AGJENCIA KOMBTARE E PROVIMEVE

PROVIMI I LIRIMIT
SESIONI I
E hn, 23 qershor 2014

Ora 10.00

Lnda: Gjuh shqipe

Udhzime pr nxnsin

Testi n total ka 25 pyetje.

Trembdhjet pyetje jan me zgjedhje (qarkim).
Dymbdhjet pyetje jan me zhvillim.
N pyetjet me zgjedhje qarkoni vetm shkronjn prbri prgjigjes s sakt, ndrsa pr pyetjet
me zhvillim sht dhn hapsira e nevojshme pr t shkruar prgjigjen.
Koha pr zhvillimin e pyetjeve t testit sht 2 or e 30 minuta.
Pikt pr seciln pyetje jan dhn prbri saj.
Pr prdorim nga komisioni i vlersimit

Krkesa

10

11

12

13a

13b

14a

14b

14c

15

16a

16b

16c

17

18

19a

19b

20

21

22

23

24

25a

25b

25c

25d

Pikt
Krkesa
Pikt
Krkesa
Pikt
Krkesa
Pikt

KOMISIONI I VLERSIMIT

Totali i pikve

1... Antar
2. . Antar
AKP

23 qershor 2014

Gjuh shqipe

PROVIMI I LIRIMIT

Sesioni I

PJESA I
Lexoni pjesn e mposhtme, pastaj prgjigjuni pyetjeve q vijojn.
Letra1
Kur ka qen hera e fundit q keni shkruar nj letr? Ka shum mundsi q t prgjigjeni: Oh, ka shum
koh. Ndoshta nuk keni postuar kurr nj letr. Statistikat e shrbimit postar tregojn se numri i letrave t
drguara me post ka rn n mnyr dramatike q nga viti 2002. Pavarsisht se numri i popullsis sht rritur
ndjeshm, njerzit sot drgojn m pak letra krahasuar me dhjetra vite m par. Kjo prirje ka shum gjasa q t
vazhdoj.
Ndoshta ka shum arsye, por un besoj se kjo ndodh pr shkak t prdorimit t imeilit dhe t celularit. do
dit e m shum rritet numri i njerzve q plqejn m tepr t komunikojn pandrprer, se sa t bjn gjith ato
gjra t domosdoshme pr t postuar nj letr, si: ta shkruajn me dor, ta fusin n zarf, ti ngjisin zarfit nj pull
poste dhe n fund ta hedhin letrn n kutin postare. Sigurisht, prdorimi i teknologjive t reja e lehtson m
shum komunikimin sesa ta bsh kt prmes t shkruarit dhe postimit t nj letre. Megjithat, un mendoj se
prdorimi gjithnj i imeilit apo i celularit n vend t nj letre t shkruar me dor, sht nj zgjedhje e varfr.
Le t shikojm me kujdes se si i prdorim format e reja t komunikimit. Si celulari, edhe imeili na
ndihmojn q t jemi gjithnj n kontakt me miqt dhe familjet tona. Telefonat celular jan nj mnyr shum e
mir pr t dgjuar menjher zrin e nj personi dhe pr t pasur nj komunikim t vazhdueshm. Por e vrteta
n lidhje me telefonat celular sht se shumica e bisedave jan t shkurtra dhe asgj nuk na mbetet m pas n
mendje. Gjithashtu, nj nga pengesat m t rndsishme n lidhje me to sht se bisedat nuk mund ti ruajm apo
ti hedhim n letr. Her pas here, kur lexojm letrat, i ndiejm m pran njerzit q ua kemi drguar.
Ashtu si telefonat celular, edhe imeilet na krijojn mundsi q t komunikojm m shpejt me familjen
dhe miqt tan. sht shum e leht t shkruash nj njoftim n kompjuter. Nga ana tjetr, personi q merr
njoftimin, mund t bj disa komente n t. I tr ky shkmbim mendimesh nuk ju merr m shum se disa minuta.
Pavarsisht se drgimi dhe marrja e imeileve jan mjete shum t shpejta pr t komunikuar, prsri ato mbeten
mnyra t varfra pr t zvendsuar bashkbisedimet shprehse.
Edhe pse letrat krkojn koh pr tu shkruar dhe drguar, ato jan forma m e paharrueshme e
komunikimit. Kur shkruajm nj letr, prfshijm shum mendime t rndsishme n t. Sapo organizojm idet,
kemi nevoj pr fjalt q ti hedhim n letr. Prpjekja pr t hedhur ide n letr e thellon mendimin ton. Shkrimi
i nj letre sht nj lloj bashkbisedimi me veten; n momentin q shprehim mendimet tona, ne msojm m
shum pr to. Personi q e merr letrn, deprton n besimet tona, gj t ciln ai nuk e ndien kur merr nj prgjigje
t shkurtr me imeil. Shpesh, njerzit i ruajn pr shum vite letrat e shkruara me dor. Jetgjatsia e nj letre
zgjat m tepr se ajo e nj imeili.
sht fakt i mirnjohur se disa letra t shkruara nga njerz t mdhenj ruhen me shum kujdes. Jan kto
letra q na japin shum informacione dhe detaje shtes n lidhje me ngjarje t famshme historike. Letrat e
shkruara nga Mark Tuein, Napoleoni dhe e shum t tjerve jan br publike. N disa raste, ato na krijojn
mundsin ti hedhim nj sy t shpejt jets s zakonshme t ktyre njerzve t mdhenj. Ve ksaj, ato na lejojn
t kuptojm m mir karakterin dhe mendimet e atyre q i kan shkruar.
Ne mund t mendojm se, meqense nuk jemi t famshm, t tjert nuk ka pse t jen t interesuar pr
letrat tona. Un nuk jam dakord me kt! Koht e fundit, gjyshja m tregoi disa letra q strgjyshi im, pra i ati, i
drgonte familjes kur ishte n Luftn e Dyt Botrore. Ishte magjepsse ti lexoje ato! Gjyshja dhe xhaxhai m
kishin treguar shum histori pr baban e tyre dhe un e di se ai kishte qen nj njeri q tregonte ndodhi t bukura
gazmore. Por, sapo lexova letrat e tij, fillova t kuptoja se ai kishte qen, gjithashtu, nj njeri shum mendimtar q
i mungonte familja kur luftonte diku larg. Strgjyshi im nuk ishte i famshm, por ne msuam kaq shum pr t,
vetm prmes letrave t tij q familja i kishte ruajtur me aq kujdes. Letrat jan nj thesar i muar, prmes t cilave
ai q i lexon, e vlerson m shum at q i ka shkruar.
Megjithse imeilet dhe celulart jan mjete komunikimi shum t rndsishme, besoj se t gjith ne duhet
ti lm vetes m shum koh pr tu aftsuar q t shkruajm letra t mira. Prandaj duhet t msohemi t
shkruajm letra, her pas here. sht e vrtet se kjo do t na marr m shum koh, por ka nj prfitim. Duke
shpenzuar m shum koh pr t formuluar mendimet tona, ne bhemi m t matur, mendojm m shum. N
kt mnyr, bjm dika m shum se sa thjesht lm nj shnim. Kshtu, ne krijojm kujtime t rndsishme, t
cilave mund tu kthehemi her pas here. Letrat zgjasin prgjithnj!
1

Ky sht nj fjalim i mbajtur para nj grupi msuesish dhe nxnsish.

AKP
2

23 qershor 2014

Gjuh shqipe

PROVIMI I LIRIMIT

Sesioni I

1. Qllimi kryesor i ksaj pjese sht:

A)
B)
C)
D)

1 pik

t krahasoj format e ndryshme t komunikimit.

ti bind dgjuesit q tu kushtojn koh letrave t shkruara me dor.
tu shpjegoj dgjuesve pse imeilet jan nj form e prhapur e komunikimit.
ti informoj dgjuesit n lidhje me paksimin e numrit t letrave t shkruara gjat kohve t fundit.

2. Cila nga fjalit e mposhtme sht edhe tema e ksaj pjese?

1 pik

A) Ndoshta ka shum arsye, por un besoj se kjo ndodh pr shkak t prdorimit t imeilit dhe t celularit.
B) Megjithat, un mendoj se prdorimi gjithnj i imeilit apo i celularit n vend t nj letre t shkruar me
dor, sht nj zgjedhje e varfr.
C) Ne mund t mendojm se, meqense nuk jemi t famshm, t tjert nuk ka pse t jen t interesuar pr
letrat tona.
D) Megjithse imeilet dhe celulart jan mjete komunikimi shum t rndsishme, besoj se t gjith ne duhet
ti lm vetes m shum koh pr tu aftsuar q t shkruajm letra t mira.
3. Cila nga fjalit e mposhtme sht fakt?
A)
B)
C)
D)

1 pik

Ishte magjepsse ti lexoje ato!

sht shum e leht t shkruash nj njoftim t shpejt n kompjuter.
sht e vrtet se kjo do t na marr m shum koh, por ka nj prfitim.
Koht e fundit, gjyshja m tregoi disa letra q strgjyshi im, pra i ati, i drgonte familjes kur ishte n
Luftn e Dyt Botrore.

4. Pr t shkruar kt fjalim, autori punoi me nj grup nxnsish, t cilt ndihmojn njri-tjetrin pr t

shprehur dhe prezantuar idet e tyre. Pr t realizuar kt duhet q nxnsit:
1 pik
A)
B)
C)
D)

t krkojn konsensus pr idet e prdorura n fjalimet e tyre.

t bashkbisedojn pr t shkmbyer ide n nj mnyr t organizuar.
t krkojn ide pr fjalimet e antarve t tjer t grupit.
t caktojn nj antar grupi pr t regjistruar idet e secilit.

5. Cila nga fjalit e mposhtme shpreh nj mendim kritik/sugjerim pr kt pjes?

A)
B)
C)
D)

1 pik

Letrat e shkruara na tregojn m shum pr karakterin e atij q i ka shkruar se sa imeilet.

Nj nga t mirat e letrave t shkruara sht se ato zgjasin pr nj koh t gjat, nse ruhen si duhet.
Folsi duhet t na kishte paraqitur m shum fakte n lidhje me format moderne t komunikimit.
Pr uljen e numrit t letrave t shkruara duhet fajsuar prdorimi i formave m t reja t komunikimit.

6. Cilat jan dy nga arsyet, q sipas autorit, kan sjell uljen e numrit t letrave t shkruara?
a) ___________________________

2 pik

b) __________________________

7. Bazuar n informacionin e marr nga kjo pjes, zbrtheni nntekstin q mbart fjalia e fundit:

2 pik

Letrat zgjasin prgjithnj!

____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________

AKP

23 qershor 2014

Gjuh shqipe

PROVIMI I LIRIMIT

Sesioni I

PJESA II
Lexoni historin e mposhtme, pastaj prgjigjuni pyetjeve q vijojn.

Udhtim n mbretrin e pemve

Na ishte nj her nj djal i vogl q mrzitej. Ai kishte shum dshir t udhtonte, t nisej drejt detit apo
edhe tutje horizontit. Po ja q pa mjete nuk mund t udhtonte. Voglushi skishte as anije, as makin, as tren, as
edhe gj prej gjje. Ather detyrohej t ngulej n nj vend, andaj edhe i hipte mrzia. Mirpo, nj dit tha me
vete: Pse u dashka doemos t kesh krah zogu apo flet peshku pr t udhtuar? E ather i lindi mendimi ta
mbante vrapin drejt mbretris s pemve. N t vrtet, ky mendim nuk i erdhi papritur. Kishte koh q shkonte
dhe endej pyllit, ku ndiente tr ato gjra t uditshme; i dukej sikur pemt i krkonin ti flisnin, sikur pemt
lviznin; e shihje voglushin nj dit n nj vend, nj dit n tjetrin dhe prher i bhej sikur pemt lviznin.
Doemos, kur vshtron pemt, ato duket sikur kan pamje t palvizshme. Qndrojn pingul mbi tok, me degt e
tyre t hapura dhe me mijra gjethe q dridhen e prdridhen.
E gjith kjo sht nj mashtrim q bjn pemt pr tu dukur sikur qndrojn ngaher n t njjtin vend,
pr vite t tra. Ato kan pamje t qet e t but, t mbrthyera fort pas toks s zez nprmjet rrnjsh t
fuqishme. Ti shohsh pa iu kushtuar vmendje, mund t pandehsh se ato skrkojn gj, skan gjkafsh pr t
thn. Mirpo, voglushi e dinte se nuk ishte e vrtet. Pemt nuk jan t palvizshme. Ato duken sikur flen,
sikur bien n gjum t thell q zgjat me shekuj. Po vet voglushi e dinte fare mir se pemt sflen. Vetm se
jan disi t egra e t ndrojtura dhe, kur shohin dik q iu avitet, shtrngojn darn e rrnjve t tyre dhe bjn
sikur kan fjetur.
Kur ndodhesh n mbretrin e pemve dhe tregohesh i sjellshm me to, sht mir t dish q pemt edhe
mund tju shohin. Ka njerz q thon se pemt jan t verbra, t shurdhra e memece. Nuk sht e vrtet. M
fjalshum se nj pem nuk ka, sidomos kur i ke marr me t mir. Gjithashtu, ato kan sy kudo, mbi seciln
gjethe. Mirpo kt kurrkush se di. Duke qen disi t ndrojtura, pemt zakonisht i mbajn syt mbyllur, kur
prreth tyre sorollatet dikush. Djali i vogl, ai q kishte dshir t madhe t endej lart e posht mbretris s
pemve, kishte msuar pak nga pak si ti bnte pemt t hapnin sykat. Fishkllente me mblsin m t madhe,
jo ndonj melodi, po ashtu si pemt, nj a dy nota, fishkllente mbl, sa m mbl. Ather, mbi t gjitha
gjethzat e ngacmuara, djali vinte re tek hapeshin nj nga nj e leht-leht sykat, ato syka si t krmijve. Dhe ka
sy t t gjitha ngjyrave: t zinj, t verdh, t trndafilt, t kaltr, t elt apo mavi. do sy vshtron voglushin e
ulur mes eltins me nj ndjesi vrtet t uditshme, sepse vshtrimet i kan shum t mbla.
Voglushit ia ka nda t kuvendoj me lisin e mom. I flet duke i fishkllyer.
- Ti je mbreti i pyllit? e pyet voglushi.
- Jo. Mbreti i pyllit banon shum larg q ktej, n faqen tjetr t malit. Po lis, si un sht edhe ai.
- Duhet t jet shum i shkuar nga mosha, i thot voglushi.
- I shkuar thua! Ai ishte shum i mom kur un linda, ktu e tre mij vjet m par.
Voglushi ka nj respekt t veant pr lisin e mom.
- Sa mir duhet t jet t jetosh aq gjat!
- Posi jo, mson tr ato gjra, ia kthen lisi.
- Nj dit, edhe ti ke pr t'u br mbret i pyllit, i thot djali.
Lisi i mom krekoset pak nga lvdata.
- Mbase. N i shptofsha goditjes s rrufes, edhe mundet...
- Po plepat, nuk bhen dot mbretr?
Lisi i mom zgrdheshet duke frshllyer:
- i z n goj ata! Ata e kan mendjen si e si t llomotisin, si zogjt. T tr n kuti shkrepsesh kan pr
t prfunduar.
Voglushi trishtohet disi, sepse i do plepat. I krkon leje pr tu larguar lisit t mom dhe vijon t shtis n pyll.

AKP

23 qershor 2014

Gjuh shqipe

PROVIMI I LIRIMIT

Sesioni I

8. Kjo pjes sht marr nga:

A)
B)
C)
D)

1 pik

nj libr me tregime pr fmij.

nj roman aventurash pr fmij.
nj libr me prjetime personale.
nj artikull q trajton pse qytetet duhet t ken m shum hapsira t gjelbra.

9. Prshkrimi q autori i bn pyllit, t krijon iden e nj vendi:

A)
B)
C)
D)

1 pik

t rrezikshm, ku fmijt mund t humbasin.

joreal, q ekziston vetm n imagjinat.
t zakonshm, ku asgj nuk ndodh.
t populluar me kafsh dhe bim t rralla.

10. N ciln prej fjalive t mposhtme sht prdorur gjuha e figurshme?

A)
B)
C)
D)

1 pik

Po ja q pa mjete nuk mund t udhtonte.

Kishte koh q shkonte dhe endej pyllit.
M fjalshum se nj pem nuk ka, sidomos kur i ke marr me t mir.
Ai kishte shum dshir t udhtonte, t nisej drejt detit apo edhe tutje horizontit.

11. N fjalin: Ata e kan mendjen si e si t llomotisin, si zogjt, me fjaln llomotisin djali nnkupton:
1 pik
A) t flasin shum.
B) t grinden me njri-tjetrin.
C) t prqeshin njri-tjetrin.
D) t enden lart e posht.
12. Nisur nga biseda e djalit me lisin, far veorish duhet t ket nj lis pr tu br mbret i pyllit? 2 pik

a. ____________________________________

b. _______________________________

13.
a) far kan t veant prapashtesat e fjalve: sykat, gjethzat (paragrafi III)? Cili sht funksioni i ktij
prdorimi?

2 pik

E veanta:

________________________________________________________________________

Funksioni:

________________________________________________________________________

b) Cili sht roli i prsritjes s lidhzs as n fjalin e dhn m posht?

1 pik

Voglushi skishte as anije, as makin, as tren, as edhe gj prej gjje.

____________________________________________________________________________________

AKP

23 qershor 2014

Gjuh shqipe

PROVIMI I LIRIMIT

Sesioni I

14.
a) A mendoni se djali sht thjesht nj vizitor n pyll? Argumentoni mendimin tuaj.

2 pik

____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
b) Djali ka nj imagjinat t zhvilluar. Identifikoni dy momente n fragment ku ajo shfaqet si e till. 2 pik
___________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
c) Autori e ka titulluar pjesn "Udhtim n mbretrin e pemve. far do t ndryshonte nse ai do ta kishte
emrtuar "Udhtim n pyllin me pem"? Shpjegoni mendimin tuaj duke e ilustruar edhe me pjes nga
teksti.
3 pik
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
PJESA III
15. Qarkoni fjaln e prngjitur.
A)
B)
C)
D)

1 pik

prher
ulur
t fuqishme
fjalshum

16.
a) Emrtoni morfemat trajtformuese te fjala shkofsha.
_______________________
_______________________

2 pik

b) Gjeni nj ift antonimik n paragrafin e dyt t pjess.

_______________________
_______________________

1 pik

c) Cils klas i prkasin fjalt e mposhtme?

1 pik

apo, andaj, se, mirpo

______________________

17. Qarkoni fjalin ku sht prdorur trajta e shkurtr.

1 pik

A) E gjith kjo sht nj mashtrim q bjn pemt pr tu dukur sikur qndrojn ngaher n t njjtin vend
pr vite t tra.
B) Nj dit, edhe ti ke pr tu br mbret i pyllit.
C) Kur ndodhesh n mbretrin e pemve, dhe tregohesh i sjellshm me to, sht mir t dish q pemt edhe
mund tju shohin.
D) Ato kan pamje t qet e t but, t mbrthyera fort pas toks s zez nprmjet rrnjsh t fuqishme.
AKP

23 qershor 2014

Gjuh shqipe

PROVIMI I LIRIMIT

Sesioni I

18. Prcaktoni shkalln e mbiemrit.

1 pik

Fishkllente me mblsin m t madhe, jo ndonj melodi, po ashtu si pemt, nj a dy nota,

fishkllente mbl, sa m mbl.
Shkalla:

_______________________

19.
a) Grupin emror ato gjra vendoseni n numrin njjs, rasa dhanore.

1 pik

_____________________________________________________
b) Tregoni mnyrn dhe kohn e foljes s nnvizuar.

2 pik

N i shptofsha goditjes s rrufes, edhe mundet...

Mnyra: _________

Koha: ____________

20. Gjeni kryefjaln n fjalin e mposhtme. Tregoni me se shprehet.

2 pik

Mirpo kt kurrkush se di.

Kryefjala: _______________________

Shprehur me: ____________________________

21.
a) Prcaktoni llojin kallzuesit. Tregoni me se shprehet.

2 pik

Pemt nuk jan t palvizshme.

Lloji: _______________________

Shprehur me: _______________________

b) Prcaktoni llojin e rrethanorit t nnvizuar. Tregoni me se shprehet.

2 pik

Ato duket sikur flen, sikur bien n gjum t thell q zgjat me shekuj.
Lloji: _______________________

Shprehur me: _______________________

22. Zgjerojeni fjalin e dhn me nj pjes t nnrenditur rrjedhimore.

1 pik

T tr n kuti shkrepsesh kan pr t prfunduar.

_______________________________________________________________________
23. Qarkoni fjalin me pjes t nnrenditur prcaktore.
A)
B)
C)
D)

Sa mir duhet t jet t jetosh aq gjat!

Ather detyrohej t ngulej n nj vend.
E ather i lindi mendimi ta mbante vrapin drejt mbretris s pemve.
Ather, mbi t gjitha gjethzat e ngacmuara, djali vinte re tek hapeshin nj nga nj e leht-leht sykat,
ato syka si t krmijve.

24. Qarkoni fjalin e thjesht.

A)
B)
C)
D)
AKP

1 pik

1 pik

Kishte koh q shkonte dhe endej pyllit.

Na ishte nj her nj djal i vogl q mrzitej.
Mirpo, voglushi e dinte se nuk ishte e vrtet.
do sy vshtron voglushin e ulur mes eltins me nj ndjesi vrtet t uditshme.
7

23 qershor 2014

Gjuh shqipe

PROVIMI I LIRIMIT

Sesioni I

25. Imagjinoni se jeni nj piktor i mrekullueshm dhe prindrit ju kan lejuar t pikturoni far t dshironi n
muret e dhoms suaj.
6 pik
far do t pikturoni? Prshkruani veprn tuaj t artit.
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

Shtjellimi i ides
(25a)
2

AKP

Struktura
(25b)
1

Stili dhe origjinaliteti

(25c)
1

Saktsia gjuhsore
(25d)
2

Totali
6 pik

23 qershor 2014