L NH NAM CHCH QUI

Nh ng Truy n Thing T c Vi t

N i dung



Bi t a L nh Nam Chch Qui

1. Kinh H ng Bng

Kh i Nguyn T c Vi t.

2. Kinh L c Long Qun

Di t Ng Tinh.

3. Kinh L c Long Qun

Di t H Tinh.

4. Kinh L c Long Qun

Di t M c Tinh.

5. Kinh Tr u Cau

6. Kinh Ch

ng T .

7. Kinh Ph
ng
Thin V ng.
8. Kinh Ti t Li u:
Bnh D y Bnh Ch ng.
9. Kinh An Tim
Tr ng D a H u.
10. Kinh B ch Tr .
11. Kinh L ng Tr ng.
12. Kinh Thi V
Khai Gi ng Vi t.
13. Kinh M Chu.
14. Kinh Man N

ng.

15. Kinh T n Vin

S n Thnh.
Truy n Th n Tr ng
Truy n Hai B Tr ng.

ng: Ni

ng C .

Truy n sng T L ch.

Th n Ni H ng L nh.
Truy n hai v th n

Long Nhn, Nh Nguy t.

Truy n T

o H nh v Nguy n Minh Khng.

Truy n D

ng Khng L v Nguy n Gic H i.

Truy n H Li.
23 truy n d ch thm.

Gi i thi u 9 b n L nh Nam Chch qui

BI T A

L NH NAM CHCH QUI LI T TRUY N

Qu H i tuy ci L nh Nam (1), nh ng ni non k l ,

ho, truy n tch th n k , th ng th ng v n c.

t ai linh thing, nhn dn anh

Tr c th i Xun Thu, Chi n Qu c, cch th i thi c khng xa, phong t c n c Nam

cn gi n d , ch a c qu c s
ghi chp cho nn nhi u truy n b m t mt i. May cn
truy n no khng b th t l c th ring
c dn gian truy n mi ng. V sau, qua cc i
L !ng Hn, Tam Qu c, ng Ty T n n
ng, T ng, Nguyn, Minh m i c s ghi
chp cc truy n nh L nh Nam ch, Giao Chu qu ng k, Giao Ch" l c ch v.v rnh
rnh c th tham kh o
c. Nh ng n c Vi t ta t c v n l t hoang d cho nn
vi c ghi chp cn s l c.

N c ta v#n minh b$t u n i ln t
i Hng V ng, trn tr trong cc i Tri u, Ng,
inh, L, L, Tr n n nay lan kh$p n i, cho nn vi c ghi chp qu c s
c t ng
t%n h n. Nh&ng truy n chp
y l s
trong truy n ch#ng? B$t u c t th i no?
Tn h ng i hon thnh l g u khng th y ghi r (2). Vi t ra u tin l nh&ng b%c
ti cao h c r ng
i L, Tr n. Cn nh&ng ng i nhu%n s$c l cc b%c qun t bc
nh hi u c ngy nay.

K' ngu ny xin nghin c(u g c ng n, tr n thu%t l i m suy xt cho sng t) ng i vi t
truy n. Xem truy n h H ng Bng th hi u r
c l i do vi c khai sng ra n c Hong
Vi t. Truy n D Thoa l c thu%t v i m manh nha c*a n c Chim Thnh. C truy n
B ch tr chp s tch h Vi t Th ng. C truy n Ra Vng chp s vua An D ng
V ng.
snh l qu nh t n c Nam khng c g b+ng tr u cao (3) c,ng l y m

bi u d ng ngh a v ch ng, tnh huynh . N c Nam Vi t v ma h (4) khng c g

qu b+ng qu d a h u c,ng dng n m k truy n t c%y v%t bu c*a mnh, qun c n
cha. Truy n Bnh Ch ng khen lng hi u d !ng. Truy n H Li r#n thi dm .
ng Thin V ng ph gi-c An, L ng Tr ng di t Hung N, * bi t n c Nam ta c
ng i ti gi)i. Ch
ng T g ngh a cng Tin Dung, Thi V tao phng v i tin
khch, cho nn, n (c c th th y v%y. Nh&ng truy n
o H nh, Khng L khen vi c
bo
c th cha, cc v th n t#ng y h c th mai m t sao? Nh&ng truy n Ng Tinh,
H Tinh nu r s(c tr yu qui m n (c Long Qun khng th qun
c v%y! Hai
B Tr ng trung ngh a khi ch t thnh th n minh, treo c m bi u d ng, ai dm ni
khng
c? Th n T n Vin linh thing tr loi thu. t c, nu ln cho hi n hch, ai l i
b o khng ph i? Than i! Nam Chi u l con chu Tri u V,
, n c m t l i bi t ph c
th; Man N ng l m/ M c Ph%t, n#m h n lm
c m a ro; T L ch l th n t Long
0, X ng Cu ng l thn cy chin n, m t +ng th l%p n t l , dn
c h ng
phc, m t +ng th dng tr vui m tr , dn
c thot hoa, vi c tuy k d m khng qui
n, v#n tuy th n b m khng nh m nh, tuy c ph n hoang
ng m tng tch v n c
ph n b+ng c(, h ch1ng ph i ch" c t khuyn i u thi n, r#n i u c, b) gi theo th%t
khuy n khch phong t c m thi ? So v i sch S u th n t (5) c*a i T n v sch
U qui l c c*a i
ng th c,ng nh t tr v%y.

Than i! L nh Nam li t truy n h c ph i ch" ring kh$c vo vi t vo tre m i l qu
h n bia mi ng u (6)? T
(a b hi s&a n c gi b c tc u truy n t ng
t)
lng yu d u
t) ch trch th t t l c quan h
n c ng th ng, phong ha, s
b ch h l i nh) b .

Thng hai n#m Nhm T, nin hi u H ng (c, k' ngu ny m i b$t u chp
c
truy n c,, m l y m c, khng trnh kh)i ch& n x ch& kia. Th l qun mnh d t
nt, em ra hi u chnh, x p thnh hai quy n, -t tn l L nh Nam Chch Qui li t
truy n, c t trong nh
ti n quan lm. Cn nh vi c kh o chnh, nhu%n s$c, lm
sng truy n, g t v#n, ch p l i, r,a th ch v qun t hi u c sau y h khng c ai
hay sao? Cho nn vi t bi t a ny.

Ti t trung ha, ma xun


N#m H ng

(c th( 23 (7)

V Qu nh

Ch thch

(1) B n A.750 chp: Qu H i tuy L nh Ngo i Qu l danh t
ch" t"nh Qu ng Ty
Trung Qu c. Qu H i hi u theo ngh a r ng c,ng c th c vng Nam H i, t(c l ch" c
n c ta n&a. L nh l Ng, L nh, n#m d i ni vng Hoa Nam (Phc Ki n, Qu ng ng,
Qu ng Ty, H Nam). L nh Nam l vng t ai pha Nam Ng, L nh, l danh t
ng i Trung Qu c dng
ch" chung m t ph n Hoa Nam v c n c ta.

(2) B n A.2107 chp: N c ta d ng n c t

i Hng V ng, nh ng v#n minh b$t
ut
inh, L m th nh L, Tr n n ny th c quy c,. Cho nn ghi chp qu c
s r t l t ng t%n. L nh Nam Chch Qui chp s
l i truy n kh2u, khng bi t xu t
hi n t th i no, hon thnh ng i no, h tn b) tr ng khng th y chp.

(3) B n A. 750 chp: Theo phong t c n
cau.

(4) B n A.750 chp: S n v%t n

c Nam,

snh l khng c g qu b+ng tr u

c Nam v ma h

(5) S u th n t : t(c l sch S u th n k c*a Can B o i T n, chp cc truy n v th n.

C 20 quy n, i sau thm 10 quy n n&a. U qui l c: tn m t b sch chp truy n th n
qui v
i
ng.

(6) B n A.750 chp: Than i! Nh&ng s l
L nh Nam nhi u nh v%y so n thnh li t
truy n sao khng em kh$c vo , chp vo gi y m ch" sng trong nhn tm, truy n
bia mi ng.

B n A.2107 chp: Than i! S k l
L nh Nam, vi c bin chp ra li t truy n khng i
kh$c vo , in vo g0 m v n in d u vo lng ng i, kh$c bia vo mi ng th , n n0i
t
(a tr' hi s&a n c gi b c tc u truy n t ng v yu d u


(7) B n A.750 l i ghi l: Ti t Trung ha, ma thu n#m H ng
th( 23 l n#m 1492 cng l ch

(c th( 23. N#m H ng (c

TRUY N THING T C VI T

Kinh Hng, L nh Nam Chch Qui

CHNH KINH

1. TRUY N H NG BNG

1. Chu ba i Vim
h Th n Nng tn l
Minh, sinh ra
Nghi, r i i nam tu n
n Ng, L nh, g-p
c nng con gi V Tin em lng yu m n m i c i v , sinh ra
L c T c, dung m o oan chnh, thng minh tc thnh;
Minh l y lm l , cho n i ngi
vua; L c T c c nh ng cho anh,
Minh l%p
Nghi lm t qun cai tr ph ng B$c,

phong L c T c lm Kinh D
Qu c.

ng V

ng cai tr ph

ng Nam, -t qu c hi u l Xch Qu.

2. Kinh D ng V ng xu ng Th*y Ph*, c i con gi vua

ng nh l Long N&, sinh
ra Sng Lm t(c l L c Long Qun; L c Long Qun thay cha
tr n c, cn Kinh
D ng V ng th khng bi t i u. L c Long Qun d y dn #n m-c, b$t u c tr%t t
v qun th n, tn ty, c lun th ng v ph t , phu ph ; ho-c c lc i v Th*y Ph*
nh ng tr#m h v n
c yn n. Dn lc no c vi c c n th i ku L c Long Qun: B
i ng no, khng n m c(u chng ta (ng i Nam g i cha b+ng B , g i qun b+ng
vua l t
y), th L c Long Qun l%p t(c n ngay, uy linh c m (ng khng ai c th
tr$c l ng
c.

3.

Nghi truy n ngi cho

Lai cai tr ph ng B$c; nhn khi thin h v s , s c nh
n chuy n ng n i l
Minh nam tu n g-p
c tin n&
Lai bn khi n Xi V u tc
ch* qu c s m nam tu n qua n c Xch Qu., th y Long Qun v Th*y Ph*, trong
n c khng vua, m i l u i th l Au C cng v i b chng th thi p l i hnh t i.
Lai chu l u kh$p thin h , tr i xem t t c hnh th , trng th y k hoa, d th o, trn c m d
th, t t ng, i m i, kim ngn, chu ng c, h tiu, nh, h ng, tr m n, cc l ai s n
ho h i v khng th( no l khng c; kh h%u b n ma l i khng nng khng l nh,
Lai i m qu, qun c ngy v .

4. Nhn dn n c Nam kh v s phi n nhi u, khng yn n nh x a, m ngy mong

i Long Qun v nn m i em nhau ku r+ng:


-B

ph

ng no, nn mau v c(u nhn dn.

L c Long Qun b0ng nhin l i v , th y nng Au C

m t mnh, dung m o /p l lng,
yu qu, m i ha ra m t chng nhi lang phong t m l , t h&u th tng ng o, ti ng
n ca vang n hnh t i. Au C trng th y m lng c,ng ng theo; Long Qun bn
r c nng v ni Long Trang.
Lai v khng th y Au C bn sai qu n th n tm kh$p
thin h . Long Qun c th n thu%t, bi n hi n tr#m cch, no l yu tinh qu. m , no l
long x h t ng, k' i tm y c , khng dm l c o t%n cng.
Lai tr v b$c truy n
ngi cho
Du Vng. Du Vng truy n l i cho Xi V u cng v i Hang
nh nhau
B n Tuy n v Trc L c khng h n nn t tr%n. H Th n Nng bn m t.

5. Au C
v i L c Long Qun gip m t n#m, sinh ra m t b c tr(ng, cho l i m khng
hay nn em b) ra ngai ng n i; h n b y ngy, trong b c n ra m t tr#m tr(ng, m0i
tr(ng l m t con trai, b em v nui n ng, khng cho #n, cho b m t nhin tr ng
i, tr d,ng song tan, ai c,ng y ph c, b o nhau l nh&ng anh em phi th ng.

Long Qun lu d i Th*y Ph*; m/ con m t mnh, nh v B$c qu c li n i ln bin
c nh; Hong
nghe tin l y lm s m i phn binh tr n ng quan ti; m/ con khng v
B$c
c, m ngy g i Long Qun:


-B

ph

ng no lm cho m/ con ta th

ng nh !

Long Qun h t nhin l i

n, g-p m/ con

ng D. Au C ni:

- Thi p v n ng i B$c, cng m t n i v i qun, sinh

c m t tr#m trai m khng c
g cc d !ng, xin cng theo nhau ch nn xa b), khi n cho ta l ng i khng ch ng
khng v , m t mnh v v.

Long Qun b o:


- Ta l loi r ng, sinh tr ng th*y t c; nng l gi ng tin, ng i trn t, v n ch1ng
nh nhau, tuy r+ng kh m d ng h p l i m c con, nh ng ph ng vin b t ng, th*y
h)a t ng kh$c, kh m cng nhau tr ng c u. By gi ph i ly bi t, ta em n#m
m i trai v Th*y Ph* phn tr cc x(, n#m m i trai theo nng trn t, chia n c
m cai tr , d ln ni xu ng n c nh ng c vi c th cng nghe, khng
c b) nhau.

6. Tr#m trai u nghe m nh, r i m i t gi ra i. Au C cng v i n#m m i ng i con
trai t i Phong Chu (by gi l huy n B ch H c), t suy tn ng i hng tr ng ln
lm vua, hi u l Hng V ng, qu c hi u l V#n Lang; v b ci c*a n c th ng gip
Nam H i, Ty n Ba Th c, B$c n
ng nh H , Nam n n c H Tn Tinh (by
gi l n c Chim Thnh), chia trong n c lm m i l#m b l: Giao Ch", Chu Din,
Ninh S n, Phc L c, Vi t Th ng, Ninh H i, D ng Tuy n, Qu D ng, V, Ninh, Hai
Hoan, C u Chn, Nh%t Nam, Qu Lm, T ng Qu%n, sai cc em phn tr , -t em th(
lm t ng v, t ng v#n; t ng v#n g i l L c H u, t ng v g i l L c T ng; con trai
vua g i l Quan Lang, con gi g i l M N ng, quan H&u ty g i l B Chnh, th n b c
n l g i l n t , x ng th n l khi, i i cha truy n con n i g i l ph
o, thay i
truy n cho nhau u hi u l Hng V ng khng i.

7. Dn r ng ni xu ng sng ngi nh c, th
vua. Vua b o r+ng:

ng b giao long lm h i nn b ch v i

- 3 ni l lai r ng cng v i th*y t c c khc, b n chng a

m i xm h i.

ng m ght d cho nn

Bn khi n l y m c chm hnh tr ng th*y qui thn th , t

trnh
long c$n h i; ci t c v#n thn c*a Bch Vi t th c kh i th*y t
y.

c n n giao

8. Ban u qu c dn #n m-c ch a *, ph i l y v) cy lm o m-c, d t c) ng lm chi u

n+m; l y c t g o lm r u, l y cy quang lang, cy soa ng lm bnh; l y c m th, c
tm lm n c m$m, l y r g ng lm mu i; l y dao cy, l y n c c y; t tr ng nhi u
g o n p, l y ng tre th i c m, gc cy lm nh
trnh n n h lang; c$t ng$n u tc
ti n vo r ng ni, con ' ra lt l chu i cho n+m; nh c ng i ch t th gi c i g o
cho hng xm nghe m ch y n c(u gip; trai gi c i nhau tr c h t l y mu i lm
l h)i, r i sau m i gi t tru
lm l thnh hn, em c m n p vo trong phng cng #n
v i nhau cho h t, r i sau m i t ng thng; lc b y gi ch a c tr u cau nn ph i th .

9. Bch Nam l th*y t c*a Bch Vi t v%y.

Ch thch


2. Xch Qu.: xin ch hi u qu. l qu. ), m ph i hi u l l n lao v th ng i v i ch&
ch*
ch" ng i c quy n l n lao mi n Nam (xem Vi t L T Nguyn tr.355). Cn
Xch l ph n tinh hoa nh t, c phch nh t (xem t
i n Thi u Ch u ch& Xch). V%y Xch
Qu. c ngh a l lm ch* ch t ci tinh hoa c*a mi n Nam, c th ni l mi n xch o,
mi n nng nghi p la M .

3. Tuy t c nh t ph nhiu, kh h%u khng nng khng l nh, nh ng c,ng nn hi u c
v mi sinh tinh th n l khng thi qu hay b t c%p v.v


4. C ng i s mang ti ng cho Au C dm lo n hai ch ng nn
nh ng khng nn lm th .

i ch& v ra con gi,

5&6. y l lc m u t c chuy n sang ph t c nh ng m t cch r t -c bi t nn nh

h ng m u t c cn l i r t nhi u, t i m cho v#n ha Kinh Hng nt -c tr ng r t ng
qu (xem tan vi VII Cn M/). C b n ni Long Qun lu d i Th*y Ph* qun mnh
c con, cc con c,ng khng bi t mnh c cha. Ni v%y l t) ra m u t c cn m nh, lc
con m i bi t c m/.

7. Xm mnh l b c cu i cng trn con
ng th v%t t . B c tr c l #n v%t t theo
nghi th(c tham d linh thing (communion sacramentelle) sau n v4 hnh v%t t ln
mnh,
r i cu i cng chuy n ra v%t bi u trong t minh tri t. V4 mnh t(c ra vng
ngai nhi u, nn r ng ght, nh ng nh v4 mnh r ng (ch" ti m th(c) nn cn ha gi i
c. Khng x y ra v gi t r ng nh Ty Au.

8. Gc cy lm nh sn: gi m c vi c. So v i cu gi m c k t th o vi c , l i so v i
hnh v4 nh sn trn tr ng ng th nh%n ra l nh sn, v * d& ki n
bi u th
tr i, ng i, t r i. L y cy quang lang, cy xoa ng lm bnh. y c,ng hm siu
hnh, cy quang lang ch" ng i sng su t ki u n& th n m c.

- Gi c i lm hi u: l t c s4 d n

n vi c c tr ng

TRUY N THING T C VI T

Kinh Hng, L nh Nam Chch Qui

ng.



CHNH KINH

1. TRUY N H NG BNG

1. Chu ba i Vim
h Th n Nng tn l
Minh, sinh ra
Nghi, r i i nam tu n
n Ng, L nh, g-p
c nng con gi V Tin em lng yu m n m i c i v , sinh ra
L c T c, dung m o oan chnh, thng minh tc thnh;
Minh l y lm l , cho n i ngi
vua; L c T c c nh ng cho anh,
Minh l%p
Nghi lm t qun cai tr ph ng B$c,
phong L c T c lm Kinh D ng V ng cai tr ph ng Nam, -t qu c hi u l Xch Qu.
Qu c.

2. Kinh D ng V ng xu ng Th*y Ph*, c i con gi vua
ng nh l Long N&, sinh
ra Sng Lm t(c l L c Long Qun; L c Long Qun thay cha
tr n c, cn Kinh
D ng V ng th khng bi t i u. L c Long Qun d y dn #n m-c, b$t u c tr%t t
v qun th n, tn ty, c lun th ng v ph t , phu ph ; ho-c c lc i v Th*y Ph*
nh ng tr#m h v n
c yn n. Dn lc no c vi c c n th i ku L c Long Qun: B
i ng no, khng n m c(u chng ta (ng i Nam g i cha b+ng B , g i qun b+ng
vua l t
y), th L c Long Qun l%p t(c n ngay, uy linh c m (ng khng ai c th
tr$c l ng
c.

3.

Nghi truy n ngi cho

Lai cai tr ph ng B$c; nhn khi thin h v s , s c nh
n chuy n ng n i l
Minh nam tu n g-p
c tin n&
Lai bn khi n Xi V u tc
ch* qu c s m nam tu n qua n c Xch Qu., th y Long Qun v Th*y Ph*, trong
n c khng vua, m i l u i th l Au C cng v i b chng th thi p l i hnh t i.
Lai chu l u kh$p thin h , tr i xem t t c hnh th , trng th y k hoa, d th o, trn c m d
th, t t ng, i m i, kim ngn, chu ng c, h tiu, nh, h ng, tr m n, cc l ai s n
ho h i v khng th( no l khng c; kh h%u b n ma l i khng nng khng l nh,
Lai i m qu, qun c ngy v .

4. Nhn dn n c Nam kh v s phi n nhi u, khng yn n nh x a, m ngy mong

i Long Qun v nn m i em nhau ku r+ng:


-B

ph

ng no, nn mau v c(u nhn dn.

L c Long Qun b0ng nhin l i v , th y nng Au C

m t mnh, dung m o /p l lng,
yu qu, m i ha ra m t chng nhi lang phong t m l , t h&u th tng ng o, ti ng
n ca vang n hnh t i. Au C trng th y m lng c,ng ng theo; Long Qun bn
r c nng v ni Long Trang.
Lai v khng th y Au C bn sai qu n th n tm kh$p
thin h . Long Qun c th n thu%t, bi n hi n tr#m cch, no l yu tinh qu. m , no l
long x h t ng, k' i tm y c , khng dm l c o t%n cng.
Lai tr v b$c truy n
ngi cho
Du Vng. Du Vng truy n l i cho Xi V u cng v i Hang
nh nhau
B n Tuy n v Trc L c khng h n nn t tr%n. H Th n Nng bn m t.

5. Au C
v i L c Long Qun gip m t n#m, sinh ra m t b c tr(ng, cho l i m khng
hay nn em b) ra ngai ng n i; h n b y ngy, trong b c n ra m t tr#m tr(ng, m0i
tr(ng l m t con trai, b em v nui n ng, khng cho #n, cho b m t nhin tr ng
i, tr d,ng song tan, ai c,ng y ph c, b o nhau l nh&ng anh em phi th ng.

Long Qun lu d i Th*y Ph*; m/ con m t mnh, nh v B$c qu c li n i ln bin
c nh; Hong
nghe tin l y lm s m i phn binh tr n ng quan ti; m/ con khng v
B$c
c, m ngy g i Long Qun:


-B

ph

ng no lm cho m/ con ta th

Long Qun h t nhin l i

n, g-p m/ con

ng nh !


T

ng D, u C ni:

- Thi p v n ng i B$c, cng m t n i v i qun, sinh

c m t tr#m trai m khng c
g cc d !ng, xin cng theo nhau ch nn xa b), khi n cho ta l ng i khng ch ng
khng v , m t mnh v v.

Long Qun b o:


- Ta l loi r ng, sinh tr ng th*y t c; nng l gi ng tin, ng i trn t, v n ch1ng
nh nhau, tuy r+ng kh m d ng h p l i m c con, nh ng ph ng vin b t ng, th*y
h)a t ng kh$c, kh m cng nhau tr ng c u. By gi ph i ly bi t, ta em n#m
m i trai v Th*y Ph* phn tr cc x(, n#m m i trai theo nng trn t, chia n c
m cai tr , d ln ni xu ng n c nh ng c vi c th cng nghe, khng
c b) nhau.

6. Tr#m trai u nghe m nh, r i m i t gi ra i. Au C cng v i n#m m i ng i con
trai t i Phong Chu (by gi l huy n B ch H c), t suy tn ng i hng tr ng ln
lm vua, hi u l Hng V ng, qu c hi u l V#n Lang; v b ci c*a n c th ng gip
Nam H i, Ty n Ba Th c, B$c n
ng nh H , Nam n n c H Tn Tinh (by
gi l n c Chim Thnh), chia trong n c lm m i l#m b l: Giao Ch", Chu Din,
Ninh S n, Phc L c, Vi t Th ng, Ninh H i, D ng Tuy n, Qu D ng, V, Ninh, Hai
Hoan, C u Chn, Nh%t Nam, Qu Lm, T ng Qu%n, sai cc em phn tr , -t em th(
lm t ng v, t ng v#n; t ng v#n g i l L c H u, t ng v g i l L c T ng; con trai
vua g i l Quan Lang, con gi g i l M N ng, quan H&u ty g i l B Chnh, th n b c
n l g i l n t , x ng th n l khi, i i cha truy n con n i g i l ph
o, thay i
truy n cho nhau u hi u l Hng V ng khng i.

7. Dn r ng ni xu ng sng ngi nh c, th
vua. Vua b o r+ng:

ng b giao long lm h i nn b ch v i

- 3 ni l lai r ng cng v i th*y t c c khc, b n chng a

m i xm h i.

ng m ght d cho nn

Bn khi n l y m c chm hnh tr ng th*y qui thn th , t

trnh
long c$n h i; ci t c v#n thn c*a Bch Vi t th c kh i th*y t
y.

c n n giao

8. Ban u qu c dn #n m-c ch a *, ph i l y v) cy lm o m-c, d t c) ng lm chi u

n+m; l y c t g o lm r u, l y cy quang lang, cy soa ng lm bnh; l y c m th, c
tm lm n c m$m, l y r g ng lm mu i; l y dao cy, l y n c c y; t tr ng nhi u
g o n p, l y ng tre th i c m, gc cy lm nh
trnh n n h lang; c$t ng$n u tc
ti n vo r ng ni, con ' ra lt l chu i cho n+m; nh c ng i ch t th gi c i g o
cho hng xm nghe m ch y n c(u gip; trai gi c i nhau tr c h t l y mu i lm
l h)i, r i sau m i gi t tru
lm l thnh hn, em c m n p vo trong phng cng #n
v i nhau cho h t, r i sau m i t ng thng; lc b y gi ch a c tr u cau nn ph i th .

9. Bch Nam l th*y t c*a Bch Vi t v%y.

Ch thch


2. Xch Qu.: xin ch hi u qu. l qu. ), m ph i hi u l l n lao v th ng i v i ch&
ch*
ch" ng i c quy n l n lao mi n Nam (xem Vi t L T Nguyn tr.355). Cn
Xch l ph n tinh hoa nh t, c phch nh t (xem t
i n Thi u Ch u ch& Xch). V%y Xch
Qu. c ngh a l lm ch* ch t ci tinh hoa c*a mi n Nam, c th ni l mi n xch o,
mi n nng nghi p la M .

3. Tuy t c nh t ph nhiu, kh h%u khng nng khng l nh, nh ng c,ng nn hi u c
v mi sinh tinh th n l khng thi qu hay b t c%p v.v


4. C ng i s mang ti ng cho Au C dm lo n hai ch ng nn
nh ng khng nn lm th .

i ch& v ra con gi,

5&6. y l lc m u t c chuy n sang ph t c nh ng m t cch r t -c bi t nn nh

h ng m u t c cn l i r t nhi u, t i m cho v#n ha Kinh Hng nt -c tr ng r t ng
qu (xem tan vi VII Cn M/). C b n ni Long Qun lu d i Th*y Ph* qun mnh
c con, cc con c,ng khng bi t mnh c cha. Ni v%y l t) ra m u t c cn m nh, lc
con m i bi t c m/.

7. Xm mnh l b c cu i cng trn con
ng th v%t t . B c tr c l #n v%t t theo
nghi th(c tham d linh thing (communion sacramentelle) sau n v4 hnh v%t t ln
mnh,
r i cu i cng chuy n ra v%t bi u trong t minh tri t. V4 mnh t(c ra vng
ngai nhi u, nn r ng ght, nh ng nh v4 mnh r ng (ch" ti m th(c) nn cn ha gi i
c. Khng x y ra v gi t r ng nh Ty Au.

8. Gc cy lm nh sn: gi m c vi c. So v i cu gi m c k t th o vi c , l i so v i
hnh v4 nh sn trn tr ng ng th nh%n ra l nh sn, v * d& ki n
bi u th

tr i, ng i, t r i. L y cy quang lang, cy xoa ng lm bnh.

hnh, cy quang lang ch" ng i sng su t ki u n& th n m c.

- Gi c i lm hi u: l t c s4 d n

2. TRUY N NG

n vi c c tr ng

y c,ng hm siu

ng.

TINH

10. Trong bi n ng H i c loi Ng tinh, mnh di h n n#m m i tr ng, c nhi u

chn gi ng nh chn r t, bi n ha v cng, linh d kh d
c; m0i khi i u th n i
c n m a gi, hay #n th t ng i, ai c,ng u s hi.

11. Th i th ng c c lo i c m-t gi ng nh m-t ng i, th ng i ch i trn b
ng
H i, ha thnh hnh ng i, ngn ng& thng ho t d n d n sinh l n ra ng i trai gi, l y
c tm, h n c lm v%t #n; l i c gi ng ng i m i sinh h i o l y s b$t ng i lm
sinh nhai, c,ng thnh ra ng i, cng v i n ng i chc cc ph2m v%t nh mu i g o,
o qu n, dao ba, th ng qua l i bi n ng H i.

12. Trong c ni Ng tinh, mi ng r#ng nh ra ngoi b bi n, d i ni c m t chi c
hang l n, l n i c tr c*a Ng tinh; thuy n nhn dn qua l i ph n nhi u b h i;
phong ba hi m y u, h khng c ng no m trnh; mu n m m t l i i ng khc th
h l i g-p ct khng th no o
c.


M t m kia, c tin xu ng moi lm knh cho s thng hnh c*a loi ng i
c
ti n l i; knh s$p
c o xong th Ng tinh ha ra m t con g tr$ng gy trn ni;
qu n tin nghe th y ng) l tr i g n sng nn u t nhin bay i h t, nay g i l
ng
Ph%t.

13. L c Long Qun th ng dn b h i m i lm m t con thuy n l n, ra l nh cho Thu. D
Xoa c m th n bi n khng
c lm gi sng, cho thuy n n ni Ng tinh, gi em
m t ng i n cho Ng tinh #n; Ng tinh h mi ng toan nu t, Long Qun li n l y m t
kh i s$t n ng ) li ng vo mi ng c; Ng tinh vng v y nh y n nh thuy n; Long
Qun chm
c khc ui, l t da treo ln trn ni, nay g i l B ch Long V ; khc u
tri ra ngoi bi n, ha ra ch m ch y m t; Long Qun l y l p bi n th chm
c,
n bn ha ra u ch, nay g i l C2u
u; khc mnh tri vo Man C u, nay g i l C u
Man C2u l b i v%y.

Ch thch


11. Trong truy n ni c #n th t ng i c th do c p b xa x a m c hnh nh ny.
Nh ng xem huy n tho i Tu th c lc h nh%n c lm v%t t , n i nh T n cn nh%n

nh v%y v do y c nh&ng truy n t ng

dng hoa v#n c l lin h v i tin t ng
s m h n ph ng b$c.

i cho H B. Nn l u ng i Tu x a n#ng
y. V ph ng di n ny L c Long Qun ti n

12. G tr$ng s4 th y xu t hi n trong truy n Kim Quy, c,ng

c,ng nh s$c tr$ng u n+m v pha ty.

u khng t t: g (cung D%u)

13. Kh i s$t nung ) nm vo mi ng c c th ch" v#n ha Vim ph ng hnh h)a

ch ng l i v#n minh du m c b$c ph ng (c l hnh thu. ph ng b$c).

3. TRUY N H

TINH

14. Thnh Th#ng Long ngy x a g i l t Long Bin, i th ng c ch a c ng i .

n i vua L Thi T cho thuy n sng Nh H, c hai con r ng d n thuy n i,
nhn m i -t tn l Th#ng Long v ng
y, t(c l kinh thnh ngy nay v%y.

15. Bu i u, ch0 t ny v pha Ty c m t ng n ni , d i ni c m t ci hang, c
m t con h chn ui s ng h n m t nghn n#m thnh ra yu qui, bi n ha v n tr ng, c
lc ha ng i, lc ha kh", i kh$p c nhn gian. Lc b y gi
d i chn ni T n Vin
c gi ng ng i m i gc cy k t c) m , trn ni c m t v th n
c m i ng i ph ng
th . V th n y d y cho m i ng i c y ru ng, d t v i, may o tr$ng m m-c, nhn
g i l b ch y man.

16. H chn ui ha ra ng i o tr$ng nh%p vo trong b n m i, cng l, m i ca ht, d
d0
c ng i con trai, con gi no th em v nh t hang ; ng i m i l y lm kh
s v vi c y.

17. Long Qun m i sai b h Thu. Ph* dng n c ln nh ph ni Ti u Th ch S n,
o thnh m t ci m l n, chnh gi&a thnh c m t chi c v c su, g i l Thi H Tr ch
(nay l H Ty) r i l%p cha qun
tr n y m n&a (nay l Thin Nin Qun), b pha
Ty bn m th ng n i b+ng ph1ng, ru ng ao c y c y, g i l L0 H
ng. Ch0 no
cao ro th u c dn c , t c g i l H Thn. Cn ci hang nay g i l L0 H
m v%y.

Ch thch


14. Th#ng Long thnh -t gi&a hai sng r rng bao hm sng T ng n c ch y hai
dng. Cn s gi&
c nt song trng l nh c Th#ng Long t(c Vi t ln siu hnh. Xin
nh L c Long Qun v i u C g-p nhau T ng D (H.5 th c,ng hm sng T ng.

15. Pha ty ch" m u tr lin h v i co gi, c,ng g-p

c trong l Na c o n nh h
r ng: d h , nh ng n c c i l ch& h b c2u l i c,ng c n i vi t b c
ch"
Hung N pha ty b$c (Danses, 327). H tinh lin h v i Ng tinh (l4 ra ph i ni B$c
m i l hnh thu. (n i c*a c), th m sch l i ni ng th ch$c l do thi th ng ch"
m n ng b$c) c hai loi H tinh v Ng tinh khng b di t h1n nn cn qu y ph v#n
ha ph ng nam n t%n nay.

16. Truy n ny c th hm du m c ph nng nghi p. c du m c qu. quy t
c ch"
b+ng h 9 ui, b$t ng i nh t hang nh C ng s n nh t ng i ta vo hang h McL, ni l hang v tr thuy t Mc-L ra th khng cho dn nghe hay xem chi bn ngoi.
Cc sch v khc u t h t nh T n Thu. Hong x a.

17. Long Qun truy n thu. b ph H . C sch thm Long Qun truy n cho thu. ph*
tam quan lm vi c , th tam ch" o ba c*a nng nghi p.

C truy n thuy t ni l Kim Ng u T (cha tru vng). Tru l nng nghi p. Vng l
trung cung mu c*a Vi t t c.

4. TRUY N M C TINH

18. Thu c a gi i Phong Chu, v

i th ng c c m t cy i th tn l Chin n,
thn cao nghn t ng, cnh l xum x khng bi t m y nghn d-m, c chim th c lm
trn cy nn ch0 t y -t tn l B ch H c. Cy Chin n tr i qua khng bi t m y
nghn n#m n khi kh h* th ha lm yu tinh, bi n hi n d,ng mnh, th ng st nhn
dn.


19. Kinh D ng V ng dng th n thu%t th$ng
c yu tinh, nh ng yu tinh qu. quy t,
nay ch0 ny, mai ch0 khc, bi n ha b t trc, th ng #n ng i s ng, dn ph i l%p
n th m c u o. M0i n#m n ngy ba m i thng ch p, dng m t ng i s ng lm
l t th con tinh y m i ch u thi, m nhn dn c,ng
c yn n, t ng truy n v i
nhau l Th n X ng Cu ng. a gi i pha ty nam g n n c Mi H u, ng i trong n c
khi n B L Man (nay l ph* Di m Chu) c p l y m t ng i Lo t n p lm l t , n#m
no c,ng l th ng nh v%y. K p n khi T n Thu. Hong sai Nhm Ngao sang lm
quan L nh Long Xuyn, Nhm Ngao i ci l , c m khng
c em ng i s ng m
t . Th n gi%n, th n gi t i, t
v sau s t th n l i cng knh c2n.

20.
n i inh Tin Hong, c m t php s tn l D, V#n M u ng i Tu, tu hnh
chn ch$n, tu i h n b n m i, chu du cc n c, thng hi u nhi u ngn ng&, t%p
c php nnh vng r#ng ng, khi sang n n c ta th tm m i tu i; Tin
Hong l y l th ng m i +ng. D, V#n M u d%y l y k thu%t ph"nh th n X ng
Cu ng r i gi t i.

21 T
mi n
b o ton v%y.

c ci h a dng ng

i hng n#m, m sinh ho t c*a nhn dn

Ch thch


Ba v tch c*a L c Long Qun cho vo m t nhm v n ni ln b c x m t cch c hm
ng c c u, i theo l i khai quang s a so n (via negativa)
cho Hng V ng xy n n
nhn ch* sau ny.

Truy n M c tinh c hai giai o n cu i cng mang tnh ch t ma thu%t thm vo sau
nhi u b n b). V%y
y c,ng xin b) lun. Xt ra n ngh ch v i tinh th n x b) bi v%t
ma thu%t c*a ba v tch.

18. M c tinh hi u l ma m c g0 kh, t(c nh&ng g h ha, nh t l cc th( d oan ch"
b+ng x ng cu ng. L c Long Qun c,ng u i i, r i sau c ng i dng ma thu%t th
c,ng ch l t m b , nn n cn l u hnh trong dn chng, tuy nhin c ba th( tinh
khng cn nh u ln v#n n
c n&a nh bn u Ty. H tinh v Ng tinh ch" cn
tc h i d i hnh th(c du m c v bi n.

5. TRUY N TR U CAU

22.
i th ng c c m t chng tn l Quang Lang tr ng m o cao l n. Qu c v ng
cho h l Cao, nhn l y ch& Cao lm h , sinh
c hai trai, ng i u tn l Tn,
ng i th( tn l Lang. Cha m/ ch t, hai anh em sang tr nh th y o s h L u, c,ng
g i l L u Huy n.

23. Nh h L u c m t ng i con gi, tu i ch ng m i b y hay m i tm mu n tm i
b n, nh ng khng bi t ng i no l anh em, bn b ng m t bt cho v m t i ,a
m i hai ng i #n
xem ai l anh ai l em. Th y ng i em nh ng cho ng i anh #n
tr c, nng bn ghi nh l y, em tnh th c trnh by v i cha m/. Cha m/ g cho ng i
anh k t lm v ch ng, tnh i cng ngy cng thn m%t.

24. Sau y, ng i em th y anh i x v i mnh khng b+ng lc x a, em lng h n
gi%n m i b) anh m i. i n m t n i thn d b0ng g-p m t ci su i l n: khng c
thuy n
sang ngang, ng i em ng i m t mnh khc rng r i ch t ha thnh m t ci
cy.

25.
n khi ng i anh m t em m i b) v i tm ch" th y em ch t gieo mnh bn g c
cy, m t t%n ha thnh m t t ng qu n quanh g c cy.

26. Sau y, ng i v l y lm l sao ch ng mnh i lu m khng th y v li n b) i

tm, th y ch ng ch t, nng c,ng gieo mnh m l y t ng m ch t lun, ha ra m t
s i dy leo v n vt trn , ng n l mi th m v say.

27. Cha m/ L u th i tm con, n c,ng than khc, r i l%p n th
ch0 y m th ,
ng i
ng th i i qua y, ai c,ng t nhang vi l y, khen l anh em ha thu n, v
ch ng ti t ngh a.

28. Trong kh)ang thng b y, thng tm, kh nng cn n ng, Hng V ng i tu n hnh
th ng ngh" chn
y
trnh n$ng. Trng th y tr c n im mt, dy l ph* trm,
V ng ln t ng (ng ng$m ngha, h)i ra m i bi t cng vi c nh th , V ng l%p t(c
b o c%n th n hi m t tri cy v hi m t l dy leo, V ng thn nhai i r i nh trn ,
th y c s$c ) t i bi t l v ng n m i l y em v , b o l y l a nung lm vi, cng
v i tri cy, l dy h p lm m t m #n, th y v ng t bo, th m cay, mi mp sinh ),
m i truy n ban ra thin h , phm nh&ng l gi th, h i ng l n nh), u ph i l y v%t
ny lm tr c. Ngy nay cy cau, cy tr u khng, vi l do . T b y gi n c
Nam c t c #n tr u cau l b$t u t
y.

Ch thch


22&28. Truy n Tr u Cau ni ln tnh huynh
c,ng nh ngh a v ch ng r t /p d
hi u, l i cn hm ng thm ngh a siu hnh l Thi Ha tr i t
c bi u th b+ng s$c
), nh
bn trong bi V#n Lang Qu c. C b n thm tn c gi l Lin, cn th y tn
l L u Huy n, ho-c L u
o Huy n th cng ni ln r ngh a: Lin l l tr u qu n
quanh cy v , t(c lm cho Kim ( ) M c (cy cau) lin h v i nhau
v n ln o
huy n di u v thanh v x. C th v ch& huy n m c ch& khng trong tr u khng
(xem S( i p, bi V).

6. TRUY N

M NH T D

29. Hng V ng truy n ngi n vua chu ba i, c sinh

c m t ng i con gi tn
l Tin Dung M N ng, tu i v a m i tm, dung m o t l , nguy n khng l y ch ng,
ch" thch ngao du thin h . V ng chi u m nghe theo. M0i n#m kh)ang thng hai,
thng ba, nng s a so n thuy n ghe, lnh nh ngai bi n, vui ch i qun c ngy v .

30. Lc b y gi
lng Ch X c ng i tn l Ch Vy Vn sinh
c m t ng i con
trai tn l Ch
ng T , hai cha con tnh v n hi n lnh, nh ngheo l i g-p nh chy,
c*a c i khnh ki t t%n ch" c m t ci kh v i, cha con ra vo thay i nhau m m-c. B
b nh gi, cha b o con r+ng:

- Ta ch t th chn l th c,ng

c,

ci kh l i cho con m-c k'o x u h .

31. Cha ch t, ng i con khng n! lm th , c(

c kh m chn. Ch
ng T b y
gi thn hnh tr n tru ng, i rt khn xi t, m i c m c n cu i n b sng cu c,
trng th y thuy n bu m i qua, (ng d i n c m xin #n. No ng thuy n c*a Tin
Dung b0ng n ; nghe th y ti ng chung tr ng n so, th y nh&ng nghi tr ng c
x,
ng T s hi, khng bi t tr n vo u, trng th y trong bi ph sa c chm lau
s%y, l th n#m ba g c, bn 2n thn vo , o ct thanh huy t
gi u mnh, l i l y
ct vi ln trn.

32. Giy lt, thuy n c*a Tin Dung gh vo ; nng d o ch i trn bi ct, truy n l y
mng mn vy kn c ch0 lau s%y
t$m.

33. Tin Dung vo trong mn, c i o mc n c d i t$m; ct ch y, thn hnh
ra, h i lu Tin Dung bi t l con trai. Tin Dung ni:


- Ta khng thch l y ch ng, nay l i g-p ng
huy t ct, c l4 tr i khi n th ch#ng? Thi ng

ng T l

i ny cng l thn v i nhau trong m t

i hy d%y m t$m r a i.

R i ban cho o qu n, cng nhau xu ng thuy n #n u ng hoan l c; ng

u cho l m t s g-p g! t t lnh x a nay ch a t ng c.

34.
ng T ni r s tch cho Tin Dung nghe; Tin Dung th
ch ng.
ng T c t . Tin Dung ni:

i trong thuy n

ng xt, b o lm v

- Vi c ny t tr i tc h p, vi c g m t ch i?


35. Nh&ng ng
b o r+ng:

i thp tng v i em vi c y tu ln v i Hng V

ng; Hng V

ng gi%n

- Tin Dung khng bi t tr ng danh ti t, khng bi t ti c ti n c*a ta, i ch i gi&a

ng l i
h gi, l y ng i ngho, cn m-t m,i no m th y ta n&a, t nay m-c k n, khng cho
tr v n c n&a.

36. Tin Dung nghe tin, s khng dm tr v m i cng v i
ng T m ch ba, l%p
ph x, cng nhn gian m%u d ch, d n d n n i y thnh m t ngi ch l n (nay l ch
H La); th ng nhn ng ai qu c qua l i bun bn, knh s Tin Dung
ng T lm
ch*.

37. C m t nh

i th

ng

n ni v i Tin Dung r+ng:

- Qu nhn xu t ra m t thoi vng, n#m nay cng v i ng

mua v%t qu, sang n#m s4 l i
c m t thoi.

Tin Dung b o

i nh bun ra ngai bi n m

ng T r+ng:

- V ch ng ta do tr i nh khi n, #n m-c l c*a tr i cho, by gi nn l y m t thoi vng

cng v i ng i nh bun i ra bi n m mua hng em v lm k sinh nhai.


38.
ng T bn cng i v i ng i nh bun; ngai bi n c m t hn ni tn l Qu nh
Vin S n; trn ni c m t chi c am nh), ng i i bun gh thuy n
y m mc n c;
ng T ln ch i trn am, c m t ti u t#ng tn l Ph%t Quang truy n php cho
ng
T .
ng T m i l u l i am nghe thuy t php, giao vng cho ng i i bun mua hng,
d-n lc no tr v th gh l i am
cho
ng T v . Nh s m i t-ng cho
ng T
m t ci g%y v m t ci nn, b o r+ng:


- Linh thng t i y .

ng T tr v , em chuy n o Ph%t ni h t v i Tin Dung, t
gic ng , b) ch
ba, ngh bun, em nhau i tm th y h c o. M t hm tr i t i m ch a n nh
tr , h m i l i gi&a
ng, c$m g%y p nn ln trn
che. m n canh ba, th y
hi n ra thnh quch, l u son n bu, i cc l#ng mi u, kho tng mi u x, vng b c
chu ng c, chi u gi ng, mng mn, tin ng ng c n&, t ng s th v la li t y
tr c m-t.


39. Sng ngy ai trng th y c,ng l y lm kinh d , tranh nhau em nh&ng v%t hoa h ng,
ng c th c n dng hi n v x ng th n. V#n v b quan phn qun tc v , bi t l%p thnh
m t n c.

Hng V ng hay tin cho l con gi mnh lm lo n m i pht binh i nh; quan qun
r i, qu n th n xin phn qun n ng&.

40. Tin Dung r+ng:

- Chuy n ny khng ph i t ta lm ra, c,ng l tr i giun g i; sinh t t i thin, ta u dm
ch ng cha, ph i thu%n ch u i u chnh, ch l nh chm gi t.

Lc b y gi nh&ng ng
l i v i Tin Dung.

i m i t%p h p, s hi m ch y tn lo n, ch" cn b n ng

i c,

41. Quan qun ko n ng doanh bi T Nhin, ch" cn cch m t con sng l n;

ngy s$p t i nn ch a k p ti n binh. Ch ng n n a m, h t nhin gi l n th i lm n i
sng
cy; quan qun i lo n; b
ng, thnh quch c*a nng Tin Dung nh t th i
nh i bay ln tr i; t ch0 y s%p xu ng thnh m t ci m l n. Sng ngy, dn gian

khng trng th y thnh n&a, cho l linh d bn l%p mi u

ng, th i th ng n t , g i
m y l Nh t D Tr ch, chu y l Man Tr Chu (ho-c g i l T Nhin Chu), ch
y l H La Th .

42. Sau n th i Nam
, binh nh L ng sang xm chi m n c ta, vua sai Tri u
Quang Ph c lm t ng em binh ng#n gi&. Quang Ph c i u ng dn chng tng 2n
trong m, ci m y su r ng bn l y, kh b ti n lui; Quang Ph c c!i chi c thuy n
c m c qua l i cho ti n, th ng nhn m t i, dng thuy n m t xu t nh ph
c p l y l ng th c, lm k tr c u cho gi-c ki t qu . Ba b n n#m tr ng gi-c khng
nh
c. B Tin than r+ng:


-

i x a g i l

m nh t d th#ng thin, ngy nay l i l ci

43. G-p lc H u C nh tc lo n bn Trung Hoa, vua L

cho t t ng D ng S+n th ng l nh qu n chng.

y, ng

o ki p.

ng tri u B Tin v , *y quy n

Quang Ph c trai gi i thi t n trong m, t h ng c u

c!i r ng ging xu ng gi&a m, b o Quang Ph c r+ng:


- Ta ln tr i nh ng linh d cn
lo n t-c.

m nh t d

i c lng thnh c u

o. That th y th n nhn

o, ta

gip bnh

R i c i vu t r ng
a cho Quang Ph c b o gi$t vo u u mu, h nh u l
c
. Ni o n l i bay ln tr i. Quang Ph c y nh l i d-n em binh t kch, binh L ng
i b i, chm
c t ng D ng S+n tr%n ti n, binh L ng lui ch y.

Quang Ph c nghe tin Nam
Ninh ni Tru S n.

m t, bn t l%p ln lm Tri u V

ng, ng

qu%n V,

Ch thch


29. Ch
ng T cn bn d i b%c kh rch o m, t(c kh c,ng khng c
m
rch, v%y m l y
c cng cha Hng V ng th s bi u l tinh th n dn ch* cao
tuy t khng c c k th 1ng phi giu sang. l i m m t.

35. i m hai l quy n nh o t v sng ki n c*a Tin Dung r t cao, khng nh&ng bn
trn Ch
ng T , m cn ngai c quy n cha. l ni ln giai an m u t c cn
m nh. i m ba d u v%y tr i ph%t u *ng h , khi s ng cho lm #n pht t, khi ch t cn
c linh (ng
gip n c.

T s 37 n 39 c nhi u pha t p l n x n v a tri v i l ch s v lc y c o Ph%t

u, l i tri v i mi sinh cu truy n quy n nh o t n i Tin Dung ch( khng n i
ng
T . Tuy nhin o n y ni ln s lin l c m%t thi t sau ny gi&a o Tin v o Ph%t.

7. TRUY N PH

44.
i Hng V
l tri u c ng, gi

NG THIN V

NG

ng th( ba, thin h thi bnh, dn v%t

i tu n th
xm chi m n c ta.

y *. An V

ng l y s thi u

45. Hng V ng nghe

c m i tri u qu n th n h)i v k ho ch nh hay gi&. C nh
ph ng s dng l i r+ng:


- Khng g b+ng c u Long Qun

nh m ph.

Hng V ng nghe theo m i $p n trai gi i, -t vng b c l a l trn bn, t h ng

c u t ba ngy th tr i c m s m m a, tho$t th y m t ng gi cao h n su th c m-t
vung, b ng l n, ru my b c ph , ng i ng ba m ni c i ca ma; ng i ta trng
th y, ng l ng i phi th ng m i tu v i vua. Vua thn hnh ra bi y t, r c vo trong
n; ng gi khng #n u ng, khng ni n#ng g c .

Hng V

ng

n tr

c h)i r+ng:

- Nay binh nh An s$p sang nh, h n thua ra sao, n u c ki n th(c g xin by cao cho.


46. Ong gi giy lt m th' ra bi, th a v i vua r+ng:


- Sau ba n#m gi-c m i qua nh.

Vua l i h)i k ho ch

nh gi-c, ng gi p r+ng:

- N u c gi-c n th ph i nghim ch"nh kh gi i, tinh luy n s t t

cho n c c uy th ,
r i tm kh$p thin h c ai d/p
c gi-c th phong cho t c p, h
c ng i y th
d/p
c gi-c ngay.

Ni o n, bay ln khng m i, m i bi t l Long Qun.

47. V a ng ba n#m, bin binh co c p c qun An sang, Hng V
c*a lo nhn, sai s( i kh$p thin h
tm ng i d/p gi-c.

ng y theo l i ni

48. S( gi
n lng Ph
ng, qu%n V, Ninh, trong lng c m t ng nh giu h n
su m i tu i m i sinh
c m t ng i con trai ba tu i khng bi t ni, ch" n+m ng a
khng ng i d%y
c. B m/ nghe S( gi
n, ni b!n v i con r+ng:


- Sinh
c th+ng ny th ch" bi t #n u ng ch khng bi t nh gi-c
tri u nh m n n b m m.

l nh th

ng c*a

(a tr' nghe m/, thnh lnh ni ln r+ng:

- M/ hy g i S( gi vo y, con h)i th xem l vi c g.

B m/ c kinh, m ng r! bo v i xm lng:


- Con ti bi t ni.

Xm gi ng c,ng l y lm l m i r

c S( gi v nh.

49. S( gi h)i r+ng:

- M y l (a tr' m i bi t ni m b o ku ta

n lm g?

(a tr' m i ng i d%y b o S( gi r+ng:

- L%p t(c v tu v i vua c cho ta m t con ng a s$t cao m i tm th c, m t g m
s$t di b y th c, m t ci nn s$t, tr' ny c!i ng a, i nn i nh gi-c cho, gi-c s4
ph i tan tnh, nh vua vi c g m lo.


50. S( gi ch y v trnh co v i vua. Vua m ng b o r+ng:


- Th th ta khng lo g v%y.

Qu n th n
- M t ng

u tu:


i nh gi-c lm sao ph n i?

Vua ni:


- l Long Qun gip ta, l i lo nhn ni tr
ng i khng nn ng .

c khng ph i l l i ni khng, cc

R i sai ng
s$t; S( gi

i tm s$t cho
c n#m m i cn luy n thnh ng a s$t, g m s$t v nn
em t t c
n; b m/ th y th c kinh, s h a n cho mnh, lo s h)i con.

(a tr' c c

i ni r+ng:

- M/ em c m th%t nhi u cho con #n, con i nh gi-c, m/

ng lo s .

51. R i (a tr' l n r t mau, o c m hng ngy b m/ cung c p khng *, hng xm

n u thm c m, lm th t tru, r u, bnh, tri, th m (a tr' v n khng no b ng; v i l a
g m vc m-c ch1ng kn hnh, u ph i l y thm hoa cy hoa lau m che n&a.

52.
n khi qun nh An ko n Tru S n, (a tr' m i du0i chn (ng d%y, mnh cao
h n m i tr ng, ngh nh m,i m nh2y, nh2y m,i h n m i ti ng r i tu t g m ni l n
ln r+ng:


- Ta l Thin T

ng y!

Bn i nn nh y ln ng a, ng a phi nh bay, ma g m xng n tr c, quan qun

theo sau n st l,y gi-c, dn tr%n d i ni Tru S n. Qun An c v!, tr gio ch y li,
An V ng ch t Tru S n, cn d
ng th la li t s p l y v h r+ng:


- Thin t

ng, chng ti h t th y xin

u hng.

53. (a tr' i n ni Vi t Sc m i c i o m-c r i c !i ng a bay ln tr i, ch" l u d u

chn trn d i ni m thi.

Hng V ng nh
V ng, l%p n th
xun thu.

n cng lao, khng bi t l y g n bo m i tn lm Ph

ng Thin
v n nh lng y, cho ru ng m t tr#m kh)anh
lm l h ng t

i nh An hai m
sang nh n&a.

i b y vua, tr i qua su tr#m b n m

i n#m, khng dm em binh

54. Man Di b n ph ng nghe

c nh v%y c,ng u th n ph c, v ph v i V ng.
Sau vua L Thi T phong lm Xung Thin Th n V ng, l%p mi u t i Ph
ng (nay
huy n Tin Du) bn cha Ki n Phc, t c t ng ni V Linh, xun thu u c t l v%y.

C bi th r+ng:


V Linh n#m thng m my nhn.

Mun ta nghn h ng chi th gian.

Ng a s$t

tr i, danh

s .

Uy linh l ng l y kh$p giang san.

Ch thch


44. C b n ch" ni Hng V ng. B n khc ni Hng V
bch ni n s 3 n#m l n:


-C u

o 3 ngy.

- Ng i

ng ba

- 3 ng#m n&a gi-c

ng th( 6, th l sai v i tan

ng.

n.

- Ba n#m sau.

- Tr' 3 n#m m i ni.

Nh v%y * bi t l 2n trong s 3 qu r.

45. C b n ni ng gi cao h n 9 th
s i i.

c th ng h n 6 th

c, v t 3 t i 9 l b huy n

50. 50 cn s$t lm sao * c ng a, ki m, m,, roi? V%y qu l ngh a huy n s 3, 5, 9

y *.

51&54. su xa l tan dn ngy th ng ch" bi t #n lm nh&ng khi gi-c n nh th
n b cn ph i nh n&a l n ng. Cu truy n ni ln tnh an k t qu c gia m h i
ngh Din H ng l th d . Thnh Dng nh v%y hi n hnh 2y xm l#ng r t nhi u l n.

8. TRUY N BNH DY BNH CH NG

55. Sau khi Hng V ng ph gi-c An r i, trong n c thi bnh m i lo vi c truy n ngi
cho con, h i hai m i hai v cng t l i m b o r+ng:


- Ta mu n truy n ngi cho (a no lm v a lng ta l n k cu i n#m bi t em trn
cam m v
n dn cng Tin v ng
trn o hi u th ta s4 truy n ngi cho.

56. Cc cng t lo i tm cc v trn k , ho-c s#n b$n, chi l i, ho-c mua ch , v
c nhi u c*a ngon v%t l khng bi t bao nhi u m k . Duy c cng t th( chn tn l
Lang Liu, b m/ hn vi lm b nh m qu c r i, t h&u l i t ng i nn kh b toan
tnh, ngy m thao th(c #n ng* khng yn.

57. H t nhin m ng th y th n nhn b o r+ng:


- Trong tr i t khng c v%t g qu b+ng g o, v g o l c*a
nui dn, ng i ta #n
mi khng chn, khng c v%t g (ng tr c
c; n u l y g o n p ho-c gi lm hnh
trn
t ng tr i, ho-c gi lm hnh vung
t ng t, trong lm nhn cho th%t
ngon, b$t ch c hnh tr ng tr i t bao hm v n v%t, ng ci n tr i t pht d c v n
v%t, nh th th lng cha s4 vui, tn v ch$c
c.

Lang Liu kinh s t"nh d%y, m ng r+ng Th n minh gip ta, ta nn b$t ch
lm.

c theo m

58. Lang Liu m i l a h t n p no tr$ng tinh, hon ton khng s(t m' em vo cho
s ch, r i l y l xanh gi thnh hnh vung, b) nhn ngon vo gi&a, em n u i cho chn,
g i l bnh ch ng. L i l y n p n u xi em qu t cho th c nhuy n, n-n lm hnh trn
t ng tr ng hnh tr i, g i l bnh d y.

59. ng k , V ng h i cc con l i tr ng by ph2m v%t; cc con em dng khng thi u
th( g, duy ch" c Lang Liu em bnh trn, bnh vung n dng. Hng V ng l y lm
l h)i Lang Liu. Lang Liu trnh by nh l i th n nhn b o. V ng thn hnh n m
th th th y v ngon v a mi ng #n khng chn, ph2m v%t c*a cc cng t khc khng
sao h n
c. V ng khen ng i giy lt, r i cho Lang Liu
c gi i nh t.

60. N#m h t, V ng dng bnh y dng ln Tin Mi u v cung ph ng cha m/, thin h
b$t ch c truy n n by gi , l y tn c*a Lang Liu
g i l Ti t Li u.

61. Hng V ng truy n ngi cho Lang Liu; hai m i m t anh em
tr n, l%p lm b
ng, c( th* ni sng
lm hi m c .

u gi& cc phin

62. V sau, h hng tranh nhau lm tr ng, m0i ng i d ng m c sch

v%y g i l sch, l tr i, l trang, l ph ng kh i thu. t
y v%y.

che knh b i

Ch thch


55. Truy n Bnh Dy Bnh Ch ng ni ln n n tri t l bao la nh tr i t nh ng l i g n
g,i v c th nh mi ng #n. Truy n ny d hi u nn
c khai thc nhi u nh t.
Nh ng huy n s th ch a
c n$m v&ng nn c ng i ni l Hng V ng th( 8 thay
v th( 3, cn Cng T th th( 6! M t h t ngh a. l v ch a nhn ra lin h 3-9 l c
m t c c u n n t ng v sinh ng t 3 t i 9. Ch& Lang Liu nn c l Liu, tuy c
Li u khng sai v c c 2 m Liu v Li u, nh ng nn c Liu cho phn v i Ti t Li u
sau. V ch& Liu (b nhn) ng v i h n: liu c ngh a l quan, lang Liu l quan
Lang; cn ch& Li u (b h)a) khng h p ngh a. Ch$c l chp sai. Ch cu: Thin a
chi v%t d m vi qu t) ra tinh th n nng nghi p tr i v t h n c nh&ng v%t khc. Nn
nh trong khoa b ng C Nhn Chi T ng (kinh Th , thin ch T$c, cu 4) th ph n m
(b t g o) l m t trong 12 t ng ng knh tn.

9. TRUY N D A H U

63. Ngy x a, i Hng V ng c m t ng i tn l Mai An Tim, ng i ngo i qu c,

m i
c b y tu i, do thuy n bun ch
n. V ng mua v lm y t , k p lc l n ln
th di n m o oan chnh, nh bi t nhi u vi c.

64. V ng -t tn l Y n, tn ch& l An Tim v cho m t ng i thi p, sinh
cm t
trai, V ng yu dng
sai b o, d n d n Y n thnh ph qu, ai c,ng y ph c, v chen
nhau n dng l v%t khng th(c g l khng c; Y n sinh ra kiu m n, th ng t b o
r+ng:


- C*a c i ny l v%t ti n thn c*a ta, ta khng t ng trng nh vo n cha.

65. Hng V

ng nghe

c, c gi%n ni r+ng:

- Lm th n t m n khng bi t n cha, sinh ra kiu m n, ni r+ng c*a c i u l v%t

ti n thn c*a n. By gi ta em b) n ra ngai bi n, ra ci ch0 khng ng i y coi th
n c cn ci v%t ti n thn c*a n n&a hay khng?


66. Bn y Mai Y n ra ngai bi ct c*a bi n Nga S n, t( pha khng c d u chn
ng i i n, ch"
cho l ng th c * dng trong b n n#m thng m thi, #n h t l
ch t i. Ch v khc m ln, b o r+ng ta ch$c ch t
y khng l g s ng
c.

Tim ni:


- Tr i sinh th tr i ph i d !ng, c lo g?

67. 3 ch a bao lu,

ng lc thng t , b0ng th y m t con b ch h c t ph ng ty
bay l i, %u ln m)m ni cao, ku ln ba b n ti ng th su b y h t d a r i trn m-t ct,
m ch i n2y l c, lan trn ct, xanh t t r m r, r i k t thnh tri d a, nhi u khng k
xi t.


68. An Tim m ng r! ni:


-

y y ph i qui v%t, l tr i cho

nui ta .

B d a ra #n th mi v th m tho ng t ngo, #n vo th tinh th n kh)e kho$n, r i c( m0i

n#m tr"a thm, #n khng h t th em i l y la g o nui v con. Nh ng khng bi t d a
y tn l g, m i nhn chim tha t ph ng ty em n nn -t tn l Ty qua.


69. Nh&ng khch chi l i, bun bn, a mi v c*a n u em ph2m v%t c*a mnh
i l y d a. Nhn dn xa g n, trn r ng d i b n tranh nhau mua h t, b$t ch c tr ng
t"a kh$p b n ph ng; dn gian suy tn An Tim lm Ty Qua ph m u.


70. Lu ngy, V ng nh
s ng hay khng.

Ng

i y v tu l i v i V

n An Tim, sai ng

ng. V

n ch0 An Tim

h)i th#m c cn

ng than th h i lu m i ni r+ng:

- N b o l v%t ti n thn c*a n, th c l khng ni d i v%y.

V ng bn tri u An Tim v , tr quan ch(c l i v cho t thi p, -t tn ch0 An Tim l
An Tim Sa Chu; thn y g i l Mai An, n nay cn l y ty qua tn ph ng t kh o
m t t , l kh i t An Tim v%y.

Ch thch


Truy n ny ni ln (c t l c cnh sinh g n
c nh cc con c*a Au C nghi m u:
m/ khng nui ch" v t ra ngai ng v%y m con no c,ng l n m nh. y l mu n c
th vo m t vi c cho r o t c ng t l c tuy nhi m m u Ph%t, nh ng c,ng cn
c%y vo cng c, nn v n gi&
c v' t c ng t l c c*a nhn tho i.

10. TRUY N B CH TR

71. Th i Thnh V ng nh Chu, Hng V ng sai s( th n em qua dng cho nh Chu

gi ng chim B ch Tr , nh ng ngn ng& b t thng, Chu Cng sai ng i d ch hai l n m i
hi u.

72. Chu Cng h)i r+ng:


- Ng

i Giao Ch" c$t tc, v4 hnh,

u tr n, i chn khng l t i lm sao?

S( gi th a r+ng:


- C$t tc
ti n vo r ng; v4 mnh
lm hnh r ng, khi l-n l i d i n c th giao long
khng dm ph m n; i chn khng
ti n tro cy, cy dao, t l a, gieo la; u
tr n
kh nng b(c, #n cau tr u
tr u v lm cho r#ng en.

73. Chu Cng h)i:


- V sao m

n y?

S( gi th a:


- Tr i khng gi l n m a d m, bi n khng n i sng nay ba n#m, ng! l Trung Qu c
c thnh nhn nn m i sang y.

Chu Cng than r+ng:


- Chnh l nh khng n, qun t khng b$t ng
qun t khng h ng c*a c ng.

i xa lm ti, (c tr ch khng thm,

74. K p nh
n Hong
c l i th r+ng: Giao Ch" ph ng ngo i khng
ph m, m i th ng cho tr ng v%t, khuyn r#n r i b o v . S( gi qun m t
Chu Cng cho m t c0 xe hai ng a, khi n c( ch" h ng Nam m v .

(c Kh ng T lm sch Xun Thu, cho n
hon b nn b) m khng chp v%y.

c V#n Lang l

c xm
ng v ,

t yu hoang, v#n v%t ch a

Ch thch


71. Truy n B ch Tr , ni ln nh h ng c*a Vi t
o ln B$c nh ng qu lu m
khng cn s$c nt nh truy n c ng ra (xin xem l i bi VIII Vang V ng C*a N c V#n

Lang) nn ng
tr n v/n.

i chp thm m t cu cu i cng v Kh ng T bi u l s qun g c

11. TRUY N L NG TR NG

75. Cu i i Hng V ng, huy n T Lim, qu%n Giao Ch", c m t ng i h L tn l

Thn, sinh ra to l n, cao hai tr ng ba th c, hung t n. Thn gi t ng i, t i ng t
hnh, nh ng Hng V ng ti c khng n! gi t.
76.
n i An D ng V ng, T n Th*y Hong mu n em binh sang nh n c ta, An
D ng V ng bn em L Thn c ng hi n; Th*y Hong
c L Thn r t m ng, dng
lm quan Ty L Hi u Uy. K p lc Th*y Hong th ng nh t thin h , Thn
c sai em
binh ra gi& Lm Thao, Hung N khng dm g n bin ti nn Thn
c phong t c
V n Tn H u, v
c cho tr v n c.
77. Sau Hung N xm ph m b ci, Th*y Hong nh
n L Thn sai s( sang v i;
Thn khng ch u i m i tr n vo r ng khe; vua T n trch h)i; An D ng V ng tm lu
khng
c, ni d i l Thn ch t r i. Vua T n h)i ch t v c g, An D ng V ng tr
l i l au b nh t . Th*y Hong sai s( sang nghi m xem c ph i khng th An D ng
cho n u cho
xu ng ao
lm th c tch. Th*y Hong b o l y thy
a qua; L Thn
b t $c d ph i t t%n m ch t; ng i ta l y th*y ngn
p vo thy L Thn
a sang
n p. Th*y Hong than ti c, b o c ng lm t ng ng, ban hi u l L ng Tr ng;
t ng -t c a T M t Hm D ng, ru t t ng c th ch(a
c vi m i ng i;
m0i khi c s( b n ph ng n, vua sai ng i ln vo lm cho t ng dao ng; Hung
N t ng l Hi u Uy cn s ng, khng dm n g n.
n i nh
ng, Tri u X ng
sang lm H Giao Chu, m m ng th y cng v i L Thn gi ng sch Xun Thu
c*a h T , nhn h)i nh c,
u r i l%p n th ph ng.
78. K p lc Cao Bi n bnh Nam Chi u, L Thn th ng hi n linh (ng; Cao Bi n trng tu
mi u v,, kh$c g0 lm t ng, g i l n th L Hi u Uy, by gi
t i huy n T Lim, x
Th Hi n (nay l x Th y H ng) cch pha ty kinh thnh n#m m i d-m, m0i n#m n
t v%y.

Ch thch
Truy n ny cn mu n h n truy n B ch Tr v c,ng hm nh h ng c*a Vi t Th ng
ln m n b$c, nh ng m n b$c c,ng ch" ti p nh%n
c c ci xc, cn h n thing th
l i Vi t. H n L Thn c th tm trong con s hai ba (cao hai tr ng ba th c). Ph n
xc l n lao hung t n (hai tr ng). Cn h n th bi u l trong v
c sch T Th t(c tinh
th n t nh%m i di n b+ng T Khu Minh qu n c S (Kinh Vi t x a) n i
cao pha
t (t(c nguyn l m/).

12. TRUY N VI T T NH
79. Vi t T"nh ni Tru S n, qu%n V, Ninh; i Hng V ng th( ba, An V ng c binh
nam xm, ng qun ni Tru S n; Hng V ng c u Long Qun gip, Long Qun
b o tm kh$p thin h , n u
c ng i k ti th d/p
c gi-c; n k c u
c
ng
Thin V ng c!i ng a s$t i nh, t ng s nh An u tan v!. An V ng ch t d i
ni, lm a Ph* Qun; dn l%p n th , b n ma cng t nh ng lu n#m suy d n b)
thnh cha hoang.
80. Ng i b n qu c tn l Thi Lang lm quan nh T n n ch(c Ng S
i Phu
th ng i ngang qua y, th ng c nh iu tn m i trng tu mi u v, l i, nhn c
m t bi th :
C nhn truy n t ng chuy n An V
Tu n th n#m kia
Ni r%m, n

a ph

ng.

ng.

c tri khng th y mi u;

H n th#ng, d u

v n nghe h

ng,

M t mai th$ng b i khng An (c,

Mun th
Tr#m h t

uy linh tr n Vi t Th
y

Am ph v%n n

ng.

u ph ng t .
c v&ng v c

ng.

81. Sau n i Nhm Hiu, Tri u nam xm l i ng qun ni ny, l i trng tu

mi u m o, cng t h%u h nh; An V ng c m (c, mu n n cng cho Thi L ng m i
sai Ma C Tin i kh$p n i. Lc b y gi Thi L ng ch t, ch" cn con l Thi V .
82. Ti t th ng nguyn thng ging, ph ng dn i l
n, c ng i cng m t c-p bnh
pha l. Ma C c m ln tay ng$m ngha, b0ng bnh r i xu ng t, v! s(t m t m nh;
ng i ta b$t Ma C l i i b i th ng; Ma C m-c o rch, khng ai bi t l ng i tin;
h m i l y roi nh.
83. Thi V th y th th ng h i, c i o
h)i n ch0 c*a Thi V , Thi V ni

n h nng; Ma C
c kh)i nh, nhn
n tn cha th nng m i hay l con Thi Lang.

84. Nng m ng b o r+ng:

- Ta by gi khng c l y g
Bn

n n, sau ny chng s4

a cho Thi V m t t m l ngi v d-n r+ng:

c h%u bo.

- Hy gi& l y v%t ny cho c2n th%n, lc no c,ng

trong mnh, g-p b nh nh c nh (ci
bi u) m em c(u t t kh)i, r i th no c,ng
c giu sang ph qu.
Thi V c m l y l ng i nh ng c,ng ch1ng bi t l thu c tin.
85. M t hm i
- Ti c l ng i tr

n nh

o s 5ng Huy n, th y Huy n c m t ci nh t trn

c b nh ny,

u, V ni:

ti tr cho.

Thi V l y ng i c(u cho 5ng Huy n, ci nh t c*a 5ng Huy n li n tiu tan. 6ng Huy n
ni:
- Ay l th( thu c tin v%y, ti khng c g n p cho anh, ti c m t ng i thn thch
c,ng au b nh ny, th ng ni r+ng ai ch&a cho b nh lnh
c th d u h t gia ti
c,ng ch1ng h ti c, ti em anh qua
ch&a cho h v
n n anh.
86. 5ng Huy n em Thi V sang nh Nhm Hiu (*), Thi V l y ng i ra c(u, ci nh t
l%p t(c lnh ngay. Nhm Hiu r t m ng, nui V lm con, m tr ng
d y V ; tnh V
thng minh, a thch n c m, th y con gi Nhm Hiu l Ph ng Dung m i em lng
yu d u, nhn cng nng t thng, tnh quy n luy n, con Hiu l Nhm Phu bi t
c, mu n lm cho V ch t.
87.
n cu i n#m, c l t th n X
Nhm Phu b o V :

ng Cu ng, ng

i ta ch a tm

c ng

i t nn

- Ngy nay khng nn i ra ngoi, hay vo Cng s nh m trnh i th sau ny kh)i h i.

Thi V ch a hi u l lm sao, Nhm Phu kha ch-t c a l i, b o khng
Ph ng Dung bi t , ln l y con dao
a cho V , b o c vch m ra.

c ra.

88. n khuya, Thi V tr n i, mu n n nh 5ng Huy n, l%t %t i trn ni, r*i r i vo

trong m t ci hang, t( pha u l vch khng c ch0 no tro ln
c, trn c
m t kh i r) s&a ch y xu ng m t chi c mm , c m t con r$n tr$ng di tr#m
th c, m) vng mi ng ), v2y b c, d i c m c m t ci b u th t, trn trn c ba ch&
vng: V ng T X, b ra #n th ch nh,; th y trn th ch bn h t c , r$n c t u ln
th y V toan nu t i; Thi V s qu, qu xu ng l y r+ng:
89. Th n t n n, l m r i xu ng y, b ng nn c #n tr m v ng v%t, th c l c t i,
d i c m v ng c m t ci nh t, th n xin l y ng i c(u lnh, xin tha t i
th n tr ngh
m n ny.
90. B ch X l%p t(c ng2ng u ln cho V c(u, b0ng th y ng n i b chy, m t tia l a
bay vo trong hang, V l y l a c(u cho r$n, ci nh t li n tiu ngay. R$n m i khom mnh
n tr c V , mu n b o V c!i ln, V c!i ln l ng r$n, r$n b ra hang,
c m t canh
th n trn b , b v$ng v' khng c ng i no i l i; r$n qu n ui tr v hang.
91. V i m t mnh, l c
ng, b0ng th y trn c a thnh c m t ci l u cao, ngi )
lng lnh, n sng r c r!, tr c c a c treo m t t m bi n ) ch& vng
l An
V ng Thnh. V ng i bn c a thnh, h i lu khng th y c ng i no qua l i m i

b c vo c a sn, th y bn sn c m t ci ao, trong ao c hoa sen n#m s$c, trn b c

nhi u r-ng ha li u,
ng lt b+ng ph1ng, ng c i n chu cung, ta ngang dy d c;
trn i n -t hai ci gi ng vng tr i chi u hoa b c, trn t ng c treo m t cy n
c m n s$t. V thong th b c n l y cy n g y m t h i lu.
92. Kim

ng, ng c n& vi tr#m ng

- Thi Quan Nhn

Sai ng

i h u, b An V

ng c

i b o r+ng:

u l i?

i m i ln trn i n, b o r+ng:

n th c*a An V ng ta lu i b) hoang ph , nh s(c c*a Ti n thn Ng S trng

tu l i, ng i i m i b$t ch c th cng lun lun. V ng sai Ma C i tm
bo
(c nh ng khng g-p
c Ng S , th g-p Cng t nn ch a c d p n p, nay
thn
c th y m-t th Th ng
i V ng ln ch u tr i r i, thi Cng t
l i y
i v%y.
R i l u Thi V

l i #n u ng no say.

93. B0ng th y m t ng

i ru di b ng l n, c m m t t bi u qu m tu r+ng:

- Thng ging ngy m ng ba, Nhm Ngao b th n X

ng Cu ng nh ch t.

94. Nghe tu xong, H%u b o r+ng:

-D

ng Quan H%u

a Thi V v tr n.

V co t m v . D ng Quan b o V nh$m m$t ng i ln trn m t chi c qu t, h n m t

kh$c n trn ni; D ng Quan Nhn ha lm d , (ng trn ni, ngy nay hy
cn sau n th Tri u Vi t V ng ni Tru S n.
95. Sau V v
n nh 5ng Huy n thu%t chuy n cho 5ng Huy n nghe.
n ngy m ng
m t thng tm, V cng v i Huy n i ch i th g-p Ma C Tin d$t m t ng i con gi
cho Thi V , b o em v lm v ch ng, l i cho hn ng c Long To i, ni l ng c
chu, t th
tr i t m i khai t ch c m t c-p tr ng mi t
i Hong
tr i n
i An truy n lm th b o; trong tr%n nh Tru S n, An V ng eo n m ch t, ng c
chu d u trong t m tia sng chi u th1ng ln tr i. Th i nh T n, binh h)a lin min,
nh&ng v%t trn b o u b
t chy; cc nh v ng kh u bi t hn ng c Long To i cn
ph ng nam. Ng i Tu em vng b c g m vc tr gi tr#m v n
tm mua; V nhn
y i ph.
96. Sau Ma C Tin r c v ch ng Thi V i khng bi t l i u. Nay gi ng b) hoang
thnh b2n th"u, hang th cn ni Tru S n. Ng i i g i l Vi t T"nh C ng v%y.

Ch thch

79. Truy n Vi t T"nh c tnh ch t tri t l cao

nh t v v4 l i nh&ng ch-ng ti n c*a tm
th(c con ng i t x ng cu ng (ch" t bi v%t) qua nh c nh (ch" h ) m ln t i tm
linh ch" b+ng Thi V l y
c tin n& v i qu t-ng l Ng c Long To i (xem bi VIII
Vang V ng c*a N c V#n Lang).
Ch& C ng lm lin t ng t i H ng Ph m c u tr, ng i ta c,ng quen g i tr l i
c ng. M0i i c ng l i bao g m m t s ti u ti t ku l i u m c. V th khi c Vi t
T"nh C ng th n g i l i c c u c*a H ng Ph m v i L c Th c,ng nh l c
Loa
Thnh u c lin h ng m s4 bn trong quy n S( i p.
Ch t i nt song trng bi u l
Ng c Long To i v n i i s ng mi, v khi giao thoa
th lm ra d ng t ch& ng i c(u.
86. Nh ch& ng i vi t v i b th o trn ch& ngh , nn c s(c c(u thot. R i c,ng nt
song trng kp ln thnh ch& t"nh nhi l i hnh chm sao t"nh (hnh v4) ph ng
nam (ng u chm 7 sao (T"nh, Qu., Li u, Tinh, Tr ng, D c, Ch2n). Nt song trng
cn hi n ra l c Si V u (m) vng mi ng )) n i con r$n di tr#m th c (Bch Vi t
th r ng). R i cc s 3 l nh n ba ngy, ng i hi ba n#m. B s hai ba chuy n v%n
thnh Vi t T"nh C ng, nn cu i truy n gi ng hi n ra cch t ng t.
C th truy n Vi t T"nh
c ng i thu l m trch ti li u t quy n Ti Ngu K c*a
Tr ng Qun Phng i T ng, ho-c quy n Nam H i C Tch c*a Ng L i i Nguyn
nh L Qu n ghi ch, th i u c,ng khng h lm gi m b t gi tr tri t l c*a cu
chuy n, khng nh&ng v
c tiu ha, nh ng nh t l v n ch(ng t) ngu n g c
chung l n lao c*a i chng Vi t t c m nh&ng quy n kia c,ng nh L nh Nam mc
t
y. Nn ghi nh%n r+ng hnh nh gi ng c tnh cch ph c%p th d , trong Plato c,ng
c truy n tri t gia Thales m i nhn sao tr#ng m sa gi ng. Khi nh&ng chuy n c tnh
cch ph qut th n d thot kh)i vng tay c*a s gia v n trt b) ph m tr th i
khng
th hi n nhi u i, lc y n i vo vng c*a tri t t(c khng xt ngu n g c
t
u, m xem ci d ng th(c k t tinh n i
xem n ni g. N mu n ni ln s pha
c*a t tr i. Khng
c duy thin (duy tm) c,ng khng
c duy a (duy v%t)
nh ng c n thin a t ng tham, do con ng i i u ng: v%y li u l ng pha
l 3
tr i 2 t. Ni tin thin th d nh ng trong th c t th c l m t ngh thu%t cao c
nh
ni trong bi X( Ngh .

13. TRUY N KIM QUY

97. An D ng V ng n c Au L c l ng i Ba Th c, h Th c, tn Phn, nhn vi c
tin t c u hn v i con gi c*a Hng V ng tn l M N ng khng
c nn sinh ra
hm on; Phn mu n han thnh ch c*a t tin nn c binh nh Hng V ng, di t
n c V#n Lang, c i hi u l Au L c m , $p thnh
t Vi t Th ng; thnh $p xong
l i s%p. V ng m i l%p n, trai gi i c u o ba thng.
98. Ngy m ng b y thng ba b0ng th y m t ng gi theo ph
thnh, v a i v a than r+ng:
- Xy $p thnh ny th bao gi cho xong!

ng ty m

n th1ng c a

ng r

c vo trn i n, l y v khc r+ng:

- Ta $p thnh ny xong l i

, hao t n cng s(c m r i khng thnh l t i lm sao?

ng gi th a:
- Ngy no c s( gi Thanh Giang cng $p v i V

ng th thnh y m i xong.

Ni o n co t .
99. R ng ngy, V ng (ng c a ng trng ra th th y m t con ra vng theo h
ng m b i l i; ra (ng trn m-t n c, ni
c ti ng ng i, t x ng l Thanh
Giang s( gi , bi t r l4 tr i t, m d ng, qu. th n.
V
-

ng

ng m ng h)i r+ng:
i u ng gi bo cho ta r i.

Bn sai l y kim d r
khng $p
c.

c vo trong thnh, m i ng i trn i n, h)i v c g m thnh

100. Kim Quy ni:

- 3 y c tinh kh ni sng, con Tin v ng ph vo
bo th n c, l i c con g
tr$ng s ng ngn n#m ha lm yu tinh 2n ni Th t Di u, trn ni c con qu., nguyn
tr c l m t nh c cng chn c t
y ha ra qu.. 3 bn c m t ci qun
cho hnh
khch qua l i ng* nh ; ch* qun tn l Ng Khng, c m t (a con gi v m t con g
tr$ng l d kh c*a qu. th n. H c ng i khch no qua l i n y ng* nh th qu.
tinh ha ra thin hnh v n tr ng m gi t h i r t nhi u. By gi ta nn b$t con g tr$ng v
(a con gi c*a ch* qun m gi t i th tinh qui s4 h t. Nh ng ch$c l n l i ha ra
yu th , sai chim c ng%m th bay ln trn cy chin n, tu v i Th ng
xin
ph thnh y i. Th n ny xin c$n cho r i ci th
y xu ng, V ng l%p t(c thu l t t t
nhin thnh $p m i xong.
101. Kim Quy bao V ng gi lm khch i
Kim Quy trn ng !ng c a.

ng xin ng* nh trong qun. V

ng

Ng Khng ni:
- Qun ny c yu tinh, m th ng gi t ng i, Lang Qun khng nn
c,ng ch a t i, nn i mau n ch0 khc
trnh h a.
V

ng c

i r+ng:

- Sinh t t i m nh, qu. m m lm g, ta khng s .

M i ng* l i .
102. Trong m c qu. tinh

n ngoi ku r+ng:

l i, v nay tr i

- Ai

trong nh ny ph i m c a ra mau.

Kim Quy m$ng r+ng:

- C a ng th my lm g no?
Qu. tinh phng h)a tan ra v n tr ng, qu. d
c,ng ch1ng vo
c nh.

* ph

ng

kh*ng b nh ng r t cu c

103.
n lc g gy, cc qu. u ch y tan, Kim Quy khi n V
Th t Di u, qu. tinh thu v h t c , V ng tr l i qun tr .

ng u i theo

n ni

104. Sng ngy, ch* qun em ng i ng n

chn thi th c*a khch ng* l i hm
qua, th y V ng ng i , ni c i nh khng c g c . Qun ch* b c n, vi l y
r+ng:
- Lang qun
V

c nh th t(c l Thnh nhn r i, xin ban linh thu%t

c(u sinh linh.

ng b o:

- Hy gi t con g tr$ng c*a my m t th qu. th n tan h t.

Ng Khng gi t con g tr$ng th (a con gi t nhin c,ng nho xu ng ch t. V
t(c b o ng i o ni Th t Di u,
c m t nh c kh i c v m t hi c t, sai
thnh tro m qu#ng ra sng.
105. Lc b y gi tr i g n chi u, V ng cng Kim Quy leo ln ni Vi t Th
tinh ha ra chim si h u ng%m th bay ln cy chin n.

ng l%p
t tr n
ng, qu.

Kim Quy bn ha ra m t con chu t m b theo sau l ng c$n chn chim; th r i xu ng

t; V ng l%p t(c thu l y th su #n h t h n m t n a r i.
T

, qu. tinh tan h t, khng l i ph phch nh x a n&a.

106. An D ng V ng $p thnh n a thng xong; thnh di v r ng nghn tr ng,

xoy trn nh hnh con c, l i -t tn l thnh Th#ng Long (ch$c sai; b n c*a
Despierres ghi l T Long). Ng i nh
ng g i l thnh St Qu. Ln b i v thnh r t
cao l n.
107. Kim Quy
- Nh
gi&?

l iv iV

n c*a ng

ng ba n#m r i t v ; V

ng b o r+ng:

i, thnh v&ng ch$c, n u nh c vi c ngoi th l y g m ch ng

Kim Quy th a:
- Qu c
tu o n, x t$c an nguy l v%n c*a tr i, nh ng ng i bi t tu (c th c th lu
di
c, V ng c lng
c nguy n th ti u dm ti c.

M i c i ci mng chn
- Th n ho-c gi-c c
c g ng lo.
Ni o n tr v

a cho V

ng v ni:

n th dng mng ny lm my n), em ra m nh gi-c th khng

ng H i.

108. V ng khi n b y ti l Cao L0 lm n), l y mng ny lm my, hi u l Linh Quang

Kim Tr o Th n N0; sau Tri u em qun n xm l#ng, cng V ng giao chi n;
V ng dng th n n0 m b$n, qun Tri u thua ch y, ng n ni Tru S n, i
lu v i V ng. Tri u bi t V ng c n) th n nn khng dm ti chi n m i khi n s(
th"nh ha. V ng m ng, c$t t sng Ti u Giang tr v ph ng B$c cho Tri u cai tr ,
tr v ph ng Nam th do V ng cai tr (nay l sng Nguy t (c).
109. Ch a
c bao lu, sai con vo tc v c u hn v i con gi V ng l M Chu;
V ng b t khng ng gian k c*a cha con Tri u ; Tr ng Thu. d0 M Chu tr m l y
n) th n cho xem, r i ln lm n) khc i l y vu t ra gi u i, ni d i v i M Chu l tr
v B$c th#m cha m/.
110. Nhn ni r+ng:
- Tnh phu ph th khng n! qun, m n ph t c,ng khng nn b), ta nay v th#m
cha m/ m v n nh t hai n c th t ha, Nam B$c cch bi t, ta tr l i tm nng th nng
l y v%t g m lm gi u cho ta bi t.
M Chu ni:
- Thi p l nhi n& g-p ph i b c phn ly th c kh th$ng
c tnh c m; thi p c chi c
n m g m lng ng0ng th ng mang trn ng i, n lc y th thi p l y lng ng0ng m
r i cc ng ba
ch" cho chng bi t ch0 thi p m n c(u.
111. Tr ng Thu. t t , c$p n) m v bo co v i Tri u ,
c n) r t m ng li n
pht binh nh V ng; V ng khng lo phng b , m i nh c vy, c i r+ng:
-

khng s n th n c*a ta sao?

n lc qun Tri u ti n b(c, V

ch y tan lo n.

ng m i xch n) ra b$n th th n c

112. V ng ch M Chu ln ng a ch y v h ng Nam,

khng c thuy n
sang ngang, V ng ht l n ln r+ng:
- Tr i

m t ta hay sao? Giang s( u mau

Kim Quy n i ln trn m-t n

- Ng
V

i c!i ng a
ng bn tu t g

n b bi n, cng

n c(u ta.

c, m$ng r+ng:

sau l ng l gi-c , hy gi t n ta m i c(u.

mg chm M Chu.

m t; qun
ng,

M Chu ng a m-t ln tr i m c u xin:

- Thi p l con gi, n u c lng ph n ngh ch m u h i n ph thn th i ch t ha thnh
b i tr n, b+ng nh m t ni m trung tn, b ng i ph"nh ph th i ha lm ng c chu
r a ci th nh c nh ny.
113. M Chu ch t
minh chu.

b bi n, mu ch y trn n

c, hu h n #n vo lng ha thnh

114. V ng c m s ng v#n t b y t c, Kim Quy r4 n c d n V

t i ni M D , lng Cao X, chu Di n t(c l ch0 v%y.

ng vo bi n,

i truy n

115. Qun Tri u n ch0 y khng th y g h t, ch" th y t thi c*a M Chu; Tr ng

Thu. m thy nng m v chn Loa Thnh, ha lm ng c th ch. Tr ng Thu. th ng
c m v cng, th y l nh&ng ch0 trang i m hay t$m g i c*a M Chu, t ng nh
n
hnh dung c*a nng bn nh y xu ng gi ng m ch t. Sau ny, ai
c Ng c Chu
ng H i, cng mc n c gi ng y m r a th s$c ng c cng thm r c r!. Nhn trnh
tn M Chu nn g i ng c chu l
i C u, Ti u C u v%y.

Ch thch
97. Truy n Kim Quy c,ng hm ng tri t l cao , m k t h%u cch bi t nh t, nh ng bi
t m ng th i c,ng l bi trng v i c u k t c h%u m-c d u l h%u mng lung b 2n,
nh ng c th hi u v n -t li n sau truy n Vi t T"nh C ng.

14. TRUY N MAN N

NG

116. Th i Hi n
nh Hn, quan Thi th tn l S Nhi p $p thnh pha Nam sng
Bnh Giang (nay l thnh pha Nam sng Thin (c). 7 ph ng Nam c m t ngi cha
g i l cha Phc Nham, c m t nh s t ph ng Ty n, hi u l Gi-La- -L, tr tr
cha y, hay lm php (ng m t chn; trai gi, tr' tn m , knh ph ng tn hi u lm
Tn s , ai n y u c u h c o Ph%t.
117. Lc b y gi c m t ng i con gi tn l Man N ng, cha m/ u m t, nh
ngho kh nh ng c,ng d c lng c u o, ch" v ni ng ng, kh t ng kinh chung v i m i
ng i nn th ng sau b p gi g o nh-t rau, lo vi c n u th i
cung d !ng cc s
trong cha v h c gi b n ph ng n h c o.
118. Kho ng tr i thng n#m, m l i ng$n ng*i, Man N ng v i v lo th i n u cho xong.
Nng n u xong xui, nh ng cc s cn t ng kinh ch a ngh"
#n cho; Man N ng
ng i ch , ng* g%t ng ch c a khng ng qun l ng n+m ng* say.
n khi t#ng
t ng ni m xong, ai v phng n y th Man N ng cn n+m c a; nh s
-L b c
ngang trn mnh nng, Man N ng h n nhin tm ng, t
c thai. Trong kho ng
c ba b n thng, Man N ng l y lm x u h b) i, nh s
-L c,ng trnh i n
cha ng ba u sng m .

119. Mn nguy t, Man N ng sinh

c m t (a con gi v tm nh s
giao l i.
m khuya, nh s
-L n d i cy a ng ba u sng m -t (a con gi v
ni:
- Ta g i Ph%t t ny cho my, my gi& l y, sau
120. S
-L v Man N
b o r+ng:

ng t bi t nhau m i.

c thnh Ph%t

o.

-L cho nng m t chi c g%y v

- Ta cho em ci g%y ny m em v , h g-p n#m no tr i

d i t t nhin c n c ch y ra
c(u ng i ta.

i h n th l y g%y v2y v2y

Man N ng c m g%y tr v , l i cha nh tr c; g-p n#m tr i h n, nng l%y g%y v2y

trn t, t nhin c n c su i ch y ra o o, dn chng
c nh v r t nhi u.
121. Khi Man N ng h n tm m i tu i th b t
cy a b l%t
tri n tr c bn
cha, quanh qu2n
khng tri i; ng i
ua nhau b a c*i th ba ru u b
gy m' h t; lng xm r* nhau ba tr#m ng i n ko c,ng khng chuy n ng.
122. G-p Man N ng xu ng b n r a tay, nng kh4 l y tay ko th , cy l%p t(c chuy n
ng tri vo, ai n y kinh d , v i b o Man N ng ko th1ng ln b , khi n th m c tr
lm b n pho t ng Ph%t; k p lc 4o n gi&a cy, ch0 gi u ng i con gi th ch0 y
ha thnh m t phi n r t c(ng; ng i th 4o ng vo ch0 th ru ba m' h t,
m i l y phi n nm xu ng gi&a sng; phi n phng xu t h)a quang, gi lu m i
chm xu ng n c; cc ng i th
u ch t h t. M i ng i u xin nh Man N ng van
vi m n k' chi l-n xu ng n c v t ln, r c vo i n Ph%t, l y vng t ln m ph ng
th .
123. S
-L m i -t tn cho b n pho t ng Ph%p l: Php Vn, Php V,, Php Li
v Php i n. Gi tr' gi trai b n ph ng th ng nhm h p cha ny ch i a ca
ma, g i l h i t$m Ph%t, n nay ang cn v%y.
Ch thch
116. Truy n Man N ng tr c chng ti tnh b), nh ng v
c thu nh%n vo sch
nn xin gi& l i, v n ni ln s(c m nh chuy n ha c*a Vi t L bi n Kim Ph%t Ty Trc
ra M c Ph%t ng Ph ng. Bi n tam b o Ph%t, Php T#ng ra Gic, Chnh, Tnh (xem
l i bi VIII Vang V ng c*a n c V#n Lang). Xem nh&ng s Ty Ph ng 4, 8 b trn
ng%p b i cc s Vi t 2, 3 (300), 5 lm lin t ng t i v ng C n l g u 4 chn i ra 3
chn. Nh Chu ban u c "nh 4 chn, sau c 3 chn c,ng l ti n trnh t Ty sang
ng.

15. TRUY N NI T N VIN

theo b n d ch c a L H u M c

124. Ni T n Vin pha ty kinh thnh n

m t ci l ng nn -t tn nh v%y.

c Nam Vi t, ni (ng cao th1ng nh hnh

125. X a kia vua L c Long c i nng u C , sinh

c m t b c tr#m tr(ng, Long
Qun em n#m m i trai v bi n, n#m m i trai theo m/ v ni, phn tr thin h , hi u
l Hng V ng; T n Vin S n
i V ng l m t ng i con trong s n#m m i trai chia
v .
126. V ng t h i qu c do c a bi n Th n Ph m v , tm m t n i cao ro thanh u, dn
t c thu n h%u m , m i cho thuy n t sng Ci n lng Long %u thnh Long Bin,
toan mun l u l i nh ng cn g b t mn, nn sau l i cho thuy n t sng Linh
Giang i ln n lng Phin Tn b sng Phc L c.
127. V ng trng th y ni T n Vin t l , ba hn s$p hng (ng, nghi m nhi6n nh v4;
dn d i ni, t c chu ng t phc. V ng khi y m t con
ng th1ng nh dy n
t lng Phin Tn m n bn ni T n Vin, i n Uyn ng, l i i n Nham Tuy n
l ch0 ngu n khc, r i i ln ni Th ch Bn u non Vn M ng m ; ho-c c khi ch i
sng Chi t Giang
xem c, phm kinh qua
ng thn u xy n v,
lm n i
ngh" ng i. Nhn nh&ng v t chn y, ng i i sau l%p n th ph ng, h n th o, l t
th c u, ng h)a tai, ng#n i h n mau h n ti ng vang, c c k linh (ng. L i g-p ngy
tr i trong sng nh c hnh tr ng ci tn ph t ph i trn hang ni, nh&ng dn lng ph
c%n u b o l s n th n xu t hi n.
128. Cao Bi n nh
ng An Nam mu n y m linh tch cc n i danh th$ng m i m
b ng m i b y ng i, t t c
u l con gi ch a ch ng, b) ru t i, l y c) chi n vo
ru t, cho m-c o xim
ngi trn gh ., dng tru b m t , nh+m lc no th y c
ng th i l y g m chm i. Phm mu n nh l a cc th n u dng thu%t y. Cao
Bi n th ng l y thu%t y tru th n ni T n Vin th th y V ng c!i ng a tr$ng (ng
trn my, kh c nh m i. Cao Bi n than r+ng:
- Linh kh Nam ph
hi n (ng l th .

ng ch a th tr$c l

ng

c, v

ng kh u kh di t

c, uy linh

129. T c truy n V ng v Thu. Tinh cng c i con gi Hng V ng l M N ng:

V ng * l c i em n tr c; Hng V ng g cho; V ng r c v v
trn ni
T n Vin. Thu. Tinh n sau m i hm on, em c loi thu. t c nh V ng
o t
M N ng l i. V ng bn dng l i s$t ch-n ngang sng T Lim
tr n t. Thu.
Tinh kh i ring m t con sng nh) t sng L Nhn ra sng Ht vo sng
nh
sau l ng ni T n Vin. L i m thm m t l i nh) t Tch Giang i n tr c ni T n
Vin, tr i qua cc lng Cam Gi, ng Lu, Th ch K, Ma X, D c Giang, xi l thnh
v ng su
thng loi thu. t c, th ng l i n i c n gi m a m m t, dng n c ln
nh V ng. Nhn dn ni u ch' tre an lm ro th a
che !, nh tr ng, gi
g o, reo h
c(u, m0i khi th y rc ru tri ngoi ro th a th b$n trng ch t h t hi n
thnh hnh tr ng giao long, c tr ch tri y sng ngi. Qu n chng thu. t c b thua tr
v , lng v n ch a ngui nn th ng n kho ng thng tm, thng chn c nhi u tr%n
l t, ma mng b h i, dn d i ni ch u thi t h n u h t, n nay v n cn.
130. Ng
Ch thch

u b o Thu. Tinh, S n Tinh

uc

i v v%y .

Truy n ny ni ln s v&ng b n c*a Vi t l s4 i i cn khng ai y m

c.
Nh&ng ng i ang c cng vi l p n i nh Vi t c ng ang lm s4 b nh vo m-t nh
Cao Bi n. N n minh tri t xy trn s 3 Tam S n La V , iv i sng Nh H lm ta
lin t ng t i c c u tam l !ng (2-3). Nh t l khi ta ng l i c,ng chnh th n T n Vin
nh%n
c sch
c 3 trang m l i ch" dng c 2 trang h)a m c (2-3) nh
ni n i
khc.

TRUY N NI T N VIN



Ni T n Vin pha ty kinh thnh Th#ng Long n c Nam Vi t. Ni cao m t v n hai
nghn ba tr#m tr ng, chu vi chn v n tm nghn su tr#m tr ng. Ba ni (ng x p
hng, "nh trn nh ci tn cho nn c tn y. Theo sch Ai Giao Chu t c*a
ng
T#ng th
i v ng ni ny l S n Tinh h Nguy n, v cng linh (ng. Khi h n hn, lc
l tl ic u o
phng tai tr ho n l%p t(c c (ng nghi m. K' th cng h t lng thnh
knh. Th ng th ng, vo nh&ng ngy quang ng nh c bng c x th p thong
trong hang ni. Dn trong vng ni r+ng l S n th n hi n hi n.
Khi Cao Bi n nh
ng An Nam, mu n y m nh&ng n i linh tch bn m b ng con
gi ch a ch ng m i b y tu i, v(t ru t i, nh i c) b c vo b ng, m-c qu n o vo, r i
-t ng i trn ngai, t b+ng tru b, h th y c
ng th vung ki m m chm u. Phm
mu n nh l a cc th n u dng thu%t . Bi n em thu%t
ti n
i v ng ni
T n Vin, th y V ng c !i ng a tr$ng trn my, nh n c b t m b) i. Bi n than
r+ng: Linh kh ph ng Nam khng th l ng
c. V ng kh i no h t
c.
S linh (ng hi n hi n ra nh v%y .

X a kia
i v ng trng th y phong c nh ni T n Vin /p 4 bn lm m t con
ng
t b n B ch Phin i ln pha nam ni T n Vin, qua ng An V , cc ng n lu n l ch
su i u d ng i n
ngh" ng i. R i l i i qua ria ni n ch)m ni c my che th nh
c
. i lc rong ch i trn sng Ti u Hong giang xem nh c, phm i qua cc
lng xm u d ng i n
ngh" ng i. V sau, nhn dn theo d u v t cc i n m
l%p n mi u
th cng.

L i theo truy n c, sch Giao Chu k c*a L0 Cng, t ng truy n r+ng
i v ng
S n Tinh h Nguy n, cng vui v i loi thu. t c
t Gia Ninh, huy n Phong Chu. Th i
vua Chu Non V ng, vua Hng V ng th( 18 n
t Vi t Tr, chu Phong, l y
qu c hi u l V#n Lang. Vua c ng i con gi tn l M N ng (chu gi 27 i c*a
Th n Nng) c s$c /p; Th c V ng Phn c u hn, nh vua khng b+ng lng, mu n
ch n r hi n.

M y hm sau, b0ng th y hai ng i, m t ng i x ng l S n Tinh, m t ng i x ng l
Thu. Tinh n
c u hn. Hng V ng truy n t" th php thu%t. S n Tinh ch" ni, ni
l , ra vo trong khng c g tr ng i. Thu. Tinh l y n c phun ln khng bi n thnh
my m a. Vua ni: Hai v
u c php th n thng, nh ng ta ch" c m t con gi, v%y ai

mang snh l t i tr c, ta kh$c g cho. Sng hm sau, S n Tinh mang ng c qu, vng
b c, s n c m, d th cc l v%t n ti n vua y cho.


Thu. Tinh n sau, khng th y M N ng, c gi%n em loi thu. t c nh nh
c p
l i. V ng l y l i s$t ng#n ngang sng huy n T Lim. Thu. Tinh bn m m t d i
sng Ti u Hong Giang t L Nhn ra Ht Giang, vo sng Giang
nh %p sau
l ng ni T n Vin. L i m ngch sng Ti u Tch Giang h ng v tr c ni T n Vin, i
qua Cam Gi, Xa Lu, C Ho, Ma S (1) kho ng ven sng nh s t thnh ci v,ng
l n
m l i i cho qun thu. t c. Th ng lm m a gi m t m, dng n c ln nh
V ng. Dn trn ni th y th bn d ng m t hng ro
n !, nh tr ng g c i(2),
h reo
c(u vi n. Th y c*i cnh tri bn ngoi hng ro bn b$n, thu. t c ch t bi n
thnh xc ba ba thu ng lu ng tri t$c c khc sng.

Hng n#m vo kho ng thng b y, thng tm v n th ng nh v%y. Dn vng chn ni
hay b gi to n c l n, la m thi t h i c . Ng i i t ng truy n r+ng l S n Tinh
v Thu. Tinh tranh nhau l y M N ng (3).

i v ng
c b quy t tr ng sinh c*a th n tin nn r t hi n linh, l v
phc th n c*a n c
i Vi t v%y.

Quan Hm lm h c s tri u Tr n l Nguy n S C
r+ng:

nh t

i chinh ty vo bi y t, c bi th

S n t thin cao th n t i linh,

Tm quynh ti kh u d v#n thanh.

M N

ng di c h&u hi n linh tr(.

Th v th sinh b o th hnh.


(Ngh a l: Ni cao nh tr i, th n r t thing. C a lng v a g nghe ti ng. M N
n u c, ti hi n linh, hy ph h chuy n i c*a k' th sinh ny.)

ng

3 cu i truy n v sau c thm m t o n:

Theo sch Th Php t%p th x a kia L c Long Qun v Au C sinh m t b c tr#m tr(ng.
M0i tr(ng n ra m t ng i con trai. Long Qun em n#m m i con v d i bi n. N#m
m i con cng v i Au C phn nhau tr thin h , hi u l Hng V ng. M
i v ng
ni T n Vin chnh l m t trong n#m m i ng i con i xu ng bi n khng ph i l h o
kh c*a ni t nn.

V ng t h i qu c qua c a b Th n Ph tr v , tm n i t thanh u, dn t c n h%u

ch t phc m . i men theo sng Ci n t Long 0, th( n Tr n Tr ch, nh l i,
nh ng khng v a . Bn b) i, men sng L Giang, ng c ln t i b Phc L c Giang,
(ng bn b trng th y ni T n Vin cao vt /p 4, ba ng n ni (ng x p hng,
nghi m nhin nh tranh v4. L i thm dn d i ni c t c m tru, n u r u hng
ngy #n u ng, ca v nh ngm nga, th c l ch t phc. V ng bn lm m t con
ng
th1ng nh s i dy t B ch Phin Tn ln th1ng pha nam ni T n Vin, t i ng An
Uyn(4) l%p i n
ngh" ng i(5).


Ch thch:


B n A.750 chp: n Cam Gi, ng Lu, C Hi u, Ma S. B n A.1752 chp:
l i m ngch sng Ti u Chi t Giang ch y v pha tr c ni T n Vin, t i Cam Gi, Xa
Lu, C Hi u, Ma S, L c S n th nh s t thnh v,ng.


B n A.1200 chp: nh tr ng

bo cho nhau bi t.

B n A.1200 chp: tranh l y M N ng. B n chnh A.33 chp nh m l Man N

chng ti ch&a l i l M N ng cho ng.

B n A.1752 chp: i t i Ng
ng, l%p i n
A.750 chp: i t i V
ng

ng,

ngh" ng i. B n A. 2107 v b n

Theo cc b n A.1752 v A.750 th o n cu i ny t cu: X a L c Long Qun v Au

C sinh ra m t b c tr#m tr(ng cho t i h t
cx p
u truy n, sau cu: ba ni
(ng x p hng, "nh trn nh ci tn cho nn c tn y.

20. TRUY

N TH N NI

NG C

Th n ni
ng C v n l linh th n th ng 1ng n c ta. Ni x Tr N th ng,
huy n Yn nh (1). Khi L Thi Tng cn l thi t
i nh Chim Thnh t i Tr ng
Chu, m qu canh ba m ng th y m t d nhn m-c gip ph c, t x ng l th n nghe
vua Nam chinh xinh theo qun vua l%p chi n cng. Vua nh r nh&ng l i ni chuy n
trong m ng.

Kp khi th$ng tr%n tr v l%p n tn th , t i Kinh s l i bi t l%p n. Th n thc m ng
xin m h&u trong thnh, g n cha thnh ch*. Khi Thi T b#ng h, ba V ng lm
ph n. Tr c hm , th n l i thc m ng cho Thi Tng b o ph i
phng. M ng qu
nghi m. Vua bn ra chi u phong v ng t c, d ng mi u th , l%p lm thin h minh
ch*.

Th i Tr n
c phong lm Minh linh C m(ng B o h u
g n cha T An).

iv

ng (

m tri Kinh,

Ch thch:


(1) D ch theo b n A.1752

TRUY N HAI B TR NG

Theo sch S K th hai b Tr ng v n dng h Hng (1) ch tn l Tr$c, em tn l Nh ,
ng i huy n M Linh, t Phong Chu, con gi quan Hng t ng t Giao Chu (2).
X a Tr$c l y Thi Sch ng i huy n Chu Din (3). B r t c ti t ngh a, tnh kh hng
d,ng, c tr quy t on sng su t


Th i y, T nh Giao Chu r t tham b o, nhn dn r t kh s . Tr$c th nh gi t
ch ng mnh, bn cng em l Nh d y binh nh nh, vy hm Giao Chu; cc qu%n
C u Chn, Nh%t Nam, H p Ph
u h ng (ng, hai ch em bn bnh nh
c su
m i l#m thnh L nh Ngo i (4) t l%p lm vua, m i x ng l Tr ng, ng thnh
Din.

T nh ch y v Nam H i, Hn Quang V, nghe tin, bi m T nh v qu%n
m Nh (5)
sai t ng l b n M Vi n v L u Long sang thay. Qun ch n Lng B c, b ch ng
c . Qua n#m, b th y binh th M Vi n c ng th nh, t l ng s(c qun mnh h p, s
khng ch ng n i, bn lui v gi& t C m Kh. Vi n em qun n nh, b h b Tr ng
u b) ch y. B th c, b h i trong tr%n. C ch0 ni r+ng b ln ni Hy S n r i khng
bi t i u m t (6).


Ng i trong chu th ng c m, l%p mi u c a sng Ht Giang
ph ng th . Phm
nh&ng ng i g-p tai h a t i c u o u (ng nghi m. Th i L Anh Tng g-p i h n,
vua sai C m T nh thi n s c u m a. M t hm m a xu ng, mt l nh th u ng i (7). Vua
m ng, ra xem, t nhin ng* thi p i, m ng th y hai ng i con gi i m, ph dung,
m-c o xanh, th$t l ng ), c !i ng a s$t theo gi l t qua. Vua l y lm l bn h)i. Hai
ng i tr l i r+ng: Chng ta l hai ch em h Tr ng vng m nh Th ng
lm ra
m a. Vua mu n h)i thm c-n k4. Hai ng i bn gi tay ng#n l i. Vua t"nh m ng, c m
kch, ra l nh tu s a n, em l
n dng. V sau hai b l i thc m ng cho vua xin l%p
n bi
ng Nhn(8). Vua nghe theo, phong lm Trinh linh nh phu nhn. Tri u Tr n
l i gia phong cho m t l Hi n li t ch th$ng thu n b o thu%n. Cho n nay v n
c
bao phong i i, l a h ng khng d(t.

Ch thch:


B n A.1200 chp: Hai B Tr ng v n dng h L c.

B n A.1200 chp: con gi L c t

B n A.1200: Tr$c l y T Sch ng
B n A.1200: ginh

c c*a

ng

t Giao Chu.

i huy n Chu Din

nh 56 thnh

L nh Nam

B n A.1200: bi m T nh v qu%n
m Chu. (
tn m t qu%n
o H i Nam, Trung Qu c)

m Chu, c,ng nh

m Nh ,

Truy n thuy t dn gian th ng cho r+ng Hai B bay ln tr i ch( khng cho r+ng Hai
B b gi-c gi t. Ni Hy S n c l4 l ni Hy C ng, n i c n Hng hi u nay (Ph Th ).


B n A.1200 chp: m hm y m a to gi l n, n
ra nhn, h t nhin ng* say


B n A.1200 chp:

c ln kinh ng

i, vua vui m ng

C Lai.

TRUY N SNG T L CH (1)

N#m Hm Thng th( 6 (2), vua

ng Tng sai Cao Bi n lm h t ng qun,
em binh nh qun Nam Chi u. Lc Bi n tr v , nh vua -t T nh h i qun thnh
L nh Nam, cho Bi n lm ti t
s( (3). Bi n thng hi u thin v#n a l, xem hnh th
t
m xy thnh
i La pha ty L Giang, chu vi 30 d-m (4)
. C dng sng con t
L Giang ch y vo pha Ty b$c, cu n quanh pha nam, m l y thnh
i La r i l i nh%p
vo sng ci.

H i ang gi&a thng su, n c m a ln cao Bi n c !i thuy n nh/ thu%n dng vo
sng con, i kho ng m t d-m b0ng th y m t c gi ru tc b c ph , dung m o d k ,
t$m gi&a dng sng, c i ni h n h . Bi n h)i h tn. p: ta h T tn L ch. Bi n l i
h)i: nh
u? p: nh trong sng ny. D(t l i, l y tay %p n c b$n tung m m t,
b0ng nhin khng th y u n&a. Bi n bi t l th n, bn -t tn sng l T L ch.


M t bu i s m khc, Bi n ra (ng b sng L Giang, pha ng thnh
i La, th y
m t tr%n gi l n n i ln, sng n c cu n cu n, my tri m m t, c m t d nhn (ng
trn m-t n c, cao h n hai tr ng, mnh m-c o vng, u i m, tm, tay c m h t
vng r c r! m t qung tr i, ch%p ch n ln xu ng trong kho ng khng(5). M-t tr i cao
ba con so, kh my hy cn ch a tan (6), Bi n r t kinh d , mu n y m th n. m n+m
m ng th y th n t i ni r+ng: Ch y m ta, ta l tinh Long 0, (ng u cc a linh,

ng xy thnh
Bi n kinh hi.

y, ta ch a

c g-p, cho nn t i xem thi, ta c s g ba php?

Sng hm sau, Bi n l%p n ni m ch, l y kim ng thi t ph

y m (7). m hm y,
s m ng m m, gi m a d%m d%t, t tr i u m, th n t ng h reo, kinh thin ng
a. Trong kho nh kh$c, kim ng thi t ph b%t ra kh)i t, bi n thnh tro, bay tan trn
khng. Bi n cng kinh hi, than r+ng: X( ny c th n linh d , lu t t chu c l y tai v
(8). Sau Tng tri u Bi n v , qu nhin Bi n b gi t v Cao Tm
c c sang thay
(9).


Ch thch:


(1) V chuy n ny, b n A.2107 v b n A.750 m
u nh sau: N c ta c ng i h
T tn L ch x a s ng Long 0, nay l m ven sng, ba i nhn nh ng m s ng
chung v i nhau.
iT n
c c lm ch(c hi u lim, c$m c
tr c c ng xm, v v%y
ng i i bn g i xm y l xm T L ch.


i
ng M c Tng, L Nguyn Gia lm quan h , gi& t Long Bin. L cho r+ng
pha b$c thnh c dng n c ch y ng c, s dn hay sinh lng ph n ngh ch nn ch n
t khc nh chuy n La Thnh sang b sng T L ch, bn kh2n m i T L ch lm th n
ch* gi& thnh r i xin l%p n th cng. N a m, Nguyn Gia n+m m ng th y th n t i
ni r+ng: Ta vng l nh s( qun lm ch* thnh ny, n u nh ta c th gio ha
c
dn chng trong thnh tr nn c trung hi u th xin hy l%p n th . Nguyn Gia xin
vng. T
, dn khng c lng ph n ngh ch. L bn xy thnh nh)
, l i l%p n th
ph ng. Th n chnh l v
i v ng c*a c qu c gia v%y. L v a xy xong thnh th c v
quan b2m r+ng: ng khng th * s(c xy thnh l n. 50 n#m sau $t c ng i h Cao
nh , xy ph*
y. T i n#m Hm Thng i
ng Tng, qun Nam Chi u lm
lo n. Vua
ng sai Cao Bi n sang d/p, -t ra qun T nh H i, sai Bi n lm h s(.
Bi n x ng v ng, ng qun trong ph* (t
y tr xu ng chp gi ng b n A.33).


(2) B n A.1752 v A.750 chp: N#m Hm Thng th( ba


(3) B n A.1300 chp: sai Cao Bi n lm quan h
t Giao Chu em qun nh
Nam Chi u, l i -t T nh H i qun An Nam thnh, c Bi n lm ti t
s(.


(4) B n A.1300 v b n A.750 chp: chu vi 3.000 b . B n A.2107 chp: chu vi
8000 b .


(5) Cc b n A.2107 v A.1752: ln xu ng trn khng, lc 2n lc hi n.

(6) Cc b n A.1300 v A.2107: khi my ch a tan m bng dng v n cn.


(7) Cc b n A.2107, A.1300, A.1752 chp:
ba
y m.

c ph ch su t ba ngy ba m, l i chn

(8) Cc b n A.1300, A.1752 chp: lu t t chu c l y tai v , ta ph i mau mau tr v

ph ng B$c. B n A.2107 chp: Bi n r t kinh s , than r+ng: 3 x( ny c v th n linh
thing, ta nn tr v ph ng B$c, ch nn lu m chu c l y h%u h a. T
, Cao
Bi n c lng mu n tr v ph ng B$c, sau cng t m tn th n lm ph* thnh
hong. Sau Tng tri u Bi n v , Bi n qu nhin b gi t, Tng sai Tm sang thay. Sau
ny L Thi T d i , th n thc m ng chc m ng nh vua. Vua l y lm l , bn h)i.
Th n tu tn h . Vua h)i: Th n c th b o h
c sinh linh trong 100 n#m khng?
p: Mong thnh th ng c nghi p di lu ngn v n n#m, th n c,ng nh v%y m
c
h ng h ng h)a ngn n#m. Vua t"nh d%y, sai quan trung s( ti n r u, phong lm
qu c thnh hong
i v ng. Tri u Tr n l i phong lm B o qu c nh bang
i v ng.
n th -t ph ng ng Tc, huy n Th X ng (nay khu Nh Th L n, H N i).

(9) Sch Vi t i n U Linh chp truy n T L ch v truy n Th n chnh kh Long 0, v coi
hai nhn v%t T L ch v th n Long 0 l hai v th n khc nhau. 3 y l i ng ha lm
m t.

TRUY N V TH N NI H NG L NH

Ni H ng L nh
o Ngh An. X a huy n La S n c b n ng i n c*i trong ni
th y m t ci h , trong h c m t m nhn r t /p ang t$m trn m t t ng b+ng
ph1ng. M nhn trng th y b n ng i th nh y xu ng h .

B0ng c m t con ba ba l n n i trn m-t n
qu trn h m i. i su t ngy khng ti n
ni r+ng: V(t nh&ng qu qu i th m i c th
ch c ti t l chuy n trong ni cho ai h t. V
ch t.

c, b n ng i kinh hi bn hi nh&ng qu
c b c no, b0ng th y m t d nhn n
ra kh)i ch n ny, n u v
c t i nh th
sau c ng i ti t l chuy n, h c mu m

n i Thnh Tng hong

tri u ta(1), vua t i ni ny, c$m bi n trn ni. Ni c
chn m i ng n. T nh khng th y h , ch" nghe nh c ti ng sng v0. Tr i l%p t(c
m a. Th y th n r t l linh (ng, nh vua ban phong cho i n l , n nay ng i i v n
cn k l i chuy n x a. N i l ni H ng L nh thu c huy n Nghi Xun v Can L c (H
T nh).

Ch thch:


(1) Ch a r vua Thnh Tng
L. C l4 l i L.

i L, vua Thnh Tng

i Tr n hay vua Thnh Tng

TRUY N HAI V TH N

LONG NHN, NH

NGUY T

N#m Thin Phc nguyn nin i L

i Hnh, T ng Thi T sai b n t ng qun H u
Nhn B o, Tn Ton H ng c t qun xm l c ph ng Nam.
n sng
i Than, L
i Hnh v t ng qun Ph m C L ng ko qun t i sng
L0 c
ch, hai bn i
lu cng c m c v i nhau.

i Hnh m ng th y hai anh th n nhn trn sng vi m ni r+ng: Anh em th n, m t
tn l Tr ng H ng, m t tn l Tr ng Ht, x a kia theo Tri u Vi t V ng c m qun
chinh ph t ngh ch t-c m l y
c thin h . V sau Tri u Vi t V ng m t n c, L
Nam
tri u hai anh em th n v . B n th n v ngh a khng th theo
c, u ng thu c
c m t t . Th ng
th ng anh em th n c cng, l i khen v trung ngh a m t lng,
m i phong lm quan t ng trong hng cc th n linh, th ng l nh m binh. Nay qun
T ng ph m ci, lm kh sinh linh n c ta, cho nn anh em th n n y t ki n, xin
nguy n cng nh vua nh gi-c
c(u sinh linh.


Vua gi%t mnh t"nh d%y, m ng r! m b o c%n th n r+ng: Th ny l c th n nhn gip
ta r i v%y. Bn l%p t(c t h ng tr c thuy n ng m kh n r+ng: N u th n nhn c
th gip ta lm nn cng nghi p ny, th xin bao phong
c huy t th c mun i.
o n gi t sc v%t t l , t m, o, voi ng a gi y, ti n gi y.

m y
i Hnh m ng th y hai th n nhn m-c m, o vua ban n bi t . m sau l i
th y m t ng i d n on m binh o tr$ng, t pha Nam sng Bnh Giang m t i, m t
ng i d n on m binh o ) t pha B$c sng Nh Nguy t m l i, cng xng vo tr i
gi-c m nh. Canh ba m ba m i thng m i, tr i t i en, m a to gi l n ng
ng. Qun T ng kinh hong. Th n nhn tng hnh trn khng, l n ti ng ngm r+ng:


Nam qu c s n h Nam
Hong thin d

c

nh t i thin th .

Nh h B$c L0 lai xm l

c.

B ch nh%n phin thnh ph trc d (1).

Qun T ng nghe th y, xo p vo nhau m ch y tan, l m ght l n nhau, ai lo ch y
thot thn ng i y, b b$t khng bi t bao nhiu m k . Qun T ng i b i m v .
i
Hnh tr v #n m ng, phong th ng cng th n, truy phong cho hai v th n nhn, m t l
Tinh M n
i v ng (2), l%p mi u th t i ng ba sng Long Nhn, sai dn Long Nhn,
sng Bnh Giang ph ng th , m t l Kh c M n (3)
i v ng l%p mi u ng ba sng
Nh Nguy t, sai dn b sng Nh Nguy t ph ng th , h ng huy t th c i i, nay
v n cn l phc th n (4).

Ch thch:


V truy n ny, b n A.750 m

u nh sau:

Tr ng t ng qun l ng i th i Tri u Vi t V ng, anh tn H ng, em tn Ht u l

danh t ng c*a Tri u Vi t V ng, theo d/p ngh ch t-c bnh nh
c thin h . T i khi
Tri u Vi t V ng b L Nam
di t, Nam
tri u hai ng i t i nh cho lm quan. Hai
ng i ni: k' trung th n khng th gi-c gi t ch* mnh. Bn vo 2n ni Ph Lan. Sau
Nam
h/n th ng ngn l ng vng cho ai l y
c u hai ng i. Hai ng i trung
ngh a khng ch u khu t, u ng thu c c m ch t. T i i Ng V ng nh L Huy
c a sng Ph Lan, m n+m m ng th y c hai d nhn n ni r+ng: Gi-c hung hn
lu ngy, xin theo vua i d/p. Vua ni: cc ng i l ai, ta ch a h bi t m-t. Hai ng i
x ng tn th c: b n th n l t ng c*a Tri u V ng, v ngh a m ch t, Th ng
th ng cho lm quan t ng trong hng th n binh (t
y tr xu ng chp gi ng b n
A.33).


(1) B n A.1200 trong bi th cu th( ba chp: Nh h B$c L0 xm Nam Ch.


B n A.750, trong bi th , 3 cu sau chp:


Ti t nhin d

nh t i thin th

Nh kim ngh ch t-c lai cng kch

Nh& 1ng hnh khan th* b i h .


B n A.1752, trong bi th , cu 3 v 4 chp:


Nh kim ngh ch t-c lai cng kch


Nh& 1ng hnh khan th* b i h .


B n A.1300, trong bi th , 3 cu sau chp:


Ti t nhin ph%n

nh t i thin th ,

Nh h ngh ch t-c lai xm ph m,

Nh& 1ng hnh khan th* b i h .

Bi th ny t m d ch ngh a l:


Non sng n
i u y

c Nam, vua n

c Nam ,

nh r trong sch tr i.

C sao gi-c B$c sang xm l

Bay s4 b l !i g

c,

m s$c chm tan nh ch' tre.

(2) B n A.1752 chp: Kh

(3) B n A.1752 chp: Uy

i v ng.

ch

(4) Ch
s n h.

ch
iv

iv

ng. B n A.1200 chp: Uy

ch

ng. B n A.1200 v A.1300 chp: Kh

n s trng h p gi&a bi th ny v bi th c*a L Th

iv
c

ng.


ch

ng Ki t Nam qu c

TRUY N T

O H NH V NGUYN MINH KHNG

(Ngy nay cn n th
cha Thin Phc, ni Si S n, huy n An S n; trong ni
ny c pho t ng, trong cha c t ng L Th n Tng).

ng h T tn L , t l
o H nh, cha Thin Phc, ni Ph%t Tch (1). Cha tn l
Vinh, lm ch(c T#ng quan st tri u L, th ng qua ch i lng An Lng, l y con gi
ng i h T#ng tn l Loan, nhn th
l i .

L t(c l con b h T#ng v%y. Th
thi u nin, thch du hi p, phng khong, c ch l n,
hnh ng ngn ng& khng ai c th l ng
c, th ng cng k' nho gi l Mi Sinh,
o s l L Ton Ngh a v ng i con ht l Phan At k t b n, m th m i mi t c
sch, ngy th th i so nh c u, by tr vui ch i.

Cha m/ th ng trch l tr n i, m t m gh dm qua khe c a vo trong phng th y
ng n n g n tn, sch v ch ng ch t. L v a g c xu ng n m ng*, tay v n ch a r i
kh)i sch; do cha m/ khng cn lo ngh n&a. Sau L d k thi t#ng h ng th, 0
khoa B ch lin (2). Khng bao lu, cha dng t thu%t lm ph%t Din Thnh h u. Din
Thnh h u nh
i in thi n s dng php nh ch t, nm xc xu ng sng T L ch.

Xc tri t i c u An Quy t, tr c c a nh Din Thnh h u, h t nhin d ng (ng ln

y su t m t ngy khng tri i.

Din Thnh h u s hi ni v i
i in,
i in n ht ln r+ng: Ng i tu hnh
khng
c php gi%n qu m t ngy (3) r(t l i thy
xu ng m tri i. L ngh vi c
bo th cho cha nh ng ch a ngh ra m u k . M t hm, rnh
i i n ra ngoi mu n
gy s
nh, b0ng nghe th y trn khng trung c ti ng tht ng#n l i.

L s hi qu#ng g%y m i. Mu n sang cha bn n c An
(4) c u php l
nh
in,
ng i qua t r Kim X" (r#ng vng) th y hi m tr bn quay v , 2n c
ni
Ph%t Tch, th ng ngy c kinh
i-bi- -la, c tr n m i v n tm nghn l n.

M t hm, th y c th n nhn n tr c m-t ni r+ng:
t t(c l Tr n Thin V ng,
c m ph c th y c cng to (c l n kin tr t ng kinh nn l i y
th y sai khi n. L
bi t l o php thnh, th cha c th r a, bn thn n c u An Quy t, c m cy g%y
ch ng tay th nm xu ng dng n c ch y xi t. G%y i ng c dng n c t i c u Ty
D ng th d ng l i. L m ng m ni r+ng: Php c*a ta th$ng
c
i in r i!


Bn n th1ng ch0 in (5). in ni r+ng: My khng nh chuy n ngy tr c sao?
L nhn ln khng trung, t nh khng th y g, bn nh li n. in pht b nh m ch t. T
, th x a r a s ch, t c l ngui d n, m i du ngo n cc mi n r ng r
tm d u Ph%t.
Nghe ti ng Ki u Tr Huy n
o Bnh Ha, bn cung knh t i bi y t v h)i v chn
tm, c cu k r+ng:


C u h0n phong tr n v th(c cm (kim),

B t tri h x( th chn tm,

Nguy n th a ch" gio khai ph
Ti n ki n b
Huy n

ck

ng ti n,

o n kh t m. (6)


p l i:

Ng, m b quy t di n chn cm (kim),

C trung mn nguy t l thi n tm.

H sa gic th b
Ngh h

ng b

o,

cch v n t m (7).

L hoang mang ch a hi u h t, bn i t i cha ni Php Linh y t ki n Ph m H i thi n

s , h)i r+ng: Nh th no l chn tm? Ph m ni: A-nan-c chnh l chn tm. L
b0ng nhin t"nh ng , h)i r+ng: Th no l php hnh tr ? Ph m ni: i th #n, kht
th u ng. L bi t m i, t
php l c ngy cng m nh, duyn thi n ngy cng k t.
Cc gi ng r$n ni, th ng n qu n qut quanh mnh. L
t ngn tay c u o, phun
n c tr b nh, khng lc no khng (ng nghi m ngay. C v s h)i r+ng: Ph i ch#ng
hnh, tr , t a, ng a u l Ph%t tm(8). L
c k p r+ng:


Tc h&u tr n sa h&u,

Vi khng nh t thi t khng.

H&u, khng nh thu. nguy t,

V%t ch

c kh khng khng. (9)

Ho-c l i ni:


Nh%t nguy t xu t nham

u,

Nhn nhn th t h)a chu.

Quy nhn h&u cu t ,

Hnh b b t k cu (10).


Khi y vua L Nhn Tng khng c con, thng ba n#m H i t ng
i khnh th( 3(11),
c ng i ph* Thanh Hoa dng l i ni r+ng: 3 bi b c (a tr' k l , m i kho ng ln
ba, t x ng l hong t , l y hi u Gic Hong, phm vua lm i u g (a tr' y c,ng
bi t. chnh l
i in ha sinh v%y. vua sai quan trung s( t i xem, th y ng nh
l i ni, bn n v Kinh s , cho cha Bo Thin. Vua th y (a tr' thng minh k l
r t l y lm yu d u, mu n l%p lm k' k t , qu n th n u c khuyn can l khng th
c, v ni: N u k' kia th%t l linh d , t t ph i thc sinh n i cung c m, sau m i c
th l%p
c. Vua nghe theo, bn m
i h i b y ngy m cho u thai.

L nghe tin, ni v i ch gi r+ng: (a tr' kia l yu t, m ho-c ng i ta qu ng. Ta
h ch u ng i yn m khng c(u,
n lm m ho-c lng ng i r i lo n chnh php
sao? Nhn b o ch gi gi lm ng i i xem h i, m-t em m y t ba c*a L treo
trn rm. H i t i ngy th( hai th Gic Hong b b nh ni v i m i ng i r+ng: Kh$p
bin gi i trong n c u c l i s$t vy che, tuy mu n thc sinh, s khng c l i v%y.

Vua nghe c k' ph m t ba ch, bn sai ng

Thnh lu, tri l i, h p qu n th n
xt x .

i i tm, qu nhin b$t

cL

H ng

V a lc Sng Hi n H u i ngang qua, L n#n n" h)i: Xin ra s(c c(u b n t#ng kh)i
ph i ch u t i, ngy sau xin ng thai trong cung
bo p cng (c ny. H u g%t u.
n lc h p, qu n th n tu v i vua r+ng: B h khng ng i n i nghi p nn c u k' kia
thc sinh, th m tn L cu ng d i dm t ph g! php ba ch, th%t l $c t i. H u
tu r+ng: Thi t t ng n u Gic Hong c th n l c th d u c tr#m tn L ph g!,
ph)ng c h g? Nay l i tri h1n, L h n h1n Gic Hong, th n tr m ngh n u nh b$t
t i L ch1ng th cho L thc sinh. Vua b+ng lng.

L
n th1ng ph*
nh H u, nh+m ch0 phu nhn t$m, nhn kh$p c (12). Phu nhn
gi%n qu mch v i H u. H u v n hi u ,
m-c khng h)i n. Phu nhn v th c thai.
L d-n H u r+ng n ngy phu nhn ' con ph i bo cho bi t tr c.
n ngy thng,
L
c ng i bo tin, bn t$m r a thay qu n o, b o h c tr r+ng: M i tc nhn c*a
ta ch a h t, ph i thc sinh l n n&a
i, t m lm n v ng, kp n khi gi, ch t lm
nh th%p nh thin t . N u th y thn th tan ra t, l ta thm nh%p vo bn t
khng cn trong ci s ng ch t n&a. H c tr nghe ni, ai c,ng c m ng s t si. L
c k r+ng:


Thu lai b t bo nh n lai quy.


Lnh ti u nhn giam t m pht bi,

V bo mn nhn l u luy n ch
C s k.

c,

tc kim s (13).

c d(t, nghi m nhin m ha(14). H u phu nhn bn sinh con trai, -t tn l D ng

Hon. Khi ln ba vua Nhn Tng nui trong cung, l%p lm hong thi t . Nhn tng
b#ng h, thi t t(c v , y l vua Th n Tng do L thc sinh ra v%y. Hnh xc L nay cn
hm trong cha Thin Phc, ni Ph%t Tch, huy n Ninh S n (15).


X a lng m X, huy n
i Hong (cn c tn l Gia Vi n) t Tr ng An c ng i
tn l Nguy n Ch Thnh cha Qu c Thanh, hi u l Minh Khng qu c s , lc t tu i i
du h c, g-p
o H nh, h c
c
o gio, tr i h n m i n#m.

o H nh th y ng i ti t tho bn truy n tm n(16) l i -t tn cho. Kp t i khi
o
H nh s$p t th , b o Minh Khng r+ng: X a tn s c*a ta tu trn qu phc m cn
b ci n n ao th ng qu bo, hu ng chi ci th
m t th huy n vi ny, h c th t
gi& mnh
c sao? Ta nay xu t, ci a v lm th y ng i ta, b nh tri ki p sau quy t
l kh trnh n i. Ta v i ng i c duyn, nn c(u gip nhau.(17)

o H nh ha, Minh Khng tr v cha c, cy ru ng. H n hai m i n#m, 2n h i kn

ti ng. Khi L Th n Tng b0ng m$c b nh l , tm th n r i lo n, ti ng ku au n g m
r ng s . Cc l ng y trong thin h vng chi u m n, k hng ngn hng v n, u
ch u b tay. Khi y c (a tr' ht r+ng:


D c tr thin t b nh, tu $c Nguy n Minh Khng (ngh a l: mu n ch&a kh)i b nh nh
vua t t ph i tm
c Nguy n Minh Khng). Tri u nh bn sai s( i
c Minh Khng.
Minh Khng th y s( gi
n, trong thuy n c r t nhi u lnh, mu n d n ch m chay cho
#n, bn l y m t ci n i nh) em cho h , b o h r+ng: Anh em ng qu s khng *
no b ng, t m #n v%y (18). Th m b n lnh cho thuy n h n m t tr#m ng i cng #n
c,ng khng sao h t. Lnh #n xong, s l i b o:


Anh em hy t m ng* say m t lt n&a i n c tri u d ng ln ta hy b$t u ra i.
Chng nghe l i, u n+m ng* say trn thuy n. M i trong kho nh kh$c, thuy n tr
v t i Kinh . B n lnh t"nh d%y u l y lm l .

Khi Minh Khng n, cc b%c c ti ng l h c r ng kh$p cc n i u ang thi th m i
php trn i n, th y Minh Khng qu ma, khng thm cho. Minh Khng l y m t
chi c inh l n di h n n#m t c ng vo c t i n, l n ti ng ni r+ng: C nh
c inh
ny hy ni chuy n ch&a b nh (19). Ni nh v%y hai ba l n. Khng c ai dm nh .
Minh Khng bn l y hai ngn tay tri m nh , inh b%t ph#ng ra. Chng u kinh ng c.

Khi g-p Th n Tng, Minh Khng l n ti ng ni: K' i tr ng phu
c tn ln ngi
thin t , giu c kh$p b n b , c sao cn pht b nh cu ng lo n nh v%y? Vua nghe
ni r t run s . Minh Khng bn l y m t ci v c l n
ng d u, un ln si sng s c, r i
l y tay kho$ng vo b n l n, r$c v2y ln kh$p mnh vua, b nh t(c th kh)i h t. Vu bn
phong Minh Khng lm qu c s , ban l c m y tr#m h
th ng cng. N#m Tn s u,
nin hi u Thi bnh th( 22, Minh Khng t th , th b y m i su tu i (20).


Ch thch:


B n A.1200 chp: 3 cha Thin Phc, x Si S n, huy n Yn S n, trn ni Ph%t
Tch.


B n A.1200: sau b l Vinh (ng thi khoa t#ng h
B n A.2107 chp: ng
l gi c m ng.

ng, 0 khoa B ch lin.

i tu hnh khng gi%n qu m t ngy, s ng ch t ch1ng qua ch"

Cc b n A.1200, A.1300, A.1752, A.750

u chp mu n sang An

B n A.2107 chp: bn dng php tng hnh

n th1ng nh

h c php l

i Bin

D ch nh sau: Lu ngy b gi b i lm c khng th y r

c vng, khng bi t n i
no m i th c l chn tm. Mong
c nghe l i ch" gio
m
ng ph ng ti n,
th y
cb
thi khng ph i kh cng tm ti.

D ch nh sau:


Ng, m b quy t bi u hi n r chn kim (vng th c),

Trong ,

y thng s4 l r lng thi n.

Bt ngt nh ct ven sng m i th c l

H

ng t i B

T(c l s

ngn s tm ti

oB

,

u xa cch.

i, , n+m ng i c*a nh s .

D ch nh sau:


Ngh l c th b i ct c,ng l c,

Coi l khng th t t c

u l khng.

C, khng ch" nh m-t tr#ng d

in

c,

Ch nn coi ci khng l c.

(10) D ch nh sau:


M-t tr i m-t tr#ng l ra
i

u ni,

Ng

i ng

u chy ra m t kh i l a.

Ng

i v c con ng a nh),

i b m khng c !i ng a.

(cc bi k ny ngh a r t t i, kh hi u, xt khng c n thi t ph i ch gi i, chng ti ch"
xin d ch m thi).

(11) T(c n#m 1113,

i L Nhn Tng (n#m

i Quan th( 4

i T ng).

(12) B n A.750 chp: L bn thn n nh H u

co t , vo ch0 phu nhn 0 th t$m
li n nhn tr m. Phu nhn n i gi%n mch H u. H u bi t khng trch. L d-n H u r+ng:
sau ny khi phu nhn lm b n t t ph i bo cho bi t tr c. Ba n#m sau, phu nhn qu c
thai.
n th i sinh n , H u nh l i l i d-n c, c*a L sai ng i c p bo. L bn t$m gi-t
thay qu n o, b o h c tr r+ng

B n A.2107 chp: L
c tha, n y t ki n ph*
c*a H u, nh%p vo ch0 phu nhn
t$m, b(c phu nhn ph i cho xem. Phu nhn gi%n l$m, b0ng th y thng t$m c m t
(a tr', s qu bn th a v i H u. H u bi t khng h)i t i


(13) D ch nh sau:


Thu t i, khng cho chim nh n bo tr
C

c,

i nh t m nhn nhn gian au xt.

Kh4 b o b n mn nhn ch nn luy n ti c,

Th y x a m y

ha th y nay.

(14) B n A.750 vi t: Qua gi Ng ,

o H nh t ch.
n gi Mi th phu nhn sinh, -t
tn l D ng Honn, y l n#m H i T ng
i Khnh th( b y, vo thng su, ma H ,
D ng Hon ln su tu i, r t thng minh nh ng , vua r t yu d u. V vua tu i cao
m khng c con, bn nui Hon trong cung, l%p lm thi t .


(15) B n A.2107 chp: Nh vua ch t, D ng Hon ln ngi, l Th n Tng. Xc T
o H nh ngy nay cn th y tung tch trong cha Thin Phc, ni Ph%t Tch, huy n
An S n, ph* Qu c Oai. Hnh dng t i nay v n cn. X a T
o H nh i ch i, th ng
th y trong ng c v t chn in trn , l y chn
m th th th y v a kh p. Ng i i
truy n r+ng xc ng tan ra chnh ch0 y. Hng n#m vo ngy 7 thng ba, nam n&
th ng t i d h i cha ny, cha ha thnh m t n i th$ng c nh. Cu i i Minh, qun
Minh vo c p n c ta, trong cu c binh h)a, v t tch x a b
t, ng i lng m i xy l i
t ng
th .
n y, b n A.2107 k t thc truy n T
o H nh. Sau chp ring
d i truy n Nguy n Minh Khng thi n s .

(16) B n A.2107 chp:
c ) l i -t tn cho.

o H nh m ng th y ng

i c ch bn truy n cho n ti t ( n v

(17) B n A.2107 chp: Hu ng h , o ta cn th p hn. Nay ta trn

a v cha c*a ng i, b nh tri ki p sau quy t kh trnh n i

i, (ng vo ci

B n A.1752 l i chp: Hu ng h php m t c*a ta cn ch a sng t), kh lng m t

gi& gn
c. Ta nay hi n ra trn th gian vo ci a v ch* ng i, sinh, t , b nh kh
m trnh thot.


Xt cc b n ny th chung c*a o n v#n l: T
o H nh bi t tr c r+ng sau khi mnh
ti sinh s4 lm vua, nh v%y b n chnh chp l lm th y th khng ng l$m.

(18) B n A.2107 chp: Minh Khng th y s( gi
n t(c th em m t n i c m nh) cho
lnh cho thuy n #n. B n theo sau s( gi r t ng, lo khng * c m #n. Minh Khng
b o: hy t m #n v%y. Hng m y tr#m lnh cho thuy n #n khng sao h t


(19) B n A.1200 chp: Cc b%c danh s th c tc ang lm php trn i n Minh
Khng qut l n: k' no nh
c inh ny m i ch&a
c b nh.


(20) V Minh Khng, l i c m t truy n khc g i l Minh Khng bi t truy n. Theo b n
A.750, truy n nh sau:


3 cha Khng L lng Giao Thu. c nh s tn l Minh Khng, xu t gia tr tr cha
ny vo i bnh tr , r t n i ti ng v (c h nh. M t hm, Minh Khng ngoi i v ,
ng i s
cng phng a n p trong c a bu ng nh y x ra, gi lm ti ng h ku
d a. Minh Khng c i ni: nh ng i tu hnh m cn mu n lm h hay sao? Ta c n
ph i c(u nh ng i m i
c. M y n#m sau, nh s
ch t ha ki p thnh qu c
v ng, h t nhim kh$p ng i m c lng, nh y nht la go, m-t nh m-t h . Tm kh$p
th y thu c, th y cng, s si m khng c ai ch&a
c. Nghe Minh Khng c php
thu%t, bn sai ng i cho thuy n i m i. Minh Khng l y n i nh) n u c m cho thu. th*
#n, s( gi c i ni: Thu. th* ng i ng, s khng * no. Minh Khng ni: Khng lo,
c( cho t t c m i ng i cng #n s4 th y lng th o c*a ta. Thu. th* 45 ng i #n no m
khng h t; m i ng i u l y lm l . Chi u t i ln thuy n, l i khuyn s( gi v thu. th*
ng* say, i tr#ng ln, g i d%y nh neo, n u khng s4 khng i. S( gi m i mi khng
c bn n+m gi ng*. B0ng th y trong thuy n ti ng gi th i l nh, n lc tr#ng m c,
nh s g i d%y th thuy n c-p b n Kinh r i. Minh Khng bay ln khng m vo
cung, un n c t$m cho nh vua, tay r a t i u th lng r ng t i y. Vua khi n tr v
bnh Than. Nhn h)i c#n nguyn b nh tr ng. p: Ng i tu hnh trong tu ni m c i u
m ho-c, sm h i m t2y r a th s4 kh)i, khng c g kh c . Vua l i h)i: Nh th y sao
c ti th n thng bay trn khng nh v%y? p: Khng ph i nh th , k' h th n v n
m$c b nh phong, m0i khi b nh pht l i khng nhn th y hnh dng v n v%t, khng bi t
ci g l c, ci g l khng, ch" tin ci l4 s ng th ng tnh m thi, khng c g l th n
thng c . Bn l i bay ln khng m tr v . Vua ban cho c*a c i, s khng nh%n, vua
bn phong cho ch(c th n t#ng.

Hi n nay, vng Gia Vi n (Ninh Bnh) huy n Xun Thu. (Nam nh) v huy n V,
Th (Thi Bnh) c nhi u n i th Nguy n Minh Khng (c n ring ho-c th ph vo
cha), th ng c t c b i ch i vo ngy h i, t c ny ch$c lin quan n truy n nh s
i
thuy n m t m m n
c Kinh . Ngoi ra H N i, c n L Qu c S (ph L
Qu c S ) v n Th n Quang (Ng, X) c,ng th Nguy n Minh Khng. Cn T
o

H nh v L Th n Tng (ki p sau c*a T

o H nh) th
c th
cha Lng (n i qu
m/ c*a T
o H nh), huy n T Lim, ngo i thnh H N i, v cha Th y, huy n
Qu c Oai, H Ty.

TRUY N D

NG KHNG L

V NGUY N GIC H I

Thi n s Khng L
cha Nghim Quang, huy n H i Thanh l ng i h D ng H i
Thanh v%y, m y i lm ngh cu c, b) ngh y m i tu, th ng hay c kinh Gi-lani-mn. Trong cc n#m Ch ng Thnh, Gia Khnh i L Nhn Tng (1) th ng cng
Gic H i l o h&u 2n t H Tr ch (2) qun c thn mnh, ngoi khng i n u,
trong th tu thi n nh (3). Th y tm th n tai m$t nh/ nhng sng s*a, c th bay ln
khng, i trn b#ng gi, b$t
c h ph i n ph c, b$t
c r ng ph i ging, v cng
qui n, ng i ta khng sao l ng bi t
c (4). Sau tm v m t ngi cha qu%n
nh m . M t hm, ng i h u b2m r+ng: M0 t khi t i y ch a h
c th y ch" gio
v nh&ng i u tm y u, dm xin trnh th r+ng:


on luy n thn tm h o $c tinh,

Xm xm tr c chuy n

i nghim nh.

H&u nhn lai h c khng khng php (5)

Thn t a bnh bin nh t%p hnh (6).


S hi u r m b o r+ng: N u con i
ng b m t i, ta ti p con, n u con i
thu. m t i, ta trao cho con. Ch1ng c ch0 no m ta khng truy n cho con ci
y u. Ni xong, ha h c i l n. Th ng hay c cu k r+ng:


Tuy n th* giao long

ng
o tm

a kh c ,

D tnh chung nh%t l c v d .

H&u th i tr c th
Tr

ng c phong l nh,

ng ti u nh t thanh hn thi h (7).

Ngy 3 thng su n#m K. H i, nin hi u H i T ng

i Khnh th( m i th ch t (8);
mn nhn thu xc tng c a cha. Vua h chi u cho s a r ng cha ny, quyn hai
m i h ph ng h ng h)a.

Thi n s Gic H i h Nguy n, ng i H i Thanh, t i cha Din Phc qu%n nh. Th

nh) thch cu c, th ng l y thuy n con lm nh, lnh nh trn m-t n c. N#m hai
m i l#m tu i b) ngh y, c$t tc i tu, lc u cng thi n s Khng L th m t th y
cha H Tr ch (9).

Th i L Nhn Tng, s th ng cng Thng Huy n chn nhn
c tri u vo ng i h u
trong cha L ng Th ch Lin M ng (10). B0ng c i t$c k g i nhau, nh(c tai i c
c. Vua truy n Thng Huy n ng#n n l i, Huy n l-ng nh2m th n ch, m t con r i xu ng
tr c. Vua c i b o: Hy cn m t con xin
nh ng nh s . S
c th n ch, trong
nhy m$t con cn l i c,ng r i xu ng n t. Vua kinh l , lm th r+ng:


Gic H i tm nh h i,

Thng Huy n

o di c huy n.

Th n thng n#ng bi n ha,

Nh t Ph%t, nh t th n tin (11).


T
danh ti ng s vang ng thin h , cc v t#ng cng k' t c u d c lng tin theo.
Vua th ng l y l th y tr m s , m0i khi h gi t i hnh cung H i Thanh t t tr c
t i th#m cha.

M t hm vua b o s : Ci o (ng chn thn tc (12) c th cho nghe
c khng?
S bn c kinh tm l n, bay vt ln khng, cch xa t n#m tr ng, b0ng l i r i
xu ng. Vua cng qu n th n u v0 tay x ng tn, ban cho chi c ki u
ra vo n i cung
c m. T i tri u vua Th n Tng, m y l n vua tri u v Kinh thnh, s
u l y c gi y u
khng i. C v s h)i r+ng: Ph%t v chng sinh, ai l ch* ai l khch? S bn -t cu
k r+ng:


B t gic nh&

u b ch,

Bo nh tc lo khch.

Nh

c v n Ph%t c nh gi i,

Long mn tao i m ng ch (13).

Lc s$p t ch, bn lm bi k co chng nh sau:

Xun lai hoa i p thi n tri th,

Hoa i p ng tu ti n (ng k .

Hoa i p b n lai giai th

o,

M ct

ng tm tr (14).

ng hoa i p h

m y c ngi sao l n r i gc ty nam ph ng tr ng. Sng hm sau, s ng i ngay

th1ng m t ch. Vua xu ng chi u quyn 30 h ph ng th h ng h)a, phong hai con lm
quan
th ng cng.

(

i Tr n Thi Tng,

t H i Thanh l Thin Thanh, t(c l ph* Thin Tr

ng(15)).

Ch thch:


B n A.2107 chp:

i L Thnh Tng.

B n A.2107 chp: n 2n t i cha H Tr ch, m-c c) #n cy, qun c thn mnh,

ngoi th khng i u, trong th tu thi n nh. B n A.1752 chp: bn t C u Thu.
n ng thn, i #n xin
, qun c thn mnh


Thi n nh: ti ng nh Ph%t, ni t%p trung t t
huy n di u c*a o Ph%t.

ng

m t ch0 m suy t

ng t i l4

V o n ny, b n A.2107 chp thm nh sau: L i

c ban i gim chn m, khi th
t x ng l V, Khch, lc th nh%n hi u l Mao Tin (V, Khch, Mao Tin u l tn ch"
cc b%c tin)
c ln t i ci u Xu t


Cu th( hai ny, cc b n A.2914, A.2107, A.1300, A.1200, A.1752
xm tr c cn i h
nh.


D ch nh sau:


Rn luy n thm tm cho
H#m h xoay l i
C ng

c tinh vi,

i di n v i nghim nh.

i t i h c khng khng php,

u chp l: xm

Mnh ng i bn chi c bnh phong, nh v i hnh h p lm m t.

B n A.1752, trong bi th , 3 cu sau chp:


D tnh chung nh%t m v d ,

H&u th i tr c th

ng c in t i.

Khi u nh t thanh h hn thi h .

B n A.1200 chp bi th ny nh sau:


Tuy n th* giao long

a kh c ,

D tnh chung t t l c v d .

H&u th i tr c h
Tr

ng c phong l nh,

ng khi u cao thanh hn thi h .

Bi th ny d ch nh sau:


a th long x ch n

c n i,

ng qu c nh th su t ngy vui.

C khi d i b

c non cao cht.

M t ti ng ku to l nh c tr i.

B n A.2107 chp: Ngy m ng 3 thng su n#m At H i, nin hi u H i T
Khnh th( 10 (t(c n#m 1120) s t ch.

ng

Cc b n A.759, A.1300 chp thm: sau tm v H i Thanh.

B n A.1200 chp: cng v i Khng L th m t th y, n
sau tm v cha Khng L .

ng nu

cha H Tr ch,

B n A.2107 chp: sau v

cha Din Phc thu c lng c, tiu dao lm vui,
trong cha tu th i s d ng


(10) B n A.2107 chp: m i vo ng i
B n A.1752 chp: m i vo ng i
B n A.1200: m i vo ng i

v%t

cha trong vi n Lin M ng.

cha Phng 5ng, L

cha Lin Hoa, L

ng M ng.

ng Th ch.

(11) D ch nh sau:


Gic H i lng nh h i (b )


Thng Huy n

o c,ng huy n,

Th n thng thm bi n ha.

M t ph%t, m t th n tin.

(12) B n A.1300: 5ng chn

nh th n. B n A.2107: 5ng chn th n tin.

(13) D ch ph)ng nh sau:

B t gic u ta b c, b o ta l lo khch, n u nh h)i t i nh&ng i u thu c c nh gi i
o Ph%t, th ta c,ng ch" nh con c nh) khng v t kh)i c a r ng n n0i trn b ch m
d u.

(14) D ch ph)ng nh sau:


Xun t i, chnh l th i ti t r t quen thu c i v i b m hoa. Hoa b m c,ng ph i l a
theo th i ti t. Hoa b m x a nay v n m ng o. C sao ph i gi& mi chuy n hoa b m
trong lng.

(15) Thin Tr ng: tn ph* thu c tr n S n Nam H c,, nay thu c H Nam Ninh g m
cc huy n Xun Thu., Tr c Ninh, Nam Tr c.

TRUY N H LI

N#m Thi u Phong i Tr n D Tng c ng i lng Ma La (1) l -ng S Doanh lm

ch(c An ph* s( ph ng m nh sang B$c qu c, V l V, th nh. Trong lng c n th
th n Ma La. m m th n bi n thnh S Doanh, thn th hnh d ng, dng i u i (ng
u h t nh S Doanh, nh%p vo phng V, th
t thng, lc g gy l i b) i. m
hm sau V, th h)i: Phu qun ph ng m nh sang s( B$c, sao m m th v m ngy
l i khng th y? Th n ni d i r+ng: Vua sai ng i khc i thay,
ta h u bn t
h&u, th ng gi& ta nh c khng cho ra ngoi. Song ta nh tnh v ch ng nn l'n v
v i nng
cng n i. Sng s m l i ph i nh%p tri u, khng dm lu. Nghe g gy
th n l i i. V, th c ng v c.
Trn m t n#m S Doanh i s( v , V, th c thai y chn thng. S Doanh tu ln vua.
V, th b h ng c. m vua n+m m ng th y m t v th n t i tr c m-t tu r+ng: Ti l
th n Ma La l y v c mang, b S Doanh tranh m t con. Vua t"nh m ng, hm sau ra
l nh cho ng c quan em V, th t i, phn r+ng: V tr cho S Doanh, con tr cho th n
Ma La.
Ba hm sau, V, th sinh ra m t b c en, n
c m t con trai, da en nh m c (2).
N#m m i hai tu i -t tn l H Li. H tuy en nh s n, nh ng da th t bng m! nh
cao. N#m m i l#m tu i, vua tri u vo h u,
c r t m c yu d u, i nh tn khch
(3).
M t hm Li i ch i H Ty, g-p L
ng Tn, L h)i r+ng: Ch b con kia c
mu n g ch#ng? p:
ng lc thin h thi bnh qu c gia v s , coi ph qu nh
ph vn, ch" ham mu n thanh s$c lm vui tai /p m$t m thi.
ng Tn c i ni:
Thanh v s$c c*a ng i m t m t,
c m t, song tn tu i c th l u l i cho i. R i
b o Li h mi ng, nh n c b t, b o nu t, sau bay ln tr i m i.
T
ch

, Li tuy khng bi t ch& nh ng thng minh ni gi)i h n ng i (4) nh&ng cu t

ng thi ph, khc i u ca ngm, giao x ng ph ng v nh, tro phong l ng nguy t
u khi n m i ng i kinh ng c. n b con gi ai c,ng mu n bi t m-t. Vua th ng ni
v i tri u th n r+ng: Sau ny th y Li gian ph m t i nh ai, b$t t i tr c i n s4
c
n nghn quan, n u gi t ch t ph i b i th ng nghn quan (5).
H i y lng Nhn M c c v qu%n cha thu c dng h vua, tn l A Kim tu i v a 23,
ch ng ch t s m ga, nhan s$c c m t khng hai. Vua r t yu, g g m khng
c
th ng l y lm gi%n, m t l n b o Li r+ng: Ng i c k g cho ta
c nng ch#ng?
Li tu: Th n xin h n m t n#m, n u khng th y v l s khng thnh, th n ch t.
Bn bi t m i, v nh c i b) h t qu n o d m d i bn, d u di n$ng m a cho x u
b2n, r i ng kh v i gi lm ng i ch#n ng a gnh m t i s t tre n nh qu%n cha,
l y m t gi tr u cau t lt cho tn gi& c ng
xin vo v n c$t c). Tn gi& c ng cho
vo.
H i vo kho ng thng n#m, thng su, hoa thi l ang ma n . Li em c$t h t
cho vo trong gnh. Th t c*a qu%n cha th y hoa trong v n h t s ch, h tri Li
i gia ch* n chu c. Gi& qu ba ngy khng th y c ng i n nh%n, th t bn h)i:
My l gia n nh ai, sao khng th y ng i n chu c v n hoa trong v n? Li
p: Ti l k' phiu b t, khng c gia ch*, khng c cha m/, th ng gnh
theo b n
con ht ki m #n, hm qua th y m t v quan qu t ng a i pha nam kinh thnh, ng a
i, khng c c), ch* ng a cho ti n#m ng trinh sai i c$t m t gnh c). Ti m ng
c ti n v i i c$t c), khng bi t hoa thi l l v%t g, nay khng c g n xin em thn
lm gia n
b i th ng v%y. Th t bn l u Li c ng ngoi.

Qua h n m t thng, th t c*a qu%n cha th y Li i kht bn cho #n u ng. m

m Li th ng ca ht cho ng i gi& c ng nghe, b n th t v n i th c,ng u l$ng
nghe.
M t hm tr i t i lu m n ch a th y th$p, qu%n cha ng i m m t ch0, t h&u
khng k' h u h . Qu%n cha g i th t m m$ng v t i h u h khng y *, l i c m roi
toan nh. B n th t ci u t t i r+ng: Chng con nghe tn c$t c) ht trong long ham
say, khng ng
n n0i ny, qu%n cha nh n c,ng xin cam ch u. Qu%n cha thi
m khng h)i t i n&a.
Lc ang gi&a m h, qu%n cha cng th t ng i gi&a sn, ngng gi a tr#ng
tiu khi n. B0ng cch t ng nghe th y ti ng ht c*a Li tho ng nh i u ca chng
ng ph*, khc h1n m thanh ch n d ng gian (6), tm th n m m2n, tnh ring xc
ng, bn v i Li vo nh trong cho h u t h&u, thnh (a gia n thn c%n.
Qu%n cha th ng b o Li ca v nh ng%m x ng
tiu m i s u u u t. Li nhn
h t lng h u h , qu%n cha cng yu m n tin c%y, ngy cho d i tr ng, m cho
khu n ng i h u (7). Khi th sai ca ht, gi ng ca bay kh$p trong ngoi, qu%n cha qu
c m ng m mang b nh u u t. Qua ba, b n thng, b nh cng tr m tr ng. Th t h u h
lu c,ng m t nh c m b m m t, m m t l i th ng ng* say, qu%n cha g i c,ng
khng d%y.
Duy cn m t mnh Li l i h u h , qu%n cha khng nn n i d c tnh, m%t b o Li
r+ng: Ng i c nh ta, ta v gi ng ht c*a ng i m mang b nh Bn cng Li t
thng, b nh tnh c,ng c b t h n. Tnh yu ngy cng m-n m, qu%n cha ch1ng k g
ns
/p x u, khng cn ti c g n&a, mu n em h t ru ng t cho Li lm trang
tr i. Li ni: Ti v n khng c nh c a, nay
c g-p qu%n cha l b%c thin tin,
th c l i u phc l n c*a ti. Ti khng c n i n tr ch, chu bu ch" mu n
c i
chi c m, ch u c*a qu%n cha th ch t c,ng
c nh$m m$t. (Chi c m, l v%t tin
ban cho, ch" dng trong lc ti n tri u. Qu%n cha v qu yu Li khng cn ti c g
h t).
Li
c m, bn c t l'n mang vo tri u. Vua trng th y c m ng, t(c t c sai v i
qu%n cha vo ch u, b o Li i chi c m, kia (ng h u bn c nh. Vua h)i qu%n
cha: C bi t Li khng? Qu%n cha lc y r t x u h .
i b y gi c bi th qu c ng& r+ng:
Ch"n nu

n xin lm ti,

nh hay thin tin phc

Li.

T
danh ti ng Li vang l ng thin h , gi /p nh v
Li. C cu th qu c ng& r+ng:

ng h u th

ng tru a

Mang mang m-t m$t chy ma lem,

K' ch kht, ng

i qua m i thm.

Nh n c hong kim thanh s$c y,

Mang mang m-t m,i th soi xem.
Tuy ng i i lm th khinh b" Li, nh ng v n b ti ng ht cm d0 m khng th
trnh Li
c. Li th ng t thng v i con gi cc nh v ng h u m khng ai
dm nh, s vua b$t b i th ng.
Sau Li t thng c v i con gi tr ng c*a Minh Uy V ng. V ng b$t
c song
ch a em gi t v i. Sng hm sau, V ng vo ch u vua, tu r+ng: m qua Li l'n
vo nh th n, t i nh b ng khng r tr$ng en nn th n gi t m t r i, nay xin b h

cho bi t ph i n m y nghn quan

th n ti n n p. Vua khng bi t l Li ch a b
gi t, phn r+ng: Trt l! m gi t th ta ch1ng ch p n lm g. H i y hong h%u Vi T l
ch ru t Minh Uy V ng(8). V ng v l y tr ng nh Li, Li khng ch t, V ng
bn l y chy gi ch t.
Khi s$p ch t, Li c ngm cu th qu c ng& r+ng:
Sinh t do tr i c qu n bao,
Nam nhi mi n

c anh ho,

Ch t v thanh s$c cam l ch t,

Ch t vi c m au c m g o no.
L i ni: X a
ng Tn b o ta r+ng: Thanh s$c c*a ng
nghi m th%t. Ni r i bn ch t.

c m t b nhau (9), l i y

Ch thch:
B n A.2107: lng Ma Phong.
B n A.750 chp: V th n khng c h nn -t cho h H, l y tn l Li, m-t m,i en
nh'm, nh ng da th t m! mng.
Cc b n A.750, A.1200. A.1300, A.2914 chp: coi nh khch thn.
B n A.750, A.2107 chp: th ng lm m t lng nhi u ng
Thng minh lm l"nh v t h1n m i ng i.
B n A.750 chp: N u gi t ch t ph i b i th
Li du ch i

i. B n A.1200 chp:

ng m t v n quan. Vua th

ng cng

B n A.1300 chp: vua ra l nh cho tri u th n r+ng n u th y Li gian ph m

n&, b$t n p t i tr c vua s4
c th ng 1000 quan ti n, n u t gi t ph i
quan.

n ph
n1v n

Cc b n A.1300. A.2914, A.2107 chp: Cch t ng nghe th y ti ng ca ph ng ph t

nh
i u nh c Qun thin, khc m thanh n i h gi i
o n ny, b n A.2107 c chp thm nh sau: Li c,ng h t lng n0 l c, h u h d
g i, su t ngy qu n qut khng lc no r i, ho-c khi qu%n cha sai ca ht, ti ng ca
bay kh$p trong ngoi, bi ht c t gi nh sau:
Nh gi x a ch t tri

t ra,

D!n qua lng uy n, l ng nh thi u quang.

Ai

a gi t i ln la ch n ny,

Vo song b$c ch vui tnh ngh a.

Sang T
a ng

ng i ch th T
i g c li u ch

ng V

n khch h i

G! h c nng ch( m i s u n-ng v

Bi ca d!n tr#ng nh sau:
T a ng c bn ch t l m tinh,
Vui tr#ng ny tr#ng th%t a oan
ng ty lc

th

ng v

ng.

nh

y v i tu lc ch1ng b+ng nhau

ng.

ng

n c a s bng cu ch t l

M a ch H+ng ln mi tr i cao
Cng tr i

t s ng lu ngn ki p

B%n b u nhi u ch1ng pht no ngui.

Gi ng ca du d-t, du d ng khi n cho chim c c,ng ph i ng lng. Qu%n cha nhn
c m ng, mang b nh s u t , ba b n thng b nh cng thm n-ng. M i chn tnh c*a
qu%n cha khng ng#n c m
c, qu%n cha bn ni v i Li r+ng: Gi ng ht c*a
ng i lm tm th n ta m m t, khi n ta yu m n n n0i th ny
B n A.750 chp: Uy Minh V

ng

B n A.750 chp: thanh s$c c*a ng

c n m t kia

L NH NAM CHCH QUI

nh ng truy n thing t c Vi t

CC TRUY N D CH THM

1. TRUY N D THOA V

NG

Th i th ng c , ngoi n c Au L c c n c Di u Nghim, cha n c y l D Thoa

V ng, cn g i l Tr ng Minh V ng hay Th%p
u V ng (vua m i u). N c
ny pha B$c gip H Tn Tinh qu c. N c H Tn Tinh c vua l Th%p Xa V ng (vua
m i xe), c thi t l Vi B. V Vi B l B ch T nh Chi u N ng dung m o r t /p 4.
D Thoa nghe ni r t thch, bn nh H Tn
c p v Vi B. Vi B t(c gi%n bn
em loi v n i h u ph ni, l p b thnh
ng ph1ng
cng ph n c Di u
Nghim, gi t D Thoa V ng, c p v y m tr v .
(Loi tinh H Tn t(c l tinh di h u, chnh l n

c Chim Thnh ngy nay v%y).

2. TRUY N GI NG VI T
Gi ng Vi t mi n Tru S n, qu%n V, Ninh(1).
i Hng V ng th( ba, nh An c binh
sang xm chi m n c Nam, ng qun d i ni Tru S n. Hng V ng c u c(u
Long Qun, Long Qun d y r+ng i tm b%c k ti trong thin h th s4 d/p
c gi-c.

Sc Thin V
ch y.

ng (ng k m sinh, c !i ng a s$t nh gi-c(2), t

ng s nh An

u b)

An V ng ch t d i ni, bi n thnh vua

a ph*, dn ph i l%p mi u th , lu n#m
suy d n, n mi u b) hoang. Qua i Chu, t i i T n c ng i n c ta l Thi L ng
(3) lm quan cho nh T n n ch(c Ng s
i phu, th ng qua vng ny, th y c nh
suy tn, ch nh lng th ng c m, bn s a sang l i n mi u, nhn
m y cu th
r+ng:
C nhn truy n
Tu n th*

o th An V

ng,

ng nin o th ph

ng.

S n t thu. l u khng ki n mi u,
Tinh th#ng tch l i th

ng v#n h

ng.

Nh t chiu th$ng b i v An (c,

V n t i thanh linh tr n Vi t Th

ng.

Bch tnh lng t giai ph ng s (4),

M-c ph qu c t v nh v c
Sau cc t
D ng V

ng (5).

ng Nhm Hiu, Tri u em qun xm chi m ph ng Nam(6) ( i An

ng) tr qun d i ni, sai tu s a l i mi u m o, nghim c2n kh n th .

An V ng c m ci (c c*a L ng x a, mu n n n, bn sai tin n& Ma C ra ngoi

ci tm ki m. Khi y L ng ch t
t T n, duy c con l V hy cn du h c. Khi y
l vo ngy mng m t t t, dn chng t i th#m n ny, c ng i cng m t i bnh pha
l, tin n& Ma C c m ln ng$m ngha, l! r i xu ng t v! khuy t m t m nh, b ng i
ta b$t n. Ma C m-c o rch, m i ng i khng bi t l ti n, nn nh %p tn nh n.
Thi V th y v%y, ng lng th ng, bn c i o n cho Ma C
c tha. Ma C h)i V
u, V k lai l ch c*a cha. Ma C lc y m i bi t l con quan Thi Ng s , m ng r!
m ni v i V r+ng: Nay ta khng c g bo p, sau ny t t s4 t n. Nhn
a cho
V m t b l ng i m ni: Gi& c2n th%n v%t ny,
ng
r i kh)i mnh, sau ny th y ai
c b u trn u, em ch m cho tan t t s4
c ph qu to.
V nh%n l y, c,ng khng bi t l thu c tin. i n nh ng i b n thn l 5ng Huy n.
Huy n l m t v
o s c ci b u trn u. V ni: Ti c l ng i c th tr
c t%t
ny. Huy n nh ch&a cho. V bn dng l ng i m ch m, b u l%p t(c tan. Huy n
ni: l thu c tin, ti nay khng c g bo p, xin l y n khc n l i. Ti quen m t
v qu nhn m$c t%t ny, th ng ni r+ng ai ch&a
c th s4 chia gia ti m khng ti c,
ng hy t i ch&a. Ti mu n nhn bo n ng.
Huy n
a V t i nh Nhm Hiu ch&a, b u t kh$c tan. Hiu c m ng, nui V lm
con nui, m tr ng cho V h c
ch khi h&u d ng. V l ng i thng minh, hay c
sch, g y n. Con gi Hiu l Ph ng Dung th y V th ph i lng, bn cng t thng.

Con trai Hiu l Nhm Phu bi t chuy n, mu n gi t V , em V t th n X ng Cu ng,

bn d0 r+ng: Cu i n#m ph i l th n X ng Cu ng m ch a c ng i lm
l , nay
khng nn i ra ngoi, e r+ng b b$t s ng, ph i 2n vo phng kn
trnh. V v tnh
nghe theo, Nhm Phu bn kha c a bu ng. Ph ng Dung bi t ng m l y dao
a cho
V , V o ng ch m ra.
Ban m V l'n i, mu n t i n ng t a nh 5ng Huy n. i g p ln trn ni, ni c
hang su, V l! chn r i xu ng hang.
ng lc canh m t th r i t i y, V au qu,
h n m t kh$c m i ng i d%y
c. ng lc Ng , m-t tr i chi u th1ng xu ng hang, th y
xung quanh u l vch , khng c b%c ln. 3 trn c m t hn , th ch nh, r,
xu ng bn . C m t con r$n tr$ng mnh di tr#m tr ng, mo vng, mi ng ), ru
xanh, v2y tr$ng, d i c c ci b u, trn trn c dng ch& vng
V ng knh t .
R$n ra #n th ch nh, r i l i chui vo trong hang. V
trong hang ba ngy, i l$m ph i
#n v ng th ch nh,.
R$n ra, th y trn bn h t c th ch nh, ng ng u th y V
nh nu t. V kinh s , s p
l y m ni: Ti b n n r i xu ng d i ny, khng c g #n, i d nn ph i #n v ng,
th c l $c t i. Nay th y d i c ngi c b u th t, ti c l ng i
ba n#m, xin
khoan tha cho
ti thi th cht ti m n. R$n ng2ng u xin ch m cho. B0ng th y
nh l a sng, m t m nh than r i xu ng hang. V l y l a
ch m, b u l%p t(c tiu
tan.
R$n qu y mnh t i tr c m-t V nh c b o V c !i ln l ng. V c !i ln r$n bn t(c
th a V ra kh)i hang. ng canh hai th ln t i c a hang, nhn khng th y ai qua l i
r$n bn v y ui b o V xu ng, sau r$n tr vo trong hang. V i l c
ng, thong
th y tr c m-t c m t ta thnh, trn c ng thnh c l u cao l p ngi ) lung linh, nh
sng m m chi u t)a. Trn c ng treo bi n ) vi t ch& An V ng thnh b+ng vng.
V ng i bn c nh c ng nhn th y trong sn c ao, gi&a ao c sen ng, s$c, c nh ao c
he, li u m y hng. Th y
ng g ch ph1ng l, i n ng c cung chu, l u cao gc r ng.
Trn i n c k gi ng kim quy, tr i chi u hoa b c, c hai n c m, s$t, v$ng l-ng
khng th y ng i. V bn vo nh n, b0ng th y kim ng ng c n& hng tr#m ng
theo h u An h%u m c a m ra. V c kinh, xu ng i n ph c l y.

H%u c i phn r+ng: Thi quan nhn

u t i y? R i l i m i ln i n m ni: X a
kia i n An V ng b) hang
nt, khng c ng i th cng, nh c Thi Ng s tu
s a, ng i i m i theo g ng, m cng th mi mi. Ta sai tin n& Ma C i tm
bo n, khng g-p Ng s m ch" g-p cng t , v n ch a c g bo p, nay may
c trng th y m-t cng t , nh ng hi m v c s$c g i, cho nn V ng ln ch u tr i,
hi n khng nh. Bn ban ti c r u, chu c cho #n u ng no say.
Xong ti c, b0ng th y c ng i ru di b ng to ti n ln dng bi u, qu xu ng m tu
r+ng: Ngy 13 thng ging, ng i ph ng b$c l Nhm Hiu b th n X ng Cu ng
nh ch t. Nghe tu xong, H%u bn ni D ng quan nhn (7) hy
a Thi cng t
tr v tr n th . H%u ti n
a. D ng quan nhn bn b o V nh$m m$t ng i ln vai
mnh.
H n m t kh$c sau l i xu ng t i "nh ni. D ng quan nhn bi n thnh m t con d
m (ng trong ni, nay con d y cn (ng sau n Tri u Vi t V ng pha nam ni
Tru S n.

V tr v nh 5ng Huy n k l i u ui cu chuy n. m ngy m ng m t thng tm,

ng lc x bng, V v Huy n cng i d o bn ngoi, th y tin n& Ma C d$t m t
ng i con gi t i cho V
k t lm v ch ng, l i cho c vin ng c Long Tu .
V n x a ng c c hai vin th , hng, su t t
i Hong
t i tri u nh An v
l u truy n l v%t qu
i. Trong cu c chi n tr%n Tru S n, vua An eo ng c
ch t, ng c b vi xu ng t m ho quang c*a n v n chi u t)a n t%n tr i. Th
h)a i T n, bu ng c u chy h t, ng i ta xem linh kh m bi t r+ng vin ng
Long Tu v n cn n c Nam, m i t xa t i tm.

n
c
m
i binh
c qu

n nay An V ng l y ng c qu ny bo p n V . Ng i th i y em vng b c, l a
l ng gi tr#m nghn quan (8) t i mua, V do m giu l n. Sau tin n& Ma C t i
n v ch ng V i u khng bi t, c l4 ha thnh tin. Nay gi ng l thnh ci
huy t r ng, t(c g i l Vi t T"nh C ng(9).

Ch thch:
(1) Nay thu c huy n V Ging, t"nh B$c Ninh.
(2) Cc b n A.1300 v A.750 chp: Long Qun ha thnh
ng a s$t m nh gi-c.
(3) B n A.1200 chp: c ng

i ph

ng B$c l Thi L

ng.

(4) B n A.1200 chp hai cu th cu i cng nh sau

Chnh kh l m nhin thin h&u cch
Trung thin mi u m o hch nam c

ng.

Ngh a l:
Chnh kh b ng b ng xng ln my xanh
n mi u gi&a tr i lm hi n hch ci Nam.
(5) D ch ngh a nh sau:
Ng

i x a k chuy n vua An th

tr

c,

M t n#m kia tu n th t i ch n ny.

Ni /p, n

c tri th y tr m t ngi mi u,

Th n i, di tch

l i nh cn ph ng ph t mi h

Qua phen th$ng b i, (c nh An ch1ng cn,

ng

ng Thin V

ng c !i

Nghn n#m, uy linh ngi v n cn tr n ci Vi t.

Tr#m h t nay m t lng th cng,
Xin th n ph h cho phc n

c lu di.

(6) Sch Vi t S Thng Gim C ng M c chp: N#m Tn Mo (210 tr c cng

nguyn, Th c An D ng V ng n#m th( 48, T n Thu. Hong n#m th( 37) Nhm Hiu
v Tri u nh T n em qun sang xm l c, Tri u ng qun ni Tin
Du (B$c Ninh). Th c V ng em qun ch ng c Tri u . B y gi Nhm Hiu ng
chi n thuy n Ti u Giang, m$c b nh tr v , giao c qun cho Tri u . d i qun
doanh n ni V, Ninh. Th c V ng c$t t cho t sng Bnh Giang (t(c sng
Thin (c hay sng ng Ngn) tr v B$c
gi ng ha. Hai bn nh chi n, rt v .
(7) B n A.750 chp: Tiu quan nhn hy d n Thi cng t tr v d
(8) B n A.750 chp: v n#m m

i th

i v n quan t i mua

(9) Truy n ny mang n-ng nh h ng Trung Qu c. Thi

c*a nhn dn ta i v i
gi-c An l r rng. T t nhin, gi-c An khng ph i l nh An Trung Qu c. Nh ng do
nh h ng c*a
o gio v v#n ha Trung Qu c m thi
i v i gi-c An trong
truy n ny khng ph n nh
c thi
c*a nh%n dn ta.

3. TRUY N NAM CHI U

Ng i Nam Chi u l con chu vua V,
Tri u . Th i Hn V,
, th a t ng n c
Nam Vi t l L& Gia khng ph c, gi t s( Hn l b n An Qu c, Thi u Qu(1). Hn V,
sai t ng l b n L Bc (c, D ng Phc em qun chinh ph t, b$t V D ng V ng
Ki n (c v L& Gia, thn tnh c n c, phn t cho cc quan cai tr .
Con chu h Tri u t n mt b n ph ng, sau tr v Th n Ph, Honh S n l nh&ng x(
v$ng v' khng c ng i. Khi b h ng c, h bn ng tu thuy n th"nh tho ng ra
b
t nh%p vo n i a c p ng i ven b , gi t cc quan l nh c*a nh Hn. Dn u
s ph c, g i l Nam Tri u, sau g i sai l Nam Chi u, cho nn h mang danh hi u y.
n i Ng, Tn Quy n(2) sai i L ng, L&
i lm th m c
nh d/p. Qun
Nam Chi u c m t vng t ni Thin C m t i H Hoa, Cao V ng, Honh S n,
Tung (3), H i Ng n. L i B , Tr ng Sa, Qu H i, V ng Ci, L0i Li ni cao b r ng,
sng gi hi m tr , khng c m t v t chn ng i. Qun Nam Chi u
y th ng l y
vi c c p bc
sinh s ng, nh gi t th m c, khng th ng#n c n n i.
ng c*a
chng kh nhi u, hay em hng ha chu ng c t lt cho n c Ty B D (4) c u lm
thn thu c, cng gip ! nhau.
Cu i i T n, thin h r i lo n, c ng i t tr ng mi n y l Tri u ng L c,ng l con
chu c*a Tri u V,
, anh em ng c, th y u d,ng l c h n ng i, ai n y u
ph c, cng v i qun Nam Chi u h p l i,
c h n hai v n ng i, l i em chu ng c
ti n dng n c Ty B D , xin ch0 t khng ngay c nh
.

Khi y, n c Ty B D chia u bi b v ng n i ra thnh hai l . M t l trn t Qu

Chu, d i t i Di n Chu g i l l Gia Vi n (5) gi t tru ng a #n th r i giao cho n c
Nam Chi u v Tri t ng L th ng l nh. Th l ng L xy thnh lng Cao X, t Di n
Chu, ng t i Gip H i, ty t i n( c B Da, nam t i Honh S n, t x ng lm cha.
Nh ng T n sai t ng qun l To Nh em qun sang nh, ng L ph c qun voi
ch0 hi m tr n i u ngu n sng m nh, r i l i t i n p M S n v M t S n ngoi
b , ch t th mnh tn, ch tn th mnh t , sng ra t i vo, c m c trong b n, n#m
n#m tr i. Qun T n khng ch u n i kh ni, t vong qu n a, bn rt qun v . Qun
Nam Chi u th ng t i c p cc x( Nam Thnh, ng Thnh(6), Tr ng An, th l nh
khng th d/p n i.
T i khi nh
ng th nh ln, vua Tng sai Cao Bi n em qun sang d/p, c,ng khng
nh n i ph i b) v .
i Ng,
i, vua T n l Th ch Knh
ng sai quan t m h L(7) em 20 v n qun
nh vo
S n, qun Nam Chi u bn rt v
nh t i bin gi i Ai Lao, hi u l
u
Honh m qu c B n Man, th ng l y s c p bc lm ngh , lc nh lc ngh", ch a
h bao gi yn chi n s .
t nay l ph* Tr n Ninh, mun i sp nh%p trong b n
n c
i Vi t (8).

Ch thch:
V truy n ny, b n A.750 m
u nh sau: N c Nam Chi u l con chu h Tri u. H
Tri u m t, con chu t n mt t( ph ng, sau t t%p nh&ng ch0 v$ng v' r ng ri
vng Th n Ph, Honh S n. B h ng c bn ng tu thuy n ra b
t nh%p vo
n i a c p ng i ven b', gi t cc quan l nh nh Hn. Dn s hi g i l Nam Chi u
cho nn c tn y. Sai n i Ng, vua sai i L ng, L&
i lm th m c
nh
d/p. Qun Nam Chi u c m t vng Thin C m, H Hoa, Cao V ng, Honh S n,
Tn, H i Ng n, Gip B , Th ng Tr, 0 Ch&, V ng Ci, L0i Th ch V sau c h i
th nh v ng ln bn l y hng ha chu ng c t lt cho n c Ty B D c u lm thn
thu c
(1) B n A.1300 chp: b n An qu c t L Thng. B n A.1200 chp: B n An Qu c v
L Thi u Qun.
(2) B n A.1300 chp:

n th i Tam qu c, vua n

c Ng l Tn Quy n.

(3) B n A.1200 chp: Nam Chi u m t vng Thin 6 S n, H Hoa, Cao V ng, Honh
S n, Tn v Tr ng Sa, V ng Cc, L0i Li.
(4) B n A.1300 chp: Dn Nam Chi u cn t, bn l y hng ha chu ng c
Ty B D xin lm thn thu c
c(u gip nhau.

i cho n

(5) B n A.1300 chp: g i l l Gi La, trn t C m Chu d i t i Hoan Chu l l

Lm An chia cho Nam Chi u L ng th ng l nh, v th bn xy thnh t ng Cao X,
Di n Chu.

(6) B n A.1300 chp: An Thnh,

An, ng Thnh.

Thnh, b n A.1200 chp: Nam Vi t, Tr

ng

(7) B n A.1300 chp: sai quan t m l L Ti n

(8) B n A.1300 chp: Qun Nam Chi u bn rt lui v bin gi i n
u M qu c, nay l B n Thc. B n A.1200 chp: l y hi u l
Man qu c nay l ph* Tr n Ninh.

c Ai Lao, l y hi u
u Honh hon B n

Nam Chi u l tn m t trong su chi u Vn Nam. Chi u l tn vua c*a cc b l c

ng i Thi. V sau, Nam Chi u m nh ln, thn tnh c su chi u kia. Nam Chi u v sau
thnh n c
i L trong i Ng,
i v i T ng. Ch a bao gi n c Nam Chi u hay
n c
i L v t ra ngoi ph m vi Vn Nam, th%m ch lan n Ngh An nh truy n
y chp. Truy n
y r rng l m t truy n thuy t, mu n
cao tinh th n t ch* c*a
con chu Tri u , m c lc cc nh nho coi nh ng i n c ta. Ring vi c gi i
thch r+ng do h Tri u m c ci tn Chi u v Nam Chi u l con chu h Tri u
ph ng Nam, c,ng t) r thi
.

4. TRUY N T

NG QUN H

CAO

V NINH

T ng qun h Cao tn L0, l ng i huy n V, Ninh. Th i An D ng V ng, t ng

qun
c vu t th n Kim Quy bn ch ra n) Linh Quang th n c , c( em n) ra ch a
vo qun gi-c l chng khng dm n g n. T ng qun t ng nhi u l n nh lui
c
gi-c l%p nn nhi u cng l n, sau b L c h u gim pha r i tr b).
Khi Cao Bi n d/p qun Nam Chi u tr v , qua chu V, Ninh, t i m t ch0, m n+m
m ng th y c m t d nhn mnh di chn th c, di n m o c ng ngh , bi tc, m-c o
), t x ng h tn m ni r+ng: Ta ngy tr c ph t An D ng V ng, gi t gi-c l%p
i cng, b L c h u gim pha m tr b). Sau khi ta ch t, Th ng
th ng tnh v t i,
m t lng trung li t nn phong cho lm Qu n l nh th ng t ng qun m t d i s n h
ny. Phm vi c chinh ph t gi-c c p v cy c y nng trang ta u ng ch* tr ng.
Ngy nay, ta theo Ngi d/p yn ngh ch t-c, thin h l i
c yn n. Ngi tr v b n
b , n u khng co t l tri l ! Bi n l y lm l , h)i v c g m L c h u ghen ght. D
nhn p: Vi c u2n khc, khng ti n ti t l%u. Bi n ni h)i m y l n n&a. p: An
D ng V ng l tinh ph ng vng. L c h u l tinh v n tr$ng, ph ng v v n t ng
h p, cng v i r ng t ng kh$c, v th m ghen ght. Ni xong c !i my m i. Bi n
t"nh m ng, b ng cn ghi tn V, Ninh, bn ni cho b h bi t v t ngm cu th r+ng:
M h Giao Chu

Du du thin t i lai.
C hi n n#ng $c ki n
Chung b t ph linh i (1).
L i ngm r+ng:

Bch Vi t i n khu v,,

Nh t nhung nh s n xuyn.
Th n linh n#ng tr thu%n,
ng ra c nh t din (2).
K' theo h u l Cao Vin chc m ng Bi n r+ng:
Nam Vi t s n h c ,
ng ra nhn v%t tn.
Cao V
T nh

ng cao kh,
ng h&u long th n (3).

Nam Vi t s n h trng,
Long th n xc x( kinh.
Giao nhn h u thch ng ch,
Kim h u ki n th#ng bnh (4).
Cao Bi n bn ra phong m t cho th n- nay l
h ng l a khng d(t.

i Than L0 th ch th n, quanh n#m

n V, Ninh t(c l n Gia nh, c m t hang #n vo sng

i Than, hang do
Long V ng o ra. N c trong hang xoy m nh c th xoay l%t thuy n b qua l i. H
ng i no vo l
n tr c r i i qua hang th
c v s .
i Tr n, th n
c phong
l Qu Ngh c ng chnh Uy hu chnh th n
i v ng.
n th ng g i l
L0,
x
i Than, huy n Gia nh. Cn m t n n&a thn Trng Li t, x Phc C u, huy n
ng An.

Ch thch:
(1) T m d ch l:
/p thay c nh Giao Chu,
D+ng d-c ngn n#m lu.

Th n x a ry

c g-p,

Quy t ch1ng ph lng nhau.

(2) T m d ch l:
Bch Vi t v&ng phong c
Ba qun d/p chi n tr

ng,

ng.

Th n tin ph chnh ngh a,

Mun n#m v&ng tri u

ng.

(3) T m d ch l:
Kin c non sng Vi t,
Thanh tn nhn v%t

ng.

H Cao cao ch kh,

Ph tr c Long V

ng.

(4) T m d ch l:
Nam Vi t non sng /p,
Long th n kh phch kinh;
Ng

i Giao

ng cau trn,

Nay l i th y thanh bnh.

5. TRUY N TH N SNG B CH H C
Th n sng B ch H c r t linh hi n. Kho ng cc n#m V nh Huy i
ng Cao Tng, L
Th ng Minh lm ch(c h
t Phong Chu th y kho ng t ny ko di t i ngn
d-m, c sng ni v%y quanh, bn xy
i Thnh linh qun ven sng B ch H c, -t
t ng tam thanh trong qun
ph ng th . L i xy hai ngi am pha tr c v pha
sau qun, mu n t c t ng th nh ng khng bi t t c t ng ai, bn th$p h ng m kh n
r+ng: V th th n
y, n u nh linh (ng th mau hi n r hnh tr ng
ta theo m
t c t ng -t am tr c.

Canh ba m y, m ng th y c hai v d nhn, di n m o hng v , phong t nhn nh u

mang theo qun h u, tr c h sau ht i l i pha. Th ng Minh, tranh nhau chi m am
tr c. Th ng Minh h)i r+ng: Cc ng h tn l g? Xin cho ta
c r
ti n phng
th . Hai ng i x ng tn h , m t tn l Th ch Khanh, m t tn l Th L nh. Th ng
Minh xin
ti ngh , n u ai th$ng s4 am tr c. Th ch Khanh (ng ti ng m ch y, m i
t i b sng th y Th L nh c nh sng t tr c r i.
Th

ng Minh theo gi c m ng, c#n c( hnh d ng m sai th t c t ng. Th L nh

c am tr c. Th n uy linh hi n hch, ng i trong chu u knh s , h ng l a
cng th . Th n l v phc th n c*a ba con sng. Phm c u o, u r t (ng nghi m.
i Tr n phong lm Trung D c V li t ph qu c hi n uy v ng. Th i , h c s Nguy n
S C h0 gi i chinh ph t Ai Lao, t i bi y t r i
bi th r+ng:
Bi n long ph n qu i yu gian,
Ti n s hy k ph t

ng quan.

B c li t th sinh v v ng x(,
K lai t h kh t bnh an (1)
L i c h c s V

ng T Thnh h0 gi kh i hon

T h u th%p v n hch v

bi th chc m ng nh sau:

ng linh,

Th y m Vn Nam ti ngo i thnh,

Giang t khu khu h th kh,
Phong thanh h c l tr n T n binh (2).
Cha ny ng ba sng B ch H c. 3 sng B ch H c c m t o n m y ch c tr ng c
gi ng c anh v,. V ma ng, dn chi th l i v t c. Trn d i khc sng y u
khng c gi ng c ny, c anh v, c,ng gi ng nh loi c chp, mi v th m ngon r t
ti n
lm g)i, ch , thu c lo i th c ph2m th ng h ng. Ng i b$t
c u mang ti n
vua, c l nh nghim c m dn khng
c em ra mua bn. Gi ng c y qu tr ng nh
v%y, cho nn c cu ht r+ng:
Th

ng loan ba non du anh v, (3).

Ch thch:
(1) T m d ch nh sau:
B o long v ph n gi$t ngang mnh,
Chuy n x a

ph m-c t

ng qun.

K' th sinh hn m n ny u mng mong

c l n,

Ch" xin l

ng c ban cho s bnh an.

(2) T m d ch nh sau:
Hng d,ng ngn qun r n oai linh,
Ngoi i Vn Nam th p thnh.
C( bo bo u l ci kh th
Gi

Giang T ,

a ti ng h c r n T n binh.

(3) T m d ch: C anh v, nh n tm h i m trn ln sng bi c.

6. TRUY N TH N CHNH KH LONG

i

ng, Cao Bi n sang ng

c ta, chi m ph*, x ng vua, $p thm La Thnh.

V a $p xong, m t bu i sng s m, Bi n d o xem pha ngoi c a ng thnh, b0ng

nhin tr i n i m a to gi l n, th y my ng, s$c t d i t dng ln, nh sng lo m$t.
M t d nhn m-c qu n o s-c s!, trnag s(c trng k v , c !i con r ng ), tay c m gi n
vng, l l ng trong my khi, kh th ngn ng t, bay ln l n xu ng h i lu m i tan.
Bi n kinh ng c, cho l ma qu., mu n thi t n
cng. m y, m ng th y c th n
nh n n ni r+ng: Xin ng
ng c b ng nghi ng , ta khng ph i l yu kh u. Ta
chnh l Long 0 v ng chnh kh th n (c ch0 vi t l Long
) v mu n xem k
thnh m i m hi n ra thi.
Bi n t"nh d%y. Sng hm sau h p qu n th n, than r+ng: Ta khng khu t ph c
c
ng i ph ng xa ch#ng? M n n0i
cho loi ngo i qu. dm ng i u khng hay
c*a mnh ru!. C ng i khuyn l%p n, v dng nghn cn s$t c t ng eo hnh
d ng th n nhn th lm ba y m. Bi n y theo k . V a c th n ch b0ng tr i t m
m t ngy m, m a gi gi%t ng ng, t ng s$t nt v n ra m bay ln khng. Bi n s
hi, c mu n v ph ng B$c.
Ng

i l y lm l , bn l%p cha

m n pha ng kinh thnh.

V sau, L Thi T d i ra y, xy d ng ph* thnh, l i m ng th y th n nhn t i chc

m ng. Vua ni: Ng i c th ch$c s4
c h ng l a tr#m n#m ch#ng? p: Mong
thnh th ng
c tr ng th (c v n n#m, th n u h ch"
c h ng tr#m n#m
h ng l a. Vua t"nh d%y, sai gi t sc v%t
t , l i phong lm Th#mg Long thnh hong
i v ng.
Th i y, c a ng c m ch bun bn, n th n ko li n m t d y ph di. Ph
th ng b h)a ho n, gi d& th i chy r t nhi u, duy c n l v n gi& nguyn khng b
l a bn t i. Vua l i gia phong cho h ng l c, cc bu i l nghnh xun u c hnh t i
y.

i Tr n, ba l n h)a tai m v n khng b chy. Thi s Tr n Quang Kh i c

r+ng:
Tch v#n hch tr c
Kim nh%t kim tri qu.

iv

bi th

ng linh,

m kinh.

H)a t(c tam din thiu b t c%p,

Phong li nh t tr%n tri n nan khuynh.
Ch" huy n p ch t chng,
H h p tiu tr bch v n binh.
Nguy n tr

ng th n uy thi B$c l0

n linh hon v, y n nhin thanh. (1)

X

i Tr n phong lm Thu%n D t (ng

ng nay g i l n B ch M.

iv

ng. Cha

Ch thch:
(1) T m d ch:
Hi n hch t ng nghe, n(c ti ng

iv

ng,

n nay m i bi t qu. th n ph i s .
L a chy ba l n m thiu ch1ng t i,
S m st ran m t tr%n chuy n khng nghing.
Ra tay n p cc loi ma qu.,
Ht l n tan tnh tr#m v n binh.
Xin hy ra uy tr loi gi-c B$c,
D ng xy thin h mi mi thanh bnh.

7. TRUY N QU!C S

XY "N SC THIN V

NG

ph

ng H Kh2u, huy n Th

Th i L
i Hnh, Khung Vi t thi s Ng Chn L u th ng l u l c t i lng Bnh L0
(cn g i l V Linh S n), m n thch phong c nh thanh u /p 4
y, bn d ng m t
ngi am m .
m, vo lc canh ba, thi s m ng th y c v th n eo qua vng, c !i ng a s$t, tay
tri c m cy th ng vng, tay ph i c m b o ki m, theo sau t i h n m i ng i, di n
m o ng s , t i m ni r+ng: Ta l T Sa Mn
i V ng, k' theo sau u l th n D
Thoa. Thin
sai ta t i B$c qu c
b o h h dn
. Ta v n c duyn v i ng i,
cho nn t i bo
ng i bi t. Thi s kinh hong t"nh d%y, nghe th y trong ni c
ti ng tht, trong lng v cng s hi, bn thn vo ni, th y m t cy l n c my lnh
vy trn bn sai th t i n
t c t ng th n nh hnh d ng trng th y trong m ng,
r i l%p n th , h ng l a cng vi.
N#m Thin Phc th( nh t, qun T ng vo #n c p, bn vua ta sai qun t i n c u
kh2n. Khi y, qun T ng ng thn Ty K t, hai bn ch a giao chi n, qun T ng
trng th y kinh hi lui v gi&
i Giang, l i g-p lc sng n i cu n cu n, giao long n i
ln m-t n c, qun gi-c tan v!.
Vua c m s anh linh c*a th n, bn xy thm mi u v, phong lm Sc Thin V
tr n ph ng b$c.

ng

n x V Linh, huy n Kim Hoa, th ng xuyn ph ng th khng bao gi ng t. C

ng i cho r+ng
ng Thin V ng sau khi d/p
c gi-c, c !i ng a s$t t i cy a ni
V Linh th ln tr i, ch"
l i m t ci o. T i nay ng i i g i cy ny l cy thay o.
Phm khi th cng, ch" dng nh&ng
chay t nh. T i tri u L,
ti n th cng, m i xy
n v, pha ng Ty H
tr n ph ng B$c, l i tn lm phc th n, nay l ph ng
Nh%t Qu , Ty H v%y.

8. TRUY N "N TH# HO$NG THNH

IV

NG

Ho+ng thnh
i v ng chnh l Ph m C L ng tri u vua L
i Hnh, C L ng
ng i Nam Sch, ng n i L ng l Chim lm chc
ng gip t ng qun nh Ng,
b L ng l M n, lm ch(c Tham chnh i Ng Nam T n v ng, anh L ng l Dinh
lm ch(c V u t ng qun i inh.
Khi vua inh cn th u, qun T ng sang xm l c,
i Hnh n$m m i quy n bnh.
nh Thi h%u truy n l a ch n d,ng s
ch ng gi-c T ng.
i Hnh c L ng lm i
t ng qun.
ng khi -t k xu t qun, C L ng c m u t ng s , tn
i Hnh
lm Hong . L ng lm quan n ch(c Thi u. N#m Thng Thu
i L Thi Tng,
vua th y trong h ph* c nhi u nghi n, n quan khng gi i quy t n i, c mu n l%p
n th th n chuyn xt x cc n ki n, t) ra s linh hi n
th y h t m i k' gian tr,
bn t$m r a, th$p h ng c u kh2n Th ng .
m , m ng th y c v s( gi m-c o ), vng m nh Th ng
t i phong C
L ng lm minh ch* c*a cc n quan
h ph*. Vua h)i s( gi r+ng: Ng i y l ai,
gi& ch(c g c*a ta? p: Chnh l ch(c thi u c*a vua L
i Hnh.

Vua t"nh m ng, bn h)i qu n th n. Khi bi t r chuy n, bn phong L ng lm Ho+ng

Thnh
i v ng, sai quan l%p n pha Ty c a nam thnh
ph ng th l i i l
H ng Thnh, i i tn lm ng c th n (1).
Ch thch:
(1) Vin th n chuyn vi c xt x cc n ki n.

9. TRUY N V TH N

X% $NG CHU

Th n v n l th th n ngi mi u c
t +ng Chu. L Thi T khi cn lm quan qu n
l nh thn binh, c th c p
+ng Chu.
M t l n vua d o ch i, t i lng ny, thuy n ang i gi&a sng, b0ng g-p m a to gi
l n, ph i d ng l i. Vua h)i n b sng l n g, c linh (ng khng? C k' p r+ng:
l n th n th
a t +ng Chu, ng i trong chu c u m a o t nh u r t l
linh (ng. Vua ni l n r+ng: N u nh c tr%n m a l n m nn a sng bn ny v n t nh
th m i th c l anh linh. Pht ch c, qu nhin m t n a sng m a, m t n a sng t nh.
Vua kinh d , bn sai tu s a n v,, h ng l a cng th . Ng i trong thn c bi th
r+ng:
M h

iv

+ng Chu th
Kh

ng uy v ng tr ng,
a hi n th n linh,

c giao b o v, v xm ph m,

N nh t bng gi nh t tinh (1).

Vua nghe th y, c b ng t ph . Cho t i khi L Ng a Tri u b#ng h, vua mu n m u
s bn t i n m-t co, ch i m linh (ng.

m y m ng th y c d nhn n bo r+ng C lng mu n th s4 thnh cng, cc

ph ng u thu%n ph c, v n qu c h ng thanh bnh, ba n#m dn an c l c nghi p,
b y mi u cha
c an ninh. Vua t"nh m ng, ch a hi u t( th no, c ng i on
m ng cho l tri u t t. Vua bn th#ng +ng Chu l Thi Bnh ph*, phong Th n lm Khai
thin thnh hong
i v ng.
N#m Trng h ng th( nh t i Tr n, gia phong cho m t l Khai thin tr n qu c.
n
th n pha trong , th ng b n c l, trn ng%p. Ng i lng ven sng th ng trng
th y c xe, d, tn i h u m t ng i c v' nh
i h , cho nn tuy th p m n c
khng th gy tai h a
c. Tr i qua n#m thng, n c sng dng cao p t i n th .
N#m Bnh Tu t nin hi u Th ng Nguyn, dn lng nh l%p n trn m-t . Khi m i
ng i t i n i th y chnh t2m d ng s$p xong, quan huy n v dn lng u ng* trn
g c), nghe th y c ng i t i mang theo nh&ng
o t, l i nghe c ti ng g i
nhau nh ki u trong thn i lm. Sng ra, th y nh&ng c t v t ng chuy n d ch

sang pha t , cch ba th c, th%t l mun ph n linh (ng. V sau n ngy r

th n, tri ph* Khoi Chu l Hong Nam Kim c
ln mi u bi th r+ng:

Phan th chu kh l ch hch hch,

Khai thin huy n t o ng !ng nguy nguy.
ng thnh d c th(c chn linh tch,
Nh t d th n cng di u chuy n di (2).
Mi u

x +ng Chu, huy n Kim

ng, nay g i l mi u Vua My.

Ch thch:
(1) T m d ch:
/p thay! Uy danh c*a
T) r linh thing

iV

ng r t l n,

+ng Chu.

Khng cho m a l n t i xm ph m,
N a sng bn kia m a m n a sng bn ny v n t nh.
(2) T m d ch:
M y t c g ng ven sng m uy linh hi n hch, khai thin php huy n di u cao vi v i.
Mu n bi t linh tch
c&, hy xem ci ti chuy n d ch k di u c*a th n trong m t
m.

10. TRUY N B PHU NHN TR NH LI T M&

B M l v L
2u, cha n c Chim Thnh. L Thi Tng nh
c Chim
Thnh, chm L
2u, b$t M mang v .
n sng L Nhn, vua sai quan trung s( tri u
b sang h u. B c#m gi%n khn xi t, l y chin tr$ng qu n quan mnh r i nh y xu ng
sng Hong Giang m ch t. Nh&ng bu i sng s m s ng m v m tr#ng th ng
nghe th y c ti ng than ai on khc sng . Ng i n c ta bn l%p n th cng.
V sau, vua ta i qua h t L Nhn, ng i ng
thuy n r ng nhn sang bn sng th y c
n th , bn quay l i h)i t h&u, t h&u bn em chuy n b tu r l i. Vua th ng tnh
ni r+ng: N u qu th c l linh thing t t nng s4 bo cho Tr m bi t. m vo h i
canh ba, b bn (ng m ng cho vua. B mnh m-c y ph c Chim Thnh, v a vi v a
khc m tu r+ng: Thi p gi& o n& nhi, m t lng m t d v i ch ng. L
2u tuy khng
th cng b h tranh sng, nh ng c,ng l ng i hi n hch m t ph ng, thi p th ng

v n ch u n ngh a c*a chng. Ngy nay L

2u l0i o, Th ng
ging chch, m n
tay b h
tr t i cho nn n c m t thn tan. Thi p hng ngy v n mu n bo n
chng nh ng ch a c d p. Thi p may m$n m t ngy
c g-p b h sai quan trung s(
ti n thi p xu ng dng n c ny, nh m gi&
c ti t trong gi s ch, n k sao
cho xi t. Thi p no c php thu%t g
dm t x ng l linh thing, no c l i ni g c
th x(ng tai b h . Ni xong b0ng bi n m t khng th y u n&a. Vua kinh hi t"nh
m ng, phong b l Hi p chnh n ng phu nhn.
i Tr n Trng h ng l i gia phong cho b l T l phu nhn, thm hai ch& trinh li t
bi u d ng ci ti t oan trinh c*a b v%y.

11. TRUY N %NG THIN HA D'C H U TH N

Th n v n l v th th n n c Nam ta. N#m Th n V, th( nh t i Thnh Tng. Vua i
chinh ph t n c Chim Thnh, t i c a b Hon H i, b0ng nhin tr i n i m a to gi l n,
sng dng cu n cu n, xa nhn nh ni, ng thuy n v chi n thuy n u khng th qua
b n
c, bn ph i c$m thuy n b bi n.
m y, m ng th y c ng i con gi m-c o tr$ng, qu n ), trang i m s si, phong
t y u i u b c ln thuy n ng m ni r+ng: Thi p l tinh t n c ny, h n %u
trn cy lu. Nay g-p lc minh qun xu t chinh, nguy n xin cng i theo
l%p chi n
cng. D(t l i khng th y u n&a.Vua bn t"nh d%y tri u t%p t h&u v cc b%c k tc
k l i chuy n.
C v t#ng th ng l Hu Sinh tu r+ng: Th n ni l %u nh
trn cy, v%y nn c u
kh2n t t
c yn. Bn sai thn nhn tm kh$p cc ni trn b , ng u nhin th y m t
ci cy ng n nh hnh ng i, gi ng h t v th n trong m ng, bn -t trn thuy n ng ,
th$p h ng c u o, -t hi u l H%u th phu nhn. Trong kho nh kh$c, gi yn sng
l-ng, hnh qun v t bi n thu%n l i, khng lo ng i v sng gi n&a. Vua bn l%p n
th , pht ch c sng gi l i n i cu n cu n nh tr c, Hu Sinh tu r+ng: th n khng
mu n l i bn b .
Bn v Kinh xin m d
th
lng An Lng

ng

c u cho sng b

c yn. Kp khi v t i Kinh, xy

T i i Tr n Anh Tng, g-p h n hn, vua sai l%p n

c u o. Th n bn thc m ng
cho vua, ni: n ny c vua Cu Mang, c php lm m a. Vua t"nh d%y, sai quan
dng l , qu nhin
c bu i m a to gi l n. Vua bn sch phong cho th n lm H%u
th
i phu nhn, i i gia phong v ngh th n c cng v i dn.
Tri u Tr n l i phong l 5ng thin H%u th th n k nguyn qun. Phm ti t l%p xun
mang th ng u (1) n p d i n, t i nay thnh t c l .
Ch thch:
(1) T(c xun ng u, l y

t n-n thnh hnh con tru

t th n vo ma xun.

12. TRUY N V TH N NI H NG L NH
Ni H ng L nh
o Ngh An. X a huy n La S n c b n ng i n c*i trong ni
th y m t ci h , trong h c m t m nhn r t /p ang t$m trn m t t ng b+ng
ph1ng. M nhn trng th y b n ng i th nh y xu ng h .
B0ng c m t con ba ba l n n i trn m-t n
qu trn h m i. i su t ngy khng ti n
ni r+ng: V(t nh&ng qu qu i th m i c th
ch c ti t l chuy n trong ni cho ai h t. V
ch t.

c, b n ng i kinh hi bn hi nh&ng qu
c b c no, b0ng th y m t d nhn n
ra kh)i ch n ny, n u v
c t i nh th
sau c ng i ti t l chuy n, h c mu m

n i Thnh Tng hong

tri u ta(1), vua t i ni ny, c$m bi n trn ni. Ni c
chn m i ng n. T nh khng th y h , ch" nghe nh c ti ng sng v0. Tr i l%p t(c
m a. Th y th n r t l linh (ng, nh vua ban phong cho i n l , n nay ng i i v n
cn k l i chuy n x a. N i l ni H ng L nh thu c huy n Nghi Xun v Can L c (H
T nh).
Ch thch:
(1) Ch a r vua Thnh Tng
L. C l4 l i L.

i L, vua Thnh Tng

i Tr n hay vua Thnh Tng

13. TRUY N TH N NI V NG PHU

Ni V ng Phu thu c huy n V, X

ng,

c a b c*a

o Thu%n Ha.

Ng i i t ng truy n r+ng: ngy x a c hai anh em m t trai m t gi lm ngh

n c*i
trong r ng. Ng i anh ch-t g0, l! tay trng ph i u em. Ng i em au qu ng l#n
xu ng t. Ng i anh t ng em ch t, s hi m b) tr n i xa.
Ng i em
c m t c gi em v nui, n khi tr ng thnh, nhan s$c tuy t /p,
khc h1n ngy x a. Khi c gi ch t, ng i em gi m i i l y ch ng, l i l y ng ng
anh ru t. Ng i anh khng bi t v l em gi.

Anh ta th y trn u v c m t v t s/o, nhn h)i duyn do. Ng i v ni: Lc cn nh)

thi p theo anh trai vo r ng n g0, anh thi p l! tay chm trng vo gi&a trn thi p r i
b) tr n m t, khng bi t s ng ch t n i no.
Ng i anh nh%n ra em gi mnh nh ng trt k t lm v ch ng, cho nn ng i m
khng dm ni r, l y c i bun, b) ra i m khng v n&a. Ng i em khng bi t
ch ng l anh mnh, ngy ngy trng i, ch t m bi n thnh hn .
Ng

i bn g i hn y l V ng Phu, l i th y linh thing bn l%p

n th ph ng.

14. TRUY N D U TRU VNG

HUY N TIN DU

Ngy x a, i th ng c , c ng i V ng Ch t i n c*i trong ni g-p hai tin ng

ang nh c . Hai tin ng cho Ch t m t h t to. Ch t #n kh)i i r i gc ru m ng i
xem nh c . Tin ng b o Ch t: Cn ru c*a ng i nt r i. Ch t ci xu ng, lc
ng2ng ln th khng th y tin ng u. K p n khi tr v nh th khng cn g-p l i
nh&ng ng i thn c, tr n gian n&a.
Do tch , ng i i bn g i qu ni ny l ni L n Kha (ni ru nt) cn g i l ni Tin
Du (ni ch i tin) r i nhn l y tn y
-t tn huy n. 3 huy n Tin Du nay v n cn
v t c,.
Ni Tin Du c tinh Tru Vng (Kim Ng u) n a m th ng t)a ra nh sng. C nh s
l y tch tr ng y m ln trn tru, tru vng b) ch y hc vo t lm st thnh ci h .
N i ny sau g i l thn Hc.
Tru ch y n a ph%n V#n Giang, v v%y
y c ci v,ng l n g i tn l V,ng Tru
m. Tru ch y qua cc x Nh Ph ng, Nh Loan,
i L n, a Ng u. Cc x ny s
d tn nh v%y l v c v t chn tru i t i.
Tru l i t trong b n ra sng Ci, n Ninh Giang, i men ph* L Nhn, theo ven sng
Ci t i sng T L ch, ch0 y chnh l Ty H .
Ng i i truy n t ng r+ng Cao Bi n gi)i thu%t s , thng a l, th ng c !i di u gi y
bay trn khng trung
y m cc n i th$ng c nh. Bi n th y tru i vo h Dm m
(nay l Ty H ) r i thot khng th y tru u n&a. Trn
ng tru ch y, kh$p n i bi n
thnh khe, ngi, rnh, l ch. Ng i x a c th r+ng:
Kim Ng u do 2n t i h trung,
Thu. h t nan t m b t ki n tung.
i Vi t Nam an t n thnh ch*,
Cao Bi n h bt h%n v cng(1).
Ch thch:
(1) T m d ch nh sau:
Tru Vng cn 2n mi gi&a h ,
N

c c n mu n tm ch1ng th y tung tch.

c Vi t bnh yn l nh thnh cha,

Cao Bi n h bt h%n cn su.

15. TRUY N V TH N LNG B! BI

Th n lng B Bi l tinh c*a Vim Long. X a lng H n Ki u thu c l H H ng c hai
anh em nh h
-ng, m t tn l Thi n Minh, m t tn l Thi n X , xu ng bi n nh c
g-p m t v%t l gi ng nh hnh cy g0, di h n 3 th c, s$c nh tr(ng qu , d%p d nh
tri theo ng n sng. Hai anh em nh-t l y em v .
n m b0ng nghe th y trong v%t y
c ti ng ng. Hai anh em kinh hi v i em v(t ra gi&a dng n c, r i sang thuy n
khc ng* nh .
m y, hai anh em m ng th y c m t ng i n ni r+ng: Ta l v
ng H i Long
V ng, trt l! i l i v i Vim Long V ng do sinh ra (a con y, ta s
ng H i
Long V ng bi t nn em g i cc ng i. Cc ng i hy gi& l y v b o h cho c2n
th%n, khng
c
ai xc ph m t i. Sau ny n tr ng thnh t t c th ban phc cho
cc ng i. Hai anh em kinh hi t"nh d%y th y cy g0 tr c l i tri theo thuy n, bn em
theo v . T i nh, hai anh em ngh %u
t B Bi. Cy g0 b0ng nh y t trong thuy n
ln m-t t. Hai anh em bn l%p n, l y cy g0 t c t ng
th , g i l Long Qun.
i Tr n, vua sai th th n l-n xu ng b m h t chu. Th th n khng m
c g c , ch"
c con chu h
-ng m
c r t nhi u. Th th n h)i duyn do, h
-ng bn em h t
chuy n x a ni r. Th th n tu ln vua. Vua sai dng ngh l , m nh c i r c t ng,
t
m
c r t nhi u chu ng c. Vua ging chi u th ng cho danh hi u Th n chu
Long Qun t-ng phong l L i t linh thng hu tn Long Qun.
n th -t x b Bi,
huy n Qu nh Ci. Pha ng n c bi tha ma, chnh l n i kh$c t ng ngy x a.
Tr i qua cc tri u vua, th n u
c gia phong m t . T i nay n v n r t l linh
(ng.

16. TRUY N V TH N

CH$M LN M

Th n Ln m chnh l th n r ng v%y. X a th n th ng ha thnh ng i

tm th y
h c o (1). Th y h c l y lm l bn tm ch0 c*a th n, th y th n nu trong ch+m.
Th y h c th ng tra h)i, th n bn ni th c r+ng: N#m nay trn thin nh ng ng vi c
lm m a. Th y h c c ni th n lm ra m a. Th n b t $c d ph i nghe l i.
Sau trong ch+m c bi n ng, th y tr t i ch+m th y th n ht n( c trong nghin phun
thnh m a m c
tr h n hn. Th ng
cho l vi c ti t l bn b$t t i th n. Thy
th n n i trn ch+m, th y h c thu v an tng, nhn -t tn ch+m l Long m, sau i
thnh Ln m.
Th n r t l uy linh, hi n (ng.
n th th n -t
i th n
c phong lm trung 1ng th n.

x Ln m, huy n Thanh m.

Ch thch:
(1) C ch0 l i nu r th y h c y l Chu V#n An, b%c

i nho

i Tr n

17. TRUY N VU!T R NG

U I GI(C

Theo sch S K th Tri u Vi t V ng h Tri u, hu l Quang Ph c, ng

Din, th i Ti n L Nam
lm ch(c T t ng qun.

i huy n Chu

Khi vua L ng vo #n c p, Ti n L Nam

lnh vo ng Khu t Liu sai v
n c. V s(c y u khng ch ng n i v ng ph i lui v gi& m Nh t D r i c u
t v cc v th n linh
m.

ng gi&
o tr i

B0ng th y m t v th n nhn c !i r ng m xu ng, tho vu t r ng trao cho v ng b o

g$n vo m, u mu. V ng ti n nh, qun L ng tan v! thua ch y, gi t t ng
L ng l D ng S+n. Qun L ng tr v ph ng B$c. Ti n L Nam
m t, V ng
vo trong thnh Long Bin, ra chi u xy hai thnh Loa L c, V, Ninh, t x ng l Nam
Vi t V ng.
Khng bao lu, t ng cng h v i Nam
l Ph%t T t
ng D N#ng ko qun t i.
Tri u V ng ngh Ph%t T l h hng Nam
, khng n! di t, bn c$t t chia mi n Ct
Chu
, nay l hai x Th ng Ct, H Ct huy n T Lim v%y. L i xy thnh pha
ty thnh Din, nay l mi n H M0, huy n T Lim. Sau con Ph%t T l Nh Lang
c u hn v i Tri u, Tri u V ng em con gi l C o N ng g cho. Nh Lang b o v :
X a nh ta v Tri u V ng coi nhau l th ch, ngy nay thng gia v i nhau th%t l
hay l$m. Song khng hi u nh c ph ta th ng dng thu%t g m nh u i
c qun
gi-c. C o N ng khng r thm , ng m i chn tnh, m%t em vu t r ng v m, u
mu cho xem. Nh Lang ng m i l y r i b o C o N ng r+ng: Nay ta d(t tnh tr v ,
v n nh t c i u ch1ng lnh, v ng ph khng may ph i qua x( ny, nng nn l y o
lng ng0ng lm d u v t
tm gip ! nhau.
Nh Lang t(c t c v ,
a cho Ph%t T . Ph%t T
$c ch c t qun nh Tri u V ng.
Tri u V ng khng hay bi t g, c qun i m, u mu ra nh. Qun L ti n st,
V ng bi t s(c khng ch ng n i bn d$t con gi ch y v ph ng Nam. Qun gi-c u i
st t i n i, Tri u V ng h l n: Hong Long th n v ng mau l i c(u! B0ng th y Long
V ng ch" tay m ni: K' r$c lng ng0ng chnh l gi-c ! Tri u V ng bn rt ki m
chm con gi. Ng a ch y n c a bi n
i Nha b n c ch$n l i, than r+ng: Ta h t
ng r i! Long V ng bn r4 n c m
ng d n V ng i vo.
Ph%t T
u i t i n i th y bi t tch khng bi t i u m t, bn quay v . Tri u V
vua 23 n#m.

ng lm

Sau ng i i th y linh (ng, l%p n th

c ab
i Nha, b n ma cng t . Ph%t T
di t h Tri u, bn d i hai thnh Loa L c, V, Ninh, ng Phong Chu, l H%u
L Nam
. L i phong ng i con c*a anh l
i Bi n lm Thi Bnh h u gi& thnh Long
Bin, phong i t ng L T n "nh lm An Ninh h u gi& thnh Din. H%u L Nam
lm vua 23 n#m (1) sau b ph t ng l L u (c di t, dn l%p n th
c a bi n Ti u
Nha(2).
Ch thch:
(1) C b n chp l 22 n#m

(2) D ch theo b n A.1300. Ch : c s trng h p gi&a tnh ti t v m tp c*a truy n ny

v i truy n Ra Vng.

18. TRUY N PHNG B! CI

IV

NG

i v ng h Phng tn H ng (1) ng i t
ng Lm thu c Giao Chu, lm t
tr ng Bin Man, hi u l Lang, r t giu c, l i d,ng l c, c th v%t tru m h . Em
tn l H i, s(c r t kho', c th vc ngn cn, ch c h c, thuy n nh) i ngoi m i d-m
(2). Ng i Man, Liu (3) nghe tn u s hi.
Cc n#m
i L ch i
ng
th ng l nh cc p ln c%n, H ng
Qun, B o. Cc t tr ng
uy danh l ng l y. Vin h
song khng n i, lo l$ng thnh b

i Tng nhn vi c Giao Ch" c binh lo n, hai anh em bn

i tn l C Lo, Hi i tn C L c, l y hi u l
t
ng Lm v Phong Chu th y u quy ph c, do
ng Lm h i y l Cao Chnh Bnh m binh ti n nh
nh (4) m ch t.

H ng bn vo trong ph*, n$m chnh s v gi i quy t cng vi c trong 17 n#m (5).

Khi ch t, m i ng i nh l%p Hi ln thay. C vin t s( u m c (6) l B Ph L-c r t
kho' m nh c th nh ni, khng ch u nghe theo. M i ng i bn l%p con H ng l An
lm h qun
yn lng dn Man. Hi lnh B Ph L-c v
Nham
ng, sau khng
bi t i u m t.
An tn b lm B Ci
i V ng. Ti ng a ph ng g i cha l b , g i m/ l ci cho nn
c tn y. An n i ngi
c 3 n#m th (c Tng sai Tri u X ng lm An Nam h .
X ng vo, sai s( d An. An v ng i Man u hng. Cc ng i h Phng u b) i
h t.
Sau H ng r t linh hi n, m i ng i cho l th n, bn l%p mi u pha ty ph* h , hng
n#m cng bi. Phm nh&ng nghi n v truy n tr m c$p b$t n th
n u linh (ng
ngay. Ngy nay h ng l a v n cn ch a d(t (7).
Ch thch:
(1) C b n chp l Qu c Khang
(2) C b n chp l i ngoi ngn d-m
(3) C b n chp l ng

i Mn, Mo.

(4) C b n chp l m$c b nh h%u b i.

(5) C b n chp l 7 n#m
(6) C b n chp l t i
(7) D ch theo b n A.1300

u m c.

19. TRUY N INH TIN HONG

X a inh Tin Hong l ng i ng Hoa L , l Thanh Ha. Ng i i truy n r+ng
trong ng c ci m su, m/ ng ng i h Thch, nguyn l t thi p c*a th( s
inh
Cng Tr(, th ng n t$m r a trong m. G-p m t con ri c hi p ph i #n n+m v i
n, v nh c thai.
y n#m sinh ra m t con trai. inh Cng Tr( khng bi t, r t m c yu
d u. Ring b m/ bi t l con c*a loi ri c. Khng bao lu inh Cng Tr( m t, ri
c b ng i trong ng b$t gi t #n th t r i v(t x ng i. Ng i m/ nghe tin ch cho m i
ng i t n i h t, bn nh-t x ng em v gi l i gc ln b p. Th ng d-n con r+ng:
X ng b my
y. Kp t i khi kh l n, chng trai r t gi)i l-n n c.
Khi y c ng i khch ph ng B$c i tm t, theo long m ch m t i y, ban m xem
thin v#n th y c lu ng nh sng ) t trong m b c ln, trng nh m t s i dy l n
xng th1ng ln sao Thin m, bi t r+ng trong m t t c v%t th n. Sng hm sau lng
tm m t ng i gi)i l-n
sai m tm. Nguyn trong m c m t ch0 r t thing khng ai
dm t i g n. Ng i khch ph ng B$c em h%u th ng
treo gi i. Chng trai nghe
tin, xin l-n t i ch0 y, l y tay s th y m t v%t gi ng hnh con ng a (ng d i y
n c. V i vng v bo. Chng trai l y m t n$m c) l i xu ng -t pha tr c ng a. Ng a
h mi ng p l y. Li n quay v bo. Khch ni: C huy t. R i l y b c ra th ng m
b o: sau ny s4 xin h%u t-ng, nay hy t m quay v ph ng B$c. Ni r i chia tay.
V n thng minh, nghe l i khch ni chng bi t ch$c l c huy t trong m m ng a, v i
v nh l y gi x ng gc b p, dng c) b c bn ngoi r i l-n xu ng n c em t
vo mi ng ng a. Ng a bn nu t. V sau dng tr' m c ng lm lnh, l y hoa lau lm
c . K' no khng ph c th nh, ph n l n u nghe theo, tn lm minh ch*. V nh,
chng gi t l n khao qun, ng i ch t(c gi%n nh m u i i. Khi ch y qua ci c u
trn m, c u gy r i xu ng. Ng i ch u i theo, b0ng trng th y c hai con r ng vng
! l y chng. Ng i ch s hi quay v . T
y, ng i v quy ph c cng ngy cng
ng.
M y n#m sau ng i khch tr l i mang hi c t t tin nh n tng, nghe chng lm
hng tr ng, b h ng t i trn ngn ng i, bi t l huy t nghi m m t r i, r t l au
ti c, bn t i m ni r+ng: Nay huy t y thu c v Ngi. Huy t r t qu nh ng ng a m
khng c ki m th v n ch a *, nay c m t thanh ki m -t
u ng a th c th tung
honh kh$p b n ci. Chng tin, bn theo l i l y ki m -t vo u ng a m quay v . V
sau nh u
c y, l y hi u l Bch Th$ng V ng. Cu i cng d/p
c m i hai
s( qun, th ng nh t
c thin h , ng thnh Hoa L , hi u l C Thnh, -t nin
hi u l Thi Bnh, lm vua 12 n#m. Sau b n i nhn l 0 Thch gi t, th 45 tu i (1).
Ch thch:
(1) D ch theo b n A.1752.

20. TRUY N TH N NI

NG C

Th n ni
ng C v n l linh th n th ng 1ng n c ta. Ni x Tr N th ng,
huy n Yn nh (1). Khi L Thi Tng cn l thi t
i nh Chim Thnh t i Tr ng
Chu, m qu canh ba m ng th y m t d nhn m-c gip ph c, t x ng l th n nghe
vua Nam chinh xinh theo qun vua l%p chi n cng. Vua nh r nh&ng l i ni chuy n
trong m ng.
Kp khi th$ng tr%n tr v l%p n tn th , t i Kinh s l i bi t l%p n. Th n thc m ng
xin m h&u trong thnh, g n cha thnh ch*. Khi Thi T b#ng h, ba V ng lm
ph n. Tr c hm , th n l i thc m ng cho Thi Tng b o ph i
phng. M ng qu
nghi m. Vua bn ra chi u phong v ng t c, d ng mi u th , l%p lm thin h minh
ch*.
Th i Tr n
c phong lm Minh linh C m(ng B o h u
g n cha T An).

iv

ng (

m tri Kinh,

Ch thch:
(1) D ch theo b n A.1752

21. TRUY N M'C TH)N

Theo S K v truy n thuy t th ng h M c tn Th%n, ng i C ng Thu , Qu ng (c.
B m/ s ng v ngh chi l i. ng t ng m o khi ng, thin tnh tho vt, v n thch
ci h c ba ch c*a
o gia, n#m 18 tu i tm th y h c php thu%t. Tr c ni Thanh
T"nh, sau t i ni An Ho ch, ngao du cc ni non Ngh An, cc th n ph b o n u
tinh thng c , m i b quy t u ng m thu c, sau d ng m y gian nh l b n p
,
ra cng tinh luy n, r ng c(u ng i i. Do gi)i ba ch m n i danh, song ngh chi
l i v n khng sao nhng.
D i tri u L Nhn Tng, thi s L V#n Th nh c k' n t ng i Man
t
i L gi)i
thu%t ba ch, c th t o ra s ng m v bi n thn thnh h bo. V#n Th nh d n d y
m h c
c php y. Bn m m u h i cha, nui lng ph n ngh ch. M t hm vua
th#m ch i Dm m (nay l H Ty) c !i thuy n nh) tm c, th t nhin s ng m y
m-t n c, b n b m m t. Nghe c ti ng thuy n v0 cho xu ng n c om o p. Vua l y
g m nm, pht ch c s ng m tan. Th y trn thuy n c m t con h l n, nh y ch m
ch m m r ng. M i ng i u s xanh m$t. Tnh th nguy ng%p, vua sai vin x nhn
truy n cho cc thuy n chi l i c(u.
M c Th%n nghe tin, vung tay o m bi. V i cho thuy n n tung l i c cu th n ch
r+ng: Thin la a vng, m%t b t( chi, th n quang th n quang, chi u tri t v n chi (l i
tr i l i t, l-ng b*a b n b , th n quang th n quang, chi u r chn t ng) c xong
b*a l i ln mnh h . L i bi n thnh l i s$t, h hi n nguyn hnh l V#n Th nh. Vua
th y Th nh l b%c i th n c cng, khng n! gi t, y ln th ng l u sng Thao,
phong M c Th%n lm Thi U Khang nh cng, ban cho vng Ty H lm th c p, sau
khi ch t l i
c phong lm th ng 1ng phc th n, sai l%p mi u trong p
th
cng.

M ng hi n cn ch0 cy to ph ng H Kh2u, nh n c v dn chng u th

cng, r t c m (ng. Tr( c
c phong, sau
c t-ng, ngy cng vinh hi n.
n n#m
Quang Thu%n i Thnh Tng, sai Thot Hin -ng tin sinh lm bi th tn t ng nh
sau:
T n n ho+ng thi bi n (ng ti,
Yu nhn tch l
Thu tri nh t

m tm thi,
nh yn ba khch,

Vng $c Ty H thi p lai.

(Ngh a l: C(u n n tr ti (ng bi n gi)i, (a yu ma l v t, nh t ch kh. Ai bi t r+ng
khch thuy n trong s ng m, l i c th b*a l i
c c vng thi p H Ty).
S nghi p c*a ng so v i ng i x a bn dng sng V c,ng ch1ng km g. Bn c nh
n ng c m t cy l n s ng kho ng tr#m n#m, hnh ngo+n ngoo nh con r$n, cnh l
th a th t. Bn trong c m t l0 huy t thng su t, c m t con r$n l n s ng trong huy t,
hng thng n ngy m ng m t v ngy r+m l i cu n khc n+m d i bn th trong n,
n m l i chui vo huy t.
n g i l i n Sng Khnh, bn c nh cha V nh Khnh
(1).
Ch thch:
(1) D ch theo b n A.1300

22. TRUY N NG #I D NHN LNG H B

3 lng H B, huy n Gia Phc, t"nh H i D ng c m t d nhn v n s ng b+ng ngh bn
s h n. M t hm i n b bi n th y trn bi ct c hai con tru
ng hc nhau bn
n$m tay th i tru, tru ch y xu ng bi n,
r i b u lng l i. D nhn cho l v%t thing, l y
m nu t. T
s(c kho' phi th ng, l-n xu ng bi n nh
i trn t b+ng. Th ng l-n
xu ng n c b$t c, c khi t i m y ngy m i v .
Khi y gi-c B$c c !i m y tr#m chi c thuy n v t bi n t i c a V n Ninh, ng i trong
n c r t s hi, tmk' c th nh lui gi-c B$c kh$p trong ngoi
phong th ng. D
nhn bn l-n vo trong bi n, n d i thuy n dng s$t nh n m c thuy n v! b n c
nh chm. Gi-c B$c s hi khng hi u t i sao bn l y thu. tinh soi, t cao nhn xu ng
y bi n, th y c ng i ng$m c bn c nh thuy n v i b*a l i thp
b$t. D nhn
bn b b$t s ng. Gi-c c i tri r i h)i: n c Nam c bao nhiu (a gi)i nh my? p:
k' gi)i nh ta r t nhi u, hi n nay ang d i b
c thuy n Ta ch1ng may b b$t,
th ng qu c n u dng n ta, ta s4 d n n ch0 b n h , th s(c m b$t. Gi-c B$c tin
l i sai em thuy n nh/
i. D nhn th a c lc s h nh y xu ng n c tr n m t. B n
gi-c trong thuy n nhn nhau khng bi t lm th no.

Khi y gi-c B$c th y thuy n chm r t nhi u, l i nghe ni n c ta nhi u ng i gi)i l-n
n c bn khng dm l i,
a ton qun tr v ph ng B$c. D nhn tr v th m t.
Tri u nh ngh c cng u i gi-c truy phong lm
i v ng, cho th cng t t c cc
c a bi n c a sng m ng b*a l i, b$t s. T i nay
c nh n c th cng, bao
phong Th ng 1ng linh s ng b t d n nh t ph ng phc th n (1).
Ch thch:
(1) D ch theo b n A.1752

23. TRUY N H I THIN TRUNG LI T V

NG

Ng i i truy n r+ng v ng hi u l L u, khng bi t ng i th i no, tn tu i

m t. Nhn v t sng g-p bo tp m ch t. Hi n thnh th n b o ng i trong thn r+ng:
Ta
c Th ng
s$c phong lm th n c a sng ny.
Ng i trong n c l y lm l , l%p n th cng. Hng thng, ngy m ng m t v ngy
r+m l i c con r$n tr$ng t d i sng ln n+m cu n trn trong n. Ng i trong thn tn
lm minh ch* phc th n. Cc n#m Nguyn Phong tri u ta (1), gi-c Mng C vo #n
c p vy hm Kinh. Vua ln xa gi i xa. Thu%n dng t i y th d ng thuy n l i ngh"
m. Th n bo m ng cho vua r+ng: B h b t t t ph i i xa. Vua t"nh d%y sai quan trung
s( ln n th$p h ng kh n r+ng: c u cho gi-c B$c khng t i y. Sau qu
c
nh l i.
D/p xong gi-c, s$c phong lm H i thin thnh v
v,, do c cng m ph (2).

ng, sau thm cc ch& Trung li t uy

Ch thch:
(1) T(c tri u Tr n
(2) D ch theo b n A.1300

GI I THI U 9 B N L NH NAM CHCH QUI

(K hi u l c*a th vi n khoa h c x h i)
B n dng
d ch l b n A.33. Cn 8 b n kia dng
tham kh o khi d ch v ch
thch. Nay gi i thi u 9 b n trong khi ch
i c thm
c nh&ng b n khc n&a.
L8NH NAM CHCH QUI LI9T TRUY9N
(A.33)

I
H ng Bng th truy n
Ng tinh truy n
H Tinh truy n
M c Tinh truy n
ng Thin V

ng truy n

Tn, Lang truy n

Nh t D Tr ch truy n
Ch ng bnh truy n
Ty qua truy n
B ch tr truy n
II
L ng Tr ng truy n
Vi t T"nh truy n
Kim Quy truy n
Nh Tr ng Phu Nhn truy n
Man N

ng truy n

Nam Chi u truy n

T L ch giang truy n
T n Vin s n truy n
Long Nhn, Nh Nguy t nh th n truy n
T

o H nh, Nguy n Minh Khng truy n

ng Khng L , Nguy n Gic H i truy n.

H Li truy n.
L8NH NAM TRCH QUI LI9T TRUY9N
(A.2194)
I
H ng Bng th truy n
Ng tinh th n truy n
H Tinh th n truy n
M c Tinh th n truy n
Tn, Lang c truy n
Nh t D Tr ch truy n
ng Thin V

ng truy n

Ch ng bnh c truy n

Ty qua c truy n
B ch tr c truy n
II
L ng Tr ng truy n
Vi t T"nh c truy n
Nam Chi u c truy n
T L ch c truy n
T n Vin s n truy n
Long Nhn, Nh Nguy t nh th n truy n
T

o H nh truy n

Kim Quy c truy n

Man N

ng c truy n

H Li
D Thoa V
D

ng truy n

ng Khng L , Nguy n Gic H i truy n.

III
S V

ng tin truy n

Sc Thin V

ng truy n

Cn H i tam v phu nhn truy n

Long

0v

Minh ch*

ng kh truy n.
ng C s n tin truy n.

6ng thin ho d c h%u th th n truy n

Long tr o kh

c l0 truy n

Phng B Ci

iV

ng truy n

Trinh linh nh Tr ng Phu nhn truy n.

M trinh li t phu nhn truy n.
H ng thnh

i th n v

ng truy n.

Minh (ng C s th n t truy n.

i than l0 th ch th n truy n.
Xung thin chiu (ng th n v

ng truy n.

Khai thin tr n qu c +ng chu phc th n truy n.

Uy hi n b ch h c th n t truy n
Th n chu long v
M c

ng truy n

nh Chi th c l c

Ph m T H s s truy n.

L8NH NAM CHCH QUI NGO:I TRUY9N

(A.2170)
H ng Bng th truy n
H Tinh truy n
Ng Tinh truy n
ng Thin V
Ch

ng truy n

ng T truy n

T n Vin s n th n truy n
Lang Liu ch ng bnh truy n.
Cao th Tn lang truy n
Mai th Ty qua truy n
L ng Tr ng truy n
Kim Quy truy n
Cao T

ng qun truy n

Thi Ng s truy n
Man N
Tr

ng truy n

ng T

L T

ng qun truy n (Long Nhn Nh Nguy t)

ng qun truy n

B ch H c giang th n truy n
T L ch giang th n truy n
Long

0 chnh kh th n truy n.

Php s tr M c tinh truy n

T

o H nh thi n s truy n

Nguy n Minh Khng thi n s truy n

D

ng Khng L thi n s truy n

Nguy n Gic H i thi n s truy n.

Cn H i th n truy n
H Li truy n
H ng L nh s n th n truy n
V ng Phu s n th n truy n
Tin Du Kim Ng u tch truy n
B Ci th n truy n
Ln m th n truy n
Qu c s l%p Sc Thin V
Ho+ng thnh

iv

ng t

ng truy n (Ph m C L

ng)

Xung thin Chiu (ng v

ng truy n

Khai thin +ng Chu phc th n truy n

ng C S n th n truy n
M trinh li t phu nhn truy n
5ng thin ha d c h%u th th n.
L8NH NAM CHCH QUI
(A.1752)
H ng Bng truy n
H Tinh truy n
Tn, Lang truy n
Nh t D Tr ch truy n
ng Thin V

ng truy n

B c Tr ch ng bnh truy n
Ty qua truy n
L ng Tr ng truy n
Man N

ng truy n

T L ch giang truy n
T n Vin s n truy n
T

o H nh truy n

ng Khng L , Nguy n Gic H i truy n

D Thoa V
S V

ng truy n

ng tin truy n

Sc Thin V

ng truy n

Cn H i tam v phu nhn truy n

Minh ch*

ng C S n th n truy n

5ng thin ha d c th th n truy n

Phng B Ci

iv

ng truy n

Long Nhn, Nh Nguy t nh th n k.

inh Tin Hong k
Tr n tri u pht tch k
Kim Nhan S n k
thch k
Lim ti t cng th n k.
Tr ng nguyn k k.
B ng nhn Nguy n Ton An k.

Th

ng th Tr

ng Phu H k

Th

ng th Tr nh Thi t Tr

Th

ng th L Nh H k

ng k

H B d nhn k
Ph Ung x ti t ph
Tham ngh V, #ng Hi n k
Ph m Tr n,

0 Ung k

L8NH NAM CHCH QUI LI9T TRUY9N KH;O CHNH

(A.750)
H ng Bng th truy n
Ng Tinh truy n
H Tinh truy n
M c Tinh truy n
ng Thin V

ng truy n

Tn, Lang truy n

Nh t D Tr ch truy n
Ch ng bnh truy n
Ty qua truy n
B ch tr truy n
L ng Tr ng truy n
Vi t T"nh truy n
Kim Quy truy n
Nh Tr ng Phu Nhn truy n
Man N

ng truy n

Nam Chi u truy n

T L ch giang truy n
T n Vin s n truy n
Long Nhn, Nh Nguy t nh th n truy n
T

o H nh, Nguy n Minh Khng truy n

ng Khng L , Nguy n Gic H i truy n.

H Li truy n.
Nguy n Minh Khng bi t truy n
V, Ninh Cao T
L t

ng qun truy n

ng qun truy n

B ch H c giang th n truy n

Long

0 chnh kh th n truy n

Qu c s l%p Sc Thin V
Ho+ng thnh

iv

ng t

ng t

Xung thin Chiu (ng v

ng th n truy n

Khai thin +ng Chu th n truy n

ng C S n th n truy n.
M Trinh li t phu nhn truy n
Cn H i th n truy n
H ng L nh s n th n truy n
Tin Du Kim Ng u tch truy n
B Bi th n truy n
Ln m th n truy n
Chim Thnh truy n.
L8NH NAM CHCH QUI
A.1300 (quy n ny thi u
Kim quy truy n (m t o n
Man N

u thi u ui)
u)

ng truy n

Vi t t"nh truy n
Long Nhn, Nh Nguy t nh th n truy n
T

o H nh, Nguy n Minh Khng truy n

Nam Chi u truy n

T L ch giang truy n
D

ng Khng L , Nguy n Gic H i truy n

H Li truy n
D Thoa v

ng truy n

H: (quy n th( ba)

S V

ng tin truy n

Sc Thin V

ng truy n

Cn H i tam v phu nhn truy n

Long

0v

Minh ch*

ng kh truy n
ng C s n th n truy n

5ng thin ha d c h%u th th n truy n

Long kh o Kh

c l0 truy n

Phng B Ci

iv

ng truy n

M truy n.
H ng Thnh

i th n v

ng truy n

Minh (ng th n truy n

i Than l0 th ch th n truy n
X ng Thin Chiu (ng th n v

ng truy n

Khai thin tr n qu c +ng chu phc th n truy n

Uy linh b ch h c th n t truy n
Th n chu long v

ng truy n.

T<NG B=
Tin l& b tt chn truy n
Uy linh an thi bi n phc th n truy n
M c th%n truy n
Uy minh d,ng li t hi n trung t thnh

iv

Thi u trung ph v, d,ng qu c cng truy n

Khung qu c
iv

th ng t thnh

ng truy n

H i thin trung li t

iv

ng truy n

T>C B=
i t minh t khm t ng truy n
Trng qu. hi n linh k
Huy n quang t gia th c l c
Tr ng nguyn m c

nh chi (truy n ny m t)

L8NH NAM CHCH QUI

(A.1200)
I
H ng Bng th truy n
Ng tinh truy n
H Tinh truy n
M c Tinh truy n
ng Thin V

ng truy n

Tn, Lang truy n

Nh t D Tr ch truy n

ng truy n

Ch ng bnh truy n
Ty qua truy n
B ch tr truy n
L ng Tr ng truy n
Vi t T"nh truy n
II
Kim Quy truy n
Nh Tr ng Phu Nhn truy n
Man N

ng truy n

Nam Chi u truy n

T L ch giang truy n
T n Vin s n truy n
Long Nhn, Nh Nguy t nh th n truy n
T

o H nh, Nguy n Minh Khng truy n

ng Khng L , Nguy n Gic H i truy n.

H Li truy n.
D Thoa v
S v

ng truy n

ng tin truy n

III
Sc Thin V

ng truy n

Cn H i tam v phu nhn truy n

Long

0v

Minh ch*

ng kh truy n
ng C s n th n truy n

5ng thin ha d c h%u th th n truy n

Long kh o Kh

c l0 truy n

Phng B Ci

iv

ng truy n

M trinh phu nhn truy n.

H ng Thnh

i th n v

ng Song s tch H

ng truy n
ch truy n

Minh (ng $c s th n t truy n

i Than l0 th ch th n truy n
X ng Thin Chiu (ng th n v

ng truy n

Khai thin tr n qu c +ng chu truy n

Uy linh b ch h c th n truy n
Tin L& s n B tt chn nhn truy n

Uy linh $c thi bi n th n truy n

M c th%n truy n
Uy linh d,ng li t hi n trung th n truy n
Khung qu c

th ng t thnh v

ng truy n

Huy n quang t gia th c l c

L8NH NAM CHCH QUI
(VHv.1473)
I
H ng Bng th truy n
Ng tinh truy n
H Tinh truy n
M c Tinh truy n
Tn, Lang truy n
Nh t D Tr ch truy n
ng Thin V

ng truy n

Ch ng bnh truy n
B ch tr truy n
II
L ng Tr ng truy n
Vi t T"nh truy n
Kim Quy truy n
Man N

ng truy n

T n Vin s n truy n
Long Nhn, Nh Nguy t nh th n truy n
T

o H nh, Nguy n Minh Khng truy n

Nguy n Minh Khng bi t truy n

Nam Chi u truy n
T L ch giang truy n
D

ng Khng L , Nguy n Gic H i truy n.

H Li truy n.
D Thoa v

ng truy n

III
S v

ng tin truy n

Sc Thin V

ng truy n

Cn H i mn tam v phu nhn truy n

Long

0v

Minh ch*

ng kh truy n
ng C truy n

5ng thin ha d c h%u th th n truy n

Long tr o Kh

c l0 truy n

B Ci

ng truy n

iv

Trinh linh nh Tr ng truy n

M trinh li t truy n.
H ng Thnh

iv

ng truy n

Minh (ng An s truy n

i Than l0 th ch th n truy n
X ng Thin Chiu (ng th n truy n
Khai thin tr n qu c truy n
Uy linh b ch h c th n truy n
Tin L& s n B tt chn nhn truy n
Uy linh $c thi bi n th n truy n
M c th%n truy n
Uy linh d,ng li t hi n trung th n truy n
Khung qu c

th ng t thnh v

Huy n quang t gia th c l c

L8NH NAM CHCH QUI
(VHv.1473)
I
H ng Bng th truy n
Ng tinh truy n
H Tinh truy n
M c Tinh truy n
Tn, Lang truy n
Nh t D Tr ch truy n
ng Thin V

ng truy n

Ch ng bnh truy n
B ch tr truy n
II

ng truy n

L ng Tr ng truy n
Vi t T"nh truy n
Kim Quy truy n
Man N

ng truy n

T n Vin s n truy n
Long Nhn, Nh Nguy t nh th n truy n
T

o H nh, Nguy n Minh Khng truy n

Nguy n Minh Khng bi t truy n

Nam Chi u truy n
T L ch giang truy n
D

ng Khng L , Nguy n Gic H i truy n.

H Li truy n.
D Thoa v

ng truy n

III
S V

ng tin truy n

Sc Thin V

ng truy n

Cn H i mn tam v phu nhn truy n

Long

0v

Minh ch*

ng kh truy n
ng C s n th n truy n

5ng thin ha d c h%u th th n truy n

Long tr o Kh

c l0 truy n

B Ci

ng truy n

iv

Trinh linh nh Tr ng truy n

M trinh phu nhn truy n.
H ng Thnh

i th n v

ng Song s tch H

ng truy n
ch truy n

Minh (ng $c s th n t truy n

i Than l0 th ch th n truy n
X ng Thin Chiu (ng th n v

ng truy n

Khai thin tr n qu c +ng chu truy n

Uy linh b ch h c th n truy n
Th n chu long v

ng truy n

L8NH NAM CHCH QUI

(VHv.1266)

H ng Bng th truy n
Ng tinh truy n
B ch khuy n tam tc
H Tinh truy n
M c Tinh truy n
Tn, Lang truy n
Nh t D Tr ch truy n
ng Thin V

ng truy n

Ch ng bnh truy n
Ty qua truy n
L ng Tr ng truy n
Vi t T"nh truy n
Kim Quy truy n
Man N

ng truy n

T n Vin s n truy n
Long Nhn, Nh Nguy t nh th n truy n
T

o H nh, Nguy n Minh Khng truy n

Nam Chi u truy n

T L ch giang truy n
D

ng Khng L , Nguy n Gic H i truy n.

H Li truy n.
D Thoa v
S V

ng truy n

ng tin truy n

Cn H i mn tam v phu nhn truy n

Long

0v

Minh ch*

ng kh truy n
ng C truy n

5ng thin ha d c h%u th th n truy n

B Ci

iv

ng truy n

Nh Tr ng phu nhn truy n

M trinh li t phu nhn truy n.
H ng Thnh

i th n v

ng truy n

Minh (ng An s th n t truy n

i Than l0 th ch th n truy n
X ng Thin Chiu (ng th n v
B ch H c th n t .
Th n chu long v
Ni s

ng truy n

(c h nh truy n

Ph m T H s s truy n

ng

+ng chu th n truy n

PH> D? V<N
Nguy n Qu c Cng
Kim Nhan s n
Tch K mai m u
Di n Chu thi th
Ng Tu n C*ng
Thin T

o gia

Phan nh T
S n V ti t ngh a
Nguy n Nghin T
Nam Hoa m c t

ng

Tin nhn Ph m Vin

Tr n Danh Tiu
C Liu trang
Tr n B Knh
S nD

iv

ng

Quan trung L Knh

Nguy n Cng Ch t
Ti n s Nguy n Chu
0 Lm Tr ch
Ch linh Nguy n M i
Phng th

ng th

Nguy n Cng Hng.

T Ao s
Vn Canh kh ti t
S tim cng t
Tr n V, th n m ng
Hi n Ph gi t
Tri u Kh2u linh t
T( t

#ng khoa

Ti n ki p lun h i
Nguy n Danh C
Khch nhn mai kim
Kh)a

iv

ng

Gip H i tr ng nguyn

Nguy n Th

i m