CHNG IV: NG LC HC VT RN

I. CU HI N TP
1. Khi nim v khi tm ca h cht im? So snh chuyn ng ca khi tm vi
chuyn ng tnh tin ca vt rn v chuyn ng ca cht im.
2. Thnh phn no ca lc c tc dng thc s gy ra chuyn ng quay ca vt rn
quanh mt trc c nh? Ti sao?
3. Thit lp phng trnh c bn ca chuyn ng quay, nu ngha ca cc i lng
trong cng thc.
4. Nhng i lng no c trng cho chuyn ng quay ca vt rn xung quanh mt
trc c nh?
5. nh ngha mmen qun tnh ca vt rn, nu cch tnh mmen qun tnh ca mt s
vt rn. Vit cng thc tnh mmen qun tnh ca mt vt rn ng cht quay quanh trc
i xng v i qua khi tm ca n.
6. Khi nim v mmen ng lng v chng minh cc nh l v mmen ng lng
i vi vt rn quay xung quanh mt trc c nh.
7. Nu cc i lng trong chuyn ng quay c vai tr tng t vi cc i lng
trong chuyn ng tnh tin. S tng t ny th hin nh th no? ( nhng cng thc
no)
8. Chng minh v pht biu nh lut bo ton mmen ng lng. Cho vi v d ng
dng v gii thch. nh lut ny c tho mn trong nhng iu kin no?
9. Thit lp cng thc tnh cng v cng sut trong chuyn ng quay ca vt rn.

II. BI TP MU
Bi1: Tc dng vo mt bnh xe (coi nh hnh tr rng) bn knh r = 0,5m, khi lng
m =50kg mt lc tip tuyn Ft =100N. Hy tm:
a) Gia tc ca bnh xe.
b) Sau thi gian bao lu (k t lc c lc tc dng) bnh xe c tn s n = 100
vng/pht. Gi thit lc u xe ng yn.
Gii:
a) Tm
Dng phng trnh c bn: =
Vi:

M = rFt = 0,5.100 = 50 (N.m)

I = mr2 = 50.(0,5)2 = 12,5 (kg.m2)

(1)

Thay vo (1) ta c: =

M 50
=
= 4 (rad/ s2)
I 12,5

b) Tm t :
Bnh xe quay nhanh dn u (v M = const). Do s lin h gia vn tc gc v
thi gian c biu din theo cng thc:
= t (V lc u bnh xe ng yn 0 = 0)
=>

t=

10
= 2,61(s)
=
3x4

Bi 2: Mt hnh tr c khi lng m = 100kg quay xung quanh mt

trc nm ngang trng vi trc ca hnh tr. Trn tr c cun mt si
dy khng gin, trng lng khng ng k. u kia ca dy c treo
mt vt nng khi lng M = 20kg (hnh 1). cho vt nng t do
chuyn ng, hy tm gia tc ca vt nng v lc cng ca si dy?
Gii:

R
JG
T

JJG
T

JG
JG
Di tc dng ca trng lc P = M g ca vt nng, vt nng

chuyn ng tnh tin v hnh tr quay.

JG

JJG

Vt nng chu tc dng ca trng lc P , lc cng T , hnh tr

JG
P

JG
chu tc dng ca lc cng T .

Hnh 1

Phng trnh nh lut II Newton ring cho vt nng:

JG JJG
G
P +T = M a

(1)

Phng trnh c bn ca chuyn ng quay ring cho hnh tr c:

JG JG
JG
R T = I

(2)

Chn chiu chuyn ng ca vt nng l chiu dng, ta c h phng trnh:

P T = Ma

R.T = I

(3)
(4)

mR 2
2

Vi

I=

Ch rng:

a = R, T = T

Gii h phng trnh (3) v (4) vi ch (5) ta c:

a=

2.Mg
= 2,8 (m/s 2 )
2M + m

T = M (g - a) = 140,2 (N)

(5)

Bi 3: Mt ngi ng gh Giucpxki sao cho phng ca trng lc tc dng ln

ngi trng vi trc quay ca gh. Hai tay ngi dang ra v cm hai qu t, mi qu
c khi lng 2kg. Khong cch gia hai qu t l 1,6m. Cho h ngi v gh quay vi
vn tc gc khng i l 0,5 vng/s. Tnh vn tc gc ca gh v ngi khi ngi co
hai tay li khong cch gia hai qu t ch cn l 0,6m. Cho bit mmen qun tnh ca
ngi v gh (khng k t) l 2,5 kg.m2.
Gii:
Mmen ngoi lc tc dng ln ngi v gh Giucpxki y trit tiu do mmen
ng lng ca h ang xt c bo ton.
Mmen ng lng khi ngi dang tay ra bng mmen ng lng khi ngi co tay
li:

I11 = I 22

(1)

Trong I1 l mmen qun tnh ca h khi ngi dang tay:

l
I1 = I 0 + 2m 1
2

(2)

Cn I2 l mmen qun tnh ca h khi ngi co tay li:

l
I 2 = I 0 + 2m 2
2

(3)

T (1), (2) v (3) ta rt ra:

2

l
I 0 + 2m 1
I
2
2 = 1 1 =
1
2
I2
l2
I 0 + 2m
2
2

1, 6
2,5 + 2.2

2 .3,14 = 5,5 (rad / s )

Thay s vo ta c: 2 =
2
0, 6
2,5 + 2.2

Vy khi ngi co tay li h quay nhanh ln.

III. BI TP T GII
1. Mt trc quay hnh tr c khi lng M = 10kg c th quay xung quanh mt trc
nm ngang. Trn trc c cun mt si dy. Mt u t do ca dy c treo mt qu nng
c khi lng m = 2kg. Hy:
a) Tm gia tc chuyn ng ca qu nng nu n t chuyn ng. B qua sc cn
ca khng kh.
b) Tnh lc cng ca dy.

Hng dn: Tng tng phn tch chuyn ng ca h thnh 2 phn: phn chuyn
ng quay v phn chuyn ng tnh tin ri p dng cc cng thc c bn.
p s: a) a = 2,8m/s2
b) T = 14N
2. t vo bnh xe c bn knh r = 0,5 m v c mmen qun tnh I = 20kg.m2, mt
mmen lc khng i M = 50Nm. Hy:
a) Tm gia tc gc ca bnh xe.
b) Vn tc ca mt im trn vnh bnh xe lc t = 10giy (cho bit lc u bnh xe
ng yn).
p s: a) = 2,5 rad/ s2
b) v = 12,5 m/s
3. Mt a c ng cht nng 20N ln khng trt trn mt phng nm ngang vi vn
tc v = 4m/s. Tnh ng nng ca a.
Hng dn: ng nng ca h bng ng nng chuyn ng tnh tin cng vi ng
nng chuyn ng quay.
p s: W = 24,5 J
4. Trn mt hnh tr rng ngi ta qun mt si dy, u dy t do gn trn trn nh.
Tr chuyn ng xung di, di tc dng ca trng lc. Hy:
a) Tnh gia tc ri ca tr.
b) Tnh lc cng ca si dy.
Cho bit khi lng ca tr m = 1kg. B qua khi lng v b dy ca si dy.
p s: a =
T=

g
= 4,9 m/s2
2
P
= 4,9 N
2

5. Hy xc nh ng nng ton phn khi ln khng trt vi vn tc v trn mt phng

ca nhng vt sau:
a) Mt hnh tr c khi lng m.
b) Mt qu cu khi lng m .
c) Mt xe khi lng m1 (khng k bnh). C 4 bnh xe di dng nhng a c khi
lng mi bnh xe l m2.
p s: a) W =

3
mv2
4

b) W =

7
mv2
10

v2
c) W = (m1 + 6m2)
2

6. Hai vt khi lng m1 v m2 (m1> m2) ni vi nhau bng mt si dy lun qua mt

rng rc. Rng rc c mmen qun tnh I v bn knh r. Khi m1,, m2 chuyn ng th rng
rc quay quanh trc ca n. Hy:
a) Xc nh gia tc gc ca rng rc.
b) Tm sc cng T cc ch ni m1, m2.
Hng dn: Tch h thnh tng phn ch tham gia chuyn ng tnh tin v ch tham
gia chuyn ng quay. Sau p dng cc phng trnh c bn tm c , T1, T2
p s: =

(T1 T1 )r
I

2m + I
2

r2
T1 = m1g
I
m1 + m2 + 2
r

2m + I
2

r2
T2 = m2g
I
m1 + m2 + 2
r

7. Mt ngi ng gia gh Giucpxki cm trong tay hai qu t mi qu khi lng

m = 10kg. Khong cch t qu t n trc quay l 0,75m. gh quay vi vn tc 1 = 1
vng/s. Hi cng ca ngi sinh ra v vn tc gc ca gh thay i th no nu ngi
co tay li khong cch t mi qu t n trc ch cn 0,2m. Cho mmen qun tnh
ca ngi v gh i vi trc quay l I0 = 2,5Kg.m2.
p s: A = 920J
2 = 4.1 vng/s