmalen veya idarece tarh
edilmifl vergi, resim, harlar ile vergi cezalar ve gecikme faizlerinin deme srelerinin tatilin son gnn izleyen tarihten itibaren 7 gn uzamfl saylaca, vergiyle
ilgili ifllemlere iliflkin dava ama srelerinin mali tatil sresince ifllemeyecei, mali
tatilin bitiminden itibaren tekrar ifllemeye bafllayaca belirtilmektedir.
Tecil
Vergi icra hukukunun bir terimi olan tecil, kamu alacann deme sresinin idari
bir kararla ertelenmesi olarak tanmlanabilir. Nitelii itibariyle idari bir ifllem olan
tecil, deme zamann uzatan bir messesedir. Tecil ile ilgili ayrntl bilgilere 3.
nitede yer verildii iin burada deinilmeyecektir.
DEME YER
zel hukukta kural olarak borcun ifa yeri, taraflarn ak veya rtl iradelerine
gre belirlenir. Aksine bir anlaflma yoksa para borlar, alacaklnn deme zamanndaki yerleflim yerinde ifa edilir (B.K. m. 89).
Vergi hukukunda ise zel hukuktan farkl olarak ykmlnn isteine gre
deme yeri belirlenememektedir. Vergi borlar ykmlnn bal olduu vergi dairesine denir (VUK m. 110/1). Ayrca her vergi kanununda mkellefin bal oldu-
u vergi dairesi belirtilmektedir. rnein gelir vergisinde, kural olarak mkellefin

bal olduu yer vergi dairesi, ikametghnn bulunduu yer vergi dairesidir. Baz
hllerde ise bu husus Maliye Bakanl tarafndan akla kavuflturulmaktadr. Bir
kiflinin ayn zamanda birden ok vergi dairesinin mkellefi olmas durumunda ise
vergi borlar ilgili vergiler itibaryla bal olunan vergi dairesine denecektir.
Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda Kanun ise zel kanunlarnda deme yeri gsterilmemifl kamu alacaklarnn borlunun ikametghnn bulunduu
yer tahsil dairesine deneceini ngrmektedir (m. 39/1). Ancak, vergilerin denmesi asndan Vergi Usul Kanunu, Amme Alacaklar Tahsil Usul Hakknda Kanununa gre zel kanun nitelii tafldndan, vergi borlar ile ilgili olarak Vergi
Usul Kanunu hkmlerinin ncelikle uygulanmas gerekmektedir.
Ykml vergi borcunu bal olduu vergi dairesinin bulunduu belediye snrlarnn dflndaki vergi dairelerine de yatrabilir. Bu takdirde demenin hangi
vergi dairesi hesabna yapldnn bildirilmesi gerekir (VUK. m. 110/2, AATUHK.
m. 39/2).
Amme Alacaklar Tahsil Usul Hakknda Kanun ile vergi borcunun Maliye Bakanlnca belirlenen bankalara denmesi de ngrlmfltr (m. 41). Vergileri
deme konusunda mkelleflere kolaylk salamak ve vergi dairelerinin ifl ykn
azaltmak iin de Maliye Bakanl pek ok bankay vergi tahsil etmekle yetkilendirmifltir.
67
Vergi borlar ykmlnn
bal olduu vergi dairesine
denir. Ancak, vergileri
deme konusunda
mkelleflere kolaylk
salamak ve vergi
dairelerinin ifl ykn
azaltmak iin Maliye
Bakanl pek ok bankay
da vergi tahsil etmekle
yetkilendirmifltir.
DEME fiEKL
Normal deme fiekli
deme, kural olarak alacakl tahsil dairesinin yetkili ve sorumlu memurlar tarafndan verilecek makbuz karfll yaplr (AATUHK. m. 40/1). Yetkili ve sorumlu memurlar ise veznedarlar, icra memurlar ve tahsildarlardr. Makbuz karfll yaplmayan demelerle yetkili ve sorumlu memurlardan baflkalarna yaplan demeler kamu alacan ortadan kaldrmaz (AATUHK. m. 40/2).
Vergi borcunu demek zere vergi dairesine giden kamu borlusunun demeyi yapt memurun yetkili ve sorumlu olup olmadn arafltrmas ya da bunu bilmesi mmkn deildir. Dolaysyla makbuzla dendii kantlanan parann vergi
dairesi hesaplarna intikal ettirilmemifl olmas demenin geersiz olduu anlamn
taflmaz. Ancak demenin ispat edilmesine yarayan bir belge olan makbuzun kamu alacann tahsil zaman aflm sresince saklanmas gerekmektedir.
Makbuz karfll yaplmayan demelerle yetkili ve sorumlu memurlardan baflkalarna yaplan demeler kamu alacan ortadan kaldrmaz (AATUHK. m. 40/2).
zel deme fiekilleri

Vergi borcu, kural olarak vergi dairesindeki yetkili ve sorumlu memurlara nakit
olarak yaplan deme karfllnda alnan makbuz vastasyla yaplmaktadr. Ancak
mkellef saylarndaki artfln vergi dairelerindeki ifl ykn artrmasyla birlikte
zel deme flekilleri de Kanunla dzenlenmifl ve kullanlmaya bafllanmfltr. Buna
gre vergi borcunun; 1. izgili ek kullanmak suretiyle, 2. Mkellef hesabndan
bankadaki ilgili vergi dairesi veya Merkez Bankas hesabna mnakale (otomatik
virman) suretiyle, 3. Vergi dairelerinin veya Merkez Bankasnn hesab bulunan
bankalara bu daireler hesabna deme suretiyle, 4. Postaneler araclyla, 5. Banka kart, kredi kart ve benzeri kartlar kullanlmak suretiyle, denmesi konusunda
dzenleme yapma yetkisi Maliye Bakanlna verilmifltir.
deme, alacakl tahsil

dairesinin yetkili ve sorumlu
memurlar tarafndan
verilecek makbuz karfll
yaplr.
SIRA SZDE
68
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
SIRA SZDE
Vergi cra Hukuku
NELM
D fiKullanmak
izgili ek
Suretiyle deme
ekle yaplacak demelerde, ekin hukuken geerli olmas hususu nem taflr. ekin kamu alacan
S O R U deme arac olarak kullanlabilmesi iin, 6102 sayl Trk Ticaret Kanunu hkmlerine uygun olarak dzenlenmifl ve 5941 sayl ek Kanununun Trkiye Cumhuriyet Merkez Bankasna verdii yetkiye dayanarak flekil ve
DKKAT
esaslara uygun
olarak bastrlmfl ve bizzat kamu borlusu tarafndan keflide edilerek imzalanmfl olmas gerekmektedir.
SIRAKanunun
SZDE
6183 sayl
44 nc maddesine gre, izgili ek tahsil dairesine veya
bankaya verildii tarihte deme yaplmfl saylacaktr. eklerin posta yoluyla tahsil
dairesine gnderilmesi hlinde ise postaya verildii tarih deil, tahsil dairesi kaytAMALARIMIZ
larna intikal
ettii tarih, deme tarihi olarak kabul edilecektir.
Kamu alacaklarna karfllk dzenlenen ekler, tahsil dairesine ve tahsile yetkili
klnmfl bankalara verilecek ve karfllnda vergi dairesi alnds/vergi tahsil alnK T A P
ds alnacaktr.
eklerin vergi dairesine veya bankaya verildii tarihte ya da bundan en ok bir
gn nceki tarihte dzenlenmesi zorunluluu vardr. Daha eski tarihli ekler deTELEVZYON
me arac olarak kullanlamazlar. Ayrca mkellefin vergi dairesine ibraz ettii ekin
karfllnn olmamas durumunda da deme yaplmamfl saylacaktr.
N N
Postayla gnderilen
N T E R N E TKDVye iliflkin banka ekinin vergi dairesi kaytlarna ge intikali nedeniyle gecikme zamm hesaplanmas konusunda baknz (07.04.1999 tarihli Danfltay 11.
Daire karar. E: 1997/3869, K: 1999/1193. http://www.kazanci.com/kho2/ibb/giris.htm.
eriflim tarihi: 04.01.2012)
Mkellef Hesabndan Bankadaki lgili Vergi Dairesi Veya Merkez

Bankas Hesabna Mnakale (Otomatik Virman) Suretiyle deme
Mnakele (virman) emri bir hesaptan dierine aktarma yaplmas konusunda talimat verilmesi anlamn taflr. AATUHKnin 44nc maddesi uyarnca mnakale
emri zerine parann tahsil dairesi hesabna getii gn deme yaplmfl saylr. Yani deme mnakele emrinin verildii tarihte deil, parann tahsil dairesi hesabna
getii tarihte yaplmfl saylr.
Bankalar Araclyla deme

Vergi borcunun denmesi hem mkelleflere vergi demede kolaylk salamak
hem de vergi dairelerinin ifl ykn azaltmak iin Maliye Bakanlnca vergi tahsil
etme yetkisi verilen bankalar araclyla da yaplabilmektedir. Maliye Bakanl,
vergi dairelerinin ve Merkez Bankasnn hesab bulunan 25 bankaya vergi tahsil etme yetkisi vermifltir. Bylece vergi borlar vergi dairesi adna yetkili klnmfl bankalarn yurt genelindeki flubelerine, vergi tahsil alnds ile denebilmekte ve demenin vergi tahsil alndsnn dzenlendii tarihte yapld kabul edilmektedir.
Ayrca, tahsilata yetkili klnmfl bankalarn nternet bankacl ile sunduu hizmetler arasnda vergi tahsilatnn da olmas durumunda, nternet bankacl ile de
deme yaplabilmektedir. Bankalarca tahsil edilen paralarn, tahsil edildikleri tarihten itibaren en ge 7 gn ierisinde T.C. Merkez Bankasna aktarlmas gerekmektedir. Maliye Bakanl bu sreyi aflmamak zere alacak trleri ve / veya bankalar
itibariyle farkl sreler tayin etmeye yetkilidir. Bankalar tarafndan tahsil edilen paralar bu sre iinde T.C. Merkez Bankas hesabna aktarlmad takdirde tahsilat
yapan bu kurulufllardan gecikme zamm uygulanmak suretiyle tahsil edilir.
69
Vergi borcunun bankalar araclyla denmesi sz konusuyken vadesi geen

borlarn bankalar araclyla denmesi mmkn deildir. Vadesi geen vergi
borlarnn vergi dairesine denmesi gerekmektedir.
Maliye Bakanl, Seri:A Sra No:1 Tahsilat Genel Teblii ile 01.01.2008 tarihinden sonra kanuni sresinde verilecek kurumlar vergisi ve Geici Vergi Beyannameleri zerine tahakkuk edecek kurumlar vergisi ile kurumlar vergisine mahsuben
denecek geici verginin, vergi dairelerinin veznelerine nakden veya ekle denmesi yerine tahsilata yetkili klnan bankalara denmesi mecburiyetini getirmifltir.
Dolaysyla, kurumlar vergisi mkellefleri bu tarihten sonra kanuni sresinde demeleri gereken kurumlar vergisi ile geici vergilerini nakden veya ekle vergi dairesi veznelerine deyemeyeceklerdir.
SZDE yaplamaMaliye Bakanl tarafndan hangi vergilerin demesi vergi dairesi SIRA
veznelerine
yacaktr? Burada ama sizce ne olabilir?
Postaneler Araclyla deme
D fi N E L M
D fi N E L M
Seri:A Sra No:1 Tahsilat Genel Tebliinde belirtilen alacaklar dflnda PTT ifl yerO R U
lerinin Devlete ait alacaklardan, vergi dairelerince tahsil edilen Sherhangi
bir kamu
alacan tahsil yetkisi yoktur. Vergi alacaklarnn da postaneler araclyla denmesi mmkn deildir. Dolaysyla PTT ifl yerlerine, tahsilat yetkisi
verilmemifl kaDKKAT
mu alacaklarnn vergi tahsil alnds, posta eki ve yurt iinde posta havalesi kullanlmak suretiyle denmesi mmkn deildir.
SIRA SZDE
SIRA SZDE
N N
Banka Kart, Kredi Kart ve Benzeri Kartlar Kullanlmak Suretiyle

deme
AMALARIMIZ
Mkelleflerin vergisel ykmllklerini daha kolay ve az masrafla yerine getirebilmeleri amacyla kamu alacaklarnn banka kart, kredi kart ve benzeri kartlarla
deyebilmeleri imkn getirilmifltir. Banka kart, kredi kart ve
K benzeri
T A P kartlar ile
yaplan demelerde ifllemin kartla yapld gn deme yaplmfl saylr. Banka kart, kredi kart vb. kartlar kullanm karfll tahsil edilen paralarn, kredi kart ile yaplan demelerde, ifllem tarihini takip eden gnden itibaren Ten
E L Ege
V Z Y20
O N gn ierisinde T.C. Merkez Bankasna aktarlmas gerekmektedir. Maliye Bakanl bu sreyi aflmamak zere alacak trleri ve / veya bankalar itibariyle farkl sreler tayin etmeye yetkilidir. Bankalar tarafndan tahsil edilen paralar bu sre iinde T.C. Mer N Tkurulufllardan
ERNET
kez Bankas hesabna aktarlmad takdirde tahsilat yapan bu
gecikme zamm uygulanmak suretiyle tahsil edilir.
Bankalar, kamu alacaklarnn kredi kart ile denmesi srasnda kamu borlusundan komisyon alabilirler. Maliye Bakanl, kredi kart kullanlmak suretiyle yaplacak demelerde komisyon denmemesi iin kamu alacann vade tarihinden
en ge 20 gn ncesine kadar belirlenecek bir srede deme yaplmas flartn getirmeye, demelerin; komisyonsuz veya komisyon karfll yaplma flekillerinden
birini veya her ikisini birlikte kullandrmaya yetkilidir (AATUHK. m.41/son).
DEMENN SPATI
Amme Alacaklar Tahsil Usul Hakknda Kanun vergi alacann dendiinin kantlanmasnda kullanlabilecek iki tr belge ngrmfltr. Bunlardan ilki, vergi alacann denmesi karfllnda dzenlenip vergi ykmlsne verilen makbuzlar;
ikincisi de tahsilat yapan kurulufllarca vergi czdanlarna dfllen kaytlardr (AATUHK. m. 46/1).
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
70
Vergi cra Hukuku
Vergi alacann denmesi karfllnda vergi ykmlsne verilen makbuzlarn

ispat arac olabilmesi iin, kamu alacan tahsile yetkili ve tahsilattan sorumlu memurlar tarafndan dzenlenip verilmifl olmas gereklidir. Ayrca ykmllerin, aldklar makbuzlar tahsil zaman aflm sresi sonuna kadar saklamalar, yaptklar
demeleri ispatlayabilmeleri asndan nemli ve gereklidir.
Vergi czdanndaki kaytlarn kamu alacann dendiine kant olarak kullanlabilmesi iin ise, bu kaytlarn tahsil daireleri, bankalar veya postaneler tarafndan yazlarak, imzalanp mhrlenmifl olmas gerekmektedir. Ancak, vergi
czdanlarna mkellefler tarafndan pek rabet olmad iin uygulamada ifllerlik
kazanmamfltr.
Posta araclyla yaplan demeler asndan vergi czdanna dfllen kayt dflnda bir ak hkm bulunmamakla birlikte, vergi ykmls borcunu posta araclyla gndermiflse, postanelerden verilen alndlar da parann postaneye yatrld gn deme yaplmfl saylmas nedeniyle kant arac olarak kullanlabilir.
Vergi borlarnn dendiinin kantlanmasnda mkellefin defter ve belgeleri
kullanlamaz. Vergi borcunun dendiine dair her zaman delil olarak kullanlabilecek kaytlar, vergi dairesi kaytlardr. Bu nedenle mkellefin vergi dairesinden
ald borcu yoktur yazsnn delil olarak kullanlmas da mmkndr.
ek veya mnakale emrinin veya banka kart, kredi kart vb. kartlar ile yaplan
demenin herhangi bir nedenle tediye edilmemesi hlinde, vergi czdanna dfllen kayt, vergi alacann dendiine ait kant olma gcn yitirir (AATUHK. m.
42/2, 46/2). nk burada nemli olan parann alacakl vergi dairesinin hesabna
geip gemediidir. Dolaysyla bu deme aralar ile yaplan demelerde tek kant, demenin alacakl vergi dairesinin hesabna gemifl olmasdr.
DEMENN MAHSUP EDLECE ALACAKLAR

Mahsup, kamu borlusu
tarafndan yaplan bir
demenin veya alacakl
idarece cebri icra takibi
sonunda tahsil edilen
paralarn, borlunun eflitli
kamu borlar arasnda belli
esaslara gre
paylafltrlmasdr.
Bir vergi icra hukuku terimi olarak mahsup, kamu borlusu tarafndan yaplan bir
demenin veya alacakl idarece cebri icra takibi sonunda tahsil edilen paralarn, borlunun eflitli kamu borlar arasnda belli esaslara gre paylafltrlmasn ifade eder.
(Dnmez, 2005, s. 98).
Borlar Kanununun 101inci maddesine gre; birden ok borcu bulunan borlu, deme gnnde bu borlardan hangisini demek istediini alacaklya bildirebilir. Borlu bildirimde bulunmazsa yaplan deme kendisi tarafndan derhal itiraz
edilmifl olmadka, alacaklnn makbuzda gsterdii bor iin yaplmfl saylr.
Ancak Amme Alacaklar Tahsil Usul Hakknda Kanun ile demenin mahsup
edilecei alacaklarn belirlenmesi kamu borlusunun iradesine braklmamfl ve bu
konuda kamu alacaklsna da takdir yetkisi verilmemifltir. Bu dorultuda da mahsup ifllemi dzenlenirken demenin kamu borlusunun rzasyla yaplma durumu
ile cebri icra yoluyla tahsilat yaplmas durumlar ayr ayr deerlendirilmifltir.
Rzaen Yaplan demelerin Mahsubu

Mahsup iflleminde alacak
aslnn ve ferilerinin birlikte
tahsil edilmesi
gerekmektedir. Yaplan
demenin, alacak asl ile
ferilerinin tamamn
karfllamamasnda ise
deme alacak asl ve
ferilerine orantl olarak
mahsup edilir.
Mahsup iflleminde her bir alacak aslnn ve ferilerinin birlikte tahsil edilmesi gerekmektedir. Ancak yaplan demenin, alacak asl ile ferilerinin tamamn karfllamamas hlinde demenin alacak asl ve ferilerine orantl olarak mahsup edilmesi esas benimsenmifltir.
Her bir alacak iin yaplacak mahsup tutarn hesaplamak iin afladaki formlden yararlanabiliriz:
Her bir alacak iin yaplacak mahsup tutar =
Her bir alacak tutarYaplan deme

Toplam alacak tutar
rnein; T1.000.000 asl borcu, T500.000 de gecikme zamm olan kamu borlusunun T750.000 deme yapmas durumunda; kamu borlusunun rzaen yapt
demenin, kamu alacann asl ve ferilerinin tmn karfllamaya yeterli olmadn grmekteyiz. Bu durumda deme, alacak asl ve ferilerine orantl olarak
mahsup edilecektir.
Alacak asl iin yaplacak mahsup tutar = (1.000.000 x 750.000) / 1.500.000
= T500.000
750.000 - 500.000 = T250.000 de gecikme zamm iin yaplacak mahsup tutardr.
Kamu alacana karfl rzaen yaplan demeler srasyla,
deme sresi bafllamfl henz vadesi gememifl olana,
iinde bulunulan takvim yl sonunda zaman aflmna urayacak olana,
ayn tarihte zaman aflmna urayacak alacaklarda her birine orantl olarak,
vadesi nce gelen ve teminatsz veya az teminatl olana
mahsup edilir (AATUHK, m. 47/1).
Kamu borlusunun deme sresi bafllamfl henz vadesi gememifl borlarna
karfllk yapaca demeler, ncelikle bu alacaklara mahsup edilecektir. deme
sresi bafllamfl henz vadesi gememifl alacan vade tarihi ayn birden fazla trden olmas ve yaplan demenin alacan tamamn karfllamamas durumunda
demenin mahsubu; borlunun talebi dorultusunda, talep olmamas durumunda
ise tamam karfllanabilen alacaktan bafllanarak yaplacaktr.
Seri:A Sra No:1 Tahsilat Genel Tebliine gre; deme sresi bafllamfl henz
vadesi gememifl ayn vadeli alacaklar iinde alacak asllarnn yan sra gecikme
faizi gibi feri alacaklarn bulunmas hlinde ksmi demelerde:
Ayn vadeli alacaklarn, rnein gelir vergisi ve damga vergisi gibi, sadece
alacak asllarndan oluflmas hlinde;
Ayn vadeli alacaklarn asli ve feri alacaklardan, rnein gelir vergisi, gecikme faizi, gelir vergisine bal vergi ziya cezas, damga vergisi, gecikme faizi ve damga vergisine bal vergi ziya cezasndan oluflmas hlinde;
Gelir vergisi ve buna ait gecikme faizi bir grup, damga vergisi ve buna ait
gecikme faizi ayr bir grup, gelir vergisi ve damga vergisine ait cezalarn her
biri de ayr ayr birer grup olarak dikkate alnacak;
Sz konusu gruplardan borlunun talebi bulunmas hlinde bu talep dorultusunda, talep bulunmamas hlinde tamam karfllanabilen alacak grubundan bafllamak zere;
orant hkm de gz nnde bulundurularak mahsup yaplacaktr.
Vadesi gemifl alacaklar iin rzaen yaplan demeler, ncelikle demenin yapld takvim yl sonunda zaman aflmna urayacak alacaa mahsup edilir. Ayn
takvim yl sonunda zaman aflmna urayacak alacak, birden fazla ise bunlarn her
birine orantl olarak mahsup edilecektir.
Zaman aflmna urayacak alacaa yaplan mahsuptan sonra belli bir tutarn
kalmas veya demenin yapld takvim yl sonunda zaman aflmna urayacak
alacan bulunmamas durumunda yaplan deme, vadesi nce gelen ve teminatsz veya az teminatl olan alacaa mahsup edilecektir.
71
72
Vergi cra Hukuku
Cebren Tahsil Edilen Paralarn Mahsubu

deme sresi gemifl olan
kamu alacaklar iin cebren
tahsil ifllemleri, deme emri
teblii, teminatl
alacaklarda borcun
denmesi iin bildirimde
bulunulmas ile bafllar.
SIRA SZDE
D fi N E L M
Gecikme zamm: Vergi
borcunun
S O R vadesinde
U
denmemesinin bir
yaptrmdr.
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
Cebren tahsilSIRA
edilen
paralarn mahsubunda izlenecek sra nasldr?
SZDE
DEMENN GECKMES DURUMUNDA UYGULANAN

D fi N E L M
GECKME
ZAMMI
Her trl vergi, resim, har ve benzeri mali ykmllkler vadesinde denmedii
S O R U zammna tabi tutulur (Dnmez, 2005, s. 107). Yani gecikme
takdirde gecikme
zamm, vergi borcunun vadesinde denmemesinin bir yaptrmdr.
GecikmeD zamm
K K A T uygulamas bir taraftan kamu alacann yasada ngrlmfl
sre iinde denmemesinden doabilecek mali zarar gidermekte, dier taraftan
da vergilerin denmesini geciktirmeyi ekonomik ynden dezavantajl klmak sureSIRA SZDE
tiyle, kamu borlularn borlarn zamannda demeleri konusunda daha titiz davranmaya yneltmeyi amalamaktadr.
N N
AMALARIMIZ
Gecikme Zammnn Hukuki Nitelii
zel hukuktaki temerrt

faizine
K Tbenzer
A P bir flekilde
vergi borcunun ge
denmesinin yaptrm da
gecikme zammdr.
TELEVZYON
NTERNET
SIRA SZDE
deme sresi gemifl olan kamu alacaklar iin cebren tahsil ifllemleri, deme emri teblii, teminatl alacaklarda borcun denmesi iin bildirimde bulunulmasyla
bafllar. Cebren tahsil edilen paralar ncelikle paray tahsil eden dairenin alacana
mahsup edilir (AATUHK. m. 47/2). Yaplan tahsilat alacan tamamn karfllayamyor ise ncelikle AATUHKnin 74nc maddesine gre takip giderleri dfllr,
sonra vadesi nce gelen alacaklardan bafllanarak mahsup ifllemi alacan asl ve
ferilerine orantl olarak mahsup edilir. Cebren tahsil olunan paralar, tahsil eden
dairenin alacan karflladktan sonra artarsa, takibe ifltirak eden dier alacakl tahsil dairelerinin alacak asl ve ferilerine orantl olarak mahsup edilir.
zel hukukta borcun vadesinde denmemesinden dolay, mtemerrit duruma

K temerrt
T A P
dflen borlu
faizi demek zorundadr (B.K.; m.120). zel hukuktaki temerrt faizine benzer bir flekilde vergi borcunun ge denmesinin yaptrm da
gecikme zammdr. zel hukukta, ilke olarak borlunun temerrde dflmesi, yaT E L E Vsaylmas
ZYON
ni metemerrit
iin alacaklnn ihtar gereklidir. Ancak vergi icra hukukunda kamu alacaklsnn ihtarna gerek kalmakszn, vadenin dolmasyla borlu
otomatik olarak mtemerrit olur. Dolaysyla gecikme zamm borluya nceden
bildirilmeksizin
kendiliinden uygulamaya girmekte ve tahsil zaman aflm sresi
NTERNET
iinde her zaman takip ve tahsil edilebilmektedir. Ayrca, kamu alacann aslnn
denmifl olmas, gecikme zammnn takip ve tahsiline engel teflkil etmemektedir.
AATUHKnin 1. maddesinde ...gecikme zamm, faiz gibi feri alacaklar... denilmek suretiyle gecikme zammnn asl alacaa bal feri bir alacak olduu ifade
edilmifltir. Dolaysyla gecikme zammnn hukuki nitelii incelendiinde, bunun
bir ceza deil, ek bir mali ykmllk olarak kabul edildii grlmektedir. Bu da
lm ile birlikte vergi cezalarnn dflmesi; ancak feri bir alacak olan gecikme
zammnn dflmemesi anlamna gelir. O hlde kanuni miraslar len kiflinin vergi
borlarndan nasl ki sorumlu tutuluyorlarsa gecikme zammnn denmesinden de
sorumlu tutulurlar.
Borlunun temerrde
SIRA SZDE dflmesini zel hukuk ile vergi icra hukuku asndan karfllafltrnz.
D fi N E L M
D fi N E L M
S O R U
S O R U
DKKAT
DKKAT
73
Gecikme Zamm ve Gecikme Faizinin Karfllafltrlmas

Gecikme faizi, zamannda tahakkuk ettirilmedikleri iin sonradan ikmalen, resen
ve idarece tarh ve tahakkuk ettirilen vergiler zerinden, genel olarak kendi kanunlarnda belirtilen normal vade tarihlerinden itibaren gecikme zamm orannda hesaplanan faiz olarak tanmlanabilir. Mkellefin kendi iradesi dflnda kanunda belirtilen koflullarn gerekleflmesi ile ortaya kan, idarenin tek yanl ifllemlerine dayal bir kamu alaca oluflturduu iin gecikme zamm gibi gecikme faizi de bir ceza deil, ek bir mali ykmllktr. Dolaysyla, gecikme zamm ve faizi, kaynakland vergiden ayr dflnlemez ve zerinden hesapland verginin ferisi niteliini taflr.
Gecikme faizi oran, gecikme zamm orannda uygulanr (VUK, m.112/3). Ancak gecikme zammnda, ay kesirlerine isabet eden gecikme zamm gnlk olarak
hesap edilirken gecikme faizinde ay kesirleri hesaba katlmaz.
Gecikme zamm uygulanabilmesi iin alacan muaccel, yani kamu idaresi tarafndan talep edilebilir hle gelmifl olmas gerekmektedir. Nitekim, AATUHKnin
51. maddesinde gecikme zammnn, kamu alacann deme sresi geip de denmeyen ksm iin vadenin bitim tarihinden itibaren uygulanaca hkm altna
alnmfltr. Gecikme faizinin hesaplanmas iin ise alacan muaccel hle gelmifl olma zorunluluu yoktur. Dolaysyla gecikme faizinin tahakkuk etmemifl alacaklara
gecikme zammnn ise tahakkuk etmifl alacaklara uygulandn syleyebiliriz.
kmalen, resen ve idarece tarh edilen vergilerde gecikme faizi tarhiyatn ilgili
bulunduu dneme iliflkin normal vade tarihinden itibaren dava konusu yaplmadnda son yaplan tarhiyatn tahakkuk tarihine kadar, dava konusu yapldnda
yarg organ kararnn tebli tarihine kadar, uzlaflma salanmas hlinde ise uzlaflma tutanann imzaland tarihe kadar uygulanmaktadr (VUK, m. 112/3). Vergi
asl ve gecikme faizinin mkellefe tebli tarihinden itibaren 1 aylk deme sresi
vardr. Muaccel hle gelen ve 1 aylk deme sresi iinde denmeyen bu vergilere, vade tarihinin bitiminden deme tarihine kadar gecikme zamm uygulanmaktadr. Bu durumda, gecikme faizi ile gecikme zammnn uygulama sreleri arasnda 1 aylk bir boflluk sz konusu olup yaptrm olarak uygulanmalar asndan birSIRA SZDE
birinin devam nitelii taflmaktadr (Gerek, 2003, s. 91).
Beyana dayal tarhiyatlarda gecikme faizi uygulamas sz konusu deildir. Beyana dayal tarhiyatlarda denmesi gereken vergiler kanunlarda gsterilen sreler
D fi N E L M
iinde denmekte olup bunlarn sresinde denmemesi hlinde gecikme zamm
uygulanmaktadr. Gecikme zamm ile gecikme faizinin uygulama alanlarnn farkO R U
llafltrlmasnn nedeni; beyanda bulunan mkellef veya vergiS sorumlusu
ile beyanda bulunmayarak vergi kaybna neden olan mkellef veya vergi sorumlusuna
farkl yaptrm uygulamaktr.
DKKAT
Gecikme zamm Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda Kanunda dzenlenirken gecikme faizi Vergi Usul Kanununda dzenlenmifltir. Gecikme zammnn
SIRA SZDE
Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda Kanunda dzenlenmesinin bir sonucu olarak gecikme zamm sadece vergi borlarna deil, btn kamu alacaklarna
uygulanan bir yaptrmdr. Buna karfllk gecikme faizi sadece
Vergi Usul Kanunu
AMALARIMIZ
kapsamndaki vergilere uygulanan bir yaptrmdr.
Gecikme zamm da gecikme

faizi de ceza deil, ek bir
mali ykmllktr.
Gecikme faizi tahakkuk

etmemifl alacaklara gecikme
zamm ise tahakkuk etmifl
alacaklara uygulanr.
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
Gecikme zamm Amme
Alacaklarnn Tahsil Usul
Hakknda Kanunda,
SIRA SZDE
gecikme faizi ise Vergi Usul
Kanununda dzenlenmifltir.
N N
Gecikme faizi hakknda ayrntl bilgi iin baknz. ZYER, M.A.K(2008).

T A PAklama ve
rneklerle Vergi Usul Kanunu Uygulamas. Maliye Hesap Uzmanlar Dernei Yaynlar.
Ankara.
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
TELEVZYON
NTERNET
NTERNET
74
Vergi cra Hukuku
Gecikme Zamm Oran

Kamu alacann deme sresi iinde denmeyen ksmna vadenin bitim tarihinden itibaren deme tarihine kadar geen sre iin %1.40 orannda her ay iin ayr
ayr gecikme zamm uygulanmas gerekmektedir (AATUHK, m.51/1). Gecikme
zamm, vergi asllarnn yan sra vergi ziya cezalarnda da %1.40 orannda; mahkemelerce verilen ve ceza mahiyetinde olan kamu alacaklarnda da bu orann yars lsnde uygulanr. Bunlarn dflndaki ceza mahiyetinde olan kamu alacaklarna gecikme zamm uygulanmaz (AATUHK, m.51/3).
Gecikme zamm orannn ok iyi belirlenmesi gerekir. Bu orann ok dflk olmas borlarn zamannda denmesini engelleyebilecei gibi yksek olmas da
vergi gelirlerinin hazineye hi girememesi yani vergi asllarnn bile denmemesi
sonucunu dourabilir. Gecikme zamm orannn, piyasa faiz oranlarnn altnda olmas durumunda vergi ykmls vergisini zamannda demeyerek piyasa faiz
oran ile gecikme zamm oran arasndaki fark kadar kazan elde edecektir. Bu
yzden gecikme zamm orannn, piyasa faiz oranlarnn stnde bir oranda belirlenmesi gerekmektedir. Ancak gecikme zamm oran piyasa faiz oranlarnn ok
stnde de belirlenmemelidir. Aksi takdirde vergi borlar, hi denmeyerek aflarn sklkla gndeme gelmesi sz konusu olabilir.
Gecikme zammnn alt snr yasada bir milyon lira olarak ngrlmfltr (AATUHK, m.51/2). Ancak gecikme zammnda bir st snr belirtilmemifltir. Bu da gecikme zamm miktarnn ka liraya ulaflrsa ulaflsn bor deninceye kadar ifllemeye devam edecei anlamn taflr.
Bakanlar Kurulu,
1. Gecikme zamm oranlarn aylar itibariyle ve topluca veya her ay iin ayr
ayr, %10una kadar indirmeye;
2. Gecikme zamm oran ile gecikme zamm asgari tutarn 2 katna kadar arttrmaya;
3. Gecikme zamm orann aylar itibariyle farkl olarak belirlemeye;
4. Gecikme zammn bileflik faiz usulyle aylk, 3 aylk, 6 aylk veya yllk olarak hesaplatmaya yetkilidir (AATUHK, m.51/4).
Bakanlar Kurulu kendisine verilen bu yetkiyi sk sk kullanmfl ve 19.10.2010dan
itibaren de gecikme zamm orann aylk %1.40 olarak belirlemifltir.
YRRLK TARHLERNE GRE GECKME ZAMMI ORANLARI
Gecikme Zamm
Oran (Aylk)
Yasal Dzenleme
19.10.2010 tarihinden itibaren
1,40%
2010/965 Sayl BKK
19.11.2009 - 18.10.2010 tarihleri arasnda
1,95%
2009/15565 Sayl BKK
2,5%
2006/10302 Sayl BKK
3%
2005/8551 Sayl BKK
4%
2002/6345 Sayl BKK
7%
2002/3550 Sayl BKK
10%
2001/2175 Sayl BKK
5%
2000/1555 Sayl BKK
6%
2000/7 Sayl BKK
12%
98/11331 Sayl BKK
15%
96/7798 Sayl BKK
10%
95/7138 Sayl BKK
Dnemler
Gecikme Zammnn Hesaplanmas

Kamu alacann deme mddeti iinde denmeyen ksmna, vadenin bitim tarihinden itibaren deme tarihine kadar geen sre iin maddede belirtilen oranda
her ay iin ayr ayr gecikme zamm uygulanmas gerekmektedir.
AATUHK srelerin hesaplanmas konusunda Vergi Usul Kanununa atfta bulunmufltur. Buna gre; Sre hafta veya ay olarak belli edilmiflse bafllad gne
son hafta veya ayda tekabl eden gnn tatil saatinde biter. Srenin bittii ayda
bafllad gne tekabl eden bir gn yoksa sre o ayn son gnnn tatil saatinde
biter (VUK. m.18/2).
Buna gre, kamu alacaklarnn vade tarihleri ayn son gnleri dflnda olan bir
tarihe rastladnda, izleyen aylarda srenin bafllad gne tekabl eden bir gn
bulunduundan gecikme zamm hesabnda herhangi bir problemle karfllafllmamaktadr. rnein, vade tarihi 26 Nisan olan bir kamu alaca bu tarihte denmedii takdirde, izleyen her ayn 26nc gnleri esas alnarak, aylk dnemler hlinde
deme tarihine kadar gecikme zamm hesaplanacaktr.
Ancak, kamu alacaklarnn vade tarihlerinin ayn son gnlerine rastlamas hlinde, izleyen ayn 30 veya 31 gn srmesi gecikme zamm hesabn etkilememekte,
ayn son gn deme yapld takdirde bir aylk gecikme zamm alnmas gerekmektedir. Buna gre, ayn son gnnn 30 veya 31 olmas ve hatta flubat aynn
28 ya da 29 gn olmas srenin hesabn etkilememesi, vadenin bitim tarihini izleyen her ayn son gnleri esas alnarak aylk devreler hlinde gecikme zamm hesaplanmas gerekmektedir.
Vergi Usul Kanununun 18/4. maddesi uyarnca; Resmi tatil gnleri sreye dahildir. fiu kadar ki, srenin son gn resmi tatile rastlarsa tatili takibeden ilk ifl gnnn tatil saatinde biter.
deme sresinin son gn olan vade tarihinin tatile rastlamas hlinde sre, tatili takip eden ilk ifl gnnn tatil saatine kadar uzamaktadr. Bunun dflnda, gecikme zamm hesaplanmas srasnda vade tarihini izleyen aylardan herhangi birinde
vade tarihine tekabl eden gnn tatile rastlamas hesab etkilememekte, yani srenin uzadn kabul etmeye imkn bulunmamaktadr. rnein, gerek usulde vergilendirilenlerden alnan gelir vergisinin birinci taksidinin deme sresinin son gn 31 Mart tarihidir. Bu tarihin resmi tatile rastlamas hlinde tatili izleyen ilk ifl gnnn sonuna kadar yaplan demelerden gecikme zamm tahsil edilmemektedir.
AATUHKnin 51inci maddesine gre, ay kesirlerine isabet eden gecikme zammnn gnlk olarak hesap edilmesi gerektiinden, vadesinde denmeyen kamu
alacaklarna vade tarihinden dendii/tahsil edildii tarihe kadar geecek sre iin
uygulanacak gecikme zamm, tam aylar iin aylk esasa, ay kesirleri iin ise gnlk esasa gre hesaplanacaktr.
Aylk esasa gre gecikme zammnn hesaplanmas iin afladaki forml kullanabiliriz:
Aylk Esasa Gre Gecikme Zamm Tutar = Aylk Gecikme Zamm Oran x
Ay Says x Gecikme Zamm Uygulanacak Tutar
Ay kesirleri iin gecikme zamm, 02.01.2004 tarihinden itibaren gnlk esasa
gre hesaplanacaktr. Gecikme zammnn gnlk olarak hesap edilmesi, ykmllerin ay sonunu beklemeden deme yapmalarn avantajl klarak hazineye daha
ksa srede gelirin aktarlmasna hizmet etmektedir.
75
76
Vergi cra Hukuku
Gnlk esasa gre gecikme zammnn hesaplanmasnda 1 ay 30 gn olarak

dikkate alnr. Hesaplamalarda bulunan bu katsaynn virglden sonraki ilk 6 hanesi kullanlacaktr. Katsaynn virglden sonraki 7. veya devam eden hanelerinde
bir say bulunmas hlinde 6. hane bir st sayya tamamlanacaktr. Katsaynn virglden sonraki 7. veya devam eden hanelerinde bir say yok ise altnc hane deifltirilmeyecektir.
Ay kesrinin 30 gn olduu hllerde, bu ay kesri tam ay olarak dikkate alnarak
gecikme zamm aylk esasa gre hesaplanacaktr.
Gnlk esasa gre gecikme zammnn tutar = Aylk gecikme zamm oran / 30
RNEK 1
Aylk gecikme zamm oran %4 olduunda, yukardaki formle gre gnlk gecikme zamm oran [(4/100)/30 =] 0,001333 3 333 olarak bulunmaktadr.
Ancak bu rnekte, virglden sonraki yedinci hanede bir say (3 says) bulunduundan, altnc hanedeki (3) says (4) saysna tamamlanarak gnlk gecikme
zamm oran 0,001334 olarak dikkate alnacaktr.
Hlen uygulanmakta olan gecikme zamm oran %1,40 olup, bu oran zerinden
tespit edilen gnlk gecikme zamm oran 0,000467dir.
Gnlk esasa gre, gecikme zammnn hesaplanmasnda afladaki forml kullanlacaktr.
Gnlk esasa gre gecikme zamm tutar = Gnlk gecikme zamm oran x
Gn says x Gecikme zamm uygulanacak tutar
RNEK 2
stanbul Befliktafl Vergi Dairesi mkelleflerinden (Z) A.fi., 10.000 lira tutarl ve
30.04.2011 vadeli kurumlar vergisi ve buna iliflkin gecikme zammn 05.07.2011
tarihinde dedii takdirde,
Gecikme zamm;
01.08.2011-31.08.2011 tarihleri arasndaki bir aylk sre iin (%1.40 orannda)
aylk esasa gre hesaplanacaktr. Bu da (10.000 x %1.40) 140 liradr.
01.09.2011-30.09.2011 tarihleri arasndaki bir aylk sre iin (%1.40 orannda)
aylk esasa gre hesaplanacaktr. Bu da (10.000 x %1.40) 140 liradr.
01.10.2011-05.10.2011 tarihleri arasndaki 5 gnlk sre iin ise gnlk esasa gre,
hesaplanacaktr. Buna gre 5 gnlk gecikme zamm (10.000 x 0.000467 x 5)
23,35 liradr.
Bylece mkellef (Z) A.fi. den, 10.000 lira kurumlar vergisi borcunun yannda,
(140 + 140 + 23.35) 303,35 lira gecikme zamm da tahsil edilmesi gerekmektedir.
Gecikme Zammnda Uygulama Sresi

Gecikme zamm, kamu alacann vadesini izleyen gn ile deme tarihi veya borlunun iradesi dflnda olup da artk ona kusur yklenemeyen tecil, iflas ve aciz hllerinin meydana geldii tarih arasndaki srede uygulanmaktadr (AATUHK. M.52).
Gecikme zamm normal koflullarda kamu alacann denmesiyle veya cebri icra yollaryla tahsil edilmesiyle sona erer. Ancak, daha nce de deinildii gibi alacan asln demek suretiyle gecikme zamm uygulamasn sona erdirmek mmkn deildir. nk yaplan deme alacan asl ile ferilerini tamamen karfllamyorsa mahsup ifllemi alacan asl ile gecikme zammna orantl olarak yaplacaktr. Dolaysyla asli kamu alacayla birlikte gecikme zamm da tmyle denmedii takdirde, gecikme zammnn iflleyecei bir asli alacak her zaman olacaktr.
77
Gecikme zamm, tecil iin mracaat tarihine kadar uygulanr. Dolaysyla, kamu
alacann tecilinde, tecilden sonra tecil flartlarna uygun deme yapld srece
gecikme zamm uygulanmaz.
Borlunun iflasna ticaret mahkemesi karar verir. flasn devam ettii sre ierisinde vade tarihi, iflas tarihinden nce ya da sonra olan kamu alacaklarna gecikme zamm uygulanmaz. flasn kapanma ile sonulanmas hlinde, kamu alacana herhangi bir nedenle gecikme zamm uygulanmas sz konusu olamaz. flasn
kaldrlmas hlinde ise iflasn almas ile uygulamas durdurulan gecikme zamm,
iflasn kaldrlma tarihinden itibaren ifllemeye devam eder.
Borlunun bor demekte acze dflmesi hlinde aciz belgesi dzenlenir. Aciz
hli devam ettii srece, vade tarihi aciz hlinin tespit edildii tarihten nce veya
sonra olan kamu alacaklarna gecikme zamm uygulanmaz. Aciz hli tespit edilen
kamu borlusunun zaman aflm sresince kamu alacan karfllayacak deerde
mal edindii tespit edilirse veya borlu edindii mallar kendisi bildirirse ve bildirilen mallar kamu alacan karfllayacak deerde olursa aciz hli ortadan kalkar,
mal edinme tarihinden itibaren gecikme zamm ifllemeye devam eder.
Gecikme zammnn hesaplanmasnda sreyi durduran hller nelerdir?
SIRA SZDE
Kylerde Gecikme Zamm
fi N E L Msnrlar dMaliye Bakanlnca tespit edilen vergiler hari olmak zere Dbelediye
flndaki kylerde tahsildarlar tarafndan tahsil olunan kamu alacaklar deme sresi iinde denmedii takdirde sreye bal olmakszn denmeyen
alacaklaS O Rkamu
U
rnn % 10u kadar gecikme zamm uygulanr. te yandan deme sresi gemesine ramen tahsildarn kye ilk urad zaman iinde borlar denirse gecikme
DKKAT
zamm alnmaz (AATUHK. m. 53). Burada belirtilen oran (%10) aylk oran deildir.
Gecikme sresi ne olursa olsun vadesinde denmeyen kamu alaca iin %10 oraSIRA SZDE
nnda gecikme zamm denecektir. Bu dzenleme ile kyde oturan
vatandafllarn
gerek ulaflm olanaklar gerekse ekonomik ve sosyal durumlarnn gzetilmesi
dorultusunda gecikme zammnn yumuflatlarak uygulanmas mmkn olmufltur.
AMALARIMIZ
Ancak bu dzenlemenin, yapld tarih ile gnmz koflullar dikkate alndnda,
artk amacna hizmet etmedii grlmekte bu da eflitlik ilkesine aykrlk teflkil etmektedir.
K T A P
Maliye Bakanl, kendisine tannan yetkiyi 1991 tarihli 378 Seri No.lu Tahsilat
Genel Tebliinde kullanarak borlu olup da kylerde oturan mkelleflerin gelir
vergisi, kurumlar vergisi, KDV ve motorlu tafltlar vergisi borlarn
deme sresi
TELEVZYON
iinde dememeleri hlinde gecikme zammnn uygulanacan belirtmifl ancak
2007 tarihli Seri:A Sra No:1 Tahsilat Genel Teblii ile kapsam geniflleterek ikametgh veya kanuni ya da ifl merkezi kylerde olan kamu borlularnn; gelir vergisi
N deer
T E R N E Tvergisi, zel
(geici vergi dahil), kurumlar vergisi (geici vergi dahil), katma
tketim vergisi, motorlu tafltlar vergisi, banka ve sigorta muameleleri vergisi, zel
iletiflim vergisi, flans oyunlar vergisi ve damga vergisi borlarnn deme sresi
iinde denmemesi hlinde gecikme zammnn uygulanmasn uygun grmfltr.
N N
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
78
Vergi cra Hukuku
zet
N
AM A
N
AM A
deme zamanlarn aklamak

zel yasalarnda deme zaman tespit edilmemifl
olan kamu alacaklar, Maliye Bakanlnca belirtilecek usule gre yaplacak tebliden itibaren
bir ay iinde denir. kmalen, resen veya idarece tarh olunan vergiler, taksit zamanlarndan nce tahakkuk etmiflse normal taksit sreleri iinde
denir. Buna karfllk taksit sreleri ksmen veya
tamamen getikten sonra tahakkuk etmiflse gemifl taksitler, tahakkuk tarihinden bafllayarak bir
ay iinde denir. Vergi mahkemesinde dava ald iin tahsili durdurulan vergilerden taksit sreleri gemifl olanlar, vergi mahkemesi kararna
gre hesaplanan vergi ihbarnamesinin teblii tarihinden itibaren bir ay iinde; taksit sreleri gememifl olanlar ise taksit zamanlarnda denir.
zerinde uzlaflmaya varlan vergi ve cezalarn,
uzlaflma tutanann tebliinden itibaren bir ay
iinde denmesi gerekir. zerinde uzlafllamayan vergi ve cezalar ise genel veya ek dava ama sresi iinde dava almamas durumunda
dava ama sresinin bittii tarihten itibaren bir
ay iinde denir. Memleketi terk ve lm gibi
ykmll kaldran durumlarda beyan zerine tarh edilen vergiler, beyanname verme sreleri iinde denir. Memleketi terk edenlerin, lenlerin veya benzeri hller dolaysyla ykmllkleri kalkanlarn ikmalen, resen veya idarece tarh
olunan vergileri tahakkuk tarihinden bafllayarak
bir ay iinde denir.
deme flekillerini sralamak
Normal deme fiekli; alacakl tahsil dairesinin

yetkili ve sorumlu memurlar tarafndan verilecek makbuz karfllnda yaplan demedir.
zel deme fiekilleri ise; izgili ek Kullanmak
Suretiyle deme, Mkellef Hesabndan Bankadaki lgili Vergi Dairesi veya Merkez Bankas Hesabna Mnakale (Otomatik Virman) Suretiyle
deme, Bankalar Araclyla deme, Postaneler
Araclyla deme ve son olarak Banka Kart,
Kredi Kart ve Benzeri Kartlar Kullanlmak Suretiyle demedir.
N
AM A
N
AM A
demenin mahsup edilecei alacaklar aklamak

Mahsup iflleminde her bir alacak aslnn ve ferilerinin birlikte tahsil edilmesi gerekmektedir. Ancak yaplan demenin, alacak asl ile ferilerinin
tamamn karfllamamas hlinde deme alacak
asl ve ferilerine orantl olarak mahsup edilir.
Kamu alacana karfl rzaen yaplan demeler srasyla; deme sresi bafllamfl henz vadesi gememifl olana, iinde bulunulan takvim yl sonunda zaman aflmna urayacak olana, ayn tarihte zaman aflmna urayacak alacaklarda her
birine orantl olarak, vadesi nce gelen ve teminatsz veya az teminatl olana mahsup edilir. Cebren tahsil edilen paralar ncelikle paray tahsil
eden dairenin alacana mahsup edilir. Cebren
tahsil olunan paralar, tahsil eden dairenin alacan karflladktan sonra artarsa, takibe ifltirak
eden dier alacakl tahsil dairelerinin alacak asl
ve ferilerine orantl olarak mahsup edilir.
demenin nasl ispat edileceini belirlemek
Vergi alacann dendiinin kantlanmasnda
kullanlabilecek iki tr belge vardr: Bunlardan
ilki; vergi alacann denmesi karfllnda dzenlenip vergi ykmlsne verilen makbuzlar;
ikincisi de tahsilat yapan kurulufllarca vergi czdanlarna dfllen kaytlardr. Vergi alacann
denmesi karfllnda vergi ykmlsne verilen makbuzlarn ispat arac olabilmesi iin, kamu
alacan tahsile yetkili ve tahsilattan sorumlu
memurlarnca dzenlenip verilmifl olmas gereklidir. Vergi czdanndaki kaytlarn kamu alacann dendiine kant olarak kullanlabilmesi
iin ise; bu kaytlarn tahsil daireleri, bankalar
veya postaneler tarafndan yazlarak, imzalanp
mhrlenmifl olmas gerekmektedir. Vergi ykmls borcunu posta araclyla gndermiflse, postanelerden verilen alndlar da kant arac
olarak kullanlabilir. Vergi borcunun dendiine
dair her zaman delil olarak kullanlabilecek kaytlar, mkellefin defter ve belgeleri deil, vergi
dairesi kaytlardr.
N
A M A
Gecikme zamm ile gecikme faizi arasndaki

farkllklar ortaya koyarak deerlendirmek
Gecikme zamm ile gecikme faizi arasndaki benzer ve farkl ynleri ana hatlaryla flu flekilde sralayabiliriz:
Gecikme faizi tahakkuk etmemifl alacaklara; gecikme zamm ise tahakkuk etmifl alacaklara uygulanr.
Gecikme zamm Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda Kanunda, gecikme faizi ise Vergi
Usul Kanununda dzenlenmifltir.
Gecikme zamm da gecikme faizi de ceza deil,
ek bir mali ykmllktr.
Gecikme zammnda ay kesirlerine isabet eden
gecikme zamm gnlk olarak hesap edilirken,
gecikme faizinde ay kesirleri hesaba katlmaz.
Gecikme faizi sadece Vergi Usul Kanunu kapsamndaki vergilere uygulanan bir yaptrmken gecikme zamm btn kamu alacaklarna uygulanan bir yaptrmdr.
79
80
Vergi cra Hukuku
Kendimizi Snayalm
1. Afladakilerden hangisi deme iin sylenemez?
a. deme, vergi borcunun ykml tarafndan yasalara uygun biimde yerine getirilmesidir.
b. deme iflleminin vergi alacakls ynnden ifadesine tahsil denilir.
c. Borlunun mallarnn haczedilmesi deme yerine geerek borcu sona erdirir.
d. Muaccel bir vergi borcu, denmek suretiyle sona erer.
e. Vergi borcunun denmesi vergilendirmenin son
aflamasdr.
2. zerinde uzlaflmaya varlan vergi ve cezalar ne zaman denir?
a. Dava ama sresinin bittii tarihten itibaren bir
ay iinde
b. Dava ama sresinin bittii tarihten itibaren
ay iinde
c. Vergi ihbarnamesinin teblii tarihinden itibaren
bir ay iinde
d. Uzlaflma tutanann tebliinden itibaren ay
iinde
e. Uzlaflma tutanann tebliinden itibaren bir ay
iinde
3. Afladakilerden hangisi zel deme flekillerinden
biri deildir?
a. Bankalar araclyla deme
b. Polie vermek suretiyle deme
c. Postaneler araclyla deme
d. izgili ek kullanmak suretiyle deme
e. Kredi kart kullanmak suretiyle deme
4. Afladakilerden hangisi deme zamann uzatan hllerden biri deildir?
a. Af
b. Mcbir sebep
c. Mali Tatil
d. Tecil
e. Zor durum
5. zel yasalarnda deme zaman tespit edilmemifl

olan kamu alacaklar tebli tarihinden itibaren ne kadar
sre iinde denir?
a. 3 ay
b. 15 gn
c. 1 ay
d. 10 gn
e. 6 ay
6. Yaplan demenin alacak asl ve ferilerinin tamamn karfllamamas hlinde mahsup ifllemi nasl gerekleflmektedir?
a. deme ncelikle alacak aslna mahsup edilir.
b. deme ncelikle alacak ferilerine mahsup edilir.
c. demeyi yapann istedii flekilde mahsup ifllemi gerekleflir.
d. deme alacak asl ve ferilerine orantl olarak
mahsup edilir.
e. deme, alacak asl ya da ferisinden tutar en
yksek olana mahsup edilir.
7. Afladakilerden hangisi gecikme zamm ile ilgili
sylenemez?
a. Kamu alacann aslnn denmifl olmas, gecikme zammnn takip ve tahsiline engel teflkil etmez.
b. Gecikme zammnn hesabnda ay kesirleri dikkate alnmaz.
c. Gecikme zamm tutarnn nceden kamu borlusuna bildirilmesi gerekmez.
d. Gecikme zamm uygulanabilmesi iin alacan
muaccel, yani kamu idaresi tarafndan talep edilebilir hle gelmifl olmas gerekmektedir.
e. Gecikme zamm, vergi asllarnn yansra vergi
ziya cezalarnda da %1.40 orannda uygulanr.
81
Okuma Paras
8. Afladakilerden hangisi gecikme zamm orann belirlemeye yetkilidir?
a. Bakanlar Kurulu
b. TC Merkez Bankas
c. Maliye Bakanl
d. Devlet Planlama Teflkilat
e. iflleri Bakanl
9. Afladakilerden hangisi gecikme zamm ile gecikme
faizinin karfllafltrlmasnda sylenemez?
a. Gecikme faizi tahakkuk etmemifl alacaklara; gecikme zamm ise tahakkuk etmifl alacaklara uygulanr.
b. Gecikme zamm Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda Kanunda, gecikme faizi ise Vergi
Usul Kanununda dzenlenmifltir.
c. Gecikme zamm da gecikme faizi de ceza deil,
ek bir mali ykmllktr.
d. Gecikme zamm da gecikme faizi de btn kamu alacaklarna uygulanan yaptrmlardr.
e. Gecikme zammnda ay kesirlerine isabet eden
gecikme zamm gnlk olarak hesap edilirken,
gecikme faizinde ay kesirleri hesaba katlmaz.
10. Kylerde oturan mkellefler Maliye Bakanlnca
tespit edilen vergiler hari olmak zere gecikme sresi
ne olursa olsun vadesinde demedikleri kamu alacaklar iin hangi oranda gecikme zamm derler?
a. % 20
b. % 1,40
c. % 4
d. % 1,1
e. % 10
Danfltay nc Daire
Tarih: 29.11.1995
Esas No: 1995/1163
Karar No: 1995/3923
ZET: Danfltayn bozma karar zerine hesaplanan
vergi borcunun deme sresi, karara gre hesaplanan
verginin vergi borlusuna ihbarndan itibaren bir ay
iinde dolduundan, gecikme zammna hkmedebilmek iin bu vadenin esas alnmas gerekirken, vergi
mahkemesinin karar gnnn esas alnmas hukuka aykr olduu hakknda.
stemin zeti: Davac flirket adna dzenlenen
11.2.1994 gn ve 1994/1551 sayl deme emrine karfl
alan davay; dosyann incelenmesinden davac flirket
tarafndan ihtirazi kaytla denen akaryakt tketim vergisinin iadesi iin dava ald, vergi mahkemesince tahakkukun terkinine ve denen verginin davacya ret ve
iadesine karar verildii, bu karar zerine tahsil edilen
verginin iade edildii, mahkeme kararnn daval idare
tarafndan temyiz edilmesi zerine Danfltay`ca bozulduu, bozma karar zerine idarece vergilerin tekrar
tahsil edildii, vergilerin iade edildii tarih ile bozma
kararna gre yeniden yaplan tahsilt arasnda geen
sre iin hesaplanan gecikme zammnn tahsili amacyla dzenlenen deme emrinin davaya konu edildiinin
anlaflld, 6183 sayl Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda Kanunun 51 nci maddesinde, amme alacann deme mddeti iinde denmeyen ksmna vadenin bitim tarihinden itibaren her ay iin ayr ayr gecikme zamm tatbik olacann hkme baland, anlan
hkm uyarnca amme alacana gecikme zamm tatbik edilebilmesi iin nce alacan vadesinin belirlenmesi gerekecei, Vergi Usul Kanunu`nun 111 nci maddesinde deme sresinin son gnnn verginin vadesi
tarihi olduu, 112. maddesinin 3. fkrasnda da vergi
mahkemesine dava ama dolaysyla taksit sresi gemifl olan vergilerin vergi mahkemesi kararna gre hesaplanan vergiye ait ihbarnamenin tebli tarihinden itibaren bir ay iinde deneceinin ngrld, olayda
mahkeme kararna gre davacya iade edilmifl olan vergi Danfltay bozma kararna uyularak verilen vergi mahkemesi karar zerine dzenlenen ihbarnamenin tebli
tarihinden itibaren bir aylk deme sresi iinde vergi
dairesine dendiinden vadesi gemifl bir amme alacandan sz edilemeyecei gerekesiyle kabul ederek,
deme emrini iptal zmir Birinci Vergi Mahkemesinin
8.12.1994 gn ve E: 1994/235, K: 1994/1253 sayl kara-
82
Vergi cra Hukuku

rnn; gecikme zamm talebinde kanuna aykrlk bulunmad, tebli edilen deme emrinin yrrlkteki mevzuata uygun olduu ileri srlerek bozulmas istemidir.
Savunmann zeti: Vergi mahkemesi kararnn onanmas gerektii yolundadr.
Tetkik Hakimi N.K.`nin Dflncesi: Temyiz dilekesinde ileri srlen iddialar vergi mahkemesi kararnn bozulmasn salayacak durumda bulunmadndan, temyiz isteminin reddi gerektii dflnlmektedir.
Savc N.Y.`nin Dflncesi: htirazi kaytla verilen beyanname zerinden tahakkuk ettirilip denen akaryakt
tketim vergileri, mahkemece terkini zerine dzeltme
fifli ile iade edilmifl, ancak mahkeme karar Danfltayca
bozulmufl, bozma kararndan sonra dzenlenen ihbarname ile istenilen vergiler bir aylk sre iinde denmifl, buna ramen ilgiliye iade edildii tarih ile tekrar
dendii tarih arasndaki sre iin gecikme zamm hesaplanarak deme emri ile istenilmifl olup, vergi mahkemesince, VUK.`nun 112. maddesinin, deme mddeti dava ama nedeniyle gemifl olan vergilerin mahkeme kararna gre hesaplanan vergiye ait ihbarnamenin
tebli tarihinden itibaren bir ay iinde deneceine iliflkin hkm karflsnda, bozma kararna uyarak tarhiyat
onayan vergi mahkemesi karar zerine tebli edilen
ihbarnamenin tebli tarihinden itibaren 1 ay iinde
denmesinin yasaya uygun bulunduu, yani vadesi gemifl bir alacan sz konusu olmad gerekesiyle deme emrinin iptalinde yasaya aykrlk grlmediinden
temyiz isteminin reddi gerekecei dflnlmfltr.
Trk Milleti Adna hkm veren Danfltay nc Dairesince iflin gerei grfllp dflnld: Dayand
hukuki ve kanuni nedenlerle gerekesi yukarda aklanan zmir Birinci Vergi Mahkemesinin 8.12.1994 gn ve
E: 1994/235, K: 1994/1253 sayl karar, ayn gereke ve
nedenlerle dairemizce de uygun grlmfl olup temyiz
istemine iliflkin dilekede ileri srlen iddialar sz geen kararn bozulmasn salayacak durumda bulunmadndan temyiz isteminin reddine ve kararn ONANMASINA, 29.11.1995 gnnde oybirliiyle karar verildi.
Kaynak: http://www.kazanci.com/kho2/ibb/giris.htm
eriflim tarihi: 05.01.2012
1. c
2. e
3. b
4. a
5. c
6. d
7. b
8. a
9. d
10. e
Yantnz yanlfl ise deme Kavram konusunu yeniden gzden geiriniz.

Yantnz yanlfl ise Uzlaflmaya Baflvurulmas
Hlinde deme Zaman konusunu yeniden
gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise zel deme fiekilleri konusunu yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise deme Zamannn Uzamas konusunu yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise deme Zaman konusunu
Yantnz yanlfl ise demenin Mahsup Edilecei Alacaklar konusunu yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise demenin Gecikmesi Durumunda Uygulanan Gecikme Zamm konusunu yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Gecikme Zamm Oran konusunu yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Gecikme Zamm ve Gecikme Faizinin Karfllafltrlmas konusunu yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Kylerde Gecikme Zamm

Sra Sizde 1
6183 sayl Kanun ile kamu borlusunun isterse borcunu belli zamanlardan nce deyebilecei ngrlmfltr. Bylece borlular, zamannda borlarn deyemeyecekleri durumlarda; rnein uzun bir sre yurt dflna
kacaklar zaman veya az tutarl birka kamu borcu
iin birden fazla tahsil dairesine gitmek istemedikleri
takdirde, borlarn kanunlarda belirtilen srelerden nce deyebileceklerdir. Burada dikkat edilmesi gereken
konu, borcun vadesinden nce denmesinin borlunun isteine bal olmasdr. Ancak mkellef borcunu
vadesinden nce der ve daha sonra iadesini isterse
kendisine yaplan deme iade edilmez.
Sra Sizde 2
Maliye Bakanl, Seri:A Sra No:1 Tahsilat Genel Teblii ile 01.01.2008 tarihinden sonra kanuni sresinde verilecek Kurumlar Vergisi ve Geici Vergi Beyannameleri zerine tahakkuk edecek kurumlar vergisi ile kurumlar vergisine mahsuben denecek geici verginin, vergi
dairelerinin veznelerine nakden veya ekle denmesi
yerine tahsilata yetkili klnan bankalara denmesi mecburiyetini getirmifltir. Dolaysyla, kurumlar vergisi mkellefleri bu tarihten sonra kanuni sresinde demeleri
gereken kurumlar vergisi ile geici vergilerini nakden
veya ekle vergi dairesi veznelerine deyemeyeceklerdir. Bu dzenlemenin amac vergi dairelerindeki ifl ykn azaltmaktr.
Sra Sizde 3
Cebren tahsil edilen paralar ncelikle paray tahsil eden
dairenin alacana mahsup edilir. Yaplan tahsilat alacan tamamn karfllayamyor ise ncelikle AATUHKnin
74nc maddesine gre takip giderleri dfllr sonra
vadesi nce gelen alacaklardan bafllanarak mahsup ifllemi alacan asl ve ferilerine orantl olarak mahsup
edilir. Cebren tahsil olunan paralar, tahsil eden dairenin
alacan karflladktan sonra artarsa, takibe ifltirak eden
dier alacakl tahsil dairelerinin alacak asl ve ferilerine
orantl olarak mahsup edilir.
Sra Sizde 4
zel hukuktaki temerrt faizinin benzeri olarak, vergi
borcunun ge denmesinin yaptrm da gecikme zammdr. zel hukukta, ilke olarak borlunun temerrde
dflmesi, yani metemerrit saylmas iin alacaklnn ihtar gereklidir. Ancak Vergi cra hukukunda kamu alacaklsnn ihtarna gerek kalmakszn, vadenin dolmasyla
borlu otomatik olarak mtemerrit olur. Dolaysyla gecikme zammnn nceden borluya bildirilmesine gerek
yoktur. Yani gecikme zamm tahsil zaman aflm sresi
iinde her zaman takip ve tahsil edilebilmektedir.
Sra Sizde 5
Gecikme zammnn uygulanmasnda sreyi durduran
hller; tecil, iflas ve aciz hlleridir. Gecikme zamm, tecil iin mracaat tarihine kadar uygulanr. Dolaysyla,
kamu alacann tecilinde, tecilden sonra tecil flartlarna
83
uygun deme yapld srece gecikme zamm uygulanmaz. flasn devam ettii sre ierisinde vade tarihi,
iflas tarihinden nce ya da sonra olan kamu alacaklarna gecikme zamm uygulanmaz. flasn kapanma ile sonulanmas hlinde, kamu alacana herhangi bir nedenle gecikme zamm uygulanmas sz konusu olamaz.
flasn kaldrlmas hlinde ise iflasn almas ile uygulamas durdurulan gecikme zamm, iflasn kaldrlma tarihinden itibaren ifllemeye devam eder. Aciz hli devam
ettii srece de vade tarihi aciz hlinin tespit edildii tarihten nce veya sonra olan kamu alacaklarna gecikme
zamm uygulanmaz.
Candan, T. (2007). Amme Alacaklarnn Tahsil Usul
Hakknda Kanun, Maliye ve Hukuk Yaynlar,
No:50, stanbul.
Hukuku, fl Bankas Kltr Yaynlar, stanbul.
le Takip, Sekin Yaynclk, Ankara.
Hukuku, Ekin Basm Yayn Datm, Bursa.
Gerek, A. (2003). Trk Hukukunda Tahsilat fllemi ve
Etkinlii, Ekin Kitabevi, Bursa.
Karako, Y. (2004). Genel Vergi Hukuku, Yetkin Yaynlar, Ankara.
Koak, M. (2011). Vergi-cra Hukuku (Mukayeseli), Sekin Yaynclk, Ankara.
Oktar, S. A. (2010). Vergi Hukuku, Trkmen Kitabevi,
stanbul.
ncel, M.; Kumrulu, Ahmet; aan, Nami. (2010). Vergi Hukuku, Turhan Kitabevi, Ankara.
zyer, M. A. (2008). Aklama ve rneklerle Vergi Usul
Kanunu Uygulamas, Maliye Hesap Uzmanlar Dernei Yayn, Ankara.
Yerlikaya, G. K. (2012). Aklamal ve tihatl 6183 Sayl Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda
Kanun fierhi, On ki Levha Yaynlar, stanbul.
Ylmaz, K. (2006). Kamu (Amme) Alacaklarnn Tahsil
Usul Hakknda Yasa, Ce-Ka Yaynlar, Ankara.
VERG CRA HUKUKU
Amalarmz
N
N
N
N
N

Cebren tahsilatta bafllang zaman ve tahsilat iin yaplacak olan takipte deme emrinin ifllevini aklayabilecek,
deme emrinde hangi unsurlar bakmndan hukuka aykrlk hli ortaya kabileceini aklayabilecek,
deme emrine karfl alabilecek dava ile ilgili hususlar aklayabilecek,
Mal bildiriminde bulunulmas hususunda, kamu borlusu ve nc kifliler
iin 6183 sayl Kanunda hangi dzenlemelerin getirildiini sralayabilecek,
Vergi alacanda cebren tahsil yollar olarak ngrlen yollar ile ilgili bilgileri
deerlendirebileceksiniz.
Anahtar Kavramlar
deme Emri
dari fllem
Mal Bildirimi
Vergi Alacanda Cebren

Tahsil Yollar
indekiler
Vergi cra Hukuku
Cebren Tahsilat
Srecinde Tahsilatn
Bafllangc, deme
Emri ve Vergi
Alacanda Cebren
Tahsil Yollar
CEBREN TAHSLAT SRECNDE

TAHSLATIN BAfiLANGICI VE
DEME EMR
VERG ALACAINDA CEBREN
TAHSL YOLLARI
Cebren Tahsilat Srecinde

Tahsilatn Bafllangc,
deme Emri ve Vergi
Alacanda Cebren Tahsil
Yollar
CEBREN TAHSLAT SRECNDE TAHSLATIN
BAfiLANGICI VE DEME EMR
Vergi alacann kamu borlusu tarafndan zamannda denmemesi hlinde zorla
tahsili gndeme gelebilmektedir. Byle bir aflamada, kamu alacann tahsili amacna hizmet eden cebren tahsil yollar sz konusu olabilmektedir.
Vergi alacann tahsilinde deme emri dzenlenmesi ve teblii cebri takibin
bafllangc ve devam asndan nem taflmaktadr. nk, deme emrinin teblii
zerine kamu borlusunun izleyecei yol, kamu alacann takibinde etkili bir sre olacaktr. Bu nedenle vergi alacann takibinde, cebren tahsilde deme emri
kavram nemli olmaktadr.
Cebren Tahsilatta Bafllang Zaman

zel hukuka iliflkin bir alacan takibinde, ncelikle alacakl tarafndan bir takip
talebinde bulunulmas gerekecektir. Dolaysyla vadesinde denmeyen borcun takibi iin ncelikle alacakl tarafndan bir takip talebinde bulunulmas gerekecektir.
Takip talebini alan icra dairesinin bir deme emri dzenleyerek bunu borluya
gndermesi ile borlunun borcu demesi ya da itiraz varsa bunu bildirmesi ve
bunlar yapmaz ise hakknda cebri icraya devam edilecei ihtar edilecektir. Borlunun mallarnn haczi gndeme gelebilecektir.
Buna karfllk kamu alacaklarnn takibinde ise borlu tarafndan borcun vadesinde denmemesi hlinde herhangi bir talep olmakszn cebri icrann bafllamas
sz konusu olacaktr. Byle bir durumda ise artk uygulanacak olan kanun, zel
hukuktan kaynaklanan alacaklarn cebri takibinde temel teflkil eden 2004 sayl cra ve flas Kanunu deil, 6183 sayl Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda
Kanun olacaktr.
Kamu alaca iin zel kanununda ngrlen veya 6183 sayl Kanunun 37.
maddesi uyarnca yaplan yazl tebligattan itibaren ifllemeye bafllayan deme sresinin son gn, kamu alacann vade gn saylr (Candan, 2011, s.276).
Kamu alacaklarnn cebren tahsil sreci, kamu finansman ihtiyalarnn karfllanmasnda kullanlmak zere devletin gerek ikili iliflkilerinden ve gerekse tek tarafl olarak vergide kanunilik ve anayasal ykmll dzenleyen Anayasann
73. maddesinden gcn alan ve vergilendirmeye iliflkin dzenlemeler sonucu salnan kamu alacaklarn oluflturan vergi ve benzeri mali ykmllklerin zel kesimden kamu kesimine gemesi yani hazineye intikalinin salanmas iin gereken
idari ve teknik prosedr (usul) kapsamaktadr. Bu sre, 6183 sayl Kanunun 54.
86
Gerek zel hukukta gerekse

de kamu icra hukukunda
cebri icrann bafllangcnda
deme emri nem
taflmaktadr.
Vergi cra Hukuku
maddesi ile 101. madde arasn ieren kamu alacaklarnn cebren takip ve tahsil
esaslarn dzenlemektedir (Koak, 2011, s.183-184).
Kamu alacann cebren tahsil ve talep ifllemlerinin bafllatlabilmesi iin ncelikle usulne uygun olarak tarh ve tahakkuk eden kamu alacann tahsil aflamasna gelinmesi gerekmektedir. Tahakkuk etmemifl ve kesinleflmemifl kamu alacann denmesi ve cebren tahsil edilmesi mmkn deildir. Tahsil aflamasna gelen
kamu alaca, artk hukuki ve maddi olarak ortaya kmfl ve denmesi gereken
hle gelmifl olmaktadr (Gerek, 2010, s.180).
Cebren tahsil ifllemlerinin bafllangc bakmndan gerek zel hukukta gerekse
kamu icra hukukunda deme emri bir n koflul olarak ortaya kmaktadr. Bir baflka deyiflle, her iki hukuk alannda da cebren tahsil ifllemlerinin uygulanabilmesi
iin, borluya ncelikle deme emrinin tebli edilmesi zorunludur.
Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda Kanunun 55. maddesine gre,
deme emrinde yer almas gereken hususlar flyle belirtilebilir: Borcun asl ve ferilerinin mahiyeti ve miktarlar, nereye denecei, kamu borcunun 7 gn iinde
denmemesi veya mal bildiriminde bulunulmamas durumunda borcun cebren yani zorla tahsil olunaca ve kamu borlusunun mal bildiriminde bulununcaya kadar ay gememek zere hapis ile tazyik olunaca ayrca, kamu borlusunun
sz konusu Kanunun 114. maddesindeki devleri ve bu devleri yerine getirmedii takdirde hakknda uygulanacak olan cezaya yer verilmektedir.
6183 sayl Kanunun 55. maddesinde ayrca flu hususlar da yer almaktadr: Belediye snr dflndaki kylerde bulunan borlulara deme emirleri muhtarlka
tebli olunur. Muhtarlka, sresinde (deme emrinin muhtarla tevdiini izleyen
15 gn iinde) tebligat yaplmaldr. Muhtarlk sz konusu tebligatn yaplmasnda,
Vergi Usul Kanununun teblie iliflkin hkmlerini uygulamak zorundadr. Muhtarlka yaplan tebliin usulne uygun olabilmesi, bu hkmlere uygun olarak yaplmfl olmasna baldr. deme cetveli, ky ihtiyar kurulu kapsna, bir rnei de
kyde herkesin grebilecei umumi mahalle 10 gn sreyle aslmak suretiyle tebli olunur. Sresinde (15 gn iinde ) tebli yaplmad takdirde, borlularn isimleri deme cetveline alnarak borlular borlarn demeye ve mal bildiriminde bulunmaya arlaca da ilgili maddede belirtilmektedir.
6183 sayl Kanunun 55.maddesi uyarnca, borcunu vadesinde demeyenlere
ait mallar elinde bulunduran nc flahslardan bu mallar 7 gn iinde bildirmeleri istenir.
dari fllemin Unsurlar Asndan deme Emri
deme emri kavram idare

hukuku asndan
irdelenirse kesin,
yrtlmesi zorunlu ve
bireysel bir idari ifllemdir.
deme emri, kamu alacan vadesinde demeyenlere yedi gn iinde borlarn

demelerini gereini ihtar eden kesin, yrtlmesi zorunlu ve bireysel bir idari ifllemdir (Dnmez, 2005, s.120). Gerek zel hukukta gerekse kamu icra hukukunda
deme emri, cebri icrann n kofluludur. Kamu alacann cebren kovuflturulmas,
deme emri teblii ile bafllar. Cebren tahsil ifllemlerinin uygulanabilmesi iin, borluya ncelikle deme emrinin tebli edilmesi zorunludur (Oktar, 2010, s.301-302).
deme emrinin bir idari ifllem olmas dolaysyla da idari ifllemlerin unsurlar
asndan hukuka uygunluk niteliini taflmas gerekir.
Bir idari ifllemde bulunan yetki, flekil, sebep, konu ve maksat ynlerinden herhangi birinde hukuka aykrlk varsa bu durum idari ifllemi hukuka uygunluk asndan sorunlu hle getirecektir. Sz konusu unsurlar ve bu unsurlar asndan bir
idari ifllem olarak deme emrini inceleyecek olursak flu hususlar belirtebiliriz:
87
5. nite - Cebren Tahsilat Srecinde Tahsilatn Bafllangc, deme Emri ve Vergi Alacanda Cebren Tahsil Yollar
SZDE
Bir idari ifllemin kesin ve yrtlmesi gereken bir ifllem olmas neyiSIRA
ifade
etmektedir?
Yetki, kamu gc kullanarak tek yanl irade beyan ile idari ifllem yapabilme ikD fi N E L M
tidardr ve her trl idari makam iin, kendi grev alann gsteren hukuk kurallar tarafndan belirlenir (Candan, 2005, s.119).
O R U
6183 sayl Kanuna gre, deme emri iflleminin tesisi yetkisi,S alacakl
kamu dairesine verilmifltir. Kanuna gre alacakl kamu idaresi, devlet, il zel idareleri ve
belediyeler olarak saylmfltr. Kanunun birinci maddesinde kamu
DevD Kalacann,
KAT
let, il zel idareleri ve belediyelere ait olaca belirtilmifltir (Koak, 2011, s.192).
fiekil, bir idari ifllemin hangi yoldan yapldn gsteren birSIRA
unsurdur.
SZDE Bu anlamyla flekil ilk olarak, ifllemi oluflturan iradenin dfl dnyaya yansmasn ve ikinci
olarak da ifllemin yaplmas srasnda izlenen usul gsterir (Atay, 2006, s.386).
AMALARIMIZ
deme emrinde 6183 sayl Kanunun 55. maddesinde yer
alan unsurlarn bulunmas, deme emrinin hukuken geerli olmas ve dolaysyla cebri takip ve tahsil srecinin shhati asndan da gerekli bir husustur. Bundan dolay, deme em T A P
rinin maddede de saylan unsurlardan birini veya bir kan Kiermemesi
hlinde,
flekil unsuru bakmndan hukuki sakatlk ortaya kabilecektir. Anlan aykrlk nedeniyle dava aldnda yarg organ hukuka aykrln arlna gre, deme
TELEVZYON
emrinin yok hkmnde olduuna ya da iptaline karar verir.
Bir baflka unsur olarak, sebep unsuru; idareyi ifllemi yapmaya iten neden, saik
olarak tanmlanabilir (Candan, 2005, s.147).
deme emri iflleminin sebebi ise, 6183 sayl Kanunun 55. Nmaddesinin
ilk fkTERNET
ras hkmnden kaynaklanmaktadr ve Kanunun 55.maddesindeki sebep unsurunun oluflabilmesi iin ksaca belirtmek gerekirse; alacan hukuk kurallar erevesinde ve hukuka uygun domufl olmas gerekmektedir; tarh,tebli ve tahakkuk ile
istenebilir duruma gelmifl, kanuni sresinde denmemifl olmas durumunda deme emrinin 213 sayl Vergi Usul Kanununun tebli hkmlerine iliflkin usul ve
esaslar dairesinde tebli ifllemlerinin gerekleflmesi, yani kamu alacann hukuk
kurallarna uygun flekilde domufl olmaldr. Bir baflka ifade ile kamu alacann
tahsil edilebilir olmas gerekir. Vergi cra Hukukunun deme emrinin sebep unsurunun gelerinden bir tanesi de olas borcun zaman aflmna uramamfl olmasdr (Koak, 2011, s.189-190).
dari ifllemin konu unsuru ise hukuk dzeninde yaratt sonutur (Candan,
2005, s.151).
deme emri ile istenilen alacan, kamu alaca niteliinde olmad tespit edilirse, deme emri konu unsuru bakmndan hukuka aykr yani hkmsz saylacaktr (Koak, 2011, s.189).
dari ifllemler ancak kamu yararnn salanmas amacyla tesis edilebilirler. Kamu yarar dflndaki bir amala hareket edilmifl olmas, yaplan ifllemi ama unsuru
bakmndan hukuka aykr klar (Candan, 2005, s.153).
Kamu yarar dflnda rnein, birine zarar vermek amacyla, memurun kendisine veya bir baflkasna yarar salamak amacyla idari ifllem tesis etmesi (deme emri dzenlenmesi) hlinde idari ifllemin veya deme emrinin ama unsurunun sakat olduu kabul edilir.
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
N N
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
deme emri ile istenilen

alacan kamu alaca
niteliinde olmamas,
deme emrini konu unsuru
ynnden hukuka aykr hle
getirecektir.
D fi N E L M
D fi N E L M
S O R U
S O R U
88
Vergi cra Hukuku
DKKAT
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
deme Emrine Karfl Dava Almas

deme emrine
karfl davann nasl almas gerektiine dair 6183 sayl Kanunda
SIRA SZDE
zel bir hkm olmad iin, dava dilekesi 2577 sayl dari Yarglama Usul Kanununun 3. maddesinde belirtilen unsurlar taflmal ve dileke mahkeme baflkanlna ibrazAMALARIMIZ
suretiyle dava almaldr.
Davann taraflarnn gerek veya tzel kiflilie sahip olmalar gerekir.
N N
Vergi yarglamasnda
K T A P dava dilekesi hakknda ayrntl bilgi iin baflvurulabilecek bir kaynak olarak bkz.; Kzlot, fi. - Kzlot, Z. (2011) Vergi htilaflar ve zm Yollar, Ankara:
Yaklaflm Yaynlar, s. 395 - 448.
K T A P
TELEVZYON
TELEVZYON
Grevli mahkemeyi, deme emrine konu edilen alacan trne gre tayin etmek gerekir. fiyle ki; genel bteye, il zel idareleri, belediye ve kylere ait vergi, resim ve harlar ile benzeri mali ykmler ve bunlarn zam ve cezalar ile tari N Tdavalar
E R N E T vergi mahkemesinin; bunun dflndaki davalar ise idare mahfelere iliflkin
kemesinin grev alanna girer (Coflkun, 2011, s.554).
Yetkili mahkeme; deme emrini dzenleyen tahsil dairesinin bulunduu yerdeki
vergi mahkemesi veya idare mahkemesi yetkili mahkemedir (Coflkun, 2011, s.554).
NTERNET
SIRA SZDE
Sosyal Gvenlik Kurumunun prim ve dier alacaklarnn tahsilinde, 6183 sayl

D fi N E L M Tahsil Usul Hakknda Kanunun uygulamasndan doacak
Amme Alacaklarnn
uyuflmazlklarn zmlenmesinde Kurumun alacakl biriminin bulunduu yer ifl
mahkemesi yetkilidir
(Coflkun, 2011, s.554).
S O R U
deme emrine karfl tebli tarihinden itibaren yedi gn iinde dava alabilir.
Bu sre hak dflrc niteliktedir. deme emrine karfl yedi gn iinde dava alDKKAT
mas zorunludur
(Coflkun, 2011, s.555).
Ancak, hak dflrc srelerin herhangi bir sebeple durmalarnn ve kesilmelerinin sz konusu
olmamasna karfln; kanunda ngrlen durumlarn gerekleflSIRA SZDE
mesi hlinde, idari dava ama srelerinin, zaman aflm srelerinde olduu gibi
durmalar mmkndr. Bu bakmdan idari dava ama srelerinin, kendine zg
AMALARIMIZ
hak dflrc
sreler olduklar, kamu dzenini ilgilendirdikleri ve davada ileri srlmeseler dahi, idari yarg tarafndan davann her aflamasnda resen dikkate alnacaklar kabul edilmektedir (Candan, 2005, s.321).
K deme
T A P emri nedeniyle st idari makamlara baflvurmas yedi gnlk
Borlunun
sreyi durdurmaz.
deme emrinde, kamu alacann denmesi iin yedi gnden fazla (rnein
E L E Vyazlmfl
Z Y O N olmas yedi gnlk dava ama sresini uzatmaz. Zira, 6183
otuz gn) Tsre
sayl Kanunda, deme emirlerine karfl alacak idari davaya ait sreyi, deme sresine balayan bir hkm olmad gibi; anlan Kanunun 58. maddesinde, dava
ama sresinin yedi gn olduu da ak biimde belirtilmifltir.
NTERNET
Mcbir sebeplerin mevcudiyeti dava ama sresini durdurmaz.
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
N N
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
Yarglama hukukunda
SIRA SZDE grev ve yetki kavramlar sizce neyi ifade etmektedir?
Mcbir sebep
kavram
SIRA
SZDE hakknda bir tanm verebilir misiniz? Mcbir sebep dava ama sresini etkiler mi?
fi N E L karfl,
M
deme Demrine
borcun tamamna deil de bir ksmna karfl olarak da dava alabilir. Bu takdirde, dava konusu borcun mahiyeti ve miktarnn aka yazlmas gerekir.S Aksi
O R U hlde dava almamfl kabul edilir.
DKKAT
DKKAT
SIRA SZDE
SIRA SZDE
Vergi uyuflmazlklarnda dava almas tahsilat durdurur. Ancak, bu kuraln istisnalar vardr. Bu istisnalardan biri olarak, 6183 sayl Amme Alacaklarnn Tahsil
Usul Hakknda Kanun uyarnca yaplan tahsilat ifllemlerine, zellikle deme emrine, ihtiyati haciz, ihtiyati tahakkuk ifllemlerine karfl alan davalarda, salt davann almas yrtmeyi durdurmaz. 6183 sayl Kanunun 58. maddesinin 3. fkrasna gre; deme emrine karfl dava aan borlu, teminat gsterdii takdirde, takip
ifllemleri, dava konusu bor miktar iin vergi mahkemesince bu konuda karar verilinceye kadar durdurulur (Karako, 1995, s.200).
Mahkeme yarglama sonunda (Coflkun, 2011, s.557);
deme emrinin iptali,
Davann reddi,
deme emrinin ksmen iptali ile fazlaya iliflkin davann reddi,
fleklinde karar verebilir. deme emri tamamen veya ksmen iptal edilmiflse iptal deme emrinin dzenlendii tarihten itibaren hkm dourur. Yani deme emri hi dzenlenmemifl kabul edilir.
deme emrine karfl alacak dava sebeplerine ksaca bakacak olursak flu hususlar belirtilebilir (nl, 1995, s.526-530):
Borcu Olmad ddias

1. Baz hllerde kamu borcu tamamen veya ksmen dendii hlde, deme
emri karlmfl olabilir. Bu durumda, deme emri tamamen veya ksmen
hukuka aykr bir flekilde dzenlenmifl olur. Ancak, deme emrinin dzenlendii ve tebli edildii tarihte mevcut olan bor dava srasnda denmifl
ise deme emri hukuka aykr demek deildir.
2. Borcun Mahsup Edildii ddias
Amme (kamu) borlusunun, deme emrini dzenleyen kamu idaresinden
kesinleflmifl bir kamu alacann bulunmas hlinde, deme emrinin iptali
sz konusu olabilir. Ancak, bu alacak denmesi gereken bir safhaya gelmedike mahsup talebi hakl olmaz.
3. Vadenin Dolmamfl Olduu ddias
deme vadesi henz gelmemifl bir bor iin karlan deme emirlerine karfl, vadenin dolmamfl olmasna bal olarak, byle bir borcun bulunmad
gerekesiyle dava alabilir. Bu durumun varl hlinde de deme emri iptal edilir.
4. Alacan Tecil Edildii ddias
6183 sayl Kanunun 48. maddesi uyarnca, kamu borcunun vadesinde
denmesi veya haczin tatbiki veya haczolunan mallarn paraya evrilmesi
kamu borlusunu ok zor duruma dflrecekse, belirli hususlarn yerine
gelmesi flartyla kamu alacaklarnda tecil yani erteleme gndeme gelebilir.
Borlunun tecil istei kabul edilmiflse bu takdirde, kamu alaca tecil sresince tahsil edilebilirliini yitireceinden, bu alacak iin deme emri dzenlenemez. Aksi durum borlu iin bir dava nedeni olarak ortaya kacaktr.
5. Mcbir Sebep ddias
Mcbir sebep, kamu alacann deme sresinin ifllemesini durduracandan, mcbir sebep ortadan kalkmadka tahsil ifllemlerine geilmez.
6. Borcun darece Terkin Edildii ddias
Kamu alaca terkin (silme) ile ortadan kalkacandan, terkin edilen alacan da deme emri ile istenilmesi sz konusu olmaz.
89
Vergi uyuflmazlklarnda
dava almas tahsilat
durdurur. deme emrine
karfl dava almas hli ise
bunun istisnalarndan birini
oluflturur.
deme emrine karfl alacak

davada; borcun olmad,
borcun ksmen dendii
veya borcun zamana flmna
urad iddias dava
sebeplerinden birini teflkil
etmektedir.
90
Vergi cra Hukuku
7. Borcun Tahakkuk Zaman Aflmna Urad ddias

6183 sayl Kanunun 58. maddesinde, deme emrine karfl alacak dava nedenleri arasnda, borcun zaman aflmna uramfl olmas da saylmfltr. Ancak, buradaki zaman aflm tahakkuk zaman aflm deil tahsil zaman aflmn ifade etmektedir.
8. Borluda Hata Yapld ddias
Herhangi bir nedenle baflkasna ait bir kamu alaca bu borla ilgisi bulunmayan baflka bir kifliden talep edilebilir. Bu durumda borlunun flahsnda
hatadan sz edilir. Bu flekilde hatal olarak dzenlenerek tebli edilen deme emirleri, tebli edildii kifli asndan konusu olmayan bir idari ifllem niteliinde olduklarndan iptal edilmeye mahkum olacaklardr.
9. Tahakkukla lgili Tebligatn Geersizlii
deme emriyle istenilen kamu alacann tahakkuk aflamasnda tebli usulne uygun olarak yaplmad takdirde, geerli bir alacan domad kabul edildiinden deme emri, byle bir borcun olmad gerekesiyle iptal
olunmaktadr.
Borcun Ksmen dendii ddias

Borcun ksmen dendiine dair iddiasnn ispatlanmas hlinde, deme emrinin
deifliklikle onanmas gerekecektir.
Borcun Zaman Aflmna Urad ddias

Yukarda da belirttiimiz gibi, 6183 sayl Kanunun maddesinde belirtilen zaman
aflm sresi, kamu alacann tahsil edilebilir hle gelmesinden sonraki safhayla ilgili tahsil zaman aflmdr. Tahsil zaman aflmna urayan kamu alaca, tahsil edilebilirliini kaybedeceinden deme emri ile talep edilemez. Ancak, rzaen dendii takdirde geerli olur.
Mal Bildirimi
Kendisine deme emri tebli

edilen borlu hakknda ,
flartlar oluflursa ay
gememek zere tazyik
hapsi uygulanabilir.
Kendisine deme emri tebli edilen kamu borlusunun nnde seenek vardr:
lki deme emrinde yazl kamu alacan demek, ikincisi deme emrine karfl
ksmen veya tamamen dava amak, ncs de mal bildiriminde bulunmaktr.
Mal bildirimi, servet beyan niteliinde deildir. Bu yzden borcu karfllamaya yetecek lde bildirim yaplmas yeterlidir. Ancak, alacakl tahsil dairesi bildirilen maln
kamu alacan karfllayamayacana veya haciz ve satflnn g olacana kanaat getirirse borludan ek bildirimde bulunmasn isteyebilir. Bunun iin ikinci bir deme emri dzenlenmez. Ek bildirimin bir yazyla istenmesi gerekir (Dnmez, 2005, s.136-137).
Kendisine deme emri tebli edilen borlu, yedi gnlk sre iinde borcunu
demedii ve mal bildiriminde bulunmad takdirde mal bildiriminde bulununcaya kadar bir defaya zg olmak ve ay gememek zere, icra tetkik mercii hkiminin kararyla hapisle tazyik olunur.
Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda Kanuna gre, bizatihi mal bildiriminde bulunmamak bir su oluflturmad hlde, geree aykr bildirimde bulunmak sutur. Kanun, mal bildirimini geree aykr surette yapanlarla, yaflayfl tarzlar mal bildirimine uymayanlar hakknda hapis cezas ngrmfltr (Dnmez,
2005, s.139).
Mal bildiriminde, mal olmadn gsteren veyahut borca yetecek kadar mal gstermemifl olan borlu, sonradan edindii mallar ve gelirindeki artmalar, edinme ve
artma tarihinden bafllayarak 15 gn iinde tahsil dairesine bildirmeye zorunludur. Bu
zorunlulua uymama 6183 sayl Kanunda hafif hapis cezas ile cezalandrlmfltr.
Kendisine deme emri tebli olunan ve mal olmad yolunda bildirimde bulunan kamu borlular, bu bildirim ile birlikte veya bildirim tarihinden itibaren 15
gn iinde; en son kanuni ikametgh ve ifl adreslerini, varsa devaml mkellefiyetleri bulunan dier tahsil dairelerini ve kamu idarelerini ve bunlardaki hesap ve kayt numaralarn bildirmek, nfus kayt suretini vermek mecburiyetindedirler. Bu
devlerin geerli bir zre dayanmadan zamannda yerine getirilmemesi hlinde,
Kanunda, adli para cezas ile cezalandrlacaklar belirtilmektedir.
te yandan, ellerinde bulundurduklar ve kamu borlusuna ait olan mallar, yaplan talebe ramen bildirmeyen nc kifliler de Kanunda, hafif hapis cezas ngrlmfl bulunmaktadr.
VERG ALACAINDA CEBREN TAHSL YOLLARI

deme sresi iinde denmeyen kamu (amme) alacann tahsil flekilleri nem taflmaktadr. Bu noktada, Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda Kanunun 54.
maddesi gereince cebren tahsil afladaki flekillerden herhangi birinin uygulanmas ile gereklefltirilecektir:
1. Eer kamu borlusu tahsil dairesine teminat gstermiflse teminatn paraya
evrilmesi yahut kefilin takibi suretiyle,
2. Kamu borlusunun borcuna yetecek miktardaki mallarnn haczedilerek paraya evrilmesi suretiyle,
3. Gerekli flartlar bulunduu takdirde borlunun iflasnn istenmesi fleklinde.
Teminatn Paraya evrilmesi veya Kefilin Takibi

Vergi cra Hukukunda kamu alacann tahsil edilebilmesi iin, kamu alacann
ncelikle tarh, tebli ve tahakkuk aflamalarndan gemifl ve vadesinde denmemifl
olmas, yani kesinleflmifl bir kamu alacann olmas gerekmektedir. Kesinleflmifl
bir kamu alacandan sz edebilmek iin kamu alacann tahakkukunun kesinleflmifl olmas ile birlikte ilgili kanunda belirlenen deme vadesinin de gemifl olmas gerekir, bu flekilde olmayan yani kesinleflmeyen bir kamu alaca zorla tahsil hkmlerinden yararlandrlmaz (Koak,2011, s.204).
6183 sayl Kanunun 56. maddesinde teminatl alacaklarn tahsilinin salanmas
iin zel bir takip usulne yer verilmifltir. Bu hkme gre, karfllnda teminat gsterilmifl bulunan kamu alaca vadesinde denmedii takdirde, borcun yedi gn iinde
ve denmesi gerektii denmedii takdirde, teminatn paraya evrilecei veya dier
flekillerle cebren tahsiline devam edilecei borluya bildirilir (elik, 2002, s.191).
Borlunun kefil gstermifl olduu hllerde; kefilin mteselsil kefil olmas nedeniyle, borcun yedi gn iinde denmesi gerektii borluyla birlikte ayn sre iinde kefile de bildirilmelidir. Bor denmedii takdirde, kefilin de 6183 sayl Kanunun 57. maddesi hkmne gre, aynen asl borlunun tabi tutulduu cebri icra
yollarna muhatap olaca aktr (elik, 2002, s.191).
Borlu, bildirimin tebliinden itibaren borcunu yedi gn iinde demedii takdirde, gstermifl olduu teminat paraya evrilerek kamu alaca tahsil edilecektir.
Ancak teminatn, kamu alacann tahsiline yetmemesi hlinde, tahsil dairesi dier
flekillerle cebren tahsile devam edebilecektir. 6183 sayl Kanunun 56. maddesi
hkmne gre, teminat paraya evrilmeden dier flekillerle cebren tahsile gidilemeyecei aktr (elik, 2002, s.192).
6183 sayl Kanunun 57. maddesine gre, kefil ve yabanc flahs veya kurumlarn temsilcileri, bu Kanun hkmlerine gre ve aynen asl borlularn tabi tutulduklar usullerle takip olunacaklardr.
91
92
Vergi cra Hukuku
Borlunun Mallarna Haciz Uygulanmas

Haciz iflleminde, kamu
alacann karfllanmasn
salayacak miktar ve
deerde mal ve haklarn
borlu nezdinde
snrlandrlmas sz konusu
olmaktadr.
Haciz; alacakl kamu idaresi adna tahsil dairesi tarafndan yaplan, cebri icra takibatnn konusu olan kamu alacann denmesini salamak iin sz konusu alaca karfllayacak miktar ve deerdeki borluya ait mal ve haklara tahsil dairesi tarafndan hukuken el konularak borlunun tasarruf hakknn snrlanmasdr (Coflkun,
2011, s.603).
Alacakl kamu idaresi, borlunun, mal bildiriminde gsterdii veya tahsil dairesince tespit edilen borlu veya nc flahslar elindeki menkul, gayrmenkul mallar ile alacak ve haklarndan kamu alacana yetecek miktar tahsil dairesince haczolunur (Coflkun, 2011, s.603).
Haciz yolu ile takipte, borlunun sadece mal bildiriminde gsterilen mallarnn
haczi flart deildir. Tahsil dairesi kendiliinden yapaca arafltrma neticesinde tespit edecei, borlunun veya nc flahslar elindeki mallar haczedilebilir (Coflkun, 2011, s.604).
Haciz iflleminin uygulanabilmesi iin, vadesinde denmeyen kamu alacann
denmesi iin borluya deme emri tebli edilmesi ve tebli edilen deme emrine karfl dava almamas veya dava almflsa, mahkemece davann reddine karar
verilmesi ve bunun sonucunda deme emrinin kesinleflmifl olmas gerekmektedir
(Gerek, 2010, s.197).
Haciz ancak dayana olan haciz varakasnda kesinleflen kamu alaca iin yaplabilir. Haciz varakas dflnda baflka kamu alacaklar iin haciz yaplamaz. Yaplmas hlinde bu eylem nedeniyle kan ihtilaflar haksz fiil olduundan idari yargda deil, adli yargda zmlenmesi gerekir (Coflkun, 2011, s.604).
Bir kamu idaresi tarafndan yaplan hacizlere, kamu alaca bu haciz tarihinden
nce tahakkuk etmifl olmak flartyla haczedilen mallardan herhangi biri paraya
evrilinceye kadar dier kamu idareleri de ifltirak edebilir (Gerek, 2010, s.197).
Kylerde ve Ky Kanunu tatbik edilen bucaklarda menkul mal haczi, haciz varakas zerine ky ihtiyar kurullarnca yaplr. Haciz varakas, mahallin en byk
mal memuru veya tevkil edecei memur tarafndan onaylanmaldr. Kylerde ve
Ky Kanunu tatbik edilen bucaklarda, gerek grlen hllerde Maliye Bakanlnca
tespit ve ilan edilecek vergiler iin muhtarn veya ihtiyar kurulu yelerinden birinin huzuruyla tahsil dairesine menkul mal haczi yaptrmaya o mahallin en byk
mal memuru yetkilidir. llerde bu yetki, en byk mal memuru olan defterdar, ilelerde ise mal mdrdr (Coflkun, 2011, s.635).
Eer, kamu borlusu henz uygulama yaplmadan, haciz varakasnn varlndan haberdar olmufl ve iptali iin idari dava amfl ise; bu davada verilen yrtmenin durdurulmas kararnn teblii zerine, alacakl tahsil dairesi, artk, haciz kararn uygulayamaz ve kamu borlusunun mallarn haczedemez.
Bir baflka konu da borlu elinde haczedilen mallara karfl istihkak iddialar ile
ilgilidir. stihkak, szlk anlam itibariyle; hak istemek, hak edifl, bir fley zerinde
hak iddiasnda bulunma anlamlarna gelmektedir (Ylmaz, 1992, s.432). 6183 sayl Kanunun 66. maddesine gre; borlu, elinde bulunan bir mal nc flahsn
mlk veya rehini olarak gsterdii yahut nc bir flahs tarafndan o mal zerinde mlkiyet veya rehin hakk iddia edildii takdirde, haczi yapan memur bunu
haciz zaptna geirir. Keyfiyet, iddia borlu tarafndan yaplmflsa nc flahsa,
nc flahs tarafndan yaplmflsa borluya bildirilir. Tahsil dairesi, haciz zaptn
ald tarihten itibaren yedi gn iinde iddiay reddetmedii takdirde istihkak iddiasn kabul etmifl saylr. nc flahs, tebli tarihinden itibaren yedi gn iinde
itiraz etmedii takdirde istihkak iddias dinlenmez. stihkak iddias tahsil dairesin-
ce kabul edilmez veya borlu tarafndan istihkak iddiasna itiraz edilirse, yedi gn
iinde mahkemeye mracaat etmesi gerei, tahsil dairesince nc flahsa bildirilir. Eer sresi iinde dava almazsa istihkak iddiasndan vazgeilmifl saylacaktr.
6183 sayl Kanunda hacze karfl yarg yoluna baflvurmaya iliflkin bir dzenlemeye
yer verilmemifltir. Haciz ifllemi de idari ifllem olduundan, yarg denetimi dflnda kalmas dflnlemez. Bu nedenle genel hkmlere gre zm retmek mmkndr.
2576 sayl Kanunun 6. maddesinin (b) bendi kapsamna giren kamu borcu dolaysyla haklarnda haciz tatbik edilenler, haciz ifllemine karfl alacakl tahsil dairesine ait vergi davalarna bakan vergi mahkemesinde dava aabilirler.Vergi mahkemelerinin grevi dflnda kalan ve 6183 sayl Kanun uygulamasndan doan uyuflmazlklar genel hkm gerei idare mahkemesinin grev alanna girmektedir (Coflkun, 2011, s.607).
Haciz ifllemine karfl alacak dava ile ilgili zel bir sreye 6183 sayl Kanunda
yer verilmemifltir. Bu nedenle dava ama sresi bakmndan dari Yarglama Usul Kanunundaki genel kuraln burada da uygulanmas gerekir. Yani, haczin uygulanmas veya gyapta yaplan hacizlerde haczin teblii tarihinden itibaren 30 gn
iinde dava almaldr (Coflkun, 2011, s.).
Sosyal Gvenlik Kurumunun prim ve dier alacaklarnn tahsilinde, 6183 sayl
Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda Kanunun uygulamasndan doacak
uyuflmazlklarn zmlenmesinde Kurumun alacakl biriminin bulunduu yer ifl
mahkemesi yetkilidir (Coflkun, 2011, s.609).
deme emrine karfl alan davalarda, 6183 sayl Kanun itiraz nedenlerini tek
tek saydna gre, haciz ifllemine karfl alacak davalarda da ileri srlebilecek iddialar ayn erevede snrl olacaktr. Bu iddialar; borcun denmifl olmas, alacan tahsil zaman aflmna uramfl olmas, tarhiyat ihbarnamesi veya deme emrinin tebliinin hatal olmas haczin kaldrlmas nedeni olarak ileri srlebilir.
Haczedilemeyecek mallar, 6183 sayl Kanunun 70. maddesinde saylmfltr.
Maddede geen mal szcnden kast, 6183 sayl Kanunun 3. maddesinde tanmland zere, taflnr ve taflnmaz mallar (gemiler dhil) ile her eflit hak ve alacaklardr (Candan, 2011, s.417).
6183 sayl Kanunun 70. maddesinde haczi mmkn olmayan mallar, 71. maddede ksmen haczedilebilen gelirler, 72. maddede de yetiflmemifl mahsullerin haczi ile ilgili dzenlemeler yaplmfltr.
Bir maln hacze konu olup olmamasna ynelik uyuflmazlk doarsa bu uyuflmazln vergi mahkemesinde zmlenmesi gereklidir. Hacze konu olmayacak
mallarn haczedilmesi hlinde, haciz memurunun sorumluluu sz konusu olacaktr (elik, 2002, s.197).
6183 sayl Kanunun 70.maddesine gre aflada gsterilen mallar haczedilemez:
1. 233 sayl Kamu ktisadi Teflebbsleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararname hkmlerine tabi iktisadi devlet teflekklleri, kamu iktisadi kurulufllar,
bunlarn messeseleri, bal ortaklklar, ifltirakleri ve mahalli idarelerin mallar hari olmak zere Devlet mallar ile hususi kanunlarnda haczi caiz olmad gsterilen mallar.
2. Borlunun flahs ve meslei iin gerekli elbise ve eflyas ile borlu ve ailesine gerekli olan yatak takmlar ve ibadete mahsus kitap ve eflyas.
3. Vazgeilmesi kabil olmayan mutfak takm ve pek lzumlu ev eflyas.
4. Borlu ifti ise kendisinin ve ailesinin geimleri iin zaruri olan arazi ve ift
hayvanlar ve tafltlar ve dier teferruat ve tarm aletleri; ifti deilse sanat
ve meslei iin gerekli olan alet ve edevat ve kitaplar; arabac, kayk, hamal gibi kk taflt sahiplerinin ancak geimlerini salayan taflt vastalar.
93
94
Vergi cra Hukuku
5. Borlu veya ailesinin geimleri iin gerekli ise borlunun tercih edecei bir
st veren mandas veya inei veyahut kei veya koyunu ve bunlarn
aylk yem ve yataklklar.
6. Borlu ve ailesinin iki aylk yiyecek ve yakacaklar ile;
a. Borlu ifti ise ayrca gelecek mahsul iin gerekli olan tohumluu,
b. Borlu ba, bahe veya meyve ve sebze yetifltiricisi ise kendisinin ve ailesinin geimleri iin zaruri olan ba, bahe ve bu ifller iin gerekli bulunan alet ve edevat, malzemesi, fide ve tohumluu,
c. Geimi hayvan yetifltirmeye mnhasr olan borlunun kendisinin ve ailesinin geimleri iin zaruri olan miktarda hayvan ile bu hayvanlarn aylk yem ve yataklklar.
7. Memleketin ordu ve zabta hizmetlerinde malul olanlara balanan emekli
aylklaryla, bu kabil kimselerin dul ve yetimlerine balanan aylklar ve ordunun hava ve denizalt mensuplarna verilen uufl ve dalfl ikramiyeleri.
8. Bir yardm sand veya dernei tarafndan hastalk, zaruret ve lm gibi
hllerde balanan aylklar.
9. Vcut ve salk zerine ika edilen zararlar iin tazminat olarak zarar grenin kendisi veya ailesine toptan veya irat fleklinde verilen veya verilmesi gereken paralar.
10. Askerlik malullerine, flehit yetimlerine verilen harp malull zamm ile,
1485 sayl Kanun gereince verilen tekel beyiyeleri.
11. Borlunun hline mnasip evi ancak evin deeri fazla ise bedelinden hline mnasip bir yer alnabilecek miktar borluya braklmak zere haczedilerek satlabilir.
12. Harcrah Kanununa gre yaplacak demeler.
13. 2022 sayl Kanun uyarnca balanan aylklar.
6183 sayl Kanunun 71. maddesine gre de afladaki gelirler iin ksmen haciz mmkn olabilmektedir:
Aylklar, denekler, her eflit cretler, intifa haklar ve haslat, ilama bal olmayan nafakalar, emeklilik aylklar, sigorta ve emeklilik sandklar tarafndan balanan
gelirler ksmen haczolunabilir. Ancak hacz olunacak miktar bunlarn te birinden
ok, drtte birinden az olamaz. Asgari creti aflmayan aylk gelirlerin onda birinden
fazlas haczolunamaz. Ancak daha sonra kabul edilen 5510 sayl Sosyal Sigortalar
Kanununun 93. maddesiyle, bu kurum tarafndan denen gelir, aylk ve denekler,
bu kurumun prim alacaklar dflnda haczedilemeyecei hkme balanmfltr.
6183 sayl Kanunun 72. maddesi uyarnca; yetiflmemifl her nevi toprak ve aa
mahsulleri, yetiflmeleri zamanndan geriye doru iki ay iinde haczolunabilir. Bu
suretle haczedilmifl olan mahsullerin borlu tarafndan baflkasna devri, haczi yapan tahsil dairesine karfl hkmsz olup takibatn devamna engel olmaz.
Kamu borlusunun menkul ve gayrmenkul mallar ile her trl hak ve alacaklarndan borcuna yetecek tutarda olan ksmnn tespiti ve haczi iin yurt apnda
yaplacak mal varl arafltrmasnn, ferileri ile birlikte toplam tutar T5.000 ve zerindeki kamu alacaklar iin yaplmas uygun grlmfltr. Takip konusu kamu
alacann belirlenen tutarn altnda kald srece yurt apnda mal varl arafltrmas yaplmaz (Gerek, 2010, s.197).
Yaplmfl olan bir haczin neticelerine gelirsek; borlu, alacakl kamu idaresinin
iznini almakszn hacizli mallar zerinde tasarrufta bulunamaz. Haczi koyan tahsil
dairesi buna aykr hareketin cezay gerektireceini borluya ihtar eder. te yandan,
haczedilmifl olan mal zerinde nc flahsn zilyedlik hkmlerine dayanarak iyi
95
niyetle elde ettii haklar mahfuzdur yani sakldr. Eer nc flahs iyiniyet kaidelerine aykr olarak hacizli mal zerinde bir hak elde etmiflse, nc flahsn bu flekilde elde ettii haklarn, hacizle ilgili olarak o mala iliflkin haklar ihlal ettii lde butlanna yani hkmszlne mahkemece hkmolunur.
Zilyetlik kavram hakknda bir tanm verebilir misiniz?
SIRA SZDE
6183 sayl Kanunun 80. maddesine gre; haciz uygulamasnda tahsil dairesiD ve
fi Nkapal
ELM
nin haczi yapan memuru tarafndan istenildii takdirde, kilitli
yerlerin
almas ve her trl eflyann gsterilmesi mecburidir.
Eer, borlu ya da zilyet veya onlar temsilen orada bulananlar
U zorunlulua
S O Rbu
uymazlarsa kilitli ve kapal olan bu yerler zorla atrlr, kilit ve her trl tertipler krlabilir. Hl ve Durumun gerektirdii her trl zora baflvurularak haczolunan malDKKAT
lar zorla alnr. Bunun iin mahkeme kararna ihtiya yoktur (Candan, 2011, s. 457).
Eer haczi, mmkn olan mallar, borlunun zerinde bulunur ve kendisi bunSZDEkarfl da zor
lar rzas ile teslim etmezse ve zerinde saklarsa, borlunun SIRA
flahsna
kullanlabilir. Haczi mmkn, kymetli mallar bulunduu ve kendisi bunlar rzasyla teslim etmedii veya zerinde saklad takdirde flahsna karfl da zor kullanAMALARIMIZ
labilir. Bunun iin de mahkeme kararna ihtiya bulunmamaktadr. Ancak, Kanunda yazl olmamakla birlikte; kullanlacak zorun, insan haklarnn ihlali lsne
ulaflmamfl olmasna da zen gsterilmelidir.
K T A P
Haczedilen her trl mallar satlarak paraya evrilir. Satfltan elde edilen bedelden, takip masraflar ve takip edilen kamu alaca dflldkten sonra geriye kalan
ksm borlunun deme zaman gelmifl veya muacceliyet kazanmfl yani hukuken
TELEVZYON
talep edilebilir hle gelmifl borlarna mahsup edilir ve artan, hacze ifltirak etmifl
baflka daire yoksa borluya verilir. Buna karfllk, hacze ifltirak etmifl baflka daire
varsa, artan ksmdan ncelikle bu dairelerin alacaklar ayrldktan sonra, bakiyesi
yani kalan borluya verilir.
NTERNET
Alaca kamu idaresi alacandan nce gelenlerin takip haklar sakl kalmak
zere, satfltan elde edilecek bedelin kamu alacandan nce denmesi gereken
borlarla, takip giderlerinin gemeyecei kesin olarak biliniyorsa hacizli mal satfln tahsil dairesi tehir edebilir yani erteleyebilir.
Deinilmesi gereken dier bir husus, yaplan takip sonunda borlunun haczi
,caiz mal olmad veya bulunan mallarn satfl bedeli borcunu karfllayamamas
hlinde borlu aciz, hlinde saylacaktr.
Kamu borlusunun aciz hlinde olmas, onun hi mal varlnn bulunmad
anlamnda deildir. Borlunun mal varl olsa dahi, bu mal varlnn haczi olanakl deilse veya haczi olanakl olmasna karfln, satlmas hlinde bedelinin kamu alacan karfllayamad anlafllrsa kamu borlusu, yine aciz hlinde saylr
(Candan, 2011, s.439).
Aciz hlinde saylan borlu iin, bir aciz fifli dzenlenir. Aciz fiflinde, yaplan takibin safhalarnn ve bakiye (kalan) bor miktarnn gsterilmesi gereklidir. Aciz fiflinin dzenlenmesi, borlunun aciz hlinde olduunun tespiti niteliindedir. Aciz
hlinde bulunan borlu hakknda, 6183 sayl Kanunun 48. maddesinde dzenlenen tecil messesesi uygulanabilir. Alacakl kamu idaresi, tecil messesesini uygulamak zorunda deildir. Bu konuda takdir hakk vardr. Bu hak, Kanunun 76.
maddesinin ilk fkrasnn sonundaki tatbik olunabilir ibaresinden anlafllmaktadr. Alacakl kamu idaresinin tecil uygulamas yapmay kabul etmesi durumunda,
anlan madde hkm, aciz hlindeki kamu borlusundan teminat ve tecil faizi
aranmakszn uygulanr (Candan, 2011,s. 439-440).
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
Haczi mmkn mallarn
borlunun zerinde
SIRA SZDE
bulunduu ve saklandnn
tespiti hllerinde borluya
karfl belli llerde zor
kullanlabilir.AMALARIMIZ
N N
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
96
Vergi cra Hukuku
Baz hllerde alacakl tahsil

dairesinin kamu borlusunu
takibe devam nedenleri
ortadan kalkmaktadr.
Alacakl tahsil dairesinin kamu borlusunu takibe devam nedenlerini, ksaca

belirtirsek flu hllerde ortadan kalkar:
1. ptal Kararlarnn Etkisi
Haciz varakasnn iptali istemiyle, henz uygulamas yaplmadan idari dava
almfl ve davada yrtmenin durdurulmasna karar verilmifl ve haciz karar uygulanamamflsa, alacakl tahsil dairesinin iptal edilen haciz kararna dayanlarak kamu borlusunun mallarna haciz koyabilmesi, bu kararn yrtlmesinin st idari
yarg yerince (duruma gre, Blge dare Mahkemesi veya Danfltayca) durdurulmasna baldr (Candan, 2011, s.443).
Buna karfllk; idari dava, haciz varakasndan uygulamayla haberdar olunmas
zerine almflsa veya uygulamadan nce renilmesi zerine almfl olup da yrtmenin durdurulmas isteinin reddedilmesi durumunda, dava sonunda verilecek
iptal kararnn zerine haciz konulan maln borluya iadesi sonucunu dourabilmesi bu kararn duruma gre kanun yolundan geirilmesi ya da kanun yoluna baflvurularnn reddi suretiyle kesin hkm hlini almasna baldr (Candan, 2011, s.444).
ptal kararnn kesin hkm hlini ald tarihi izleyen otuz gn ierisinde, zerine haciz konulan borluya ait maln kendisine gecikilmeksizin iadesi gereklidir
(Candan, 444).
2. Borcun denmesi
Eer kamu alaca, haciz konulduktan sonra herhangi bir biimde (nakden, hesaben) tamamen denirse, artk borlu hakkndaki takibin srdrlmesine neden
kalmayacaktr.
3. Borlunun lmesi
Kural olarak, kamu borlusunun lm, borcu sona erdirmeyeceinden icra takibinin ortadan kaldrlmas sonucunu yaratmaz. Takip, kamu borlusunun miras
reddetmemifl miraslar aleyhine devam eder. Buna karfllk, kamu alaca yalnzca para cezalarndan kaynaklanyorsa cezalarn flahsilii ilkesi uyarnca, para cezalarnn borlunun lm ile kalkmas gerekeceinden, lm tarihinden sonra icra
takibine devam edilemez (Candan, 2011, s.445).
4. Kamu Alacann Af Kanunlar Sebebiyle Ortadan Kalkmas
Kamu alacann zaman zaman yrrle konulan af kanunlaryla ortadan kaldrlmas hlinde de ortadan kalkan kamu alaca nedeniyle borlunun mallar
zerine konulan haczin kaldrlmas gereklidir (Candan, 2011, s. 445).
Borlunun flas Yoluyla Takibi

flas, borlarn demekten aciz olduu mahkeme karar ile tespit ve ilan olunan
borlunun hlidir. Bir baflka ifadeyle iflas, ticaret mahkemesinde iflasna karar verilen bir borlunun haczedilebilen btn mal varlnn cebri icra yoluyla paraya
evrilip bundan bilinen btn alacakllarn tatmin edilmesini salayan klli bir
cebri icra yoludur (Gerek, 2010, s.202).
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
Czi icra veSIRA

klliSZDE
icra kavramlar konusunda bir tanm verebilir misiniz?
flasn ald anda mflisin haczedilebilen btn mal, alacak ve haklar iflas
D fi N E L M
masasn teflkil
eder zel stat kazanmfl mamelek hline gelir. Mflis masa mallar satlncaya kadar onlarn maliki olmaya devam eder ancak bu mallar azaltc niS O R U bulunamaz.
telikte bir tasarrufta
flas karar ile birlikte mflisin btn vadeli ve vadesiz borlar talep edilebilir
hle gelir. Sadece ipotekli alacaklar muaccel hle gelmez. flas karar ile mflisin
DKKAT
N N
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
faizli borlarna faiz ifllemesi durmaz. Mflisten para alaca dflndaki alacaklar, iflas karar tarihindeki deeri zerinden para alacana dnflr ve masaya para alaca olarak yazlr (Gerek, 2010, s.205).
Sermaye flirketleri ve kooperatifler hakknda verilebilecek muhtemel iflas kararnn belirli koflullarn varl hlinde geici olarak ertelenmesine imkn tannmfltr (Gerek, 2010, s.205).
flas yoluyla takip cra flas Kanunu hkmlerine gre yapld iin, kamu alacaklar ile zel hukuk iliflkisinden doan alacaklar arasnda kural olarak muacceliyet ile ilgili bir farkllk bulunmamakta ve iflasla birlikte kamu borcunun tamam
muacel hle gelmektedir (Gerek, 2010, s.206).
flasn almas kamu borlusunun deme gcnn kalmadnn tespiti olduundan, gecikme zamm uygulamas sona ermektedir. flasna karar verilen mflisin kamu borcu ile tahsil dairesinden olan alacaklarnn takas edilmesi imkn
mevcuttur. Bunun iin mflisin, alacakl tahsil dairesine mracaat etmesi ve tahsil
dairesinin takas talebini kabul ederek ifllemi yapmas gerekir (Gerek, 2010, s.206).
Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda Kanunun 101. maddesindeki kamu idaresi tarafndan iflas talebinde bulunulsa dahi tasdik edilen konkordato kamu alacaklar iin mecburi deildir hkm ile kamu alacaklar konkordato kapsam dflnda tutulmufltur. Bu nedenle, konkordatoda borlu kamu alacaklarn tam
olarak demesi gerekir. Kamu borlusu tarafndan teklif edilen konkordatoda kamu alacaklar iin teminat gsterilmesi zorunludur (Gerek, 2010, s.208).
Konkordato, elinde olmayan nedenlerle iflleri iyi gitmeyen ve mali durumu bozulmufl olan drst borlular korumak iin kabul edilmifl bir messesedir. Bu durumda borlunun, borlarn deme flartlar hakknda alacakllarnn ounluu ile
yapt anlaflmaya konkordato denir (elik, 2002, s.226).
Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda Kanunun 101. maddesi ile kamu
alacaklar konkordato kapsam dflnda tutulmufltur. Bu madde hkm nedeniyle,
konkordatoda borlunun, kamu alacaklarn tam olarak demesi gerekir. Kamu
borlusu tarafndan teklif edilen konkordatoda kamu alacaklar iin teminat gsterilmesi zorunludur. Dolaysyla konkordato messesesi nitelii itibariyle imtiyazl
alacaklar korumakta ve sadece adi alacaklar ile ilgili borluya bir avantaj salamaktadr (Gerek, 2011, s. 208).
97
Konkordato, mali durumu

bozulmufl drst borlular
korumak amacyla getirilmifl
olan bir uygulamadr.
98
Vergi cra Hukuku
zet
N
A M A
N
A M A
Cebren tahsilatta bafllang zaman ve deme

emrinin ifllevini aklamak
Bir kamu alaca olarak vergi alacann, ilgili
kanununda ngrlen vadede denmemesi hlinde, cebri takip yollar devreye girecektir. Bu
konuda ilgili kanun hkm, Amme Alacaklarnn
Tahsil Usul Hakknda Kanunun 54. maddesinde dzenlenmifltir.
Vadesinde denmeyen vergi alaca hakknda
cebren tahsilat yoluna gidilebilmesi iin borluya
deme emri tebli edilmesi gereklidir. deme
emrine karfl borlunun hukuken alaca tavr
flekli de takip yolunda nem taflmaktadr. Dolaysyla, cebren tahsilat iin deme emri kavram
bir bafllang noktasdr denilebilir.
deme emrinde borcun asl ve ferilerinin mahiyeti, miktar, nereye denecei belirtilir. Ayrca,
borcun sresinde denmedii veya mal bildiriminde bulunulmad takdirde borcun cebren
yani zorla tahsil olunaca ve borlunun mal bildiriminde bulununcaya kadar ay gememek
zere hapis ile tazyik olunaca, geree aykr
bildirimde bulunduu takdirde de hapis ile cezalandrlaca ifade edilir.
deme emrinin unsurlarn aklamak
deme emri kesin ve yrtlmesi zorunlu bir
idari ifllemdir. deme emri ile borluya borcunu
demesi iin bir uyarda bulunulmaktadr. Kamu
borcunun takibinde deme emri kavram, Amme
Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda Kanunun
55. maddesinde yer almaktadr.
deme emri, alacakl kamu idaresinin gereklefltirdii tek yanl bir idari ifllemdir. Sz konusu idari iflleme karfl; yetki, flekil, sebep, konu ve maksat unsurlar asndan hukuka aykrlk iddias ile
dava alabilir. Bu unsurlardaki hukuka aykrlk
hlleri, arlna gre, deme emrinin iptalini veya yok hkmnde saylmasn gerektirecektir.
N
A M A
N
AM A
deme emrine karfl dava almas ile ilgili hususlar aklamak

Kendisine deme emri tebli olunan kifli, byle
bir borcu olmad veya borcunu ksmen dediini veya borcun zaman aflmna urad fleklinde, kendisinde deme emrinin tebliinden itibaren yedi gn iinde dava alacaktr.
Genel bteye, il zel idareleri, belediye ve kylere ait vergi, resim ve harlar ile benzeri mali
ykmler ve bunlarn zam ve cezalar ile tarifelere iliflkin davalar vergi mahkemesinin; bunun dflndaki davalar ise idare mahkemesinin grev
alanna girer.
Borcun bir ksmna itiraz eden borlunun, o ksm ve ne kadar bir borca itiraz ettiini de aka
gstermesi gereklidir.
deme emrine karfl alacak olan davay ksaca
belirtecek olursak; borcun olmad iddias, borcun ksmen dendii iddias veya borcun zaman aflmna urad iddialarndan biri ileri srlebilecektir.
Mal bildirimine iliflkin kavramlar sralamak
Kendisine deme emri tebli edilen borlu, yedi
gnlk sre iinde borcunu demedii ve mal
bildiriminde bulunmad takdirde, mal bildiriminde bulununcaya kadar bir defaya zg olmak zere icra tetkik merciinin kararyla hapisle
tazyik olunur. Hapis sresi 6183 sayl Kanunda
ay gememek zere tespit olunmufltur.
Borlunun mal bildirimi ile ilgili devlerini ksaca belirtecek olursak; geree aykr beyanda bulunmamak, mal olmadn gsteren veyahut
borca yetecek kadar mal gstermemifl ise sonradan edindii mallar ve gelirlerindeki artmay tahsil dairesine bildirmek ve kendisi ile ilgili (adres,
nfus kayt sureti gibi) bilgileri vermek devleri
belirtilebilir.
nc kiflilerde, ellerinde bulundurduklar kamu borlusuna ait olan mallara, yaplan talep dorultusunda bildirmek mecburiyeti altndadrlar.
N
AM A
Vergi alacanda cebren tahsil yollarna iliflkin

bilgileri deerlendirmek
Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda Kanunun 54. maddesine gre, kamu (amme) borlusu tahsil dairesine teminat gstermiflse, teminatn paraya evrilmesi yahut kefilin takibi fleklinde
gerekleflebildii gibi kamu borlusunun borcuna
yetecek miktardaki mallarnn haczedilmesi yoluyla da gerekleflebilmektedir. Ya da bir baflka
cebren tahsil flekli olarak, gerekli flartlarn oluflmas kaydyla borlunun iflasnn istenmesi de
gndeme gelebilmektedir.
Kamu borcunun denmesi ile ilgili olarak daha
nceden borludan teminat alnmflsa ve sz konusu kamu borcu vadesinde denmez ise borcun
7 gn iinde denmesi aksi hlde teminatn paraya evrilecei veya dier flekillerle cebren yani
zorla tahsil olunaca borluya bildirilecektir. 7
gn iinde bor denmedii takdirde teminat paraya evrilerek kamu alacann tahsili yoluna gidilecektir.
Eer teminat yerine flahsi kefaletin olduu bir durum var ise o zaman dorudan doruya kefil iin
deme emri kartlmas sz konusu olabilecektir.
Borlunun borcuna yetecek miktardaki mallarnn haczi yoluna gidilmesi de cebren tahsilatta bir
baflka yol olarak ortaya kmaktadr. Teminata
balanmamfl kamu borcu hakknda, daha nce
deme emri tebli edilmifl olan borlu hakknda
borcun denmemesi zerine baflvurulan bir yol
olmaktadr. Haczi mmkn olan mallarn, ki bu
kapsama menkul ve gayrmenkul mallar ile haklar ve alacaklar girmektedir, haczi yoluna gidilerek kamu alacann karfllanmas salanacaktr.
99
Kamu borlarnn takibinde borlunun iflasnn

istenmesi de bir baflka takip yoludur. Bu takdirde kamu borlusunun iflasnn istenmesi, cra ve
flas Kanunu hkmleri dairesinde istenebilecektir. Yani, iflas ifllemlerinin yrtlmesinde cra
ve flas Kanunu hkmleri dikkate alnacaktr.
flas dairesi, kamu alacaklarnn iflas masasna
geirilmesini temin etmek iin, hakknda iflas
alan kimseleri ve basit ve adi tasfiye flekillerinden hangisinin tatbik edileceini bulunduu yerdeki kamu idarelerine zamannda bildirmeye
mecburdur.
Kamu borlusunun iflasna karar verilmesi ve iflasn almas hlleri gereklefltiinde, borlu
hakknda takibat yaplmas ve tahsilatn gereklefltirilmesi mmkn olmaz.
100
Vergi cra Hukuku
Kendimizi Snayalm
1. Kamu alacann vadesinde denmemesi zerine,
borluya deme emri ka gn iinde tebli edilir?
a. 2
b. 5
c. 6
d. 7
e. 9
2. Afladakilerden hangisi deme emri ile ilgili olarak
doru bir ifade deildir?
a. Kamu alacan vadesinde demeyenlere deme emri tebli olunur.
b. deme emrinde Kanunda belirtilen sre iinde
borcun denmesi veya mal bildiriminde bulunmalar gerei ifade edilir.
c. Cebren takibin ve tahsilatn hukuka uygun yrtlebilmesi, Kanunun ngrd hususlarn
deme emrinde belirtilmesi flartna baldr.
d. Belediye snrlar dflndaki kylerde bulunan
borlulara deme emirleri muhtarlk tarafndan
tebli olunur.
e. Borlunun mal bildiriminde bulunmasn salamaya ynelik olarak 5 ay gememek zere tazyik hapsi uygulanabilir.
3. Amme Alacaklarnn Tahsili Usul Hakknda Kanun
uyarnca borcunu vadesinde demeyenlere ait mallar
elinde bulunduran nc flahslardan bu mallar ka
gn iinde bildirmeleri istenir?
a. 7
b. 8
c. 9
d. 2
e. 4
4. deme emrinin, Amme Alacaklarnn Tahsil Usul
Hakknda Kanun uyarnca yer almas gereken zorunlu
unsurlardan bir veya bir kan iermemesi hangi unsur
ynnden hukuka aykrlk oluflturacaktr?
a. Yetki unsuru ynnden
b. Ama unsuru ynnden
c. Konu unsuru ynnden
d. Sebep unsuru ynnden
e. fiekil unsuru ynnden
5. deme emrine karfl dava almas ile ilgili olarak

afladaki ifadelerden hangisi doru deildir?
a. deme emrine karfl dava almas Kanunen belli bir sreye balanmfltr.
b. deme emrine karfl dava almasnda, idari ifllemin unsurlar ile ilgili bir hukuka aykrlk ileri srlebilir.
c. 6183 sayl Kanun uyarnca tebli edilecek olan
deme emrinin idari ifllemin unsurlar asndan
hukuka aykrlk taflmamas gerekir.
d. deme emrine karfl vergi mahkemesinde dava
almas yrtmeyi durdurur.
e. deme emri kesin ve yrtlmesi zorunlu bir
idari ifllem niteliindedir.
6. Afladaki ifadelerden hangisi mal bildirimi ile ilgili
olarak doru deildir?
a. Kendisine deme emri tebli olunan borlu, mal
bildiriminde bulunmad takdirde hapisle tazyik olunabilir.
b. Mal olmad veya borca yetecek kadar mal olmadn ifade eden borlu, mal ve gelirindeki
artmalar 10 gn iinde bildirmelidir.
c. Borlunun mal ve gelirindeki sonradan gerekleflen artmalar tahsil dairesine bildirmesi gerekir.
d. Kendisine deme emri tebli olunan borlunun
baz bilgileri 15 gn iinde bildirmesi gereklidir.
e. Kamu borlusuna ait mallar yaplan bildirime
ramen bildirmeyen nc kifliler hakknda hafif hapis cezas ngrlmfl bulunmaktadr.
7. Afladakilerden hangisi cebren tahsil yollar ile ilgili olarak doru bir ifade deildir?
a. Cebren tahsil yollarndan biri teminatn paraya
evrilmesidir.
b. Cebren tahsilde teminat yerine kefil gsterilmiflse kefilin takibi yoluna gidilir.
c. Borlunun kamu alacana yetecek miktarda malnn haczedilmesi yoluna gidilebilir.
d. Borlunun iflasnn istenmesi cebren tahsil flekilleri iinde yer almamaktadr.
e. Cebren tahsil, kamu borcunun vadesinde denmemesi hlinde sz konusu olmaktadr.
8. Haciz kavram ile ilgili olarak afladaki ifadelerden

hangisi doru deildir?
a. Haciz cebri tahsil yntemlerinden biri olarak uygulanmaktadr.
b. Haczedilebilir nitelikteki mallar ile alacak ve
haklar hacze konu olabilir.
c. Bir kamu idaresi tarafndan yaplan haciz ifllemine dier kamu idareleri de ifltirak edebilir.
d. cra dairesi olarak grev yapan tahsil dairesi haciz ifllemini uygulayacak idari birim olmaktadr.
e. Takip konusu alacan Kanunen belli bir tutarn
altnda olmas hlinde lke apnda malvarl
ile ilgili bir arafltrma yaplacaktr.
9. Afladaki ifadelerden hangisi borlusunun aciz hli
iin doru bir ifade deildir?
a. Aciz hli bir kifli iin borlarn deyebilecek durumda olduunu belirtir.
b. Borlunun aciz hli, aciz fifli dzenlenmek suretiyle tespit edilmektedir.
c. Aciz hlinden sonra mkellefin mal edindii tespit edilirse borlu hakknda takibata devam edilir.
d. Borlu hakknda uygulanan haciz srasnda,borlunun haczedilebilir mal bulunmazsa,bu durumu
tespit eden tutanak aciz fifli yerine gemektedir.
e. Aciz hlindeki borlu sonradan mal edinir veya
gelirinde artfl olursa bunlar 15 gn iinde tahsil dairesine bildirmek zorundadr.
10. Aflada yer verilen yarg organlarndan hangisi iflas
kararn vermeye yetkilidir?
a. Vergi mahkemesi
b. Ceza mahkemesi
c. dare mahkemesi
d. Ticaret mahkemesi
e. Uyuflmazlk mahkemesi
101
Yaflamn inden
Danfltay Dokuzuncu Daire
Esas No: 2002/320
Karar No: 2004/5380
z: Ticari faaliyette bulunulmamas sebebiyle, deme
emirleri ile istenen vergi ve cezalarn dolaysyla kamu
alacann kanuni (yasal) dayana olmamasnn, 6183
sayl Kanunun 58. maddesinde ngrlen borcum
yoktur kapsamnda deerlendirilmesi gerekmektedir.
Karar: Olayda, 1993/Ocak-Aralk dnemleri ile 1994 /
Ocak dnemine ait beyannameleri vermeyen ykml
adna resen tarh edilen cezal vergilerin tahsili amacyla dzenlenen deme emirlerine karfl alan davay;
vergi ceza ihbarnamelerine karfl dava almamas ve
deme de yaplmamas zerine amme alacann kesinlefltii gerekesiyle reddeden Vergi Mahkemesi kararnn; vergisi ihtilafl dnemlerde ticari faaliyette bulunulmad, belirtilen dnemlerde sigortal ifli olarak alflld iddiasyla bozulmas talebiyle temyizen Danfltaya gelindii anlafllmaktadr.
213 sayl Vergi Usul Kanununun 3. maddesinin (B)
bendinde, vergilendirmede vergiyi douran olay ve bu
olaya iliflkin muamelelerin gerek mahiyetinin esas olduu hkme balanmfltr.
6183 sayl Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda
Kanunun 54. maddesinde ise, deme mddeti iinde
denmeyen amme alacann tahsil dairesince cebren
tahsil olunaca, 55. maddesinde amme alacan vadesinde demeyenlere 7 gn iinde borlarn demeleri
veya mal bildiriminde bulunmalar lzumunun bir deme emriyle tebli olunaca, 58. maddesinde de kendisine deme emri tebli olunan flahsn byle bir borcu
olmad veya ksmen dedii veya zamanaflmna urad hakknda tebli tarihinden itibaren 7 gn iinde
itirazda bulunabilecei ngrlmfltr.
Dosyann incelenmesinden, ykmlnn 1993 ve 1994
yllarnda ticari faaliyette bulunmad, 31.12.1991 tarihinde iflyerini kapatt, idarece de bunun aksi ynnde herhangi bir tespitin yaplmad anlaflldndan,
deme emirleri ile istenilen amme alacann yasal dayana bulunmamaktadr.
Bu durumda, ykmlnn ileri srd iddialarnn
deme emirleri ile istenilen vergi ve cezalarn yasal dayana bulunmadndan Vergi Mahkemesince yukarda anlan Kanunun 58. maddesinde ngrlen borcum yoktur kapsamnda deerlendirilmesi ve buna gre karar verilmesi gerekirken, davann reddinde isabet
grlmemifltir.
Kaynak: Danfltay Dergisi, (Say: 109,Yl:35, 2005),

s.274, 275
102
Vergi cra Hukuku

1. d
2. e
3. a
4. e
5. d
6. b
7. d
8. e
9. a
10. d
Yantnz yanlfl ise Cebren Tahsilatta Bafllang

Zaman konusunu yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Cebren Tahsilata Bafllang
Yantnz yanlfl ise Cebren Tahsilatta Bafllang
Yantnz yanlfl ise dari ifllemin Unsurlar Asndan deme Emri konusunu yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise deme Emrine Karfl Dava
Almas konusunu yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Mal Bildirimi konusunu
Yantnz yanlfl ise Vergi Alacanda Cebren
Tahsil Yollar konusunu yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Borlunun Mallarna Haciz Uygulanmas konusunu yeniden gzden
geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Borlunun Mallarna Haciz Uygulanmas konusunu yeniden gzden
geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Borlunun flas Yoluyla Takibi konusunu yeniden gzden geiriniz.

Sra Sizde 1
dari ifllemin kesinlii, ifllemin uygulanmaya hazr hle geldiini, yani ifllemin btn unsurlaryla tamamlanmfl olduunu gsterir. dari ifllemin yrtlmesi gereklilii (icrailii) ise yeni bir hukuksal durum yaratma g
ve yeterliliini gsterir (Karaveliolu, 2006, s. 71).
dare, getirmifl olduu hak ve ykmllkler ile eflitli
hukuki sonular ve etkiler dourmak suretiyle hukuk
dzeninde deifliklikler yaratma amacn gder, ki bu
amacn gereklefltirmek iin yapt ifllemler icrai
zellie sahiptirler (Erkut, 1990, s-119).
Bununla beraber, idarenin her trl tek yanl ifllemi icrai nitelikte, yani bir hukuki durum yaratc ya da deifltirici nitelikte deildir.
dari ifllemin icrai zellie sahip olmas, vergi yarglamas hukukunda idari ifllemin aleyhine dava alabilme kabiliyeti bakmndan nem taflmaktadr. Vergi yarglamas hukukunda her idari ifllem deil ancak icrai nitelik taflyan idari ifllemler dava konusu olabilmektedir.
Sra Sizde 2
Grev genel olarak, bir yarg yerinin, dava konusu
ynnden yetkili olmas durumunu gsterir. Buna karfllk, yetki deyimi, bir mahkemenin yer ynnden
yetkisini gsterir.
Bir lkede birden ok yarg dzeninin bulunmas ya da
bir yarg dzeni iinde birden ok yarg kurulufllarnn
yer almas, bizi grev dalm sorunu ile karfl karflya
brakr.
Yetki konusunun incelenebilmesi iin idari yargda alan davann, idari yarg dzeninin grev alanna ve idari yarg dzeni iinde yer alan mahkemelerden birinin
grevi iine girdiinin saptanmas gerekir. Ancak grev
sorunu zldkten sonra dava alan mahkemenin
yetkili olup olmad incelenir.
dari yargda yetki, grev gibi kamu dzeni ile ilgilidir.
Taraflarn anlaflarak yetkisiz bir yarg yeri nne davalarn gtrmeleri olana yoktur. Byle olabilmesi iin,
yetki konusunu dzenleyen kanunda ak bir kurala
gerek vardr (Gzbyk, 1996, s,-260-261).
Sra Sizde 3
Mcbir sebep, nceden gz nne alnmasna ve bunun sonucu olarak ortadan kaldrlmasna olanak bulunmayan ve dfl bir etkiden ileri gelen kiflinin iradesi
ve kusuru dflnda gerekleflen olay, zorlayc neden ya
da borluyu borcundan kurtaran bir olaydr.
Vergi Usul Kanununun 13. maddesinde mcbir sebeplerin neler olduu, 15. maddesinde ise mcbir sebeplerle srelerin ifllemeyecei hkm altna alnmfltr. 13.
madde de belirtilen hller, vergi devlerinin yerine getirilmesine engel olacak flekilde ise mcbir sebep olarak kabul edilmifltir.
Danfltay itihatlarnda yerleflik olan grfl, mcbir sebebin ifllemekte olan dava ama sresini durdurmayaca yolunda olmasna ramen aksi ynde kararlara da
rastlanlmaktadr (Kzlot-Kzlot, 2011).
Sra Sizde 4
Trk Medeni Kanunun 973. maddesi zilyetlii, bir fley
zerinde fiili hkimiyet sahibi olma hli olarak tanmlamfl bulunmaktadr.
Acaba bir fleye fiilen hakim olma, her zaman bu eflyaya
zilyet olmak iin yeterli midir? Bunu, zerimizdeki elbise, kirada oturmakta olduumuz ev iin kolaylkla syleyebiliriz. Fakat, valizimizi taflyan hamaln, valize; lokantadaki masada oturan mflterinin eflya ile salt fiili h-
hkimiyet iliflkisine bakp onlar valizin veya masann

zilyedi sayabilir miyiz? flte bu sebeple zilyetlie fiili hkimiyetin yannda ikinci bir unsur olarak, zilyetlik iradesi eklenmifltir. Dolaysyla, bir eflyann zilyedi olabilmek iin fiili hkimiyet ve zilyetlik iradesi unsurlarnn
gerekleflmesi zorunludur (Ertafl, 2004, s-68).
Sra Sizde 5
cra ve flas Kanununun sistemi iinde temel iki cebri
icra eflidi dzenlenmifltir. Bunlardan biri czi (ferdi)
icra (icra takibi), dieri klli (toplu) icradr (iflas takibi).
Czi icra (ferdi icra, icra takibi); icra takibinde borlunun karflsnda bir veya birka alacakl bulunur ve borlunun mal varlna dhil olan fleylerden bir veya bir
ka cebri icrann konusunu oluflturur.
Klli icra (toplu icra, iflas); bu cebri icra yolunda borlunun karflsnda tm alacakllar bulunur ve takibin konusunu borlunun tm mal varl oluflturur. Ancak bu
takip yoluna tm borlular iin deil; iflasa tabi borlular iin baflvurulabilir. Bu sebeple flas hukukunun uygulama alan icra hukukuna gre dardr (PekcantezAtalay-Sungurtekin zkan-zekes, 2010, s-50,52).
Atay, E.E. (2006) dare Hukuku. (1. Bask). Ankara: Turhan Kitabevi Yaynlar.
Candan T. (2005) Aklamal dari Yarglama Usul
Kanunu. Ankara: Maliye ve Hukuk Yaynlar.
Candan,T. (2011) Aklamal Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda Kanun. (2. Bask). Ankara: Maliye ve Hukuk Yaynlar.
Coflkun, M. (2011) Aklamal tihatl Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda Kanun. (1. Bask).Ankara: Sekin Yaynclk.
elik B. (2002) Kamu Alacaklarnn Takip ve Tahsil
Hukuku. (1. Bask). stanbul: Trkiye fl Bankas
Kltr Yaynlar.
Danfltay Dergisi, (Say: 109, Yl:35,2005).
Dnmez, R. (2005) Vergi cra Hukukunda Haciz Yolu
le Takip. (1. Bask). Ankara: Sekin Yaynclk.
Erkut, C. (1990) ptal Davasnn Konusunu Oluflturma
Bakmndan dari fllemin Kimlii. Ankara: Danfltay Yaynlar.
Ertafl, fi. (2004) Yeni Trk Medeni Kanunu Hkmlerine Gre Eflya Hukuku. (5. Bask). Ankara: Sekin
Yaynclk,
Gerek, A. (2010) Kamu Alacaklarnn Takip ve Tahsil
Hukuku. Bursa: Ekin Yaynevi.
103
Gzbyk, fi. - Diner G. (1996) dari Yarglama Usul Kanun - Aklama - tihat. Ankara:Turhan Kitabevi Yaynlar.
Gnday M. (2011) dare Hukuku. (10. Bask). Ankara:
maj Yaynevi.
Karako, Y. (1995) Vergi Yarglamas Hukuku. (1. Bask). stanbul: Alfa Basm Yaym Datm.
Karaveliolu, C. (2006) Aklama ve Son tihatlarla
dari Yarglama Usul Kanunu. Cilt 1, (6. Bask).
Ankara; Karaveliolu Hukuk Yaynevi.
Kzlot, fi.- Kzlot, Z. (2011) Vergi htilaflar ve zm
Yollar. (19. Bask). Ankara: Yaklaflm Yaynlar.
Koak, M. (2011) Vergi - cra Hukuku (Mukayeseli). (1.
Bask). Ankara: Sekin Yaynclk.
Kuru, B.- Arslan, R. - Ylmaz, E. (2004) cra ve fls Hukuku. (17. Bask). Ankara: Yetkin Yaynlar.
Pekcantez H. - Atalay O. - Sungurtekin zkan M. zekes M. (2010) cra ve fls Hukuku. (8. Bask).
Ankara : Yetkin Yaynlar.
Oktar, S. A. (2010) Vergi Hukuku. (5. Bask). stanbul:
Trkmen Kitabevi.
nl, M. C. (1995) Aklamal - tihatl Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda Kanun. Ankara: Sekin Yaynevi.
Ylmaz E. (1992) Hukuk Szl. (4. Bask). Ankara:
Yetkin Yaynlar.
VERG CRA HUKUKU
Amalarmz
N
N
N
N
N

Vergi borcunu demeyenlere uygulanan haciz yntemlerini zetleyebilecek,
nc flahslardaki menkul mallarn alacak ve haklarn haczini ve istihkak
davalarn aklayabilecek,
Tebli yolu ile haciz uygulamasn belirleyebilecek,
Haczedilen menkul mallarn deerlemesi, satfl ve haciz ifllemlerinde zor
kullanmn aklayabilecek,
Gayrimenkul mallarn haczini ve satfln zetleyebileceksiniz.
Anahtar Kavramlar
Haciz
stihkak Davalar
Tebli Yolu ile Haciz
Menkul Mallarn Deerlemesi ve
Satfl
Gayrimenkul Mallarn Haczi

Zor Kullanm
Haczedilen Gayrimenkuln Satfl
ve Teferru
indekiler
Vergi cra Hukuku
Haciz Uygulamas
ve Sonular
HACZ
NC fiAHISLARDAK MENKUL
MALLARIN, ALACAK VE
HAKLARIN HACZ VE STHKAK
DAVALARI
TEBL YOLU LE HACZ
UYGULAMASI
HACZEDLEN MENKUL MALLARIN
DEERLEMES VE
KORUNMASI
MENKUL MALLARIN HACZ VE
SATIfiI
HACZ fiLEMLERNDE ZOR
KULLANMA
GAYRMENKUL MALLARIN HACZ
VE TEFERRU
Haciz Uygulamas ve
Sonular
HACZ
Haciz szlk anlamnda bir alacan denmesi iin borlunun parasna, aylna
veya malna icra dairesi tarafndan el konulmasdr ( Trke Szlk Trk Dil Kurumu 10. Bask sf: 825-826).
Haciz, deme emri tebliine ramen kamu alacan demeyen borlularn
kendi ellerinde bulunan ya da nc kiflilerin ellerindeki menkul mallar ile gayrimenkullerine, alacak ve haklarna, alacan asl ve ferileri ile takip masraflarnn
karfllayacak lde idari bir kararla tahsil dairesince el konulmasdr (Dnmez,
Recai, (2005) Vergi cra Hukukunda Haciz Yolu ile Takip, Sekin Yaynevi sf: 142143).
htiyati haciz uygulamasn gerektiren nedenler nelerdir?
SIRA SZDE
Amme Alacaklarnn Tahsil

Usul Kanununun
uygulanmasnda haciz
ifllemleri ihtiyati haciz ve
kesin haciz olarak iki
farkl biimde
yaplabilmektedir.
Sz edilen Kanunun 13 nc maddesi uyarnca afladaki hllerden herhanfi N E L M

gi birinin varlnda alacakl amme idaresi, mahllin en bykD memurunun
karar
ile ihtiyati haciz uygulamas yaplabilmektedir.
R U cezas kesil Vergi Usul Kanununun 344 nc maddesi uyarnca vergiS Oziya
mesini gerektiren hller ile ayn Kanunun 359 uncu maddesinde saylan
kaaklk sular nedeniyle bir amme alacann salnmas iin gerekli iflDKKAT
lemlere bafllanmfl olmasndan dolay yetkili memurlarca yaplan ilk hesaplara gre teminat istenmesini gerektiren hller mevcutsa;
SIRA SZDE
Borlunun belli ikametgh yoksa,
Borlu kamflsa veya kamas, mallar karmas ve hileli yollara sapmas ihtimalleri varsa,
AMALARIMIZ
Borludan teminat gstermesi istendii hlde belli sre iersinde teminat
veya kefil gstermemifl yahut flahsi kefalet teklifi veya gsterdii kefil kabul
edilmemiflse,
K T A P
Mal bildirimine arlan borlu belli mddet iinde mal bildiriminde bulunmamfl veya noksan mal bildiriminde bulunmuflsa,
Hkm sadr olmufl (verilmifl) bulunsun, bulunmasn para
T E L E Vcezasn
Z Y O N mstelzim (gerektiren) fiil dolaysyla amme davas almfl ise,
ptali istenen ifllem ve tasarrufun mevzuunu teflkil eden mallar, bu mallar elden
karlmflsa elden karann dier mallar hakknda uygulanmak zere Amme AlaNTERNET
caklarnn Tahsil Usul Hakkndaki Kanunun,
N N
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
106
Vergi cra Hukuku
dari ifllemler iin dava

yoluna baflvurulabilir.
27 nci maddesinde tanm yaplan geriye ynelik yaplan ivazsz (karfllksz) tasarruflar, (ifllemler)
- 29 uncu maddesinde hkmsz saylan dier tasarruflar,
- 30 uncu maddesinde hkm altna alnan Amme Alacann Tahsiline imkn brakmamak maksadyla yaplan tasarruflar,
mevcutsa, vergi borlusu hakknda ihtiyari haciz uygulanr.
Haklarnda ihtiyari haciz uygulananlar, gyapta (yokluklarnda) yaplan hacizlerde haczin teblii tarihinden itibaren 7 gn iinde vergi mahkemesine bafl vurarak yaplan iflleme itiraz edebilirler. Bu konudaki uyuflmazlklar, dier uyuflmazlklardan nce incelenir ve karara balanr. Bu konuda oluflan kararlar kesindir.
Ancak 2577 sayl dari Yarglama Usul Kanununun 28 inci maddesi uyarnca
dare ve Vergi Mahkemelerinin vermifl olduu nihai kararlara karfl itiraz yoluyla
Blge dare Mahkemesine veya temyiz yoluyla Danfltaya baflvurabilmesi nedeniyle, vergi mahkemelerinin vermifl olduu nihai kararlar kesin olmayp bu kararlara
karfl temyiz veya itiraz yoluna gidilmesi mmkndr.
htiyaten haczolunan mallar istenildii zaman para veya ayn olarak verilmek
ve bu hususu temin iin mallarn kymetleri depo edilmek veyahut tahsil dairesinin bulunduu yerde ikametgh sahibi flahs kefil gsterilerek borluya veyahut
nc flahslara braklabilir.
dari Yarglama Usul Kanununun 28 inci maddesinin birinci fkras uyarnca
haciz veya ihtiyatl haciz uygulamalaryla ilgili davalarda verilen kararlar hakknda,
bu kararlarn kesinleflmesinden sonra idarece ifllem tesisi edilecei hususu hkme
balandndan, ihtiyati hacze karfl dava almas sonucunda, ilk derece mahkemesinin karar zerine ifllem tesis edilebilmesi iin bu karara karfl, itiraz veya temyiz yoluna baflvurulmamfl olmas gerekmektedir. Bu balamda da ilk derece mahkeme kararna karfl kanuni yollara baflvurulmamfl, daha akcas itiraz ve temyiz
edilmemifl veyahut da kararn dzeltilmesi yoluna baflvurulmufl olunmas hlinde
ise bu yollarn tketilmesine bal olarak kesinleflen nihai kararlara gre ifllem yaplmas gerekmektedir.
htiyati hacze karfl dava almad hlde, bu haczin dayana olan tarhiyata
karfl dava almas durumunda ve ilk derece mahkemelerince tarhiyatn ksmen
veya tamamen terkinine (kaldrlmasna) karar verilmesi ve bu kararn kesinleflmesi hlinde, bu tarhiyata dayal ihtiyat haczin kaldrlmas gerekmektedir.
Gerek tarhiyata ve gerekse tarhiyattan kaynakl olan ihtiyati hacze karfl dava
ald hllerde ise yarg organlarnca tarhiyatn terkinine karar verilmesi ve terkin
kararnn kesinleflmesi kofluluyla ihtiyati hacze iliflkin davann sonucu beklenilmeksizin ihtiyati haczin kaldrlmas gerekmektedir.
Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakkndaki Kanunun 16 maddesinde, hakknda ihtiyati haciz uygulanan borlu tarafndan, ayn Kanunun 10 uncu maddesinde saylan deerlerden haciz varakalarna msteniden haczedilen menkul ve
gayrimenkul mallar hari birinin teminat gsterilmesi hlinde, uygulanan ihtiyati
haczin tahsil dairesi tarafndan kaldrlaca hkm altna alnmfltr.
Buna gre borlu tarafndan Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakkndaki Kanunun 10. maddesinin beflinci bendinde saylan menkul mallar hari ayn maddede saylan teminatlarn verilmesi ve verilen teminatn tahsil dairesi tarafndan kabul edilmesi hlinde, ihtiyati haciz tatbik edilmifl mallar zerinden haciz kaldrlarak teminat olarak gsterilen mallara haciz tatbik edilir.
107
6. nite - Haciz Uygulamas ve Sonular
Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakkndaki Kanunun 27 nci maddesi ivazsz tasarruflarn hkmszln, 29 uncu maddesi Hkmsz saylan dier tasarruflar, 30 uncu maddesinde Amme Alacann Tahsiline mkn Brakmayan
Tasarruflar tanmlanmfltr. Bu tanmlara gre;
Yaplan ivazsz tasarruflarn geersizlik nedenleri nelerdir?
SIRA SZDE
a) vazsz Tasarruflarn Hkmszl

D fi N E L M
Amme alacan dememifl borlulardan, mddetinde veya
hapsen tazyikine
ramen mal beyannda bulunmayanlarla, mal bulunmadn bildiren veyahut beS O Rdeme
U
yan ettii mallarn borcuna kifayetsizlii (yetmezlii) anlafllanlarn
mddetinin bafllad tarihten geriye doru iki yl iinde veya deme mddetinin bafllamasndan sonra yaptklar bafllamalar ve ivazsz tasarruflar hkmszdr (AADKKAT
TUHK md:27).
Kamu borlusunun ivazsz tasarrufu veya bafllamasnn hkmsz olduuna
SIRA SZDE
karar verebilmesi iin afladaki koflullarn gerekleflmesi gerekir
(oflkun, Mahmut 2011, Aklamal-tihatl Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda Kanun
Sekin Yaynevi Ankara sf: 263):
AMALARIMIZ
denmemifl bir kamu borcu (vergi borcu) olmas gerekir.
Borlu, sresinde mal beyannda bulunmamfl veya hapis tazyikine karar verilmifl olmasna ramen sz edilen Kanunun 60 ncK maddesi
T A P gereince
yaplmas gereken mal beyann yapmamfl olmas veya malnn bulunmadn beyan etmesi veyahut da beyan ettii mallarn deer olarak mevcut borcu karfllayamamas hlinde,
TELEVZYON
vazsz tasarruf ve bafllamann deme zamanndan geriye doru iki yl
iinde yaplmfl olmas, iki yllk srenin bafllangcnn normal deme sresinin bafllad tarihten geriye doru hesaplanmas gerekir.
N TBu
E R Nbalamda
ET
ptale konu tasarruflar bafllama ve ivazsz tasarruflardr.
karfll denmeyen btn edimler iptal konusudur.
N N
b) Hkmsz Saylan Dier Tasarruflar;

Amme alacan demeyen borlularda mddetinde veya hapsen tazyikina ramen mal beyannda bulunmayanlarla, mal bulunmadn bildiren veyahut beyan
ettii mallarn borcuna kifayetsizlii anlafllanlarn deme mddetinin bafllad tarihten geriye doru iki yl iinde veya deme mddetinin bafllamasndan sonra
yaptklar tasarruflardan aflada belirtilenler hkmszdr (AATUHK md:29):
Borlunun teminat gstermeyi evvelce taahht etmifl olduu hller mstesna (hari) olmak zere borlu tarafndan mevcut bir borcu temin iin yaplan rehinler,
Borca karfllk para veya mutad deme vastalarndan gayri (farkl) bir suretle yaplan demeler,
Vadesi gelmemifl bir bor iin yaplan demeler,
geersiz saylmaktadr.
Buna gre borlunun teminat gstermeyi nceden taahht etmifl olduu hller
dflnda, mevcut bir borcu iin deme sresinin bafllad tarihten geriye doru iki
yl iinde veya deme sresinin bafllamasndan sonra verdii rehinler geersizdir.
Dier yandan vergi borcunu demeyen kamu borlusunun, deme sresinin
bafllad tarihten geriye doru iki yl iinde veya deme sresinin bafllamasn-
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
108
Vergi cra Hukuku
dan sonra paradan veya mutad (alfllmfl) deme aralarndan farkl demeler de
geersizdir.
Ayrca vergi borcunu demeyen kamu borlusunun, deme sresinin bafllad tarihten geriye doru iki yl iinde veya deme sresinin bafllamasndan sonra
vadesi gelmemifl borlar iin yapmfl olduu demelerde iptal konusudur.
Vergi borlusunun nc
flahslardaki varlklar
haczedilebilir.
c) Amme Alacann Tahsiline mkn Brakmamak Maksadyla Yaplan

Tasarruflar;
Borlunun mal bulunmad veya borca yetmedii takdirde amme alacann
bir ksmnn veya tamamnn tahsiline imkn brakmamak maksadyla borlu tarafndan yaplan tek tarafl muamelelerle borlunun maksadn bilen veya bilmesi lazm gelen kimselerle yaplan btn muameleler tarihleri ne olursa olsun hkmszdr (AATUHK md: 30).
NC fiAHISLARDAK MENKUL MALLARIN,

ALACAK VE HAKLARIN HACZ VE STHKAK
DAVALARI
Amme alacaklarnn 79 uncu maddesi nc flahslardaki menkul mallarn, alacak ve haklarn haczi ile ilgili dzenlemeleri iermektedir. Buna gre;
Hamiline yazl olmayan veya cirosu kabil (mmkn) senede dayanmayan
alacaklar ile maafl, cret, kira vesaire gibi her trl haklar ve fiilen tutanak
dzenlemek suretiyle haczi kabil olmayan nc flahslardaki menkul mallar, borlu veya zilyet olan (bir fleyi elinde bulunduran) veyahut alacak ve
haklar demesi gereken gerek ve tzel kifliler ile kurumlara haciz keyfiyetinin (hlinin) teblii suretiyle haczedilecektir.
Tahsil dairesi tarafndan tebli edilecek haciz bildirisinde; nc flahslarn bundan byle borcunu ancak tahsil dairesine deyebilecei ve amme
borlusuna yaplacak demenin geerli olmayaca veya elinde bulundurduu menkul mal ancak tahsil dairesine teslim edecei ve maln amme
borlusuna verilmemesi gerektii, aksi takdirde amme borlusuna yaplan
demeler ile maln bedelinin tahsil dairesine demek zorunda kalaca hususlarnn bildirilmesi gerekmektedir.
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
Haciz bildirisini
SIRA alan
SZDEkifliler hangi bilgileri bildirmek zorundadr?
Haciz bildirisini alan nc flahslar tarafndan, amme borlusuna borcu olD fi N E L M
mad
veya maln kendisinde bulunmad veya haciz bildirisinin tebliinden nce borcun dendii veya maln tketildii ya da kusuru olmakszn
S O R Uolduu veya alacan borluya veya emrettii yere verilmifl oldutelef (yok)
u gibi ileri srlebilecek iddialarn haciz bildirisinin kendilerine tebliinden
itibaren
7 gn iinde tahsil dairesine yazl olarak bildirilmesi zorunlu olup,
DKKAT
bu zorunluluun yerine getirilmemesi hlinde mal ellerinde ve bor zimmetlerinde (kendilerine ait) saylacak ve haklarnda haciz ifllemi uygulanacaktr.
SIRA SZDE
nc
flahslarn kendilerine tebli edilen haciz bildirilerine karfllk alacakl tahsil dairelerine yazl olarak verecekleri cevaplar, elden teslim etmeleri AMALARIMIZ
ya da taahhtl posta yoluyla gndermeleri gerekmektedir. Kanunen
kendilerine salanan 7 gnlk cevap verme sresinin hesaplanmasnda; cevaplarn elden teslimi hlinde alacakl tahsil dairesi kaytlarna intikal ettii
tarihKesas
T alnmaktadr.
A P
N N
TELEVZYON
109
Kendisine tannan 7 gnlk srede alacakl tahsil dairesine itirazda bulunmayan nc flahslar, haciz bildirisinin tebliinden itibaren 1 yl iinde genel mahkemelerde (adli yargda) menfi tespit davas amak ve haciz bildirisinin tebli edildii tarih itibaryla borlu olmadn ve maln elinde bulunmadn kantlamak
zorundadrlar.
Menfi tespit davasnn almfl olmas amme alacann tahsilini durdurmamaktadr. Ancak mahkemece Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Kanununun 10 uncu
maddesinde saylmak suretiyle belirlenen trden teminat karfllnda takip ifllemlerinin durdurulmasna karar verilebilmektedir.
Bir baflka anlatmla; nc flahslar tarafndan menfi tespit davasnn almas,
bu flahslar hakknda srdrlen takibin durdurulmas iin yeterli olmayp, bu konuda ayrca mahkemenin takibin durdurulmasna karar vermifl olmas gerekmektedir.
Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda Kanununun 79 uncu maddesi gerei teminatlar alacakl tahsil daireleri tarafndan alnr ve haciz varakalarna gre
haczedilir. Mahkeme karar zerine teminat gsterilmemifl olmas ya da gsterilen
teminatn takip konusu alaca karfllamaya yetmemesi hlinde takip ifllemlerine
devam edilir.
Dava konusu tutar karfllayacak nitelikte teminat gsterdiini iddia eden nc flahs; ancak bu iddiasn takip ifllemini durduran mahkemeye intikal ettirerek
haklln kantlamak zorundadr.
Menfi tespit davas sonucu denen inkar tazminat nedir?
SIRA SZDE
Alan menfi tespit davas sonucunda haksz kan nc flahs aleyhine,

D fi N E L M
haksz kt tutarn % 10u kadar ayrca inkar tazminatna hkmedilir..
Mahkeme kararlarnda inkr tazminatna hkmedilmemifl olunmas hlinde
S O Sz
R U konusu tazhak sahiplerinin temyiz yoluna baflvurmas gerekmektedir.
minatn takibine deme emrinin muhatabna tebli ile bafllanr. Bu tazminatn, sresinde denmemesi hlinde gecikme zamm uygulanmaktadr.
DKKAT
nc flahslar hakknda ifllem; deme emrinin dzenlenmesi ile bafllamaktadr. Bu balamda nc flahslar tarafndan tebli edilen deme emSIRA SZDE
rine karfl idari yarglama mercilerinde dava almas hlinde yrtmeyi durdurma karar verilmedii, genel mahkemelerde menfi tespit davas almas
hlinde ise mahkeme tarafndan takibin durdurulmasna
karar alnmad
AMALARIMIZ
srece amme alacann takibine devam edilir.
nc flahslar tarafndan, tebli edilen deme emirlerine karfl alan daK T A PTahsil Usuvalarn aleyhlerine sonulanmas hlinde Amme Alacaklarnn
l Hakkndaki Kanununun 58 inci maddesi uyarnca dava konusu miktarn ayrca % 10 kadar haksz kma tazminat ile zamla birlikte denmesi
TELEVZYON
gerekmektedir.
Ancak; deme emrine karfl dava amakla birlikte ayn zamanda menfi tespit
davas da aan nc flahslarn, menfi tespit davasnn lehine sonulanmas yada asl amme borlusunun takip konusu amme alacan tamamen demifl olmas
NTERNET
hlinde ayrca haksz kma zamm (tazminat) hesaplanmayacaktr.
Dier yandan nc flahslar hakknda srdrlen takip ifllemlerinin durdurulmasna iliflkin yarg kararlar, asl amme borlusu hakknda srdrlen takibi
durdurmamaktadr.
N N
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
110
Vergi cra Hukuku
Buna karfllk; takip konusu amme alacann asl borlusundan tahsil edilmifl
olmas ya da nc flahsn at menfi tespit davasnn lehine sonulanmas
hlinde ise nc flahs hakknda srdrlen takip ifllemlerine son verilir.
TEBL YOLU LE HACZ UYGULAMASI

Tebli yolu ile haciz
yaplabilir.
Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Kanununun 79 uncu maddesinde yer alan dzenlemeler erevesinde vergi daireleri tarafndan haciz bildirilerinin; vergi borlusunun hak ve alacaklarnn bulunabilecei bankalarn flubelerine dorudan veya
mahllindeki tahsil daireleri aracl ile tebli edilebilecei gibi Maliye Bakanl
tarafndan belirlenen tutarn zerindeki alacaklar iin dorudan bankalarn genel
mdrlklerine de tebli edilebilir.
Haciz bildirisinin bankann genel mdrlne tebli edilmifl olmas hlinde
tm flubelerini kapsayacak flekilde beyanda bulunma ykmll bankalarn genel mdrlne aittir (A.A.T.U.H.K md:79, fkra 2).
Buna gre sz edilen Kanununun;
htiyati haczi dzenleyen 13 nc;
Haciz ifllemini dzenleyen 62 nci,
maddeleri uyarnca haciz ve htiyati hacizlere ynelik haciz bildirilerinin vergi
borlusunun hak ve alacaklarnn bulunduu ve /veya bulunabilecei banka flubesine dorudan veya o mahldeki tahsil (vergi) dairesi aracl ile tebli edilmesi ifllemlerine devam edilir. Bu balamda bankalara tebli edilecek ihtiyati haciz ve haciz bildirilerinin, vergi borlusunun tebli tarihinde muhatap banka nezdinde mevcut olan varlklarn kavrad bildirilir.
Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakkndaki Kanununun 13 nc maddesi
uyarnca ihtiyati haczin hibir mddetle mukayyet (snrl) olmakszn uygulanmas gerekmektedir Bu nedenle ihtiyati hacizler belirli bir sre iin konulmayp ,
kaldrlmad srece devam eder.
Hukuk Muhakemeleri Kanununun 389 uncu maddesi gerei olarak ancak,
mevcut durumda meydana gelebilecek bir deiflme nedeniyle hakkn elde edilmesinin nemli lde zorlaflacandan ya da imknsz hle geleceinden veya gecikme sebebiyle bir sakncann yahut ciddi zararn doacandan endifle edilmesi
hllerinde, uyuflmazlk konusunda ihtiyati tedbir karar verilebilmektedir.
Bankaya yaplacak haciz ve ihtiyati haciz teblileri sadece tebli tarihi itibaryla vergi borlusunun mevcut olan varlklarn kapsamas gerekmektedir.
Mevcut dzenlemeler erevesinde yukarda da akland zere deme mddeti ierisinde denmeyen amme (kamu) borcu dolaysyla vergi alacann cebren tahsilini temin etmek ya da alacan tahsil gvenliini salamak amacyla tahsil daireleri tarafndan alnan ihtiyati haciz kararlar ile borlunun bankalar nezdindeki hak ve alacaklarnn da haczi yoluna gidilmektedir.
Maliye Bakanl tarafndan amme alacaklar dolaysyla vergi alacaklar iin dzenlenecek haciz ve ihtiyati haciz bildirilerinin, takip konusu amme alacann
ferileri (zam ve faizleri) ile birlikte T50.000 ve zerinde, il zel idareleri ve belediyelere ait amme alacaklar iin T10.000 ve zerinde olmas hlinde bankalarn
genel mdrlne tebli edilmesi uygun grlmfltr.
Bu kapsamda posta yolu ile yaplacak tebligatlarda;
Haciz bildirilerinin her amme borlusu iin ayr ayr dzenlenmesi,
Haciz bildirisine konu amme alaca, asl ve ferilerinin toplamnn dikkate
alnmas,
111
Haciz bildirilerinin banka genel mdrlklerine 7 gnlk sre iinde cevap

verilmesine engelleyecek flekilde topluca gnderilmemesi,
ngrlmfltr (Tahsilat Genel Teblii, Seri :A; Sra No 1, 30.06.2007 gn ve 26568
sayl R.G.).
Tahsil dairelerince, dolaysyla vergi daireleri tarafndan dzenlenen haciz bildirilerinin, alacakl tahsil daireleri veya alacakl amme idareleri vastasyla posta yerine elektronik ortamda tebli edilebilmesi ve bu tebligatlara elektronik ortamda
cevap verilebilmesi mmkndr. Bu konuda usul ve esaslar belirleme yetkisi Maliye Bakanlna aittir.
Bu nedenle Maliye Bakanlnca ayrca bir dzenleme yaplncaya kadar, alacakl amme idarelerinin, Maliye Bakanlnda Gelir daresi Baflkanlnn uygun
grfl alnarak banka genel mdrlkleri ve merkezi kayt kuruluflu Afi ile yapaca anlaflmalar erevesinde, elektronik imza ya da flifre kullanlmak suretiyle haciz bildirilerinin elektronik ortamda sadece bu kurumlara tebli edilmesi ve elektronik ortamda cevaplarnn alnmas, elektronik ortamda tebli edilecek haciz bildirilerinde yukarda belirlenen tutar ile snrl kalnmamas, birden fazla amme
borlusu dolaysyla vergi borlusu iin tebligat yaplmas ve cevaplarnn alnmas uygun grlmfltr.
Elektronik ortamda yaplacak tebli ve cevaplarn elektronik ortamda verilmesine ynelik usul ve esaslarn belirlenmesi yetkisi Maliye Bakanlna aittir.
HACZEDLEN MENKUL MALLARIN DEERLEMES VE

KORUNMASI
Haczedilen mallara nasl deer biilir?
SIRA SZDE
Haczedilen Menkul Mallarn Deerlemesi ve Korunmas
D fi N E L M
Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Kanununun 81 inci maddesi
uyarnca Haczedilen mallara haczi yapan memur tarafndan deer biilir, borlunun mracaat
S Obilirkifliye
R U
zerine ve tahsil dairesince lzum grld takdirde yeniden
deer
bitirilir.
Haciz altna alnan mallarn deerlemeye tabi tutulmasndakiD ama;
ileride sz
KKAT
konusu mallarn satfla karlmas hlinde ilk artrmda satfla esas alnacak olan asgari deerin, bafllangta haciz aflamasnda tespit edilen deerin en az % 75i ve bu
SIRA SZDE
orandan daha yukarda olmas hlinde satflnn yaplabilecei konusundaki deer
tespitidir. Baflka bir anlatmla, haczedilen mallarn satfla karlmas hlinde bafllangta tespit edilen deerin %75i veya daha fazla bir miktarAMALARIMIZ
demeyi kabul edene satlmas mmkndr.
Kanuni dzenleme gerei olarak Haczedilen menkul mallara verilen bedel 81.
maddede tespit olunan deerin %75inden afla olursa veya hi
ilk
K alc
T A kmazsa,
P
artrm tarihinden bafllayarak 15 gn iinde uygun grlen zamanlarda bu mallar
tekrar satfla karlr (AATUHK md:87). kinci artrmada verilen bedel ne olursa
olsun satfl yaplr.
TELEVZYON
Menkul mallar yerinde veya baflka yere gtrld hlde yine satlmaz veya
taflma giderlerinin okluu yznden baflka yere gtrlmesi uygun grlmezse
15 gnlk srenin bitiminden itibaren alt ay iinde pazarlkla satlr. Bu suretle saNTERNET
tlamad takdirde haczedilen mallar borluya geri verilir (AATUHK md:87).
Haczedilen mallara haczi

yapan memur deer bier .
N N
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
112
Vergi cra Hukuku
Deerlemeyi yapma yetkisi haczi gereklefltiren memura verildiinden, haczi

yapan memur tarafndan haczedilen menkul mal veya mallara biilen bu deer,
haciz tutanana geirilir ve bir rnei kamu borlusuna (vergi borlusuna) verilir.
Kamu borlusu, (vergi borlusu) haczi yapan memur tarafndan biilen (belirlenen) bu deeri kabul etmek zorunda deildir. Eer, haczedilen maln deerinin
daha yksek olduu kansnda (dflncesinde) ise tahsil dairesine mracaat ile deerin yeniden biilmesini isteyebilir (Candan, Turgut, age: sf: 476).
Kanun maddesinde kamu (vergi) borlusunun haciz memurunun yapmfl olduu deerlemeye itiraz iin herhangi bir sre kstlamas yaplmamfltr. Ancak
haczedilen mallara biilen deere, hacizli maln satflndan nce itiraz edilmesi
gerekmektedir.
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
Haczedilen mallar
nasl muhafaza edilir?
SIRA SZDE
Haczedilen para, kymetli maden, mcevher, ticari senet, hisse senedi ve tahvil
D fi N E L M
gibi menkul
mallarn kaybolmalarn ve deifltirmelerini nleyecek tedbirler alnarak sz konusu varlklar tahsil dairelerinde muhafaza edilir.
S O ise
R U uygun bir yerde muhafaza altna alnr ve gvenilir bir flahsn
Sair mallar
kefaleti altnda borlunun veya zilyedin (mal fiilen elinde bulunduran) kendisine
braklr.
DKKAT
Borlular, zilyetler, gvenilir flahslar kendilerine braklan mallar alacakl (kamu) idarelerince yaplacak ilk talep zerine derhl ve kendilerine teslim edildii
SZDE
zamandaki SIRA
durumlar
ile geri vermek zorundadrlar (AATUHK md:83).
Bu zorunlulua uymayanlar haklarnda yaplacak ceza takibinden ayr olarak,
bu mallarnAMALARIMIZ
kendilerinin kusurundan dolay telef (yok olma)veya zayi (kaybolma)
olduunu kantlayamadklar takdirde, geri verilemeyen mallarn deerleri tutarnca borlu saylr. Amme Alacaklarnn Tahsili Usul Hakkndaki Kanun hkmleri
gereince bu
esas alnarak borludan gerekli tahsilat yaplr.
K miktarlar
T A P
Yukardaki aklamalardan anlafllaca zere sair mallarn muhafazas iin
ayr ynteme baflvurulabilmektedir. Buna gre;
Tahsil
T E L Edairesi
V Z Y O Ntarafndan sz konusu mallar muhafaza altna alnabilir. Bu
balamda alacakl tahsil (vergi) dairelerinin hacizli mallar muhafaza etmeye msait depolar mevcuttur. Haczedilen mallar bu depolara konularak depo sorumlusuna teslim edilir.
N T E R N Emenkul
T
Haczedilen
mallarn tahsil dairesinin deposuna taflnmas mmkn
deilse veya saklanmasnn g olmas hlinde gvenilir bir kifliye braklmas (teslim edilmesi) mmkndr.
Gvenilir bir kiflinin kefil olmas hlinde haczedilen mallar borlusunun zilyedliine (sahipliine) de braklabilir. zellikle retim aralarnn haczedilmesi durumunda bu flekilde uygulama yaplmakla hem borlunun iflini srdrebilmesine olanak salanmakta hem de haciz gereklefltirilmektedir (daha fazla bilgi iin oflkun, Mahmut age sf:811).
Menkul mallar tahsil dairesince, kylerde ihtiyar kurularnca haciz yapld tarihin nc gnnden itibaren ay iinde satfla karlr.
Ancak, bozulma, rme ve benzeri sebeplerle muhafazasna imkn olmayan
veyahut bekledii takdirde mhim (nemli) bir deer dflklne uramas
muhtemel bulunan mallarn paraya evrilmesine derhl bafllanabilir (AATUHK
md:84).
N N
113
MENKUL MALLARIN HACZ VE SATIfiI

Her trl menkul mallar cins ve nevileri, vasflar, alametleri, say ve miktarlar ve
tahmin edilen deerleri haciz zaptnda tespit edilmek suretiyle haczolunur (AATUHK md:77).
Haczedilen mallara haczi yapan memurlar tarafndan deer biilir, borlunun
baflvurusu zerine veya tahsil dairesinin gerek grmesi hlinde haczedilen menkul
mallara bilirkifli aracl ile deer bitirilir.
Resm sicile kaytl olan menkul mallarn haczi sicillerine ifllenmek zere sicilin
tutulduu daireye tebli edilmek suretiyle de yaplabilmektedir.
Amme Alacaklarnn Tahsili Usul Hakkndaki Kanununun 84 nc maddesi
gerei olarak haczedilen menkul mallar tahsil dairesi tarafndan, kylerde ise ihtiyar kurullarnca haciz iflleminin yapld tarihin nc gnnden itibaren ay
iinde satfla kartlr.
Menkul mallar neden derhl paraya evrilmelidir?
SIRA SZDE
Haczedilen menkul mallarn

satfl nakit para karfll
yaplr.
Ancak bozulma, rme ve benzeri nedenlerle muhafazasna imkn olmayan

D fi N E L M
veya bekletildii takdirde nemli deer deiflikliine uramas
ihtimali bulunan
mallarn derhl paraya evrilmesi gerekmektedir.
S Ove
R Upeflin para ile
Menkul mallar, tahsil dairelerinin satfl mahllinde ak artrma
satlr. Tahsil dairelerince uygun grlmesi hlinde artrma maln bulunduu yerde
de yaplabilir (AATUHK md:85).
DKKAT
Ak artrma ile satfla karlan mal artrma sonunda defa yksek sesle duyurulduktan sonra en ok artrana ihle edilir.
SIRA SZDE
Bozulma, rme ve benzeri sebeplerle korunmas mmkn
olmayan ya da
bekletildii zaman nemli deer dflklne urayaca anlafllan mallar ilgili
borsada satlabilir. lk artrmada satlamayan mallarn ikinci AMALARIMIZ
artrmas bir baflka il
veya ilede yaplabilir.
Gerekli hllerde artrmann yaplaca yer, gn ve saat, satlacak mallarn nevi
ve zellikleri nceden ilan edilir.
K T A P
lann flekli, artrmann tarz, yeri ve gnn alacakl amme idaresinin (vergi, dairesinin) ve borlunun menfaatine en uygun gelen flekli dikkate alnarak alacakl
idare tarafndan tespit edilir.
TELEVZYON
Bu tr ihlelerde satlan mal bedeli tahsil edilmeden mal teslim edilmez. Ancak
tahsil dairesi mal bedelinin ihle gnn takip eden gnden itibaren gn iinde denmesi iin alcya mhlet (sre) verebilir.
N T Ealaca)
R N E T karfllanSatfl srasnda bir ksm mallarn satfl ile amme alaca (vergi
d takdirde geriye kalan mallarn satflndan vazgeilir ve bu mallar zerindeki
haciz kaldrlr.
Menkul mallarn satflnda mflteri mal almaktan vazgeer veya verilen sre
iinde bedelin tamamnn demez ise mal ikinci defa artrmaya karlr ve en ok
artrana ihle olunur.
Bu durumda birinci defa kendisine ihle olunan kimseden (alcdan) iki ihle
arasndaki fark ve dier zararlar ve % 5 faiz veya ikinci ihlede talip kmamas nedeniyle ihle yaplamad takdirde birinci ihle bedeli ve dier zararlar ve %5 faiz, bir baflka koflul aranmakszn tahsil edilir. Byle bir durumda sz konusu mal
iin idare tarafndan yaplan her tr gider tahsil edilmek suretiyle mal almdan vazgeene teslim edilir. Bu balamda da mal bedeli ihle yaplan flahstan tahsil edi-
N N
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
114
Vergi cra Hukuku
lemedii srece asl borlunun (mal haczedilenin) borlu sfat devam eder (AATUHK md:86).
Haczedilen menkul mallara verilen bedel haczi yapan memur tarafndan belirlenen deerin veya bilirkifli tarafndan tespit edilen deerin %75inden afla olursa veya haczedilen mallar hi alc kmazsa ilk artrma tarihinden bafllayarak 15
gn iinde uygun grlen zamanlarda tekrar satfla karlr.
kinci defa yaplan artrmada verilen bedel ne olursa olsun satfl yaplr.
Menkul mallar yerinde veya baflka yere gtrld hlde yine satlmaz veya
taflma giderlerinin okluu nedeniyle baflka yere gtrlmesi uygun grlmezse
yukarda belirtilen 15 gnlk srenin bitmesinde itibaren 6 ay iinde bulunduu
yerde pazarlkla satlr. Ancak bu suretle de sz konusu hacizli menkul mal satlamad takdirde, bu mallar borluya (mal haczedilene) geri verilir.
HACZ fiLEMLERNDE ZOR KULLANMA

Amme Alacaklarnn Tahsili Usul Hakkndaki Kanununun 80 inci maddesi uyarnca Haciz tatbikinde istendii takdirde, kilitli ve kapal mahllerin almas ve
her trl ticari eflyann gsterilmesi mecburidir.
Borluya haciz iflleminin yerine getirilecei zaman konusunda nceden haber
verilmez. Bu nedenle haczi yapan memur, hacze gittiinde borluyu ikametghnda veya ifl yerinde bulamazsa aratr, borlu eer bulunursa haciz ifllemi huzurda
yaplr. Ancak; borlu haciz srasnda haczedilecek maln olduu yerde yok ise ve
hemen hazr edilmesi de sz konusu deilse, haciz borlunun yokluunda yaplr.
SIRA SZDE
Haciz
D fiifllemlerinde
N E L M kolluk
kuvvetlerinden yardm
alnabilir.
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
Haciz ifllemlerinde
zor kullanma yntemleri nelerdir?
SIRA SZDE
Ayn kanuni dzenleme gerei olarak gerekirse bu yerler (borlunun mal varD fi N E L M
lklarnn bulunduu
yerler) zorla atrlr, kilit ve her trl tertipler krlabilir. Haciz olunan mallarn zorla alnmasnda hl ve durumun gerektirdii her trl zora
S O R U
baflvurulabilir.
Amme Alacaklarnn Tahsili Usul Hakkndaki Kanununun 6 nc maddesi uyarnca bu konuda kolluk kuvvetlerinden yazl istek hlinde yardm alnabilir. Bir
DKKAT
baflka anlatmla tahsil dairelerinin emir ve talimatlarn ile emniyet mdrlkleri
veya ile jandarma komutanlklar yerine getirmekle ykmldrler (oflkun, MahSIRA sf:
SZDE
mut, 2011 age
802).
Borlunun zerinde haczi kabil (mmkn) kymetli mallar bulunduu ve kendisi bunlarAMALARIMIZ
rzasyla teslim etmedii veya zerinde saklad takdirde flahsna karfl da zor kullanlr.
Haczi gereklefltiren grevli, borlunun zerinde, antasnda para, kymetli evrak, ziynet Keflyas
T A ve
P dier kymetli eflyay sakladn anlar ve borluda bu varlklar vermekten kanrsa borlunun flahsna polis veya jandarma aracl ile zor
kullanlarak haczedilmek istenen fley zorla alnarak haczedilir.
Gnefl Tbattktan
douncaya kadar ve tatil gnlerinde haciz yaplmaz. AnE L E V Z Y O sonra
N
cak tatil gnlerinde veya geceleri alfllan yerlerde haslat (satfl bedeline ynelik)
haciz yaplabilecei gibi, borlunun mal kardnn anlafllmas hlinde de herhangi bir sre snrlamasna baklmakszn haciz ifllemi yaplabilir.
T E R N E T haciz altna alnmasnda kanuni dzenlemelere uygun davraMenkul Nmallarn
nlmas gerekmektedir.
Dier yandan, resm sicile kaytl olan menkul mallarn haczi, siciline ifllenmek zere sicilin tutulduu daireye tebli edilmek suretiyle de yaplmaktadr. Bu
N N
115
balamda tahsil dairelerince dzenlenen haciz bildirileri; alacakl tahsil dairesince veya alacakl amme idaresi vastasyla, posta yerine elektronik ortamda cevap
verilebilmektedir.
Haczedilen Gayrimenkuln Satfl

Amme Alacaklarnn Tahsili Usul Hakkndaki Kanununun 90 nc maddesinde
hkme baland zere gayrimenkuller, satfl komisyonlarnca ak artrma ile satlr. Satfl komisyonu il ve ilelerde en byk mal memurunun veya tevkil edecei (belirleyecei) zatn (kiflinin) reislii (baflkanl) altnda il ve ilelerde en byk
(mal) memurunun veya tevkil edecei bir zat ile alacakl amme idaresinin (vergi
dairesinin) selahiyetli (yetkili) bir memurundan ve gayrimenkuln bulunduu yer
tapu sicil muhafz veya tevkil edecei zattan (kifliden) teflekkl eder.
Dier yandan satfla karlacak gayrimenkullere bilirkiflinin mtalaas (grfl)
alnmak suretiyle satfl komisyonu tarafndan rayi deer biilir (AATUHK Md:91).
Satfl flartnamesinde yer alacak konular sz edilen Kanunun 92 nci maddesinde belirlenmifltir.
fiartnamede;
Gayrimenkuln tapu kayd, varsa kadastro ap, dier zellikleri, konumu
ayrntl olarak mfltemilat (eklentisi) ve dier zellikleri, durumu ayrntl
olarak aka gsterilir.
Teminat orannn gayrimenkuln biilmifl deerinin %7.5u olaca ve teminat olarak da Amme Alacaklarnn Tahsili Usul Hakkndaki Kanununun
10 ncu maddesinde belirlenmifl olan;
- Para,
- Bankalar tarafndan verilen sresiz teminat mektuplar,
- Hazine msteflarl tarafndan ihra edilen Devlet Borlanma Senetleri veya bu senetler yerine dzenlenen belgeler, (nominal bedelle faiz dahil edilerek ihra edilmifl ise bu ifllemlerden anaparaya tekabl eden satfl deeri esas alnr.)
- Hkmete belli edilecek mill esham ve tahvilat (Bu esham ve tahvilat, teminatn kabul edilmesine en yakn borsa fiyatnn %15 noksanyla deerlenir)
deerlerin kabul edilecei hususlarna yer verilir.
Gayrimenkul zerindeki irtifak haklar, gayrimenkul mkellefiyetleri, ipotekler, ipotekli bor senetleri, irat senetleri hakknda tapu kaydnda mevcut
bilgiler gsterilecektir.
Satla karlan gayrimenkuln zerinde mevcut olan irtifak hakk, gayrimenkul mkellefiyeti, ipotek, ipotekli bor senedi ve irad senedinden hangileriyle birlikte satlaca yazlacaktr.
darece satfl flartnamesinin, isteyenlere verilmek ve/veya gsterilmek zere,
yeterli sayda rnei hazrlanarak gayrimenkul satflna katlmak isteyenlere verilir.
Bu balamda da flartnamenin onayl (tasdikli) bir rnei gayrimenkule ait satfl
dosyas ile birlikte satfl komisyonuna gnderilir, tasdikli bir rnei de borluya ait
takibat dosyasna konur.
Alacakl vergi dairesi gayrimenkul satfln, artrma tarihinden en az 15 gn nce bafllamak kofluluyla ilan eder. Sz konusu ilanlarn yer, mddet ve flekillerine
ait genel ilkeleri belirleme yetkisi Maliye Bakanlna aittir.
Gayrimenkul satfllarnda
satfl flartnamesine uygun
davranlr.
116
Vergi cra Hukuku
Gayrimenkullerin satfla karlmas aflamasnda gayrimenkul satfl ilannda da;

Satfla karlan gayrimenkuln bulunduu mahlle, cadde, sokak kap ve
daire numaras,
Satfla karlan gayrimenkuln durumu, tapu kayd, varsa kadastro ap, evsaf (nitelii) ile hususi (zel)vasflar, mfltemilat ve eklentileri,
Gayrimenkuln artrlmasna esas almak zere satfl komisyonu tarafndan
biilen rayi (alm-satm) deeri,
Artrmaya ifltirak iin alnacak teminatn tutar ve nelerin teminat olarak
alnaca,
Gayrimenkuln satflnn yaplaca yer, gn ve saat,
Gayrimenkul satfl flartnamesinin nereden alnabilecei veya nerede grlebilecei,
Teminatn yatrldna iliflkin makbuzun nereye ve hangi tarihe kadar ibraz
edilecei,
Gayrimenkul maln satflnda verilen bedel, gayrimenkule biilen rayi deerin %75ini bulmad ve flayet artrlan bedel amme alacana (vergi alacana) rhanl (ncelikli) olan alacaklarn tutarndan fazlaya kmad ve
yaplmfl ve/veya yaplacak masraflar karfllamad takdirde, en ok artrann taahhd baki (sakl) kalmak flartyla artrmann 7 gn daha uzatlarak 7
gn sonraki tarih de belirtilmek suretiyle, gayrimenkuln ayn mahlde ve
ayn saatte tekrar artrmaya karlaca,
fl bu ilann tapu kaydnda adresi bulunmayan ilgililer ile tapu kaydnda ad
ve adresleri geip de tebli edilemeyen ilgililere de tebli yerine kaim (geerli) olduu,
hususlar yer alr.
Gayrimenkul satfl ilanlar afladaki flekilde yaplmaktadr.
Gayrimenkul satfl, artrma tarihinden en az 15 gn nce bafllanmak kofluluyla o yerde kan gnlk gazete ile aralklarla iki defa ilan edilmektedir.
Gnlk gazete kmayan yerlerde yaplacak gayrimenkul satfllar, o yerde
15 gn iinde iki defadan az gazete kyorsa kan gazetede ilan edilmekle birlikte hlkn grebilecei yerlere ve tahsil dairesi (vergi dairesi) kapsna ilan rnei yapfltrlmak ve belediye yayn aralaryla duyurularak
yaplacaktr.
Belde belediyelerinde ve kylerde bulunan gayrimenkullerin satfllarnda,
yukarda yer alan flekilde ilan yaplmakla birlikte keyfiyet (durum) gayrimenkuln bulunduu belde belediyesi ve ky muhtarl aracl ile de
duyurulur.
Biilen rayi deeri 500 bin liray aflan gayrimenkul mal satfllarnda yukarda belirtilen esaslar erevesinde yaplan ilandan baflka Ankara, stanbul veya zmir illerinden herhangi birinde kan bir gazete ile de ayn flartlar erevesinde ilan yaplmaktadr.
Gazetelerden baflka vastalarla yaplan ilanlarda ilann yapld hususunun
ayrca dzenlenecek bir tutanakla belgelendirilmesi gerekmektedir.
Amme Alacaklarnn Tahsili Usul Hakkndaki Kanununun 93 nc maddesi
uyarnca hazrlanan gayrimenkul satfl ilannn birer rnei borluya veya vekil yada mmessiline ve gayrimenkuln tapu sicilinde kaytl bulunanlardan adresi belli olanlara tebli edilir (AATUHK md:93).
117
Buna gre, borluya veya vekil ya da mmessiline satfl ilannn tebli zorunlu
olup yaplacak tebli ifllemlerinin Vergi Usul Kanunu hkmlerine gre gereklefltirilmesi gerekmektedir.
Gayrimenkul satfl ilan, gayrimenkuln tapu sicilinde hakk kaytl bulunanlarn tapu sicilindeki adreslerine tebli edilir. Tebligat yaplmamas hlinde, gayrimenkuln satfl ilan, tapu kaydnda adresi bulunmayan ilgililer ile tapu kaydnda
ad ve adresleri geip de tebli edilemeyen ilgilileri de tebli yerine gemektedir.
GAYRMENKUL MALLARIN HACZ VE TEFERRU

Gayrimenkul haczi nasl yaplmaktadr?
SIRA SZDE
Her trl gayrimenkul mallarn ve gemilerin haczi, bu mallarn kaytl olduklar siD fi tapuya
N E L M veya gecillerine ifllenmek zere ve haciz bildirisi dzenlenerek bildirinin
mi sicillerinin tutulduu daireye tebli edilmesi suretiyle yaplr. Bu balamda da
gayrimenkul ve gemilerin, gerek teminat olarak alnmalar ve gerekse
S O R U ihtiyati veya
kati olarak haczedilmeleri durumlarnda, tahsil (vergi) daireleri tarafndan amme
alaca tutarnn haciz bildirilerinde mutlaka yer almas gerekmektedir. Ayrca dDKKAT
zenlenecek olan haciz bildirilerinde alacan aslnn faiz, gecikme zamm gibi
ferilerininde yer verilmesi ngrlmektedir.
SIRA SZDE sonra artBu flekilde hacze konu olan amme alaca tutarnn haciz tarihinden
mas hlinde; resen; borlusu tarafndan demede bulunulmak veya dier flekillerde tahsilat yaplmak suretiyle azalmas hlinde de ilgililerin talebi zerine son
AMALARIMIZ
durumlar (bakiye tutar) ilgili tapu veya gemi siciline bildirilir.
Gayrimenkuln haczi, sz konusu gayrimenkuln haslat ve menfaatlerini de
kapsamaktadr. Bu nedenle tahsil (vergi) dairesinin, haczettii gayrimenkuln haK T A P
slat ve menfaatlerini toplamas, idare ve iflletilmesi iin gerekli her trl nlemi almas gerekmektedir.
Mevcut kanuni dzenlemeler erevesinde teminat olarak gsterilen gayrimenTELEVZYON
kullerin teminat olarak kabul, ihtiyaten veya kati hacizleri srasnda afladaki ilkelere uygun davranlmas gerekmektedir.
..Trk Medeni Kanununun 684 nc maddesi gerei olarak; Bir fleye malik
olan kimse, o fleyin btnleyici paralarna da malik olur Btnleyici
N T E R N E T para ise
yerel adetlere gre asl fleyin temel unsuru olan ve o fley yok edilmedike, zarara
uramadka veya yaps deifltirilmedike ondan ayrlmasna olanak bulunmayan
paradr rnein, bir binann tahripsiz (hasar grmeksizin) olarak ayrlmayan veya ayrld takdirde tesis ve inflaatn byk hasar grmesine neden olacak kalorifer, su ve elektrik tesisat gibi (Tahsilat Genel Tebli Seri A, Sra 1)
Dier yandan Medeni Kanunun 686 nc maddesinde yer alan tanmlamaya gre de asl fley malikinin anlafllabilen arzusuna veya yerel adetlere gre, iflletilmesi, korunmas veya yarar salamas iin asl fleye srekli olarak zglenen veya
kullanlmasnda birlefltirme, takma veya baflka bir biimde asl fleye bal klnan
taflnr mala eklenti (teferruat) denilmektedir. Bu balamda da bir fleye iliflkin tasarruflar aksi belirtilmedike onun eklentisini de kapsamaktadr. rnein bir otel
binas iinde yer alan oturma takmlar ve istirahat mahllerine ait mobilyalar gibi.
Trk Medeni Kanununun 684 nc maddesi uyarnca bir fleye malik olan kimse o fleyin btnleyici paralarna da (mtemmim czlerine de) malik olur. Bu nedenle btnleyici paralar asl fleyin tabi olduu hukuki hkmlere tabidir ve bunlar asl fleyden ayrlmadka zerlerinde bamsz bir hak tesis edilemez; hak temliki (devri) olamaz ve haciz ifllemi yaplamaz. nk eklenti yukarda belirtildii
SIRA SZDE
D fi sicile
NELM
Gayrimenkul haczi
bildirilir.
N N
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
118
Vergi cra Hukuku
zere mstakil varl olan bir maldr. Ancak Trk Medeni Kanununun 684 nc
maddesinin birinci fkras hkm uyarnca Bir fleye iliflkin tasarruflar aksi belirlenmedike onun eklentisini de kapsar Bu nedenle yaplan bir ipotek iflleminde eklentinin hari brakld kararlafltrlmfl ve bu karar tapu siciline kayt ettirilmifl ise
o takdirde eklenti ipotee dahil olmayacandan mstakilen (asl fleyden farkl olarak) haczi mmkn deildir. Buna karfllk Medeni Kanunun 862 nci maddesi
uyarnca Rehin taflnmaz btnleyici paralar ve eklentileri ile birlikte ykml
klar. Rehin kuruluflu srasnda makine, otel dfleme eflyas gibi aka eklenti olarak gsterilen ve tapu ktnde beyanlar stununa yazlan fleyler, kanuna gre
bu nitelikte olmayacaklar, ispat edilmedike eklenti saylr. Bu balamda da
nc kiflilerin eklentiler zerindeki haklar sakldr.
Fabrika ve benzeri messeselerin makine ve mallarnn haczedilmesi hllerinde ise;
ncelikle bu varlklarn mahiyetinin ve hukuki durumunun belirlenmesi,
Yaplan arafltrma ve alflma srasnda bina ve makinelerin iktisadi bir btnlk teflkil ettiinin tespit edilmesi hlinde, sz konusu gayrimenkuln
btnleyici paras saylmas,
Sz konusu makineler mahlli rf ve malikin (sahibinin) ak arzusuna gre fabrikann iflletilmesi veya muhafazas iin daimi bir tarzda tahsis edilmifl
ve taklmfl veyahut da montajnn yaplmfl olmas hlinde, bu takdirde bunlarn fabrikadan karlmas hlinde binada herhangi bir hasar olamayaca
anlafllrsa bu makineler eklenti olarak kabul edilecektir.
Dolaysyla; fabrika iindeki makineler veya sair mallar zerinde haciz ifllemi
yaplrken ncelikle bu varlklarn; bunlarn maliyetinin btnleyici para m, eklenti mi, yoksa bu kavramlarn kapsamnda olmayan baflka bir mal m olduunun
belirlenmesi, bu varlklarn medeni kanun kapsamnda eklenti olduunun tespiti
hlinde haciz iflleminin bu zellik dikkate alnarak yaplmas gerekir.
Teferru Kavram
Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakkndaki Kanununun 98 nci maddesi uyarnca ikinci artrma tarihinden bafllayarak bir yl iinde gayrimenkul en az iki kere satfla karld hlde satlmasna imkn bulunmad takdirde gayrimenkul alacakl amme idaresinin talebi zerine ve satfl komisyonu karar ile amme idaresine
(vergi dairesine) teferru edilebilir. Teferru kavram;taflnmaz zerindeki mlkiyet hakknn malikten alnarak kamu idaresine verilmesini ifade eder. (oflkun,
Mahmut, age sf:879).
SIRA SZDE
10
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
Teferru koflullar
nelerdir?
SIRA SZDE
Buna gre haczedilen bir gayrimenkulun teferru edilmesinden anlafllmas ge fi N E L M
reken, sz Dkonusu
gayrimenkuln mlkiyetinin alacakl kamu idaresine geirilmesidir. Bunu iin mevcut kanuni dzenlemede iki koflulun oluflmas ngrlmfltr.
Bu koflullar;S O R U
Yaplacak artrmada da gayrimenkuln satflnn gerekleflmemesi,
Sz konusu gayrimenkuln, ikinci artrm tarihinden bafllayarak bir yllk
DKKAT
sre iersinde, en az bir kez satfla karlmas ve bu artrmada da satflnn
salanmamasdr.
SZDEgayrimenkuln biilen rayi deerinin %50sidir. Satfla karTeferruSIRA
bedeli,
lacak gayrimenkullere bilirkiflinin mtalaas alnmak suretiyle satfl komisyonu ta-
N N
AMALARIMIZ
K T A P
rafndan rayi deer biilir (AATUHK md:91). Bu durumda bu deerin % 50si teferru deeri olarak kabul edilir.
Teferru karar verilmeden evvel biilen rayi bedelin %75 veya fazlasyla hariten talip karsa alacakl kamu idaresi teferrudan vazgeer. Teferru bedeli olarak rayi bedelin yars belirlenmifl olmasna karfln, borlunun menfaatini korumak amacyla teferru karar verilinceye kadar dflardan bedelin %75 veya daha
fazlasn veren olursa alacakl kamu idaresinin tefferrudan vazgemesi kabul edilmifltir (oflkun Mahmut, age sf:887).
Teferru ifllemi idarenin tek yanl ve yrtmesi zorunlu bir tasarruftur. Bu nedenle idari davaya konu olabilecek niteliktedir. Bir baflka anlatmla Taflnmazn
teferruuna iliflkin ifllem, idarenin tek yanl ve yrtlmesi zorunlu bir tasarrufu olmas nedeniyle idari davaya konu olmaktadr. Bu balamda satfl komisyonunun
teferru konusunda verecei kararlar idari ifllem niteliindedir. Bu kararlarn hukuka aykrl nedeniyle dari Yarglama Usul Kanununun 7 nci maddesinin birinci fkras uyarnca, davann alaca idari yarg yerinin idare veya vergi mahkemesi olmasna gre belirlenen genel dava ama sresi ierisinde, idari davaya konu
edilebilir (Candan, Turgut, age sf:522). Bu sre idare mahkemelerin de altmfl, vergi mahkemelerinde otuz gndr.
Teferru ifllemlerinin sonulanmasndan sonra elde edilen haslattan (biilen
rayi deerin % 50si) teferru masraflar dfllr, kalan bedel mevcut borca mahsup edilir.
Teferrulu satfllara, bu uygulamada grevli olanlar, Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakkndaki Kanun gereince paraya evrilecek mallarn artrlmasna ne
kendi adlarna ne de baflkas ad ve hesabna katlamayacaklar gibi, bu mallar
nc flahslara satn aldrp onlardan befl sene sreyle teferru suretiyle dahi satn alamazlar.
Teferru edilen gayrimenkuln lehine teferru olunan amme idaresi adna tapuya, gemi ise gemi sicilinin tutulduu daireye teferru kararna dayanlarak tescil
ettirilmesi gerekir (zbalc, Ylmaz, 2012 Amme Alacaklarnn Tahsil Usulu Hakknda Yorum ve Aklamalar sf: 835).
Teferru edilen gayrimenkul tefferu karar tarihinden itibaren bir yl mddetle satfla karlamaz. Bu bir yllk sre iersinde, kamu (vergi) borlusunun gayrimenkul geri alma hakk vardr. nk Borlu satfl komisyonunun teferru karar tarihinden bafllayarak bir yl iinde amme alacan (vergi borlarn) gecikme
zamlar ile birlikte dedii takdirde gayrimenkul kendisine geri verilir. (AATUHK
md 98, fkra 3).
denmesi gereken kamu alaca miktar; asl alacakla birlikte takip masraflar
ve teferru ifllemleri iin yaplan harcamalarn toplamndan oluflur.
Gayrimenkuln geri verilmesi konusunda kamu (vergi) borlusu tarafndan yaplacak istek, dari Yarglama Usul Kanununun 10 ncu maddesi kapsamnda bir
baflvurudur (Candan, Turgut, age sf: 522). Bu baflvurunun, anlan madde ngrlen biimde reddedilmesi veya reddedilmifl saylmas, idari davaya konu olabilecek
nitelikte idari ifllem oluflturmaktadr. Alan dava teferru ifllemini durdurur.
Teferru karar verilmeden evvel biilen rayi bedelin %75i veya fazlasyla hariten takip (alc) karsa alacakl amme idaresi teferrudan vazgeer.
Artrmalarda istekli kmad veya teklif edilen bedel rhanl alacaklarla masraflar aflmad takdirde amme idaresince teferru edilinceye kadar gayrimenkul
zerindeki haciz devam eder.
119
120
Vergi cra Hukuku
zet
N
A M A
N
A M A
Vergi borcunu demeyenlere uygulanan haciz

yntemlerini zetlemek
Vergi uygulamalarnda haciz, deme emri tebliine ramen kamu alacan demeyen borlularn kendi ellerinde bulunan ya da nc kiflilerin ellerindeki menkul mallar ile gayrimenkullerine, alacak ve haklarna, alacan asl ve ferileri ile borcun tahsiline ynelik yaplan giderleri
karfllayacak miktarda idari bir kararla tahsil dairesince el konulmasdr.
Haciz ifllemleri ihtiyati haciz ve kesin haciz
olarak iki farkl biimde yaplabilmektedir.
Vergi borcundan doan haciz ifllemlerine ynelik olarak vergi mahkemelerine baflvurulabilmektedir.
Kanun gerei, hakknda ihtiyati haciz uygulanan borlu tarafndan, haczedilen menkul ve
gayrimenkul mallar hari, teminat gsterilmesi
hlinde uygulanan haciz kaldrlr.
Dier yandan borlu mevcut borcunu karfllayacak miktarda teminat gstermifl ise kendisine haciz ifllemi uygulanmaz.
nc flahslardaki menkul mallarn alacak ve
haklarn haczini ve istihkak davalarn aklamak
Vergi borlularnn nc flahslardaki menkul
mallar ve alacaklar ile haklar haczedilebilmektedir. Buna gre alacakl tahsil dairesince gnderilen haciz bildirisini alan flahslar tarafndan,
Amme borlusuna borcu olmadn veya maln kendisinde bulunmadn,
Haciz bildirisinin tebliinden nce borcu dediini,
Alacan borluya veya emrettii yere verildiini,
(7) gn iersinde tahsil dairesine bildirmek
zorundadr.
nc flahslar kendilerine yaplan haciz bildirilerine karfllk alacakl tahsil dairesine (7)
gn iinde cevap vermek zorundadr. Sz konusu cevaplar elden teslim etmeleri ya da taahhtl posta yoluyla gndermeleri gerekmektedir.
Yedi gnlk cevap verme sresinin hesabnda cevaplarn elden teslimi hlinde alacakl tahsil dairesi kaytlarna intikal ettii tarih esas alnacaktr.
N
AM A
Konuya iliflkin olarak nc flahslar nezdinde

yaplan hacizler hakknda menfi tespit davas
alabilir. Bu konuda nc flahslar tarafndan
alan menfi tespit davalarnda haksz kanlar
hakknda % 10 orannda inkr tazminatna da
hkmolunmaktadr.
Tebli yolu ile haciz uygulamasn belirlemek
Kesinleflmifl vergi borlar iin alacakl vergi daireleri haciz bildirilerini vergi borlusunun hak
ve alacaklarnn bulunabilecei bankalarn flubelerine dorudan veya mahllindeki tahsil daireleri aracl ile tebli edebilmektedir.
Haciz bildirisinin bankann genel mdrlne
tebli edilmesi hlinde sz konusu tebli nedeniyle ilgili bankann tm flubelerini kapsayacak
flekilde beyanda bulunma ykmll bankalarn genel mdrlne aittir.
Bankaya yaplacak haciz ve teblileri sadece tebli tarihi itibariyle vergi borlusunun mevcut olan
varlklarn kapsar.
Tahsil daireleri tarafndan dzenlenen haciz bildirilerinin, alacakl tahsil daireleri veya alacakl
idareler tarndan elektronik ortamda da tebli
edilmesi mmkndr.
Elektronik ortamda yaplacak teblilerde vergi
borlularnn kimlik bilgilerinin doru ve tam verilmesi gerekmektedir.
N
AM A
Haczedilen menkul mallarn deerlemesi, satfl

ve haciz ifllemlerinde zor kullanmn aklamak
Kesinleflen vergi borlar nedeniyle haczedilen
menkul mallara haczi yapan memur tarafndan
deer biilir.
Haciz altna alnan mallarn deerlemeye tabi tutulmasndaki ama; ileride sz konusu mallarn
satfla karlmas hlinde satflta esas alnacak asgari (en dflk) bedelin belirlenmesidir.
Asgari satfl bedeli tespit edilen deerin % 75idir.
Haczedilen mallar biilen deerin % 75i veya
daha yukar alc bulunmad vakit artrma ertelenmektedir.
Kamu borlusu (vergi borlusu) haczi yapan memur tarafndan biilen deeri kabul etmek zorunda deildir. Bu nedenle vergi borlusu tahsil
dairesine bafl vurarak haciz memuru tarafndan
tespit edilen deerin yeniden tespitini isteyebilir.
Haciz memurlar haciz ifllemleri srasnda borlunun zerinde veya antasnda para, kymetli evrak, ziynet eflyas ve dier kymetli eflyay sakladn anlar ve borlu da bu varlklar vermekten
kanrsa borlunun flahsna polis veya jandarma
aracl ile zor kullanlarak haczedilmek istenen
fley alnarak haczedilir.
N
AM A
121
Gayrimenkul mallarn haczini ve satfln zetlemek

Kesinleflmifl vergi borcu nedeniyle haczedilen
gayrimenkuller ve satfl komisyonlarnca ak artrma ile satlr. Bu balamda satfl karlacak
olan gayrimenkul bilirkiflinin grfl alnarak satfl komisyonu tarafndan rayi bedel belirlenir.
Satfl iflleminde nce hazrlanan satfl flartnamesinde yaplacak satfl ifllemi ile ilgili koflullar belirlenir. Sz konusu flartname isteyenlere verilmek ve/veya gsterilmek zere yeterli sayda rnei hazrlanarak gayrimenkul satflna katlmak
isteyenlere verilir.
Alacakl vergi dairesi gayrimenkul satfln artrma tarihinden en az 15 gn nce bafllamak kofluluyla ilan eder. Sz konusu ilanlarn yer, mddet ve flekillerine ait genel ilkeleri Maliye Bakanl belirlemektedir.
Gayrimenkul maln satflnda verilen bedel, gayrimenkule biilen rayi deerin %75inin bulmad ve ayrca artrlan bedel amme alacana rhanl olan alacaklarn tutarndan fazlaya kmad ve yaplmfl ve/veya yaplacak masraflar karfllamad takdirde, en ok artrann taahhd sakl kalmak kofluluyla artrma 7 gn daha uzatlr.
Gayrimenkul satfl, artrma tarihinden en az 15
gn nce bafllamak kofluluyla o yerde kan gnlk gazete ile aralklarla iki defa ilan edilir.
Gnlk gazetede kmayan yerlerde yaplacak
gayrimenkul satfllar, o yerde 15 gn iinde iki
defadan az gazete kyorsa kan gazetede ilan
edilmekle beraber hlkn grebilecei yerlere
tahsil (vergi) dairesi kapsna ilan rnei yapfltrlr ve ayrca belediye yayn aralaryla satfl
duyurulur.
Yaplacak artrmada gayrimenkul satlamazsa,
Sz konusu gayrimenkuln, ikinci artrm tarihinden bafllayarak bir yllk sre iersinde en
az bir kez satfla karlmas ancak buna ramen satfln gerekleflmemesi hlinde gayrimenkul alacakl dairenin istemi ve satfl komisyonu karar ile teferru edilir. Teferru istemi gayrimenkul mlkiyetinin alacakl kamu
idaresine geirilmesidir.
122
Vergi cra Hukuku
Kendimizi Snayalm
1. Afladaki hllerin hangisinin varlnda ihtiyat haciz uygulanmaz?
a. Borlunun belli bir ikametgah yoksa,
b. Borlu kamflsa veya mallar karmfl ve hileli
yollara sapmflsa,
c. Borlu mal bildiriminde bulunmamflsa,
d. Borlu noksan mal bildiriminde bulunmuflsa,
e. Borlu mevcut borcu karfllayacak miktarda teminat gstermifl ise,
2. Afladaki hllerden hangisi ivazsz tasarruflarn iptali iin aranan koflul olarak kabul edilmez?
a. denmemifl bir kamu (vergi) borcunun bulunmas,
b. Borlu sresi ierisinde mal beyannda bulunmaz ise,
c. vazsz tasarruf ve/veya bafllamann deme zamanndan geriye doru iki yl iinde yaplmflsa,
d. Mal beyannda yer alan varlklar sz konusu borcun tamamn karfllayacak miktarda ise,
e. deme mddetinin bafllamasndan sonra yaplan bafllar,
3. Haciz bildirisini alan nc flahslar, afladaki konulardan hangisini ilgili tahsil dairesine bildirmek zorunda deildirler?
a. Amme borlusuna herhangi bir borcu olmadn,
b. Kendisi nezdinde amme borlusuna ait herhangi bir maln bulunmadn,
c. Kendisinde bulunan borluya ait maln telef
(yok) olduunu,
d. Amme borlusunu tanmadn,
e. Alacan borluya veya emrettii yere verilmifl
olduunu,
4. Alan menfi tespit davas sonucunda haksz kan
nc flahs aleyhine haksz kt tutarn %10u kadar
denen bedel aflada tanm yaplanlardan hangisidir?
a. Gecikme zamm
b. Ceza
c. Caydrma bedeli
d. nkar tazminat
e. Faiz
5. Haczedilen menkul mallara uygulanacak deer biiminde afladaki ilkelerden hangisi geerlidir?
a. Deer biilmesi haczi yapan memur tarafndan
yaplr.
b. Deer mal sahibinin ifadesine gre biilir.
c. Haciz esnasnda hacze konu mallarn almnda
dzenlenen belgelerden yararlanlarak deer
biilir.
d. Deer biimi iin haczin yapld yerdeki ticari
faaliyet sahiplerinden bilgi alnarak yaplr.
e. Deer biimi takdir komisyonlarnca yaplr.
6. Alacakl tahsil dairesi tarafndan haczedilen menkul
mallarn muhafazasnda geerli olmayan yntem afladakilerden hangisidir?
a. Haczedilen menkul mallar tahsil dairesi tarafndan muhafaza altna alnr.
b. Haczedilen menkul mallarn tahsil dairesinin deposuna taflnmas mmkn deilse, haciz mahllinde gvenilir bir kifliye teslim edilir.
c. Hacizli mallar gvenilir bir kiflinin kefaletiyle
borluya braklabilir.
d. Haczedilen mallar imza karfllnda borluya
teslim edilir.
e. Kamu mallarn muhafaza veya saklamakla grevli bir depo varsa, sz konusu mallar bu depoya teslim edilir.
7. Aflada yer alan uygulamalardan hangisi haczedilen
menkul mallarn satflnda uygulanmaz?
Haczedilen menkul mallar;
a. Tahsil dairesi tarafndan haciz iflleminin yapld tarihin nc gnnden itibaren gn iinde satfla kartlr.
b. Satfl mahllinde ak artrma ile satlr.
c. Peflin para ile satlr.
d. Birinci ihlede satlmazsa ikinci artrma baflka il
ve/veya ilede yaplr.
e. Birinci ihlede satfl gerekleflmezse, satfl ifllemi
ile ilgili komisyon tarafndan sresiz ertelenir.
123

8. Menkul mallarn haczinde borlunun mal karma
olasl varsa afladaki hllerden hangisi geersizdir?
a. Kilitli ve kapal mahller alabilir.
b. Haciz ifllemleri srasnda kolluk kuvvetlerinden
yararlanlr.
c. Gnefl battktan sonra da haciz yaplabilir.
d. Tatil gnlerinde de haciz yaplabilir.
e. Borlunun istememesi hlinde zerinde taflmakta olduu kymetli maden ve para alnamaz.
1. e
2. d
3. d
4. d
9. Gayrimenkul haczinde afladaki uygulamalardan
hangisi yanlfltr?
a. Haczedilen mallarn kaytl olduklar sicillere ifllenmek zere haciz bildirisi dzenlenir ve gnderilir.
b. lgili sicile haciz ifllemi tebli edilir.
c. Alacan eflitli nedenlerle azalmas ifllemleri etkilemez ve bu nedenle sicile bilgi verilmez.
d. Haciz iflleminde varsa gayrimenkuln haslat ve
menfaatlerinin de toplanmas gerekir.
e. Haciz hlinde varsa nc flahslarn eklentiler
zerindeki haklar devam eder.
10. Aflada belirtilen hllerden hangisinde teferru
ifllemi yaplamaz?
a. Yaplan artrmalarda gayrimenkuln satlamamas,
b. Gayrimenkuln ikinci artrm tarihinden bafllayarak bir yllk sre ierisinde en az iki defa satfla karlmasna ramen satfl gerekleflmemifl
ise,
c. Teferru kararna karfl dava almfl ise,
d. Teferru ifllemi konusunda satfl komisyonu karar almflsa,
e. Teferru iflleminin yaplmas hakknda tahsil
dairesinin istemi varsa,
5. a
6. d
7. e
8. e
9. c
10.c
Yantnz yanlfl ise Haciz konusunu yeniden

gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Amme Alacann Tahsiline
mkan Brakmayan Tasarruflar konusunu
Yantnz yanlfl ise nc fiahslardaki Menkul Mallarn Alacak ve Haklarn Haczi ve stihkak Davalar konusunu yeniden gzden
geiriniz.
Yantnz yanlfl ise nc fiahslardaki Menkul Mallarn Alacak ve Haklarn Haczi ve stihkak Davalar konusunu yeniden gzden
geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Haczedilen Mallara Haczi
Yapan Memur Deer Bier konusunu yeniden
gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Haczedilen Mallara Haczi
Yapan Memur Deer Bier konusunu yeniden
gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Menkul Mal Haczi
Yantnz yanlfl ise Haciz fllemlerinde Zor Kullanma konusunu yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Gayrimenkul Haczi
Yantnz yanlfl ise Teferru Kavram
124
Vergi cra Hukuku

Sra Sizde 1
htiyaten haczolunan mallar istenildii zaman para veya ayn olarak verilmek ve bu hususu.temin iin mallarn kymetleri depo edilmek veyahut tahsil dairesinin
bulunduu yerde ikametgh sahibi bir flahs kefil gsterilerek borluya veyahut nc flahslara braklabilir.
Sra Sizde 2
Amme alacan dememifl borlulardan mddetinde
veya hapsen tazyikine ramen mal beyannda bulunmayanlarla, mal bulunmadn bildiren veyahut beyan
ettii mallarn borcuna kifayetsizlii (yetmezlii) anlafllanlarn deme mddetinin bafllad tarihten geriye
doru iki yl iinde veya deme mddetinin bafllamasndan sonra yaptklar bafllamalar ve ivazsz tasarruflar hkmszdr.
Sra Sizde 3
Haciz bildirisini alan nc flahslar;
Amme borlusuna borcu olmadn,
Haciz bildirisinin tebliinden nce borcun dendiini,
Maln tketildii ya da kusuru olmakszn telef olduunu,
Alacan borluya veya emrettii yere verilmifl olduunu,
tahsil dairesine bildirmek zorundadr.
Sra Sizde 4
Alan menfi tespit davas sonucunda haksz kan nc flahs aleyhine, haksz kt tutarn % 10 kadar ayrca inkr tazminatna hkmedilir.
Sra Sizde 5
Haczedilen mallara haczi yapan memur tarafndan deer biilir.
Sra Sizde 6
Haczedilen para, kymetli maden, mcevher, ticari senet, hisse senedi ve tahvil gibi menkul mallarn kaybolmalarn ve deifltirilmelerini nleyecek tedbirler alnarak sz konusu varlklar tahsil dairelerince muhafaza
edilir.
Haczedilen menkul mallarn tahsil dairesinin deposuna
taflnmas mmkn deilse veya saklanmasnn g olmas hlinde gvenilir bir kifliye braklmas (teslim edilmesi) mmkndr.
Gvenilir bir kiflinin kefil olmas hlinde haczedilen

mallar borlusunun sahipliine braklabilir.
Haczedilen mallar vergi dairelerinin hacizli mallar muhafaza etmeye msait depolarna konularak depo sorumlusuna teslim edilir.
Sra Sizde 7
Menkul mallar, tahsil dairelerinin satfl mahllerinde
ak artrma ve peflin para ile satlr.
Bozulma, rme ve benzeri sebeplerle korunmas
mmkn olmayan ya da bekletildii zaman nemli deer dflklne urayaca anlafllan mallar borsada
satlabilir. lk artrmada satlamayan mallarn ikinci artrmas bir baflka il veya ilede yaplabilir.
Sra Sizde 8
Gnefl battktan sonra douncaya kadar ve tatil gnlerinde haciz yaplmaz. Ancak tatil gnlerinde yaplan veya geceleri alfllan yerlerde haciz yaplabilecei gibi,
borlunun mal kardnn anlafllmas hlinde de herhangi bir sre snrlanmasna baklmakszn haciz ifllemi
yaplabilir.
Borlunun zerinde haczi kabil (mmkn) kymetli
mallar bulunduu ve kendisi bunlar rzasyla teslim etmedii veya zerinde saklad takdirde satflna karfl
zor kullanlr.
Sra Sizde 9
Her trl gayrimenkul mallarn ve gemilerin haczi, bu
mallarn kaytl olduklar sicillere ifllenmek zere ve haciz bildirisi dzenlenerek bildirinin tapuya veya gemi
sicillerinin tutulduu daireye tebli edilmesi suretiyle
yaplr.
Sra Sizde 10
Gayrimenkullerin geri verilmesi konusunda vergi borlusu tarafndan yaplacak istek dari Yarglama Usul
Kanununun 10 uncu maddesi kapsamnda bir baflvurudur. Bu baflvurunun reddedilmesi veya reddedilmifl saylmas davaya konu olabilecek nitelikte idari ifllem
oluflturmaktadr.
Arslaner, H. (2010). 6183 sayl Kanun Kapsamnda
Kamu Alacaklarnn Haciz Yolu ile Tahsili, Yetkin
Yaynlar, Ankara, 2010.
Boy, K. (1997). 100 Soruda Amme Alacaklarnn Tahsil
Usul Hakknda Kanun, stanbul, Maliye Vakf
Yaynlar - 2.
Candan, T. (2005). Ankara Aklamal dari Yarglama
Usul Kanunu Maliye ve Hukuk Yaynlar.
Hukuku, Trkiye fl Bankas Kltr Yaynlar,
Coflkun, M. (2011). Amme Alacaklarnn Tahsil Usul
Hakknda Kanun, Ankara Sekin Yaynlar.
ile Takip, Sekin Yaynlar, Ankara.
Hukuku, Bursa Ekin Yaynevi.
Karako, Y. (2007). Genel Vergi Hukuku, 4. Bask,
Ankara Yetkin Yaynlar.
Koak, M. (2011). Vergi cra Hukuku, Ankara Sekin
Yaynlar.
zbalc, Y. Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda
Kanun Yorum ve Aklamalar, Ankara Olufl
Yaynclk A.fi.
Tahsilat Genel Tebli Seri A, Sra No: 1.
125
VERG CRA HUKUKU
Amalarmz
N
N
N
N
N

Vergi alacan sona erdiren hlleri sralayabilecek,
Tahsil zamanaflmn aklayabilecek,
Tahsil zamanaflmn kesen hlleri sralayabilecek,
Terkini aklayabilecek,
Takasn sz konusu olabilmesi iin gerekli flartlar aklayabileceksiniz.
Anahtar Kavramlar
deme
Zamanaflm
Terkin
Takas
Af
indekiler
Vergi cra Hukuku
Vergi Alacan Sona

Erdiren Hller
DEME
ZAMANAfiIMI
TERKN
TAKAS
AF
LM
YARGI KARARLARI
Vergi Alacan Sona

Erdiren Hller
DEME
Vergi hukukunda vergi borcu ve ferilerini sona erdiren sebepler borcun kesinleflmesinden nceki ve sonraki sebepler olarak iki ayr ksmda deerlendirilebilir. Bu
sebeplerden birinci grupta yer alanlar Vergi Usul Kanununda, ikinci grupta yer
alanlar ise AATUHKda dzenlenmifltir. Birinci grupta yer alanlar (rnein, yanlma, hata ve dzeltme, uzlaflma, cezada indirim, tarh zamanaflm vb.) Genel Vergi Hukuku/Trk Vergi Hukuku derslerinde incelendiinden burada tekrar inceleme konusu yaplmayacaktr. Aflada sadece kamu borcunun kesinleflmesinden
sonrasyla ilgili olarak Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda Kanunda yer
alan sona erme hlleri incelenecektir.
Vergi Usul Kanununa gre vergi borcunun ykml tarafndan yasalara uygun
biimde yerine getirilmesi olarak tanmlanan deme vergi alacan sona erdiren
en doal nedendir. Verginin denmesiyle vergi alaca sona erer. deme ile ilgili
daha ayrntl bilgilere nite 4de yer verildii iin burada sadece vergi borcunu sona erdiren bafllca neden olduunu sylemekle yetinilmifltir.
deme, vergi alacan sona

erdiren en doal hldir.
ZAMANAfiIMI
zamanaflm, demeden sonra vergi borcunu sona erdiren en nemli nedendir.
Vergi hukukunda zamanaflm vergi alacan kendiliinden ortadan kaldrd iin
mkellef zamanaflmna uramfl vergi borcundan kurtulmufl olur.
zel hukuk alannda zamanaflm alacan kendisini deil, onun talep edilebilirliini ortadan kaldrr. Buna karfllk hak dflrc sre hakkn zn ortadan
kaldrr. Vergi hukukunda ise zamanaflm hak dflrc sreye denk sonular yaratr (Kaneti, 124). zamanaflm, zamanaflm sresinin gemesiyle mkellefin bu
konuda bir mracaat olup olmadna baklmakszn vergi alacan ortadan kaldrr (VUK. m.114).
Vergi hukukunda 2 tr zamanaflm vardr. Bunlardan ilki tarh zamanaflm, dieri de tahsil zamanaflmdr. Tarh zamanaflm Vergi Usul Kanunda dzenlenmifl,
tahsil zamanaflm ise 6183 sayl Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda Kanunda dzenlenmifltir.
Vergi hukukunda
zamanaflm hak dflrc
sreye denk sonular yaratr.
Tarh zamanaflm Vergi Usul

Kanununda dzenlenmifl,
tahsil zamanaflm da 6183
sayl Amme Alacaklarnn
Tahsil Usul Hakknda
Kanunda dzenlenmifltir.
128
Vergi cra Hukuku
Tahsil Zamanaflm
Kamu alaca, vadesinin
rastlad takvim yln takip
eden takvim yl baflndan
itibaren 5 yl iinde tahsil
edilmezse zamanaflmna
urar.
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
AMALARIMIZ
Tahsil zamanaflm
sresinin bafllangc ne zamandr?
SIRA SZDE
Tahsil Zamanaflmnn Kesilmesi
D fi N E L M
SIRA SZDE
Tahakkuk eden ve kesinleflen kamu alacaklar belirli bir sre iinde tahsil edilmezse zamanaflmna urar. Tahsil zamanaflm olarak nitelendirilen bu dzenlemeye
AATUHKnun 102. maddesinde yer verilmifltir. Buna gre; kamu alaca, vadesinin
rastlad takvim yln takip eden takvim yl baflndan itibaren 5 yl iinde tahsil
edilmezse zamanaflmna urar. Burada vade tarihi ile deme sresinin son gn
ifade edilmektedir.
rnein, vadesi 27.08.2012 olan bir bor iin mkellefe en son 31.12.2017 tarihine kadar deme emri tebli edilebilir. Bu tarihten sonra szkonusu kamu borcu
zamanaflmna uramfl olur.
5 yllk tahsil zamanaflm, kamu alacann vade tarihinden itibaren deil, vadenin rastlad yl takip eden takvim ylnn baflndan itibaren bafllamaktadr.
zamanaflm sresinin bafllangc olarak kamu alacann tarihinindeil de vade
tarihini takip eden yl baflnn kabul edilmesiyle vergi idaresinin iflini kolaylafltrarak hzl alflmas amalanmfltr. nk her mkellef iin tek tek zamanaflmnn belirlenmesi klfetlidir. Oysa ki vadesi ayn yla rastlayan tm mkellefler
iin zamanaflm sresi o yl takip eden takvim ylnn baflndan itibaren ifllemeye bafllayacak, bu da vergi idaresinin ifl ykn olduka azaltacak ve takibi de
kolaylafltracaktr.
AATUHKnun 103. maddesi tahsil zamanaflmnn kesilmesini dzenlemektedir.

Buna gre zamanaflmn kesen hller flunlardr:
S O R U
deme,
Haciz uygulamas,
Cebren
D Ktahsil
K A T ve takip ifllemleri sonucunda yaplan her eflit tahsilat,
deme emri teblii,
Mal bildirimi,
mal edinme ve mal artmalarnn bildirilmesi,
SIRA SZDE
Yukardaki 5 srada gsterilen ifllemlerden herhangi birinin kefile veya yabanc flahs ve kurum temsilcilerine uygulanmas veya bunlar tarafndan yaAMALARIMIZ
plmas,
htilafl kamu alacaklarnda yarg organlarnca bozma karar verilmesi,
Kamu alacann teminata balanmas,
T A P
YargK organlarnca
yrtmenin durdurulmasna karar verilmesi,
ki kamu idaresi arasnda mevcut bir bor iin alacakl kamu idaresi tarafndan borlu kamu idaresine borcun denmesi iin yaz ile mracaat edilmesi,
TELEVZYON
Kamu alacann zel kanunlara gre denmek zere mracaatta bulunulmas ve/veya deme planna balanmas.
zamanaflmnn kesilmesi, kesilme anna kadar ifllemifl bulunan srenin btn so N T E R N Ekaldrr
T
nularn ortadan
(Kaneti, s.385,386). Kesilmenin rastlad takvim yln takip eden takvim yl baflndan itibaren zamanaflm yeniden ifllemeye bafllar.
rnein, borluya, bir borcu iin zamanaflmnn ifllemeye bafllamasndan 3 yl
sonra (2010da) deme emri tebli edildiyse zamanaflm sresi kesilir. deme emrinin tebli edildii takvim yln takip eden tarihten yani 2011den itibaren de 5 yllk zamanaflm yeniden ifllemeye bafllar.
N N
K T A P
TELEVZYON
zamanaflmnn kesilmesi,
kesilme
N T E Ranna
N E T kadar ifllemifl
bulunan srenin btn
sonularn ortadan kaldrr.
Kesilmenin rastlad takvim
yln takip eden takvim yl
baflndan itibaren
zamanaflm yeniden
ifllemeye bafllar.
7. nite - Vergi Alacan Sona Erdiren Hller
129
Tahsil Zamanaflmnn Durmas

zamanaflmnn kesilmesi durumunda, kesilme anna kadar iflleyen sre ortadan
kalkar ve bafltan, yeniden zamanaflm sresi ifllemeye bafllar. Ancak zamanaflmnn durmasnda o ana kadar iflleyen sre ortadan kalkmaz, aflada aklanacak
durma hllerinin sona ermesinden sonra zamanaflm sresi kald yerden ifllemeye devam eder.
zamanaflmnn durmas AATUHKnun 104. maddesinde dzenlenmifltir. Buna
gre; borlunun yabanc lkede bulunmas, hileli iflas etmesi veya terekesinin tasfiyesi dolaysyla hakknda takibat yaplmasna imkn yoksa bu hllerin devam sresince zamanaflm ifllemez.
yleyse zamanaflmn durduran hller;
Borlunun yabanc lkede bulunmas
Borlunun hileli iflas etmesi
Borlunun terekesinin tasfiyesi dolaysyla hakknda takibat yaplamamasdr.
Tahsil edilebilir bir alacan yukarda saylan durumlarn varl sresince takibinin olanaksz ya da ok zor olmas nedeniyle bu durumlarn varl hlinde
zamanaflmnn ifllemeyecei hkm altna alnmfltr.
rnein; borlu, bir borcu iin zamanaflmnn ifllemeye bafllamasndan 4 yl
sonra ngiltereye gitmifl ve 5 yl sreyle orada kaldktan sonra Trkiyeye geri dnmflse dnfl tarihinden itibaren 1 yl sonra zamanaflmnn dolduu kabul edilir.
Yani 5 yllk zamanaflm sresi durma hlinin sona ermesinden itibaren kald
yerden ifllemeye devam eder.
zamanaflmn durduran
hller; borlunun yabanc
lkede bulunmas,
borlunun hileli iflas etmesi
ve borlunun terekesinin
tasfiyesi dolaysyla
hakknda takibat
yaplamamasdr.
zel Durumlarda Tahsil Zamanaflm

AATUHKnun 102nci maddesi genel olarak zamanaflm sresini 5 yl olarak kabul
etmifl ise de para cezalarnn zel kanunlarndaki zamanaflm hkmlerini sakl
tutmufltur.
Tahsil Zamanaflmnn Sonular

Tahsil zamanaflm sresi dolduktan sonra alacakl kamu dairesinin kamu alacan tahsil yetkisi ortadan kalkar. Dolaysyla alacakl kamu dairesi zamanaflmna uramfl bir kamu alaca iin deme emri gnderemez veya icra takibine bafllayamaz. Ancak zamanaflmndan sonra mkellefin kendi rzasyla yapt demeler
kabul edilir. Bu nedenle, mkellefin zamanaflmna uramasna ramen vergi borcunu ister der ister demez olmas vergi borcunu eksik bor (doal bor) hline dnfltrr (fienyz, Yce, Gerek, 181). Ancak zamanaflmndan sonra mkellefin kendi rzasyla yapt demeleri sonradan geri almas mmkn deildir.
Tahsil zamanaflm sresi

dolduktan sonra alacakl
kamu dairesinin kamu
alacan tahsil yetkisi
ortadan kalkar.
TERKN
Vergi alacan sona erdiren nedenlerden biri de terkindir. Terkin, vergi alacann
silinmesi, yani tahsilinden vazgeilmesidir. Terkin idarenin kamu alacandan vazgemesi bakmndan affa da benzetilebilir. Ancak vergi ve cezalarn aff objektif ve
genel bir ifllem olduu hlde terkin subjektif, zel bir ifllemdir. Terkin baz koflullarn varl hlinde vergi alacan btn hukuki sonularyla birlikte ortadan kaldran tek tarafl idari bir ifllemdir (ncel, Kumrulu, aan, 149,150). Terkinden
ama, terkini ortaya karan sebeplerin varl hlinde kamu idaresinin, mkellef
lehine alacandan vazgemesidir. Ancak bunun esas ve usulleri kanun tarafndan
belirlenmifltir.
Terkin, vergi alacann

silinmesi, yani tahsilinden
vazgeilmesidir.
130
Vergi cra Hukuku
Vergi borcunun tahakkuk

aflamasnda silinmesi Vergi
Usul Kanununda
dzenlenirken, tahsil
aflamasnda silinmesi de
6183 sayl Amme Alacaklar
Tahsil Usul Hakknda
Kanunda dzenlenmifltir.
Borcun doumundan nce yaplan terkin borcun domasna engel olurken

tahakkuk etmesinden veya kesinleflmesinden sonra yaplan terkin ise domufl
bir borcu ortadan kaldrmaktadr. Bu dorultuda vergi borcunun tahakkuk aflamasnda silinmesi de Vergi Usul Kanununda dzenlenirken tahsil aflamasnda silinmesi de 6183 sayl Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda Kanunda dzenlenmifltir.
Doal Afetler Nedeniyle Terkin
Doal afetler yznden

zarara maruz kalan
varlklarnn ve
mahsullerinin en az te
birini kaybedenler terkin
hkmlerinden
yararlanabileceklerdir.
AATUHKna gre terkin

yaplabilmesi iin kamu
alacaklarnn afet tarihinden
nce tahakkuk etmifl olmas
ve terkini talep edilen kamu
alacann afetlerin zarar
verdii gelir kaynaklar ile
ilgili olmas gerekmektedir.
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
Doal afetler sebebiyle terkin hem AATUHKda hem de VUKda dzenlenmifltir.

VUK konusuna giren kamu alacaklarnda VUKun 115inci maddesi hkm, bunun
dflndaki kamu alacaklarnda ise AATUHKnun 105inci maddesi hkm uygulanacaktr.
AATUHKnun 105inci maddesine gre; yangn, yer sarsnts, yer kaymas, su
basmas, kuraklk, don, zararl hayvan ve haflarat istilas ve bunlara benzeyen afetler yznden; varlklarnn ve mahsullerinin en az te birini kaybedenler adna tahakkuk ettirilmifl ve afetlerin zarar verdii gelir kaynaklar ile ilgili kamu alacaklar Bakanlar Kurulu kararyla ksmen veya tamamen terkin edilir.
AATUHKda yangn, yer sarsnts, yer kaymas, su basmas, kuraklk, don, zararl hayvan ve haflarat istilas ve bunlara benzeyen afetler denilmek suretiyle terkin sebebi afetlerin sadece saylanlardan ibaret olmad, verdii zararn fliddetine
gre saylanlara benzer olaylarn da doal afet olarak nitelendirilebilecei belirtilmifltir.
AATUHKnun 105inci maddesine gre; terkin yaplabilmesi iin kamu alacaklarnn afet tarihinden nce tahakkuk etmifl olmas ve terkini talep edilen kamu
alacann afetlerin zarar verdii gelir kaynaklar ile ilgili olmas gerekmektedir.
Doal afetten zarar grmeyen gelir kaynaklar ile ilgili alacaklar terkin edilemez.
rnein evi selden zarar gren bir kiflinin, fabrikasndan dolay tahakkuk etmifl
vergi borcu terkin edilemez.
Neden terkini
talep
edilen kamu alacann afetlerin zarar verdii gelir kaynaklar ile ilgiSIRA
SZDE
li olmas gerekmektedir?
D fi N E L M
Doal afet
nedeniyle zararn mevcut olup olmad da mahalli il veya ile idare kurullarnca belirlenir. Zararn derecesi ise Maliye Bakanlnn belirleyecei
S O R Ukamu idarelerince tespit edilir.
esaslar dahilinde
AATUHKna gre, terkin yetkisi Bakanlar Kuruluna aittir ve Bakanlar Kurulu
Karar ile afetten
grenlerin afetin zarar verdii gelir kaynaklar ile ilgili kaD K K Azarar
T
mu borlar ksmen veya tamamen terkin edilir.
AATUHKnda yer alan doal afetler nedeniyle terkin hkmnden yararlanabilSIRA SZDE
mek iin afetten zarar grenlerin, afetin vukuu tarihinden itibaren 6 ay iinde ilgili kamu idaresine yaz ile mracaat etmeleri flarttr. Dolaysyla terkin iin baflvuruAMALARIMIZ
da bulunulmamas
hlinde resen terkin yaplmas mmkn deildir.
AATUHKnda VUK kapsamna giren kamu alacaklarnn terkininin VUKun
115. maddesine gre yaplaca hkme balanmfltr. Buna gre; yangn, yer sarK T A P su basmas, kuraklk, don, zararl hayvan ve haflarat istilas ile
snts, yer kaymas,
bunlara benzer afetler nedeni ile:
N N
Terkin iin baflvuruda

bulunulmamas hlinde
resen terkin yaplmas
K T deildir.
A P
mmkn
TELEVZYON
TELEVZYON
NTERNET
NTERNET
1. Varlklarnn en az te birini yitiren mkelleflerin, afetlerin zarar verdii

gelir kaynaklar ile ilgili bulunan borlar ve vergi cezalar,
2. rnlerinin en az te birini yitiren mkelleflerin, afete urayan arazi iin
zararn tahakkuk ettii hasat ve devflirme zamanna rastlayan yla iliflkin olarak tahakkuk ettirilen Arazi Vergisi borlar ve vergi cezalar;
Maliye Bakanlnca zarara uygun biimde ksmen ya da tamamen terkin olunur. Maliye Bakanl terkin yetkisini mahalline devredebilir.
Vergi Usul Kanunu kapsamna giren kamu alacaklar;
Gmrk idareleri tarafndan alnan vergi ve resimler hari, genel bteye giren vergi, resim ve harlar,
l zel idarelerine ve belediyelere ait vergi, resim ve harlar,
Vergi, resim ve harlara bal olan vergi, resim ve zamlar
VUK tarafndan kaldrlan vergi, resim ve harlardr (VUK. m.1).
Afet sebebiyle terkin, ykmller hakknda kolektif olarak ya da btn bir blge iin uygulanacak bir ifllem deildir. Terkin, kendiliinden gerekleflen bir kurum olmayp, ykmllerin terkinden yararlanabilmeleri iin vergi dairesine baflvurmalar ve bu baflvuru sonrasnda, flartlarn gereklefltii inceleme sonucunda
kabul edilerek, idarece terkine karar verilmifl olmas gerekir. Ayrca, doal afet tarihinden nce tahsil edilmifl vergi ve cezalar iin terkin yaplmaz. Terkin ancak doal afetten sonra tahsil edilmifl ya da henz tahsil edilmemifl vergi borlar ve vergi cezalar hakknda uygulanr (Karako, 451).
AATUHKa gre yaplabilecek terkin iin 6 aylk baflvuru sresi belirlenmifl olmasna ramen VUKa gre yaplabilecek terkin iin byle bir sre ngrlmemifltir. Durum byle olmakla birlikte, VUK konusuna giren kamu alacaklar iin ykmlnn terkin iin talepte bulunma hakk, terkin edilecek vergi ile ilgili
zamanaflm sresinin sonuna kadar devam etmektedir (Karako, 331). Bunun nedeni de VUKtaki dzenlemenin henz kesinleflmemifl ve icra takibine konu edilme safhasna gelmemifl kamu alacaklar iin hkm doururken AATUHKdaki dzenlemenin kesinleflmifl kamu alacaklar iin geerli olmasdr.
Seri:A Sra No:1 Tahsilat Genel Teblii ile zarar derecesinin genel esaslar belirlenmifltir. Buna gre;
a. Tabii afet nedeniyle zarara maruz kalan varlklarn zarar derecesinin tespitinde;
Afetin vukuu bulduu tarihten nceki rayi deerleri esas alnacaktr.
Afetin vukuu ile birlikte zarara maruz kalan varlklarn zarar sonras deerleri, il veya ile idare kurullarnca tespit edilecektir.
Afetin vukuu ile birlikte zarara maruz kalan varlklarn zarar sonras deerlerinin, afetin vukuu bulduu tarihten nceki rayi deerlerine blmyle
zararn derecesi tespit edilecektir.
b. Tabii afet nedeniyle zarara maruz kalan mahsullerin deerlerinin tespitinde;
Afete maruz kalan mahsullerin zarar derecesinin tespiti, bu mahsuln yetifltirildii araziden normal olarak retimi mmkn olan mahsul miktar ile zarar
sonras elde edilebilecek mahsul miktarnn oranlamas suretiyle bulunacaktr.
Zarar ncesi ve sonrasna konu mahsul miktarlar il veya ile idare kurullarnca tespit edilecektir.
c. Afet nedeniyle hem varlklarn hem de mahsullerini kaybedenlerin zarar
dereceleri, varlklarn ve mahsullerin zarar ncesi ve zarar sonras rayi deerleri esas alnarak toplam zerinden mukayese yaplmak suretiyle belirlenecektir.
131
VUK kapsamnda yer alan

kamu alacaklar iin terkin
yetkisi Maliye Bakanlna
ait iken bunlar dflndaki
kamu alacaklar iin terkin
yetkisi Bakanlar Kuruluna
aittir.
Doal afet tarihinden nce

tahsil edilmifl vergi ve
cezalar iin terkin yaplmaz.
132
Vergi cra Hukuku
Belirlenen zarar derecesi, madde hkmne gre aranlan te bir flartnn gerekleflip gerekleflmediinin tespitinde kullanlacaktr.
Tahsil mknszl Nedeniyle Terkin
Tahsilindeki imknszlk
nedeniyle terkin edilen
vergiler tahakkuk etmifl ve
kesinleflmifl kamu
alacaklardr ve bu kamu
alacaklarnn miktarn
belirlemeye Maliye Bakan
yetkilidir.
Tahakkuktan vazgeme
sadece ikmalen, resen ve
idarece tarh edilen
vergilerde uygulanmaktadr.
AATUHK ile VUKta
dzenlenen terkin flekli
birbirine paraleldir. Ancak
VUKtaki dzenlemede
domufl bir vergi
alacandan tahakkuk
aflamasnda vazgeilirken
AATUHKdaki dzenlemede
tahakkuk etmifl bir vergi
alaca silinmektedir.
Tahsil edilip de kanuni

sebeplerle red ve iadesi
gereken kamu alacaklar,
ykmllerin reddiyat
yapacak olan kamu
idaresine olan muaccel
borlarna mahsup edilmek
suretiyle reddolunur.
Takas, ayn cinsten olan
karfllkl ve muaccel iki
borcu daha kk olan
orannda sona erdiren bir
hukuki ifllemdir.
SIRA SZDE
Kamu alacann tahsilinin imknsz olmas ya da tahsili iin yaplacak giderlerin

alacaktan fazla olmas da bir terkin nedenidir. Tahsil imknszl nedeniyle terkin
6183 sayl Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda Kanunun 106. maddesinde dzenlenmifltir. Buna gre, yaplacak takip sonunda tahsili imknsz veya tahsili iin yaplacak giderlerin alacaktan fazla bulunduu anlafllan ve Vergi Usul Kanunu kapsamna giren kamu alacaklarnda T10, dier kamu alacaklarnda T20ye
kadar kamu alacaklar kamu idarelerince terkin yetkisine sahip olanlar tarafndan
tahsil zamanaflm sresi beklenilmeksizin terkin olunabilir. Bakanlar Kurulu, bu
tutarlar topluca veya ayr ayr on katna kadar artrmaya yetkilidir.
Tahsilindeki imknszlk nedeniyle terkin edilen vergiler tahakkuk etmifl ve kesinleflmifl kamu alacaklardr ve bu kamu alacaklarnn miktarn belirlemeye de
Maliye Bakan yetkilidir. Ancak Maliye Bakan bu yetkisinin tamamn veya bir ksmn mahalli makamlara brakabilmektedir.
6183 sayl Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda Kanunun 106. maddesinde tahsil imknszl nedeniyle terkin hkmne paralel bir dzenleme de
Vergi Usul Kanununda tahakkuktan vazgeme bafll altnda dzenlenmifltir.
Buna gre, ikmalen, resen veya idarece tarh edilen vergi ve bunlara iliflkin cezalarn toplamnn T20yi aflmamas ve tahakkuklar iin yaplacak giderlerin bu
miktardan fazla olmas durumunda Maliye Bakanlnca belirlenecek usul ve
esaslar dhilinde tahakkukundan vazgeilebilecektir (VUK Mk. m.115). Grld gibi tahakkuktan vazgeme beyan zerine tarh edilen vergilerde sz konusu olmamakta sadece ikmalen, resen ve idarece tarh edilen vergilerde uygulanmaktadr.
TAKAS
Takas zel hukukta olduu gibi vergi hukukunda da yeni bir hukuki durum yaratmakta ve vergi alacan sona erdirmektedir. zel hukukta takas Borlar Kanununun 139. maddesinde dzenlenmifltir. Buna gre; iki kifli, karfllkl olarak bir
miktar para veya zdefl dier edimleri birbirine borlu olduklar takdirde, her iki
bor muaccel ise her biri alacan borcuyla takas edebilir. Vergi hukukunda ise takas, Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda Kanunun 23. maddesinde dzenlenmifltir. Buna gre; tahsil edilip de kanuni sebeplerle red ve iadesi gereken kamu alacaklar, ykmllerin reddiyat yapacak olan kamu idaresine olan muaccel
borlarna mahsup edilmek suretiyle reddolunur. Ancak burada mahsup deyimiyle takas ifade edilmektedir. Mahsup ve takas ifllemleri benzerlik gstermekle
birlikte farkl hukuki niteliklere haizdir. Mahsup, denmifl bir kamu alacann
denmemifl bir kamu alacandan indirilmesini ifade ederken takas, ayn cinsten
olan karfllkl ve muaccel iki borcu daha kk olan orannda sona erdiren bir hukuki ifllemdir (ncel, 9). Mahsup kamu alacann tarh aflamas ile ilgiliyken takas
tahsil aflamas ile ilgilidir. Bunun dflnda takas, kamu alacan koruyan bir messese nitelii tafld hlde mahsubun kamu alacann korunmas ile ilgisi yoktur.
SIRA SZDE
Mahsup ve takas
arasndaki farkllklar nelerdir?
D fi N E L M
D fi N E L M
S O R U
S O R U
DKKAT
DKKAT
133
AATUHKnun yukarda sz edilen 23nc maddesinde fazla tahsil edilmifl

olup, bu nedenle red ve iadesi gereken kamu alacaklarndan sz edildiinden,
idarenin takasa konu olabilecek borcunun sadece fazla tahsil edilmifl kamu alacaklarna iliflkin olduu aktr. Kald ki szleflmeden, haksz fiil ve zenginleflmeden
doan borlar AATUHKnun uygulama alan dflndadrlar (AATUHK. m.1). Bu nedenle ykml muaccel vergi borcunun devletten olan zel alaca ile takasn ancak Borlar Kanununa dayanarak isteyebilir.
Takastan bahsedebilmek iin kesinleflmifl ve karfllkl iki ayr borcun olmas gerekmektedir. Yani bir tarafta kamu idaresinin mkellefe iade etmesi gereken bir
borcunun bulunmas, dier tarafta da mkellefin kamu idaresine muaccel bir borcunun bulunmas gerekmektedir. Bu nedenle rnein idare, ykmlnn muaccel
alacan vergi mahkemesinde dava konusu edilen (dolaysyla henz tahakkuk etmemifl bulunan) vergi borcu ile takas edemez. Ayn flekilde ykml de yanlfllkla fazla dedii ve fazla dedii ksmn kendisine iadesi amacyla verdii dzeltme dilekesi sonucunda red ve iadesine daha karar verilmemifl bir alacan muaccel vergi borcuna takas edilmesini isteyemez.
Takas istenebilecek borlar, tahsil edilip de red ve iadesi istenen kamu alacaklar ile AATUHKnun 23. maddesinde yer alan reddiyat yapacak olan kamu idaresine olan muaccel borcudur. Bu da demek oluyor ki ykmlnn bir kamu idaresine olan muaccel borcu ile baflka bir kamu idaresinden olan muaccel alaca
birbiri ile takas edilemez. Ancak bu durum hazine birlii ilkesi ile badaflmaz. Nitekim Danfltayn da alacakl ve borlu vergi dairelerinin farkl olmasnn ykmlnn takas istemesinde bir sorun teflkil etmeyecei ynnde kararlar mevcuttur.
Alacakllk ve borluluk sfatlarnn birleflmesi sonucu ykmlnn takas isteminde bulunmas demenin hukuki sonularn dourur; bor ortadan kalkar. Bu
nedenle piflmanlk dilekesi ile bildirilen bir vergi borcu iin takas isteminde bulunurken piflmanlk dilekesinin kabul iin gerekli olan borcun denmesi koflulunun yerine getirilmesine gerek yoktur. Yine ayn nedenle, kendisine deme emri tebli edilen bir ykmlnn, bu borcuna karfl idareden olan vergi alaca ile
takas isteminde bulunmas, deme emirlerine karfl yaplabilecek itiraz nedeninden byle bir borcum yoktur veya duruma gre borcumu ksmen dedim
(AATUHK. m. 58) iddialarnn kapsamna girer (ncel, 13).
Dier taraftan AATUHKda kimlerin takas istemine yetkili olduunu aklayan
bir hkm yoktur. Ancak, takas isteminin yeni bir hukuki durum yaratt ve borcu ortadan kaldrd iin, asl borlunun takas isteminde bulunmasna bir engel
bulunmazken feri borlu ile vergi sorumlusunun takas isteminde bulunup bulunamayacaklar konusunda itihatlar olumsuz grfl taflmaktadr. Ancak kamu borlusu kavramnn; gerek ve tzel kiflilerin yan sra, bunlarn yasal temsilcisi ve miraslar, vergi sorumlusu, kefili ve temsilcilerini de kapsad dikkate alnrsa, bu kiflilerin de takas talebinde bulunma yetkisine sahip olmalar gerekir (Gerek, 130).
Takas ayn zamanda kamu alacan korumaya ynelik bir messesedir. Takas
ile ykmllerin kamu idaresine olan muaccel borlarnn denmemesi riski ortadan kalkarken kamu alacann tahsili garanti altna alnmfl olur.
Szleflmeden, haksz fiil ve

zenginleflmeden doan
borlar AATUHKnun
uygulama alan dflndadr.
Takastan bahsedebilmek
iin kesinleflmifl ve karfllkl
iki ayr borcun olmas
gerekmektedir.
Ykmlnn bir kamu

idaresine olan muaccel
borcu ile baflka bir kamu
idaresinden olan muaccel
alaca birbiri ile takas
edilemez.
Alacakllk ve borluluk
sfatlarnn birleflmesi
sonucu ykmlnn takas
isteminde bulunmas
demenin hukuki sonularn
dourur; bor ortadan
kalkar.
Takas, kamu alacan

korumaya ynelik bir
messesedir.
AF
Vergi cezalarn sona erdiren bir neden olan af, devletin tek tarafl olarak alacandan vazgemesidir. Af ile tarh edilmifl vergilerin belli sreler ierisinde denmesi
kaydyla bunlara iliflkin cezalarn veya gecikme zamlarnn affedilebilecei ngrlr. Ancak esas itibaryla vergi cezalarn sona erdiren bir neden olan af, bazen ce-
Devletin tek tarafl olarak

alacandan vazgemesi
olan af, esas itibaryla vergi
cezalarn sona erdiren bir
nedendir.
134
Vergi cra Hukuku
zann yannda vergi aslnn bir ksmnn da affedilmesi fleklinde karflmza kabilmektedir.
SIRA SZDE
LM D fi N E L M
D fi N E L M
Kamu borlusunun lm
hlinde
S O Rvergi
U cezalarnn
silinmesi de vergi cezas
niteliindeki kamu alacan
sona erdiren bir nedendir.
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
Kamu alacan
SIRA ortadan
SZDE kaldran hllerden hangisi idarenin kamu alacandan vazgemesi bakmndan afla benzerlik gsterir?
Kamu borlusunun lm hlinde vergi cezalarnn silinmesi de vergi cezas niteliindeki kamu
sona erdiren bir nedendir. Ancak kamu borlusunun lS O Ralacan
U
m hlinde ceza dflndaki dier borlar miras reddetmemifl miraslarna intikal
eder. Borlunun lmnden evvel bafllamfl olan ifllemlere de devam edilir (AADKKAT
TUHK. m.7).
Sermaye flirketlerinin vergisiz birleflmesinde, birleflme nedeniyle kiflilii son buSIRAvergi
SZDEborlar da gerek kiflilerin lmnde olduu gibi klli halefilan kurumun
yet nedeniyle birleflen kuruma geer. Burada da vergi borcunun son bulmas sz
konusu deildir.
N N
AMALARIMIZ
YARGI KARARLARI
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
YkmllerK tarh
vergi ve cezalara karfl sresi iinde dava ama hakkna sa T Aedilen
P
hiptirler. Alan dava sonucunda yarg organlarnn karar ile vergi borcunun ve cezasnn ksmen ya da tamamen kaldrlmas sz konusu olduunda, yaplan idari
ifllem geri Talnacandan
vergi veya ceza da o oranda sona erer.
ELEVZYON
NTERNET
zet
N
A M A
Vergi alacan sona erdiren hlleri sralamak

Kamu borcunun kesinleflmesinden sonrasyla ilgili olarak Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda Kanunda yer alan sona erme hlleri; 1.deme: Vergi borcunun ykml tarafndan yasalara uygun biimde yerine getirilmesi olarak tanmlanan deme vergi alacan sona erdiren en
doal nedendir. Zamanaflm, demeden sonra
vergi borcunu sona erdiren en nemli nedenlerden biridir. 2.Tahsil zamanaflm: Kamu alaca, vadesinin rastlad takvim yln takip eden
takvim yl baflndan itibaren 5 yl iinde tahsil
edilmezse zamanaflmna urar. Vergi hukukunda zamanaflm vergi alacan kendiliinden ortadan kaldrd iin mkellef zamanaflmna uramfl vergi borcundan kurtulmufl olur. 3.Terkin:
Terkin, vergi alacann silinmesi, yani tahsilinden vazgeilmesidir. Terkin baz koflullarn varl hlinde vergi alacan btn hukuki sonularyla birlikte ortadan kaldran idari bir ifllemdir.
4.Takas: Takas, ayn cinsten olan karfllkl ve
muaccel iki borcu daha kk olan orannda sona erdiren bir hukuki ifllemdir. Buna gre, tahsil
edilip de kanuni sebeplerle red ve iadesi gereken kamu alacaklar, ykmllerin reddiyat yapacak olan kamu idaresine olan muaccel borlarna mahsup edilmek suretiyle reddolunur. 5.Af:
Devletin tek tarafl olarak alacandan vazgemesi olan af, esas itibaryla vergi cezalarn sona
erdiren bir neden olsa da bazen cezann yannda
vergi aslnn bir ksmnn da affedilmesi fleklinde
karflmza kabilmektedir. 6.lm: Kamu borlusunun lm hlinde vergi cezalarnn silinmesi de vergi cezas niteliindeki kamu alacan
sona erdiren bir nedendir. 7.Yarg kararlar:
Ykmller tarafndan tarh edilen vergi ve cezalara karfl alan davalarda yarg organlarnn verdii vergi borcunun ve/veya cezasnn ksmen ya
da tamamen kaldrlmas karar dorultusunda,
yaplan idari ifllem geri alnacandan vergi veya
ceza da o oranda sona erer.
N
A M A
N
AM A
135
Tahsil zamanaflmn aklamak

Tahakkuk eden ve kesinleflen kamu alacaklar
belirli bir sre iinde tahsil edilmezse zamanaflmna urar. Tahsil zamanaflm olarak nitelendirilen bu dzenleme AATUHKnda dzenlenmifltir.
Buna gre kamu alaca, vadesinin rastlad takvim yln takip eden takvim yl baflndan itibaren 5 yl iinde tahsil edilmezse zamanaflmna
urar. Burada vade tarihi ile deme sresinin son
gn ifade edilmektedir. Zamanaflmnn kesilmesi durumunda, kesilme anna kadar iflleyen
sre ortadan kalkar ve bafltan, yeniden zamanaflm sresi ifllemeye bafllar. Ancak zamanaflmnn durmasnda o ana kadar iflleyen sre ortadan
kalkmaz, durma hllerinin sona ermesinden
sonra zamanaflm sresi kald yerden ifllemeye
devam eder. Tahsil zamanaflm sresi dolduktan
sonra alacakl kamu dairesinin kamu alacan
tahsil yetkisi ortadan kalkar. Dolaysyla alacakl
kamu dairesi zamanaflmna uramfl bir kamu
alaca iin deme emri gnderemez veya icra
takibine bafllayamaz. Ancak zamanaflmndan
sonra mkellefin kendi rzasyla yaplan demeler kabul edilir.
Tahsil zamanaflmn kesen hlleri sralamak
AATUHKnda yer alan tahsil zamanaflmn kesen
hller; 1. deme, 2. Haciz uygulamas, 3. Cebren
tahsil ve takip ifllemleri sonucunda yaplan her
eflit tahsilat, 4. deme emri teblii, 5. Mal bildirimi, mal edinme ve mal artmalarnn bildirilmesi, 6. Bundan nce saylan tahsil zamanaflmn
kesen hllerden herhangi birinin kefile veya yabanc flahs ve kurum temsilcilerine uygulanmas
veya bunlar tarafndan yaplmas, 7. htilafl kamu alacaklarnda yarg organlarnca bozma karar verilmesi, 8. Kamu alacann teminata balanmas, 9. Yarg organlarnca yrtmenin durdurulmasna karar verilmesi, 10. ki kamu idaresi
arasnda mevcut bir bor iin alacakl kamu idaresi tarafndan borlu kamu idaresine borcun
denmesi iin yaz ile mracaat edilmesi, 11. Kamu alacann zel kanunlara gre denmek zere mracaatta bulunulmas ve/veya deme planna balanmasdr.
136
N
AM A
Vergi cra Hukuku
Terkini aklamak
Terkinden, terkini ortaya karan sebeplerin varl hlinde kamu idaresinin, mkellef lehine alacandan vazgemesidir. Borcun doumundan
nce yaplan terkin borcun domasna engel
olurken tahakkuk etmesinden veya kesinleflmesinden sonra yaplan terkin ise domufl bir borcu ortadan kaldrmaktadr. Bu dorultuda vergi
borcunun tahakkuk aflamasnda silinmesi de
VUKta dzenlenirken tahsil aflamasnda silinmesi de AATUHKda dzenlenmifltir. Doal afetler
ve kamu alacann tahsilinin imknsz olmas ya
da tahsili iin yaplacak giderlerin alacaktan fazla olmas birer terkin nedeni olarak karflmza
kmaktadr. Doal afetler yznden zarara maruz kalan varlklarnn ve mahsullerinin en az te birini kaybedenler terkin hkmlerinden yararlanabilirler. Doal afetler nedeniyle terkin yaplabilmesi iin kamu alacaklarnn afet tarihinden nce tahakkuk etmifl olmas ve terkini talep
edilen kamu alacann afetlerin zarar verdii gelir kaynaklar ile ilgili olmas gerekmektedir. Terkin ancak doal afetten sonra tahsil edilmifl ya
da henz tahsil edilmemifl vergi borlar ve vergi cezalar hakknda uygulanr.
N
AM A
Takasn sz konusu olabilmesi iin gerekli flartlar aklamak

Takastan bahsedebilmek iin kesinleflmifl ve karfllkl iki ayr borcun olmas gerekmektedir. Yani
bir tarafta kamu idaresinin mkellefe iade etmesi gereken bir borcunun bulunmas, dier tarafta
da mkellefin kamu idaresine muaccel bir borcunun bulunmas gerekmektedir. darenin takasa konu olabilecek borcu sadece fazla tahsil edilmifl kamu alacaklarna iliflkindir. Bu nedenle ykml muaccel vergi borcunun devletten olan
zel alaca ile takasn ancak Borlar Kanununa
dayanarak isteyebilir. Bunun dflnda, ykmlnn bir kamu idaresine olan muaccel borcu baflka bir kamu idaresinden olan muaccel alaca
birbiri ile takas edilemez. Ancak bu durum hazine birlii ilkesi ile badaflmaz. Nitekim Danfltayn da alacakl ve borlu vergi dairelerinin farkl olmasnn ykmlnn takas istemesinde bir
sorun teflkil etmeyecei ynnde kararlar mevcuttur.
137
Kendimizi Snayalm
1. Afladakilerden hangisi vergi alacan sona erdiren
hllerden biri deildir?
a. zamanaflm
b. deme
c. Terkin
d. Tekerrr
e. Takas
2. Tahsil zamanaflm sresi ka yldr?
a. 1
b. 2
c. 3
d. 5
e. 10
3. Tarh zamanaflm afladaki kanunlardan hangisinde
dzenlenmifltir?
a. Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda
Kanun
b. Gelir Vergisi Kanunu
c. Vergi Usul Kanunu
d. dari Yarglama Usul Kanunu
e. Damga Vergisi Kanunu
4. Afladakilerden hangisi tahsil zamanaflmnn sonularndan biri deildir?
a. Mkellef hakknda ceza davas alamaz.
b. deme emri gnderilemez.
c. cra takibine bafllanamaz.
d. Kamu dairesinin tahsil yetkisi sona erer.
e. Mkellef zamanaflmna uramfl borcunu isterse
der.
5. Afladakilerden hangisi Vergi Usul Kanunu kapsamna girmeyen kamu alacadr?
a. Gelir Vergisi
b. Damga Vergisi
c. Emlak Vergisi
d. Katma Deer Vergisi
e. Gmrk Vergisi
6. VUK kapsamnda yer alan kamu alacaklar dflndaki kamu alacaklar iin terkin yetkisi afladakilerden
hangisine aittir?
a. Baflbakan
b. Bakanlar Kurulu
c. Maliye Bakan
d. Defterdar
e. iflleri Bakan
7. AATUHKa gre; doal afetler yznden; varlklarnn ve mahsullerinin en az kata kan kaybedenler
adna tahakkuk ettirilmifl ve afetlerin zarar verdii gelir
kaynaklar ile ilgili kamu alacaklar terkin edilir?
a. te biri
b. te ikisi
c. Yars
d. Drtte biri
e. Beflte biri
8. Afladaki ifadelerden hangisi doal afetler nedeniyle terkin iin sylenemez?
a. Doal afetten zarar grmeyen gelir kaynaklar
ile ilgili alacaklar terkin edilemez.
b. Terkin iin baflvuruda bulunulmamas hlinde
resen terkin yaplmas mmkndr.
c. Terkin yaplabilmesi iin kamu alacaklarnn afet
tarihinden nce tahakkuk etmifl olmas gerekmektedir.
d. Doal afet tarihinden nce tahsil edilmifl vergi
ve cezalar iin terkin yaplmaz.
e. Doal afetler yznden zarara maruz kalan varlklarnn ve mahsullerinin en az te birini kaybedenler terkin hkmlerinden yararlanabilirler.
138
Vergi cra Hukuku
Okuma Paras
9. Kamu borlusunun lm hlinde afladakilerden
hangisi sylenemez?
a. Vergi cezalar silinir.
b. Borlunun lmnden nce bafllamfl olan ifllemlere devam edilir.
c. lm, vergi cezas niteliindeki kamu alacan
sona erdiren bir nedendir.
d. lenin ceza dflndaki tm borlar miras reddetmemifl miraslara intikal eder.
e. lenin miraslarnn vergi cezalar terkin edilir.
10. Afladakilerden hangisi tahsil edilip de kanuni sebeplerle red ve iadesi gereken kamu alacaklarnn, ykmllerin reddiyat yapacak olan kamu idaresine olan
muaccel borlarna mahsup edilmek suretiyle reddolunmas fleklinde kamu alacan sona erdiren bir durumdur?
a. Zamanaflm
b. Terkin
c. Takas
d. Af
e. Yarg karar
15 Mays 2009 Tarihli Resmi Gazete

Say: 27229
Danfltay nc Daire Baflkanlndan:
Esas No: 2006/3902
Karar No: 2009/51
Kanun Yararna Temyiz Eden: DANIfiTAY BAfiSAVCISI
Davac: E............... ..............
Vekili: Av. .......................-ZMR
Karfl Taraf: Bornova Vergi Dairesi Mdrl-ZMR
stemin zeti : ................. Tekstil nflaat Kimya Sanayii
ve Ticaret Limited fiirketine ait 1996 yl kurumlar vergisi nc taksidinin borlu flirketten tahsil olanann
bulunmamas nedeniyle tahsili amacyla kanuni temsilci sfatyla davac adna dzenlenen deme emrini; beyan zerine tahakkuk eden vergi borlarnn vadesinin
1997 yl olmas nedeniyle 6183 sayl Amme Alacaklarnn Tahsili Usul Hakknda Kanunun 102nci maddesi uyarnca 1998 ylnda bafllayan befl yllk tahsil
zamanaflmnn 31/12/2002 ylnda sona erdii anlaflldndan zamanaflmna urayan vergi borcunun tahsili
amacyla dzenlenen deme emrinde hukuka uygunluk bulunmad gerekesiyle iptal eden zmir 2. Vergi
Mahkemesinin 10/5/2005 gn ve E:2004/933,
K:2005/386 sayl kararna karfl daval idare tarafndan
yaplan itiraz kabul edilip, amme alacann tahsili amacyla flirket adna deme emri dzenlenerek 16/5/1998
tarihinde tebli edildii ve davacnn taflnmazna
16/12/2003 tarihinde haciz uyguland grldnden
14/9/2004 tarihinde davac adna dzenlenerek
29/11/2004 tarihinde tebli edilen deme emrinde befl
yllk zamanaflm sresi gemedii gibi flirketten tahsili
mmkn olmad anlafllan vergi borcunun vergisi ihtilafl dnemde flirket mdr olduu tartflmasz bulunan davacdan tahsilinde hukuka aykrlk bulunmad
gerekesiyle vergi mahkemesi kararnn bozulup davann reddedilmesi zerine bu karara karfl yaplan karar
dzeltme isteminin reddine iliflkin zmir Blge dare
Mahkemesinin 18/5/2006 gn ve E:2006/1374,
K:2006/1845 sayl kararnn; .............. Tekstil nflaat
Kimya Sanayi ve Ticaret Limited fiirketine ait vergi borcunun kanuni temsilci sfatyla davacdan tahsili amacyla dzenlenerek 29/11/2004 tarihinde tebli edilen
dava konusu deme emri dzenlenmeden nce asl
borlu flirket hakknda zamanaflmn kesecek nitelikte
herhangi bir ifllem yaplmad dolaysyla 31/12/2003
tarihinde zamanaflmna urayan vergi borcunun kanuni temsilci sfatyla davacdan istenilmesinin mmkn
bulunmad ayrca vergi dairesince tahsil zamanaflmn kesen neden olarak ne srlen davacnn ara ve
evine uygulanan haczin ise asl borlu adna yaplan bir
ifllem olmamas nedeniyle zamanaflmn kesen ifllem
olarak nitelendirilemeyeceinden befl yllk tahsil
zamanaflm iinde tahsil edilmeyerek zamanaflmna
urayan vergi borcunun kanuni temsilciden aranmasnda hukuka uygunluk grlmedii ileri srlerek Danfltay Baflsavcs tarafndan kanun yararna bozulmas istenmifltir.
TRK MLLET ADINA
Hkm veren Danfltay nc Dairesince Danfltay
Baflsavcs tarafndan Kanun Yararna temyiz edilen zmir Blge dare Mahkemesinin 18/5/2006 gn ve
E:2006/1374, K:2006/1845 sayl karar incelendikten ve
Tetkik Hakimi Nagihan Altekinin aklamalar dinlendikten sonra iflin gerei grfllp dflnld:
6183 sayl Amme Alacaklarnn Tahsili Usul Hakknda
Kanunun 102nci maddesinde; amme alacann vadesinin rastlad takvim yln takip eden takvim yl baflndan itibaren 5 yl iinde tahsil edilmezse zamanaflmna
urayaca, 103nc maddesinde de; zamanaflmn kesen nedenler; deme, haciz, cebren tahsil ve takip muameleleri sonucunda yaplan her eflit tahsilat, deme
emri teblii, mal bildirimi, haciz tatbiki gibi nedenler
olarak on bir bent hlinde sayldktan sonra son bendinde; kesilmenin rastlad takvim yln takip eden
takvim yl baflndan itibaren zamanaflmnn yeniden ifllemeye bafllayaca kurala balanmfltr.
Dosyann incelenmesinden; ................... Tekstil nflaat
Kimya Sanayi ve Ticaret Limited fiirketinin 1996 yl kurumlar vergisi nc taksidinin 16/5/1998 tarihinde flirkete tebli edilen deme emriyle istenilmesi zerine kesilen tahsil zamanaflmnn 1/1/1999 tarihinden itibaren
yeniden ifllemeye bafllad, bu deme emrinden baflka
borlu limited flirket hakknda zamanaflmn kesecek
herhangi bir ifllem yaplmamas nedeniyle zamanaflmnn 31/12/2003 tarihinde dolduu anlafllmaktadr.
213 sayl Vergi Usul Kanununun 10uncu maddesinin
2nci fkras hkm uyarnca, tzel kiflilerin vadesinde
denmeyen vergi borlarndan kanuni temsilcilerin sorumlu tutulabilmesi iin, zamanaflmna uramadnn
ve tzel kifliden tahsil olana kalmadnn idarece tespiti gerekmektedir.
Kanuni temsilci olduu limited flirkete ait vergi borcunun tahsili amacyla 29/11/2004 tarihinde tebli edilen
dava konusu deme emri dzenlenmeden nce asl
139
borlu flirket hakknda zamanaflmn kesecek nitelikte

herhangi bir ifllem yaplmamas nedeniyle 31/12/2003
tarihinde zamanaflmna urad anlafllan vergi borcunun kanuni temsilci sfatyla davacdan istenilmesi mmkn bulunmamaktadr. Davacnn aralarna ve evine
uygulanan haczin daval idarece zamanaflmn kestii
ne srlmekte ise de, bu durum asl borlu adna yaplan bir ifllem olmamas nedeniyle, befl yl iinde tahsil edilemeyen vergi borcunun zamanaflmna urad
ak olduundan kanuni temsilciden aranmasnda hukuka uygunluk grlmemifltir.
Aklanan nedenlerle Danfltay Baflsavcl temyiz isteminin kabul ile zmir Blge dare Mahkemesinin
18/5/2006 gn ve E:2006/1374, K:2006/1845 sayl kararnn; 2577 sayl dari Yarglama Usul Kanununun
51inci maddesi uyarnca kanun yararna ve hkmn
hukuki sonularna etkili olmamak zere bozulmasna,
kararn birer rneinin Maliye Bakanl ile Danfltay
Baflsavclna gnderilmesine ve Resm Gazetede yaymlanmasna 20/1/2009 gnnde oybirliiyle karar
verildi.
Kaynak: http://www.kazanci.com/kho2/ibb/giris.htm
eriflim tarihi: 03.07.2012
140
Vergi cra Hukuku
1. d
Sra Sizde 1
5 yllk tahsil zamanaflm, kamu alacann vade tarihinden itibaren deil, vadenin rastlad yl takip eden
takvim ylnn baflndan itibaren bafllamaktadr. Bunun
nedeni de vergi idaresini tek tek btn mkelleflerin
tabi olduklar zamanaflmn ayr ayr belirleme klfetinden kurtararak kolay ve hzl alflmasn salamaktr.
2. d
3. c
4. a
5. e
6. b
7. a
8. b
9. e
10. c
Yantnz yanlfl ise Vergi Alacan Sona Erdiren Hller konusunu yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Tahsil Zamanaflm konusunu yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Zamanaflm konusunu yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Tahsil Zamanaflmnn Sonular konusunu yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Terkin konusunu yeniden
gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Terkin konusunu yeniden
gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Doal Afetlerde Terkin konusunu yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Doal Afetlerde Terkin konusunu yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise lm konusunu yeniden
gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Takas konusunu yeniden
gzden geiriniz.
Sra Sizde 2
Terkin yaplabilmesi iin terkini talep edilen kamu alacann afetlerin zarar verdii gelir kaynaklar ile ilgili
olmas gerekmektedir. nk doal afetten zarar grmeyen gelir kaynaklar ile ilgili alacaklarn terkin edilemeyecei ngrlmfltr. rnein, evi selden zarar gren bir kiflinin, fabrikasndan dolay tahakkuk etmifl vergi borcu terkin edilemez. Ancak afetten zarar gren
evin kirasnn vergisi terkin edilebilir.
Sra Sizde 3
Mahsup ve takas ifllemleri benzerlik gstermekle birlikte farkl hukuki niteliklere haizdir. Mahsup, denmifl
bir kamu alacann denmemifl bir kamu alacandan
indirilmesini ifade ederken takas, ayn cinsten olan karfllkl ve muaccel iki borcu daha kk olan orannda
sona erdiren bir hukuki ifllemdir. Mahsup kamu alacann tarh aflamas ile ilgiliyken takas tahsil aflamas ile
ilgilidir. Bunun dflnda takas, kamu alacan koruyan
bir messese nitelii tafld hlde mahsubun kamu
alacann korunmas ile ilgisi yoktur.
Sra Sizde 4
Terkin, idarenin kamu alacandan vazgemesi bakmndan afla benzerlik gstermektedir. Ancak vergi ve
cezalarn aff objektif ve genel bir ifllem olduu hlde
terkin sbjektif, zel bir ifllemdir.
Candan, T. (2007). Amme Alacaklarnn Tahsil Usul
Hakknda Kanun, Maliye ve Hukuk Yaynlar, No:
50, stanbul.
Coflkun, M. (2011). Aklamal-tihatl Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda Kanun, Sekin Yaynevi, Ankara.
Hukuku, fl Bankas Kltr Yaynlar, stanbul.
elik, B. (2000). Takas - Mahsup Farkll Ve Takasn
Kamu Alacaklarn Koruyan Bir Messese Olmasnn Nedenleri, Mevzuat Dergisi, Yl:3, Say:27.
Hukuku, 2. Bask, Ekin Kitabevi, Bursa.
Kaneti, S. (1986/1987). Vergi Hukuku, zdem Kardefller Matbaas, stanbul.
Karako, Y. (2011). Genel Vergi Hukuku, Gzden Geirilmifl ve Geniflletilmifl 5. Bas, Yetkin Yaynlar, Ankara.
Koak, M. (2011). Vergi-cra Hukuku (Mukayeseli), Sekin Yaynclk, Ankara.
Oktar, S. A. (2010). Vergi Hukuku, Trkmen Kitabevi,
stanbul.
ncel, M.; Kumrulu, A.; aan, N. (2010). Vergi Hukuku, Turhan Kitabevi, Ankara.
ncel, M. Vergi Hukukunda Takas, Ankara niversitesi Hukuk Fakltesi Dergisi, http://auhf.ankara.edu.tr/dergiler/auhfd-arsiv/AUHF-1978-35-0104/AUHF-1978-35-01-04-Oncel.pdf.
zyer, M. A. (2008). Aklama ve rneklerle Vergi Usul
Kanunu Uygulamas, Maliye Hesap Uzmanlar Dernei Yayn, Ankara.
fienyz, D.; Yce, M.; Gerek, A. (2012). Vergi Hukuku,
Ekin Basm Yayn Datm, Bursa.
Yerlikaya, G. K. (2012). Aklamal ve tihatl 6183 Sayl Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda Kanun fierhi, On ki Levha Yaynlar, stanbul.
Ylmaz, K. (2006). Kamu (Amme) Alacaklarnn Tahsil
Usul Hakknda Yasa, Ce-Ka Yaynlar, Ankara.
141
VERG CRA HUKUKU
Amalarmz
N
N
N

Kamu alacaklarn koruma amacyla getirilen yasaklar aklayabilecek,
Kamu alacaklarn koruma amacyla oluflturulan sular ve su teflkil eden fiilleri sralayabilecek,
Kamu takiplerine karfl sulara verilecek cezalar ortaya aklayabileceksiniz.
Anahtar Kavramlar
Kamu cra Hukukunda Yasaklar
Kamu cra Hukukunda Sular
Kamu cra Hukukunda Cezalar
Mal Beyan
hale Yasakllar
Srrn fflas
indekiler
Vergi cra Hukuku
Kamu Alacaklarn
Korumay
Amalayan Yasaklar,
Su ve Cezalar
KAMU ALACAKLARINI KORUMAYI

AMALAYAN YASAKLAR, SU VE
CEZALAR
SIRLARIN FfiASI
ARTIRMALARA KATILMA YASAI
TAKDR fiLEMLERNE VE KARARLARA
fiTRAK YASAKLARI
KAMU ALACAININ TAHSLNE
ENGEL OLMA SUU
MAL BLDRM LE LGL SU VE
CEZALAR
MAL BLDRMNDE BULUNMAMA
HL VE GEREE AYKIRI BLDRMDE
BULUNMA SUU
MAL EDNME VE ARTMALARINI
BLDRMEME SUU
STENECEK BLGLER VERMEME SUU
KAMU BORLUSUNA AT
ELLERNDEK MALLARI BLDRMEME
SUU
SULARIN TAKB
Kamu Alacaklarn
Korumay Amalayan
Yasaklar, Su ve Cezalar
KAMU ALACAKLARINI KORUMAYI AMALAYAN
YASAK, SU VE CEZALAR
6183 sayl Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda Kanunda hem kamu borlularn korumak (rnein srlarn ifflas yasa) ve haklarn gvence altna almak
(rnein alacakl idare memurlarnn ihalelere katlmalar yasa) hem de kamu alacaklarn gvence altna almak amacyla baz yasaklar getirilmifl ve bunlara bal olarak baz sular (rnein geree aykr mal beyannda bulunma suu) ihdas edilmifltir. Bu blmde, bu konulardaki dzenlemeler, kanundaki srasyla ele alnacaktr.
SIRLARIN FfiASI
6183 sayl Kanunun Srrn ifflas bafllkl 107. maddesinde; Bu Kanunun tatbikinde vazifeli bulunan kimseler, bu vazifeleri dolaysyla amme borlusunun ve
onunla ilgili kimselerin flahslarna, mesleklerine, ifllerine, muamele ve hesap durumlarna ait rendikleri srlarla, gizli kalmas lazm gelen dier hususlar iffla ettikleri takdirde Trk Ceza Kanununun 239 uncu maddesine gre cezalandrlr.
hkm yer almfltr. Bu hkmle ihdas edilen sula, kamu grevlilerince kamu
borlusu statsnde bulunan kiflilerin kiflisel bilgilerinin aleniyete kartlmas nlenilmek istenilmifl ve aksine davranfl, yaptrma balanlmfltr.
Bu suun faili ancak Kamu Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda Kanunun uygulamasnda grevli olan kifliler olabilir. rnein vergi dairelerinin icra servislerinde grev yapan memur, haciz ifllemini ifa edenler bu suun faili olabilirler.
Bu suun maddi unsuru ise su faili olabilecek kiflilerin, bu grevleri dolaysyla kamu borlusunun ve onunla ilgili kimselerin flahslarna, mesleklerine, ifllerine,
muamele ve hesap durumlarna ait rendikleri srlarla, gizli kalmas lazm gelen
dier hususlar iffla etmeleridir. Suun manevi unsuru ise bu bilgilerin bilerek isteyerek iffla edilmesidir. Bir baflka deyiflle bu hkmle dzenlenen su, genel kastla
ifllenebilecek bir sutur.
Bu sua verilecek ceza ise maddede dzenlenmemifl bu konuda Trk Ceza
Kanununun ticari sr, bankaclk srr ve mflteri srr niteliindeki bilgi ve belgelerin aklanmas suunu dzenleyen 239. maddesine atf yaplmfltr. Ceza
Kanununun anlan maddesinde de 6183 sayl Kanunda yaptrma balanan fiile
gre paralel nitelikte bir su dzenlenmifl olmakla birlikte 239. addede dzenlenen
su takibi flikyete bal bir sutur. Buna karfllk 6183 sayl Kanunda dzenlenen
suun byle bir nitelii yoktur. 239. maddede su olarak dzenlenen fiile verile-
Srrn ifflas suunun faili

ancak Kamu Alacaklarnn
Tahsil Usul Hakknda
Kanunun uygulamasnda
grevli olan kifliler olabilir.
Srrn ifflas suunun cezas

bir yldan yla kadar
hapis ve beflbin gne kadar
adli para cezasdr.
144
Vergi cra Hukuku
Kanun gerei srlarn

verilmesi srrn ifflas suu
bakmndan bir hukuka
uygunluk sebebidir. Ancak
bu defa bilgi verilenler
srlar iffla etmeme
ykmll altna girerler.
SIRA SZDE
D fi N E L M
Kanun baz kiflilere hacizli
mallarn satflnda dorudan
veya dolayl alc olmalarn
S O R U
yasaklamfltr.
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
cek ceza maddede, bir yldan yla kadar hapis ve befl bin gne kadar adli para
cezas olarak dzenlenmifltir. Dolaysyla 6183 sayl Kanunun 107. maddesinde
dzenlenen suu iflleyenlere verilecek ceza da bir yldan yla kadar hapis ve
beflbin gne kadar adli para cezas fleklinde olacaktr. Burada hkime hrriyeti
balayc ceza ile para cezas arasnda bir tercih hakk tannmamfl, ve balac ile
faile hem hrriyeti balayc hem de adli para cezas verilmesi ngrlmfltr. Adli para cezasnn alt snr maddede belirtilmediinden hkimin, befl il befl bin gn
aras adli para cezas vermesi gerekmektedir. Bu para cezas, takdir edilen gn saysnn bir gn karfll olarak yine hkim tarafndan takdir edilecek 20 il 100 TL
ile arplmas sonucu bulunacak tutar olacaktr.
Bu maddelere gre hkmedilecek hrriyeti balayc cezann bir yl veya daha
az olmas hlinde, Ceza Kanununun 50/1. maddesine gre ceza sulunun durumuna, kifliliine, ekonomik durumuna, piflmanlk duyup duymadna gre bir
baflka yaptrm trne evrilebilir. Cezann bir yldan fazla olmas ve iki yl aflmamas hlinde ise madurun urad zararn giderilip giderilmedii gibi hller de
dikkate alnarak ceza ertelenebilir. ki yl aflan cezalar ertelenemez.
Maddede ngrlen hapis cezasnn st snr befl yl aflmadndan dava zaman
aflm sekiz yldr (Trk Ceza Kanunu md. 66/e). Su iin verilecek cezann st snr yl olduundan ceza zaman aflm ise on iki yldr (Trk Ceza Kanunu md. 68).
6183 sayl Kanununun 107. maddesinin 6. fkras ile 6183 sayl Kanunun 41.
maddesine gre kamu alacan tahsil yetkisi verilen kurulufllara (bankalar, kredi
kurulufllar ve posta idaresine) yapacaklar tahsile ynelik bilgilerin ve 22/A maddesine gre borcun olmadna dair belgeyi arama zorunluluu getirilen kurum ve
kurulufllara, deme ve iflleme taraf olanlara iliflkin bor bilgilerinin verilmesi srrn
iffla saylmaz denilerek bir hukuka uygunluk sebebi yaratlmfltr. Buna gre;
kamu alacan tahsil yetkisi verilen kurulufllara (bankalar, kredi kurulufllar
ve posta idaresine) yapacaklar tahsile ynelik bilgilerin verilmesi srrn ifflas saylmayacaktr
Kanunun 22/A maddesine gre borcun olmadna dair belgeyi arama zorunluluu getirilen kurum ve kurulufllara (bu konudaki aklama ve uygulama iin bkz. nite 2de Kamu Alaca denmeden ifllem Yapma Yasa
bafllkl blm), deme ve iflleme taraf olanlara iliflkin bor bilgilerinin verilmesi srrn ifflas saylmayacaktr.
Ancak bu defa bu kurum ve kurulufllarda vazifeli bulunan kimseler edindikleri
bilgilerle ilgili olarak sr saklama ykmll altna girerler ve bu srlar iffla ettikleri takdirde birinci fkra hkmne gre cezalandrlrlar.
SZDE
Srrn ifflas SIRA
suunun
faili kimler olabilir?
ARTIRMALARA KATILMA YASAI
fi N E L M
6183 sayl DKanunun
108. maddesinde; 6183 sayl Kanunun uygulamasnda grevli bulunan kimselere, bu kanun gereince paraya evrilecek mallarn artrmaS Oadlarna,
R U
sna ne kendi
ne de dier kimseler ad ve hesabna ifltirak etmelerini yasaklamfl ve bu artrmalardan mal satn alamayacaklarn, bu mallar nc flahslar araclyla
veya nc flahslara satn aldrp onlardan befl sene mddetle teDKKAT
ferru suretiyle dahi satn almalarn yasaklamfltr. Maddede ayrca bu yasan,
6183 sayl Kanunun uygulamasnda grevli bulunan kimselerin efllerini ve nSZDE
c dereceyeSIRA
kadar
(bu derece dahil) kan ve shri hsmlarn kapsad da hkme
balanmfltr.
N N
AMALARIMIZ
K T A P
145
8. nite - Kamu Alacaklarn Korumay Amalayan Yasaklar, Su ve Cezalar
Anlan maddede bu yasaklara aykr olarak yaplan ihalelerin 99 uncu maddeye gre feshinin istenebilecei hkme baland gibi bu madde hkmne aykr
hareket edenlerin aydan yla kadar hapis cezas ile cezalandrlmalarda ngrlmfltr.
Bu yasan ihlali sebebiyle ihalenin feshine karar vermeye, ihale yoluyla satlan
taflnmaz ise taflnmazn bulunduu yer icra mahkemesi, menkul ise vergi mahkemesi yetkilidir. Bu sebeple yaplacak ihalenin feshi taleplerinde sre, icra mahkemeleri iin 7 gn, vergi mahkemesi iin ise 30 gndr.
6183 sayl Kanunun uygulamasnda grevli bulunan kifliler ile bunlarn eflleri
ve nc dereceye kadar (bu derece dahil) kan ve shri hsmlarnn artrmaya katlmama veya artrmadan mal satn almama yasan ihlal etmesi hllerinde haklarnda ceza davas alarak aydan yla kadar hapis cezas ile cezalandrlrlar.
Bu maddeye gre hkmedilecek hrriyeti balayc cezann bir yl veya daha
az olmas hlinde, Ceza Kanununun 50/1. maddesine gre ceza, sulunun durumuna, kifliliine, ekonomik durumuna, piflmanlk duyup duymadna gre ceza
bir baflka yaptrm trne evrilebilir. Cezann bir yldan fazla olmas ve iki yl aflmamas hlinde ise madurun urad zararn giderilip giderilmedii gibi hllere
de dikkate edilerek ceza ertelenebilir.
Artrmaya katlma yasann kapsam nedir?
SIRA SZDE
Kanunun 108.
maddesindeki yasaa
ramen arttrmaya katlp
mal alanlarn cezas
aydan yla kadar
hapisdir.
TAKDR fiLEMLERNE VE KARARLARA fiTRAK

D fi N E L M
YASAKLARI
SIRA SZDE
D fi N E L M
6183 sayl Kanunun Takdir muamelelerine ve kararlara ifltirak edemeyecek olanO R U

lar bafllkl 109. maddesinde; Bu Kanunun tatbikinde satfl Skomisyonu
reis ve
azasiyle, bilirkifliler ve yine bu Kanunun tatbiki mnasebetiyle kendilerine intikal
edecek hadiselerin karara balanmasnda itiraz komisyonlar reis ve azas:
DKKAT
1. Kendilerine niflanllarna ve boflanmfl olsalar bile efllerine,
2. Kan veya shri usul ve furuuna, evlatlna veya kendisini evlat edinene yaSIRA SZDEbu hsmlhut kan hsmlnda nc (bu derece dhil), shri hsmlkta
meydana getiren evlenme ortadan kalkmfl olsa bile nc (bu derece
dahil) dereceye kadar olan civar hsmlarna,
AMALARIMIZ
3. Kanuni temsilcisi veya vekili bulunduklar kimselere, ait ifllerin takdir muamelelerine ve bu ifller hakknda verilecek kararlara ifltirak edemezler.
hkm yer almfltr.
K T A P
Bu madde ile satfl komisyonu baflkan ve yeleri ile birlirkiflilerin; kendilerine
niflanllarna ve boflanmfl olsalar bile efllerine, kan veya shri alt ve st soyuna, evlatlna veya kendisini evlat edinene yahut kan hsmlndaT Enc
derece
L E V Z Y O (bu
N
dahil), shri hsmlkta bu hsml meydana getiren evlenme ortadan kalkmfl olsa
bile nc (bu derece dhil) dereceye kadar olan civar hsmlarna, kanuni temsilcisi veya vekili bulunduklar kimselere ait ifllerin takdir muamelelerine ve bu ifller hakknda verilecek kararlara ifltirak etmeleri yasaklanmfltr. N T E R N E T
Bu yasak, 6183 sayl Kanundan doan uyuflmazlklara bakan itiraz komisyonu
baflkan ve yeleri iin de getirilmiflse de 6.1.1982 tarih ve 2576 sayl Blge dare
Mahkemeleri, dare Mahkemeleri ve Vergi Mahkemelerinin Kuruluflu ve Grevleri
Hakknda Kanun ile itiraz komisyonlar kaldrlmfl (md. 13 ve 15) ve 6183 sayl
Kanunun uygulamasndan doan uyuflmazlklara bakma grevi Vergi Mahkemelerine verilmifltir. 2577 sayl dari Yarglama Usul Kanununun 31. maddesinde
ise vergi mahkemeleri ile bunlarn kararlarnn itiraz merci olan blge idare mah-
S O R U
DKKAT
N N
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
Hacizli mallarn satflna
iliflkin komisyonlarda
baflkan ve ye olarak yer
alanlar ile deer
T E Ltespitinde
EVZYON
grev alan bilirkiflilerin
yaknlarna iliflkin ifllemlerde
yer almalar yasaklanmfltr.
NTERNET
Vergi yargsnda grev
alanlarn hangi davalara
bakamayacaklar ise dari
Yarglama Usul
Kanununun gndermesi
dolaysyla Hukuk
Muhakemeleri Kanununa
tabi klnmfltr.
146
Vergi cra Hukuku
kemelerinin ve temyiz mercii olan Danfltayn baflkan ve yelerinin davaya bakma

yasaklar ve ret sebepleri konusunda Hukuk Muhakemeleri Kanunu hkmlerine
atf yaplmfltr. Dolaysyla 6183 sayl Kanunun 109. maddesinin itiraz komisyonu baflkan ve yelerine iliflkin ksmnn zmnen ilga olunduu ve bu konuda artk grevli mahkemelerin yarglama usul hakkndaki zel kanunun (2577 sayl
Kanun) (ve onun atf yapmas dolaysyla Hukuk Muhakemeleri Kanununun md.
34 - 45) uygulanmas gerektii sylenebilir.
KAMU ALACAININ TAHSLNE ENGEL OLMA SUU
6183 sayl Kanununun 110.

maddesinde kamu
alacann tahsiline engel
olmak maksadyla yaplan
baz ifllem veya filler su
olarak kabul edilmifltir.
6183 sayl Kanununun Amme alacann tahsiline engel olanlar bafllkl 110
maddesinde, Amme alacann tahsili iin hakknda takip muamelelerine bafllanan borlu ksmen veya tamamen tahsile engel olmak veya tahsili zorlafltrmak
maksadyla mallarndan bir ksmn veya tamamn,
1. Mlknden kararak, telef ederek yahut deerden dflrerek gerek surette,
2. Gizleyerek, kararak muvazaa yolu ile baflkasnn uhdesine geirerek veya asl olmayan borlar ikrar ederek, yahut alndlar vererek geree aykr surette,
varln yok eder veya azaltr ve geri kalan mallar borcu karfllamaya yetmezse alt aydan yla kadar hapis cezas ile cezalandrlr. hkm yer almfltr.
Madde ile kamu alacann tahsili iin hakknda takip muamelelerine bafllanan
borlularn ksmen veya tamamen kamu alacann tahsiline engel olmas veya
tahsili zorlafltrmak maksadiyle mallarndan bir ksmn veya tamamn, mlknden
karmas, telef etmesi yahut deerden dflrmesi, gizlemesi, kararak muvazaa
yolu ile baflkasnn uhdesine geirmesi veya asl olmayan borlar oluflturmas, yahut alndlar vermesi, varln yok etmesi veya azaltmas hlleri, geri kalan mallarn borcu karfllamaya yetmedii durumlarda, su olarak kabul edilmifl ve hrriyeti balayc ceza ile cezalandrlmfltr.
Bu suun faili, ancak kamu alacann tahsili iin hakknda takip bafllatlan
borlu olabilir. Hakknda henz tahsil amacyla takip bafllatlmamfl bir kifli bu suun faili olamaz. Dolaysyla su kabul edilen fillerin takip bafllamadan, rnein
deme emri tebli edilmeden nce iflleyenlerin fiilleri, su teflkil etmez.
Burada su teflkil eden fiiller; mlkden karma, telef etme yahut deerden dflrme, gizleme, kararak muvazaa yolu ile baflkasnn uhdesine geirme veya asl olmayan borlar oluflturma, yahut alndlar verme, varl yok etme veya azaltma
fleklindedir. Bu hareketlerden her hangi birinin yaplmas suun oluflumu iin yeterlidir. Ancak tek flart deildir. Suun maddi unsurunun gerekleflebilmesi iin bu
fiiller neticesinde borlunun kalan mallarnn borcu karfllamaya yetmemesi gerekir. rnein kamu borlusu bir kiflinin mal varl kamu borcunun ok zerinde
ise bu mal varlnn bir ksmn elden kartmas durumunda, kalan mal varl
borcu zaten karfllyorsa, su oluflmaz.
Suun manevi unsuru ise zel kasda balanmfltr. Bu hareketlerin, kamu alacann ksmen veya tamamen tahsiline engel olmak veya tahsili zorlafltrmak kasdyla yaplmfl olmas gerekir. rnein kamu borlusu flirketin ifllerinin gerektirmesi dolaysyla makinelerini daha yeni, modern daha deerli bir makine almak iin
satmas ve hatta yeni makineleri de almas durumunda yahut kamu borlusu bir kiflinin annesinin zorunlu ameliyatn yaptrmak amacyla satmas hllerinde ve ameliyat yaptrmas hlinde, satma fiili su saylan hllere temas etse de su iflleme
kasd oluflmadndan su oluflmayacaktr.
Bu maddeye gre hkmedilecek hrriyeti balayc cezann bir yl veya daha
az olmas hlinde, Ceza Kanununun 50/1. maddesine gre, sulunun durumuna,
147
kifliliine, ekonomik durumuna, piflmanlk duyup duymadna gre ceza bir baflka yaptrm trne evrilebilir. Cezann bir yldan fazla olmas ve iki yl aflmamas hlinde ise madurun urad zararn giderilip giderilmedii gibi hllere de dikkate edilerek ceza ertelenebilir. ki yl aflan cezalar ertelenemez.
Maddede ngrlen hapis cezasnn st snr befl yl aflmadndan dava zaman
aflm sekiz yldr (Trk Ceza Kanunu md. 66/e). Su iin verilecek cezann st snr yl olduundan ceza zaman aflm ise on iki yldr (Trk Ceza Kanunu md. 68).
Kamu borlularnn kamu alacann tahsili engelleme kasdyla yapacaklar
hangi hareketSIRA SZDE
ler, kamu alacann tahsiline engel olma suunu oluflturur?
Kamu alacann tahsiline

engel olma suunun cezas
Kanunda alt aydan yla
kadar hapis olarak
belirlenmifltir
D fi N E L M
MAL BLDRM LE LGL SU VE CEZALAR
SIRA SZDE
D fi N E L M
Mal bildirimini konu olan filler ile ilgili olarak 6183 sayl Kanunda madde
S O R U
hlinde dzenleme yaplmfltr. Bunlar srasyla geree aykr bildirimde
bulunma
suu, mal edinme ve artmalar bildirmeme suu ve istenecek bilgileri vermeme
suu fleklinde saylabilir.
S O R U
DKKAT
DKKAT
MAL BLDRMNDE BULUNMAMA HL VE GEREE

AYKIRI BLDRMDE BULUNMA SUU SIRA SZDE
N N
Bu fillerle ilgili dzenlemeleri aklamadan nce mal bildirimi hakknda nceki

blmlerde verilen bilgileri konumuzu ilgilendirdii kadar AMALARIMIZ
ile zet olarak aktarmak istiyoruz.
6183 sayl Kanunun 55. maddesine gre, vadesinde borcunu demeyenlere
bir deme emri tebli edilerek cebri icra ifllemlerine bafllanlmas
K T gerekmektedir.
A P
deme emirlerinde hangi hususlarn bulunmas gerektii yine ayn maddede belirtilmifltir. deme emri ile kamu borlusundan, 7 gn iinde borcunu demesi veya mal bildiriminde bulunmas istenir. Kamu borlular, tebli
emri
T E edilen
L E V Z Y Odeme
N
zerine 7 gn iinde borlarn demedikleri takdirde, bu sre iinde mal bildiriminde bulunmak mecburiyetindedir.
Kanunda mal bildirimi messesesine bal olarak oluflturulan su ve cezalar,
N T E R N EgetirilmemeT
bortan kaynakl cezalar olmayp ykmllklerin sresinde yerine
sinden kaynakl cezalardr. Bu cezalar Kanuna, borluyu mal bildiriminde bulunmaya ve gerei beyan etmeye davet etmek zere konulmufl hkmlerdir.
Mal beyannda bulunan ya da haczi kabil mal veya gelirinin bulunmadn beyan eden borlulara beyann geree uygun olmas koflulu ile bu cezalar uygulanmayacaktr.
6183 sayl Kanunun 59 uncu maddesi mal bildiriminin mahiyetini aklamaktadr. Madde metninde yer alan tanma gre, mal bildirimi; kamu borlusunun, kamu alacan karfllayacak miktarda, gerek kendi elindeki gerekse nc flahslar
elindeki menkul ve gayrimenkul mallar ile alacak ve haklarnn; nevini, mahiyetini ve miktarn veya mal olmadn ve yaflayfl tarzna gre geim kaynaklar ile
buna nazaran borcunu ne flekilde deyebileceini tahsil dairesine yazl veya szl olarak beyan etmesidir. Burada nemli olann borcu karfllayacak miktarda maln bildiriminde bulunulmas olduundan ve mal bildirimi bir servet beyan olmadndan, borcuna yetecek miktarda mal bildiren kamu borlusunun daha fazlasn bildirmee zorlanmas mmkn deildir.
6183 sayl Kanun borca yetecek miktarda mal bildirimini esas aldndan 59
uncu maddede yer alan borlunun her trl gelirlerini ve yaflayfl tarzna gre
geim kaynaklarn ve buna nazaran borcunu ne suretle deyebileceini ibare-
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
Mal bildirimi: Kamu

borlusunun, kamu
alacan karfllayacak
miktarda, gerek kendi
elindeki gerekse nc
flahslar elindeki menkul ve
gayrimenkul mallar ile
alacak ve haklarnn;
nevini, mahiyetini ve
miktarn veya mal
olmadn ve yaflayfl
tarzna gre geim
kaynaklar ile buna nazaran
borcunu ne flekilde
deyebileceini tahsil
dairesine yazl veya szl
olarak beyan etmesidir.
148
deme emri usulne uygun

flekilde tebli edildii hlde
7 gn iinde borcunu
demeyen ve mal
bildiriminde de bulunmayan
borlular hakknda, 6183
sayl Kanunun 60. maddesi
uyarnca hapsen zorlama
yoluna gidilir.
Vergi cra Hukuku
leri ile istenen bildirim, borca yetecek kadar mal bildiriminde bulunmayanlar
kapsamaktadr. Borcuna yetecek kadar mal bildiriminde bulunan borlularn, Kanun maddesinin bu hkmlerinden kaynakl bildirimleri yapma mecburiyetleri
bulunmamaktadr.
Kendisine deme emri tebli edilen borlu 7 gn iinde borcunu demek veya mal bildiriminde bulunmak mecburiyetindedir. Mal bildirimi mutlaka bir maln
bildirilmesini ifade etmez. Haczi kabil mal olmayan borlularn mallar olmadn
bildirmeleri de mal bildirimi hkmndedir.
Tahsil dairesince mal bildirimindeki mallarn borcu karfllayamayacana veya
haciz ve satflnn ok g olacana kanaat getirilmesi hlinde, borludan ilave bildirimde bulunulmas da istenebilir. Borludan ilave mal bildirimi istei, yazl veya
szl yaplabilir. Hazrlanan yaznn ilgiliye tebli edilmesi, szl taleplerde de durumun bir tutanakla tespit edilmesi, ileride gerektii takdirde, borlunun geree
aykr bildirimde bulunmas sebebiyle cezai sorumluluuna baflvurulabilmesi iin
gereklidir.
deme emrine karfl mal bildiriminde bulunmayanlarn zorlama hapsi ile geree aykr bildirimde bulunanlarn hapis cezas ile malnn bulunmad ynnde
beyanda bulunanlarn ise Kanunla belirlenmifl bilgileri bildirmemeleri hlinde adli para cezas ile cezalandrlmalar sz konusudur.
Kendisine usulne uygun flekilde dzenlenmifl deme emri usulne uygun flekilde tebli edildii hlde 7 gn iinde borcunu demeyen ve mal bildiriminde de
bulunmayan borlular hakknda, 6183 sayl Kanunun 60. maddesi uyarnca hapsen zorlama yoluna gidilir. Kanun bu hususu anlan maddede kendisine deme
emri tebli edilen borlu, 7 gnlk mddet iinde borcunu demedii ve mal bildiriminde de bulunmad takdirde mal bildiriminde bulununcaya kadar bir defaya mahsus olmak zere ve ay gememek zere hapisle tazyik olunur fleklinde hkme balamfltr. Borlunun hapsen zorlanmas kararn verme yetkisi icra
mahkemelerindedir. Bunun iin tahsil dairesince bir yaz ile icra mahkemesine
baflvurulmas gerekmektedir. Bu flekilde alnan hapsen zorlama kararlar, infaz iin
derhal yetkili Cumhuriyet Savclna gnderilir.
6183 sayl Kanunun 60 nc maddesiyle dzenlenen hapis cezas gerektiren
su ile ilgili davalara icra mahkemesince bakldndan, bu davalarla ilgili hak dflrc srelerin 2004 sayl cra ve flas Kanununun 347. maddesine gre tespiti
gerekmektedir. 2004 sayl Kanunun 347. maddesinde Bu Bapta yer alan fiillerden dolay flikyet hakk, fiilin renildii tarihten itibaren ay ve her hlde fiilin ifllendii tarihten itibaren bir yl gemekle dfler. hkm yer almaktadr.
Borlu hakknda hapsen zorlama karar verilebilmesi iin tahsil dairesince icra
mahkemesine sz konusu sreler ierisinde baflvurulmas gerekmektedir. Bunun
iinde ncelikle suun ifllendii tarihin ve idarenin suu rendii tarihin tespiti
nem taflmaktadr. Buna gre, deme emrinin borluya tebli edildiini gsteren
tebli alndsnn, tahsil dairesine ulaflt tarihin sua ttla tarihi (suu renme gn) olarak kabul edilmesi gerekmekte ve suun ifllendii tarihten itibaren bir yl
gememek kaydyla suu renme tarihinden itibaren ay ierisinde icra mahkemesine flikayet yoluna gidilmesi gerekmektedir.
Hapisle zorlama karar, mal beyannda bulundurtma amacn tafldndan, azami had zerinden verilir. Bu bir ceza deildir. Borlu mal beyannda bulunduu
an, infaza son verilir. Borlunun kararn infazna bafllanlmadan nce mal beyannda bulunmas hlinde, zorlama hi uygulanmaz. Zorlama karar ceza olmadndan, seenek yaptrmlara evrilemez, ertelenemez, tekerrre ve adli sicil kaydna
149
sebebiyet vermez, flartl tahliye hkmlerine de konu olmaz. Sre sonunda borlu
mal bildiriminde bulunmasa dahi, zorlamaya son verilmesi gerekir.
Amme borlusunun tzel kifli olmas hlinde, mal bildiriminde bulunma ykmll kanuni temsilcisine ait olduundan, bu ykmll yerine getirmeyen kanuni temsilciler hakknda hapsen zorlama karar alnarak uygulanmas
gerekmektedir.
6183 sayl Kanunun 111. maddesindeki cezalar ise kasten geree aykr bildirimde bulunanlarla, bildirdii mallarn deerini yksek gstermesi yahut bildirilen
mallar borca yetmedii veya haciz ya da satflnn ok g olmas nedeniyle ilave
mal bildiriminde bulunmas uyarsna ramen, baflka mal olduu hlde eksik bildirimde bulunanlara ve geim kayna ve buna bal yaflayfl tarz bildirimlerini
geree aykr bir flekilde yapmfl olanlara ynelik olarak dzenlenmifltir.
6183 sayl Kanunun 111. maddesinde, Kanuna gre istenen mal bildirimini
geree aykr surette yapanlarla yaflayfl tarzlar mal bildirimine uymayanlar aydan bir yla kadar hapis cezas ile cezalandrlr. hkm yer almfltr.
Bu suun faili, ancak geree aykr mal bildiriminde bulunan kamu borlusu
olabilir. Geree aykr mal bildiriminde bulunmann ise kamu borcunu dememe
kasd ile yaplmas gerekir. Borlunun; baflkasnn mallarn kendi mal olarak bildirmesi veya bildirdii mallar zerinde nc flahslarn haklarn da ayn zamanda bildirmemesi, mal olduu hlde beyan ettiinden baflka mallar olmadn bildirmesi gibi hller, borlunun geree aykr bildirim yapt hususundaki kastnn
karinesidir.
Bu sula ilgili yarglama ve ceza verme grevi Sulh Ceza Mahkemelerindedir.
Bu suun cezas Kanunda aydan bir yla kadar hapis olarak belirlenmifltir.
Bu maddeye gre hkmedilecek hrriyeti balayc cezann bir yl veya daha az olmas hlinde, Ceza Kanunun 50/1. maddesine gre sulunun durumuna, kifliliine, ekonomik durumuna, piflmanlk duyup duymadna gre ceza bir baflka yaptrm trne evrilebilir.
Bu su iin ngrlen cezann st snr befl yla kadar olduundan dava zaman
aflm sresi sekiz yldr.
Mal bildirimine bal sular nelerdir ve yaptrmlarnn tr nedir? SIRA SZDE
MAL EDNME VE ARTMALARINI BLDRMEME SUU

D fi N E L M
6183 sayl Kanunun 61 inci maddesine gre, mal olmadn veya borcu karfllayacak miktarda mal olmadn beyan eden kamu borlusu, daha sonra edindii
S O R 15
U gn iinde
mallar ile gelirlerindeki artfllar edinme ve artfl tarihinden itibaren
tahsil dairesine bildirmekle ykmldr.
Bu ykmlle uymamann yaptrm ise Kanunun 112. maddesinde,
Usul
DKKAT
dairesinde mal bildiriminde bulunduktan sonra, edinilen mallarla, her trl mallarnda, kazan ve gelirlerinde olan artmalar 61 inci madde hkmleri gereince zaSIRA SZDE
mannda bildirmemek suretiyle amme alacann tahsilini engellemifl
veya zorlafltrmfl olanlar bir seneye kadar hapis cezas ile cezalandrlr. fleklinde gsterilmifltir.
Maddede verilecek hapis cezasnn alt snr belirtilmemifltir.
Bu durumda alt sAMALARIMIZ
nr olarak Trk Ceza Kanununun 49. maddesine gre bir ay olarak uygulanmak
durumundadr. 112. maddede ngrlen yaptrmlara karar verme yetkisi Sulh Ceza Mahkemesindedir.
K T A P
SIRA SZDE
D fi N E L M
Mal olmadn veya borcu
karfllayacak miktarda mal
olmadn beyan eden kamu
O R U
borlusu, daha Ssonra
edindii mallar ile
gelirlerindeki artfllar
alacakl idareyeDbildirmek
KKAT
zorundadr.
N N
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
TELEVZYON
NTERNET
NTERNET
150
Vergi cra Hukuku
STENECEK BLGLER VERMEME SUU

deme emrine karfllk mal
olmadn bildiren kamu
borlular bu bildirim ile
birlikte veya 15 gn iinde
baz bilgileri daha vermekle
ykmldrler.
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
6183 sayl Kanunun 114. maddesinde, kendisine deme emri tebli olunan ve
mal olmad yolunda bildirimde bulunan kamu borlularn bu bildirim ile birlikte veya bildirim tarihinden itibaren 15 gn iinde baz bilgileri tahsil dairesine vermekle ykml tutulmufllardr.
Verilmesi gereken bu bilgiler kanunda afladakilerle snrl olarak saylmfltr:
En son yasal yerleflim yeri ve ifl adresleri,
Varsa devaml mkellefiyetleri bulunan dier tahsil daireleri ve kamu idareleri ve bunlardaki hesap ve kayt numaralar,
Nfus kayt sureti
Yine ayn maddede bu ykmll yerine getirmemenin yaptrm da belirtilmifltir. Maddenin son fkrasna gre, Bu vazifeyi makbul bir zre dayanmadan zamannda yerine getirmeyenler elli gne kadar adli para cezas ile cezalandrlr.
Bu suun faili ancak kendisine deme emri tebli olunan ve mal olmad yolunda bildirimde bulunan kamu borlular olabilir. Suun maddi unsuru ise sz konusu bilgileri anlan srede vermemektir. Bu suta ancak genel su iflleme kasd
ile ifllenebilir.
Adli para cezasn vermekte grevli ve yetkili mahkeme, deme emrini tebli
eden tahsil dairesinin yarg evresinde yer ald sulh ceza mahkemesidir.
Adli para cezasnn alt snr kanunda belirtilmediinden, Trk Ceza Kanunu
uyarnca en az befl gnlk olabilir. Dolaysyla verilecek adli para cezas befl gn
il elli gn aras olabilecektir. Bu para cezas, takdir edilen gn saysnn bir gn
karfll olarak yine hkim tarafndan sann ekonomik ve flahsi hllerine gre
takdir edilecek 20 il 100 TL ile arplmas sonucu bulunacak tutar olacaktr.
Kendisine deme
emri tebli edilip de borcu karfllamaya yeter mal varl bulunmadn
SIRA SZDE
bildirenlerle ilgili baflka ykmllkler var mdr?
D fi N E L M
KAMU BORLUSUNA
AT ELLERNDEK MALLARI
BLDRMEME SUU
S O R U
6183 sayl Kanunun
55. maddesinin son fkras ile alacakl tahsil dairelerine, borcunu vadesinde demeyenlere ait mallar elinde bulunduran nc flahslardan
bu mallar 7D gn
iinde bildirmelerini isteme yetkisi verilmifltir. Kanunun 113.
KKAT
maddesinde de yaplan talebe ramen bildirmeyenler alt aya kadar hapis cezas
ile cezalandrlr. hkm yer almfltr.
SIRA SZDE
Bu suun
faili ancak, borcunu vadesinde demeyenlere ait mallar elinde bulunduranlar olabilir. Ancak bu suun oluflabilmesi iin bu kiflilere, borluya ait ellerindeki mallar
bildirmesi konusunda bir ihbarnamenin usulnce tebli edilmifl
AMALARIMIZ
olmas gerekir. Bu suda ancak genel su iflleme kasd ile ifllenebilir. Bu su dolaysyla ceza verme konusunda grevli mahkeme sulh ceza mahkemesidir.
Maddede
K verilecek
T A P hapis cezasnn alt snr belirtilmemifltir. Bu durumda alt snr olarak Trk Ceza Kanununun 49. maddesine gre bir ay olarak uygulanmak
durumundadr. Dolaysyla bu suu iflleyenlere verilecek ceza bir ay il alt ay arasnda deiflecektir.
T E L E V Z Y OBu
N maddeye gre hkmedilecek hrriyeti balayc cezann bir
yldan daha az olmas dolaysyla, Ceza Kanununun 50/1. maddesine gre sulunun durumuna, kifliliine, ekonomik durumuna, piflmanlk duyup duymadna
gre ceza bir baflka yaptrm trne evrilebilir.
N N
NTERNET
SULARIN TAKB
6183 sayl Kanunun115. maddesinde, Kanunun yukarda akladmz 110 ila
114 nc maddelerde yazl sular, alacakl amme idaresinin o mahaldeki en byk memurunun ihbar zerine Cumhuriyet Savcl tarafndan takip olunur.
hkm yer almfltr.
Grld gibi madde ile su duyurusunda bulunma grev ve yetkisi vali
ve/veya kaymakama verilmifltir. Ancak bu maddelerde dzenlenen sular, takibi
flikyete bal sulardan olmadndan Cumhuriyet Savcsnn bu sularn ifllenildiinden kendiliinden veya basn yoluyla yahut ihbarla haberdar olmas hlinde
kendiliinden de soruflturma aabilir.
Anlan 115. maddede ayrca bu sularn bir tzel kifli tarafndan, onun ifllerinin
grlmesi srasnda ifllenmesi hlinde cezann, tzel kiflinin ortaklarndan, temsilci
ve vekillerinden, tasfiye memurlarndan ynetim kurulu baflkan ve yelerinden,
deneti ve mfettifllerinden veya alflanlarndan su teflkil eden ifllemi yapmfl veya fiili ifllemifl olanlar hakknda hkmolunaca da belirtilmifltir. Bu dzenleme su
teflkil eden fiili iflleyen veya ifllemi yapan kifliye ceza verilmesini amalamfltr. Ancak bu kiflinin ayn zamanda sz konusu fiil veya ifllemi yapmaya yetkisinin olmas gerektii de doaldr. rnein bir limitet flirkette flirket adna beyanda bulunma
yetkisi bulunmayan ortaklarn geree aykr mal bildiriminde bulunma veya hi
bildirimde bulunmama suunu iflleme olanaklar yoktur. Bu su ancak flirket flirketi temsile yetkili flirket mdr veya ynetim kurulu yeleri tarafndan ifllenebilir.
Buna karfllk flirket ortaklarnn, kamu borcunun tahsili engellemek maksadyla
flirket mallarn gizlemeleri veya telef etmeleri mmkndr.
151
152
Vergi cra Hukuku
zet
N
A M A
N
AM A
Kamu alacaklarn koruma amacyla getirilen

yasaklar aklamak.
6183 sayl Kanun, bu Kanunun uygulamasnda
grev alan kimselerin bu grevleri dolaysyla
kamu borlularnn flahslarna, mesleklerine, ifllerine ait srlar aklamalar yasaklanmfl, yine
bu kiflilerin ve bilirkiflilerin belli dereceye kadar
yaknlarna iliflkin olup haczedilmifl mallara deer bien komisyonlarda grev yapmalar, bu
mallarn ihalelerine dorudan veya dolayl olarak katlarak mal edinmeleri yasaklanmfltr. te
yandan kamu borlularna da kamu alacaklarnn
tahsiline engel olucu filleri yapmalar da yasak
hline getirilmifltir.
Kamu alacaklarn koruma amacyla oluflturulan sular ve su teflkil eden filleri sralamak.
6183 sayl Kanunla getirilen yasaklara uymama
hlleri birer su olarak kabul edildikten baflka
kamu borlularna yklenen mal bildiriminde bulunma ykmllne karfl geree aykr beyanda bulunma, kamu alacann tahsiline engel
olucu fiillerde bulunma, mal olmadn bildiren
kamu borlularnn ilave baz bilgileri vermemesi, sonradan edindii mallar bildirmemesi, kamu
borlusuna ait mallar uyarya ramen bildirmeme fiili su olarak kabul edilmifltir. Buna karfllk
deme emri tebli olunanlarn mal beyannda
bulunmamas su olarak kabul edilmeyip, borluyu mal beyannda bulunmaya zorlama amacyla zorlama hapsi ngrlmfltr.
N
A M A
Kamu takiplerine karfl sulara verilecek cezalar aklamak

Srrn ifflas suuna verilecek ceza bir yldan
yla kadar hapis ve befl gnden befl bin gne kadar adli para cezas, artrmaya katlmama veya
artrmadan mal satn alma yasaklarn ihlal edenlere verilecek ceza aydan yla kadar hapis,
kamu alacaklarnn tahsiline engel olanlara verilecek ceza alt aydan yla kadar hapis, mal
edinme ve artmalarn bildirmeyenlere verilecek
ceza bir yldan bir seneye kadar hapis, borcu karfllamaya yeterli mal olmadn bildirenlerden
istenen bilgileri vermeyenlere befl il elli gn aras adli para cezas, ellerinde kamu borlusuna ait
mal bulunanlardan istenilmesine ramen vermeyenlere verilecek ceza ise bir aydan alt aya kadar hapistir.
153
Kendimizi Snayalm
1. Afladaki fillerin hangisi dolaysyla kamu borlusu
hakknda verilen hapis karar sabka kaydna yol amaz?
a. Srrn ifflas
b. Mal bildiriminde bulunmama
c. Geree aykr mal bildiriminde bulunma
d. Kamu borlusuna ait elindeki mal bildirmeme
e. Kamu alacann tahsiline engel olma
2. Afladaki fiillerden hangisi sadece adli para cezasn gerektirir, hapis cezasna yol amaz?
a. Srrn ifflas
b. Artrmaya katlma yasana ramen artrmaya
katlma
c. Yeterli mal olmad ynndeki mal bildirimine
ramen istenen bilgileri vermeme
d. Kamu borlusuna ait elindeki mal isteme ramen vermeme
e. Kamu alacann tahsiline engel olma
3. Bir kamu idaresinde tahsile yetkili grevli kiflinin bir
kamu borlusuna ait bilgileri aklamas afladaki hllerden hangisinde su teflkil etmez?
a. Basna bilgi vermesi
b. Borlunun alflt kuruma durumu bildirmesi
c. Bir televizyon kurulufluna verdii rportajda rnek olarak bahsetmesi
d. Tahsile yetkili kredi kurulufluna bilgi aktarmas
e. Borlunun bal olduu meslek odasna durumu bildirmesi
4. Haczedilen mallarn satflnda grevli komisyonda
grev yapan bir kifli, afladakilerden hangisinin haczedilen mallarna deer biilme kararna katlmas yasak
deildir?
a. Niflanlsna
b. Bofland efline
c. Kiracsna
d. Torununa
e. Evlatlna
5. Afladaki hllerden hangisinde hapis cezas yerine

zorlama hapsine hkmedilir?
a. deme emrine karfl mal bildiriminde bulunmama
b. Geree aykr mal bildiriminde bulunma
c. Var olmasna ramen malnn bulunmad ynnde mal bildiriminde bulunma
d. Malnn bulunmadn beyana ramen istenen
bilgileri vermeme
e. Mal bildiriminde gsterine mallar kasten telef
etmek
6. Kendisine deme emri tebli edilen bir kamu borlusu ka gn iinde mal bildiriminde bulunmak zorundadr?
a. 3 gn
b. 5 gn
c. 7 gn
d. 15 gn
e. 30 gn
7. Kanunda hapis cezasnn alt snrnn gsterilmedii
hllerde hkim tarafndan hkmedilecek hapis cezasnn alt snr ne kadardr?
a. 1 gn
b. 15gn
c. 25 gn
d. 30 gn
e. 1 ay
8. Kendisine deme emri tebli olunan ve buna karfllk sresinde borcu karfllayacak her hangi bir nal olmadn bildiren bir kamu borlusu sonradan bir mal
edinirse bunu ka gn ierisinde alacakl tahsil dairesine bildirmek zorundadr.
a. 1 gn
b. 15gn
c. 25 gn
d. 30 gn
e. 1 ay
154
Vergi cra Hukuku

9. Alacakl kamu idaresinin mal beyannda bulunmayan kamu borlusu hakknda zorlama hapsi uygulanabilmesi iin ne kadarlk srede flikyette bulunmas gerekmektedir.
a. Fiilin renilmesinden itibaren bir ay ve fiilin ifllenilmesinden itibaren bir yl
b. Fiilin renilmesinden itibaren ay ve fiilin ifllenilmesinden itibaren bir yl
c. Fiilin renilmesinden itibaren bir ay ve fiilin ifllenilmesinden itibaren yl
d. Fiilin renilmesinden itibaren ay ve fiilin ifllenilmesinden itibaren yl
e. Fiilin renilmesinden itibaren alt ay
1. b
10. Geree aykr mal bildiriminde bulunmama suunu bir anonim flirkette afladakilerden ancak hangisi
iflleyebilir?
a. fiirket hissedarlar
b. fiirket alacakllar
c. fiirketin ynetim kurulu yeleri
d. fiirketin denetileri
e. fiirketin alflanlar
6. c
2. c
3. d
4. c
5. a
7. e
8. b
9. b
10. c
Eer yantnz yanlfl ise Mal Bildiriminde Bulunmama Hli ve Geree Aykr Mal Bildiriminde Bulunma Suu bafllkl blme baknz.
Eer yantnz yanlfl ise 6183 sayl Kanunda
Dzenlenen Cezalar Toplu Olarak Gsteren
zetler blmndeki 3. zete baknz
Eer yantnz yanlfl ise Srlarn fflas bafllkl
blme baknz.
Eer yantnz yanlfl ise Takdir fllemleri ve
Kararlara fltirak yasaklar bafllkl blme baknz.
Eer yantnz yanlfl ise Mal Bildiriminde Bulunmama hli ve Geree Aykr Mal Bildiriminde Bulunma Suu bafllkl blme baknz.
Eer yantnz yanlfl ise Mal Edinme ve Artmalar Bildirmeme Suu bafllkl ve Kamu Borlusuna Ait Mallar Bildirmeme bafllkl blme
baknz.
Eer yantnz yanlfl ise Mal Edinme ve Artmalar Bildirmeme Suu bafllkl blme baknz.
Eer yantnz yanlfl ise Sularn Takibi bafllkl blme baknz.
155

Sra Sizde 1
Srrn ifflas suunun faili ancak Kamu Alacaklarnn
Tahsil Usul Hakknda Kanunun uygulamasnda grevli olan kifliler olabilir. rnein vergi dairelerinin icra
servislerinde grev yapanlar memurlar, haciz ifllemini
ifa edenler bu suun faili olabilirler.
Sra Sizde 2
Artrmaya katlma yasann kapsamna 6183 sayl
Kanunun uygulamasnda grevli bulunan kimseler girer, ve bu kifliler bu kanun gereince paraya evrilecek
mallarn artrmasna ne kendi adlarna, ne de dier kimseler ad ve hesabna ifltirak edemezler ve bu artrmalardan mal satn alamazlar. bu mallar nc flahslar araclyla veya nc flahslara satn aldrp onlardan
befl sene mddetle satn alamazlar.
Sra Sizde 3
Kamu alacann tahsili iin hakknda takip muamelelerine bafllanan borlularn ksmen veya tamamen kamu
alacann tahsiline engel olmak veya tahsili zorlafltrmak maksadiyle mallarndan bir ksmn veya tamamn, mlknden karmas, telef etmesi yahut deerden
dflrmesi, gizlemesi, kararak muvazaa yolu ile baflkasnn uhdesine geirmesi veya asl olmayan borlar
oluflturmas, yahut alndlar vermesi, varln yok etmesi veya azaltmas hlleri, geri kalan mallarn borcu karfllamaya yetmedii durumlarda, su olarak kabul edilmifl ve hrriyeti balayc ceza ile cezalandrlmfltr.
Sra Sizde 4
deme emrine karfl mal bildiriminde bulunmayanlarn
zorlama hapsi ile geree aykr bildirimde bulunanlarn hapis cezas ile malnn bulunmad ynnde beyanda bulunanlarn ise Kanunda yazl bilgileri vermemeleri hlinde adli para cezas ile cezalandrlmalar sz
konusudur.
Sra Sizde 5
Kendisine deme emri tebli edilip de borcu karfllamaya yeter mal varl bulunmadn bildirenler, bu
bildirim ile birlikte veya 15 gn iinde son yasal yerleflim yeri ve ifl adreslerini, varsa devaml mkellefiyetleri bulunan dier tahsil daireleri ve kamu idareleri ve
bunlardaki hesap ve kayt numaralar ile nfus kayt suretini de bildirmek zorundadrlar.
Bu durumdaki kifliler ayrca daha sonra edindii mallar ile gelirlerindeki artfllar da edinme ve artfl tarihinden itibaren 15 gn iinde tahsil dairesine bildirmekle
ykmldr.
Candan, T. (2007). Aklamal Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda Kanun, Maliye ve Hukuk Yaynlar, Ankara.
Coflkun, M. (2011). Amme Alacaklarnn Tahsil Usul
Hakknda Kanun, Sekin Yaynevi, Ankara.
Usul, fl Bankas Kltr Yaynlar, Ankara.
Hukuku, Ekin Yaynlar, 2. Bask, Bursa.
Koak, M. (2011). Vergi cra Hukuku, Sekin Yaynevi,
Ankara.
Yerlikaya, G., K. (2012). 6183 sayl Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda Kanun fierhi, XII Levha
Yaynevi, stanbul.

Vergi̇ İcra Hukuku

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Vergi̇ İcra Hukuku

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

T.C.

ANADOLU NVERSTES YAYINI NO: 2726

VERG CRA HUKUKU

Kamu Alaca, Vergi Alaca Kavramlar, Kapsam ve

Kamu Alacaklarn Gvence Altna Alan nlemler...................18

Vergi Borlusuna Takip Hukukunda Salanan Kolaylklar... 42

Vergi Alacaklarnn Tahsili...................................................... 62

DEMENN MAHSUP EDLECE ALACAKLAR .........................................

Cebren Tahsilat Srecinde Tahsilatn Bafllangc, deme

Haciz Uygulamas ve Sonular.............................................. 104

GAYRMENKUL MALLARIN HACZ VE TEFERRU ...................................

Vergi Alacan Sona Erdiren Hller ..................................... 126

Kamu Alacaklarn Korumay Amalayan Yasaklar,

VERG CRA HUKUKU

Bu niteyi tamamladktan sonra;

Vergi cra Hukuku

Kamu Alaca, Vergi

Kamu Alaca, Vergi Alaca

KAMU ALACAI, VERG ALACAI KAVRAMLARI VE

6183 sayl Kanun

Vergi cra Hukuku

Devletin akitten, haksz

Vergi cra Hukuku

6183 sayl Kanunun

Kamu maliyesinde vergi benzeri olarak (parafiskalite) adlandrlan, baz kamu

Ky gelirlerinin tahsili 442

Vergi cra Hukuku

Kamu Alaca Kavramnn zel Alacak Kavramndan Fark

zel hukuktan kaynaklanan

Vergi Alaca Kavram

Vergi cra Hukuku

VERG ALACAININ TAKP HUKUKU NDEK YER

Takip Hukuku Kavram ve Vergi Alaca Kavramnn Takip

Kamu alaca kavramnn tanm ve kapsamn

Vergi cra Hukuku

Vergi alaca kavram ve bu kavramn kamu alaca kavramndan farkn aklamak

5. Afladakilerden hangisi kamu alaca kavram iinde deildir?

Vergi cra Hukuku

10. Afladaki ifadelerden hangisi doru deildir?

Kendimizi Snayalm Yant Anahtar

Yantnz yanlfl ise Kamu Alaca Kavram,

Sra Sizde Yant Anahtar

Vergi cra Hukuku

VERG CRA HUKUKU

Bu niteyi tamamladktan sonra;

Vergi cra Hukuku

KAMU ALACAKLARINI GVENCE

Kamu Alacaklarn Gvence

KAMU ALACAI N TEMNAT STENMES

Kamu borlusundan teminat

Vergi cra Hukuku

darenin teminat istemesi

2. nite - Kamu Alacaklarn Gvence Altna Alan nlemler

Nelerin teminat olabilecei

fiahsi kefaleti kabul,

Vergi cra Hukuku

ihtiyati haciz yaplabilecek

Kural olarak ileride doacak

2. nite - Kamu Alacaklarn Gvence Altna Alan nlemler

htiyati haciz sre ile bal

htiyati haciz ifllemi de dava

yazl hllerin varl hlinde

htiyati tahakkuk sadece