24

Chng 2

TRANG B IN NHM MY TIN

2.1 c im cng ngh
Nhm my tin rt a dng, gm cc my tin n gin, my tin vn
nng, chuyn dng, my tin ngTrn my tin c th thc hin c
nhiu cng ngh tin khc nhau: tin tr ngoi, tin tr trong, tin mt u,
tin cn, tin nh hnh. Trn my tin cng c th thc hin doa, khoan v
tin ren bng cc dao ct, dao doa, tar renKch thc gia cng trn my
tin c th t c vi mili n hng chc mt

Hnh 2.1 Dng bn ngoi my tin

Dng bn ngoi ca my tin nh hnh 2.1a. Trn thn my 1 t trc
2, trong c trc chnh quay chi tit. Trn g trt t bn dao 3 v sau
4. Bn dao thc hin s di chuyn dao ct dc v ngang so vi chi tit.
sau t mi chng tm dng gi cht chi tit di trong qu trnh gia cng,
hoc gi mi khoan, mi doa khi khoan, doa chi tit.
S gia cng tin nh hnh 2.1b. my tin, chuyn ng quay chi tit
vi tc gc ct l chuyn ng chnh, chuyn ng di chuyn ca dao 2 l
chuyn ng n dao. Chuyn ng n dao c th l n dao dc, nu dao di
chuyn dc chi tit (tin dc) hoc n dao ngang, nu dao di chuyn ngang
(hng knh) chi tit. Chuyn ng ph gm c xit ni x, tr, di chuyn
nhanh ca dao, bm nc, ht phi.

25

2.2 Ph ti ca c cu truyn ng chnh v n dao

1. Ph ti ca c cu truyn ng chnh
Qu trnh tin trn my tin c thc hin vi cc ch ct khc nhau
c trng bi cc thng s: su ct t, lng n dao v tc ct v.
Tc ph thuc vt liu gia cng, vt liu dao, kch thc dao, dng gia
cng, iu kin lm mt v.v. theo cng thc kinh nghim
v=

Cv
m

XV

T t s

yv

[m/ph]

(2-1)

vi - t: chiu su ct , mm
s: lng n dao, l dch chuyn ca dao khi chi tit quay c mt vng,
mm/vg
T: bn ca dao l thi gian lm vic ca dao gia hai ln mi dao k tip,
ph
Cv, xv, yv, m l h s v s m ph thuc vo vt liu chi tit, vt liu dao v
phng php gia cng
m bo nng sut cao nht, s dng my trit nht th trong qu
trnh gia cng phi lun t tc ct ti u, n c xc nh bi cc
thng s: su ct t, lng n dao s v tc trc chnh ng vi ng
knh chi tit xc nh. Khi tin ngang chi tit c ng knh ln, trong qu
trnh gia cng, ng knh chi tit gim dn, duy tr tc ct (m/s) ti
u l hng s, th phi tng lin tc tc gc ca trc chnh theo quan h:
v = 0,5dct.ct
(2-2)
vi dct: ng knh chi tit, m
Trong qu trnh gia cng, ti im tip xc gia dao v chi tit xut hin
mt lc F gm 3 thnh phn v lc ct c xc nh theo cng thc:
Fz = 9,81CF.txF.syF.vn ,
[N]
(2-3)
Qu trnh tin xy ra vi cng sut ct
Fz
(kW) l hng s:
Pz = Fz.v.10-3 , [kW]
(2-4)
Bi v lc ct ln nht Fmax sinh ra khi lng
n dao v su ct ln, tng ng vi tc
ct nh Vmin; cn lc ct nh nht Fmin , xc
nh bi t, s tng ng vi tc ct Vmax,
ngha l tng ng vi h thc:
Fmax.vmin = Fmin.vmax
(2-5)
V
S ph thuc ca lc ct vo tc nh h2.2
Tuy nhin nh phn tch, dng th ph ti Hnh 2-2 th ph ti ca
thc t ca truyn ng chnh my tin c dng truyn ng chnh my tin
hai vng Fz = const v Pz = const (h 1.4)

26

2. Ph ti ca truyn ng chnh my tin ng

Truyn ng chnh my tin ng c dng c th ring, khc so vi my
tin bnh thng v cu trc v kch thc. Trn my tin ng, chi tit gia
cng c ng knh ln v c t trn mm cp nm ngang, hay ni cch
khc trc mm cp l theo phng thng ng. Do trng lng mm cp,
trng lng chi tit ln ln nn lc ma st g trt v hp tc kh ln.
V vy ph ti trn trc ng c truyn ng chnh my tin ng l tng
ca cc thnh phn lc ct, lc ma st g trt, lc ma st hp tc .

Hnh 2.3 th ph ti ca truyn ng chnh my tin ng

Trn hnh 2.3a, l th biu din cc thnh phn cng sut ca truyn
ng chnh v s ph thuc ca chng vo tc mm cp: P1 cng sut
khc phc lc ct; P2 cng sut khc phc lc ma st g trt; P3 v P4
cng sut khc phc lc ma st trong hp tc tng ng do lc ct v s
quay ca mm cp; P5 - tng cng sut ca truyn ng chnh. Trn hnh 23b, l cc thnh phn mmen tng ng vi tc ca mm cp.
Thnh phn lc ma st ph thuc vo tc nh hng ln n qu trnh
qu ca truyn ng chnh. Do khi lng ca mm cp v chi tit ln v
s khc nhau ca h s ma st lc ng yn v chuyn ng nn mmen cn
tnh khi khi ng ca truyn ng c th t ti 60 80% momen nh
mc. V momen qun tnh tng qui i v trc ng c c th t ti 8 9
ln momen qun tnh ca ng c nn qu trnh khi ng ca h thng din
ra chm vi momen cn tnh ln. Theo mc gia tc ca ng c, momen
cn tnh s gim nhanh v khi tc tng th n t thay i.
3. Ph ti ca truyn ng n dao
Lc n dao ca truyn ng n dao c xc nh theo cng thc:
Fad = kFx + Fms + Fd ,
[N]

27

Cng sut n dao ca my tin c xc nh bng cng thc:

Pad = Fad .v ad .10 3
,
[kW]
Cng sut n dao thng nh hn cng sut ct 100 ln v tc n dao
c xc nh bi lng n dao v tc gc chi tit:
v ad = s'. ct .10 3
,
[m/s]
(2-6)
Mc
nh hn tc ct nhiu ln.
y

s' =

s
,
2

[mm/rad]

Lc v mmen ph ti ca truyn ng n
dao khng ph thuc vo tc ca n, v ph
ti ca truyn ng n dao ch c xc nh bi
khi lng b phn di chuyn ca my v lc
ma st g trt v hp tc .
V
Trn th ph ti ca truyn ng n dao hnh
V1
V2
V3
2.4, di tc rng v1< v <v2 momen ph ti
Hnh 2.4 th ph ti ca
l hng s, vng tc v< v1 v v>v2 momen
truyn ng n dao
ph ti s thay i tuyn tnh theo tc
3) Thi gian my
Thi gian my (thi gian gia cng) ca my tin c xc nh:
tM =

l.10 3
, [s]
v ad

(2-7)

Trong : l l chiu di gia cng , mm

ct l tc gc chi tit, rad/s
s lng n dao, mm/vg
Kt hp (2-6) v (2-7) ta c cng thc tnh thi gian my:
t NM =

ct .s'

, [s]

(2-8)

Nh vy gim thi gian gia cng, ta phi tng tc ct v lng n

dao v nng sut s tng.
2.3 Phng php chn cng sut ng c truyn dng chnh ca my tin
Truyn ng chnh my tin thng lm vic ch di hn. Tuy
nhin, khi gia cng cc chi tit ngn, cc my trung bnh v nh, do qu
trnh thay i nguyn cng v chi tit chim thi gian qu ln nn truyn
ng chnh phi tin hnh tnh ton mt ch nng n nht.
Gi thit trn my tin thc hin gia cng chi tit nh hnh 2-5. Cc
nguyn cng khi gia cng gm 4 giai on: 1 v 3 - tin ct hoc tin ngang;
2 v 4 - tin tr (tin dc). Ph ti ca ng c trong tng nguyn cng ph
thuc vo cc thng s ch ct, vt liu chi tit dao v.v

28

d0

d2

d1

4
Qu trnh tnh ton nh sau:
3
2
a) T cc yu t ch ct gt, theo
cc cng thc (2-1), (2-3), (2-4) v
1
(2-8) xc nh tc ct, lc ct,
cng sut ct v thi gian gia cng
ng vi tng nguyn cng. Nu tc
ct tnh c khng ph hp tc
ca my (theo s liu k thut c
l1
l3
kh) th chn ly tr s c sn trong
l2
l4
my gn ging vi tc ct tnh
ton.
Hnh 2-5 Chi tit c gia cng trn
Dng tr s ny tnh li Pz, tm,
my tin
theo (2-4) v (2-8). Tr s V, Pz, tm
ny c dng chnh thc trong ton b bi ton.
b) Chn nguyn cng nng n nht v gi thit nguyn cng y my lm
vic ch nh mc. T xc inh hiu sut ca my ng vi ph ti
ca tng nguyn cng theo cng thc:
M hi
=
M hi + M ms

1
a
1+ + b
t

a, b - h s tn hao khng bin i v bin i.

Cng sut trn trc ng c ng vi tng nguyn cng : PDi =

Pzi

Gi thit trong thi gian g lp, tho g chi tit, chuyn i t nguyn
cng ny sang nguyn cng khc, ng c quay khng ti (m khng ct
in ng c) th cng sut trn trc ng c lc ny l cng sut khng ti
ca my, tc l bng lng mt mt khng i: Po= a.Pcm
(2-9)
ng vi cng sut ny l thi gian ph ca my, chng c xc nh
theo tiu chun vn hnh ca my t0
c) ng c c th chn theo cng sut trung bnh hoc cng sut ng tr:
Ptb =

i =1

j =1

Pci + P0 j
4

t
i =1

mi

+ t0 j
j =1

hoc

Pdt =

Pci2 .t mi + P02j .t 0 j
i =1

j =1

t
i =1

trong :

mi

+ t0 j
j =1

29

Pci, ti cng sut trn trc ng c, thi gian my ca nguyn cng th i

P0j, t0j- cng sut khng ti trn trc ng c, thi gian lm vic khng ti
ca my, P0j = P0
n - s khong thi gian lm vic khng ti
Pc
Pc2=Pc m
Pc4

Pc1

P0

Pc3

P0

P0

P0
t

t01

tm1

t02

tm2

t03

tm3

t04

tm4

Tck

Hnh 2-6 th ph ti ca ng c
Chn ng c c cng sut nh mc ln hn 20 30% cng sut trung
bnh hay ng tr:
Pm (1,2 1,3) Ptb hoc Pm= (1,2 1,3)Pt
(2-12)
d) ng c truyn ng chnh my tin cn phi c kim nghim theo
iu kin pht nng v qu ti
2.4 Nhng yu cu v c im i vi truyn ng in v trang b in
ca my tin
1. Nhng yu cu v c im chung
a. Truyn ng chnh: Truyn ng chnh cn phi c o chiu quay
m bo quay chi tit c hai chiu, v d khi ren tri hoc ren phi. Phm
vi iu chnh tc trc chnh D< (40125)/1 vi trn iu chnh =
1,06 v 1,21 v cng sut l hng s (Pc = const).
ch xc lp, h thng truyn ng in cn m bo cng c
tnh c trong phm vi iu chnh tc vi sai s tnh nh hn 10% khi ph
ti thay i t khng n nh mc. Qu trnh khi ng , hm yu cu phi
trn, trnh va p trong b truyn lc. i vi my tin c nng v my tin
ng dng gia cng chi tit c ng knh ln, m bo tc ct ti u

30

v khng i (v = const) khi ng knh chi tit thay i, th phm vi iu

chnh tc c xc nh bi phm vi thay i tc di v phm vi thay
i ng knh:
D=

v
D
v
D
max
= max . ct max = max . d max
min Dct min v min
v min Dct min

(2-13)

nhng my tin c nh v trung

M,P
bnh, h thng truyn ng in
M
chnh thng l ng c khng ng
b roto lng sc v hp tc c vi
P
cp tc . cc my tin c nng, my
tin ng, h thng truyn ng chnh
iu chnh 2 vng, s dng b bin i
ng c in mt chiu (BB ) v
hp tc : khi v< vgh m bo
Vmax
V
Vmin
Vgh
M = const; khi v> vgh th P= const. B
Bin i c th l my pht mt chiu 2-7 Biu momen v cng sut
ng c trong truyn ng chnh
hoc b chnh lu dng Thyristor.
b. Truyn ng n dao: Truyn ng n dao cn phi o chiu quay
m bo n dao hai chiu. o chiu bn dao c th thc hin bng o
chiu ng c in hoc dng khp ly hp in t. Phm vi iu chnh tc
ca truyn ng in hoc dng khp ly hp in t. Phm vi iu chnh
tc ca truyn ng n dao thng l D = (50 300)/1 vi trn iu
chnh = 1,06 v 1,21 v momen khng i (M = const).
ch lm vic xc lp, sai lch tnh yu cu nh hn 5% khi ph
ti thay i t khng n nh mc. ng c cn khi ng v hm m. Tc
di chuyn bn dao ca my tin c nng v my tin ng cn lin h vi
tc quay chi tit m bo nguyn lng n dao.
my tin c nh thng truyn ng n dao c thc hin t ng c
truyn ng chnh, cn nhng my tin nng th truyn ng n dao c
thc hin t mt ng c ring l ng c mt chiu cp in t khuch i
my in hoc b chnh lu c iu khin.
c. Truyn ng ph: Truyn ng ph ca my tin khng yu cu iu
chnh tc v khng yu cu g c bit nn thng s dng ng c
khng ng b rto lng sc kt hp vi hp tc .
2.Cc s iu khin in hnh my tin ng v my tin c nng
Cc my tin ng v my tin c nng c mt trong cc ch lm vic
c bn l tin mt u. t c nng sut ln nht ng vi cc thng s
ca ch ct ti u, yu cu phi duy tr tc ct khng i. t c
iu , khi ng knh D ca chi tit gim dn, cn phi iu chnh tc

31

gc ca chi tit ct theo lut hyperbol: ct.D = const. Sau y ta xt mt s

s iu khin in hnh.

RV

UV
RTr2 UD
RTr1

RTr1

KT

RTr2(T)

1BK

RTr2(N)

2BK

RT

RTr3

RTr3

Bn dao

RD

RN

FT1

RTr1

RTr3

KN
FT2

RT

RT

RC
Uc

X
RN

RN

BB

(a)

Bn dao
+
C1

FT2

RD

Rv

X32

U~
C2

Uph

CL2

Uc

BB

(b)
CKFT

X31

FT

CL1

Uc

Uph

BB

(c)

Hnh 2-8 Cc s iu khin duy tr tc ct l hng s (v = const)

attric ng knh chi tit gia cng khi tin mt u l bin tr DD. Con
trt ca n lin h vi bn dao qua b iu tc P. Phm vi di chuyn ln
nht ca con trt s tng ng vi ng knh ln nht ca chi tit gia
cng trn mt my. in p t ln bin tr RD c ly t my pht tc
FT1 t l vi tc gc ca chi tit, v vy UD~ ctD. in p t ln bin
tr RV l in p n nh. in p ly con trt ca RV s t l vi tc
ct.

32

Hiu in p cc u con trt ca bin tr RV v RD l UV-UD c

t vo rle 3 v tr RTr2. R le ny s iu khin ng c X t tc
quay ca ng c chnh C.
Khi khi ng, bin tr Rc v tr tng ng vi tc gc mm cp
nh nht, cn UD = 0. Sau khi khi ng, ng c chnh (rle KT hoc KN
tc ng), do tip im RTr2(T) kn nn rle RT tc ng, ng c X quay
theo chiu thun ng vi s tng tc ca ng c chnh v in p my pht
tc FT1. Khi in p UD=Uv, rle RTr2 mt in nn RT ngt nn ng c
X dng c hm ng nng.
Tc ca ng c chnh s tng ng vi tc ct t trc v v tr
bn dao khi bt u gia cng.
Khi gia cng, bn dao di chuyn ti tm, con trt ca bin tr di chuyn
v hng gim UD, do rle RTr2, RT li tc ng; ng c X li quay
theo chiu tng tc ng c trc chnh, nh vy duy tr c in p
UD~ct.D l hng s. Khi tc gc ng c chnh t gi tr ln nht, cng
tc hnh trnh 1BK tc ng, ng c X dng quay.
Khi dng mm cp, rle RTr2 tc ng tng ng vi tip im RTr2(N)
ng v ng c X quay theo chiu gim tc ng c chnh, con trt
bin tr Rc c di chuyn v v tr ban u, cng tc hnh trnh 2BK s b
tc ng dng ng c X.
Tc ct c duy tr khng i vi chnh xc ph thuc chnh
xc ch to b phn lin h gia bn dao v bin tr RD, mc tuyn tnh
ca c tnh bin tr RD v pht tc, nhy im khng ca rle cc tnh
RTr2, v n nh ca cc thng s ca s khi nhit v in p li
thay i.
Trn hnh 2-8b l s iu khin tc quay ca ng c C theo hm
ca ng knh chi tit gia cng theo nguyn l Uc Uph D. in p
ch o Uc t l vi tc ct c t bng bin tr RV. in p phn hi
Uph D . Nu h thng iu chnh c b iu chnh PI th lun lun c:
Uc = Uph D ngha l Vz = D
Trn hnh 2-8c l s iu khin duy tr tc ct l hng s thc hin
bng cc attric ng knh v tc kiu khng tip im. in p pht ra
ca attric X31 t l vi tc di Vz. in p phn hi ly t my pht tc
FT, cun dy kch t pht tc c cp t attric X32 qua cu chnh lu
CL2 t l vi ng knh ca chi tit UCL2 = K1D; nh vy in p pht tc
UFT = K2D.
S iu khin m bo Uc= Uph = K2D v iu khin .D = const
chnh xc duy tr tc ct ph thuc vo nhng yu t: c tnh phi
tuyn ca attric X32 v pht tc, ng cong t tr ca pht tc.

33

thc hin php nhn cc tn hiu t l vi v D, c th dng b nhn

bng in t thay cho my pht tc. u im ca n l iu chnh trn,
tin cy cao. Nhc im l kh chnh nh mch sao cho qu trnh qu ti
u trong ton b iu chnh.
Mt yu cu c bit i vi my tin c nng v my tin ng l duy
tr lng n dao khng i. iu c th thc hin bng s 2-9. in p
ch o ca h thng truyn ng n dao c ly t my pht tc FT1 ni
cng vi trc ng c truyn ng chnh C. Khi UcdD= K1D = K2C v
D/ c= const. Chit p RD s t lng n dao

FT2

BB1

FT1

RD
Ucd

BB2

Hnh 2-9 S duy tr lng n dao l hng s

2.5 Mt s s iu khin my tin in hnh
1. S iu khin truyn ng chnh my tin nng 1A660
My tin nng 1A660 c dng gia cng chi tit bng gang hoc
thp c trng lng 250N, ng knh chi tit ln nht c th gia cng trn
my l 1,25m. ng c truyn ng chnh c cng sut 55kW. Tc trc
chnh c iu chnh trong phm vi 125/1 vi cng sut khng i, trong
phm vi iu chnh tc ng c l 5/1 nh thay i t thng ng c.
Tc trc chnh ng vi 3 cp ca hp tc c gi tr nh sau:
cp 1: ntc = 1,6 8 vng / pht
cp 2: ntc = 8 40 vng/ pht
cp 3: ntc = 40 200 vng/ pht
Truyn ng n dao c thc hin t ng c truyn ng chnh. Lng
n dao c iu chnh trong phm vi 0,064 26,08 mm/vg
Truyn ng chnh c thc hin t h thng F-. iu chnh tc
ng c bng cch thay i dng in kch t ca ng c, cn sc in
ng ca my pht gi khng i.
a/ Mch ng lc ng c quay truyn ng chnh c cp in t my
pht F. ng c s cp quay my pht F khng th hin trn s . Kch t
ca ng c l cun CK(2). Kch t ca my pht l cun CKF(9).
ng c lm vic c cn G(l) = 1, ni in p my pht vi ng c
ng thi K2 (l) = 0, gii phng mch hm ng nng. Cun kch t

34

CK(2) c cp in m bo t thng v cun kch t my pht

CKF(9) c in to t thng F lm cho my pht F to ra in p UF .
Rle RC(l) bo v qu dng c tip im l RC(27). Khi dng in qua
ng c ln hn gi tr cho php, RC(l) = 1, RC(9) = 0, ct in
mch iu khin ( dng 27)
Rle RH(l) v RCB(l) c gi tr tc ng khc nhau. Ga tr tc ng
ca RCB bng gi tr nh mc ca in p my pht; cn gi tr tc ng
ca RH bng 10% gi tr nh mc ca in p my pht.
RG1 v RD1 l hai cun dng ca rle RG v RD. Hai cun p tng
ng l RG2(9) v RD2(8). Hai cun dng v p ni ngc cc tnh nhau.
Bnh thng khi cun p c in s lm cho tip im ca rle tng ng
ng li. Nu dng in trong ng c ln hn gi tr cho php th cun
dng s to ra lc y ln hn lc ht ca cun p lm cho tip im ca n
m ra. C th khi:
RG(9) = 1, RG(8) = 1; nu I> Icf1 Fy RG1> FhtRG2 RG(8) = 0;
RD(8) = 1, RD(4) = 1, nu I> Icf2 Fy RD>Fht RD2 RD(4) = 0,
b/ Mch kch t ng c
Cun CK(2) l cun kch t ca ng c c cp t ngun mt
chiu cng ngun vi cun CKF(9) v l ngun cp cho mch khng ch.
Bin tr KT(2) ni tip vi cun CK thay i dng in chy qua n,
lm thay i t thng thay i tc ng c trn tc c bn. Khi
RKT(2) v R(2) b ni tt th dng CK bng nh mc.
Rle dng RT(2) c gi tr tc ng bng dng nh mc ca CK.
Rle dng RTT(2) l rle bo v thiu t thng . Gi tr tc ng ca
n nh thua dng CK nh nht to ra tc ln nht ca ng c.
c/Mch kch t my pht
Cun CKF(9) l cun kch t my pht c cp in bi cu tip im
T,N(6) v N,T(10). Khi T(6) = 1, v T(10) = 1, tng ng vi chiu quay
thun ca ng c. Khi N(6) = 1, v N(10) = 1, tng ng vi chiu quay
ngc ca ng c. in tr Rf ni tip vi cun CKF(9) nhm gim dng
qua n, kt qu in p ca my pht gim nhm lm gim dng trong ng
c.
d/Cc iu kin lm vic ca my
1. Phi dng kch t cho ng c RTT(1) = 1,
2. Phi dng bi trn DBT(36) = 1, K4(36) = 1, K4(29) = 1,
3. Cc bnh rng n khp: 1KBR(39) = 1, 2KBR(39) = 1,
3KBR(39) = 1, 4KBR(39) = 1, 4RL(39) = 1, 4RL(29) = 1,
4. Tr s tc c chn T(29) = 1,

35

K2

RH

RCB

Rh

RC

RG1

RD1
-

+
KT
K3

K3

K1

RD

CK

K2

RT

RTT

2
3
4

1C

N
2C
T

RG

K1 G

RD2

Rf

CKF

K2

RG2

KN

CK1

K4

H1

K4

H2
K1

T
LT
TT

2RL

TN
K3

1RL

RCB

LN

3RL

M3

1KX

KN

2KX

KT

3RL

LN
RH

4RL

K4

LT

K1

K2

N
G
RH
RCB

K1

LT

22

3RL

23

LN

24
25

1KBR

2RL
1RL
2KBR

3KBR

KT
KN

26
27
28

K1

29
30

31

K2

32
33
34
35

DBT

CTC2

17

20

K3

RT

CTC1

15
16

21

LT

14

M1

RNT RC

13

19
T

2RL
N

M2

11
12

18

1RL
LN

10
KT

KT

6
7

T
KN

K1

4KBR

K4

36

1RL

37

2RL

38

4RL

39

Hnh 2-10. S truyn ng chnh my tin h F- (1660)

36

5. Chiu quay c chn: chn ng c quay thun CTC1(37) = 1,

1RL(37) = 1, 1RL(17) = 1 v 1RL(19) = 1; chn quay ngc
CTC2(38) = 1, 2RL(38) = 1, 2RL(18) = 1 v 2RL(20) = 1,
e/ Khi ng (khi ng thun)
Cc iu kin lm vic . Chiu quay c chn.
n nt M1(22) LT(22) = 1, LT(17) = 1, + LT(22,23) = 1, +
LT(29) = 1, K1(29) = 1, K1(30) = 1, + K1(34) = 1, + K1(17) = 1,
T(17) = 1, T(16) = 1, + T(20) = 0, + T((30) = 1, G(31) = 1,
G(32) = 1, K2(32) = 1, K2(30) = 1, ni vi K1(30) to ra mch duy
tr cho K1(29). Kt qu khi n nt M1, cc phn t sau y c in: K1, T,
G v K2.
Trn mch ng lc, G(l) = 1, ni F vi ; K2(l) = 1, gii phng
mch hm ng nng.
K2(1) = 1, R(2) b ni tt; G(3) = 1, KT(2) b ni tt; ICK
= m = m.
K2(8) = 1, + T(6) = 1, + T(10) = 1, RG2(9) = 1, RG(8) = 1, Rf
b ni tt nn ICKF = m UF nhanh chng tng n gi tr nh mc.
ng c khi ng cng bc lm cho tc tng nhanh nhng dng
in c th vt qu gi tr cho php.
Nu I>Icf1 FRG1>FhRG2 RG(8)= 0, Rf+CKF ICKF UF I
Khi I<Icf1 FRG1<FhRG2 RG(8)= 1, Rf = 0, ICKF UF I
Nu I vn cn ln hn gi tr cho php th qu trnh trn c lp li ngha
l dng in trong ng c khng th vt qua gi tr cho php v c gi
l hn ch dng theo nguyn tc rung.
Mc du c s thay i dng in trong ng c nhng tc ng c
vn c tng do qun tnh. Khi tc tng th dng in trong ng c gim
dn; n lc I<Icf1 th qu trnh rung chm dt.
Khi in p my pht t gi tr nh mc (n nh) th rle RCB(l) = 1,
RCB(34) = 1, K3(34) = 1, K3(20) = 1, + K3(3) = 0, KT + CK
ICK . Dch KT qua phi, ng c tng tc; dch
KT qua tri, ng c gim tc.
Khi ng ngc bng cch n M2 (ngi c t nghin cu).
f/ Hm my khi ng c ang quay thun
Cc phn t K1, T, G, K2, K3, RCB, RH c in khi ng c ang
quay thun. Mun dng, n nt dng D(27) K1(29) = 0, K1(34) = 0,
nhng K3(34) = 1, do RT(35) = 1, v K1(17) = 0, nhng T(17) = 1, do
K3(20) = 1; K1(8) = 1, RD2 = 1, RD(4) = 1, + K1(4) = 1, nn KT(2)
b ni tt ICK tng v gi tr nh mc ng c hm ti sinh gim tc
v gi tr c bn. Trong qu trnh hm ny, nu I< Icf2 th rle RD thc hin
vic hn ch dng theo nguyn tc rung tng t nh RG.

37

Khi dng in trong cun kch t ICK = m th rle RT(2) = 1,

RT(35) = 0, K3(34) = 0, K3(20) = 0, T(17) = 0, T(6) = 0, +
T(10) = 0, ICKF = 0, UF gim v Ud ng c hm ti sinh gim tc.
Khi UF Ud RH(l) = 0, RH(29) = 0, + T(30) = 0, G(31) = 0,
G(32) = 0, + RH(33) = 0, K2(32) = 0. Trn mch ng lc G(l) =
0, K2(l) = 1, ng c hm ti sinh gim tc v khng.
Hm my khi ng c ang quay ngc - (ngi c t nghin cu).
g/ Th my
Cc iu kin lm vic , chiu quay c chn; gi s chn
chiu quay thun.
n TT(18) hoc TN(19) T(17) = 1, T(30) = 1, G(31) = 1,
G(32) = 1, K2(32) = 1. Kt qu ta c T, G, K2 c in.
Vic khi ng din ra tng t nh m t nh khi n nt M1 nhng
khng c duy tr (do khng c K1). Dng ICK= m RT(2) = 1,
RT(35) = 1 nn K3 khng th c in KT lun lun b ni tt ng
c ch tng tc n tc c bn.
Khi th nt n, ng c thc hin vic hm ti sinh do gim in p my
pht v hm ng nng.
Th ngc - (ngi c t nghin cu).
h/ iu khin tc t xa
S dng ng c xec v (servomotor) 1(12) quay bin tr KT(2).
Mun tng tc, n M1(22) hoc M2(25) LT(22) = 1, hoc LN(25) =
1, LT(22,23) = 1, hoc LN(23,24) = 1, KT(26) = 1, KT(11) = 1 v
KT(13) = 1, 1(12) = 1, quay KT v pha phi tng tc ng c
v 1KX(26) l cng tc gii hn hnh trnh ca KT bn phi.
Mun gim tc, n M3(27) KN(27) = 1, KN(11) = 1, + KN(13) =
1, 1(12) = 1, quay KT(2) v pha tri lm gim tc ng c v 2KX(27)
l cng tc gii hn hnh trnh ca KT bn tri.
j/ Mch tn hiu
n H1(14) sng bo hiu du bi trn.
n H2(15) sng bo hiu thiu du bi trn
Ci C(16) ku bo hiu thiu du bi trn khi ang lm vic.

38

2.S iu khin truyn ng chnh my tin ng 1540

AT

K1

K2
AT2

AT1

BA4

BA3

BA5

n cc
truyn ng
ph

Lk

BA2

BA6
O2
Uk

CL2

BB1

R1

BB2

r2

CL3

BA1

CL1

R2

r1
CKFT

RH

O1

+
21

15

R8 R8

R12

R11
17

R9
R9

25

33

RTr1

R7

R10

R11

R11

R9

R9

35

R10 39 R9

37
R10

RV

RVD

43

(6)

R5

49
R3

R4 R3
R3

R9
51

RTr2

R6
RTr1
R1

R4

RTT

R10

BK1

BK2

47

R2

(8)

R3

(9)

K1
BK3

R4

R3
D3

BK4

(10)

R6

R9

RBT

R4
R4

MT

R8
LV

R7

MN

R6

R5

R5

R6

R5

R7

RC

RTT

R8

R6
K2
RBT
BK2

H2

(17)
(18)
(19)

BK1

H1
D3

(15)
(16)

R9

R12

(13)
(14)

R6

HC

(11)
(12)

R5

R11

R2

BK1

(5)

(7)

RD

R5

R3

R11

FT

45
31

5
R9

R1

R10
R7

R6

(3)
(4)

R3 R4

R9
9

K2
RTh

R5

R9
41

RTr2

29

27

R11

35

R9
O3

11

K1

K2

19

(1)
(2)

M2

D2

23

R11
13

K1
RA

M1

D1

CK

Tr
1

RTT

RC

D4

H3

R7
D6

D5
RA

RAK
RBT

RAL
R8

Hnh 2-11. S truyn ng chnh my tin h T- (1540)

R9

(20)

RA

(21)

RTh

(22)

RBT

(23)

C
(24)

39

ng c 1 l ng c truyn ng chnh c cng sut 70kW; in p

phn ng 440V. Phm vi iu chnh tc bng iu chnh in p phn
ng l Du = 6,7/1 v iu chnh t thng l D= 3/1.
a/ Mch ng lc:
ng c quay truyn ng chnh c cp in t b bin i BB1.
BB1 gm b chnh lu cu 3 pha dng Thyristor, khng c my bin p
nn phi s dng cun khng Lk chng tc tng dng ant v h thng
pht xung iu khin cho Thyristor. in p Uk c t vo khu so snh
ca h thng pht xung iu khin. Khi Uk thay i s lm cho gc m
thay i thay i in p ra ca b BB1 nhm thay i tc ng c
di tc c bn.
in p Uk l u ra ca b khuch i mt chiu K; u vo ca K
gm c hai knh:
- knh 1: t vo chn 21-23 ca K l hiu s ca 2 gi tr in p: in p
ch o Uc ly trn in tr R(5-9) v in p phn hi m tc ly trn
my pht tc FT(45- 49). Do
Uk = k(Uc UFT)
vi k l h s khuch i ca b khuch i K
- knh 2: l khu hn ch dng in trong ng c gm 3 bin p BA3, BA4,
BA5 c cun s cp ni song song vi cun khng Lk; cun th cp ni vi
chnh lu CL3 c in p u ra t ln in tr r1, ni vi it O1 v
transistor Tr. Khi dng in trong ng c ln hn gi tr cho php th
in p ri trn Lk ln in p trn CL1 cng nh trn r1 ln cho
O1 thng lm cho transistor Tr m. Kt qu l in p ra ca b khuch
i mt chiu gim nhm lm gim in p ra ca BB1 gim dng trong
ng c khng vt qu gi tr cho php.
b/ Mch kch t
CK l cun kch t ca ng c c cp t b bin i BB2.
BB2 gm b chnh lu 3 pha hnh tia ni song song ngc v hai h thng
pht xung iu khin cho hai nhm Thyristor ni anot chung v catot chung
iu khin theo phng php c lp.
Khi R1 = 1, nhm chnh lu pha trn ( nhm catot chung) lm vic, cun
CK c dng to ra t thng ng vi chiu quay thun ca ng c. Khi
R2 = 1, nhm chnh lu pha di (nhm anot chung) lm vic, cun CK
c dng to ra t thng ng vi chiu quay ngc ca ng c.
Rle RTT l rle bo v thiu t thng . Khi dng qua n, RTT = 1.
c/ Phi hp iu khin gia in p phn ng v t thng ca ng c
in p phn ng ca ng c l 440V. Khi UBB < 420V th in p do
khu o lng H t ln in tr r2 cha O2 thng; h thng pht

40

xung m cc Thyristor phi m vi gc m nh nht in p ra ca

BB2 l ln nht tng ng vi dng kch t ca ng c l ln nht. Khi
UBB 420V, in p trn r2 cho O2 thng, h thng pht xung ca
BB2 thay i c gc m (tu gi tr t) lm thay i in p ra ca
BB2 lm thay i dng kch t ca ng c lm tng tc ng c trn
tc c bn.
d/ iu kin lm vic ca my
- n M1 K1(1) = 1, ng in cho cc truyn ng ph; K1(3) = 1,
v K1(12) = 1, cp in cho cc dng t (12) ( 24). Nu in p li
RA(21) = 1, RA(2) = 1, duy tr cho cun K1;
- du bi trn v p lc du: RAK(23) = 1, RAL = 1, RBT(23) =
1, RBT(13) = 1,
- Cc bnh rng c n khp: BK1(13) = 1, BK2(13) = 1,
- X ngang c kp cht : BK3(13) = 1,
- Truyn ng nng h x thi lm vic: BK4 = 1,
e/ Khi ng
n M2(3) K2(3) = 1, K2(4) = 1, v K2(l) = 1, lm cho BB1 v
BB2 c in chun b cho mch ng lc lm vic.
Mun khi ng thun, n MT(13) R5(13) R5(14) = 1, + R5(18) =
1, + R5(5) = 1, R1(5) = 1, v R5(9) = 1, R3(9) = 1. Do R1 c in nn
h thng pht xung ca BB2 lm vic dng CK tng ln gi tr nh
mc. Khi dng CK t n gi tr chnh nh (nh thua dng nh mc) th
rle bo v thiu t thng RTT tc ng RTT(17) = 1, R12(17) = 1,
[R1(17) ng)] v RTT(18) = 1, R8(18) = 1 R8(15) tomch duy tr
cho R5 (gm R8(15) + R7(15) + R5(14).
Kt qu khi n MT ta c c R5, R1, R3, R8 v R12 c in.
R8(15-13) = 1, + R8(1-3) = 1, R(5-9) c t in p Uc do ngun
CL2 cp; R12(19-21) = 1, + R3(41- 45) = 1, + R3(45- 49) = 1, s ni Uc vi
UFT qua cc im (t dng ngun sang m ngun) sau: 15, 13, 17, 19, 21,
23, 35, 41, 45, 49, 47, 7, 5, 3, 1. Vi gi tr Uc - UFT ny t vo b khuch
i mt chiu K lm cho Uk 0, UBB1 0 ng c khi ng.
Trong qu trnh khi ng, nu dng in trong ng c ln hn gi tr
cho php th khu hn ch dng tham gia vo lm vic. Khi thay i bin tr
R(5-9), Uk thay i lm thay i gc m lm thay i tc ng c
di tc c bn. Khi UBB 420V th O2 thng, cho php h thng
pht xung ca BB2 thay i gc m thay i dng trong cun CK lm
thay i tc trn tc c bn.
Lu l th ti im 45 dng hn so vi im 49 v im 17 dng
hn so vi im 35. Do it O3 (33-35) thng RTr1 = 0.
Khi ng ngc, n MN(15) - t nghin cu

41

f/ Hm my
Gi s ng c ang quay thun nh trnh by mc e/. Cc phn t
ang c in l R5, R1, R3, R8, R12.
n nt dng D3(13) R5(13) = 0, R5(5) = 0, R1(5) = 0, + R5(9)
= 1, nhng R3(9) = 1, + R5(18) = 0, R8(18) = 0, R8(1-3) = 0, +
R8(15-13) = 0, Uc t ln trn R(5-9) bng 0 Uk UFT ngha l t l
vi tc ca ng c.
Lc ny, th ti im 35 ln hn th ti im 17 (do Uc =0) nn iot
O3 kho, RTr1(33-35) = 1, RTr1(15) = 1, R11(15) = 1, R11(1723) = 1, + R11(19-35) = 1, + R11(17-19) = 0, + R11(23-35) = 0, cc tnh
dng ca FT c t vo im 21 cho ph hp vi cc tnh u vo ca
b K.
R11(5) = 0, + R11(7) = 1, R2(8) = 1. Trn b BB2, nhm chnh lu
phi trn dng lm vic, nhm chnh lu pha di lm vic. Tc ng c
gim tc o chiu quay. Trong giai on gim tc ny, in p Uk do t
l vi tc nn cng gim theo lm cho in p ra ca b BB1 cng gim
nn tc gim cng nhanh.
Qu trnh gim tc lm cho th ti im 35 cng gim; n lc th ti
im 35 gn bng th ti im 33 th RTr1(33-35) thi tc ng R11(15)
= 0, R11(19-35) = 0, + R11(17 -23) = 0, ct in p t vo b K(2123) Uk= 0 UBB1= 0 ng c dng quay.
Nu n mt trong cc nt D3 D6 RA(21) = 0, RA(2) = 0,
K1(1) = 0; iu ny cng nh n vo D1(1). Khi K1(12) = 0, R5(13) = 0,
v R8(18) = 0, qu trnh hm xy ra tng t nh n D3.
Nu n vo D2(3) K2(3) = 0, K2(l) = 0, cc b bin i BB1 v
BB2 mt in, ng c dng t do.
Hm khi ng c ang quay ngc- t nghin cu
g/Th my
Quay b khng ch KC(17) v v tr HC R7(17) = 1, R7(15) = 0,
mt duy tr cho R5 ch th my.
h/Tin ct hay tin mt u
Khi tin ct, lc dao ct i dn vo tm chi tit th tc quay ca chi tit
cn phi tng tng ng m bo cho lng ct l khng i nhm gi
vng nng sut ca my.
Lc tin ct, chn ch tin ct trn mt my cho BK5(20) = 1,
R9(20) = 1. Ch tin ct tng t nh ch tin thng, ch thm c
R9 tc ng, ngha l khi ta chn ch tin ct quay thun chng hn th
cc phn t c in l R5, R1, R3, R8, R12, R9. Lc ny in p Uc t ln
bin tr Rv do R9(3-5) = 0, + R9(9-110 = 0, R9(13-25) = 1, R9(17-29) = 1;

42

in p UFT t ln bin tr RD do R9(35- 41) = 0, R9(37-35) = 1, R9(3941) = 1, R9(47-51) = 1, in p t vo b khuch ai K lc ny l

URV - URD
Chn bin tr RD ni vi chuyn ng n dao theo chiu hng tm. Khi
dao i vo tm chi tit th chn bin tr RD dch chuyn theo hng gim
nh URD lm cho in p t vo K tng nn tc ng c s tng tng
ng.
Dao cng i su vo tm chi tit th th ti im 43 cng gim n mc
chnh lch th ti im 31 vi 43 ln cho RTr2 tc ng RTr2(13)
= 1, R10(13) = 1, R10(29-31) = 0, R10(37- 43) = 0, R10(27-29) = 1,
R10(37-39) = 1, in p t vo b khuch i m bo tc ng c c
gi tr khng i khng ph thuc vo s dch chuyn ca chn bin tr RD
trong sut thi gian gia cng cn li.
j/ Mch tn hiu:
- n H1(20) sng BB1 v BB2 ang c in, sn sng lm vic.
- n H2(21) sng du bi trn
- n H3(22) sng cc bnh rng n khp
- Ci C(24) ku ln thiu du bi trn khi ang lm vic.
3.S iu khin truyn ng n dao my tin ng 1540
truyn ng my tin c nng v my tin ng, thng dng h thng
truyn ng ring cho bn dao. V h thng ny c cng sut khng ln v
phm vi iu chnh tc rng nn thng s dng h thng KM- v
ngy nay l h thng T-
H thng truyn ng n dao m bo iu chnh tc n dao lm vic
trong phm vi 0,059 470 m/ph. H thng truyn ng n dao l h thng
T- khng o chiu thc hin trong h thng kn c phn hi m tc
nh my pht tc FT2. Phm vi iu chnh ng c l 200/1 bng cch thay
i in p phn ng, m bo M= const.
Phn ng ng c 1 c cung cp t b bin i dng Thyristor
khng o chiu c cung cp t bin p BA1. Cun kch t ca my pht
tc FT2 c cung cp t b chnh lu BB. in p iu khin t vo b
bin i l hiu ca in p ch o v in p phn hi tc :
Uk = Uc Uft = Vc
Trong
Uc : in p ch o ly trn bin tr RD1 hoc RD2
Uft : in p my pht tc FT2 ni cng vi ng c truyn ng n dao 1

43

AT1

AT1

AT1
R1
BA1

RD1

(1)

R3

BA1

(2)

R10
BB

CL1

(3)

FT2
R10 R10

CK1

CKFT2

(4)

NC1

BK1

R4

RD2
FT1
D

RX

1 KC1 1

(5)
RL KT

R1

C1

R1

C2
C3

R2

C4
2

R2

1 KC1 1

R9
R8

R2
R4

K
H1

R5

H2

R6

H3

R7

H4

R1

(6)

R2

(7)

R3

(8)

R4

(9)

R5

(10)

R6

(11)

R7

(12)

R8

(13)

R9

(14)
(15)

(16)

BK2

R5

R6

BK3

KC2

R8

R9

NC3

BK4

NC4

BK5

R7

BK1

NC2

BK2

R4

R5

BK3

BK5

R6

R7

NC5

NC6

NC7

NC8

Hnh 2-12. S iu khin truyn ng n dao my tin h T- (1540)

ch gia cng tin ct, rle R10 (khng v trong s ) khng c

in, tip im thng kn ca n ng nn in p ch o ly trn bin tr
RD1. ch mi mt u, rle R10 c in, in p ch o c ly trn
bin tr RD2 t l vi in p my pht tc FT1 v do my pht tc ni cng
vi trc ng c truyn ng chnh nn tc ng c n dao s t l vi tc
ng c truyn ng chnh. Nh vy tc di chuyn bn dao s thay i
nhp nhng vi tc quay chi tit gi lng n doa s l hng s trong
qu trnh gia cng.
La chn ch di chuyn ca dao hay bn dao c thc hin bng
cc cng tc chuyn i C1 C4, cc rle tng ng R4 R7 s c in

44

v ng ngun cho cc nam chm in ca cc khp ly hp in t NC1

NC4
- Di chuyn ln ca dao: ng C1, rle R4 c in, NC1 c in
- Di chuyn xung ca dao: ng C2; rle R5 c in, NC2 c in
- Di chuyn ti tm ca bn dao: ng C3. rle R6 c in, NC3 c in
- Di chuyn xa tm ca bn dao: ng C4, rle R7 c in, NC4 c in.
Thc hin hm cc dao v bn dao bng cc khp ly hp in t NC5 v
NC6. Khi hai khp NC5 v NC6 c in do cc rle tng ng R4 n R7
mt in, dao v bn dao c hm dng. Khi cn dng dao v bn dao
m khng cn hm cng bc th t KC2 v tr 1(bn tri). Lc ny cc
khp in t NC5 v NC6 khng c in.
S m bo s lm vic ca truyn ng n dao ba ch : n dao lm
vic, di chuyn nhanh v chm bng s dng b khng ch KC1. ch
n dao lm vic, t b khng ch KC1 v tr 0; n nt M, rle R1 c in
(nu truyn ng chnh lm vic th tip im RL kn), in p ch o
c ly trn bin tr RD1 t vo b bin i qua tip im R1.
Dng my bng cch n nt D. Mun di chuyn nhanh dao hoc bn dao,
t KC1 v tr 2 bn tri, n nt M, rle R2 c in, v tip ng cng
tc t K, ng c 2 c in khng duy tr, bn dao s di chuyn nhanh.
di chuyn chm bn dao hoc dao, t KC1 v tr 1 bn tri, n nt M,
rle R3 c in, in p ch o c ly trn RD1 qua tip im R3 s c
tr s b tng ng vi tc nh.
S c cc bo v sau: Bo v dng in cc i v ngn mch nh
aptmat AT1, AT2 v bo v gii hn chuyn ng ca v bn dao bng
cc cng tc hnh trnh cui BK1 BK5
S n dao ch lm vic khi:
- Truyn ng chnh lm vic: tip im L kn.
- ng c bm du lm vic: tip im KT2 kn
- X my c kp cht: tip im RX kn
- dao c di chuyn khi c ni: tip im R1 kn
- Bn dao ch di chuyn khi bn dao c ni: tip im R2 kn
Cc n tn hiu 1 4 bo hiu ch di chuyn ca dao v bn dao
tng ng.