OSNOVE MEHATRONIKE

ifra predmeta: ETF EEI OMT 2460

primjeri mehatronikih sistema u elektroenergetici

Nastavnik: Vanr.prof.dr Mirsad KAPETANOVI,dipl.el.ing

Elektrotehniki fakultet Univerziteta u Sarajevu

Vanr.prof.dr Mirsad Kapetanovi

primjeri mehatronikih sistema u elektroenergetici

Nekonvencionalni mjerni transformatori

(non-conventional instrument transformers)

strujni mjerni transformatori (current instrument transformer)

naponski mjerni transformatori (voltage instrument transformer)

2
Vanr.prof.dr Mirsad Kapetanovi

Mjerni transformatori: definicije

Mjerni transformator je transformator namjenjen za napajanje mjernih instrumenata, brojila,
releja i drugih slinih aparata.
Strujni transformator je transformator kod kojeg je sekundarna struja, u normalnim
uslovima, proporcionalna primarnoj struji i ima isti fazni ugao.
Strujni transformator za mjerenje napaja mjerne instrumenate, brojila i druge sline
aparate.
Strujni transformator za zatitu napaja zatitne releje.
Naponski transformator je transformator kod kojeg je sekundarni napon, u normalnim
uslovima, proporcionalan primarnom naponu i ima isti fazni ugao.
Naponski transformator za mjerenje napaja mjerne instrumenate, brojila i druge sline
aparate.
Naponski transformator za zatitu napaja zatitne releje.

3
Vanr.prof.dr Mirsad Kapetanovi

Mjerni transformatori: klasifikacija

Prema mjernoj veliini:
strujni transformatori
naponski transformatori
Prema namjeni:
transformatori za mjerenje i
transformatori za zatitu
Prema naponskom nivou:
niskonaponski mjerni transformatori
srednjenaponski mjerni transformatori
visokonaponski mjerni transformatori
Prema izolacionom mediju:
suhoizolovani mjerni transformatori
uljni mjerni transformatori
SF6 mjerni transformatori
Prema tehnolokiji izrade:
konvencionalni mjerni transformatori
nekonvencionalni mjerni transformatori
itd...
4
Vanr.prof.dr Mirsad Kapetanovi

Nekonvencionalni mjerni transformatori: motivacija za razvoj i upotrebu

Tehnoloki progres informacionih tehnologija (IT), elektronike i optoelektronike u posljednjih
dvadesetak godina ima veoma bitan uticaj na promjene koncepcije VN aparata i
postrojenja koje karakterizira:
kompaktizacija postrojenja i
digitalna zatita koja zahtijeva malu snagu za svoj rad
Posebno se to odnosi na nekonvencionalne mjerne transformatore. Nekonvencionalni strujni
i naponski mjerni transformatori zbog malih dimenzija i digitalnog izlaza prirodno nalaze
svoje mjesto u novoj arhitekturi VN postrojenja.
Tako se, pored konvencionalnog naina mjerenja struje i napona (koristei klasine strujne i
naponske mjerne transformatore), u elektroenergetskim sistemima sve ee primjenjuju
i nekonvencionalni naini mjerenja.
Motivacija za razvoj i upotrebu nekonvencionalnih mjernih transformatora (NCIT Non
Conventional Instrument Transformers) i postepeno naputanje dosadanjeg
(konvencionalnog) naina mjerenja, jeste:
stalna tenja za smanjenjem trokova,
integracija opreme i kompaktizacija postrojenja,
poveanje pouzdanosti,
poveanje tanosti mjerenja,
jednostavnija instalacija, putanje u pogon, podeavanje i servis,
ouvanje i zatita okoline,
brojne dodatne prednosti vezane za primjenu digitalne tehnike.
5
Vanr.prof.dr Mirsad Kapetanovi

Fiberoptiki kablovi
Nekonvencionalni mjerni transformatori za prenos informacija koriste optike prenosne sisteme, tj.
fiberoptike kablove.
Fiberoptiki kabl (optical fiber cable) je cilindrini dielektrini talasovod (svjetlovod) koji se sastoji od
jednog ili vie optikih vlakana dizajniranih tako da provode svjetlost svojom duinom koristei totalnu
unutranju refleksiju.
Optiko vlakno (optical fiber) se sastoji od jezgre, omotaa i zatitnog omotaa. Omota ima ulogu
ogledala. Prvi je proizveden 1970. godine a do danas su usavreni i koriste se u medicini, avijaciji,
telekomunikacijama, elektroenergetici itd.

6
Vanr.prof.dr Mirsad Kapetanovi

Fiberoptiki kablovi
Brzina kojom se svjetlost prenosi kroz ove kablove je veoma
velika (oko 200.000 km/s).
Prenosni kapacitet informacija je veoma veliki. Optika
vlakna su mnogo tanja od bakarnih elektrinih vodova pa
se u isti popreni presjek moe smjestiti mnogo vie
vodova, to znai vie telefonskih linija, TV kanala i slino.
Frekventni prenosni opseg pomnoen sa prenosnom
udaljenosti iznosi od 1 do 100 GHzkm. Signal mogu
prenositi na daljine od 80 km do 140 km bez regeneracije
signala.
Regeneracija signala se vri u optikim pojaalima, koja se
nalaze izmeu izvora signala i njegove destinacije.
Pored navedenih, bitne su i slijedee prednosti koje nam nudi
ovakav prenos informacija:
imunost na elektromagnetne uticaje,
nema meusobnih smetnji,
idealni su za prenos digitalnih informacija
visoka elektrina otpornost, to ih ini pogodnim za
koritenje u blizini visokog napona ili izmeu podruja
razliitih potencijala,
mehanika fleksibilnost, to se koristi za fleksibilne kamere
u medicini, inspekciji varova u mainama, cijevima,
inspekcija odvoda, ...
nema opasnosti od iskri, to je bitno u zapaljivoj sredini,
nema radioaktivnosti,
mala teina.
7
Vanr.prof.dr Mirsad Kapetanovi

Polarizovana svjetlost
Svjetlost predstavlja elektromagnetni talas koji se transferzalno prostire kroz
vakum.
Transferzalna priroda svjetlosnog talasa je sasvim drugaija od ostalih
transferzalnih talasa. Za razliku od transferzalnog vibriranja nategnute ice,
naprimjer, svjetlosne vibracije se mogu deavati u vie ravni istovremeno (slika
a, desno). Takva svjetlost naziva se nepolarizovana svjetlost. Sunce, plamen
svijee, sijalica emituju nepolarizovanu svjetlost. Oakav transferzalni talas je
teko vizuelizirati, pa je od pomoi nepolarizovanu svjetlost predstaviti sa samo
dvije vibracije, jednu u horizontalnoj, drugu u vertikalnoj ravni (slika b, desno).
Polarizovana svjetlost je svjetlost u kojoj se transferzalne vibracije javljaju samo u
jednoj ravni. Mogue je polarizovati nepolarizovanu svjetlost. Ovaj proces je
poznat pod nazivom polarizacija svjetlosti.
Postoji vie naina polarizacije svjetlosti:
polarizacija uz pomo polaroid filtera
polarizacija pri refleksiji svjetlosti
polarizacija pri prelamanju
polarizacija prilikom prostiranja kroz medij

8
Vanr.prof.dr Mirsad Kapetanovi

Polarizacija uz pomo polaroid filtera

9
Vanr.prof.dr Mirsad Kapetanovi

Polarizacija pri refleksiji svjetlosti

10
Vanr.prof.dr Mirsad Kapetanovi

Polarizacija svjetlosti pri prelamanju

11
Vanr.prof.dr Mirsad Kapetanovi

Polarizacija svjetlosti prilikom prostiranja kroz medij

Polarizacija svjetlosti se takoe deava i prilikom njenog prostiranja kroz medij.
Kada svjetlosni talas naie na atom u nekom mediju, vrlo esto se deava pobuivanje
elektrona koje kasnije rezultira emitovanjem svjetlosti (fotona) u svim pravcima. Nova
svjetlost nastavlja sa pobuivanjem ostalih elektrona i tako se proces nastavlja lanano.
Napomena:
Ovaj proces doprinosi stvaranju plavetnila neba kada suneva svjetlost prolazi kroz atmosferu.

Ukoliko je materijal izotropan (ima jednaka fizika svojstava u svim pravcima) nema
procesa polarizacije svjetlosti. Meutim, kako to nerijetko nije sluaj prilikom
prostiranja svjetlosti kroz transparentne anizotropne materijale dolazi do njene
postepene polarizacije.
Napomena:
Posljedica ovog procesa prilikom prostiranja suneve svjetlosti u atmosferi jeste bljetavilo neba koje
nam nerijetko pokvari fotografiju. Zbog toga profesionalni fotografi koriste polaroid filtere koji eliminiu
bljetavilo i tako dobivaju prekrasnu plavu boju neba na svojim fotografijama.

Kako na fizika svojstva nekih materijala djeluje prisustvo elektrinog i magnetnog polja,
ova vrsta polarizacije se moe koristiti za mjerenje njhove jaine. Ova pojava se
deava i koristi u pasivnim mjernim sistemima! (Kerrov efekat i Pockelsov efekat za
elektrino polje, a Faradejev efekat za magnetno polje).
12
Vanr.prof.dr Mirsad Kapetanovi

Pasivni i aktivni mjerni sistemi

Nekonvencionalni sistemi mjerenja mogu se podijeliti u dvije osnovne grupe:
pasivni mjerni sistemi i
aktivni mjerni sistemi
Pasivni mjerni sistemi nemaju na visokonaponskoj strani aktivnu elektronsku opremu za
modulaciju signala. Nosei optiki signal se sa potencijala zemlje prenosi na VN stranu.
Tamo se modulie se uz pomo pasivnih pretvaraa informacijom o mjernoj veliini.
Zatim se modulisani signal se vraa na potencijal zemlje gdje se vri dalja obrada.
Aktivni mjerni sistemi za mjerenje struje i napona koriste aktivne elektronske komponente
na visokonaponskoj strani uz iju pomo moduliu nosei signal informacijom o mjernoj
veliini. Ovako modulisan elektrini signal se pretvara u optiki signal i optikim
prenosnim sistemom (fiber optikim kablom) prenosi na potencijal zemlje gdje se vri
dalja obrada.
Zajedniko i za jedan i za drugi mjerni nekonvencionalni sistem je koritenje optikih
prenosnih sistema, zbog ega se ovi nekonvencionalni transformatori nazivaju i optiki
mjerni transformatori.
Danas postoji vie tehnikih rjeenja, baziranih na optikim ili hibridnim senzorima, u
zreloj fazi razvoja. Nekoliko svjetskih proizvoaa mjernih transformatora ve nude
komercijalna rjeenja nekonvencionalnih (optikih) mjernih transformatora.
13
Vanr.prof.dr Mirsad Kapetanovi

ematski prikaz aktivnog mjernog sistema

14
Vanr.prof.dr Mirsad Kapetanovi

Pasivni mjerni sistemi

Umjesto direktnog mjerenja odreene veliine, mogu se mjeriti promjene fizikih osobina
nekih materijala pod dejstvom elektrinog ili magnetnog polja u kome se nalaze.
U posebnu grupu pasivnih mjernih sistema spadaju principi koji se baziraju na promjenama
optikih karakteristika nekih materijala pod dejstvom elektrinog ili magnetnog polja u
kome se nalaze:
Kerr efekat
Pockels efekat
Faraday efekat
Svaki od ovih sistema se oslanja na razne mehanizme kojima materijal zakree polarizovanu
svjetlost koja prolazi kroz njega. Ugao rotacije zavisi od elektrinog ili magnetnog polja u
kome se nalazi materijal. Performanse pojedinih sistema uglavnom su odreene
mogunou mjerenja promjena u polarizaciji svjetlosti.
Svjetlost se do dijelova pod visokim naponom moe dovesti i vratiti nazad:
optikim kablovima ili
sistemom lasera i odgovarajuih prizmi ili ogledala.
Za mjerenje struje u nekonvencionalnim mjernim transformatorima moe se iskoristiti i
Hall efekat

15
Vanr.prof.dr Mirsad Kapetanovi

Kerr efekat
Kerr efekat je osobina transparentnih materijala da u prisustvu
elektrinog polja postaju dvoosni, mada su u odsustvu polja
jednoosni. To znai da se svjetlosni talas koji ulazi u ovakav
materijal dijeli u dva talasa koji se prostiru razliitim brzinama,
a to opet znai da imaju dva indeksa loma n1 i n2:

gdje je c brzina svjetlosti u vakuumu, a v1 i v2 brzine

razdijeljenih talasa svjetlosti u materijalu sa dvostrukim
indeksom loma u prisustvu elektrinog polja.
Veliina koja karakterizira ovu pojavu je razlika izmeu ova dva
indeksa loma n:
Promjena n je proporcionalna kvadratu elektrinog polja po emu se ovaj efekat jo naziva i kvadratni
elektrooptiki efekat:

gdje su: 0 - talasna duina svjetla; K - Kerrova konstanta; E - jaina elektrinog polja.
Dakle, mjerenjem n moe se odrediti napon U na Kerrovoj eliji (Kerr elementu). Meutim, zbog
kvadratne ovisnosti od napona Kerrove elije nisu najpogodne za mjerenje.

16

Vanr.prof.dr Mirsad Kapetanovi

Kerr efekat
Efekat je 1875. godine otkrio kotski fiziar John Kerr, po emu je efekat i dobio ime.
Svi transparentni materijali ispoljavaju Kerrov efekat, ali neke izotropne (jednakih fizikih svojstava u svim
pravcima) tenosti ga iskazuju mnogo jae nego ostali materijali, kao naprimjer nitrobenzol
(C6H5NO2), pa imaju jako velike vrijednosti Kerr-ove konstante.
Staklena elija napunjena takvim tenostima naziva se Kerrova elija.
Kako Kerrov efekat ima ekstremno brz odziv (praktino trenutan) na promjene elektrinog polja, Kerrove
elije se esto koriste za modulaciju svjetlosti. Svjetlost pomou ovih ureaja moe biti modulirana
pri frekvencijama do 10 GHz.
Problem je toksinost i eksplozivnost nitrobenzola.
Zbog veoma kratkog vremena odziva Kerr elementi se najee koriste kao klapne u ultra brzim
kamerama.

17
Vanr.prof.dr Mirsad Kapetanovi

Pockelsov efekat
Pockelsov efekat je elektrooptiki efekat slian Kerrovom efektu, ali je promjena n direktno
proporcionalna jaini elektrinog polja, odnosno naponu na Pockelsovom elementu:

Efekat je 1893. godine prouavao Friedrich Carl Alwin Pockels, po kojem nosi ime.
Ovu osobinu imaju piezoelektrini kristali ija kristalna reetka nema centar simetrije.
Pockelsove elije se izrauju na slian nain kao i Kerrove.
Elektrino polje moe biti primijenjeno na kristal poduno ili popreno u odnosu na snop
svjetlosti.
Ako je polje popreno, potrebe za naponom mogu biti smanjene produivanjem kristala, a
ako je elektrino polje poduno, takve elije trebaju prstenaste elektrode.

18
Vanr.prof.dr Mirsad Kapetanovi

Faradeyev efekat
Faradayev efekat ili Faradeyeva rotacija je magnetooptiki efekat koji predstavlja interakciju izmeu
svjetlosti i magnetnog polja. Efekat je otkrio Michael Faraday 1845.godine, po kojem je dobio ime. Bio
je to prvi eksperimentalni dokaz o povezanosti optike i magnetizma. Pokuavajui da namagnetie
svjetlost, otkrio je rotiranje ravni polarizacije svjetlosti u magnetnom polju.
Efekat se javlja u skoro svim transparentnim (providnim) dielektrinim materijalima, ukljuujui tenosti,
kada su pod dejstvom magnetnog polja.
Faraday-ev efekat je posljedica dekompozicije talasa na dva cirkularno polarizovana talasa (Cirkularno
polarizovani talas je talas kod kojeg vrh vektora polja opisuje krunicu) koja se prostiru razliitim
brzinama, to uzrokuje rotaciju ugla polarizacije.
Ako je L duina elije kroz koji prolazi linearno polarizovani svjetlosni zrak izloen magnetnom polju, veza
izmeu ugla rotacije polarizacije i magnetnog polja u dijamagnetnom materijalu je data sa:
gdje su:
V Verdetova konstanta
ugao rotacije
H jaina magnetnog polja
Amperova teorema omoguava da se Faradayev
efekat primjeni za mjerenje struje umjesto
magnetnog polja. Ako svjetlosni zrak pravi
puni krug oko vodia sa strujom, integracijom
du puta, Faradayev ugao postaje
proporcionalan struji:
19
Vanr.prof.dr Mirsad Kapetanovi

Hallov efekat
Efekat je otkrio E.H. Hall 1879. godine. Koristei ovaj efekat
je mogue mjeriti struju kroz provodnik ili poluprovodnik
trakastog oblika.
Sutina Hallovog efekta je u slijedeem:
Ako je metal ili poluprovodnik kroz koji protie struja I izloen
magnetnom poju B (koje djeluje popreno u odnosu na
struju), inducira se eletrino polje E koje je okomito i na
magnetno polje i na struju (slika desno, gore).
Izmeu ivica trakastog provodnika kroz koji protie struja u
prisustvu magnetnog polja okomitog na tok struje, javlja
se napon Uh koji je proporcionalan struji I kroz
provodnik i magnetnoj indukciji:

gdje je Rh Hallova konstanta, a d irina trakastog provodnika.

Hall efekat je posljedica Lorentzove sile:

Pod uticajem ove sile dolazi do neravnomjerne distribucije

praznina u kristalnoj reetci provodnika (slike desno,
dole) to se manifestuje kao pojava poprenog
elektrinog polja odnosno Hallovog napona Uh.
20
Vanr.prof.dr Mirsad Kapetanovi

pula Rogowskog

21

pula Rogowskog je toroidalni namotaj sa nemagnetnim jezgrom postavljen oko provodnika kroz koji
protie mjerena struja. Promjenljivo magnetno polje koje stvara struja indukuje napon u namotaju
koji je proporcionalan izvodu struje (di/dt).
Izlazni napon ima vrijednost: Uizl=M di/dt, gdje je M vrijednost meuinduktiviteta. Taj napon se integrira
elektronskim integratorom tako da se na njegovom izlazu dobiva napon koji vjerno reproducira
oblik struje. Zbog nemagnetnog jezgra ovaj senzor nema nelinearnosti, pa je izlaz praktino
neovisan od frekvencije u irokom dijapazonu odreenom vremenskom konstantom pule, tako da
se vjerno mogu reprodukovati veoma brze tranzijentne struje.
Izlazni elektrini signal se E/O konvertorom pretvara u svjetlosni i alje na potencijal zemlje fiber
optikim kablom gdje se O/E konvertorom ponovo pretvara u elektrini i povezuje sa mjernim
instrumentima i zatitom.
Vanr.prof.dr Mirsad Kapetanovi

Hibridni mjerni transformatori

Nekonvencionalni mjerni transformatori se mogu
podijeliti u dvije grupe:
Prva grupa su hibridni mjerni
transformatori koji kombinuju
konvencionalne mjerne transformatore sa
elektronskim i/ili optikim sistemima.
Druga grupa su optiki mjerni
transformatori koji su bazirani na
fundamentalnim optikim mjernim
principima.

Ekvivalentne eme hibridnih optikih sistema sa:

induktivnim mjernim tansformatorom, kapacitivnim i
otpornikim djeljiteljima napona

22
Vanr.prof.dr Mirsad Kapetanovi

Elektronski NT sa kapacitivnim djeliteljem

Komponente:
C1, C2
kapacitivni djelitelj napona
A
elektronsko pojaalo
TR
induktivni magnetni transformator
R2
ulazna impedansa pojaala A
RS
izlazna impedansa pojaala A
RL
teret

I elektronski NT sa kapacitivnim djeliteljem (bez optike) je primjer hibridnog mjernog transformatora.

Elektronsko pojaalo se prikljuuje zbog male izlazne snage djelitelja. Pojaalo ima veliku ulaznu
impedansu ime je ostvarena dobra prilagoenost sa djeliteljem i smanjena fazna greka
ovakvog primarnog davaa.
Kontinuirano napajanje elektronske opreme koja se koristi kod aktivnih sistema jako je bitno i mora
biti neovisno od struje u mrei.
23
Vanr.prof.dr Mirsad Kapetanovi

Definicija i funkcionalni dijagram nekonvencionalnih mjernih transformatora

Definicija: Nekonvencionalni mjerni transformator je statiki aparat koji se sastoji od jednog ili vie
senzora struje ili napona, koji moe biti spojen preko primarnog konvertora na prenosni sistem i
sekundarni konvertor, a koji je namijenjen za prenos signala proporcionalnog mjernoj veliini do mjernih
instrumenata, zatitnih ureaja ili upravljakih sistema.
Nekonvencionalni mjerni transformator se esto naziva i elektronski mjerni transformator ili optiki
mjerni transformator.
Nije neophodno da nekonvencionalni mjerni transformator ima sve elemente prikazane na funkcionalnom
blok dijagramu. Primjenjena tehnologija nekonvencionalnog mjernog transformatora odreuje koji su
elementi potrebni u njegovoj realizaciji.
Za njihov rad je potrebna mala snaga, na VN strani nemaju elektronsku opremu i za prenos informacija
koriste fiberoptike kablove.
24
Vanr.prof.dr Mirsad Kapetanovi

Definicija i funkcionalni dijagram nekonvencionalnih mjernih transformatora

Primarni senzor: Ureaj koji konvertira primarnu mjernu veliinu (struju ili napon) u niskoenergetski
analogni signal pogodan za elektronsku obradu. Primarni senzor je specijalno konstruisan i mehaniki
integriran sa primarnim provodnikom.
Primarni konvertor: Elektronski ureaj smjeten u blizini primarnog senzora iji je zadatak digitalizacija i
predprocesiranje signala u pogodan oblik za prenos do sekundarnog konvertora.
Primarno napajanje: Napaja elektrinom energijom primarni konvertor.
Prenosni sistem: Sistem koji povezuje primarne i sekundarne konvertore. Obino je to fiberoptiki kabl
koji prenosi optiki signal.
Sekundarni konvertor: Elektronski ureaj smjeten u komandnoj sobi iji je zadatak da signal pretvori u
standardni izlazni format prilagoen mjernom instrumentu, odnosno tipu zatite i sistemu upravljanja.
Sekundarno napajanje: Napaja elektrinom energijom sekundarni konvertor.
25
Vanr.prof.dr Mirsad Kapetanovi

ematski prikaz optikih mjernih transformatora

Funkcija izolacije optikih mjernih
transformatora je slina kao i kod
konvencionalnih mjernih transformatora.
Osnovna razlika je u:
principu rada senzora za mjerenje
koritenju fiberoptikog kabla za vezu
i komunikaciju sa senzorom preko E/O i
O/E konvertora. Oznake E/O i O/E
oznaavaju konverziju signala,
elektronskog u optiki i optikog u
elektronski, koji se prenosi putem
komunikacijske veze.
elektronskom interfejsu koji je
potreban za E/O konverziju i
prilagoenje sekundarnog izlaza

ematski prikaz optikih mjernih transformatora.

26
Vanr.prof.dr Mirsad Kapetanovi

Nekonvencionalni strujni mjerni transformatori

1.

2.

3.

4.

5.

6.

27

Optoelektroniki ureaj konvertuje svjetlosni signal iz

LED dioda u dva linearno polarizovana signala i
alje ih kroz fiberoptiki kabl.
Na vrhu potpornog izolatora se nalazi kruni
polarizator svjetlosti koji dva linearno polarizovana
signala konvertuje u jedan lijevo i jedan desno kruno
polarizovani signal.
Oba signala putuju oko provodnika vie puta.
Magnetno polje koje stvara struja koja tee kroz
provodnik jedan signal usporava, a drugi ubrzava. Taj
efekat se naziva Faraday-ev efekat (Faraday effect).
Nakon to signali dou do kraja fiberoptikog kabla
reflektuju se na tamo postavljenom ogledalu i vraaju
se nazad istim putem. Tom prilikom se efekat duplira.
Oba signala ponovo nailaze na kruni polarizator, koji
ih sada konvertuje u linearno polarizovane signale.
Kada nema struje kroz provodnik, oba signala su u
fazi. Meutim, kada struja tee kroz provodnik ona
fazno pomjera signale u suprotnim smjerovima,
zbog ega oni prestaju biti u fazi.
Svjetlost putuje nazad do optoelektronikog ureaja.
Tu se odreuje fazni stav i tako precizno mjeri
struja kroz provodnik. Poto oba signala prelaze
identian put, vibracije i temperaturne promjene imaju
isti efekat na oba signala, to znai da nemaju uticaja
na tanost.

optoelektronika
Vanr.prof.dr Mirsad Kapetanovi

Nekonvencionalni naponski mjerni transformatori

28

optoelektronika

1. Napon na prikljuku stvara elektrino polje

izmeu provodnika i zemlje
2. Optoelektroniki ureaj alje svjetlosni signal
iz LED dioda kroz fiberoptiki kabl
3. Svjetlost putuje du linija polja do gornje
elektrode
4. Svjetlost ulazi u Pockelsove kristale
(Pockels cells) smjetene na odreenim
pozicijama unutar potpornog izolatora
5. Dok prolazi kroz kristale, elektrino polje
mijenja krunu polarizaciju svjetlosti u
eliptinu (kruno polarizovana svjetlost ulazi
u kristal, a izlazi eliptino polarizovana
svjetlost). Na osnovu parametara elipse
odreuje se precizno vrijednost polja na
mjestu kristala.
6. Na kraju se, na osnovu vrijednosti polja
odreenog u tri take, precizno odreuje
(mjeri) napon. Mjerenje ne zavisi od
vanjskih uticaja, kao to je povrinsko
zagaenje izolatora.
Vanr.prof.dr Mirsad Kapetanovi

Kombinirani nekonvencionalni strujni i naponski mjerni transformator

Nekonvencionalni mjerni
transformatori, kao i klasini,
mogu se kombinirati.

Kombinirani strujni optiki i

kapacitivni naponski mjerni transformator

29
Vanr.prof.dr Mirsad Kapetanovi