VITAMINI

Najei uzroci hipovitaminoze su:

slaba ishrana, naroito u nekim dijelovima svijeta
poremeaj reapsorpcije iz GIT-a
poveana potreba za vitaminima
Opravdana je svaka primjena vitamina iji je cilj:
da se osiguraju dnevne potrebe
da se otklone hipovitaminoze
da se lijee patoloka stanja koja otklanjaju vitamini

Vitamin A- liposolubilan pa se deponuje (A D E K )

Funkcija mu je adaptacija oka na tamu (retinal je sastavni dio vidnog purpura u retini) i odravanje
integriteta epitelnih struktura.
Prirodni izvori: maslac, jaja, digerica i meso (prekursori su u vou i povru)
Hipovitaminoza A:
kokoja prsa
kseroftalmija (povrina ronjae i konjuktive je suva i smeurana)
keratomalatia (zamuenje i omekanje ronjae)
guja prsa sa hiperkeratozom
hepatomegalija
respiratorne infekcije (dokazi samo kod eksperimalnih ivotinja)
Dnevna doza: 800-1000 retinolskih ekvivalenata = 4000-5000 jedinica vitamina A
To znai da je 50% unosi u obliku beta karotena (prekursor), a 50% u obliku retinola.
( 1 retinolski ekvivalent = 1 g retinola = 6 g beta-karotena = 12 g ostalih karotena)
Toksinost: poremeaj rasta kostiju (hiperostoza), oteenje jetre, opadanje kose, perutanje koe,
zamor, anoreksija, VISOKE DOZE DJELUJU TERATOGENO!
Derivati vitamina A u terapiji akni: za aneae vulgares se koriste transretinoinska (tretinoin) i
cis-retinoinska kiselina. MD: poveavaju produkciju epidermalnih elija i to vjerovatno tako to
stabilizuju lizozim, poveavaju sintezu ciklinih nukleotida, poveavaju koliinu prostaglandina E2 i
ubrzava ugraivanje timidina u DNA. U poetku izaziva eritem, a lijeenje traje 8-10 nedelja.
NE: TRETINOIN: eritem, suvoa koe, nadraaj sluznica (ukoliko se grekom stavi), djeluju
tumorogeno u sluaju direktnog izlaganja suncu. IZOTRETINON: glavobolja, zamuenje korneje,
anoreksija, zapaljenja GIT-a, alopecija (opadanje kose), TERATOGENO (kontracepcija 1mj.prije, za
vrijeme i 2 mj.poslije lijeenja)

Vitamin B
Vitamin

B1

tiamin- vri dekarboksilaciju alfa- ketokiselina

Prirodni izvori: kvasac, penica, crni hljeb i svinjska mast.

Hipovitaminoza B1: BERIBERI: manifestuje se slabou sranog miia i perifernim neuritisom
(alkoholiari podloniji). Kliniki oblici variraju od beriberi pa do Wernice-ove encefalopatije,
sindroma Korsakoff i alkoholne polineuropatije. Poto glukoza troi B1, kod sumnje na
hipovitaminozu, ovaj vitamin treba dati sa glukozom ili odmah poslije. Doze su od 50-150 mg. NE:
preosjetljivost. Svaki alkoholiar u urgentnom stanju rutinski mora primiti 50 100 mg timina.

Nikotinska kiselina (niacin, nikotinamid) NAD, NADP

PP=pelagra

preventivni

NAD i NADP- koenzimi koju mogu imati ulogu i akceptora i donora u mnogim enzimskim reakcijama
intermedijarnog metabolizma.
Hipovitaminoza ( pelagra) se manifestuje dermatitisom, dijarejom i demencijom (sindrom 3D). Ima
je u krajevima gdje se ishrana bazira na kukuruzu (niacin se sintetie iz triptofana kojeg nema u
kukuruzu). Prirodni izvori: kvasac, pirina, crni penini hljeb, meso i jetra. Farmakoloka dejstva:
vazodilatacija u koi, smanjenje konc.lipida u krvi.
Vitamin

B2-

riboflavin- prisutan u flavin adenin dinukleidu (FAD) koji je koenzim flavoproteinskih

enzima.
Prirodni izvori: kvasac, zeleno povre, meso, jaja, jetre i mlijeko.
Hipovitaminoza B2 se manifestuje stomatitisom (akutno ili hronino oboljenje sluznica usne duplje),
heliozom (oboljenje izazvano djelovanjem sunevih zraka) i keratitisom.
Terapija: vitamini B kompleksa
Vitamin

B6

piridoksin, piridoksal i piridoksamin

piridoksal-fosfat je koenzim u reakcijama dekarboksilacije aminokiselina i transaminacijskim

reakcijama izmeu amino- i ketokiselina.
Hipovitaminoza B6 se manifestuje dermatitisom i konvulzijama. Rijetko je uzrok loa ishrana, a
ee primjena izoniazida i tiosemikarbazida ili poslije primjene deoksipiridoksina koji je antagonist
piridoksina. Spreavanjem funkcije piridoksina, poremeti se biosinteza GABA-e u CNS-u, i tako
smanjena inhibicija izaziva konvulzije. Hipohromna anemija sa hiperferemijom i hemosiderozom
zahtjeva velike doze piridoksina.

Vitamin C

askorbinska kis.- hidrosolubilan, tako da se dobro resorbuje iz gita, ne postoje

depoi kao u liposolubilnih, tako da se nedostatak bre manifestuje.

Prirodni izvori: voe povre i mlijeko. Kuvanje ga razara, a smrzavanje znatno umanjuje koliinu,
nedovoljno za dnevne potrebe.
Dnevna potreba: 60 mg.
Hipovitaminoza C SKORBUT poremeaj funkcije kapilara i vezivnog tkiva (krvarenje iz desni).
Vitamin C je vaan u pretvaranju folne u folinsku kis., u sintezi kolagena (zarastanje rana), i sintezi
kortikosteroida. Uloga kod nazeba nije dokazana. Preko 3 g koristi se za zakiseljavanje mokrae.