CT CN KHOAN

1. Vai tr ca ct cn khoan trong cng tc khoan

1.1. Cu trc ca b dng c khoan
B dng c khoan tnh t trn xung di gm c cc thnh phn c bn nh
sau:

Cn ch o

Cn khoan

Cn nng

ng mu
Mi khoan

Hnh 1. Ct cn khoan

- Cn ch o;
- Cn thng v cc u ni;
- Cn nng v cn k thut;
- ng mu v mi khoan.
Ngoi ra, cn tu thuc vo mc ch k thut v c trng ca ging khoan
m b dng c khoan c th c thm mt s b phn na nh: cc nh tm, thit
b doa rng thnh ging, vng chn mu
1.2. Nhim v ca cn khoan trong cng tc khoan
Cn khoan l mt b phn c bn ca b dng c khoan. N m nhim cc
nhim v sau:
- Truyn nng lng ti dng c ph hu t y (nng lng c hc,
nng lng thu lc);
- Dn dung dch ra l khoan;
- To ti trng y;
- Nng th b dng c khoan v ng chng;
- Tip nhn momen phn lc ca dng c ph hu t hoc ng c y.
1.3. Phn loi v cu to cn khoan

Hnh 2. Cn khoan
1.3.1. Cn thng
Cn thng c ch to t nhng loi thp c bn khc nhau.
Bng 1. Tnh cht c hc ca mt s loi thp
Tnh cht c hc

Nhm thp

Gii hn bn ko, kG/mm2

65

70

75

80

90

Gii hn chy, kG/mm2

38

50

55

65

75

dn di tng i, %

16

12

12

12

12

Tu theo phng php ni, hay kiu u ni, m ngi ta chia cn khoan ra
thnh cc loi nh sau:
- Cn khoan u ni trong;
- Cn khoan u ni ngoi;
- Cn khoan u ni hn v.v .
1.3.1.1. Cn khoan u ni trong
Cn khoan u ni trong c ch to t nhng ng thp c hai u c
chn dy v c tin ren pha trong. Dng ren ca cn l ren tr thang c bcc
ren 6,35mm, gc nghing mt sn 50. Ngi ta chn u cn vi mc ch tng
bn phn tin ren. gim thi gian tho lp trong qu trnh nng th, ngi
ta ni cc cn n li vi nhau thnh cn dng. Cc cn n c ni vi nhau
bng u ni trong (u ni nhipen), cc cn dng c ni vi nhau thnh ct
cn khoan nh b u ni gm c hai phn:
- u ni mt rnh;
- u ni hai rnh: mt rnh lm vinca, lp trc treo b dng c khoan
trn ming ging cn rnh kia lp u nng.

(a)

(b)
Hnh 3.u ni Nhippen

(a) u ni hai rnh; (b) u ni mt rnh

u im ca ct cn khoan u ni trong l mt ngoi ca ct cn bng phng

nn cho php khoan vi tc vng quay ln, c bit l khi khoan kim cng. Do
mt ngoi phng nn hn ch c hin tng kt b dng c trong qu trnh ko
th.
Nhc im l yu ch ni, tn tht p lc ti u ni ln.
1.3.1.2 Cn khoan u ni ngoi
Cn khoan u ni ngoi c ch to t ng thp hnh tr, hai u c
chn dy trc khi tin ren. Ren l loi ren tam gic nh. Chng c ni li vi
nhau thnh cn dng nh u ni mufta.
u ni mufta l mt on ng thp hai u c tin ren pha trong v l ren
tam gic nh, cn cc cn dng c ni li vi nhau thnh ct cn khoan nh b
u ni gm c hai phn:

Ren tam gic to

Hnh 4. u ni ngoi (u ni Mufta)

- Phn dng: pha trn c tin ren trong tam gic nh ni vi cn
khoan. Pha di c tin ren ngoi, ren cn tam gic to ni vi phn m.
- Phn m: pha trn c tin ren trong ren tam gic to ni vi phn
dng, pha di c tin ren trong, ren tam gic nh ni vi cn khoan.
Trong qu trnh nng th b dng c khoan trong ging khoan, ngi ta ch
tho lp ch ren to.
Ren tam
gic nh

(a)

Ren tam
gic to
(b)

Ren tam
gic nh
Ren tam
gic to

Hnh 5. u ni ngoi (mufta)

(a) Phn dng; (b) Phn m
Loi cn khoan ny c mt s u im nh sau:

- Tho lp nhanh: ch cn tho t 4 n 5 vng ren l cn khoan c th c

tho ra, lp vo;
- Tn tht thu lc ch u ni nh;
- Cn khoan lu b mn do masat vi thnh ging khoan nh ng knh ca
u ni ln hn ng knh ca cn.
Loi cn ny thng c s dng khoan hp kim, khoan ph ton y,
khoan xoay p thu lc hoc khoan xoay p kh nn.
1.3.2 Cn hp kim nh
Khi chiu su ca ging khoan tng ln, trng lng ct cn khoan kh ln
lm tng chi ph cng sut quay v nng th ct cn, khi cn phi gim nh
trng lng ca ct cn khoan. gim trng lng ca ct cn khoan ngi ta s
dng loi cn c ch to t hp kim nh. Cu trc ca loi cn khoan ny cng
ging vi cu trc ca loi cn khoan ch to t thp. Cc loi u ni c ch
to t cc loi thp 40XH hoc 36-2C.
ch to cn khoan hp kim nh ngi ta s dng cc loi hp kim D16T,
B95T1, 1953. Tnh cht c hc ca cc loi hp kim ny c cho trong bng 2.
Bng 2. Tnh cht c hc ca hp kim thp
Gii hn bn,

Gii hn chy,

dn di

N/cm2

N/cm2

tuyt i, %

D16

45000

33000

12

B95-T

50000

38000

1953

54000

48000

M hiu hp kim

m bo kn ca u ni, ngi ta s dng keo loi YC-1. Hin nay,

cn khoan c ch to t hp kim nh c cc ng knh 34; 42; 54 v 68 mm.

Trong khoan thm d c su ln th thng s dng cc loi cn c ng

knh l 54 v 68mm.
Bng 3. Mt s loi cn hp kim nh
Loi cn

L-42

LM-54

Cc c tnh ca cn khoan
1

42

42

4700

2,5

54

54

4700

4,4

68

68

4700

5,8

54

65

7,5

4700

* Ch thch:

(4) Chiu di cn n,

(1) ng knh ngoi, mm

mm

(2) ng knh ngoi u ni, mm

(5) khi lng cn

(3) Chiu dy thnh, mm

n (k c u ni),
kg

Cn hp kim nh c trng lng thp hn khong 2,5 ln so vi cn thp

cng kch thc. trong nc, cn thp gim i 13%, cn trng lng cn khoan
hp kim nh gim ti 36% . S dng cn hp kim nh gim bt cng sut quay ct
cn khoan, cng sut nng b dng c khoan ln.
Cn hp kim nh c kh nng chng n mn so tt hn so vi cn thp. S
dng cn hp kim nh gip gim bt chi ph trong vn chuyn v ci thin c
sc lao ng nng nhc cho ngi cng nhn khoan.
1.3.3 Cn nng
Qua nghin cu v thc t thi cng cc cng trnh ngi ta nhn thy rng
phn di ca ct cn khoan lm vic vt v hn v khng n nh chnh v vy
m cc s c v cn khoan thng xy ra phn ny. Cn nng c lp di
cng ca ct cn khoan.

Khi l khoan cn nng, trng lng b dng c khoan cha to nn ti

trng y th cn nng c s dng vi mc ch tng ti. Khi chiu su l
khoan ln, trng lng b dng c khoan tha to nn ti trng y, khi ta
phi khoan gim ti. Lc ny cn nng c s dng vi mc ch lm n nh
tng bn ca b dng c khoan.
* Cc loi cn nng:
Cn nng c mt s loi nh cn rnh xon, cn c b mt c lm cng

Hnh 6. Cn nng

Hnh 7. Cn nng c b mt c lm cng

Bng 4. c tnh k thut ca mt s cn nng

Loi

-RPT -RPT

Cc ch tiu

73

89

73

ng knh ngoi, mm

73

87

73

ng knh u ni, mm

80

90

73

4620

4625

4680

19

22

19

28

28

28

1180

1670

1160

Chiu di mt cn khng
k u ni, mm
Chiu dy thnh, mm
ng knh trong nh
nht ca u ni, mm
Trng lng mt cn c
u ni N
* Tc dng ca cn nng:

- Ci thin s lm vic cho ct cn khoan

- Tng s vng quay ca b dng c, dn n tng nng sut khoan.

- Trnh s c v cn khoan.
- Chng mn cho ct cn khoan
- Chng s cong xin ca ging khoan
* Cu to ca cn nng
Cn nng l nhng ng thp thnh dy, mt u c tin ren pha ngoi cn
mt u cn th c tin ren pha trong. Cc cn nng c ni trc tip vi nhau.
Trng lng ca cn nng c xc nh bi ti trng cn thit ln y ging
khoan ph hu t v n c xc nh theo cng thc:
Gcn = a x P, kG

(1-1)

Trong :
- Gcn: trng lng phn cn nng, kG;
- P: ti trng cn thit tc dng ln y ging khoan ph hu ; kG
- a: h s, thng ly a = 1,25 1,5.
1.3.4 Cn khoan vi b dng c ko mu nm trong cn
Do chiu su ca ging khoan thm d ly mu ngy cng su. Chnh v th
m thi gian ko th s tng ln rt nhiu nu c s dng phng php khoan ly
mu thng thng. gim thi gian ko th b dng c khoan, ngi ta ch
to ra b dng c ly mu trong cn khoan. Ct cn khoan loi ny phi m bo
cho b dng c mu di chuyn qua d dng.
Cn khan l nhng ng thp mt u c tin ren trong, mt u c tin
ren ngoi, chng c ni trc tip vi nhau v to thnh ct cn khoan c ng
knh u. Ren ca cn l loi ren thang cn c bc ren l 8mm v cn khoan c
ch to t thp c k hiu 36XHM c bn= 70 kN/cm2, chy = 60 kN/cm2.

2. Kim ton ct cn khoan trong qu trnh nng th

Trong qu trnh nng th, ct cn khoan chu tc dng ca cc thnh phn ng

sut sau:
- ng sut ko;
- ng sut un do l khoan cong.
Ti trng ko c tnh theo cng thc sau:

Q k Q dc Q ms Q qt

(2-1)

Trong :
* Qdc: trng lng ca b dng c khoan trong l khoan (kG)
- L khoan thng ng:

Q dc q L1 d
t

(2-2)

Trong :
: h s k n s tng trng lng do u ni;
i vi u ni trong = 1,05;
i vi u ni ngoi = 1,1.
q: trng lng 1m cn khoan hoc ng mu (kG/m);
L: chiu di b dng c khoan;
d: trng lng ring ca dung dch khoan, G/cm2;
t: trng lng ring ca vt liu ch to cn khoan, G/cm2.
- L khoan nghing:

Q d q L1 d cos
t

Vi l gc thin nh.
* Qms: lc ma st vi thnh l khoan hoc ng chng
- Trong l khoan thng ng, theo kinh nghim:
C ng chng: Qms = (0,1 0,2) Qdc

(2-3)

 Khng c ng chng: Qms = (0,2 0,3) Qdc

- Trong l khoan nghing:

Q ms q L1 d f sin
t

(2-4)

Vi f l h s ma st.
* Qqt: lc qun tnh khi nng th

Q qt q L1 d
t

a

g

(2-5)

Trong :
a: gia tc ca b dng c khoan trong l khoan, m/s2;
g: gia tc trng trng, g = 9,8 m/s2.
2.1 Qu trnh nng
- Chuyn ng vi gia tc a > 0:
Qk = Qdc + Qms + Qqt

(2-6)

- Chuyn ng vi gia tc a = 0:
Qk = Qdc + Qms

(2-7)

- Chuyn ng vi gia tc a < 0

Qk = Qdc + Qms - Qqt

(2-8)

Qqt
Qms

Qms

Qms

Qdc

Qdc

Qqt
Qdc
(a)

(b)

a<

a=

(c)
a<

Hnh 7. Ti trng tc dng trong qu trnh nng

2.2 Qu trnh th
- Chuyn ng vi gia tc a > 0:
Qk = Qdc - Qms - Qqt

(2-9)

- Chuyn ng vi gia tc a = 0:
Qk = Qdc - Qms
- Chuyn ng vi gia tc a < 0

(2-10)

Qk = Qdc - Qms + Qqt

Qms

Qms

(2-11)

Qms

Qqt
Qqt

Qdc

Qdc

(a)

Qdc
(b)

a>

a=

(c)
a<

Hnh 8. Ti trng tc dng trong qu trnh th

ng sut ko c tnh nh sau:

k

b ,c
Qk

F
nK

Trong :
- F: tit din ca cn khoan, cm2;

(2-12)

- : ng sut ko cho php ca vt liu ch to cn khoan, kG/cm2;

- b ,c : gii hn bn hoc gii hn chy ca vt liu ch to cn khoan, kG/cm2;
- n: h s an ton;
- K: h s tp trung ng sut.
Ta c th biu din mi quan h k = f(L) nh trn hnh v bn di

kmax
0

Lmax
L

Hnh 9. Biu ng sut ko dc theo ct cn khoan

Nhn xt
- k ph thuc bc nht vo chiu su l khoan;
- k t gi tr ln nht ti tit din trn cng;
- k = 0 ti tit din di cng.