KERJA PROJEK MATEMATIK TAMBAHAN 2016

Tanpa disedari hukum-hukum Matematiksering digunakan dalam kehidupan harian kita. Sistem
linear merupakan salah satu cabang Matematik yang digunakan untuk memahami fenomena
dunia. Walau bagaimanapun, kebanyakan sistem fizikal dan fenomena alam semula jadi dalam
kehidupan kita adalah dalam sistem tak linear, seperti bentuk pelangi, struktur binaan manusia,
landasan pergerakan roket dan sebagainya. Oleh yang demikian, kajian terhadap hubungan
antara sistem tak linear dengan sistem linear adalah amat penting dalam kehidupan kita.

BAHAGIAN 1
1) Definisi persamaan linear dan persamaan tak linear.
Persamaan Linear: melibatkan satu ungkapan sahaja dengan keadaan kuasa pemboleh
ubah ialah satu. Contoh: 4x + 5 = -2n, 3x =

4m
7

, 2x 3 =1

Persamaan Tak Linear: dalam satu pemboleh ubah hubungan ketaksamaan antara suatu
sebutan linear dan suatu nombor. Contoh: p 10, k 5, v 70

2) Terdapat pelbagai jenis graf.Persamaan yang berlainan mempunyai bentuk graf yang
berlainan. Salin dan lengkapkan Jadual 1.
Bil.

1)

Lakaran graf

Persamaan

Nyatakan persamaan
linear atau persamaan
tak linear

y=5 x
Persamaan Linear
x

2)

3)

y
y

1
x

1
x

y=2 x

Persamaan Linear

y
Persamaan Linear
x

4)

y=2x

5)

y=4 x +3

6)

x=2

7)

y=8x 3

Persamaan Tak Linear

Persamaan Tak Linear

Persamaan Tak Linear

8)

y=2 x 2+x 6

9)

y=3

10)

y=2 x 3+ 3 x +5

Persamaan Tak Linear

Persamaan Tak Linear

Jadual 1

3) Persamaan tak linear boleh ditukarkan ke persamaan linear. Salin dan lengkapkan Jadual 2.
Bil.

Y mX c

Persamaan

Pemalar

1.

y ax 2 bx

a,b

y
x

2.

a
y
b x
x

a,b

y x

3.

y
bx3
a

a,b

4.

ay x b

a,b

5.

y px 2 x q

p,q

6.

p x y q qx 3

p,q

7.

y x 2 ax b

a,b

= ax =

y
x

8.
9.
10.

= ax

+b

a v b
v2

a,b

p q

x x2

p, q

y
3bx
x a

a,b

y n 2 4mx

m, n

11.
12.

T 2

n
k

13.
14.

K A 3
P

A,b

b
T

4
K A 2
2

,A

15.

1
kf 2
m

16.

4k 2 x y c

17.

2 y 1 kx t
2

k, t

18.

y
ax
100

19.

y 5 ax n

a,n

20.

K
2

k, c

a,b

ab x
k

Jadual 2

BAHAGIAN 2
Cuba teroka hubungan persamaan tak linear apabila persamaan tersebut ditukar ke bentuk linear.
Lengkapkan ketiga-tiga tugasan berikut.
Tugasan1
Jadual 3 menunjukkan nilai-nilai dua pembolehubah x dan y yang diperoleh daripada
suatu eksperimen. Pembolehubah x dan y dihubungkan oleh persamaan y = px2 + qx, dengan
keadaan p dan q adalah pemalar.
x
1
2
3
4
5
6
y
3
2
3
12
25
42
Jadual 3
(a) Salin dan lengkapkan Jadual 4 dan Jadual 5 dengan menggunakan nilai-nilai dalam Jadual 3.
1
2
3
4
5
6
x
y
x

-3

-1

Jadual 4
1
x

1.00

0.50

0.33

0.25

0.20

0.17

y
x2

-3

-0.5

0.33

0.75

1.00

1.17

Jadual 5
(b) Pada kertas graf yang sama, plot tiga graf yang berasingan. Berdasarkan
i) Jadual 3, plot y melawan x dengan menggunakan skala 2 cm kepada 1 unit pada paksi-x
dan 2cm kepada 10 unit pada paksi-y.
y
x
ii) Jadual 4, plot melawan x dengan menggunakan skala 2 cm kepada 1 unit pada
y
x
paksi-x dan 2cm kepada 4 unit pada paksi- .
y
1
2
x
x
iii) Jadual 5, plot
melawan
dengan menggunakan skala 2 cm kepada 0.2 unit pada
1
y
x
x2
paksidan 2cm kepada 2 unit pada paksi.
(c) Berdasarkan soalan 1(b)(ii) dan 1(b)(iii), tukar persamaan y = px2 + qx kepada dua bentuk
hubungan linear yang berlainan. Seterusnya, ungkapkan kecerunan, m dan pintasan-y, c,
dalam sebutan p dan/ atau q.
(d) Daripada graf 1(b)(ii) dan 1(b)(iii), cari kecerunan dan pintasan-y bagi kedua-dua graf.
Hubungkaitkan nilai-nilai tersebut dengan 1(c).

(e) Dengan menggunakan setiap graf anda, cari nilai bagi

i) y, apabila x = 3.5,
ii) y, apabila x = 4.5
Apa yang anda boleh deduksikan?
Tugasan 2
Jadual 6 menunjukkan nilai-nilai dua pembolehubah x dan y yang diperoleh daripada

y pq x
suatu eksperimen. Pembolehubah x dan y dihubungkan oleh persamaan
keadaan p dan q adalah pemalar.
x
1.8
2.0
2.2
2.4
2.6
y
1.41
2.15
3.48
6.22
12.32

, dengan
2.8
27.36
5

Jadual 6
(a) Salin dan lengkapkan Jadual 7 dengan menggunakan nilai-nilai dalam Jadual 6.
5.83
8.00
10.65
13.82
17.58
21.95
x3
0.15
0.33
0.54
0.79
1.09
1.44
log10y
Jadual 7
(b) Pada kertas graf yang sama, plot dua graf yang berasingan. Berdasarkan
i) Jadual 6, plot y melawan x dengan menggunakan skala 2 cm kepada 0.5 unit
pada paksi-x dan 2 cm kepada 5 unit pada paksi-y.
(Mulakan skala pada paksi-x dengan 1.6)
ii) Jadual 7, plot log10y melawan x3dengan menggunakan skala 2 cm kepada5
unit pada paksi-x3 dan 2cm kepada 0.5 unit pada paksi-log10y.

y pq x

(c) Berdasarkan soalan 2(b)(ii), tukar persamaan

kepada bentuk hubungan linear.
Seterusnya, ungkapkan kecerunan, m danpintasan-y, c, dalam sebutan p dan/ atau q.
(d) Daripada graf 2(b)(ii), cari kecerunan dan pintasan-y.
Hubungkaitkan nilai-nilai tersebut dengan 2(c), seterusnya cari nilai p dan nilai q.
(e) Dengan menggunakan graf anda, cari nilai bagi
i) y, apabila x = 2.5,
ii) x, apabila y = 5.
Apa yang anda boleh deduksikan?

Tugasan 3
Jadual 8 menunjukkan nilai-nilai dua pembolehubah x dan y yang diperoleh daripada
x
y
p qx
suatu eksperimen. Pembolehubah x dan y dihubungkan oleh persamaan
, dengan
keadaan p dan q adalah pemalar.
x
1
2
3
4
5
6
y
0.295
0.703
1.307
2.292
4.184
9.302
Jadual 8
(a) Salin dan lengkapkan Jadual 9 dengan menggunakan nilai-nilai dalam Jadual 8.
6

1
x

1.00

0.50

0.33

0.25

0.20

0.17

1
y

3.39

1.42

0.77

0.44

0.24

0.11

Jadual 9
(b) Pada kertas graf yang sama, plot dua graf yang berasingan. Berdasarkan
i) Jadual 8, plot y melawan x dengan menggunakan skala 2 cm kepada 2 unit
pada paksi-x dan 2 cm kepada 0.2 unit pada paksi-y.
1
1
y
x
ii) Jadual 9, plot log10 melawan dengan menggunakan skala 2 cm kepada
1
1
y
x
0.2 unit pada paksi- dan 2cm kepada 0.5 unit pada paksi- .
y

x
p qx

(c) Berdasarkan soalan 3(b)(ii), tukar persamaan

kepada bentuk hubungan linear.
Seterusnya, ungkapkan kecerunan, m dan pintasan-y, c, dalam sebutan p dan/ atau q.
(d) Daripada graf 3(b)(ii), cari kecerunan dan pintasan-y.
Hubungkaitkan nilai-nilai tersebut dengan 3(c).
(e) Dengan menggunakan graf anda, cari nilai bagi
i) y, apabila x = 2.5,
ii) x, apabila y = 2.
Apa yang anda boleh deduksikan?

BAHAGIAN 3
Cuba teroka hubungan antara persamaan tak linear dan persamaan linear berdasarkan tugasantugasan yang diberikan.
Tugasan 1

y 3 x 2 5
Rajah 1(a) menunjukkan lengkung

. Rajah 1(b) menunjukkan graf garis lurus yang

y 3 x 5
2

diperolehi apabila

diungkapkan dalam bentuk linear

y

Y 5X c

y = 3x2 + 5

Rajah 1(a)
Rajah1(b)
Ungkapkan X dan Y dalamsebutan x dan/atauy.
Tugasan 2
y

. (3, 33)

(w, 14)

. (1, 5)

(0, u)
x
x
O
O
Rajah 2(a)
Rajah 2(b)
y px 2 qx
Rajah 2(a) menunjukkan sebahagian daripada lengkung
, dengan keadaan p dan q
ialah pemalar.
(a) Hitungkan nilai p dan nilai q,
y px 2 qx
(b) Jika lengkung
ditukar kepada bentuk linear, garis lurus yang diperolehi adalah
seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 2(b), hitungkan nilai u dan w.

Tugasan 3
8

y
(4, 44)

(2, 14)
O

Rajah 3
Rajah 3 menunjukkan sebahagian graf y melawan x. Diberi bahawa x dan y dihubungkan oleh
y
kx h
x

persamaan linear
, dengan keadaan h dan k adalah pemalar.
(a)Lakarkan graf garis lurus bagi persamaan tersebut.
(b) Hitungkan nilai h dan k.
Tugasan 4
y px 2 qx
Pembolehubah x dan y dihubungkan oleh persamaan

,dengan keadaan p dan q

adalah pemalar. Graf garis lurus diperolehi dengan memplotkan

ditunjukkan dalam Rajah 4.
y
x

y
x

melawan x, seperti yang

(2, 9)

. (6, 1)
O

Rajah 4
Hitungkan nilai p dan nilai q.
Tugasan 5

Rajah 5 menunjukkan graf garis lurus

y
x

y
x

melawan x.

(2, k)
(h, 3)
9

Rajah 5
Diberi bahaway = 6x x , kira nilai bagi kdan h.
2

Tugasan 6
Pembolah ubah x dan y dihubungkan oleh persamaan y = kx4, dengan keadaan k ialah satu
pemalar.
a) Tukar persamaan y = kx4ke bentuk linear.
b) Rajah 6 menunjukkan graf garis lurus log10y melawan log10x.
log10 y

. (2, h)
.

(0, 3)
O

log10 x
Rajah 6

Cari nilai bagi

(i) log10k,
(ii) h.
Tugasan 7
1
y

(3, 9)

(1, 5)

A
O

x2
Rajah 7
1
y

Rajah 7 menunjukkan graf melawan x2. (1, 5) dan (3, 9) ialah dua titik terletak di atas garis
1
y

lurus AB. Persamaan garis lurus AB ialah

a) Cari nilai p dan n.
b) Cari y jika diberi x = 2.

= px2 + n , dengan keadaan p dan n ialah pemalar.

10

Tugasan 8
a) Terangkan bagaimana satu graf garis lurus dapat dilukis dengan menggunakan persamaan
y p
qx
x x
, dengan keadaan p dan q ialah pemalar.
log2 y
(5, 6)

. (2, 0)

log2x

Rajah 8
b) Rajah 8 menunjukkan graf log2y melawan log2x. Nilai x dan nilai y dihubungkan dengan
x2n
k
persamaan y =
, dengan keadaan n dan k ialah pemalar. Cari nilai bagi n dan k.
Tugasan 9
log10y

Q (8, 7)

.P
O
log10x
Rajah 9
Rajah 9 menunjukkan graf log10 y melawan log10x. Diberi bahawa PQ = 10 units dan titik P
terletak di atas paksi-log y.
a) Cari kordinat bagi tiitk P.
b) Ungkapkan y dalam sebutan x.
c) Cari nilai y apabila x = 16.

11

Tugasan 10
y
x

(4, 13)

(1, 3)

1
x

Rajah 10
y
1
x
x
Rajah 10 menunjukkan graf garis lurus melawan .
a) Cari persamaan yang menghubungkaitkan pemboleh ubah y dan x.
b) Pemboleh ubah x dan y dihubungkan oleh persamaan y = ax2 + bx, degnan keadaan a dan b
ialah pemalar.
(i) Ungkapkan persamaan tersebut dalam bentuk linear.
(ii) Nyatakan kecerunan dan pintasan-y bagi persamaan linear dalam sebutan a dan b.
Tugasan 11
Persamaan 4y = 2(x 1)2 + 3k menunjukkan hubungan pemboleh ubah x dan y, dengan k ialah
satu pemalar.
a) Apabila graf diplot dengan y melawan (x 1)2, satu garis lurus yang bersilang dengan paksi-y
pada titik (0, 6) dicapai. Cari nilai bagi k.
b) Seterusnya, cari kecerunan dan pintasan-y garis lurus tersebut jika graf tersebut diplot dengan
(y + x) melawanx2.
Tugasan 12
Persamaan y = abx menunjukkan hubungan pemboleh ubah x dan y, dengan keadaan a dan b
ialah pemalar. Jika graf tersebut diplot dengan log3y melawan x, satu garis lurus dengan
kecerunan ialah 2 dan melalui titik (6, 15) dicapai. Cari nilai bagi a dan b.
Tugasan 13
12

px
qx 1

Persamaan

menunjukkan hubungan pemboleh ubah x dan y , dengan keadaan p dan q

1
,1
2

ialah pemalar. Jika graf diplotkan y melawan x, satu lengkung melalui titik
dicapai.
1
1
1
y
4
x
Jika graf tersebut diplot dengan melawan
, satu garis lurus denagn kecerunan
dicapai.Cari nilai bagi p dan q.
Berdasarkan tugasan yang diberi, nyatakan kesimpulan anda.

PENEROKAAN LANJUTAN
Tugasan 1
Jadual 10 menunjukkan nilai-nilai bagi dua pemboleh ubah, x dan y, yang diperoleh daripada
h
1
y
2
kx kx
satu ujikaji. Pemboleh ubah x dan y dihubungkan oleh persamaan
, dengan
keadaan h dan k adalah pemalar.
x

2.601

0.551

0.194

0.089

0.040

0.017

Jadual 10

(a) Terangkan bagaimana satu garis lurus boleh dilukis untuk menentukan nilai k
h .

dan

(b) Seterusnya, gunakan graf untuk mendapatkan nilai k dan h.

Tugasan 2
Berikan sekurang-kurang tiga contoh kehidupan harian yang berkaitan dengan projek anda.
REFLEKSI
Semasa menjalani projek ini, apa yang anda dapat pelajari? Apakah nilai moral yang anda
amalkan? Wakilkan pendapat atau perasaan anda dengan kreatif dengan menggunakan simbol,
ilustrasi, lukisan atau lagu.

TAMAT KERTAS PROJEK

13

14