T.C.

MLL ETM BAKANLII

DENZCLK

GEM DENGE HESAPLARI

840UH0085

Ankara, 2012

Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve

retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak
rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme
materyalidir.

Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir.

PARA LE SATILMAZ.

NDEKLER
NDEKLER .......................................................................................................................... i
AIKLAMALAR ................................................................................................................... iii
GR ....................................................................................................................................... 1
RENME FAALYET-1 ..................................................................................................... 3
1. ENNE DENGE GM HESAPLAMALARI ...................................................................... 3
1.1. Arlk Merkezi (G)....................................................................................................... 4
1.1.1. Arlk Merkezinin Tespiti .................................................................................... 4
1.1.2. Arlk Merkezindeki Deiiklikler ....................................................................... 5
1.2. Yzdrme Merkezi (B) ................................................................................................. 5
1.3. Dorultucu Kol (GZ) ve Moment.................................................................................. 6
1.4. Metasentr Noktas (M) ................................................................................................. 7
1.5. Metasentr Ykseklii (GM) ......................................................................................... 7
1.6. Stiff (Diri) Gemi ............................................................................................................ 7
1.7. Tender (Baygn) Gemi................................................................................................... 7
1.8. Hidrostatik Eriler Kullanlarak Belirli Bir Draft in KM Deerinin Bulunmas ....... 7
1.9. KG, KM ve GM Arasndaki Bantlar ......................................................................... 9
1.10. KG Hesaplanmas, Ykleme ve Boaltmadan Dolay KG Deiiklikleri ................. 10
1.11. Gemilerde Meyil (List).............................................................................................. 13
1.12. Gemi Tanklarndaki Svlarn Serbest Yzeyinin Dengeye Etkisi ............................ 18
1.13. Yalpa Periyodunu Bularak GM Hesaplamas............................................................ 18
UYGULAMA FAALYET ............................................................................................... 19
LME VE DEERLENDRME ..................................................................................... 20
RENME FAALYET2 .................................................................................................. 23
2. BOYUNA DENGE TRM HESAPLAMALARI ............................................................ 23
2.1. Gemi Yzme Merkezi (The Center Of Flotation) ....................................................... 23
2.2. Trim ............................................................................................................................. 24
2.3. Bir Santimetre Batrma Tonu (TPC) ........................................................................... 24
2.4. Bir Santimetre Trim Momenti (MCT 1 cm) ........................................................... 24
2.5. Yzme Merkezinin Farkl Draft Durumlarna Gre Tespit Edilmesi.......................... 24
2.6. Trim Yaptrma Momentinin Hesaplanmas ................................................................. 27
2.7. Trimden Dolay Draft Deimesi ................................................................................ 27
2.8. Arlklarn Yer Deitirmesinin Trime Etkisi............................................................ 28
2.9. Stabilite Hesabnn El le Yaplmas ........................................................................... 30
2.9.1. Ambarlardaki Ykleme Snr.............................................................................. 37
2.9.2. Ambara Balast Alnmas Durumu ....................................................................... 37
2.9.3. Ykleme Snr Markalar ve Deadweight ........................................................... 38
2.9.4. SEBETIPA Limanna Var Draft Srveyi .......................................................... 38
2.9.5. M/V Yasa Neslihan Gemisinin Sebetpa Liman Kok Kmr Ykleme
Operasyonu .................................................................................................................... 41
2.9.6. Ykleme Basamaklar.......................................................................................... 42
2.9.7. Stabilite Durumunun Hesaplanmas .................................................................... 44
2.9.8. LCGnin Hesaplanmas (Boyuna Arlk Merkezi)............................................. 48
2.9.9. Trimin Hesaplanmas ........................................................................................... 49
2.9.10. Mean Draft Dzetmesi....................................................................................... 49
2.9.11. Draftlarn Hesaplanmas .................................................................................... 50

2.9.12. VCG (KG) ve Free Surface Momentlerinin Hesaplanmas ............................... 50

2.9.13. Geminin Gerek KGsinin ve GMin Hesaplanmas ......................................... 51
2.9.14. KN Erileri ve GZ Deerlerinin Hesaplanmas ................................................. 51
2.9.15. Stabilite Erileri Hakkndaki ltler IMO Res. A749 (18) Blm 3.1 ...... 52
UYGULAMA FAALYET ............................................................................................... 54
MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 58
CEVAP ANAHTARI ............................................................................................................. 59
KAYNAKA ......................................................................................................................... 61
5TU

U 5T

5TU

U5T

5TU

U5T

U5T

5TU

5TU

U5T

ii

AIKLAMALAR
AIKLAMALAR
KOD

840UH205

ALAN

Denizcilik

DAL/MESLEK

Gemi Ynetimi

MODLN ADI

Gemi Denge Hesaplar

MODLN TANIMI

Gemi denge hesaplar ve terimleri ile ilgili bilgilerin verildii

renme materyalidir.

SRE

40/24

N KOUL

Bu modln n koulu yoktur.

YETERLK

Gemi denge hesaplarn yapmak

MODLN AMACI

ETM RETM
ORTAMLARI VE
DONANIMLARI

Genel Ama
Bu modl sonunda, gemi dengesi hesaplarn yapabileceksiniz.
Amalar
1. Enine denge GM hesab yapabileceksiniz.
2. Boyuna denge trimhesab yapabileceksiniz.
Ortam:Snf ortam
Donanm:Gemi denge hesaplar bilgisayar simlasyon
program, projeksiyon, gemi hidrostatik ve tank iskandilleri
kitaplar
(StabilityBooklet,
LoodLineDocument,
HydrostaticTableandCurves,
Capacity
Plan,
Tank
SoundingTables)
Modl iinde yer alan her renme faaliyetinden sonra verilen lme
aralar ile kendinizi deerlendireceksiniz.

LME VE
DEERLENDRME

retmen modl sonunda lme arac (oktan semeli test,

doru-yanl testi, boluk doldurma, eletirme vb.) kullanarak
modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve becerileri
lerek sizi deerlendirecektir.

iii

iv

GR
Sevgili renci,

GR

Denizcilikte gemi stabilitesi, gemilerin her zaman ve her koulda emniyetlerinin

salanabilmesi iin en nemli unsurlarn banda gelmektedir. Gnmzde gemi tonajlarnn
artmas ve eskiye nazaran daha fazla eitte ykn gemilerce tanmas, gerekli stabilite
ltlerinin salanmasnda bilgi ve tecrbe gereksinimini arttrmtr.
Gemiler, tm dnya denizlerini dolamakta ve seferleri srasnda ok deiken
artlarn etkisinde kalmaktadr. Bu artlarn gemi zerinde yaratabilecei etkiler nceden tam
olarak bilinemese de gemiler, kendi dizayn yaplarna gre klas kurulularnca onaylanm
ve uluslararas szlemelerle belirlenmi stabilite gereklerine uyduklar takdirde
emniyetlerini muhafaza edeceklerdir. Gemilerin yanl yklenmesi ya da sefer srasnda gemi
dengesinde oluan deiimlerin fark edilememesinden dolay gemiler batmakta veya zarar
grmekte bunun sonucunda da denizcilerimiz hayatlarn kaybetmekte, maddi kayplar
olumakta ve ok byk apta deniz ve evre kirlilii meydana gelmektedir.
Bilgisayar programlar, denge hesaplarnn yaplmasnda pratik ve gvenilir bir
yardmc olsa da iyi bir kaptan bu hesaplar kt kalem kullanarak kendisi yapabilmeli ve
gemisine tam anlamyla hkim olmaldr. Sizlerde bu modln sonunda uygun ortam
salanmas hlinde kendi geminizin denge hesaplarn yapabilmelisiniz.

RENME FAALYET1
RENME FAALYET-1
AMA
Enine denge GM hesaplamalarn yapabileceksiniz.

ARATIRMA

evrenizde bulunan en yakn limana gidiniz. Liman bakanl ile grerek

limana giri izni alnz.

Limanda bulunan bir kuru yk gemisine giderek birinci zabit ile grnz ve
geminin limandan ayrlmadan nce enine denge meyil hesaplarn nasl
yaptklarn sorunuz.

Edindiiniz bilgileri kayt altna alarak snfta arkadalarnz ve retmeniniz ile

paylanz.

1. ENNE DENGE GM HESAPLAMALARI

ekil 1.1: Bir gemiye ait stabilite zellikleri

Gnmzde ina edilen gemilerin hidrostatik zellikleri dikkate alndnda stabilite

kurallarna uygun yklendikleri takdirde 700sancak veya iskeleye yatmalar durumunda bile
dorultucu kuvveti bulunmaktadr. Burada usta bir ikinci kaptann ve gemi personelinin

nemi n plana kmaktadr. Gemiye yk alnmas grevinden sorumlu gemi zabiti birinci
zabit yani ikinci kaptandr. Doru ve kurallara uygun ykleme yapldnda gemilerin batma
tehlikesi minimum seviyeye indirilebilir.
ekil 1.1 bir gemiye ait enine stabilite bilgilerini izim zerinde gstermektedir.
Burada dikkat edilmesi gereken gemiye k taraftan bakldnn her trl hesaplamalarda
hatrlanmas gerektiidir. Bu gemiye k taraftan bakldnda merkez hattnn (CL) sa
tarafnda kalan ksmn sancak, sol tarafnda kalan ksmn iskele olduu unutulmamaldr.
lerideki aklamalarda geminin sancaa veya iskeleye meyil yapmas denildiinde buradaki
aklamalar hatrlanmaldr.

1.1. Arlk Merkezi (G)

Bir cismin molekllerine etki eden yerekimi kuvvetlerinin bilekesinin uygulama
noktasna arlk merkezi denir.

1.1.1. Arlk Merkezinin Tespiti

ngilizce Center of Gravity olarak bilinir ve ekil 1.1deG olarak gsterilmitir.
Fizikte bir cismin arlk merkezi o cismin bir noktadan asldnda dengede durduu yerdir.

ekil 1.2: Arlk merkezinin yeri

ekil 1.2de gsterilen cismin arlk merkezi, kaldrata pozisyonunu bozmadan asl
bulunduu noktadr. Bir gemi iin durum bundan farkl deildir. Gemiler suyun ierisinde
adeta asl pozisyonda yzerler. Buradaki K kaldracnn grevini deniz suyunun kaldrma
kuvveti alr.
ekil 1.3 incelendiinde B noktas deniz suyunun kaldrma kuvvetinin gemiye
uyguland noktadr. B noktas ile G noktas her zaman ayn doru zerinde bulunur.
Herhangi bir sebepten dolay bu iki noktann akmas bozulmu ise gemi tekrar denge
durumuna gelmek iin sancaa veya iskeleye meyil eder ve bu meyil sonucunda denge
durumu yeniden kurulur. B ve G noktalar tekrar ayn hat zerine gelmilerdir. Bu denge
durumunun yeniden kurulamamas durumu ortaya kmsa gemi ar derecede meyil
yaparak alabora olma tehlikesi ile kar karya kalabilir.
GM hesaplamalarnda geminin tad btn ykler sanki G noktasndan gemiyi
aaya, denize doru ekiyormu gibi ilem yaplr. Bu hesaplamalarda kolaylk salar.

1.1.2. Arlk Merkezindeki Deiiklikler

Denge durumunda bulunan bir gemiye G noktas ile B noktasnn ayn hatta
bulunmasn bozan bir durum olutuu takdirde gemi pozisyonunu deitirir. Genellikle
gemilere yk yklendiinde, yk boaltldnda, balast alnp basldnda, uzun seyir sresi
sonucunda tketilen yakt, ime suyu kumanya veya seyir hlinde iken ykn bir tarafa
kaymas sonucunda gemi arlk merkezinin yeri deiebilir. Bu durumda denge tekrar
salanabilir. Fakat bu yeni durum, gemiyi sancaa veya iskeleye meyil ettirmitir. Bir
geminin sancaa veya iskeleye meyilli olarak uzun sre seyir yapmas, hem gemi
personelinin moralini bozar hem de gemide bulunan makine ve dier tehizatlarn almas
asndan sorun oluturur.

ekil 1.3: Gemi zerindeki toplam arlklarn yeri

1.2. Yzdrme Merkezi (B)

ngilizce Center of Buoyancy olarak bilinir. Baz kaynak kitaplarda sephiye merkezi
olarak da geer. Geminin su altnda kalan hacminin geometrik ortas olarak kabul edilir.
Bir geminin meyilsiz olarak su zerinde yzebilmesi iin G ve B noktalar geminin
CL (Center Line) zerinde bulunmalar gerekir. Herhangi bir sebepten dolay gemi bir tarafa
meyil etmise geminin su alt hacminin yaps deiir. Bunun sonucunda da meydana gelen
yeni su alt formuna uygun farkl bir yzdrme yetenei merkezi ortaya kar. te bu yeni
ortaya kan yzdrme yetenei merkezine B denilirse yeri ekil 1.4te olduu gibi oluur.

ekil 1.4: Yeni yzdrme yetenei merkezinin yeri

Yeni oluan bu durumda gemide bulunan toplam ykler, G noktasndan aaya doru
gemiyi eker. Buna karlk B noktasndan da yukarya doru gemiyi dzeltmeye alan
suyun kaldrma kuvveti etki ederek denge durumunun yeniden kurulmasn salar. ekil 1.4
incelendii zaman oluan bu kuvvet iftinin gemiyi bir taraftan dier tarafa doru evirmeye
altklar grlr.
Bu kuvvet iftinin deeri:
x GZ
Bu ifadede bulunan

: Deplasman yani gemi arln,

GZ
: G noktasndan B noktasna izilen dik dorunun boyunu,
fade etmektedir.

1.3. Dorultucu Kol (GZ) ve Moment

ekil 1.4te grlen GZ mesafesine dorultucu kol, x GZ d eerine de dorultucu
moment denir. Dorultucu kolun ularndaki G noktasna arlk merkezi kuvveti ve Z
noktasna ise yzdrme merkezi kuvveti etki ederek gemiyi dndrme momentini oluturur.
ekil 1.4te grld gibi bu dorultucu kol her zaman geminin yatt tarafta olur ve
gemiyi dik duruma getirmeye alan dorultucu momenti oluturur.

1.4. Metasentr Noktas (M)

ekil 1.4te grld gibi B noktasndan geen kuvvet izgisinin geminin merkez
hattn (CL) kestii nokta metasentr (Metacentre) noktasdr. Bu noktann 100- 150 gibi
kk yatma alarnda sabit kalaca kabul edilir ve gemi bir tarafa yattnda B noktas, M
noktasnn merkezi olduu bir daire yaynn zerinde hareket eder. Byk yatma alarnda
ise B noktas daha fazla yer deitirecei iin buna bal olarak M noktas da sabit
kalmayacak ve yer deitirecektir.

1.5. Metasentr Ykseklii (GM)

Arlk merkezi (G) ile metasentr noktas (M) arasndaki mesafeye metasentr
ykseklii denir ve GM ile gsterilir. Metasentr ykseklii GZ nin bir fonksiyonu olup 150
yatma alarna kadar gemi stabilitesini hesap etmek iin kullanlr. G noktas M noktasnn
altnda ise GM pozitif, stnde ise GM negatif olarak deerlendirilir.

1.6. Stiff (Diri) Gemi

Ambar diplerine ar ykler yklendii zaman G noktas aa ineceinden M noktas
ile arasndaki mesafe artacak ve buna bal olarak GZ deeri de byyecektir. Bu durumda
dorultucu moment etkisi de artacandan gemi dt yalpalardan ok hzl bir ekilde
dorulacaktr. te bu tr yklenmi gemilere stiff gemi denilir. Bu trde yklenmi gemiler
ok abuk ve hzl yalpa yaptklarndan geminin ve ykn hasar grmesine, personelin
rahatsz olmasna neden olur. Ancak GM deerinin fazla olmasndan dolay bu ekilde
yklenmi gemilerde denge problemi yoktur. Ktk demir ve ar maden tayan gemiler
stiff gemi zelliini gsterir.

1.7. Tender (Baygn) Gemi

Fazla yer kaplayan, hafif ykleri tayan gemilerde G noktas yukar karak M
noktasna yaklar. Bu durumda GM mesafesi ksalarak dorultucu moment kolu olan GZ de
ksalr. Bylece gemiler ar ar yalpa yapar. GM deeri kk olan gemilere tender gemi
denilir. Bu ekilde yklenmi bir gemide yk ve gemi hasar grmez. Fakat bu tr yklenmi
gemilerde stabilite sorunu vardr. Gemi sefere ktnda zaten kk olan GM deerinin
seyir srasnda daha da klerek geminin ntr veya negatif denge durumuna dmesine
neden olabilir. Kereste ve tahl yk tayan gemiler ile konteyner gemileri tender gemilere
rnek olarak gsterilebilir.

1.8. Hidrostatik Eriler Kullanlarak Belirli Bir Draft in KM

Deerinin Bulunmas
Tablo 1.1 M/V BATEM gemisine ait hidrostatik bilgileri gstermektedir. Geminin o
andaki draft deeri ile tablonun sol taraftan girilir. st taraftan ise geminin trim deeri
girilerek KM hesaplanr.

M/V BATEM
KM TABLE WITH TRIM CORRECTION
DRAFT(m)

1,00
1,01
1,02
1,03
1,04
1,05
1,06
1,07
1,08
1,09
1,10
1,11
1,12
1,13
1,14
1,15
1,16
1,17
1,18
1,19
1,20
1,21
1,22
1,23
1,24
1,25
1,26
1,27
1,28
1,29
1,30
1,31
1,32
1,33
1,34
1,35
1,36
1,37
1,38
1,39
1,40
1,41
1,42
1,43
1,44

TRIM TO AFT (m)

EVENKEEL

4,00
12,09

3,50
17,12

3,00
25,43

2,50
32,43

2,00
35,47

1,50
37,75

1,00
28,63

0,50
20,31

21,75

23,99

25,28

25,58

23,45

18,14

14,47

12,13

Tablo 1.1: M/V BATEM gemisine ait km tablosu

0,00
15,40
15,27
15,14
15,01
14,98
14,77
14,65
14,53
14,42
14,30
14,19
14,08
13,95
13,80
13,71
13,68
13,54
13,37
12,86
12,73
12,63
12,53
12,33
12,21
12,12
12,10
12,02
11,98
11,90
11,88
11,76
11,70
11,67
11,60
11,54
11,45
11,35
11,31
11,21
11,10
11,05
10,89
10,76
10,64
10,48

TRIM FORE

-0,50
12,35

-1,00
10,04

9,32

8,47

rnek 1.1: Tablo 1.1 M/V BATEM gemisine ait KM tablosudur. M/V BATEM
gemisinin draft 1,44 metre ise KM deeri nedir?
zm 1.1: Bu rnein zm iin ncelikle gemimizin triminin hesaplanmas
gerekir. Verilen rnekte draft deeri 1,44 metre olarak belirtilmiti. Trim deeri de
hesaplanacak olursa
Trim = Kdraft deeri - Ba draft deeri
Geminin ba ve kdraft deerleri eit yani 1,44 metre olsun. Bu durumda yukardaki
formlde draft deerlerini yerlerine konursa
Trim
Trim

= 1,44 1,44
= 0 metre

olarak bulunur.
Bulunan bu trim deeri ile KM tablosuna st taraftan girilir. Geminin draft deerini
KM tablosunun sol tarafnda yazan deerler ierisinden bularak sol taraftan KM tablosuna
girilir. Daha sonra her iki deer aktrlarak bulunan deer geminin o andaki KM deeridir.
Gemiin 1,44 metre draft deeri iin bulunan KM deeri:
KM
= 10,48 metre
Yalnz burada unu hatrlatmakta fayda vardr:Draftsrveymodlnde hidrostatik
tablolara girilirken kullanlan draft deerlerinin her zaman MMM draft deerleri olaca
belirtilmiti. Burada da tabloya girilen draft deeri MMM (ortalamalarn ortalamasnn
ortalamas) olarak verilmitir. MMM deerinin nasl hesaplandnn tekrar hatrlanmas iin
DraftSrveymodlne tekrar bakmakta yarar vardr.

1.9. KG, KM ve GM Arasndaki Bantlar

ekil 1.1 incelendii zaman grlecektir ki bir kararl dengede bulunan gemide K, B,
G ve M deerleri her bu ekilde sralanr. Geminin stabilitesi asndan gerekli KG ve GM
deerleri de burada bulunan sraya gre matematiksel hesaplamalar ile kolayca bulunabilir.
Geminin KM deerinin nasl bulunduunu yukarda rnek 1.1de akland. Bundan
sonraki ilem geminin KG deerini bulmaktr. Daha sonra ise bilinen KM ve KG
deerlerinden yola karak GM deeri bulunur. Bir geminin stabilitesi asndan en nemli
parametresi GM deeridir.
K, B, G ve M arasnda u ekilde bir iliki sz konusudur:
KM = KG + GM

1.10. KG Hesaplanmas, Ykleme ve Boaltmadan Dolay KG

Deiiklikleri
Bir geminin stabilitesi asndan en nemli parametresi GM deeri olduu daha nce
de belirtilmiti. GM hesaplanmas iin KG ve KM deerinin bilinmesi gerekir. Gemi ina
mhendisleri, bir gemi ina edildii zaman onun detveytini, deplasmann ve yzdrme
yeteneini merkezinin omurgadan olan uzakl olan KB mesafesi hesaplanr. Ayrca bir
geminin inas biter bitmez meyil deneyleri yaplarak bo gemi iin metasentr ykseklii
yani GM ve bo geminin KG deerleri hesaplanr(ekil 1.1).
Gemi zabitleri, bu bilgileri stabilite kitaplarndan, gemi kapasite planlarndan, dedveyt
skalas veya stabilite erilerinden (curves of stability) bularak gemi denge hesaplarn
yapabilirler. Burada bir yk operasyonundan sonra G noktasnn omurgadan olan ykseklii
bulunmaya allacaktr. Bir gemiye yklenen veya gemiden boaltlan hatta gemi ierisinde
yeri deitirilen her yk geminin arlk merkezinin yerini deitirir.
Yk operasyonu ile yeri deien G noktasnn yeni yeri moment hesab ile bulunur.
Gemiye yklenen veya gemiden boaltlan her bir arln gemi omurgasndan olan uzakl
hesaplanr ve yk miktar ile arplr. Bu ilemler btn arlklar iin teker teker yaplr.
Geminin bo arl ile bo KG arplarak elde edilen momentler matematiksel olarak
toplanr. Ayrca gemiye yklenen veya gemiden boaltlan btn arlklar kendi aralarnda
yine matematiksel olarak toplanr ve geminin bo arlna ilave edilir.
Btn bu ilemler sonunda bulunan toplam moment, toplam arla blnerek
geminin yk operasyonun sonucundaki KG deeri hesap edilmi olur.
ekil 1.1de grld gibi GM mesafesi ise
GM = KM KG
eklinde bulunabilir.
Bu formldeki KM mesafesi daha nce de bahsedildii gibi stabilite kitaplarndan
veya dedveyt skalasndan bulunur. KG deeri ise yukarda akland ekilde moment
hesab ile bulunur. Bulunan deerler yukarda formlde yerlerine koyularak GM deeri
kolayca hesaplanr.
rnek 1.2: bo deplasman 10 000 ton ve bo KG deeri 12 metre olan bir gemiye
200 ton arlnda yk yklenmitir. Yklenen ykn arlk merkezinin gemi omurgasna
olan uzakl 18 metre ise geminin ykleme operasyonu sonucu oluan yeni KG deeri
bulunsun.
zm 1.2:

KG
w

: Bo gemi arl
: Bo geminin arlk merkezinin omurgaya olan mesafesi
: Gemiye yklenen ykn arl

10

: Yklenen ykn arlk merkezinin gemi omurgasna olan dikey

mesafesi

Kg

Olarak kabul eder isek

Bo geminin omurgaya gre momenti

= x KG

Ykn omurgaya gre momenti

= w x Kg
Formlleri ile bulunur. Bulunan momentleri toplayp gemide mevcut toplam arla
bler isek geminin yeni KG deeri bulunmu olunur.
Bo geminin omurgaya gre momenti

= 10000 x 12

Ykn omurgaya gre momenti

= 200 x 18

Toplam moment

= 123600 tm

Gemide mevcut toplam arlk

= 10200 ton

Geminin yeni KG deeri

= 12,11 metre
Bu problem devam ettirilirse yle bir sonuca ulalabilir:

Geminin ykleme sonundaki draftlarn hesaplayp hidrostatik table

kitaplarndan o andaki draft deeri iin KM deeri bulunabilir.
Bulduumuz KM deerinden geminin yeni KG deeri kartlrsa geminin GM
deeri hesaplanm olunur.

Bir geminin stabilte durumunun en ak ve net gstergesi GM deeridir. GM deeri ne

kadar fazla ise gemi o kadar kararl dengededir.
rnek 1.3: Deplasman 6000 ton olan bir geminin KG deeri 6 metredir. Gemide
omurgadan 2 metre ykseklikte bulunan 200 kg arlndaki yk, omurgadan 8 metre
yksee ifting (ykn gemi ierisinde yer deitirilmesi) edilirse geminin yeni KG deeri
ne olur?
Cevap 1.3:
ifting mesafesi

=82

ifting mesafesi

= 6 metre

GG

GG

= 0,2 metre

Yeni KG

= Eski KG + GG

= (200 T x 6 M) / 6000 T

11

Yani KG

= 6 + 0,2

Yeni KG

= 6,2 metre

rnek 1.4: Deplasman 10000 ton olan bir geminin GM deeri 1,2 metredir. Gemide
omurgadan 10 metre ykseklikte olan 150 ton yk, omurgadan 1,2 metre ykseklie ifting
edilirse geminin yeni GM deeri ne olur?
zm 1.4:
ifting mesafesi

= 10 1,2

ifting Mesafesi

= 8,8 metre

GG

GG

= (150 T x 8,8 M) / 10000

GG

= 0,13 metre

Yeni GM

= Eski GM + GG

Yani GM

= 1,2 + 0,13

Yani GM

= 1,33 metre

rnek 1.5: Deplasman 7000 ton olan bir geminin KG deeri 6,5 metredir. Bu gemide
KG deeri omurgadan 0,9 metre olan bir tankndan 300 ton yakt harcanm ve son durumda
KM deeri 7 metre olarak tespit edilmitir. Geminin son durumdaki GM deerini
hesaplaynz?
zm 1.5:
Arlklar

VCG (KG)

Vertical Moment

7000 ton
300 ton
6700 ton (Final Deplasman)

6,5 metre
0,9 metre

45500 tm
270 tm
45 230 tm

KG

KG

KG

= 6,75 metre

45 230
6700

12

GM

= KM KG

GM

= 7,00 6,75

GM

= 0,25 metre

rnek 1.6: Deplasman 8000 ton olan bir geminin KG deeri 7,00 metredir. Gemi
ambarlarna aadaki listede verilen ykler yklenmitir. Ykleme sonunda geminin KM
deeri 8,00 metre olarak tespit edilmitir. Ykleme sonunda oluan geminin yeni GM
deerini hesaplaynz?
Gemiye Yklenen Ykler
: omurgadan 1,2 metre yksee
: omurgadan 4,0 metre yksee
: omurgadan 1,2 metre yksee

No 1 ambara
No 2 ambara
No 3 ambara

500 ton yk
200 ton yk
800 ton yk

Cevap 1.6:
Arlklar

VCG (KG)

Vertical Moment

8000 ton
500 ton
200 ton
800 ton
9500 ton (Final Deplasman)

7,0 metre
1,2 metre
4,0 metre
1,2 metre

56000 tm
600 tm
800 tm
960 tm
58360 tm

KG

KG

KG

= 6,14 metre

GM

= KM KG

GM

= 8,00 6,14

GM

= 1,86 metre

58360
9500

rnekler daha da oaltlabilir.

1.11. Gemilerde Meyil (List)

Dik pozisyonda yzen bir gemide, G ve B noktalar gemi merkez hatt zerinde
bulunurlar. Byle bir durumda gemiye etki eden yzdrme kuvveti ile gemi arl

13

birbirlerine ters ynlerde ve eit byklklerde olduklarndan gemiye meyil yaptracak bir
moment olumaz. Byle bir durumda gemi dik pozisyonunda yzmesini devam ettirir.
Fakat gemi ierisinde bulunan bir yk, gemide enine olarak yer deitirir ise yani
ifting edilir ise G noktas ifting ynne paralel olarak hareket eder ve G gibi bir noktaya
gelir.

ekil 1.5: Arlk merkezinin yeri deien bir gemi

ekil 1.5 gemide bulunan bir ykn sancak tarafa kaymas sonucu oluan yeni arlk
merkezinin yerini gstermektedir. Bu durumda gemi ok ile gsterilen ynde sancak tarafa
meyil ederek yeniden denge durumuna gelecektir.

ekil 1.6: Meyil as

14

ekil 1.6da M ve G noktalarnn yeri biliniyor ise yani KM ve KG deerleri biliniyor

ise MGG dik geninden meyil as trigonometri hesab ile kolayca bulunabilir.

Cotg =

Forml ile yatma yani meyil as bulunabilir.

Formldeki GM deeri:
GM

= KM KG

Bants ile bulunabilir.

GG

w
d

= yeri deitirilen ykn arl

= ifting mesafesi

GG deeri, ifting yaplan ykn dourduu momentin deplasmana blnmesi ile

bulunur.
rnek 1.7: Deplasman 6000 ton olan bir geminin KG deeri 6,7 metre, KM deeri
7,3 metredir. Bu gemide 60 tonluk bir yk geminin enine olarak 12 metre sancak tarafa
ifting edilir ise bu yk operasyonu sonucunda geminin yatma as ne kadar olur?
zm 1.7: Gemide bulunan bir yk enine olarak ifting etmek, gemi arlk
merkezinin de ifting edilen yne doru kaymas sonucunu dourur. Tekrar denge durumu
kurulduunda gemi ilk pozisyonuna gre as kadar sancaa yatm olacaktr(ekil 1.6).

GG
=
=(60T x12M)/6000 T

GG

= 0,12 metre

GM

= KM KG

GM

= 7,3 6,7

GM

= 0,6 metre

(I)

( II )

(I) ve (II) numaral eitliklerden elde edilen sonular aadaki formlde yerine yazlr ise

Cotg =

0,6
0,12

Cotg

Cotg

= 5,00

= Arccotg (5)
= 11 18',5

15

rnek 1.8: Deplasman 9900 ton olan bir gemide, KM = 7,3 metre ve KG = 6,4
metredir. Bu gemiye kendi ykleme boaltma donanm ile iki adet ar para yk
yklenecektir. Paralardan ilki sancak taraftaki (rhtm tarafndaki) gverteye yklenmitir.
Bu ykn gemi omurgasndan olan ykseklii 9 metredir ve ykn geminin merkez hattna
olan yatay uzakl ise 6 metredir.
kinci ar para yk ise henz gemiye yklenmemi rhtmda bulunmaktadr.
Rhtmda bulunan bu ykn gemi merkez hattna olan yatay uzakl 12 metredir. Geminin
kendi ykleme donanmnn bumbasnn cundas gemi omurgasndan 15 metre yksekte
olduuna gre bu ykleme operasyonunda gemi en ok ka dereceye kadar yatar?
zm 1.8:
Ykleme operasyonun ekil zerinde belirtelim:

ekil 1.7: Ykleme operasyonuna gre geminin durumu

ekil 1.7de gsterilen geminin final KG deeri bulunsun.

Arlklar

VCG (KG)

Vertical Moment

9900 ton
50 ton
50 ton
10000 ton (Final Deplasman)

6,4 metre
9,0 metre
15,0 metre

63 360 tm
450 tm
750 tm
64560 tm

KG

KG

64560
10000

16

KG

= 6,456 metre

imdi bu yklerin dourduu yatrc momentler bulunsun.

Arlklar

Gemi Ortasndan Sancaa

50 ton
50 ton
900 tm

6 metre
12 metre

GG

GG

GG

= 0,09 metre

GM

= GM GG

GG

= KG KG

GG

= 6,456 6,4

GG

= 0,056 metre

GM

= KM KG

GM

= 7,3 6,4

GM

= 0,9 metre

GM

= GM GG

GM

= 0,9 0,056

GM

= 0,844 metre

900
10000

imdi de as bulunsun.

Cotg

Cotg

Cotg

= 9,378
= Arccotg (9,378)

0,844
0,09

= 6 6'

17

Yatrc Moment
300 tm
600 tm

Meyil yani ngilizce olarak List gemilerde istenmeyen bir durumdur ve hem gemi
hem de personel iin tehlikeli sonular dourabilir. Gemilerin sefer srasnda meyile
dmemeleri iin gemiye yklenen ykn, dkme yk sz konusu ise iyi datlmas, para
ykler sz konusu olduunda ise yklerin iyi laing (balanmas) edilmesi son derece
nemlidir. Ayrca sefer sresince ar deniz ve hava artlarna maruz kalmas sonucunda da
gemiler geici olarak sancaa veya iskeleye meyil eder. Bu durumda ykn iyi istif edilmesi
ve iyi laing edilmesi n plana kmaktadr.

1.12. Gemi Tanklarndaki Svlarn Serbest Yzeyinin Dengeye

Etkisi
Gemi tanklarnda eitli sebeplerden dolay farkl amalara hizmet eden svlar tanr.
Bu svlar bir geminin dengesini salamak iin balast, makine ve sistemleri iin enerji veren
yakt ve yalama ya olabilecei gibi navlun kazanmak iin yk olabilir.
Bir geminin tanklar ierisinde bulunan svlar, tank tam dolu ise (Full Loaded) gemi
bir tarafa meyil ettiinde tankta bulunan sv herhangi bir tarafa akamayacandan geminin
dengesine olumsuz etki yapamaz. Fakat bu tanklarn tam dolu olmad (Slack Tank)
durumlarda, gemi herhangi bir nedenden dolay bir tarafa yatar ise, tankn ierisindeki sv da
geminin yatt tarafa doru hareket eder ve tankta bulunan svnn arlk merkezi de
geminin yatt tarafa hareket eder. Dolays ile bu olay sonunda geminin arlk merkezi
olan G de bir miktar hareket eder. Eer bu durum nlenemez ise svlarn akkan olmas
dolays ile tankta bulunan sv devaml surette hareket eder ve geminin sancaa veya
iskeleye srekli yalpa yapmasna neden olur. Byle bir durumdan kanmak iin gemilerde
bulunan tanklar hibir zaman yar dolu (slack) braklmaz. Her zaman tam dolu bo olarak
sefere klr.

1.13. Yalpa Periyodunu Bularak GM Hesaplamas

Bir geminin GM deeri gemi seyirde iken yalpa periyodunu kullanarak yaklak
olarak hesap edilebilir. Bunun iin aadaki forml kullanlabilir.
GM

0,44 2

= Geminin feet cinsinden genilii

= Saniye cinsinden yalpa periyodu

18

UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET

Deplasman 10000 ton olan bir gemide, KM = 7,5 metre ve KG = 6,2 metredir. Bu
gemiye kendi yklemeboaltma donanm ile iki adet ar para yk yklenecektir.
Paralardan ilki sancak taraftaki (rhtm tarafndaki) gverteye yklenmitir. Bu ykn gemi
omurgasndan olan ykseklii, kg 7 metredir ve ykn geminin merkez hattna olan yatay
uzakl ise 5 metredir.
kinci ar para yk ise henz gemiye yklenmemi rhtmda bulunmaktadr.
Rhtmda bulunan bu ykn gemi merkez hattna olan yatay uzakl 10 metredir. Geminin
kendi ykleme donanmnn bumbasnn cundas gemi omurgasndan 16 metre yksekte
olduuna gre bu ykleme operasyonunda gemi en ok ka dereceye kadar yatar?
lem Basamaklar

neriler

Her ambar iin Arlklar ve

KGleritespit ettiniz mi?
KG deerini moment hesab yardmyla
buldunuz mu?
KM deerini Stabilitekitabndan veya
Deadweightskalasndan buldunuz mu?
KM ve KG deerleri farkndan GM
deerini buldunuz mu?

19

lemlerde kolaylk salamas asndan

ekil 1.7 size yardmc olacaktr.

LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME

Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen

bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz.

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.

() GM deeri fazla olan gemilere baygn gemi denilir.

() GM deeri az olan gemilere stiff gemi denilir.
() Geminin yalpa periyodunu bularak GM deeri hesaplanabilir.
() Gemilerin sancaa veya iskeleye meyil yapmalarna ngilizce olarak listing
denilmektedir.
() Gemi tanklarnda bulunan yarm ykl svlar geminin stabilitesine olumlu etki
yapar.
() KM KG forml bize GM deerini verir.
() KG deeri geminin arlk merkezinden omurgaya olan dikey mesafedir.
() Ba draft ile kdraft arasndaki farka trim denilir.
Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz.

9.

Bir geminin arlk merkezi ykseklii (G), metasentr yksekliine (GM) eit ise
aadakilerden hangisi geminin durumunu gsterir?
A)
Gemi ntr dengelidir.
B)
Gemi kararsz dengelidir.
C)
Gemi kararl dengededir.
D)
Gemi dengesizdir.
E)
Gemi overload olmutur.

10.

Bir geminin dorultucu kolu (GZ) deimez ama deplasman artarsa geminin
dorultucu momenti nasl deiim gsterir?
A) Byr.
B) Klr.
C) Deimez.
D) Baa hareket eder.
E) Ka hareket eder.

11.

Bir gemiyi yzdren kuvvetlerin birletii noktay aadaki ifadelerden hangisi

tanmlar?
A) Arlk merkezi (G)
B) Gemi orta noktas
C) Enine hareket merkezi
D) Yzdrme yetenei merkezi (B)
E) Metesantr ykseklii (GM)

12. Gemi dip tanklarnn boaltlmas KGyi nasl etkiler?

A) KG byr.
B) KG klr.
C) KG etkilenmez.
D) KG derin draftlarda byr, dk draftlarda klr.

E) KG derin draftlarda klr, dk draftlarda byr.

20

13.

GM i byktr ve gemi dt yalpalardan abuk dorulur. Bu tip gemilere ne ad

verilir?
A) Konteyner gemisi
B) Tender gemi
C) Ntr dengeye sahip gemi
D) Kararsz dengeye sahip gemi
E) Stiff gemi

14.

Bir geminin deplasman 2450 ton, KGsi 2,6 mdir. Bu gemi Kg si 4,3 m olan
ambarna 3200 ton yk ykledikten sonra Kgsi 7,3 m olan gvertesine de yk
alacaktr. Ykleme sonunda GM 0,6 m olmas iin gverteye ka ton yk alabilir?
Ykleme sonunda KM: 4,5 mdir.
A) 457.510 ton
B) 520.406 ton
C) 545.265 ton
D) 560.294 ton
E) 580.252 ton

15.

Bir geminin deplasman 3500 ton ve KG si 3,5 mdir. Bu gemi limana yanayor ve
omurgadan ykseklii 4 m olan ambarna 1500 ton yk, omurgadan ykseklii 1 m
olan tankna 400 ton yakt aldktan sonra KM si 4.15 m olarak tespit ediliyor. Bu
geminin GM ini bulunuz.
A) 0.60 m
B) 0.65 m
C) 0.70 m
D) 0.75 m
E) 0.80 m

16.

Bo gemi arl 10600 ton olan bir geminin bo KG si 11mdir. Bu geminin 1-3-5-7
nu.l ambarlarna srasyla 11 800 ton, 13500 ton, 13600 ton, 12000 ton yk
yklenmitir. Yklenen ykn KG ykseklikleri srasyla 10,42m-10,38m-10,35m ve
10,12mdir. Ykleme sonunda KM 10,73 m olduuna gre geminin final GMini
hesaplaynz.
A) 0,70 m
B) 0,60 m
C) 0,29 m
D) 0,40 m
E) 0,50 m

21

17.

18.

Demirdeki A gemisinde, ambarn gladorasnda, omurgadan 8 metre ykseklikteki bir

yk ambar tabanna ifting edilmitir. Geminin deplasman 9200 ton ve ambar
tabannn omurgadan ykseklii 2 metredir. ifting edilen yk miktar 200 ton ve
iftingden nce GM 1,8 metre olduuna gre ifting sonunda yeni GM ne olur?
A) 1,2m
B) 1,47m
C) 1,93m
D) 1,67m
E) 1,77m
Deplasman 3200 ton olan bir geminin KG ykseklii 6,2 metredir. Bu gemiye
aadaki tabloda gsterilen ykler yklenmi, ykleme sonunda KM: 5,40m olduu
tespit edilmitir. Ykleme sonundaki GMi hesaplaynz.
Kompartman
Nu.:1 Ambar
Nu.:2 Ambar
Nu.:3 Ambar

Arlklar
1500 ton
3000 ton
2100 ton

KG Ykseklii
3,6m
5,2m
3,9m

A) 0,40m
B) 0,35m
C) 0,75m
D) 0,45m
E) 0,55m
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

22

RENME FAALYET2
RENME FAALYET2
AMA
Boyuna denge trim hesaplamalarn yapabileceksiniz.

ARATIRMA

evrenizde bulunan en yakn limana gidiniz. Liman bakanl ile grerek

limana giri izni alnz.
Limanda bulunan bir kuru yk gemisine giderek birinci zabit ile grnz ve
geminin limandan ayrlmadan nce boyuna denge trim hesaplarn nasl
yaptklarn sorunuz.
Edindiiniz bilgileri kayt altna alarak snfta arkadalarnz ve retmeniniz ile
paylanz.

2. BOYUNA DENGE TRM

HESAPLAMALARI
Bir gemiye yk yklenildii zaman, gemiden yk boaltld zaman ya da geminin
ierisindeki bir yk bir noktadan baka bir mevkie kaydrld zaman (ifting), geminin
draftlar deiecek ve dolays ile de gemimizin trimi deiecektir. Denizcilik dilinde boyuna
dengeye trim de denilir.
Gemilerde boyuna dengeyi tpk enine dengede olduu gibi gemi arlk merkezi (G)
ile gemi yzdrme yetenei merkezinin (B) konumlar belirler. Trim, geminin bataki ve
ktaki su ekimleri arasndaki farktr. Bu fark enine dengede olduu gibi derece cinsinden
deil de metre cinsinden belirtilir.
Trimin daha iyi anlalmas iin aada verilen baz tanmlamalarn yaplmas gerekli
grlmtr. Trim hesaplamalar srasnda sklkla kullanlan bu tanmlamalarn yeri
gelmiken renilmesi sizin anzdan son derece yararl olacaktr. Denizciliin uluslararas
bir meslek olmas nedeni ile sizin anzdan yararl olaca dnlerek ngilizce ifadeleri
yanlarna parantez ierisinde yazlmtr.

2.1. Gemi Yzme Merkezi (The Center Of Flotation)

Yzme merkezi veya dnme merkezi diye ifade edilebilir. Geminin etrafnda yalpa ve
ba k yapt kabul edilen noktadr. Bu noktann yeri, geminin su hatt alannn geometrik
merkezidir ve F harfi ile gsterilir. Yzme merkezi geminin orta hattna yakn bir yerde olup
gemi hidrostatik eriler cetvellerinden her draft deeri iin gemi orta hattna olan yatay
mesafesi bulunabilir(Tablo 2.1 ve Tablo 2.2).

23

2.2. Trim
Gemi trim hesaplamalar, G, B ve F noktalarnn gemi ortasndan olan yatay
mesafelerinin hesaplanmalar ve bu noktalardan gemiye etki eden kuvvetlerin incelenmeleri
bulunur.
Enine dengede geminin merkez hatt (CL) zerinde incelediimiz G ve B noktalar,
gemi dik olduu durumda yani meyilsiz olduu durumda her zaman gemi merkez hatt
zerinde idi. Bu noktalar geminin trimsiz olduu durumlarda boyuna dengede geminin
profili zerinde incelenirse bu noktalarn geminin merkez hatt zerinde bulunmalarnn art
olmadn grrz. Fakat geminin boyuna dengede kalabilmesi iin G ve B noktalarnn
yine ayn dikey hat zerinde bulunmalar gerekmektedir. F noktas ise bu dzey hat zerinde
bulunmayabilir.
G ve B noktalarnn bulunduu dikey hat eer geminin merkez hattna (CL) paralel
gemi bu durumda trimsiz olarak yzer. Bu duruma denizcilik dilinde evenkeel denilmektedir.
Aksi hlde gemi baa veya ka trimli olarak yzecektir.

2.3. Bir Santimetre Batrma Tonu (TPC)

Bu ifade bir gemiyi su ierisinde bir santimetre batrmak iin gerekli olan arl
ifade etmektedir. Bu arlk miktar geminin su altnda kalan hacmine bal olarak deiecei
iin dolays ile her draft deeri iin farkl olacaktr. Gemilerde TPC deeri kapasite
planlarndan veya stabilite kitaplarndan MMM draft deeri karl olarak girilerek
bulunur.

2.4. Bir Santimetre Trim Momenti (MCT 1 cm)

Bu ifade, bir gemiye bir santimetre trim deiiklii yaptran moment deerini ifade
etmektedir. Baz kaynak kitaplarda bu ifade u ekilde de gsterilebilir: ITM yani burada
kullanlan birim trim deiiklii ngiliz l birimi olan Inch olacaktr. Bu ifadenin alm
da bir inchtrim momenti anlamna gelir. Bu bilgiler de yine stabilite kitaplarna MMM draft
deeri karl girilerek bulunabilir.

2.5. Yzme Merkezinin Farkl Draft Durumlarna Gre Tespit

Edilmesi

24

M/V BATEM
HYDROSTATIC PROPERTIES
MOULDED
DRAFT
(m)

EXTREME
DRAFT
(m)

VOLUME
MOULDED
(m)

VOLUME
EXREME
(m)

MOULDED
DISP.(1,025)
(ton)

DISP.
(1,025)
(ton)

LCB

VCB

LCF

(m)

(m)

(m)

1,00
1,01
1,02
1,03
1,04
1,05
1,06
1,07
1,08
1,09
1,10
1,11
1,12
1,13
1,14
1,15
1,16
1,17
1,18
1,19
1,20
1,21
1,22
1,23
1,24
1,25
1,26
1,27
1,28
1,29
1,30
1,31
1,32
1,33
1,34
1,35
1,36
1,37
1,38
1,39
1,40
1,41
1,42
1,43

Tablo 2.1: M/V BATEM gemisine ait hidrostatik bilgiler

25

M/V BATEM
HYDROSTATIC PROPERTIES
MOULDED
DRAFT

EXTREME
DRAFT

TPC
1 cm

MCT
1cm

KML

(m)

(m)

MT/cm

MT

(m)

KMT
(m)

WPA

BML

BMT

(m)

(m)

(m)

1,00
1,01
1,02
1,03
1,04
1,05
1,06
1,07
1,08
1,09
1,10
1,11
1,12
1,13
1,14
1,15
1,16
1,17
1,18
1,19
1,20
1,21
1,22
1,23
1,24
1,25
1,26
1,27
1,28
1,29
1,30
1,31
1,32
1,33
1,34
1,35
1,36
1,37
1,38
1,39
1,40
1,41
1,42
1,43

Tablo 2.2: M/V BATEM gemisine ait hidrostatik bilgiler

26

2.6. Trim Yaptrma Momentinin Hesaplanmas

Bir nokta etrafnda dnd kabul edilen bir cisme bir kuvvet etki eder ise o cismi
dnmeye zorlayacak bir moment oluturur. Bir gemiye yklenen veya gemiden boaltlan
hatta gemi ierisinde bir ykn yerinin deitirilmesi, gemiyi F (yzme merkezi) noktas
etrafnda dnmeye zorlayacak bir moment oluturur. Bu momentin bykl yklenen veya
boaltlan ykn F noktasna olan uzakl ile o ykn arlnn arpmna eittir. Gemi
ierisinde ifting edilen ykn oluturduu moment iseifting edilen ykn arl ile ifting
mesafesinin arpm kadardr.
lemler sonucu bulunan dndrme momentini, gemimizin o drafttaki MCT 1 cm
deerine bldmz takdirde gemimizin yapt trim deiikliini bulmu oluruz.

2.7. Trimden Dolay Draft Deimesi

Bir geminin trimi deitii zaman ba ve k draftlarnn da deimesi gerekir. B
durumda bir taraftaki draft artacak, dier taraftaki draft ise azalacaktr. Trimden dolay
draftlarn deimesi geminin yzme merkezinin (F) yeri ile ilgilidir. Eer F noktas geminin
orta hatt zerinde ise trim deiiklii ba ve k tarafta ayn miktarda ve trim deiikliinin
yars kadar olacaktr. F noktas geminin orta hatt zerinde deil ise ba ve k draft
deiimi birbirinden farkl olacaktr.

ekil 2.1: F Noktas gemi merkez hatt zerinde

ekil 2.1de gsterilen gemide F noktas geminin merkez hatt zerinde

bulunmaktadr. Bu gemi bir yk operasyonu sonucu baa trim yapar ise WL su hatt WL
durumuna gelecektir. Bylece geminin ba taraf LFL geni kadar suya batacaktr. K
taraf ise WFW geni kadar sudan kacaktr. F noktas geminin tam ortasnda
bulunduundan bu iki gen birbirlerine etir. Bu iki genin e olmas dolays ile WW =
LL olur. Yani geminin yk operasyonu sonucu meydana gelen trim deiikliinde ba ve
k draftlar ayn miktarlarda deiir.

27

ekil 2.2: F noktasnn gemi merkez hatt zerinde bulunmamas

ekil 2.2de gsterilen gemide ise F noktas gemi merkez hattndan bir miktar k
tarafa doru olduundan, bir yk operasyonu sonucu oluan trimden dolay meydana gelen
WFW geni ile LFL geni benzer genler olacaktr. Benzer genlerde eit alarn
karlarnda bulunan kenarlar ya ayndr ya da orantldr. Bu zellikten yola karak
oluturulan benzer genler yardm ile ve oran orant yolu ile WW ve LL deerleri
bulunabilir.
Bu iki genin benzerliinden aadaki bantlar elde edilebilir.

(I)

WW + LL

= t (trim deiiklii)

(II)

WF + LF

= LBP (geminin kaimeler aras buyu)

(III)

(I), (II) ve (III) nolu eitlik ve orantlardan;

WW =

forml elde edilir.

2.8. Arlklarn Yer Deitirmesinin Trime Etkisi

Herhangi bir konumdaki bir geminin arlk merkezi (G) ile yzdrme yetenei
merkezinin (B) dikey bir doru zerinde bulunduu biliniyor. Eer bu gemi zerinde
bulunan bir yk, bulunduu yerden baa veya ka doru hareket ettirilir ise geminin arlk
merkezi, yeri deitirilen yke paralel olarak ve ykn ifting edildii yne doru hareket
eder ve G gibi bir noktaya gelir(Baknz ekil 2.3).
Bu yeni durumda B noktas ile G noktas ayn dikey doru zerinde olmadklarnda
G ve B noktalarndan gemiye etki edecek bir kuvvet ifti oluacaktr. Bu kuvvet ifti gemiyi
F etrafnda dndrerek ykn ifting edildii yne doru geminin trimini deitirecektir. Bu
trim deiiklii geminin B noktasnn G noktasnn altnda dikey bir doru zerine
gelinceye kadar devam edecek ve B noktas B noktas gibi bir yere varnca gemi bu
konumunda boyuna dengede kalacaktr.

28

ekil 2.3: Gemide bulunan bir ykn ifting edilmesi

ekil 2.4te grld gibi yaplan ifting sonucunda gemi baa trim yapacak ve k
tarafta WFW kadar bir miktar sudan kacaktr. Ba tarafta ise LFL kadar bir alan suya
gmlecektir.
G ve B noktalarndan geen ve geminin merkez hattn kestii noktaya boyuna
metasentr(GML) noktas denir. Bu ykn yer deitirmesi sonucunda oluacak olan
momentin deeri ykn arl ile ifting mesafesinin arpmna eit olacaktr. Yani;

ekil 2.4: ifting sonucu baa trim yapm gemi

Trim deiiklii =
Trim deiiklii

...1

Bu trim deiikliinin ba ve k draftlara yansmas ise daha nce gsterildii gibi e

genler yardm ile bulunabilir.

29

rnek 2.1: 126 metre boyundaki bir geminin draftlar u ekildedir: Ba draft = 5,5
metre ve k draft = 6,5 metredir. Geminin dnme merkezi (F), gemi merkez hattndan 3
metre k taraftadr. O drafttaki MCT 1 cm = 240 tm olarak geminin hidrostatik eriler
cetvelinden bulunmutur. Bu gemide 120 ton arlndaki bir yk ba tarafa doru 45 ifting
edilir ise trim deiiklii ve geminin yeni draftlar ne olur?
Cevap 2.1:
Trim yaptran moment

= wxd

Trim yaptran moment

= 120 x 45

Trim yaptran moment

= 5400 tm

Trim deiiklii

Trim deiiklii

Trim deiiklii

= 22,5 cm, ba tarafa

K draft deiimi =
K draft deiimi =

(I)

5400
240

(II)

60
126

K draft deiimi = 10,71 cm

(III)

Ba draft deiimi = Trim deiimi K draft deiimi

Ba draft deiimi = 22,5 10,71
Ba draft deiimi = 11,79 cm

(IV)

(I), (II), (III) ve (IV) numaral eitliklerden elde edilen sonulara gre geminin yk
operasyonu sonucu oluan yeni draftlar aadaki ekilde olur.

Balang draftlar
Trimden dolay deime
Geminin yeni draftlar

Ba draft

K Draft

5,50 m

6,50 m

+ 0,118 m

0,107 m

5,681 m

6,393 m

2.9. Stabilite Hesabnn El le Yaplmas

Bu uygulama faaliyetinde M/V Yasa Neslihangemisine kok kmr yklenmesi
operasyonu sonucu, gemi stabilite hesaplar el ile yaplacaktr.

30

Gemi var limanna mtekip olarak draft srvey yaplarak konstant ve deplasman
hesaplanmtr. Kok kmr yklemesinden nce geminin stabilitesi, el ile hesaplanmtr.
Geminin ne kadar yk alaca, bu yklerin ambarlara dalm, balast operasyonlar, trim,
draftlar, deniz iin eilme momenti ve kesme kuvveti gibi deerler hesaplanm ve dkmeci
gemiler iin oluturulan stabilite ltlerine uygun olmas salanmtr.
Ykleme operasyonu iin terminalin ykleme hz ile balast pompalarnn su basma
hzna dayanarak ykleme basamaklar oluturulmutur. Her ykleme basama iin hangi
ambarlara ne kadar yk yklenecei, balast operasyonu, trim, draftlar, liman iin durgun su
eilme momentleri ve kesme kuvvetleri hesaplanmtr.
Ykleme planland gibi basamaklar hlinde uygulanm ve ykleme sonunda draft
srvey yaplarak geminin planland ekilde yklendiinden ve stabilite ltlerine uygun
olduundan emin olunmutur.
Bu uygulama faaliyet ile M/V Yasa Neslihangemisinin stabilitesini el ile hesaplayp
matematiksel ilemlerde el alkanl kazanmak amalanmtr.

31

Sicil Numaras

: 2459

ar areti

: V7IV8

IMO Numaras

: 9286566

Bayrak

: Marshall Islands

Balama Liman

: Majuro

Yapmc Firma

: Tsuneishi Corparation

Kzaa Oturma Tarihi

: 21 Aralk 2004

Denize ndirilme Tarihi

: 28 Temmuz 2005

Teslim Tarihi

: 7 Kasm 2005

Gemi Tr

: Bulk Carrier

Klas

: Nippon Kaiji Kyokai

NS* (Bulkcarrier), PS-DA&FA,
ESP,MNS

Ar ykler iin 2, 4 ve 6 numaral ambarlar bo kalacak ekilde yklemeye

uygundur.
Tam Boy

: 228,99 m

Dikmeler Aras Boy

: 222,00 m

Genilik

: 32,26 m

Derinlik

: 19,90 m

Maksimum Yaz Draft

: 14,429 m

Maksimum Deplasman

: 93,768 mt

Deadweight

: 82,849 mt

Gross Tonnage

: 42,895

Net

: 27,547

Tonnage

Tablo 2.1: M/V Yasa Neslihan gemisinin genel bilgileri

32

AMBAR KAPASTELER TABLOSU ( DKME YK N)

KAPASTE
AMBAR

AIRLIK MERKEZ

POSTA Nu.
CUB. M

CUB. FT

MG (m)

Kg ( m)

Nu. 1

213 243

13, 255.5

438, 118

-87. 95

11.69

Nu. 2

183 213

14, 400.4

508, 550

-62.09

11.04

Nu. 3

153 183

14, 113.9

498, 432

-35.42

10.90

NO 4

123 153

14,072.5

496, 970

-8.76

10.95

Nu. 5

93 123

14, 244.1

503, 030

18.01

10.91

Nu. 6

63 93

14, 206.4

501, 699

44.76

10.91

Nu. 7

34 - 63

12, 940.6

456, 997

70.74

11.37

TOTAL

97, 233.4

3, 433.796

Tablo 2.2: M/V Yasa Neslihan gemisinin ambar kapasiteleri

33

KAPASTE
AIRLIK
MAKS.
3
(m )
AIRLIK MERKEZ (m)
INERTIA
BLGE
( mt)
%100
(m4)
MG
KG
DOLU
BALAST TANKLARI
(S.G. = 1,025)
FORE PEAK TANK
243 - F.E 2343.2
2402 - -106.34 7.40
4573
P 212-243
1015.7
1041
-88.49 2.04
6947
Nu. 1 BTM WBT TK
S 212-243
1015.7
1041
-88.49 2.04
6947
P 213-243
1553.3
1592
-87.86 8.02
6947
Nu. 1 TS
& BTM WBT TK
S 213-243
1553.3
1592
-87.86 8.02
6947
P 182-212
931.6
955
-60.72 1.42
9305
NO 2 BTM WBT TK
S 182-212
931.6
955
-60.72 1.42
9305
P 183-213
1609.4
1650
-61.07 8.57
9305
Nu. 2 TS
& BTM WBT TK
S 183-213
1609.4
1650
-61.07 8.57
9305
P 122-182
1865.7
1912
-20.69 1.42
18629
NO 3 BTM WBT TK
S 122-182
1865.7
1912
-20.69 1.42
18629
P 123-183
3235.7
3317
-21.06 8.55
18629
Nu. 3 TS
& BTM WBT TK
S 123-183
3235.7
3317
-21.06 8.55
18629
P 62-122
1122.7
1151
31.57 1.78
2666
Nu. 4 BTM WBT TK
S 62-122
1122.7
1151
31.57 1.78
2666
10.8
P 63-123
2493.3
2556
31.72
2666
4
Nu. 4 TS
& BTM WBT TK
10.8
S 63-123
2493.3
2556
31.72
2666
4
P 34-62
596.1
611
72.47 3.11
1524
Nu. 5 BTM WBT TK
S 34-62
596.1
611
72.47 3.11
1524
11.0
P 34-63
1254.1
1285
71.88
1524
6
Nu. 5 TS
& BTM WBT TK
11.0
S 34-63
1254.1
1285
71.88
1524
6
108.1 13.6
AFT PEAK TANK
AE.- 11
1165.3
1195
9043
0
2
SUB. TOTAL
23800.5
24397
10.9
Nu. 4 CARGO HOLD
123-155
14132.4
14486
- 8.77
74700
8
WATER BALLAST TOTAL
37933.0
38883
TATLI SU TANKI (S.G = 1,000)
DRINK WATER
P 2 11
230.3
231
105.91 17.77
186
TK.
FRESH WATER
S 2 11
230.3
231
105.91 17.77
186
TK.
FRESH WATER TOTAL
461.6
462
KISIM
POSTA
Nu.

Tablo 2.3: M/V Yasa Neslihan gemisinin tank kapasiteleri (gverte)

34

BLGE

FUEL OIL TANKI

Nu. 1 F. O. TK.
Nu. 2 F. O. TK.
Nu. 3 F. O. TK.
Nu. 4 F. O. TK.

C
C
C
P
S
S
S

KAPASTE( AIRLIK(
KISIM
m3)
mt)
POSTA
100%
96%
Nu.
DOLU
DOLU
(S.G = 0,935)
92 - 122 680.6
611
62 - 92
680.5
611
34 62 232.0
208
12 35 769.5
691
22 - 35
463.8
416
30 33 25.4
23
27 30 26.5
24
2,878.3
2,584
(S.G. = 0,900)
12 22 205.8
178
29 34 27.0
23
18 22 23.2
20
256.0
221
(S.G. = 0,900)
18 28 18.2
16
30 33 21.9
19
26 30 29.2
25
12 17 60.2
52

H.F.O. SERV. TK.

H.F.O. SERV. TK.
FUEL OIL TOTAL
DIESEL OIL TANK
Nu. 1 D.O. TK.
S
Nu. 2 D.O. TK.
S
D.O. SERV. TK
S
DIESEL OIL TOTAL
LUB. OIL TANK
M/E L.O.SUMP TK. C
M/E L.O. SETT. TK. S
M/E L.O. STOR.TK. S
CYL.OIL STOR.TK. P
MISCELLANEUS TANK
WASTE OIL TK.
S 21- 28
BILGE OIL TK.
11 17
COOL W. TK.
A.E- 11

28.3
31.7
17.4

AIRLIK
MERKEZ
(m)

MG

KG

19.36
46.06
70.10
91.49
88.92
86.35
88.75

0.85
0.85
0.85
14.79
14.50
12.50
12.60

7,978
7,969
455
147
104
3
3

97.87
86.41
95.55

15.46
1.15
17.24

34
50
4

94.12
86.35
89.15
99.96

1.40
17.35
17.35
17.09

7
7
9
21

91.62
99.72
103.5
2

1.46
1.27
3.86

17
31
2

Tablo 2.4: M/V Yasa Neslihan gemisinin tank kapasiteleri (makine)

35

MAK
S.
INER
TIA
(m4)

36
ekil 2.5: M/V Yasa Neslihan gemisi

2.9.1. Ambarlardaki Ykleme Snr

COND. HOLD
BTN
AMBARLAR
DOLU KEN
AMBAR Nu. 2,4
& 6 BO KEN
BALASTLI
DURUM

Nu. 7

Nu. 6

Nu. 5

Nu. 4

Nu. 3

Nu. 2

Nu. 1

0,88

0,88

0,88

0,88

0,88

0,88

0,88

1,60

1,55

1,55

1,49

1,06

Tablo 2.5: Ambarlardaki ykleme snr (mt/m3 ya da mg/m3 )

Dizayn edilmi ykleme snr

Ambardaki ykn arl

Ambar kapasitesi

COND. HOLD

Nu. 7

Nu. 6

Nu. 5

Nu. 4

Nu. 3

Nu. 2

Nu. 1

BTN
AMBARLAR
DOLU KEN

11,090

12,204

12,237

12,086

12,122

12,314

11,381

AMBAR Nu. 2,4

& 6 BO KEN

20,164

21,555

21,353

19,271

BALASTLI
DURUM

14.558

Tablo 2.6: Ambarlardaki maksimum ykleme snr

2.9.2. Ambara Balast Alnmas Durumu

Okyanus geilerindeki ar denizlerde, 4 nu.l ambara slack durumda balast

alnrsa ambar kapa ve tekne, balast suyunun alkalanmasndan dolay hasar
grecei iin bu duruma izin verilmemektedir.
Sadece liman iinde kullanm amal olarak 2 ve 6 nu.l ambarlara aadaki
snrlarda balast alnabilir:

2 nu.l ambar iin; 13,1 metre tank topun stnde olacak ekilde
(10561,6 m3)

6 nu.l ambar iin, 13,8 metre tank topun zerinde olacak ekilde
(11127,3 m3)

37

2.9.3. Ykleme Snr Markalar ve Deadweight

YKLEME
HATLARI
TROPKAL
TF
FRESH

KLAS
MAKS.
ONAYLI
DRAFT
FREEBOARD
(m)
(m)

MAKS.
DEPLAS.
( mt )

DEADWEIGHT
MAKS.
DEPLAS.
( mt )
( Lt )
( Litre )

4,892

15,063

95,820

94,307

84,901

83,560

FRESH

5,192

14,763

93,766

92,285

82,847

81,539

TROPICAL

5,226

14,729

95,872

94,358

84,953

83,512

SUMMER

5,526

14,429

93,768

92,287

82,849

81,541

WINTER

5,826

14,129

91,665

90,218

80,746

79,471

(1 MetricTon = 0,98421 LongTon)

Tablo 2.7: Ykleme snr markalar ve deadweight

2.9.4. SEBETIPA Limanna Var DraftSrveyi

M/V Yasa Neslihangemisi Brezilyann Sebetipa limanna varna mteakip olarak
kok kmr yklemesinden nce draftsrvey yaplmtr. Ba, k ve vasat draftlar her iki
taraftan (iskele-sancak) okunduktan sonra bunlarn ortalamas alnmtr. Daha sonra
deplasman ve dier deerleri hesaplamak iin uygulanan ilem basamaklar u ekildedir:

Draftlar okunduktan sonra bunlarn ortalamas alnr(Mean of drafts).

df

= Ba draftlarn ortalamas,

d f = 5,44 m

dm

= Vasat draftlarn ortalamas,

d m = 5,96 m

da

= K draftlarn ortalamas,

d a = 6,44 m

Draftlar okunan markalar, tam dikmelerde olmad iin bunlar dikmelere gre
dzeltmesi yaplr. Bu dzeltmeyi yapabilmek iin geminin stabilite kitabndan faydalanmak
gerekir. Stabilite kitabndaki ba ve k draftlarn dikmelere gre dzeltme cetveli aadaki
gibidir.
OKUNAN
TRM
BA
mm VASAT
KI

0,0
m
-19
0
55

0,1
m
-21
0
61

0,2
m
-23
0
67

0,3
m
-25
0
72

0,4
m
-27
0
78

0,5
m
-29
0
83

0,6
m
-31
0
89

0,7
m
-33
0
94

Tablo 2.8: Okunan draftlar dikmelere gre dzeltme tablosu

38

0,8
m
-35
0
100

0,9
m
-37
0
105

Gemi 1 metre ka trimli olduu iin dzeltme cetvelinin 1 metre trim iin hazrlanm
ksm kullanlmtr. Cetveldeki deerler milimetre (mm) cinsindendir. Daha nce ortalamas
alnandraftlara tabloda okunan deerler eklenerek dikmelerdeki draft deerleri bulmu
olunur. Buna gre;
dF

= Dzeltilmi ba draft,

dF

= 5,44 m 0,02 m

dF
= 5,42 m
dm
= Vasattaki kana rakamlar bu gemide tam dikmelerde olduu iin
dzeltmeye gerek yoktur. Bu yzden vasat draft;
dM

= 5,96 m

dA

= Dzeltilmi k draft,

dA

= 6,44 m + 0,06 m

dA

= 6,50 m
Ba ve k draftlarn dzeltmesi yapldktan sonra trim, vasat draft
hesaplanarak deflection dzeltmesi bulunur.

Trim = dA dF
Trim= 6,50 m 5,42 m
Trim= 1,08 m
dM= (5,42M+6,50M) / 2
= 5,96 Metre
Deflection (deformasyon) dzeltmesi, geminin hagging ya da sagging olmasndan
dolay uygulanr. Deflection ( def ) dzeltmesi, balangta bulunan ortalama vasat drafttan
(d m ), ba ve k draftlarn dzeltmesi yapldktan sonra hesaplanan vasat draft ( d M )n
karlmasyla hesaplanr.
Def

= dm dM

def

= 5,96 m 5,96 m

def

=0m

Def < 0 ise gemi HAGGING

Def > 0 ise gemi SAGGING
Durumda demektir.

39

Bu aamada; d M deerine hesapladmz deflection dzeltmesini uygulayarak

bulunacak vasat draft ile stabilite kitaplarndaki hidrostatik tablolar ksmndan
geminin deplasman okunur.

DM (def) = 5,96 metre

Hidrostatik tablolarndaki 5,96 m iin okunan deplasman deeri 36403,18 mtdur.

DRAFT
5,90 m
6,00 m

Hidrostatik tablolarndan okunan deplasman deerine, geminin triminden dolay

dzeltme uygulanr. Bu dzeltme ise vasat draft (d M(def) ) ile trim kullanlarak
hesaplanr.
TRM
0,5 m
237,27
235,12

TRM
1,0 m
117,38
116,28

TRM
0,5 m
-114,87
-113,72

TRM
1,0 m
-227,22
-224,88

TRM
1,5 m
-337,06
-333,48

TRM
2,0 m
-444,38
-439,52

Tablo 2.9: Trimdendolay deplasman dzeltme tablosu

TRM
2,5 m
-549,20
-543,00

Gemimizin draft 5,96 metre ve trimi ise 1 metredir. Tablodaki 1 metre ka trim iin
5,90 ve 6,00 arasnda enterpole yaplarak 5,96 iin deplasman dzeltmesi -225,816
metricton (mt) bulunur.
Geminin gerek deplasman, hidrostatik tablolarndan bulduumuz deplasman deeri
ile trim iin bulunan deplasman dzeltmesi toplandktan sonra, geminin bulunduu yerdeki
deniz suyunun younluu iin younluk dzeltmesi yaplarak hesaplanr.
p
1,025
Bu formlde p, bulunan yerdeki deniz suyunun younluudur. Geminin bulunduu
Sebetipa limannda deniz suyu younluu 1,025 T/M3tr. Bu durumda geminin gerek
deplasman;
Gerek deplasman = ( 36403,18 225,816)

Gerek deplasman
Gerek deplasman

= 36403,18 225,816

1.025
1.025

= 36177,36 mt olarak bulunur.

Okunan draftlardan gerek deplasman hesaplanarak geminin toplam arl

bulunmu oldu. Fakat gemide arl tam olarak bilinmeyen personel ve eyalar, tanklarda
baslamayan sular, baalt maazasndaki tehizatlar, vb. arlklar vardr.
Hesaplanan deplasman deerinden, bilinen arlklarn toplam karlrsa bilinmeyen
arlklarn toplamn yani geminin konstant bulunmu olunur. Konstantgemiye yklenen
ykn arln tam olarak hesaplanabilmeyi salar. Bunun iin bilinen arlklarn toplam
Tablo 2.10da gsterilmitir.

40

AIRLIKLAR ( mt )
10919,0

BLMLER
BO GEM
TATLI SU
F.W.T (S)
F.W.T (P)
TATLI SU TOPLAMI
YAKIT
Nu. 1 F.O.T (C)
Nu. 2 F.O.T (C)
Nu. 3 F.O.T (C)
Nu. 4 F.O.T (P)
Nu. 4 F.O.T (S)
YAKIT TOPLAMI
DIESEL OIL
Nu. 1 D.O.T (S)
Nu. 2 D.O.T (S)
DIESEL OIL TOPLAMI
KARGO
BALAST
F.P.T (C)
Nu. 1 W.B.T. (P&S)
Nu. 2 W.B.T. (P&S)
Nu. 3 W.B.T. (P&S)
Nu. 4 W.B.T. (P&S)
Nu. 5 W.B.T. (P&S)
A.P.T (C)
Nu. 4 C.H. (W.B) (C)
BALAST TOPLAMI
GENEL TOPLAM

163,7
230,6
394,3
0,0
0,0
208,2
611,6
416,3
1236,1
150,7
23,3
174,0
0,0
2401,8
3184,2
3299,2
6633,2
5111,2
2571,0
0,0
0,0
23200,7
35924,1

Tablo 2.10:Bilinen arlklar tablosu

Bilinen arlklarn toplam yukardaki Tablo 2.11de 35924,1 mt bulunmutur.

Deplasmandan bu toplam karldnda kalan deer konstant verecektir.
Konstant
Konstant

= Deplasman Bilinen Arlklar

= 36177,36 35924,1 = 253,26 mt olarak bulunmu olur.

2.9.5. M/V Yasa Neslihan Gemisinin Sebetpa Liman Kok Kmr Ykleme
Operasyonu
Limana yanatktan sonra draftsrvey yapld, deplasman ve konstant hesapland.
imdi ise kok kmr yklemesi iin ykleme basamaklar oluturulacak ve ykleme
bitimindeki stabilite hesaplanacaktr. Kok kmrnn zgl arl (specificgravity)si 0,51
mt / m3tr. Sebetipa limanndaki deniz suyunun younluu ise 1,025 mt / m3tr. Her

41

ykleme basama iin draftlar, trim, limandaki durgun su stress deerleri dikkate alnarak
hesaplanacaktr. Ykleme basamaklar alt balk altndaki tablolarda gsterilmitir.

2.9.6. Ykleme Basamaklar

AMBAR NUMARALARI

Nu. 7

Nu. 6

Nu. 5

Nu. 4

Nu. 3

Nu. 2

Nu. 1

AMBAR HACiMLER(m3)

12940

14206

14244

1407
2

14113

14400

13255

20,1

20,1

20,1

20,1

20,1

20,43

21,15

0,0

0,0

0,0

Nu. 2

Nu. 1

AMBAR
YKSEKLKLER (m)

BALANGITAK YK DURUMU
YKN AIRLII(mt)
0,0
0,0
0,0
0,0
YKN
YOUNLUU(mt/m3)
Tablo 2.11: Kargo operasyonlar 1

YK OPERASYONLARI
AMBARLAR
YKLEME
BASAMAKLARI
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14

Nu. 7

Nu. 6

Nu. 5

Nu. 4

Nu. 3

+4000
+4000
+4000
+4000
+4000
+4000
+4000
+2760
+3198
+3264
+2600
+3344
+3177
+3245

YKLEME SONUNDA AMBARLARDAK TOPLAM YK MKTARI

YKN AIRLII
(mt)

6599,7

7245,2

7264,5 7177,0 7198,1 7344,2

YKN
YOUNLUU
0,51
0,51
0,51
0,51
0,51
( mt / m3 )
YKLENEN TOPLAM MKTAR = 49588,9 mt
Tablo 2.12: Kargo operasyonlar 2

42

0,51

6760,3

0,51

BALANGITAK BALAST DURUMU

APT
BALAST MKTARI
(mt)

WBT
5

WBT
4

WBT
3

WBT
2

WBT
1

FPT

WBT
2

WBT
1

FPT

BALAST OPERASYONLARI
TANKLAR
YKLEME
BASAMAKLARI

APT

WBT
5

WBT
4

WBT
3

-2500

-684

-2500

-2200

-2000

-2200

-1600

-1000

-1000

10

-700

11

-371

12

-750

13

-1633

14

-300

-411

YKLEME SONUNDA TANKLARDAK BALAST MKTARI

BALAST MKTARI
(mt)

APT

WBT
5

WBT
4

WBT
3

WBT
2

WBT
1

FPT

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

1592

Tablo 2.13: Balast operasyonlar

43

YKLEME BALADIINDAK DEERLER ( VARI DEERLER )

KI DRAFT
TRM
BA DRAFT
MAKSMUM
MAKSMUM
(m)
(m)
(m)
S.F. ( % )
B.M. ( % )
6,50
1,09
5,42
34,15
50,17
YKLEME
KI
TRM
BA
MAKS.
MAKS.
BASAMAKLARI DRAFT
(m)
DRAFT
S.F. ( % )
B.M. ( % )
(m)
(m)
1
6,05
-0,19
6,24
37,15
55,45
2
6,25
-0,79
7,04
33,88
47,37
3
7,24
0,64
6,60
31,15
36,58
4
8,26
2,04
6,22
33,19
42,72
5
7,94
0,86
7,08
34,73
44,90
6
7,70
-0,11
7,81
35,43
38,83
7
8,81
1,31
7,50
24,99
33,87
8
8,17
-0,43
8,60
29,19
42,33
9
8,13
-1,06
9,18
28,63
40,36
10
8,69
-0,65
9,35
24,71
28,36
11
9,84
0,93
8,91
30,26
33,89
12
9,29
-0,67
9,97
34,90
42,71
13
9,57
-0,57
10,15
31,23
34,94
14
10,63
0,68
9,95
18,35
30,19
YKLEME SONUNDAK DEERLER ( DURGUN SU STRESS DEERLER )
KI DRAFT
TRM
BA DRAFT
MAKSMUM
MAKSMUM
(m)
(m)
(m)
S.F. ( % )
B.M. ( % )
10,65
0,72
9,93
18,35
30,19
YKLEME SONUNDAK DEERLER ( DENZ N STRESS DEERLER )
KI DRAFT
TRM
BA DRAFT
MAKSMUM
MAKSMUM
(m)
(m)
(m)
S.F. ( % )
B.M. ( % )
10,65
0,72
9,93
22,60
48,65
Tablo 2.14: Ykleme basamaklarna gre draft, trim ve stres deerleri

2.9.7. Stabilite Durumunun Hesaplanmas

Kok kmr yklemesi yukardaki tablolarda gsterildii gibi ve planland ekilde
baar ile tamamlanmtr. Yklemeden sonra ikinci bir draftsrvey, geminin limana
varnda yaplm olunandraftsrveyle ayn aamalar izlenerek yaplmtr. Geminin
konstant deimeyecei iin ilk srveyde bulunan deer kullanlacaktr. Deien deerler
ise draftlar, trim ve deplasmandr.
Ykleme balamadan nce yaplan ykleme planlar, ykleme bilgisayar ve stabilite
el kitab vastasyla yaplabilmektedir. Yaplm olunan yklemede, geminin tam olarak
yklenmi son hli el ile hesaplanmtr. Fakat yklemenin ara basamaklar, stress
deerlerini hesaplamann daha pratik ve gvenilir olduu ykleme bilgisayar ile yaplmtr.
Stabilite hesaplarnda gemideki deiik yerlerde bulunan btn arlklarn
oluturduu momentleri hesaplayabilmek iin tablolar kullanlmaktadr. Aadaki tabloda,
geminin stabilite kitabndan alnan deerler ile stabilite ve trim hesaplar yaplmtr.

44

45

AIRLIK
( mt )

LCG
(m)

LONG.
MOMENT
(mt-m)

VCG
(m)

VERT.
MOMENT
(mt-m)

BO GEM

10919

8,18

89317

10,67

116506

FREE
SURFACE
MOMENT
(mt-m)
-

KONSTANT

253

85,90

21732

14,14

3577

BLMLER

( S.G. = 1,000 mt / m3 )

TATLI SU
F.W.T (S)

71

163,7

105,9

17335,8

17,03

2787,8

185,7

D.W.T (P)

230,6

105,9

24422,8

17,77

4097,8

0,0

394,3

41758,6

6885,6

185,7

ARA
TOPLAM

FREESURF.MO
M.( mt-m )

170.7
8556.3
5944.8
14671.2

425.3
137.3
97.1
659.7

Nu. 1 D.O.T (S)

Nu. 2 D.O.T (S)
ARA TOPLAM

81 177.8
96 23.3
174
KARGO
F 6760.3
F 7344.2
F 7198.1
F
7177
F 7264.5
F 7245.3
F 6599.7
49589

2595.9
25.9
2621.8

16.6
12.7
29.3

79027.9
81080
78458.3
78588.2
79255.7
79046.2
75038.6
550494.9

LCG( m )

( S.G. = 0,9350 mt / m3 )

FUEL OIL

AMBAR Nu. 1
AMBAR Nu. 2
AMBAR Nu. 3
AMBAR Nu. 4
AMBAR Nu. 5
AMBAR Nu. 6
AMBAR Nu. 7
ARA TOPLAM

VCG( m )

96 208.2
70.11
14596.9
0.82
85 611.6
91.35
55869.6
13.99
96 416.3
88.91
37013.2
14.28
- 1236.1
107479.7
DIESEL OIL
( S.G. = 0,9000 mt / m3 )

LONG.MOM.
( mt-m)

Nu. 1 F.O.T (C)

Nu. 2 F.O.T (C)
Nu. 3 F.O.T (C)
Nu. 4 F.O.T (P)
Nu. 4 F.O.T (S)
ARA TOPLAM

BLMLER

AIRLIK( mt )

VERT. MOM.
(mt-m)

Tablo 2.15: Stabilitehesab 1

97.75
86.36
-87.95
-62.09
-35.42
-8.76
18.01
44.76
70.74
-

17380
14.60
2012.2
1.11
19392.2
( S.G = 0.5100 mt / m3 )
-594568.4 11.69
-456001.4 11.04
-254956.7 10.90
-62870.5
10.95
130833.6
10.91
324299.6
10.91
466862.8
11.37
-446401
-

46

Tablo 2.16: Stabilitehesab 2

47

7,40
-

17773,3
-

0,0
-

-255311,3

17773,3

0,0

712529,8

874,7
-7,73 m
1108,4
-1,82 m
13,70 m
10,96 m
0,013 m

ARA
TOPLAM
TOPLAM
DEPLASMAN
FORE
DRAFT
AFT
MID
TRIM (AFT)
T.P.C.

2401,8

64967,0
64967,0 mt
9,93 m
10,65 m
10,29 m
0,72 m
68,23 mt

-422032,8
LCB (FORE)
M.T.C
LCF (FORE)
KM
VCG
GG

LCG (FORE),(m)

-6,50 m

GM

FREE
SURF MOM.
( mt-m )

VCG ( m )

BALAST ( S.G = 1,0250 mt / m3 )

F.P.T (C)
F 2401,8
-106,3
NO 1 WBT
- (P/S)
NO 2 WBT
- (P/S)
NO 3 WBT
- (P/S)
NO 4 WBT
- (P/S)
NO 5 WBT
- (P/S)
A.P.T. (C)
- NO 4 C.H.
- (W.B) (C)

VERT.
MOMENT
( mt-m)

LONG. MOM.
(mt-m)

-255311,3
-

LCG ( m )

AIRLIK ( mt
)

BLMLER

2,727 m

Tablo 2.17: Stabilitehesab 3

2.9.8. LCGnin Hesaplanmas (Boyuna Arlk Merkezi)

Yukardaki tabloda, arlklarn yatay ve dey olarak geminin orta noktasna gre
momentleri hesapland. Bu momentleri geminin deplasmanna blnrse arlk merkezinin
dey ve yatay olarak konumu bulunmu olunur.
Longitudinal Moment
Deplasman

LCG

LCG

= 422032,8 / 64967

48

LCG

= 6,50 metre

NOT: Eksi iaret arlk merkezinin gemi merkez hattna gre ba tarafta olduunu
gstermektedir.

2.9.9. Trimin Hesaplanmas

Bu deerleri hesapladktan sonrastabilite kitabndaki hidrostatik cetvellerden
gemimizin deplasman karl LCB, LCF, MCT, TPC ve KM deerlerini okuruz. Bu
deerler yukardaki stabilite hesaplama tablosuna ilenmitir.
LCB
LCF

MCT 1 cm
KM

: Gemi yzdrme yetenei merkezini gemi orta noktasndan

merkezidir.
: Geminin etrafnda yalpa ve ba-k yapt kabul edilen ayrca
geminin su hatt alann geometrik merkezi olarak kabul edilen
noktadr.
: Birim trim moment yani gemiye 1 cm trim deiiklii yaptran
momente denir.
: Metesantr noktasnn omurgadan olan mesafesidir.

Bu deerleri de bulduktan sonra aadaki forml kullanarak trim hesaplanr.

BG

= LCB LCG

Trim = Deplasman

BG
MTC 100

Buna gre geminin trimi:

Trim
= 64 967 x ( 7,73 6,50 ) / 1108,4 x 100
Trim
= 0,72 m ka
olarak bulunur. LCB ve LCG deerler eksi iaretli olduklar hlde hesaplamada onlar
art iaretli olarak ileme dhil edildi nk eksi iaret onlarn mastori noktasnn nnde
olduklarn belirtir. LCG noktas, LCB noktasnn arkasnda olduu iin gemi ka trimlidir.

2.9.10. MeanDraft Dzetmesi

Geminin zerinde dnd kabul edilen F noktas tam ortada olmad iin stabilite
kitabndan bulunan meandraft dzeltilir.
LCF trim
LBP
Burada LBP ile gsterilen geminin dikmeler aras boyudur. Buna gre,
Mean draft dzeltmesi =

Meandraft dzeltmesi = 1,82 / 222 x 0,72

Meandraft dzeltmesi = 0,0059 metre

49

Dzeltilmi meandraft hesaplanrken LCF ile trim ayn tarafta ise dzeltmeler miktar
meandraftan kartlr, aksi hlde toplanr. rnekte LCF ile trim zt tarafta olduklar iin
dzeltme miktar meandraftla toplanr fakat kan dzeltme miktar ok kk olduu iin
ileme dhil edilmez.

2.9.11. Draftlarn Hesaplanmas

Ba draft = mean draft
Ba draft

1
trim
2

= 10,29 0,36

Ba

= 9,93 m
1
K draft = mean draft + trim
2
K draft

= 10,29 + 0,36

K draft

= 10,65 mdir.

2.9.12. VCG (KG) ve FreeSurface Momentlerinin Hesaplanmas

Stabilite tablosunda hesaplanm olunan arlklarn dikey momentleri geminin
deplasmanna blnrse VCG (KG ) deeri bulunmu olunur.
VCG

= 17 773,3 / 64 967

VCG

= 10,96 m olarak bulunur.

Tam dolu olmayan tanklardaki svlar, freesurface etkisi yaratarak geminin KGsinde
gizli bir arta neden olur. Bu yzden bu svlarn oluturduu freesurface momentleri
hesaplayp toplam deeri geminin deplasmanna blerek GG ile gsterilecek KG art
hesaplanm olunur. Herhangi bir tankn freesurface momentini hesaplamak iin stabilite
kitabndaki btn tanklar iin hazrlanm dzeltme cetvelleri kullanlr. Bu cetvellerde her
tankn, iindeki sv hacmine gre oluturduu I ( freesurface moment ) verilmitir. Svnn
z arl ile bu I deerini arptmzda, gerek freesurface momenti hesaplanm olunur.
rnek olarak F.W.T ( S ) tankmzdaki 163,7 m3lk tatl su iin stabilite kitabndaki cetvelde
verilen deer 185,7 mtmdir. Bu deer suyun zgl arl ile arplrsa
F. S. Moment
F.S. Moment
F.S. Moment

= I p

= 185,7 x 1,000

= 185,7 mt-m

olarak bulunur.

50

Yukardaki rnekte gsterildii gibi tam dolu olmayan btn tanklar iin freesurface
momentler hesaplanp stabilite tablosuna ilendi. Freesurface momentlerin toplam,
deplasman blnse geminin KG deki gizli art yani GG bulmu olunur.
Toplam Free Surface Moment
GG =
Deplasman
GG

= 874,7 / 64967 = 0,013 m bulunur.

2.9.13. Geminin Gerek KGsinin ve GMin Hesaplanmas

Arlklarn dikey merkezi (KG) ile freesurface etkisinden dolay oluan art GG
toplanrsa gerek yani KG hesaplanm olunur. Hidrostatik cetvellerden deplasman gre
bulunacak KMden KG kartlrsa geminin GMini hesaplanm olunur.
KG= KG + GG

KG = 10,96 + 0,01

KG = 10,973 m

GM = KM KG

GM = 13,70 10,973

GM = 2,727 m

2.9.14. KN Erileri ve GZ Deerlerinin Hesaplanmas

KN erileri geminin KG deeri 0 (sfr) kabul edilerek izilirler. KN deerleri stabilite
kitabndaki cetvellerden okunduktan sonra geminin gerek KG deerine gre dzeltilmeleri
gerekir. Farkl yatma alar iin bulunan KN deerlerinden, KG ile yatma asnn sins
deerinin arpm kartlarak GZ elde edilir.
GZ

= KN ( KG sin )

Aadaki tabloda GZ deerlerinin hesaplanmas

YATMA

50

120

200

300

400

500

600

750

Sin

0,087

0,208

0,342

0,500

0,643

0,766

0,866

0,966

1,00

KN

1,198

2,88

4,85

7,47

9,78

11,07

1170

11,72

10,80

KG x Sin

0,954

2,282

3,752

5,486

7,055

8,405

9,502

10,58

10,97

0,243

0,60

1,10

1,98

2,72

2,66

2,19

1,14

-0,17

AISI ()

GZ

900

Tablo 2.18: GZ tablosu

GZ tablosunu oluturduktan sonra, yatma alarna gre GZ deerlerini gsteren statik

stabilite erisi izilebilir. Statik stabilite tablosu aadaki ekilde gsterilmitir.

51

ekil 2.6: Statik stabilite erisi

GZ deerinin en yksel olduu deeri bulmak iin erinin tepe noktasndan geen
teetin ordinat kestii nokta bulunur. Gemiiin bu deer 2,79 metre ve bu deeri oluturan
meyil as ise 43,60 olarak bulunmutur.
Balang GM ykseklii 57,30 meyil asndan klan dikin, balang noktasndan
eriye izilen teeti kestii noktann ordinatdr.
300 ile 400

2.9.15. Stabilite Erileri Hakkndaki ltler IMO Res. A749 (18) Blm 3.1

Statik stabilite erileri ve 00 300 alarndan izilen dikmelerle arasnda kalan

alan 0,055 metre-radyandan daha az olamaz. Gemiiin bu deer 0,447 metreradyandr.
Statik stabilite erileri ve 300 400 alarndan izilen dikmelerle arasnda kalan
alan, 0,03 metre-radyandan daha az olamaz. Gemiiin bu deer 0,420 metreradyandr.
Statik stabilite erileri ve 00 400 alarndan izilen dikmelerle arasnda kalan
alan 0,09 metre-radyandan daha az olamaz. Gemiiin bu deer 0,867 metreradyandr.
300 meyil asnda GZ deeri 0,20 metreden daha az olamaz. Gemiiin bu deer
1,99 metredir.
Maksimum meyil as 250 den az olamaz. Gemiiin bu deer 43,60dr.
Freesurface efektler iin dzeltilmi balang GM ykseklii 0,15 metreden az
olamaz. Gemiiin bu deer 2,73 metredir.
P

Bu sonulara gre gemi stabilite ltlerine uymaktadr.

52

KISALTMALAR
APT
B.M.
BG
dA
da
def
dF
df
dM
dm
dM

: Aft peak tank

: Bending moment
: Trim yaptran kol
: Dzeltilmi k draft
: K draft
: Deflection
: Dzeltilmi ba draft
: Ba draft
: Vasat draft
: Vasat draftlarn ortalamas
: d M deerine def. dzeltmesi uygulanarak bulunan vasat draft

F.S.
: Free surface
FPT
: Fore peak tank
GG'
: GM klmesi
GM L
:Boyuna metasentr noktas
GZ
: Dorultucu kol
I
: Freesurface moment
IMO
: International
MaritimeOrganization
alarndan
izilen dikmelerle,
statik stabilite erisi altnda kalan alanlar,
KM
:
Metacentre
noktasnn
omurgadan
mesafesi
belirtilen ltlerden az olamaz.
KN
: KG = 0 kabul edilerek izilmi eri
LCB
: Boyuna yzme merkezi
LCF
M/V
MG
MCT 1 cm
mt
S.F.
S.G.
tm
T.P.C.
VCG
WBT

: Boyuna dnme merkezi

: Motor/Vessel
: Boyuna arlk merkezi (LCG)
: 1 cm trim yaptran moment
: metric ton
: Sheering force
: Specific Gravity
: ton metre
: 1 cm batrma tonu
: Dikey arlk merkezi
: Water balast tank

53

UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET

2.9. Stabilite Hesabnn El le Yaplmas konu bal altnda verilen uygulama

faaliyetini kendiniz yapmaya alnz
lem Basamaklar

neriler

Her ambar iin Arlklar ve LCG

deerlerini tespit ettiniz mi?

LCB deerlerini stabilite
kitaplarndan aldnz m?
Trim momenti hesapladnz m?
Trim deiikliini buldunuz mu?
Ba ve k draft deerlerini buldunuz
mu?

54

Bu uygulamay yaparken modl

ierisinde
verilen
tablolardan
yararlannz.

LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME

Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen

bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz.

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.

() Def. ksaltmas deflection anlamnda kullanlmaktadr.

() Gemi yzdrme merkezinin yeri hidrostatik tablolardan bulur.
() Gemi hidrostatik tablolarna meandraft karl girilir.
() Gemilerin sancaa veya iskeleye meyil yapmalarna ngilizce olarak trimming
denilmektedir.
() IMO ksaltmas uluslar aras evre rgtn tanmlamaktadr.
() Geminin arlk merkezi ile metasentr noktas arasndaki mesafeye metasentr
ykseklii denir.
() IMO standartlasna gre balang GM ykseklii 0,5 metreden az olamaz.
() IMO standartlasna gre maksimum meyil as 30 d en az olamaz.
Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz.

9. Bir gemide su hatt alannn geometrik merkezine ne denir?

A) Yzme merkezi (F)
B) Arlk merkezi (G)
C) Metasentr noktas (M)
D) Yzdrme yetenei merkezi (B)
E) Kuvvet alan
10.

Bir gemide trim deiiklii yapmak iin bavurulacak en etkin tanklar aadakilerden
hangisidir?
A) D.B tanklar
B) st yan tanklar (Top side Tank)
C) Yakt tanklar
D) Ba ve k pik tanklar
E) Sintine tanklar

11.

Bir geminin LCB si, gemiye gre LCG nin k tarafnda ise geminin durumuna
uygun olan k aadakilerden hangisidir?
A) Gemi ka trimli olur
B) Gemi baa trimli olur
C) Gemi trimsiz olur
D) Gemi tender olur
E) Gemi stiff olur

12.

Bir geminin draftlar aadaki ekilde okunmutur. Bu draftlar nda geminin

durumu seeneklerden hangisinde verilmitir?
Ba: 6.40 m
Vasat: 6.70 m
K: 7.20 mdir.
A) Hogging (Vasatta ykselme)
B) Sagging (Vasatta kme)
C) Ar ykleme
D) Dz gemi

55

13.

E) Evenkeel
Bata 5.60 m Kta 6.80 m su eken gemiye aadaki ykler yklenmitir.
25m Baa
9m Baa
15m Ka
24m Ka

Nu.:1 Ambar 500 ton

Nu.:2 Ambar 1200 ton
Nu.:3 Ambar 700 ton
Nu.:4 Ambar 600 ton

F noktas gemi ortasnda ve TPC=30 ton/cm, birim trim moment (MCT1cm)=80

tonmetre/cm olarak tespit edilmitir. Bu gemide ykleme sonucu oluacak paralel batmay
bulunuz.
A) 75cm
B) 100cm
C) 120cm
D) 210cm
E) 180cm

14.

Bir geminin okunan draftlar: Ba: 5.20 m K: 6.20 m Vasat: 5.80 mdir.

Bu gemi hangi etkinin altndadr?

A) Hogging (Vasatta ykselme)
B) Sagging (Vasatta kme)
C) Overload (Ar ykleme)
D) Dz gemi
E) Bal gemi

15. Bir gemi 1010 Kg/m3 younluklu bir sudan deniz suyuna geiyor. Draft deiim miktar
36mm olarak tespit edilmitir. TPC: 30 tonmetre olduuna gre bu geminin
deplasmann bulunuz.
A) 7200 ton
B) 7305 ton
C) 7450ton
D) 7400 ton
E) 7500 ton
16.

Bir gemide 40 tonluk bir arlk 1 nu.l ambardan 2 nu.lambara, 25 metreshifting

edilmitir. MCT 1cm=100 ton metre olduuna gre trim deiikliini bulunuz.
A) 5 cm
B) 9 cm
C) 10 cm
D) 12 cm
E) 14 cm

56

17.

Bir gemide 120 tonluk toplam arla sahip ykler 1 nu.l ambardan 2 nu.l ambara
ifting ediliyor. Ambarlar aras mesafe 12 metre ve bir santim trim momenti 120 ton
metre olduuna gre trim deiikliini bulunuz.
A) 9 cm
B) 10 cm
C) 11 cm
D) 12 cm
E) 15 cm

18.

Bir gemide 4350 ton yk, 175 ton yakt, 90 ton su, 75 ton da stor bulunduu
hesaplanmtr. Bu geminin bo gemi arl 2750 ton olduuna gre bu geminin
deplasmann ve detveytini hesaplaynz.
A) Deplasman = 7440 ton, Deadweight = 4590 ton
B) Deplasman = 4690 ton, Deadweight = 2750 ton
C) Deplasman = 4690 ton, Deadweight = 7440 ton
D) Deplasman = 7440 ton, Deadweight = 4690 ton
E) Deplasman = 2750 ton, Deadweight = 4690 ton

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise Modl Deerlendirmeye geiniz.

57

MODL DEERLENDRME
MODL DEERLENDRME

Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen bilgiler

doru ise D, yanl ise Y yaznz.
1.
() Ba draft ile k draft arasndaki farka trim denilir.
2.
() KM KG forml bize GM deerini verir.
3.
() Gemi tanklarnda bulunan yarm ykl svlar geminin stabilitesine olumlu etki
yapar.
4.
() GM deeri fazla olan gemilere baygn gemi denilir.
5.
() GM L ksaltmas boyuna metasentr noktasn ifade etmektedir.
6.
() VCG ksaltmas dikey arlk merkezi anlamnda kullanlr.
7.
() IMO standartlarna gre balang GM ykseklii 0,5 metreden az olamaz.
8.
() Gemilerin sancaa veya iskeleye meyil yapmalarna ngilizce olarak trimming
denilmektedir.
9.
() Gemi hidrostatik tablolarna middraft karl girilir.
Deerlendirme
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyetlere geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki modle gemek iin retmeninize bavurunuz.

58

CEVAP ANAHTARLARI
CEVAP ANAHTARI

RENME FAALYET 1N CEVAP ANAHTARI

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18

Y
Y
D
D
Y
D
D
D
A
A
D
B
E
D
C
C
C
A

RENME FAALYET 2NN CEVAP ANAHTARI

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18

D
D
Y
Y
Y
D
D
Y
A
D
B
A
B
B
A
C
D
D

59

MODL DEERLENDRMENN CEVAP ANAHTARI

1
2
3
4
5
6
7
8
9

D
D
Y
Y
D
D
Y
D
Y

60

KAYNAKA
KAYNAKA

AKIN Teoman (U. Yol Kaptan), Gemi Stabilitesi, stanbul, 1999.

BORA Yusuf Ziya (U. Yol Vardiya Zabiti), Gemi Stabilitesinin El le
Hesaplanmas, Trabzon, 2008.

61