KASAbestari PDF

ongsi
nalisis
ebar
Pengurusan Perubahan
Sekolah Bestari:
Model Pengurusan
Perubahan Bahagian
Teknologi Pendidikan,
KASAbestari
ksi
Kementerian Pelajaran Malaysia
Diterbitkan oleh
Sektor Komunikasi dan Latihan

Pembangunan Pendidikan Bestari
Bahagian Teknologi Pendidikan
Januari 2005
PENGURUSAN PERUBAHAN
SEKOLAH BESTARI:
MODEL PENGURUSAN PERUBAHAN
BAHAGIAN TEKNOLOGI
PENDIDIKAN, KASAbestari
2
i
Hak Milik 2005 Kementerian Pelajaran Malaysia

ISBN No.: 983-3244-02-5

Dokumen yang berkaitan:
The Malaysian Smart School: A Conceptual Blueprint

Program Pengurusan Perubahan Pusat Sumber Pendidikan
Panduan Pengurusan Perubahan Sekolah Bestari
Negeri
Negeri
Negeri
Negeri
Negeri
Negeri
Negeri
Negeri
Negeri
Negeri
Negeri
Negeri
Negeri
Negeri
Negeri
Pusat Kegiatan Guru Johor

Pusat Kegiatan Guru Kedah
Pusat Kegiatan Guru Kelantan
Pusat Kegiatan Guru Melaka
Pusat Kegiatan Guru Negeri Sembilan
Pusat Kegiatan Guru Pahang
Pusat Kegiatan Guru Perak
Pusat Kegiatan Guru Perlis
Pusat Kegiatan Guru Pulau Pinang
Pusat Kegiatan Guru Selangor
Pusat Kegiatan Guru Terengganu
Pusat Kegiatan Guru Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur
Pusat Kegiatan Guru Wilayah Persekutuan Labuan
Pusat Teknologi Pendidikan Bahagian - Pusat Kegiatan Guru Sabah
Pusat Teknologi Pendidikan Bahagian - Pusat Kegiatan Guru Sarawak
Daripada Sekolah Bestari Rintis ke Sekolah Bestari Contoh
ii
i isis r
s
ng nal eba ksi
o
K A S A
Kandungan
v
vi
1
3
5
11
17
20
22
Prakata
Logo Sekolah Bestari
Pengenalan
Model KASAbestari
Kongsi
Analisis
Sebar
Aksi
Bahan Sumber
Lampiran
Introduction to Soft Systems Methodology
Introduction to Open Space Technology
Contoh Rich Picture
Contoh CATWOE
Contoh Definisi Asas
Contoh Model Transformasi
Contoh Peta Minda
Contoh Analisis SWOT
Senarai Sekolah Bestari (1999 2005)
Takrif dan Komponen Utama Sekolah Bestari
Contoh Rubrik Pengurusan Perubahan
Cadangan Jadual Sesi Pengurusan Perubahan
Soalan Lazim Pihak Berkepentingan Sekolah
Urus Setia Pengurusan Perubahan
23
29
34
35
36
37
38
39
47
51
59
67
68
72
4
iii
Boleh!
SWOT
Sekolah
Bestari
Skills
Boleh!
Yes!
Processes
Management
TEACHINGTEACHING-LEARNING
Search
Conference
Administration
Technology
Policies
Open Space Technology
PRAKATA
Konsep Sekolah Bestari Malaysia digubal oleh Kementerian Pendidikan Malaysia pada
tahun 1995-1996, dan mula disebarluaskan pada tahun 1997 melalui dokumen The Malaysian
Smart School: A Conceptual Blueprint.
Konsep ini dirintiskan di 87 sekolah bestari pada tahun 1999-2002 sebagai satu daripada
tujuh Aplikasi Perdana Koridor Raya Multimedia. Satu pengajaran utama daripada Projek Rintis
Sekolah Bestari ialah betapa pentingnya pengurusan perubahan bagi membantu warga sekolah
dan semua pihak berkepentingan yang lain menghadapi perubahan yang berlaku pada cara
mereka menjalankan tugasan persekolahan setiap hari.
Modul Model Pengurusan Perubahan Bahagian Teknologi Pendidikan, KASAbestari ialah
hasil pengajaran dan pengalaman yang diperolehi semasa Projek Rintis. Panduan dalam modul
ini disediakan khas untuk membantu semua pihak yang menjalankan aktiviti pengurusan
perubahan bagi memastikan pelaksanaan peluasan konsep Sekolah Bestari di seluruh negara.
Saya mengucapkan syabas kepada pegawai Sektor Komunikasi dan Latihan atas usaha
mereka dalam menghasilkan Modul Model Pengurusan Perubahan Bahagian Teknologi
Pendidikan, KASAbestari, ini.
Saya berharap modul ini dapat dimanfaatkan sepenuhnya oleh pengurus perubahan pada
semua peringkat.
Sekolah Bestari Malaysia: Mendidik Jiwa dan Minda
Datin Dr. Nor Hayati bt. Abd Rasid

Pengarah
6
v
The Malaysian Smart School Logo denotes

dynamic change.
It reflects the Ministry of Educations vision of
reinventing systemically the educational system
by changing the culture and practices of
Malaysias schools, moving away from memorybased learning to an education that stimulates
thinking and creativity, and empowers students
to be responsible for their own learning, while
seeking active participation by parents and the
community.
- The Malaysian Smart School Pilot Project Team,
Ministry of Education, 1999
The Malaysian Smart School

Logo Colours
Fonts in black denote critical and
creative thinking
Yellow denotes optimisation of
learning
Purple denotes knowledge
White denotes democratisation of
education
Blue denotes holistic development of
the learner
Red denotes the role of education as
the lifeline of the nation
The Malaysian Smart School
Logo Symbols
The happy heart represents the
hearts of the learners
The stylised light bulb represents the
minds of the learners
The friendly looking square
represents the systemic reinvention
of the Malaysian Educational
System
7
vi
Model Pengurusan Perubahan

Januari 2005
Pengenalan
9
Perubahan - apa dia?
Tujuan Modul Ini
Modul ini bertujuan untuk:

memberi gambaran menyeluruh tentang
konsep pengurusan perubahan;
memperkenalkan model pengurusan
perubahan
Bahagian
Teknologi
Pendidikan iaitu, KASAbestari;
menerangkan bagaimana menggunakan
KASAbestari
untuk
merancang,
melaksana,
dan
menilai
program
pengurusan perubahan.
Membuat sesuatu mengikut

cara yang lain
Sebahagian daripada kehidupan

seharian
Perubahan di suatu bahagian

menyebabkan perubahan di
bahagian yang lain
Pengurusan
perubahan - apa dia?
Kumpulan Sasaran
Modul ini sesuai digunakan oleh:
Mereka yang menghadapi masalah
pengurusan
perubahan
buat
kali
pertama
Mereka yang ingin memperdalamkan
pengalaman pengurusan perubahan
secara terancang
Mengurus tempoh transisi

daripada yang lama kepada
yang baru
Membantu orang melepaskan
cara sedia ada dan mencuba
cara baru
10
Fungsi Utama dan Bidang

Kemahiran Pengurus
Perubahan
Peringkat penerimaan
perubahan
Fungsi Utama Pengurus Perubahan

Penerimaan
Pemangkin
Penyelesai masalah
Pemudahcara proses
Penghubung sumber
Tahap Penerimaan
Bidang Kemahiran Pengurus Perubahan
Perancangan
Penyelesaian Masalah
Pengurusan Projek
Pengukuran
Analisis keputusan
Motivasi
Penambahbaikan Sistem dan Proses
Persetujuan
Pemahaman
Kesedaran
Masa
Berubah bermakna mencari jalan lain atau menuju ke destinasi baru.

Proses perubahan melibatkan rasa ingin tahu, dan rasa takut.
Kita mesti bersedia memasuki dunia baru untuk melihat orang di sekeliling kita dengan
mata baru.
Kita - sebagai individu, dan organisasi - boleh membuat persiapan untuk menghadapi
masa depan yang tidak tertentu, dengan membina masa depan kita sendiri.
Pengurusan perubahan bermakna mengupayakan organisasi dan individu untuk
bertanggungjawab terhadap masa depan kita.
2
11
Model
KASAbestari
12
Model KASAbestari
terdiri daripada empat
fasa:
Kongsi: Fasa mengenali

konsep Sekolah Bestari dan
memupuk minat terhadap
pelaksanaan Sekolah Bestari
Analisis: Fasa memahami
pengetahuan dan kemahiran
berkaitan dengan
Sebar: Fasa
mengintegrasikan
baru dengan aktiviti dan
amalan harian
Aksi: Fasa aplikasi
baru ke dalam situasi dunia
sebenar
Fasa Kongsi melibatkan perkongsian pengalaman, dan harapan

bagi perubahan yang diingini melalui:
Future Search
Search Conference
Fasa Analisis melibatkan penganalisisan isu dan masalah yang

perlu diatasi bagi mencapai perubahan melalui:
Soft Systems Methodology
Analisis SWOT
Fasa Sebar melibatkan penyebarluasan pengetahuan,

kemahiran, dan maklumat tentang konsep Sekolah Bestari
melalui:
Program Pengurusan Perubahan
Pelan Tindakan Jangka Panjang
Pelan Tindakan Jangka Pendek
Fasa Aksi melibatkan pelaksanaan aktiviti pengurusan

perubahan melalui:
Laporan Berkala
Penambahbaikan Program
3
13
Kitaran Pembelajaran Empat Fasa

Kongsi:
Tujuan fasa ini ialah untuk memupuk minat,
mewujudkan
perasaan
positif
dan
suasana
pembelajaran optimal melalui:
Perkongsian cadangan positif, soalan dan masalah
Penentuan matlamat yang jelas dan bermakna
Pemupukan rasa ingin tahu
Pembinaan suasana fizikal, emosi dan sosial positif
Penghapusan rintangan pembelajaran
Sebar:
Tujuan fasa ini ialah untuk membantu peserta
mengintegrasikan pengetahuan dan kemahiran baru
tentang Sekolah Bestari dalam pelbagai cara melalui:
Simulasi dunia sebenar
Analisis situasi
Penyelesaian masalah
Refleksi dan maklum balas
Reviu kolaboratif
Penyuaraan isu dan masalah
Pembinaan pelan tindakan
Analisis:
menghadapi pembelajaran perkara baru dalam cara
yang menarik minat, menyeronokkan, relevan, pelbagai
deria, dan berasaskan pelbagai gaya pembelajaran
melalui:
Aksi:
mengaplikasikan pengetahuan dan kemahiran baru
tentang Sekolah Bestari dalam kerja harian supaya
dapat memperkukuhkan pembelajaran dan memastikan
prestasi kerja meningkat secara berterusan melalui:
Perkongsian ilmu
Pemerhatian fenomenon dunia sebenar
Penglibatan whole-brain, whole-body
Pembentangan interaktif, pelbagai bentuk
Pengalaman pembelajaran kendiri dan berpasukan
Aplikasi semerta pada situasi sebenar

Pelaksanaan pelan tindakan
Aktiviti pengukuhan tindakan susulan
Coaching berterusan
Aktiviti sokongan sebaya
Perubahan organisasi dan persekitaran
i isis r
s
ng nal eba ksi
o
K A S A
14
4
Future Search/Search Conference

Future Search berasaskan teori
Search Conference.
Future Search ialah mesyuarat
Sesi pertama
Tumpukan kepada
masa dahulu
Gunakan lajur masa
Sesi kedua
Tumpukan kepada
masa sekarang
Gunakan peta minda
Sesi ketiga
Tumpukan kepada
masa akan datang
Gunakan rich picture
perancangan yang membantu

orang mengubah keupayaan
bertindak dengan pantas.
Future Search memberi peluang
kepada
orang
menceritakan
masa dahulu, masa sekarang dan
masa hadapan yang diingini bagi
mencari
bidang
persetujuan
(common ground).
Future Search
Search Conference
ongsi
15
5

Semua persepsi diterima
Penyertaan saksama dan terbuka
Idea disuarakan dalam kumpulan
kecil dan kumpulan besar
Semua idea didedahkan dan dikongsi
secara bersemuka
Tiada buku kerja, soal selidik,
penulisan peribadi
Tiada pembentang, pensyarah,
penceramah jemputan, ucap utama,
syarahan, permainan, icebreaker,
sesi latihan
Tiada format
Cakap, bincang, debat, runding
Lukis penyusun grafik (graphic
organisers) seperti peta minda,
peta konsep, rich pictures
Perancangan
sebelum
Mengimbas persekitaran
Menumpu kepada sistem

(dahulu, sekarang, masa depan)
Semasa
Mengendali kekangan
dan pelan tindakan
Melaksana dan
menyebar
Selepas
Future Search
Search Conference
ongsi
16
6
Sesi pertama: Tumpuan kepada masa dahulu
Sesi pertama ialah perkongsian sejarah sekolah bestari dan

sejarah peribadi peserta
Tempoh sesi antara 1 jam sehingga 4 jam
Peserta membuat lajur masa dengan mencatat peristiwa penting

dunia, kehidupan sendiri, dan sejarah sekolah bestari
Peserta menceritakan tentang catatan sendiri
Future Search
Search Conference
ongsi
17
7
Sesi kedua: Tumpuan kepada masa sekarang
Sesi kedua ialah perkongsian aliran terkini di dunia, negara,

kawasan setempat, dan dalam bidang pendidikan
Peserta membuat peta minda dengan mencatat aliran terkini di

dunia, negara, kawasan setempat, dan dalam bidang pendidikan
Future Search
Search Conference
ongsi
18
8
Sesi ketiga: Tumpuan kepada masa hadapan
Sesi ketiga ialah perkongsian pendapat tentang masa hadapan

yang diingini dan dipersetujui bersama atau common ground
Peserta membuat rich picture bagi membayangkan masa

hadapan yang diingini
Future Search
Search Conference
ongsi
19
9

Satu perkaedahan mesyuarat
Menyediakan platform untuk memaksimumkan dan menyerlahkan potensi individu dan organisasi
Mengenal pasti pengetahuan, pengalaman dan inovasi dalam organisasi
Menggalakkan tahap pembelajaran, penglibatan dan produktiviti yang tinggi
Menghasilkan organisasi yang cekal mengharungi sebarang arus perubahan yang mendatang
Empat Prinsip dan Satu Hukum

Prinsip 1:
Prinsip 2:
Prinsip 3:
Prinsip 4:
Hukum:
Panduan
Satu hari Open Space Technology
masa mencukupi untuk banyak
perbincangan
Peserta yang hadir ialah peserta yang

sepatutnya hadir
Segala yang berlaku ialah segala yang
sepatutnya berlaku
Saat ketika mesyuarat bermula ialah saat
ketika mesyuarat sepatutnya bermula
Saat ketika mesyuarat tamat ialah saat
ketika mesyuarat sepatutnya tamat
Hukum Dua Kaki atau Hukum Mobiliti
Peribadi
Future Search
Search Conference
ongsi
Dua hari Open Space Technology

masa mencukupi untuk
berbincang dan menghasilkan
dokumen
Tiga hari Open Space Technology
masa mencukupi untuk
penghasilan pelan tertentu bagi
tindakan serta-merta
20
10
S = Strengths (Kekuatan)
W = Weaknesses (Kelemahan)
O = Opportunities (Peluang)
T = Threats (Ancaman)
Analisis SWOT
Unsur
Luaran
Unsur
Dalaman
Kekuatan (Strengths)
Xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
Peluang (Opportunities)
Strategi yang mengambil

kira kekuatan dan
menggunakan peluang
Ancaman (Threats)
Strategi yang menggunakan

kekuatan bagi mengatasi
ancaman
Kelemahan(Weaknesses)
Strategi yang menggunakan
peluang bagi mengatasi
kelemahan

Analisis SWOT
nalisis
Strategi yang mengambil

kira kelemahan dan
mengatasi ancaman
21
11

Situasi yang
dianggap
bermasalah
Situasi
bermasalah
disuarakan
Definisi asas
tentang sistem
aktiviti bertujuan
yang relevan
Tindakan untuk
menambahbaik
situasi
bermasalah
Perbandingan
model dengan
dunia sebenar
Model konseptual
tentang sistem yang
dinyatakan dalam
definisi asas
Perubahan: Yang
diingini dan
boleh dicapai
Dunia
sebenar

Analisis SWOT
nalisis
Pemikiran
sistem tentang
dunia sebenar
22
12

Langkah Pertama: Sediakan CATWOE
C
= Customer
(Orang yang menerima akibat transformasi)
A = Actor
(Orang yang menjalankan aktiviti transformasi)
T = Transformation
(Proses mengubah)
W = World View (Weltanschauung)
(Pandangan hidup di belakang transformasi)
O = Owner
(Orang yang boleh memberhentikan proses)
E = Environment
(Unsur persekitaran yang membantu transformasi)
13

Analisis SWOT
nalisis
23

Langkah Kedua: Sediakan Definisi Asas
Definisi Asas perlu menyatakan 3 perkara:
Apa = tujuan sistem
Bagaimana = cara mencapai tujuan
Mengapa = tujuan jangka panjang aktiviti transformasi

Analisis SWOT
nalisis
Formula berikut digunakan:

Sistem ____(T)____ untuk ____(C)____
oleh ____(A)____, yang disokong oleh ____( O )____ ,
bagi _____(W)_____ , dengan menggunakan
____(E)____
24
14

Langkah Ketiga: Sediakan Model
Transformasi
Aktiviti dihubungkaitkan dengan
anak panah kebergantungan
Sempadan
sistem

Analisis SWOT
nalisis
Proses
pemantauan
dan kawalan
25
15

Langkah Keempat: Sediakan Rich Picture
Rich Picture ialah alat grafik bagi
menggambarkan pihak berkepentingan, isu
dan masalah yang mereka hadapi, serta
proses kerja mereka.
Struktur merujuk kepada aspek konteks kerja
yang sukar diubah, termasuk hierarki organisasi,
kedudukan geografi, peralatan fizikal, pihak
berkepentingan yang menggunakan sistem baru
yang diperkenalkan, dan mereka yang akan
dipengaruhi oleh sistem baru tersebut.
Proses merujuk kepada perubahan atau
transformasi yang berlaku dalam proses kerja,
termasuk perubahan dalam peranan dan
tanggungjawab pihak berkepentingan, dan aliran
barangan, dokumen atau data.
Isu merujuk kepada motivasi setiap pihak
berkepentingan, dan bagaimana motivasi ini
membawa kepada perspektif yang melicinkan
perubahan.
Rich Picture Yang Berkesan

Unsur
Komen
Struktur
Lukis struktur kerja pihak berkepentingan

yang akan menggunakan atau yang akan
dipengaruhi oleh sistem baru
Proses
Lukis gambaran menyeluruh sahaja
Isu
Lukis kartun yang ringkas bagi

menggambarkan isu yang dihadapi oleh
pihak berkepentingan
Gunakan laras
bahasa pihak
berkepentingan
Pastikan rich picture mudah difahami

oleh pihak berkepentingan
Gunakan
gambar dan
perkataan
Tiada cara betul untuk melukis rich

picture. Setiap pelukis menggunakan
gaya yang berlainan, dan pelukis yang
sama mungkin menggunakan gaya yang
berlainan mengikut situasi
16

Analisis SWOT
nalisis
26

Isu
Pelan Tindakan
Untuk meningkatkan tahap

penggunaan perisian kursus
Sekolah Bestari (TLM) dan
aplikasi Sistem Pengurusan
Sekolah Bestari (SSMS)
1. Membentangkan isu
dalam mesyuarat
pengurusan bagi
menggerakkan semua
warga sekolah
2. Mewajibkan semua guru
menggunakan Jadual
Makmal Bestari untuk
meningkatkan
penggunaan bahan TLM
SATU MUKA
SURAT DARIPADA
PELAN TINDAKAN
SMK AGAMA
BALING
n
Co
oh
Tanggungjawab
Tarikh Selesai
Pengetua
26 April 2004
Pengetua
3. Pemasangan rangkaian
LAN ke makmal Sains
untuk menambah
kemudahan mengakses
Sistem Bestari oleh
guru Sains dan pelajar
Ketua Bidang Sains

Guru Penyelaras Bestari
Pengetua, GPK I, GPK

HEM,
GPK Kokurikulum,
Ketua Bidang, Ketua
Kerani,
Ketua Warden, Penyelia
Asrama, semua guru dan
staf
4. Program Gempur Bestari

bagi menggerakkan
penggunaan semua modul
Sistem Pengurusan
Sekolah Bestari (SSMS)
secara intensif
4 Mei Oktober 2004
5 Jun 2004

ebar
15 Jun 2004
27
17

Tubuhkan jawatankuasa perubahan
- menyelaras, memudahcara, memantau
Sediakan pelan induk
- menetapkan struktur, proses, garis panduan
Beri latihan
- meningkatkan kemahiran berkaitan dengan kerja kumpulan, menyelesaikan masalah, membuat
keputusan
Cipta sistem pengurusan perubahan berdasarkan wawasan sekolah
- menentukan peranan, tanggungjawab semua pihak berkepentingan sekolah (murid, staf, pentadbir,
ibu bapa)

-
Apakah kekuatan dan kelemahan sekolah kita?

Untuk menetapkan kerangka bersama bagi mereka semula struktur pendidikan di sekolah
Apakah wawasan kita?
- Untuk mencapai wawasan bersama yang menggalakkan proses perubahan
Apakah keutamaan kita?
- Untuk menetapkan keutamaan dan jadual perubahan
Apakah struktur yang kita perlukan?
- Untuk mendapat persetujuan tentang matlamat dan nilai bersama
- Untuk menentukan tugasan
Apakah kemahiran dan sumber kita?
- Untuk menentukan jenis latihan yang perlu

ebar

28
18
Contoh Aktiviti Pengurusan Perubahan
Pengetua, Guru Besar

Sistem promosi oleh Pusat Sumber Pendidikan Negeri untuk semua pengetua dan guru besar supaya
mereka memahami konsep Sekolah Bestari dan dapat merancang serta melaksanakan program
pengurusan perubahan untuk warga sekolah dan ibu bapa sebelum pemasangan Penyelesaian Bersepadu
Sekolah Bestari di sekolah.
Guru Penolong Kanan, Penyelia Petang
Sistem latihan kemahiran menggunakan aplikasi komputer (pemprosesan kata, spreadsheet, dan
pembentangan grafik) oleh Penyelaras Pusat Kegiatan Guru untuk Guru Penolong Kanan dan Penyelia
Petang supaya mereka dapat menggunakan kemahiran ini untuk menerangkan konsep Sekolah Bestari
dengan lebih menarik kepada warga sekolah dan ibu bapa.
Guru
Sistem latihan menggunakan bahan internet dalam pengajaran dan pembelajaran oleh Penyelaras Pusat
Kegiatan Guru untuk guru supaya mereka mahir mengintegrasikan bahan internet dalam pengajaran dan
pembelajaran.
Staf Sokongan
Sistem promosi oleh Pengetua dan guru untuk staf sokongan sekolah supaya mereka memahami peranan
mereka dalam peluasan Sekolah Bestari dan dapat membantu mempromosikan konsep Sekolah Bestari
kepada orang ramai.
Murid
Sistem latihan oleh Guru Penyelaras Bestari dan guru untuk murid supaya mereka memahami dan tahu
mengakses, memilih dan menggunakan bahan internet untuk menghasilkan portfolio projek bagi tugasan
mata pelajaran tertentu.
Ibu Bapa dan Komuniti
Sistem promosi oleh Pengetua dan guru sekolah untuk ibu bapa dan komuniti supaya mereka memahami
konsep Sekolah Bestari dan dapat memberi sokongan serta sumbangan kepada sekolah.
Pihak Lain
Sistem penyelidikan dan pembangunan oleh Pegawai Unit Pembangunan dan Penyelidikan Pusat Sumber
Pendidikan Negeri untuk Pusat Sumber Pendidikan Negeri supaya Pusat Sumber Pendidikan Negeri dapat
merancang pelan tindakan pengurusan perubahan yang lebih berkesan bagi sekolah tempatan.

ebar
29
19
Aktiviti Pengurusan Perubahan

Latihan Dalaman
Mesyuarat Penyelarasan
Penyebaran Maklumat
Lagu Sekolah Bestari

Jiwa dan Minda
Hearts and Minds

Laporan Berkala
ksi
Video Sekolah Bestari

Jiwa dan Minda
Hearts and Minds
30
20
Laporan Berkala
Penambahbaikan
Program
21

Laporan Berkala
ksi
31
Bahan Sumber
32
i isis r
s
ng nal eba ksi
o
S
A
K A
Rujukan
1. Checkland, Peter; and Scholes, Jim. (1990).
Soft Systems
Methodology in Action. New York: John Wiley and Sons.
2. Emery, Merrelyn; and Purser, Ronald E. (1996). The Search
Conference:
A Powerful Method for Planning Organizational
Change and Community Action.
San Francisco: Jossey-Bass
Publishers.
Bahan Sumber Pengurusan Perubahan
1. The Malaysian Smart School: A Conceptual Blueprint
2. Modul Model Pengurusan Perubahan Bahagian Teknologi
Pendidikan, KASAbestari
3. Lagu Sekolah Bestari: Jiwa dan Minda, Hearts and Minds
4. 138 Cara Penggunaan Perisian Kursus Bestari
5. Panduan Penggunaan Bahan Internet
33
22
Lampiran
34
Introduction to Soft Systems Methodology
How is SSM used?

The basic model of SSM is a seven-stage model, which is described
stage-by stage in the accompanying pages.
The seven stages do not represent a single process which can be
followed from start to finish, after which a 'right' answer will be
obvious. These stages are stages in a process: the process may
have to be repeated many times before a reasonable
accommodation or agreement may be reached.
SSM is a methodology used to achieve organised action.

SSM assumes that each individual will see the world
differently.
Different
world-views
inevitably
lead
to
varying
understandings and evaluations of any situation, which lead
in turn to different ideas for positive action.
These ideas are not necessarily opposed to each other
(there is generally likely to be some overlap), but they may
be different enough to make the difference a serious issue
when deciding on a course of action.
An SSM intervention involves

finding out about the situation;
thinking about systems which are, or might be,
employed in the situation;
comparing the thinking to the systems which exist
in the real world;
taking action according to what has been learned.
It is not a simple matter of performing these four stages,
after which a 'right' answer will be produced. Rather, it is
about taking these four as bases for action, each of which
should be kept in mind.
Analysis and Techniques

Stage 1: Understanding the real-world situation
Step 1: Appreciation of the problem situation

Gather and examine as much of the available information as
possible.
Learn as much as possible about who and what are important in
the organisation
Understand as much of the organisation-specific language as
possible.
Pay close attention to information about 'how things are done in
the organisation.
35
23
Construct a rich picture.

Make a graphical representation of the whole situation, as
you see it.
A rich picture is, simply, an expression of the situation, as
the SSM user understands it. There is no particular set of
tools or specified formula for constructing one.
The point of a rich picture is to have, on one manageable
piece of paper, a picture which allows the practitioner to
see, and remember, the entirety of the problem as he/she
sees it.
It is generally considered a good idea to use words sparingly
in a rich picture, and to use symbols or pictures to carry
meaning. This should make understanding the rich picture
quicker and easier.
A rich picture should not be a representation of the
organisational processes (functioning or otherwise), but
rather should express the problems in the situation, and the
relationship between the problems, viewpoints, attitudes,
and advantages in the system.
Step 2: Expression of the problem situation

Conduct Analysis One by:
Defining the Client (the individual who causes the
intervention to take place)
Defining the 'would-be problem solvers' (those
individuals who conduct the study)
The would-be problem solver then makes up a list of
possible problems.
For each of the problems on the list, the would-be
problem solver then names one or more 'Problem
Owners': those people with an interest in the problem
situation as identified, and those who are likely to be
affected by the problem.
Conduct Analysis Two by:
Thinking about the roles that the various individuals
involved in the problem situation play.
Thinking about the behaviour that is expected from the
individuals involved.
Making notes of your findings.
Conduct Analysis three by:
Thinking about what makes an individual powerful within
the organisation.
Thinking about what the symbols of power are, for
example: accepted knowledge; a certain title or position,
or access to specific individuals might be symbols of
power within an organisation.
Making notes of each of these analyses.
to
Con
to
Con
to
Con
36
24
Stage 2: Conceptual Modelling
CATWOE
The CATWOE analysis is about thinking about the
various positions which individuals take up in regard
to the specific system described in the root
definition.
The categories are:
C (customer) who would be the
victims/beneficiaries of the purposeful
activity
A (actors) who would do the activities
T (transformation process)
W (weltanschauung) what view of the world
makes this definition meaningful?
O (owner) who could stop this activity?
E (environmental constraints) what
constraints in its environment does this
system take as given?
Step 3: Formulate root definitions (including CATWOE)

Identify a problem which seems important enough for
further investigation
Compose root definitions by naming a series of relevant
systems using the formulation:
'A system to. By In order to'
Conduct the CATWOE analysis to accompany the root
definition
Reconsider the Root Definition and the CATWOE in light
of each other: ensure each makes sense in terms of the
other.
The 3 E's
For each Root definition, you should understand the 3 E's.
If the system as described were to be implemented in the real
world, what measures would one use to establish whether the
system was efficacious, efficient, and effective?
Answering this question involves defining the criteria by which
you would judge the:
E1: Efficacy (criteria for establishing whether the
system works in its own terms: does it do what it says it
does)
E2: Efficiency (criteria for establishing whether the
system is working with the minimum use of resources:
divide the amount of output by the amount of resources
used)
E2: Effectiveness (criteria for establishing whether the
system is meeting the longer term aim: is it worth doing
at all?)
Root Definition
A properly structured root definition has three parts,
referred to as what, how and why.
The 'what' is the immediate aim of the system, the 'how'
is the means of achieving that aim, and the 'why' is the
longer term aim of the purposeful activity.
The following formulation should always be used:
A system to by in order to
37
25
Step 4: Build Conceptual Models

Taking a root definition, think about each of the activities
which would have to take place, in order that the system
described functioned properly.
Express each of these functions as a single phrase
using a single verb
Incorporate the activities into a conceptual model,
showing where each activity is dependent on
another.
Incorporate the 3 E's as defined in stage three.
Parts of the model

The large boundary is called the system boundary.
Each of the bubbles within the system boundary
represents an activity.
They are numbered, but the numbers do not need to be
in any particular order (the first activity to take place
need not be called number 1, except for convenience).
The arrows which join the bubbles represent dependency
(i.e., an arrow from bubble 1 to bubble 3 shows that
activity 1 must take place before activity 3 can take
place).
Contents of the model

Each activity in a conceptual model must contain one
(and only one) main verb that describes the activity.
Each model should contain approximately 7 plus or
minus 2 activities.
All of the activities in any single conceptual model
should be at the same level of definition.
That is to say, you should not include an activity which
could be considered to be a constituent part of another
included activity.
An activity which is a constituent part of another activity
belongs in a model at another level (see below).
If an activity in any model seems particularly important,
or needs expansion, then you can repeat the root
definition and conceptual modelling process, using that
activity as the main transformation.
This new model will be one level of definition lower than
your original model.
The model in context
You should find that the 'what' of the higher level model
maps directly on to the 'why' of the lower-level model.
Remember to take in to account the 'what' and the
'why' from the root definition.
With this in mind, ensure that your conceptual model
does not simply show the 'how', but also represents a
system that achieves the 'what', and will, in the long
term, contribute to achieving the 'why'.
38
26
Important to Remember
Conceptual modelling is the part of the SSM process which
new users of SSM often find the most difficult.
Stage 3: Comparison
Here are some pieces of advice:
The limit on the number of activities of seven plus-orminus-two is a strong guideline.

It is not compulsory, but SSM users often find that seven
plus or minus two helps them to include enough detail
but also to maintain the same level of resolution.
Think of the Activity model, the Root Definition and the
CATWOE analysis as a triangle.
There should be nothing in the activity model which
cannot be derived logically from the Root Definition.
The CATWOE should make sense in terms of the Root
Definition, and the activity model should be consistent
with the CATWOE.
If any of these are not the case, then the user should
look again at all three to work out what can be improved
and where.
Step 5: Compare models with real-world actions

Draw up a table.
The table should be five columns wide, and should have one
row for each activity in the activity model, plus one row for
each arrow in the activity model, plus one row for headings.
Head the columns as follows:
Number of the Activity
Does the activity exist in the real world situation, or not?
How is the activity done?
How is the activity judged and monitored?
Notes
Before moving on
By the end of this stage, you should have built a set
of models to represent your thinking about the
situation, which are logically and defensibly derived
from the Root definition, and which also make
sense in terms of the CATWOE analysis.
You should have:
A set of at least three root definitions and
their accompanying conceptual models
A clear idea of whose world-view each root
definition/conceptual model represents
This entirely logical set of models and analysis
is now ready to be compared against the
illogical, messy real world.
27
Number each row after an activity or link

For each activity, find out (from examining the organisational
material and your own notes, and from interviewing
individuals involved) the answers to each of the above
questions.
In the column marked 'notes', write down anything which
you think will be of use or interest, either in enriching the
understanding of the situation (and therefore enriching the
SSM investigation) and particularly in terms of making
changes to improve the situation.
In analysing the similarities and differences between the
model and the real world, a great deal of learning can be
gained.
39
The purpose of this stage is to gain that learning in a

thorough and structured way.
The models generated in the previous steps are not
accurate descriptions of the way systems in the real
world 'should' be, but rather are expressions of the way
one might expect systems to be from certain points of
view.
Equally, the systems which you take to exist in the real
world may appear strange or illogical, but may be as
they are for perfectly good organisational reasons.
Before moving on, you should have filled out the
comparison table, which will have given a clearer idea
of:
the important differences between the real-world
system and the model
possible questions to ask of people involved
possible courses of action which might be taken
to change the situation
necessary changes which should be made to the
model.
Step 6: Define feasible and desirable changes

Take the possibilities for changing the situation generated
in step 5.
For each proposed change, write down as clearly as
possible:
the reason for the change
the nature of the change
the means of bringing about the change
the longer-term effects of the change
from whose point of view the expected outcome will
be positive
the individuals likely to oppose the change, and why
they oppose it
the relative power of the individuals or groups for
and against the change
cost implications of implementation, relative to the
other options
expected short and long term benefits which might
offset or justify the costs
Stage 4: Action Needed to Improve the

Situation
The purpose of this stage is to recommend changes and

tactics for implementation of those changes.
From the annotated list of options produced in the
last step, select the preferred option: that feasible
option which is expected to have the greatest
positive effect.
Be clear about whose point of view the 'positive
effect' is from.
Make notes about how the likely opposition to the
changes should be dealt with.
Present the findings to the Client (and probably the
Owner) in the form of a report, which outlines the
measures recommended.
Include the benefits, the costs, the cultural and political
implications, and an account of the feasibility of the
measures given those considerations.
Diubahsuaikan daripada:
Checkland, Peter; and
Scholes, Jim. (1990). Soft
Systems Methodology in
Action. New York: John
Wiley and Sons.
40
28
Introduction to Open Space Technology
Inclusive
Safe To Voice Concerns
Everyone Contributes
Develops Shared Vision
Real Work Issues
Solutions That Last
Open Space Technology convenes large groups of

people, engaging them in constructive conversation
on a focused topic in a highly participative manner.
Supporting group sizes of 25 to 400, Open Space
Technology encompasses one to three days
depending upon desired outcomes.
Following a well- established process, the collective
group takes responsibility for the detailed agenda
and proceedings such that the outcome is always
relevant and appropriate.
Open Space Technology is based on the concept of a
community of collaboration and a village marketplace
of ideas.
Participants continually move between community
and the marketplace of issues and topics.
This introduces a constant mixing and crosspollination of group input, producing systemic and
sustainable results.
Open Space Technology is an intricately

structured process founded upon passion for
change and a balance of individual and group
responsibility.
Some organisations are employing these session
structures to accomplish strategic visioning, new
product development and problem resolution as
well as to address many other tough challenges
which cannot be resolved without systemic
intervention.
Others are using these session structures to
deepen insight and broaden understanding about
future organizational concepts and markets.
Printed results of the complete proceedings may
be made available by the end of the event
through a shared ownership process.
41
29
Open Space Technology dissolves barriers to

collaboration while effectively building alignment
and shared purpose.
Buy-in of proceedings and resulting actions are
immediate and thorough.
Minimal lead and design time is required.
The key factor to determining group size is
adequate physical space.
Since a successful outcome is predicated on good
communication and dialogue, the introductory
event and subsequent breakout discussions are
conducted in a circle.
The importance of the circle cannot be
overemphasised.
It is critical to the openness and authenticity of
the communication.
Typical Main Room Layout
30
Open Space Technology is a large group process

that brings the whole system into the room.
Open Space Technology increases collaboration
by combining the open marketplace of ideas with
the building of a learning community.
Open Space Technology capitalises on the
richness and adaptability found in the
harmonious integration (not homogenisation) of
diversity.
Each person is fully heard, takes responsibility for
their own learning, and gains a true sense of
identity.
The collective knowledge of the entire
organization is integrated and brought to bear on
immediate solutions as well as long-term
capabilities.
Choices and consequences are connected
systemically, enhancing systems thinking and
organisational responsiveness.
Transformations required for new leadership
skills at all levels are learned as people shift from
determining fixed futures to building
environments capable of bringing forth the best
choices and opportunities.
One or more concentric circles of chairs.

Double the number of participants to determine room size needed. (For
example, an advertised capacity of 300 is needed for 150 participants.)
The more square the main room, the better.
The main room should give the feel of Open Space when filled with
participants.
One breakout room for about every 15 participants.
Each breakout room/area should be set up with a circle of chairs for about
15 people.
42
Opening session in community circle.

Conveners volunteer to host topic
conversations.
(Day concludes back in community
circle.)
The village marketplace is open.

Conveners adjust session schedules while
participants decide how to spend their day.
The main room is quiet as participants

attend the concurrent sessions of their
choice in the break-out areas/rooms.
43
31
Focus groups negotiate in the

marketplace
Throughout the day conveners print session

results and tape them to the marketplace
wall for everyone to read.
Discs are gathered at the end of the day for
printing and distribution of the Open Space
proceedings.
Section of the village marketplace wall

showing concurrent session choices and
posted session results.
44
32
Benefits of Open Space Technology

Identifies real business issues.
Promotes full participation in an open and
non-threatening structure.
Provides opportunity to be heard and to
practice listening skills.
Quickly moves large groups into focused
smaller groups to surface real issues.
Removes barriers and encourages crossfunctional communication.
Effectively builds alignment and shared
purpose.
Provides immediate and thorough buy-in of
proceedings and resulting actions.
Requires minimal lead and design time.
Develops wide-spread involvement and
commitment to change.
Systemically connects choices and
consequences.
Enhances systems thinking skills.
Increases organisational responsiveness and
adaptablilty.
Builds environments conducive to continuous
Learning.
Teaches and models transformational
leadership skills.
Begins and supports new initiatives.

Provides ownership of ongoing efforts.
Surfaces root causes and fundamental issues.
Avoids wasting time in treating symptoms.
Improves decision-making process.
Creates common ground.
Defuses highly charged situations in diverse
cultures.
Builds structures to sustain shared futures.
Collectively and collaboratively surfaces and
addresses complex, diverse issues.
Gets the whole system into one room -meaning that everyone who needs to be there
to make a decision is either there or is
represented.
Provides the opportunity for hard copy
documentation by the end of the event, or
shortly thereafter.
Diubahsuaikan daripada:
Owen, Harrison. (1997). Open Space Technology: A User's Guide.
New York: Berrett-Koehler.
45
33
Contoh Rich Picture

Contoh 1
Contoh 2
MAKLUMAN HARI INI
TAK PERLU
BAWA BUKU
SUPERMARKET
KEDAH MAJU 2010
INDUSTRY
RUMAH
PEMBELAJARAN
BESTARI
DIMANA-MANA BOLEH BERKONGSI DATA
UNIVERSITI
Contoh 3
Contoh 4
34
46
Contoh CATWOE
C
A
T
Customer
Guru
Actor
Penyelaras Pusat Kegiatan Guru
Transformation
Guru yang tidak tahu

mengintegrasikan konsep
Sekolah Bestari dalam
pengajaran dan
pembelajaran
Guru yang tahu

mengintegrasikan konsep
Sekolah Bestari dalam
pengajaran dan
pembelajaran
World view
Guru yang tahu mengintegrasikan konsep Sekolah

Bestari dalam pengajaran dan pembelajaran dapat
membantu murid mereka mencapai pembelajaran
akses kendiri, terarah kendiri, mengikut kadar
pembelajaran mereka
Owner
Penyelaras Pusat Kegiatan Guru
Environment
Kemahiran dan pengalaman Penyelaras PKG

Kemudahan PKG
Dokumen The Malaysian Smart School: A
Conceptual Blueprint
47
35
Contoh Definisi Asas

Sistem latihan konsep Sekolah Bestari oleh
Penyelaras Pusat Kegiatan Guru kepada guru
supaya mereka tahu mengintegrasikan konsep
Sekolah
Bestari
dalam
pengajaran
dan
pembelajaran, dan dapat membantu murid
mereka mencapai pembelajaran akses kendiri,
terarah kendiri dan mengikut kadar pembelajaran,
dengan menggunakan kemahiran dan pengalaman
Penyelaras Pusat Kegiatan Guru, dokumen The
Malaysian Smart School: A Conceptual Blueprint,
dan kemudahan PKG.
48
36
Contoh Model Transformasi
Menetapkan
kriteria dan
bilangan guru yang
perlu diberi latihan
Menetapkan tempat,
tarikh, dan masa
sesi latihan
4
Menyediakan
bahan sesi
latihan
11
Memantau 18
Menyediakan
jadual sesi
latihan
10
Menetapkan
penanda aras
prestasi
Menjalankan
sesi latihan
Mengawal
1-5
12
Mengawal
aktiviti
Memantau
1-5
Menghargai
sumbangan
Menetapkan
penanda aras
prestasi
49
37
38
Contoh Peta Minda
50
SMK Agama Baling, Kedah
April 2004
S=Strengths (Kekuatan)
Murid terpilih dan tinggal di asrama
Ada ramai guru terlatih, guru khusus ICT,
juruteknik, kaunselor
Ada bilik simulasi, makmal komputer,
rangkaian Local Area Network
PIBG memberi sokongan kewangan
Komputer dibekalkan oleh MIMOS dan PIBG
W=Weaknesses (Kelemahan)
Sikap guru yang tidak mengutamakan
perisian kursus bestari
Kekangan masa disebabkan waktu
mengajar yang banyak
Kekerapan Guru Sumber bertukar
Sistem rangkaian Local Area Network tidak
menyeluruh
O=Opportunities (Peluang)
Bantuan dan sumbangan PIBG
Sumbangan daripada Jabatan Pendidikan
Islam dan Moral
Perkhidmatan latihan daripada maktab
perguruan, Pusat Sumber Pendidikan Negeri
dan institusi pengajian tinggi yang
berdekatan
Tutor kelas komputer PIBG mahir komputer
1. Menggempur semua warga sekolah supaya

menggunakan modul perisian dengan
dibantu oleh guru yang mahir
2. Menggunakan perisian kursus bestari di luar
waktu sekolah dengan bantuan tutor PIBG
3. Memasang rangkaian Local Area Network di
Makmal Sains untuk memudahkan capaian
perisian kursus bestari oleh guru dan murid
1. Menyediakan tambahan kakitangan

sementara dengan bantuan PIBG
2. Memperluaskan rangkaian Local Area
Network ke seberapa banyak lokasi sekolah
3. Mengadakan kursus dalaman untuk pelapis,
dengan peruntukan Jabatan Pendidikan
Islam dan Moral
4. Menggunakan komputer PIBG dan MIMOS
untuk mengakses sistem bestari
5. Mendapatkan bantuan latihan daripada
maktab perguruan
T=Threats
(Ancaman)
Keutamaan diberi kepada peperiksaan dan
kecemerlangan akademik
Banyak program lain yang memerlukan
perhatian sekolah seperti Anugerah Kualiti
Pendidikan, Sekolah Lima Bintang
Banyak tugasan bertindih (penggunaan
Sistem Pengurusan Sekolah Bestari dan
EMIS)
Pertukaran pengetua, Guru Sumber
1. Menggalakkan murid menggunakan

pembelajaran akses kendiri untuk
2. Melakukan pemantauan bagi memastikan
pemindahan teknologi berlaku
1. Pihak pentadbiran memberi penekanan

terhadap perlunya sistem bestari digunakan
2. Memastikan pemindahan teknologi berlaku
di kalangan warga sekolah
Strengths, Weaknesses
(Kekuatan, Kelemahan)
Opportunities, Threats
(Peluang, Ancaman)
51
39
SMK Jitra, Kedah
April 2004
S1-Kebanyakan guru terlatih dan berdedikasi
S2-Murid cemerlang dalam bidang akademik
S3-Ada beberapa orang guru yang mahir
dalam bidang ICT
S4-Guru dan Penyelaras IT berpengalaman
S5-Murid berkemahiran dan berminat tinggi
dalam ICT
W=Weaknesses (Kelmahan)
W1-Masih ada guru yang kurang latihan ICT
W2-Penyelarasan antara pihak pentadbiran,
Penyelaras IT, Guru Sumber, dan guru mata
pelajaran kurang memuaskan
W3-Maklumat terkini tentang sistem bestari
lambat disampaikan kepada guru
W4-Motivasi guru terjejas apabila berlaku
gangguan pada sistem
O1-Persatuan Ibu Bapa - Guru memberi
sokongan
O2-Sokongan daripada komuniti sekitar
seperti IPDA, IAB, UUM dan PSPN yang sedia
memberi latihan dalam bidang berkaitan
dengan ICT
O3-Sumber kewangan daripada Jabatan
Pendidikan Negri dan tenaga profesional
1. Mengadakan kursus dalaman dengan

kerjasama institusi pengajian tinggi (S1,
O2)
2. Memastikan kursus dalaman dikendalikan
oleh guru yang mahir ICT dengan sokongan
kewangan PIBG (S3, O1)
3. Mengadakan program mantap ICT (S2, S4,
O1)
1. Mengadakan kursus dan bengkel untuk

memantapkan pengurusan sekolah bestari
dengan kerjasama Jabatan Pendidikan
Negeri (W2, w3, O3)
2. Menjalankan bengkel troubleshooting
dengan kerjasama pakar daripada UUM,
IPDA (W4, O1, O2)
T=Threats
(Ancaman)
T1-Kekangan masa
T2-Program ad hoc daripada Pejabat
Pendidikan Daerah dan Jabatan Pendidikan
Negeri
T3-Pelayan tidak berfungsi dari semasa ke
semasa
T4-Sekolah mempunyai dua sesi, kemasukan
murid ramai
1. Mewujudkan pengkhususan kerja (S1, S2,

T2)
2. Menyediakan jadual penggunaan
kemudahan makmal bestari bagi
mengoptimumkan penggunaan aplikasi
Sistem Pengurusan Sekolah Bestari (S4, S5,
T4)
1. Pihak pentadbiran sekolah menjalankan

pemantauan berkala (W5, T1, T2)
2. Memastikan ada sebaran maklumat terkini
melalui buletin bulanan (T1, T2, W2, W3)
3. Juruteknik membantu guru apabila berlaku
gangguan pada sistem (T3, W4)
(Peluang, Ancaman)
52
40
Sekolah Sains Sultan Haji Ahmad Shah, Pekan, Pahang
April 2004
Makmal bestari sudah sedia wujud
Kemudahan infrastruktur bangunan sedia
ada
Penyelaras IT sudah dilantik
Ada juruteknik IT
Semua guru terlatih
Semua guru bersedia menggunakan sistem
bestari
Kurang perkongsian dan penyelarasan ilmu
aplikasi Sistem Pengurusan Sekolah Bestari
Penyelaras IT kurang biasa dengan sistem
bestari
Jadual waktu elektronik tidak dapat dijana
Penggunaan tenaga dan kepakaran tidak
optimum
Ada peluang membuat benchmarking
dengan sekolah berdekatan
Peruntukan kewangan daripada Bahagian
Sekolah, bekas pelajar dan agensi lain
Ada komputer yang dibekalkan di bawah
Projek Pengkomputeran Sekolah
Perkongsian ilmu dengan KUKTEM dan
POLISAS
Laptop PPSMI dilengkapkan dengan perisian
Sistem Pengurusan Sekolah Bestari
1. Memohon bantuan kepakaran daripada

KUKTUM dan POLISAS untuk menjalankan
kursus ICT
2. Meningkatkan akses Sistem Pengurusan
Sekolah Bestari dan memaksimumkan
penggunaan sistem
3. Pertukaran maklumat dengan guru sekolah
bestari lain
1. Membina sistem buddy dengan sekolah

bestari lain
2. Memastikan ada pemantauan berjadual oleh
pihak pengurusan sekolah
3. Menstruktur semula Jawatankuasa Bestari
T=Threats
(Ancaman)
Pertukaran keluar guru yang
berpengalaman dalam sistem bestari
Kekangan masa
Sekolah tertakluk kepada garis panduan
kecemerlangan Sekolah Berasrama Penuh
Penilaian murid tidak berasaskan konsep
Sekolah Bestari
Cuaca mengganggu kelancaran perkakasan
pengkomputeran dan bekalan elektrik
1. Mengadakan kursus dalaman berkala

2. Mengadakan pertandingan laman web
3. Menggunakan waktu relief untuk
menggunakan perisian kursus bestari
4. Mengintegrasikan penggunaan perisian
kursus bestari dalam kelas komputer
5. Menjalankan ujian dengan menggunakan
aplikasi bestari
1. Memastikan pemindahan ilmu berlaku

sebelum guru berpindah keluar dari sekolah
2. Mengaktifkan jadual waktu dummy
3. Mendapakan khidmat nasihat badan
berkanun seperti Telekom Malaysia dan
Tenaga Nasional Malaysia
(Peluang, Ancaman)
53
41
SMK Seri Pekan, Pahang
April 2004
Sekolah sentiasa mendapat kerjasama
daripada pihak luar
Penyelaras IT pertama masih ada di
sekolah, sebagai Guru Penolong Kanan
Kokurikulum
Semua murid di asrama
Mudah mendapat kerjasama daripada murid
Juruteknik memberi kerjasama penuh
Guru kelas lambat bertindak
Pengetua kurang tegas
Jadual khusus penggunaan makmal tidak
disediakan
Tiada papan makluman penggunaan
makmal komputer di tempat strategik, dan
tiada senarai Bahan Pengajaran dan
Pembelajaran Bestari bagi guru
Guru Sumber kurang memainkan peranan
PIBG komited kepada semua aktiviti sekolah
Yayasan Pahang memberi kerjasama
Ada sumbangan daripada individu tertentu
kepada sekolah
Sentiasa mendapat kerjasama daripada
agensi luar
Ada komputer riba PPSMI
1. Menggunakan Tabung PIBG untuk memberi

elauan lebih masa kepada juruteknik
2. Mengadakan kursus peningkatan aplikasi
komputer dengan kerjasama Yayasan
Pahang
3. Mewujudkan akses rangkaian di bilik guru
1. Menggunakan sumber yang ada bagi

memastikan pengajaran dan pembelajaran
bestari berjalan dengan lancar
2. Menggunakan CD standalone secara
optimum
3. Guru Sumber menjalankan latihan dalaman
kerap dan berkala
T=Threats
(Ancaman)
Kerosakan pelayan terlalu kerap
Masyarakat terlalu mengharapkan
pencapaian akademik terbaik bagi anak
mereka
Sekolah tempat lambakan program Pejabat
Pendidikan Daerah dan Jabatan Pendidikan
Negeri
Pertukaran guru melibatkan Guru Sumber
1. Mendapat bantuan perseorangan untuk

mengganti pelayan yang rosak
2. Mewujudkan jawatan Pembantu Guru
Sumber Mata Pelajaran
3. Mengalihkan bilik simulasi ke lokasi yang
lebih selamat dan selesa
1. Mendapat kerjasama Pejabat Pendidikan

Daerah dan Jabatan Pendidikan Negeri
dalam pengagihan program tambahan
2. Pihak pengurusan sekolah membuat
pemantauan dan memastikan Sistem
Pengurusan Sekolah Bestari digunakan
3. Guru Sumber menyediakan jadual latihan
dalaman
(Peluang, Ancaman)
54
42
SM Sains Raja Tun Azlan Shah, Taiping, Perak
April 2004
Ramai guru terlatih untuk menggunakan
komputer
Semua murid tahu menggunakan komputer
Kemudahan infrastruktur bestari asas
Ada Penyelaras IT dan juruteknik
Ramai guru tidak mahir menggunakan
Kekangan masa untuk murid dan guru
mengakses komputer bestari
Kurang pemantauan oleh pihak pentadbir
sekolah terhadap penggunaan Sistem
Pengurusan Sekolah Bestari
Banyak kursus yang dianjurkan oleh pihak
luar seperti Kementerian Pendidikan,
Jabatan Pendidikan Negeri, Pejabat
Pendidikan Daerah, Pusat Perkembangan
Kurikulum
Persatuan Ibu Bapa Guru prihatin
terhadap keperluan sekolah
1. Menghantar guru untuk menghadiri semua

kursus bestari yang dianjurkan
2. Mendapatkan sumbangan kewangan
daripada PIBG untuk membeli komputer
bagi bilik guru
1. Memastikan guru yang menghadiri kursus

menjalankan kursus dalaman untuk guru
lain
2. Merancang belanjawan bagi aktiviti
berkaitan dengan pelaksanaan konsep
Sekolah Bestari
T=Threats
(Ancaman)
Sekolah terlibat dalam program ad hoc
anjuran Jabatan Pendidikan Negeri, Pejabat
Pendidikan Daerah
Ibu bapa dan Kementerian sangat
mementingkan keputusan peperiksaan
awam yang cemerlang
Pertukaran guru tidak dapat dielakkan
Masalah gangguan bekalan elektrik yang
kerap berlaku
1. Menyediakan jadual program pelaksanaan

aktiviti bestari yang tersusun
2. Menggunakan perisian kursus bestari dan
Sistem Pengurusan Sekolah Bestari yang
sesuai sebagai ulangkaji dan pembelajaran
kendiri
1. Mewujudkan jawatankuasa pemantauan

terhadap penggunaan Sistem Pengurusan
Sekolah Bestari
2. Meminta guru ganti menguruskan
pembelajaran dengan menggunakan
perisian kursus bestari
3. Melatih guru pelapis mengambil alih tugas
guru yang bertukar
(Peluang, Ancaman)
55
43
SMK Tengku Menteri, Taiping
April 2004
Kerjasama antara guru baik
Guru Penolong Kanan dan Penyelaras IT
yang berpengalaman
Tiga guru berkelulusan ICT
Tahap disiplin murid terkawal
Pencapaian akademik semakin meningkat
Susun letak infrastruktur IT tidak teratur
Kurang pemantauan dalaman
Guru kurang mahir dan kurang minat
terhadap pelaksanaan sekolah bestari
Tiada juruteknik
Pentadbir kurang mahir dalam penggunaan
Ada wakil rakyat di kalangan ibu bapa
murid
Ada ruang untuk bangunan tambahan
Hubungan baik dengan PIBG
Hubungan baik dengan pembekal
Persekitaran yang mesra IcT
Bekas murid yang mahir ICT
1. Adakan kursus dalaman berkaitan ICT

mengikut keperluan
2. Menjadualkan aktiviti mengemaskinikan
data Sistem Pengurusan Sekolah Bestari
3. Tugaskan Briged Bestari untuk membantu
guru dalam pengemaskinian data dan
penggunaan Sistem Pengurusan Sekolah
Bestari
4. Menjana jadual waktu supaya aplikasi
Sistem Pengurusan Sekolah Bestari yang
berkaitan dapat digunakan
1. Mendapatkan khidmat juruteknik, pekerja

am rendah dan bekas murid untuk bertugas
di makmal
2. Menjalankan pemantauan dalaman
berjadual
3. Mengadakan program motivasi melalui
aktiviti perkembangan staf
T=Threats
(Ancaman)
Guru Sumber terlatih ditukar
Sekolah dua sesi
Gangguan bekalan elektrik
Tekanan sukatan pelajaran
Sekolah terlibat dengan terlalu banyak
aktiviti anjuran pihak luar
1. Pengetua mengingatkan Pejabat Pendidikan

Daerah dan Jabatan Pendidikan Negeri
tentang pertukaran guru
2. Meminta pihak Jabatan Kerja Raya
membuat pemeriksaan bekalan elektrik
1. Mengadakan kempen dan latihan

berterusan penggunaan Sistem Pengurusan
Sekolah Bestari
(Peluang, Ancaman)
56
44
SM Sains Tun Syed Sheh Shahabudin, Bukit Mertajam
April 2004
Warga sekolah ada kemahiran asas ICT
Ramai guru ada kepakaran ICT
Kemudahan infrastuktur
Tenaga guru muda yang berdedikasi
Jadual waktu tidak dapat dijana dengan
sempurna
Guru lambat mengambil tindakan dan lebih
bersikap reaktif daripada proaktif
Penyebaran maklumat dan penyelarasan
tidak mencapai sasaran
Pengurusan sumber kurang cekap
Program bestari kurang diberi keutamaan
Sumbangan PIBG, agensi luar, pihak
swasta, ahli politik dn bekas murid
Kerjasama Jabatan Pendidikan Negeri,
Pusat Sumber Pendidikan Negeri, Pusat
Kegiatan Guru, Institusi Pengajian Tinggi,
dan sekolah bestari berhampiran
Lokasi sekolah berhampiran kawasan
industri teknologi tinggi dan Institusi
Pengajian Tinggi
1. Mengadakan kursus peningkatan kemahiran

ICT dan penggunaan perisian kursus bagi
warga sekolah
2. Mengadakan lawatan dan ceramah
berkaitan dengan sekolah bestari
3. Membina smart partnership dengan pihak
tertentu
4. Memperbanyakkan dan mempelbagaikan
peralatan dan perisian kursus
5. Menaiktaraf makmal komputer
1. Mengadakan program motivasi

2. Mengadakan program pengurusan cekap
3. Membina program berkembar dengan
institusi tertentu
4. Mengumpul dan menyimpan bahan bestari
secara berpusat
T=Threats
(Ancaman)
Masalah teknikal dan perisian Sistem
Pengurusan Sekolah Bestari tidak stabil
Harapan waris dan pihak berkepentingan
terhadap pencapaian akademik cemerlang
Perisian kursus stand-alone bertindan
dengan pelancaran perisian kursus daripada
Pertukaran Guru Sumber
Sekolah terlibat dalam banyak aktiviti
anjuran Jabatan Pendidikan Negeri dan
Pejabat Pendidikan Daerah
1. Pemindahan teknologi guru pakar dan

juruteknik
2. Mengintegrasikan program kecemerlangan
akademik dengan penggunaan Sistem
3. Memperkasakan penguasaan penggunaan
perisian kursus bestari dan aplikasi sekolah
bestari yang lain
4. Menyediakan pelapis Guru Sumber
5. Mengagihkan tugas berkaitan dengan
pelaksanaan sekolah bestari
1. Mendapatkan bantuan murid yang

berkemahiran ICT
2. Meningkatkan penglibatan warga sekolah
(Peluang, Ancaman)
57
45
Sekolah Tuanku Abdul Rahman, Ipoh, Perak
April 2004
Ada banyak komputer di sekolah
Ada juruteknik yang sedia membantu dan
berdedikasi
Ada projektor LCD di setiap kelas tingkatan
1 dan makmal sains
Ramai murid mempunyai kemahiran ICT
Pengetua dan guru tidak mengutamakan
program bestari
Peralatan kerap mengalami gangguan
Guru tidak mahu dan tidak mahir
menggunakan Sistem Pengurusan Sekolah
Bestari
Penyimpanan data kurang kemas
Bantuan PIBG dan bekas murid
Lokasi sekolah di tengah bandar raya dan
mudah dikunjungi
Ramai ibu bapa yang berkemahiran tinggi
dalam ICT
Ramai bekas murid yang menjadi pegawai
tinggi, tokoh politik, dan korporat
Ramai ibu bapa yang berpendapatan tinggi
1. Tambah akses rangkaian di lebih banyak

bilik sekolah
2. Dapatkan bantuan kewangan, kemahiran
dan nasihat daripada PIBG dan bekas murid
untuk memperluaskan rangkaian komputer
3. Jalankan latihan hands-on berkaitan
kemahiran komputer dan penggunaan
aplikasi sekolah bestari
1. Membeli komputer baru yang mempunyai

hard disk besar untuk dijadikan pelayan
stand-alone supaya gangguan sistem
dapat diatasi
2. Sediakan jadual waktu penggunaan makmal
T=Threats
(Ancaman)
Ramai guru terlibat dengan pelbagai aktiviti
luar
Banyak tugasan lain anjuran pihak luar
Pemantauan kurang
Perisian kursus bestari tidak 100%
mengikut sukatan pelajaran
Peruntukan kewangan tidak cukup
Sekolah didesak mencapai keputusan
cemerlang dalam peperiksaan awam
1. Guru ganti membawa pelajar kelas relief

ke makmal bestari untuk pembelajaran
kendiri menggunakan Sistem Pengurusan
Sekolah Bestari dan perisian kursus bestari
2. Penyelaras IT, Penolong Penyelaras IT dan
juruteknik sentiasa berada di makmal
bestari untuk memastikan komputer
sentiasa sedia diguna dan membantu guru
yang menghadapi masalah
3. Guru memilih dan menggunakan tajuk yang
sesuai mengikut keperluan pengajaran dan
pembelajaran
1. Minta laporan dan maklum balas

pemantauan remote yang dijalankan oleh
pihak Bahagian Teknologi Pendidikan
supaya Penyelaras IT dapat menggunakan
SQL untuk memantau status penggunaan
Sistem Pengurusan Sekolah Bestari setiap
bulan
2. Bekerjasama dengan PIBG dan bekas murid
untuk mendapatkan sumber kewangan bagi
menggantikan peralatan IT yang rosak atau
hilang
(Peluang, Ancaman)
58
46
Senarai Sekolah Bestari Sedia Ada

1999
1999 -- 2005
2005
SMK Derma
Jalan Penjara
01000 Kangar
Perlis Indera Kayangan
SMS Tuanku Syed Putra
Jalan Padang Behor
Behor Pulai
01000 Kangar
Perlis Indera Kayangan
SMK Jitra
06000 Jitra
Kedah Darul Aman
Sekolah Abdullah Munshi

Jalan P. Ramlee
10460 Pulau Pinang
SMK Raja Permaisuri Bainun

30020 Ipoh
Perak Darul Redzuan
SMK Dato Onn

Bagan Ajam
13000 Butterworth
Pulau Pinang
SM Sains Raja Tun Azlan Shah

Jalan Taman Tasek
34009 Taiping
Perak Darul Redzuan
SM Sains Tun Syed Sheh Shahabudin

14000 Bukit Mertajam
Seberang Prai,
Pulau Pinang
Sekolah Tuanku Abdul Rahman

(STAR)
Jalan Sultan Azlan Shah
31400 Ipoh
Perak Darul Redzuan
SMK Agama Baling

09100 Baling
Kedah Darul Aman
SMK King Edward VII

Jalan Muzium Hulu
34000 Taiping
Perak Darul Redzuan
SMK Sultan Badlishah

09000 Kulim
Kedah Darul Aman
SM Clifford
33009 Kuala Kangsar
Perak Darul Redzuan
SM Sains Teluk Intan

36010 Teluk Intan
Perak Darul Redzuan
SM Sultan Abdul Halim

06009 Jitra
Kedah Darul Aman
SMK Seri Perak

36000 Teluk Intan
Perak Darul Redzuan
SMK Victoria
Jalan Hang Tuah
55200 Kuala Lumpur
SM Sains Sultan Mohamad Jiwa

08000 Sg. Petani
Kedah Darul Aman
SMK Tengku Menteri

34850 Changkat Jering
Taiping,
Perak Darul Redzuan
SMK Taman Tun Dr Ismail

Jalan Leong Yew Koh
Taman Tun Dr Ismail
60000 Kuala Lumpur
SM Sains Pokok Sena

06400 Pokok Sena
Kedah Darul Aman
Kolej Melayu Kuala Kangsar

33000 Kuala Kangsar
Perak Darul Redzuan
59
47

1999
1999 -- 2005
2005
SMK Aminuddin Baki

Jalan Kg.Pandan
55100 Kuala Lumpur
SM Sains Selangor
Jalan Yaacob Latif
Bandar Tun Razak
56000 Kuala Lumpur
SMK Seri Bintang Utara
Jalan 3/91, Taman Shamelin Perkasa,
Cheras,
56100 Kuala Lumpur
SMK Bandar Baru Bangi

Jln 1/7E
43650 Bandar Baru Bangi
Selangor Darul Ehsan
SMK Putrajaya 1
4, Jalan P8
Presint 8
62250 Putrajaya
SMK Kuala Kubu Bharu

Jalan Kolam Air
44000 Kuala Kubu Bharu
Sekolah Alam Shah Putrajaya

Parcel G, Presint 1,
62250 Putrajaya
SMK Telok Datok

42700 Banting
SK Seri Bintang Utara

Cheras,
56100 Kuala Lumpur
Kolej Islam Sultan Alam Shah

Peti Surat 64
41906 Klang,
SK Seri Bintang Selatan,

Cheras,
56100 Kuala Lumpur
SM Agama Persekutuan Kajang

Batu 13 Jalan Cheras
43000 Kajang
SMK (P) Sri Aman

Jalan 14/49
46100 Petaling Jaya
SM Sains Kuala Selangor

Pejabat Pos Kuala Selangor
45000 Kuala Selangor
SMK Sungai Besar

45300 Sabak Bernam
SMK Sungai Pusu

KM11, Jalan Gombak
53100 Kuala Lumpur
Sekolah Seri Puteri

Persiaran Tasik
63000 Cyberjaya
SK Putrajaya 1
Jalan P8
Presint 8
62250 Putrajaya
Sekolah Kebangsaan Putrajaya (2)
Jalan P9F
Presint 9, 62250 Putrajaya
SMK Dato' Sedia Raja
71309 Rembau
Negeri Sembilan
SMK (F) Bandar Baru Serting,
72120 Bandar Seri Jempol,
Negeri Sembilan
SM Agama Persekutuan Labu
KM 11, Jln Labu, 71900 Labu
Negeri Sembilan
60
48

1999
1999 -- 2005
2005
Kolej Tunku Kurshiah

Jalan Tunku Kurshiah
70400 Seremban
Negeri Sembilan Darul Khusus
Sekolah Dato Abdul Razak
Sungai Gadut
71450 Seremban
SM Sains Tuanku Jaafar
72000 Kuala Pilah
SMK Dato' Dol Said
78000 Alor Gajah
Melaka
SM Sains Muzaffar Shah
Lebuh Air Keroh
75450 Melaka
SMK Dato' Penggawa Barat
Jalan Parit Masjid
82000 Pontian
Johor Darul Takzim
SMK (P) Temenggong Ibrahim
JKR 35 Jalan Tasik
83000 Batu Pahat
Johor Darul Takzim
SMK Tun Habab

81900 Kota Tinggi
Johor Darul Takzim
SMK Dato' Sri Amar Di Raja
Jalan Tunku Bendahara
84000 Muar
Johor Darul Takzim
SMK Abdul Rahman Talib

Jalan Alor Akar
25250 Kuantan
Pahang Darul Makmur
SMK Seri Pekan
26600 Pekan
Pahang Darul Makmur
SM Sains Muar
Tanjung Agas
84009 Muar
Johor Darul Takzim
SM Sains Sultan Haji Ahmad Shah

KM12, Jalan Gambang
25150 Kuantan
Pahang Darul Makmur
SM Sains Johor
KM 1 Jalan Batu Pahat
86000 Kluang
Johor Darul Takzim
SM Sains Tengku Abdullah

KM 6, Jln Lipis
27600 Raub
Pahang Darul Makmur
Sekolah Tun Fatimah

Jalan Tun Abdul Razak
80000 Johor Bahru
Johor Darul Takzim
SMKA Tengku Ampuan Hajjah Afzan

KM3 Jalan Temerloh
27000 Jerantut
Pahang Darul Makmur
SM Sains Kota Tinggi

Bandar Penawar
81900 Kota Tinggi
Johor Darul Takzim
Sekolah Sains Sultan Haji Ahmad Shah

26600 Pekan
Pahang Darul Makmur
SMK Agama Segamat

KM 5 Jalan Genuang
85000 Segamat Baru
Johor Darul Takzim
SMK Matang
21700 Kuala Berang
Hulu Terengganu
Terengganu Darul Iman
61
49

1999
1999 -- 2005
2005
SM Sains Sultan Mahmud

Jalan Lapangan Terbang
21300 Kuala Terengganu
SMKA Naim Libanat

Jln Sultan Yahya Petra
15150 Kota Bharu
Kelantan Darul Naim
SMK Labuan
Peti Surat 81094
87021 W.P Labuan
Sabah
SM Sains Dungun
23000 Dungun
SMK Elopura
Peti Surat 1091
90712 Sandakan
Sabah
Kolej Datuk Patinggi Abang Haji Abdillah

Petrajaya,
93050 Kuching
Sarawak
SMK Pengiran Omar

Peti Surat 29
89857 Sipitang
Sabah
Kolej Tun Datu Tuanku Haji Bujang

Jalan Bunga Tanjong Dua
98009 Miri
Sarawak
SMK Tenom
Peti Surat 195
89908 Tenom
Sabah
SMK Bahasa Malaysia

Peti Surat 51
95407 Saratok
Sarawak
SM Sains Lahad Datu

Beg Berkunci 18
91108 Lahad Datu
Sabah
SMK Three Rivers

Jalan Oya
96400 Mukah
Sarawak
SM Sains Sabah Kota Kinabalu

Beg Berkunci No. 116
88999 Kota Kinabalu
Sabah
SM Sains Kuching
Jalan Batu Kawa off Jalan Matang
93050 Kuching
Sarawak
SMS Labuan
Peti Surat 82206
87032 W.P Labuan
Sabah
SM Sains Miri
Jalan Bakam
98000 Miri
Sarawak
SMK Agama Sheikh Abdul Malek

Jalan Budiman
20400 Kuala Terengganu
SM Kamil
16800 Pasir Putih
Kelantan Darul Naim
SM Dato Ahmed Maher
Jalan Long Yunus
15200 Kota Bahru
Kelantan Darul Naim
SM Sains Tengku Muhamad Faris Petra
16100 Pengkalan Chepa
Kelantan Darul Naim
SM Sains Machang
18500 Machang
Kelantan Darul Naim
SM Sains Pasir Putih
16800 Pasir Putih
Kelantan Darul Naim
62
50
Takrif dan Komponen Utama

Sekolah Bestari Malaysia
Sekolah Bestari Malaysia

ialah institusi
pembelajaran yang
direka semula secara
SISTEMIK dari segi
amalan pengajaranpembelajaran dan
pengurusan sekolah
untuk membantu kanakkanak menghadapi
Zaman Maklumat
Kemahiran
Proses
PENGURUSAN
PENGAJARANPENGAJARANPEMBELAJARAN
PENTADBIRAN
Teknologi
Dasar
63
51
Komponen Utama Sekolah Bestari: Pengajaran

dan Pembelajaran Sekolah Bestari
Kurikulum
Pedagogi
KEMAHIRAN
Pentaksiran
PROSES
PENGURUSAN
PENTADBIRAN
TEKNOLOGI
Bahan
POLISI
64
52
Komponen Utama Sekolah Bestari: Pengurusan

Sekolah Bestari
Keselamatan
Urus Tadbir
Sekolah
Teknologi
Pengurusan
Kewangan
Hal
Ehwal
Pelajar
Sistem
Pengurusan
Sekolah
Bestari
Sumber
Manusia
Sumber
Pendidikan
Sumber
Luar
Kemudahan
53
65
Komponen Utama Sekolah Bestari: Mereka

Semula Proses Sekolah
Cabaran pendidikan
Pembangunan sumber manusia
Teknologi sebagai pengupaya
Ministry
of
Education
Curriculum specifications
Financing
Management and control
functions
SS000 The Smart School System

Undergo
classroom
session
Resources
Conduct internal
achievement
assessment
S500
(New) students
Teachers
Technology /
Tools
Identify and
localise teaching
plan
S100
Conduct external
achievement
assessment
S600
Select and organise

teaching-learning
materials
S200
S900
S700
Determine
students
entry level
S300
Manage and
operate
resources
Develop or procure
courseware or
T-L materials
Provide
feedback
Plan student
experiences
S400
Outcomes
Students
ready for
higher
education or
the work force
Administer
school
S800
66
54
Komponen Utama Sekolah Bestari: Mereka

Semula Dasar
Implikasi dasar
untuk Sekolah
Bestari
KEMAHIRAN
PROSES
PENGURUSAN
Ciri Sekolah
Bestari yang
diingini
Dasar dan
peraturan
pendidikan
yang sedia ada
Perubahan dalam
Isu dasar
Proses
pengajaran pembelajaran
Fungsi
pengurusan
dasar
peraturan
untuk selaraskan
dengan
matlamat
Sekolah Bestari
DAN
- sistem
Sekolah Bestari
- dalam
Sekolah Bestari
Kemahiran dan
tanggungjawab
pihak
berkepentingan
Teknologi
Penubuhan
dasar baru
peraturan baru
PENTADBIRAN
TEKNOLOGI
Matlamat
Sekolah
Bestari
Untuk
menjayakan
pelaksanaan
POLISI
untuk
memastikan
kejayaan
Sekolah Bestari
67
55
Komponen Utama Sekolah Bestari: Teknologi

untuk Sekolah Bestari
Amalan
Sekolah Bestari
PengajaranPembelajaran
Sistem
pengurusan
Pihak luar
KEMAHIRAN
Keperluan
Teknikal
Contoh
penyelesaian
aplikasi
Keperluan
jaringan
Penyelesaian
Teknologi,
peringkat:
sekolah
daerah
negeri
kebangsaan
Sebagai alat
pemprosesan
maklumat dan
produktiviti
PROSES
Pengurusan
Mengoptimumkan
pengajaranpembelajaran
PENGAJARAN &
PEMBELAJARAN
Pentadbiran
TEKNOLOGI
Meningkat
produktiviti
profesional
POLISI
68
56
Komponen Utama Sekolah Bestari: Pihak

berkepentingan dalam pelaksanaan Sekolah
Bestari
GURU
Peranan
dan tanggungjawab ?
PENGETUA
STAF
SOKONGAN
KEMAHIRAN
PEGAWAI
PENDIDIKAN
LAIN
PROSES
Pengurusan
PENGAJARAN DAN
PEMBELAJARAN
Pentadbiran
TEKNOLOGI
KOMUNITI
& IBU BAPA
POLISI
Pengetahuan,
kemahiran dan
sikap?
Latihan?
69
57
Penyelesaian Bersepadu Sekolah Bersepadu

Perisian
kursus
Bahasa
Melayu
Bahan
bercetak
Bahan
bercetak
Bahan
bercetak
Perisian
kursus
Bahasa
Inggeris
TLM
Bahan
bercetak
32 aplikasi
9
functionalities
Sains
Perisian
kursus
SSMS
SSIS
Matematik
Perisian
kursus
Bukan-IT
Perkakasan
Rangkaian
IT
LAN
Penyelesaian Bersepadu Sekolah Bestari dipasang di 87 sekolah pada tempoh Projek
Rintis Sekolah Bestari (1999 2002)
SSIS = Smart School Integrated Solution (Penyelesaian Bersepadu Sekolah Bestari)
SSMS = Smart School Management System (Sistem Pengurusan Sekolah Bestari)
TLM = Teaching-Learning Materials (Bahan Pengajaran dan Pembelajaran)
SSMS+TLM = SSAS (Smart School Applications Software)
WAN
70
58
Rubrik
Rubrik Pengurusan
Perubahan Sekolah:
Sekolah: Pengetua
Pengetua
Kriteria (Criteria)
Aras Prestasi (Level of Performance)

Tidak Memuaskan (Not
Satisfactory) = 1
Asas (Basic) = 2
Baik (Good) = 3
Cemerlang (Excellent) = 4
Memainkan peranan sebagai

penggerak program
pengurusan perubahan
sekolah
Menunjukkan sikap negatif

terhadap program pengurusan
perubahan, dan tidak
menganggapnya sepenting
program lain di sekolah
Memaklumkan kepada warga

sekolah tentang pentingnya
program pengurusan
perubahan sekolah, tetapi tidak
dapat meyakinkan warga
sekolah
Yakin terhadap pengurusan

perubahan sekolah, dan dapat
memperoleh komitmen warga
sekolah terhadap program
Berjaya mendapat komitmen

dan kepercayaan warga
sekolah terhadap program
pengurusan perubahan dari
segi penglibatan aktif dan sikap
positif warga sekolah terhadap
program ini
Memimpin program
sekolah
Mengambil tahu tentang

program pengurusan
perubahan sekolah tetapi tidak
melibatkan diri dalam aktiviti
sekolah.
Tidak membincangkan tentang
pengurusan perubahan sekolah
dengan guru dan staf lain.

sekolah tentang program
sekolah, tetapi mengarah guru
lain untuk memimpin
pelaksanaan aktiviti
sekolah. Tidak memantau sama
ada jawatankuasa pengurusan
perubahan sekolah
menjalankan tugas.
Menjadi pengerusi
jawatankuasa pengurusan
perubahan sekolah yang aktif.
sekolah tentang program
sekolah, dan memimpin serta
menyertai semua aktiviti
Menjadi pengerusi
perubahan sekolah yang aktif
dan proaktif. Memimpin,
menyertai dan menilai
keberkesanan aktiviti
bagi mengemaskini program
Menyebar maklumat tentang

konsep dan pelaksanaan
Sekolah Bestari
Menyebar maklumat tentang

konsep dan pelaksanaan
Sekolah Bestari kepada guru
sekolah sahaja
Merancang dan menjalankan

aktiviti untuk menyebar
maklumat tentang konsep dan
kepada semua warga sekolah
Menjalankan aktiviti dan

menyediakan bahan promosi
dan publisiti untuk
menyebarkan maklumat
tentang konsep dan
kepada warga sekolah, ibu
bapa dan komuniti
Menjalankan aktiviti
penyebaran maklumat berkala
tentang konsep, pelaksanaan
dan perkembangan terkini
Sekolah Bestari kepada warga
sekolah, ibu bapa dan komuniti.
Memastikan bahan promosi dan
publisiti sentiasa dikemaskini
dan diedarkan.
Menyokong aktiviti
sekolah
Tidak berminat untuk

menyokong aktiviti pengurusan
perubahan sekolah, dan tidak
menganggap aktiviti tersebut
bermanfaat kepada
sekolah.
Menyokong, secara lisan,

aktiviti pengurusan sekolah
tetapi tidak memastikan aktiviti
dilaksanakan sebaik-baiknya di
sekolah.
Menjadi penyelaras utama bagi

menggerakkan aktiviti
sekolah, dan menggalakkan
semua warga sekolah untuk
menyertai aktiviti pengurusan
perubahan secara aktif
Memberi sokongan yang aktifi

dan proaktif kepada
perubahan sekolah, dan
sentiasa memotivasikan warga
sekolah untuk menyertai aktiviti
Memberi peluang kepada guru

untuk meningkatkan
profesionalisme berkaitan
dengan keperluan Sekolah
Bestari
Tidak merancang dengan

teratur sistem meningkatkan
profesionalisme guru di sekolah
Memberi peluang kepada

sebilangan kecil guru untuk
meningkatkan profesionalisme
Menggunakan kaedah
sistematik untuk memastikan
semua guru di sekolah diberi
peluang meningkatkan
profesionalisme
Merancang dan melaksanakan

program peningkatan
profesionalisme yang sistematik
bagi semua guru dan staf
sekolah
59
71
Rubrik
Rubrik Pengurusan
Perubahan Sekolah:
Sekolah: Pengetuasambungan
Pengetuasambungan
Kriteria (Criteria)

Satisfactory) = 1
Asas (Basic) = 2
Baik (Good) = 3
Mempunyai kemahiran
interpersonal dan komunikasi
Kemahiran interpersonal
kurang, sukar mendapat
sokongan dan bantuan warga
sekolah untuk membangunkan
sekolah sebagai sekolah bestari
Kemahiran interpersonal yang

baik, tetapi tidak dapat
meyakinkan warga sekolah
membangunkan sekolah
sebagai sekolah bestari
Kemahiran interpersonal dan

komunikasi yang baik. Dapat
menggerakkan warga sekolah
untuk menjayakan sekolah
sebagai sekolah bestari
Kemahiran interpersonal dan

komunikasi yang tinggi. Dapat
menggerakkan warga sekolah,
ibu bapa dan ahli komuniti
untuk bersama-sama
menjayakan sekolah sebagai
sekolah bestari.
Mempunyai kemahiran
memudahcarakan dialog
berkesan antara warga
sekolah
Tidak mencari maklumat terkini

tentang pengurusan perubahan
sekolah secara aktif. Berkongsi
ilmu tentang pengurusan
perubahan apabila diminta
sahaja.
Menghadiri aktiviti pengurusan

perubahan peringkat sekolah.
Kadang-kadang berkongsi
makumat semasa perjumpaan
formal dan tidak formal. Tidak
mencari maklumat terkini
tentang pengurusan perubahan.
Mengkaji aktiviti pengurusan

perubahan yang diamalkan
sendiri. Mempunyai
pengetahuan terkini tentang
pengurusan perubahan sekolah,
dan menggunakannya untuk
menggerakkan perubahan
positif di sekolah
Bekerjasama dengan warga

sekolah untuk menyebarkan
maklumat terkini tentang
pengurusan perubahan dengan
menggunakan pelbagai cara
seperti inkuiri, penyelidikan
tindakan, kajian data sekolah,
pandangan warga sekolah dan
komuniti
Berupaya merespon kepada

pelbagai cabaran
Merespon secara rutin dan

mengharapkan respon rutin
daripada warga sekolah.
Kadang-kadang terkeliru apabila
perlu merespon kepada
perubahan yang mencabar.
Memberi respon yang berbezabeza tetapi secara predictable.

Mengharapkan respon yang
konsisten daripada pihak yang
berkuasa.
Merespon secara fleksibel dan

terbuka. Menerima perspektif .
orang lain yang mungkin
berbeza. Bersedia mengubah
perspektif sendiri apabila
menerima maklumat yang
terkini.
Menggalakkan sikap terbuka

dan fleksibel di kalangan warga
sekolah. Meminta perspektif
dan pandangan yang berlainan
untuk mencabar tanggapan
lama dan bersedia membina
tindakan baru
Berupaya menghadapi
perubahan organisasi
Memberi tumpuan kepada

keadaan dan isu semasa.
Jarang merancang untuk masa
depan. Memastikan semua
warga sekolah mengikut
peraturan yang sudah
ditetapkan sahaja.
Menunjukkan forwardthinking. Tidak mengaitkan

perancangan sendiri dengan
masa depan sekolah.
Menunjukkan kemahiran
forward-thinking dan
bekerjasama dengan warga
sekolah untuk merancang
peningkatan prestasi sekolah.
Memastikan warga sekolah

sentiasa berpeluang berkongsi
bagi meningkatkan prestasi
sekolah sebagai sekolah bestari.
Menggalakkan idea yang kreatif
dan bersedia mengubahsuaikan
peraturan sekolah.
72
60
Rubrik
Rubrik Pengurusan
Perubahan Sekolah:
Sekolah: Guru
Guru Penolong
Penolong Kanan,
Kanan, Penyelia
Penyelia
Petang,
Petang, Ketua
Ketua Bidang
Bidang
Kriteria (Criteria)
Satisfactory) = 1
Asas (Basic) = 2
Baik (Good) = 3
Membimbing guru mata

pelajaran
Menerangkan tentang perisian

bestari tanpa memberi tunjuk
ajar yang intensif
Membimbing guru mata

pelajaran apabila diberitahu
tentang masalah yang guru
hadapi tanpa melakukan
tinjauan
Membantu guru mata

pelajaran menggunakan
perisian bestari. Sentiasa
mengambil tahu tentang
masalah yang timbul dan
membantu menyelesaikan
masalah bersama guru.
Menyediakan modul yang

lengkap dan jelas untuk
membantu guru mata
perisian bestari. Sentiasa
mengambil tahu tentang
masalah yang timbul dan
membantu menyelesaikan
masalah bersama guru.
Menyelesaikan masalah
berkaitan dengan proses
pengajaran dan pembelajaran
bestari
Mendengar dan menerima

teguran daripada guru
berkaitan dengan proses
bestari. Tidak membuat
tindakan susulan yang wajar.
Mendapat maklum balas

daripada guru tentang proses
bestari. Membantu
menyelesaikan masalah dari
semasa ke semasa.
Bersedia memberi bantuan

kepada guru untuk
memudahcara proses
bestari. Dapat menyelesaikan
masalah dengan cepat.
Bertindak dengan cepat untuk

mengatasi masalah sebaik dan
secepat mungkin bagi
memastikan proses pengajaran
dan pembelajaran bestari
berlaku tanpa gangguan
Menjalankan tugas sebagai

pengurus mata pelajaran
Jarang memantau aktiviti

panitia mata pelajaran di
bawah jagaannya
Berbincang dengan ketua

panitia dan memudahcara
aktiviti panitia

berkala daripada ketua panitia.
Memantau dan memudahcara
aktiviti panitia.

berkala dan berbincang
dengan ketua panitia serta ahli
panitia. Memantau dan
memudahcara aktiviti panitia.
Menjadi guru bestari contoh
Jarang menyediakan
rancangan mengajar on-line,
dan tidak pernah
menggunakan kaedah dan
bahan bestari
Menyediakan rancangan
mengajar on-line.
Menggunakan kaedah dan
bahan bestari dari semasa ke
semasa.
mengajar on-line. Berkongsi
pengalaman menggunakan
kaedah dan bahan bestari
dengan guru mata pelajaran
lain
mengajar on-line. Membimbing
guru mata pelajaran dan
berkongsi pengalaman
menggunakan kaedah dan
bahan bestari dengan guru
mata pelajaran lain.
Memantau pengajaran dan

pembelajaran bestari
Jarang memantau pengajaran

dan pembelajaran bestari

pembelajaran bestari mengikut
jadual. Jarang memberi
maklum balas pemantauan
kepada guru.

jadual, dan juga mengikut
keperluan. Sekali sekala
memberi maklum balas
pemantauan kepada guru.

jadual, dan juga mengikut
keperluan. Memberi maklum
balas pemantauan kepada
guru dan berbincang cara
menambahbaik pengajaran
dan pembelajaran.
73
61
Rubrik
Rubrik Pengurusan
Perubahan Sekolah:
Sekolah: Guru
Guru Penolong
Penolong Kanan,
Kanan, Penyelia
Penyelia
Petang,
Petang, Ketua
Ketua Bidangsambungan
Bidangsambungan
Kriteria (Criteria)
Satisfactory) = 1
Asas (Basic) = 2
Baik (Good) = 3
Menggerakkan guru mata

sistem bestari
Tidak mengikuti perkembangan

semasa berkaitan dengan
sistem bestari. Tidak
menunjukkan sikap yang positif
terhadap sistem bestari
Mengambil tahu tentang

perkembangan semasa
berkaitan dengan sistem
bestari, tetapi tidak memberi
keutamaan kepada
penggunaan sistem.
Bersikap positif terhadap sistem

bestari. Menggalakkan guru
mata pelajaran menggunakan
sistem bestari, dan membantu
menyelesaikan masalah
berkaitan dengan sistem.
Memberi latihan dalaman

berkala dan kerap untuk
memastikan guru mata
pelajaran yakin menggunakan
sistem bestari
Menjadi sumber maklumat

kepada guru mata pelajaran
Tidak mempunyai pengetahuan

mendalam tentang sistem
bestari.
Jarang menyampaikan
maklumat tentang sistem
bestari kepada guru lain
sungguhpun sentiasa diberi
maklum balas terkini oleh
Kementerian Pendidikan
Sentiasa mengemaskini
maklumat tentang sistem
bestari, dan memastikan guru
mendapat maklumat terkini.
Ketua Bidang Bahasa

mendalami ilmu berkaitan mata
pelajaran Bahasa Melayu
Bestari.
Berkemahiran ICT
Tidak mempunyai kemahiran

ICT
Mempunyai kemahiran asas

pemprosesan kata, spreadsheet
dan pembentangan grafik
Mempunyai kemahiran
mengintegrasikan ICT dalam
Mempunyai kemahiran
mengintegrasikan ICT dalam
pengajaran dan pembelajaran.
Dapat memberi latihan
dalaman tentang penggunaan
ICT dalam pendidikan,
pemprosesan kata, spreadsheet
dan pembentangan grafik
Memimpin aktiviti pengurusan

perubahan mata pelajaran di
bawah jagaannya
Kurang ambil berat tentang

masalah yang dihadapi dalam
aktiviti pengurusan perubahan
mata pelajaran.
Lebih mementingkan
kecemerlangan peperiksaan.
Menugaskan guru mata

pelajaran untuk menjalankan
mata pelajaran. Tidak dapat
menyakinkan warga sekolah
tentang pentingnya program
pengurusan perubahan mata
pelajaran

mata pelajaran bersama panitia
mata pelajaran. Berjaya
menyakinkan warga sekolah
untuk sama-sama
menunjukkan komitmen
terhadap pengurusan
perubahan.

mata pelajaran bersama panitia
mata pelajaran. Memainkan
peranan aktif dan proaktif
dalam jawatankuasa
pengurusan perubahan induk di
peringkat sekolah
74
62
Rubrik
Rubrik Pengurusan
Perubahan Sekolah:
Sekolah: Guru
Guru
Kriteria (Criteria)

Satisfactory) = 1
Asas (Basic) = 2
Baik (Good) = 3
Berkongsi pengalaman dan

pembelajaran yang diperoleh
daripada mesyuarat
Jarang berkongsi pengalaman

dan pembelajaran yang
diperoleh semasa mesyuarat
anjuran Bahagian Teknologi
Pendidikan
Menyebar bahan yang

Pendidikan, tetapi tidak
mengadakan sesi perkongsian
pengalaman dan
pembelajaran dengan guru
mata pelajaran
Menyebar bahan yang

Pendidikan, dan mengadakan
sesi perkongsian pengalaman
dan pembelajaran dengan
guru mata pelajaran
Menyebarkan analisis dan

sintesis bahan, pengalaman
dan pembelajaran yang
diperoleh daripada mesyuarat
Pendidikan. Memastikan
semua guru mata pelajaran
dimaklumkan dan faham
tentang perkembangan terkini.
Menggunakan fungsi
pengajaran dan
pembelajaran dalam Sistem
Menggunakan beberapa
fungsi pengajaran dan
pembelajaran, tetapi lebih
suka mengajar tanpa
menggunakan sistem bestari
Menggunakan beberapa
pembelajaran, dan sentiasa
berusaha untuk mempelajari
fungsi lain dalam Sistem
Menggunakan kebanyakan
pembelajaran, dan
memastikan segala pepijat,
kesilapan dan kecacatan
dilaporkan kepada Meja
Bantuan
Sentiasa mengkaji cara untuk

menggunakan semua fungsi
bagi memudahkan
pengurusan kelas dan
pengajaran di bilik darjah.
Memantau penyelesaian
pepijat, kesilapan dan
kecacatan yang dilaporkan
kepada Meja Bantuan.
Memudahcara pembelajaran
guru lain
Tidak dapat mengajar guru

lain menggunakan sistem
bestari
Dapat memberi penjelasan

yang mencukupi bagi
menggalakkan guru untuk
Menggunakan pelbagai
kaedah untuk membantu guru
belajar menggunakan sistem
bestari
Kreatif dan proaktif dalam

menggunakan pelbagai
kaedah dan bahan untuk
membantu guru belajar
Berkemahiran menggunakan
aplikasi Sistem Pengurusan
Sekolah Bestari
Tidak menguasai kemahiran

menggunakan aplikasi Sistem
Berkemahiran menggunakan
kebanyakan aplikasi Sistem
Berkemahiran tinggi dalam

menggunakan semua aplikasi
Sistem Pengurusan Sekolah
Bestari
Berkemahiran tinggi dalam

menggunakan semua aplikasi
Sistem Pengurusan Sekolah
Bestari.
Dapat memberi cadangan
bernas untuk menambahbaik
sistem.
75
63
Rubrik
Rubrik Pengurusan
Perubahan Sekolah:
Sekolah: Gurusambungan
Gurusambungan
Kriteria (Criteria)

Satisfactory) = 1
Asas (Basic) = 2
Baik (Good) = 3
Peranan guru sebagai sumber

rujukan pelaksanaan
pengurusan
Guru tidak memahami dan

mendalami pelaksanaan
pengurusan
Guru menerangkan maklumatmaklumat penting kepada ahli

panitia melalui kursus dalaman
Guru dapat menerangkan atau

cuba menyelesaikan masalah
yang dihadapi oleh ahli panitia
Guru menggunakan
sepenuhnya pelaksanaan
pengurusan serta sentiasa
proaktif untuk memperluaskan
perlaksanaan.
Sebagai penggerak utama
Menerangkan tentang
kepentingan
Program Bersepadu Sekolah
Bestari
Dapat menyakin warga sekolah

tentang program Bestari
Mahir dan bekerjasama untuk

memastikan program berjalan
lancar.
Bersifat proaktif dan memberi

tumpuan kepada tugas dengan
cemerlang

penyelesai masalah
Tidak menunjukkan keupayaan

dalam menyelasikan masalah
yang ada
Berupaya menyelesaikan
masalah yang ada
Bekerjasama dengan semua

guru untuk menyelesaikan
masalah, dan sentiasa
menunjukkan sikap yang positif
Cemerlang dalam menjalankan

tugas dan berupaya
menyelesaikan masalah yang
ada
Menyampaikan maklumat
terkini tentang proses
bestari
Tidak menyampaikan maklumat

kepada guru lain
Memaklumkan tentang
perkembangan dalam proses
bestari apabila ditanya
Memastikan semua guru

dimaklumkan tentang
bestari
Mengadakan sesi berkala

bersama guru lain untuk
berkongsi maklumat tentang
bestari
Menggerakkan program
pengurusan perubahan di
sekolah
Menunjukkan sikap negatif

terhadap program bestari dan
tidak menganggapnya
sepenting program lain di
sekolah

sekolah tentang betapa
pentingnya program Bestari ,
tetapi tidak dapat meyakinkan
warga sekolah
Yakin terhadap pengurusan

program bestari dan dapat
memperoleh komitmen warga
sekolah
Mendapat komitmen dan

kepercayaan warga sekolah
terhadap program bestari dari
segi penglibatan aktif dan sikap
positif warga sekolah terhadap
program ini
76
64
Rubrik
Rubrik Pengurusan
Perubahan Sekolah:
Sekolah: Guru
Guru Penyelaras
Penyelaras Bestari
Bestari
Kriteria (Criteria)

Satisfactory) = 1
Asas (Basic) = 2
Baik (Good) = 3
Memberi kursus dalaman

tentang komponen dan
penggunaan sistem bestari
kepada warga sekolah
Menghadiri kursus tetapi jarang

memberi kursus dalaman
kepada pentadbir, guru, staf
lain, dan murid
Menghadiri kursus dan memberi

kursus dalaman kepada
pentadbir, guru, staf lain, dan
murid, tetapi tidak mengikut
jadual berkala.

murid mengikut jadual tetap,
dan apabila perlu.

murid mengikut jadual tetap,
dan apabila perlu.
Menyediakan panduan untuk
membantu warga sekolah
memahami perkembangan
terkini.
Mempunyai kemahiran
memudahcara latihan dan
taklimat
Tidak mempunyai kemahiran

taklimat mengikut keperluan
kumpulan sasaran
Mempunyai kemahiran
taklimat untuk murid, tetapi
kurang berkemahiran
mengendalikan pelajar dewasa
Mempunyai kemahiran
taklimat untuk kumpulan
sasaran yang berlainan
Mempunyai kemahiran
latihan untuk kumpulan sasaran
yang berlainan. Dapat
meyakinkan warga sekolah
untuk terus belajar
menggunakan sistem bestari.
sebagai pakar rujuk sistem
bestari
Jarang menyampaikan
maklumat setelah balik
daripada kursus
hanya dalam bentuk nota tetapi
tidak menerangkan secara lisan
dengan jelas dalam kursus dan
latihan perkembangan staf
Sentiasa menyebarkan
maklumat dalam pelbagai cara,
seperti dalam kursus dan
latihan perkembangan staf,
melalui e-mel, nota panduan,
dan secara bersemuka

agen perubahan utama
penggunaan Penyelesaian
Bersepadu Sekolah Bestari di
peringkat sekolah
Tidak menggalakkan
Bersepadu Sekolah Bestari di
peringkat sekolah
Memaklumkan setiap
perkembangan berkaitan
dengan Penyelesaian
Bersepadu Sekolah Bestari
tetapi tidak mengadakan kursus
dalaman
Memaklumkan dan
menganjurkan kursus dalaman
dan mendapat kerjasama
warga sekolah untuk
menggunakan Penyelesaian
Bertindak proaktif dan sentiasa

menghebahkan maklumat
terkini tentang perkembangan
Penyelesaian Bersepadu
Sekolah Bestari, menganjurkan
kursus serta membimbing
warga sekolah sepanjang
tahun.
Menyelaraskan penggunaan
Sekolah Bestari oleh guru
Kurang berjaya menyelaraskan

oleh guru
Cuba menyelaraskan
oleh guru, tetapi tidak dapat
kerjasama daripada guru
Berjaya merancang dan

melaksanakan penyelarasan
oleh guru
Berjaya merancang dan

melaksanakan penyelarasan
Bersepadu Sekolah Bestari,
dan mendapat komitmen
daripada semua guru untuk
terus menggunakan
77
65
Rubrik
Rubrik Pengurusan
Perubahan Sekolah:
Sekolah: Guru
Guru Penyelaras
Penyelaras Bestari
Bestari
sambungan
sambungan
Kriteria (Criteria)

Satisfactory) = 1
Asas (Basic) = 2
Baik (Good) = 3
Mewujudkan budaya ICT di

kalangan warga sekolah
Memaklumkan tentang
pentingnya menggunakan ICT
dalam pendidikan, tetapi tidak
bertindak untuk mewujudkan
budaya ICT di kalangan warga
sekolah
Dari semasa ke semasa, ada

menunjuk ajar cara
menggunakan ICT dalam
pendidikan
Berusaha menerapkan budaya

ICT di kalangan warga
sekolah, dengan memberi
taklimat dan tunjuk ajar cara
bagaimana menggunakan ICT
dalam pendidikan
Memberi latihan dalaman

hands-on cara bagaimana
menggunakan ICT dalam
pendidikan, mengikut jadual
tertentu, dan apabila perlu
Berkemahiran ICT
Mempunyai tahap kemahiran

ICT yang rendah, dan tidak
dapat membantu guru lain
memperoleh kemahiran ICT.
Dapat menyelesaikan masalah
teknikal asas.

ICT yang mencukupi untuk
membantu guru lain
menggunakan ICT pada
peringkat asas.
teknikal asas.

ICT yang tinggi, dan dapat
melatih guru lain memperoleh
kemahiran ICT asas.
teknikal asas, dan masalah
yang lebih rumit dengan
bantuan Meja Bantuan.

ICT yang tinggi. Melatih warga
sekolah menguasai kemahiran
ICT yang mencukupi bagi
menjalankan tugas mereka.
teknikal, dan dapat
menyumbang kepada
pengkalan data masalah yang
telah diselesaikan dengan
berjaya.
Membimbing warga sekolah

menggunakan semua
komponen Penyelesaian
terutama sekali Sistem
Memberi penerangan tentang

komponen Penyelesaian
dan menjalankan beberapa
sesi tunjuk ajar, apabila diarah
oleh pengetua atau guru besar
Menerangkan komponen
Sekolah Bestari dan memberi
tunjuk ajar tentang cara
bagaimana menggunakan
sistem bestari.
Tiada tindakan susulan untuk
memantau dan menilai
keberkesanan penerangan dan
tunjuk ajar.
Sekolah Bestari dengan sesi
latihan hands-on kepada
semua warga sekolah
mengikut jadual yang teratur.
Memantau keberkesanan
penerangan dan tunjuk ajar,
dan sentiasa mengemaskini
penerangan dan tunjuk ajar.
Sekolah Bestari dengan sesi
latihan hands-on kepada
semua warga sekolah
mengikut jadual yang teratur.
Menyediakan nota panduan
mesra-pengguna sebagai
peringatan kepada warga
sekolah.
Memantau keberkesanan
penerangan dan tunjuk ajar,
dan sentiasa mengemaskini
penerangan dan tunjuk ajar.
78
66
Cadangan Jadual Sesi Pengurusan Perubahan
Hari Pertama: (6 jam)
Future Search/Search Conference/Open

Space Technology
Penerangan tentang Konsep Sekolah
Bestari
Hari Kedua: (6 jam)
Penyediaan dan Pembentangan

Pelan Tindakan Pengurusan
Perubahan
79
67
Soalan Lazim Pihak Berkepentingan

Soalan Lazim Pengetua Dan Guru Besar
Siapakah yang bertanggungjawab mendedahkah konsep
sekolah bestari kepada semua guru di sekolah?
Penggerak utama aktiviti pengurusan perubahan sekolah, termasuk
pendedahan kepada konsep dan prinsip Sekolah Bestari, ialah Pengetua
atau Guru Besar. Pengetua atau Guru Besar boleh merujuk kepada
Pusat Sumber Pendidikan Negeri dan Pusat Kegiatan Guru untuk
mendapat kepakaran dan bahan pengurusan perubahan.
Apakah perbezaan antara sekolah bestari dengan sekolah biasa?

Sekolah Bestari adalah sekolah yang direka semula secara sistematik dari
segi pengajaran dan pembelajaran, serta sistem pengurusan sekolah untuk
membantu murid mengamalkan pembelajaran terarah-kendiri, kadar kendiri
dan akses kendiri.
Adakah sekolah bestari mampu meningkatkan keputusan
peperiksaan awam?
Perkembangan holistik murid dapat dicapai sekiranya konsep Sekolah
Bestari diamalkan sepenuhnya di sekolah.
Adakah Sistem Pengurusan Sekolah yang dirintiskan semasa

Projek Rintis Sekolah Bestari diperluaskan kepada semua
sekolah?
Sistem Pengurusan Sekolah Bestari akan digunapakai di semua sekolah
selepas ditambahbaik.
Bolehkah pelaksanaan Sistem Pengurusan Sekolah Bestari

membantu melicinkan pengurusan sekolah?
Perisian Sistem Pengurusan Sekolah Bestari direka khas untuk membantu
mempercepatkan semua aspek pengurusan sekolah.
Dari manakah wang penyenggaraan infrastruktur ICT sekolah

bestari diperoleh?
Wang penyenggaraan biasanya disalurkan melalui Peruntukan
Pengurusan Sekolah.
Adakah sistem pengajaran dan pembelajaran sekolah bestari

dapat membantu semua murid belajar dengan lebih baik?
Rekaan semula sistem pengajaran dan pembelajaran sekolah secara
sistemik ialah untuk membantu menyediakan persekitaran pembelajaran
yang paling sesuai untuk murid.
Sekolah sudah menggunakan pengautomasian Pusat Sumber

dan juga Sistem Pengurusan Staf/Murid menggunakan
komputer. Jika sekolah kami menjadi sekolah bestari, adakah
kami terpaksa mengulangi semula data yang telah kami
masukkan ke dalam komputer?
Perisian jenis midware telah diuji untuk berfungsi memindahkan data
daripada Mykad dan pangkalan data lain ke dalam perisian Sistem
Pengurusan Sekolah Bestari dan sebaliknya. Pihak sekolah hanya perlu
memasukkan data sisipan sahaja.
Siapakah yang harus dipertanggungjawabkan jika pelaksanaan

sistem bestari tidak mantap dan mengakibatkan sekolah
mengalami keputusan peperiksaan awam yang merosot?
Keputusan peperiksaan bergantung kepada banyak perkara. Semua warga
sekolah memang akan menghadapi lengkuk pembelajaran dan
memerlukan masa untuk mengubahsuaikan diri kepada sistem baru apabila
sistem bestari diperkenalkan.
Ini bermakna perubahan positif boleh
dicapai, akan tetapi memerlukan daya usaha dan kesabaran.
Saya kurang berkemahiran ICT.

Bagaimana saya hendak
meyakinkan staf saya untuk menggunakan ICT dalam urusan
harian mereka?
Pusat Sumber Pendidikan Negeri dan Pusat Kegiatan Guru bersedia
membantu melatih warga sekolah dalam kemahiran ICT. Selain itu,
terdapat juga latihan ICT dalam talian yang percuma dan mesrapengguna.
Adakah semua pelajar dan guru guna komputer sepenuhnya di

sekolah bestari?
Kesemua aspek pengurusan sekolah akan dipengkomputerankan.
Pengajaran dan pembelajaran akan diupayakan oleh teknologi, termasuk
komputer. Walau bagaimanapun, keperluan pembelajaran individu yang
menjadi panduan asas dalam perancangan pengajaran dan pembelajaran
bestari.
80
68

Soalan Lazim Guru Penolong Kanan dan Penyelia Petang
Adakah Program Pengajaran Sains dan Matematik dalam

Bahasa Inggeris merupakan sebahagian daripada projek
sekolah bestari?
Peluasan Sekolah Bestari akan mengambil kira semua inisiatif ICT
yang sedang dilaksanakan di sekolah Malaysia.
Apakah yang perlu disediakan bagi memulakan Sekolah

Bestari?
Sekolah perlu memastikan semua warga sekolah didedahkan kepada
konsep Sekolah Bestari melalui aktiviti pengurusan perubahan.
Sekolah kami di luar bandar dan bekalan elektrik tidak
memuaskan. Bolehkah kami menjadi sekolah bestari juga?
Kerajaan sentiasa berusaha untuk memastikan semua sekolah
mendapat kemudahan asas bagi semua program yang dilancarkan.
Adakah pelaksanaan Sekolah Bestari melibatkan semua

warga sekolah?
Semua warga sekolah, termasuk ibu bapa dan komuniti, terlibat
dalam pelaksanaan Sekolah Bestari, kerana semua komponen
sekolah direka semula, iaitu, sistem pengajaran dan pembelajaran,
sistem pengurusan sekolah, pihak berkepentingan, proses sekolah,
dasar dan polisi pendidikan, dan penggunaan teknologi sebagai
pengupaya.
Apakah tugas saya sebagai Penolong Kanan (atau Penyelia

Petang) di Sekolah Bestari?
Pengetua atau Guru Besar bersama pihak pengurusan sekolah (Guru
Penolong Kanan, Penyelia Petang, Ketua Bidang) hendaklah bersamasama memastikan pelaksanaan Sekolah Bestari berjalan sebagaimana
yang dirancangkan.
Adakah bahan pengajaran dan pembelajaran bestari

selaras dengan sukatan pelajaran yang sedia ada?
Semua bahan pengajaran dan pembelajaran yang dikeluarkan oleh
Kementerian Pelajaran adalah sesuai digunakan di sekolah. Bahan
pengajaran dan pembelajaran bestari yang dibina semasa Projek
Rintis Sekolah Bestari selaras dengan sukatan pelajaran yang
dikeluarkan oleh Kementerian Pendidikan pada masa itu.
Adakah aktiviti kokurikulum bertambah atau berkurang di

Sekolah Bestari?
Aktiviti kokurikulum yang dirancangkan oleh sekolah masih perlu
dijalankan pada tahap optimum dan melibatkan semua murid sekolah.
Adakah bilangan guru akan berubah di sekolah bestari?
Bilangan guru adalah bergantung kepada bilangan murid dan ini
adalah sama untuk semua sekolah.
Sekolah saya mempunyai satu makmal komputer sahaja,

tetapi murid ramai. Bagaimana saya boleh menyelesaikan
masalah ini?
Penjadualan, dalam waktu sekolah dan di luar waktu sekolah,
amat penting bagi memastikan makmal komputer digunakan pada
tahap optimum.
Di mana boleh saya dapatkan maklumat tentang Konsep

Sekolah Bestari?
Bahagian Teknologi Pendidikan, Pusat Sumber Pendidikan Negeri dan
Pusat Kegiatan Guru mempunyai kepakaran dan bahan tentang
Sekolah Bestari.
81
69

Soalan Lazim Guru
Soalan Lazim Staf Sokongan
Murid saya selalu lupa kata laluan mereka.

Bagaimanakah dapat saya bantu mereka?
Murid perlu diajar petua memori untuk mengingat semula
kata laluan yang mereka pilih.
Adakah beban tugas staf sokongan sekolah bestari

akan bertambah?
Beban kerja sama sahaja tetapi akan bertambah mudah
dalam jangka masa panjang.
Apakah yang sepatutnya saya lakukan sekiranya

ada perisian yang selalu hang bila digunakan oleh
murid secara serentak.
Kenal pasti perisian kursus yang bermasalah dan
pasangkan perisian kursus berkenaan pada komputer
yang tidak dirangkaikan.
Adakah program latihan komputer akan dijalankan

untuk staf sokongan sekolah?
Program pemantapan pengetahuan dan kemahiran staf
sentiasa diadakan bagi warga sekolah yang memerlukan
latihan, berdasarkan keperluan.
Adakah staf sokongan diberi pendedahan tentang
konsep sekolah bestari?
Semua staf sokongan akan diberi pendedahan tentang
sekolah bestari secara berperingkat-peringkat oleh Pusat
Sumber Pendidikan Negeri dan Pusat Kegiatan Guru.
Komputer riba diberi kepada beberapa orang guru

sahaja, dan saya tidak dapat menggunakannya.
Komputer riba diagihkan kepada guru yang dikenal pasti
dan menjadi tanggung jawab guru berkenaan. Walau
bagaimanapun, komputer itu adalah harta kerajaan dan
boleh diagih semula dan digunakan oleh guru lain,
mengikut keperluan.
Adakah kerja percetakan di sekolah bestari

bertambah?
Kerja percetakan adalah mengikut keperluan sekolah.
Perlukah saya menyimpan rekod elektronik dan

bukan-elektronik bagi setiap bahan yang saya
sediakan?
Wawasan Sekolah Bestari ialah pada suatu masa akan
datang, semua rekod dapat disimpan dan diakses dalam
bentuk elektronik dari mana-mana sahaja di dunia.
82
70

Soalan Lazim Murid dan Ibu Bapa
Bolehkah murid belajar dari rumah tanpa perlu ke
sekolah?
Sistem
bestari akan membolehkan murid dan guru
mencapai bahan pengajaran dan pembelajaran dari manamana sahaja.
Ini bermakna murid yang tidak dapat hadir ke sekolah
masih dapat diajar dan diberi tugasan oleh guru. Guru yang
tidak dapat hadir ke sekolah masih boleh menghantar
rancangan pelajaran ke sekolah untuk guru pengganti, dan
menghantar tugasan kepada murid.
Walau bagaimanapun, sekolah masih wujud untuk
membenarkan
masa
bersemuka
bagi
membantu
mensosialisasikan murid.
Siapakah yang layak masuk ke Sekolah Bestari?

Peluasan sekolah bestari akan melibatkan semua sekolah di
Malaysia. Oleh itu, semua murid layak masuk ke Sekolah
Bestari.
Perlukah saya mempunyai komputer di rumah?
Ibu bapa digalakkan membeli komputer untuk anak
menggunakan di rumah bagi tujuan pengayaan dan
pembelajaran kendiri di luar waktu sekolah
Adakah semua pelajaran diajar menggunakan
komputer,
dan
semua
kerja
murid
dibuat
menggunakan komputer?
Pengajaran dan pembelajaran di sekolah bestari mengambil
kira kepelbagaian dalam gaya pembelajaran murid. Oleh
itu, pelbagai kaedah dan pelbagai jenis bahan perlu
digunakan. Ini bermakna sekolah bestari menggunakan
bahan elektronik (perisian kursus dan bahan internet) dan
bahan konvensional atau bukan-elektronik (rancangan
televisyen, buku, poster, realia dan manipulatif).
Perlukah ibu bapa menguasai kemahiran teknologi

maklumat?
Ibu bapa berkemahiran teknologi maklumat dapat
membantu anak mereka dalam kerja rumah.
Adakah kerja rumah bertambah?
Kerja rumah ditugaskan oleh guru mengikut keperluan
murid.
Adakah yuran khas dikenakan di sekolah bestari?

Tiada perubahan dalam yuran sekolah.
83
71
Urus Setia Pengurusan Perubahan

Pusat Sumber Pendidikan Negeri Johor,
No. 1, Jalan Hang Jebat,
Taman Skudai Baru,
81300 Skudai,
Johor
Pusat Sumber Pendidikan Negeri,*

Negeri Sembilan,
Km. 4, Jalan Kuala Pilah,
70400 Seremban,
Negeri Sembilan
Pusat Sumber Pendidikan Negeri Kedah,

Kompleks Pendidikan,
Jalan Stadium,
05100 Alor Setar,
Kedah
Pusat Sumber Pendidikan Negeri Pahang,

Km. 10, Jalan Kemaman,
26100 Beserah, Kuantan,
Pahang
Pusat Sumber Pendidikan Negeri Kelantan,

Jalan Maktab,
16100 Kota Bharu,
Kelantan
Pusat Sumber Pendidikan Negeri Perak,

Jalan Tawas Baru Utara,
Tasik Damai,
30200 Ipoh,
Perak
Pusat Sumber Pendidikan Negeri Melaka,

Km. 9, Jalan Tun Kudu,
Bukit Katil,
75450 Melaka
Pusat Sumber Pendidikan Negeri Perlis,

Jalan Behor Pulai,
01000 Kangar,
Perlis
Sektor Komunikasi dan Latihan,

Bahagian Teknologi Pendidikan,
Pesiaran Bukit Kiara,
50604 Kuala Lumpur
Pusat Sumber Pendidikan Negeri Sabah,

Lorong Sahabat, Off Jalan Penampang Lama,
89500 Penampang,
Sabah
Pusat Sumber Pendidikan Negeri Sarawak,*
Tingkat 4 dan 5, Bangunan RTM,
Jalan P. Ramlee,
93400 Kuching,
Sarawak
Pusat Sumber Pendidikan Negeri Selangor,
Jalan Kepok 19/2, Seksyen 19,
40300 Shah Alam,
Selangor
Pusat Sumber Pendidikan Negeri Terengganu,
21600 Maran,
Terengganu
Pusat Sumber Pendidikan Negeri
Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur,
Jalan Seri Permaisuri,
Bandar Seri Permaisuri,
56000 Cheras,
Kuala Lumpur
Chan Foong Mae

Norhaida binti Mohd. Yusof
Hasnijah binti Hj. Hashim
Pusat Sumber Pendidikan Negeri

Wilayah Persekutuan Labuan,
d/a Jabatan Pendidikan Labuan,
Peti Surat 80277,
87013 Wilayah Perseketuan Labuan
Nur Ain Wong Abdullah

Teoh Boon Hai
* Akan pindah pada tahun 2005
Pusat Sumber Pendidikan Negeri Pulau Pinang,

Pokok Sena,
13220 Kepala Batas, Seberang Perai,
Pulau Pinang
72
84
yang berkesan!!!
Keselamatan
Urus Tadbir
Sekolah
Teknologi
Pengurusan
Kewangan
Sistem
Pengurusan
Sekolah Bestari
Hal Ehwal
Pelajar
Kurikulum
Pedagogi
Pentaksiran
Sumber
Manusia
Sumber
Pendidikan
Kemudahan
Bahan
Sumber Luar
85

KASAbestari PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

KASAbestari PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ongsi

Kementerian Pelajaran Malaysia

Sektor Komunikasi dan Latihan

Hak Milik 2005 Kementerian Pelajaran Malaysia

Sektor Komunikasi dan Latihan

The Malaysian Smart School: A Conceptual Blueprint

Pusat Kegiatan Guru Johor

Open Space Technology

Datin Dr. Nor Hayati bt. Abd Rasid

The Malaysian Smart School Logo denotes

The Malaysian Smart School

Model Pengurusan Perubahan

Perubahan - apa dia?

Tujuan Modul Ini

Modul ini bertujuan untuk:

Membuat sesuatu mengikut

Sebahagian daripada kehidupan

Perubahan di suatu bahagian

Mengurus tempoh transisi

Fungsi Utama dan Bidang

Fungsi Utama Pengurus Perubahan

Bidang Kemahiran Pengurus Perubahan

Berubah bermakna mencari jalan lain atau menuju ke destinasi baru.

Kongsi: Fasa mengenali

Fasa Kongsi melibatkan perkongsian pengalaman, dan harapan

Fasa Analisis melibatkan penganalisisan isu dan masalah yang

Fasa Sebar melibatkan penyebarluasan pengetahuan,

Fasa Aksi melibatkan pelaksanaan aktiviti pengurusan

Kitaran Pembelajaran Empat Fasa

Aplikasi semerta pada situasi sebenar

Future Search/Search Conference

perancangan yang membantu

Future Search/Search Conference

Menumpu kepada sistem

Future Search/Search Conference

Sesi pertama: Tumpuan kepada masa dahulu

Sesi pertama ialah perkongsian sejarah sekolah bestari dan

Peserta membuat lajur masa dengan mencatat peristiwa penting

Future Search/Search Conference

Sesi kedua: Tumpuan kepada masa sekarang

Sesi kedua ialah perkongsian aliran terkini di dunia, negara,

Peserta membuat peta minda dengan mencatat aliran terkini di

Future Search/Search Conference

Sesi ketiga: Tumpuan kepada masa hadapan

Sesi ketiga ialah perkongsian pendapat tentang masa hadapan

Peserta membuat rich picture bagi membayangkan masa

Open Space Technology

Empat Prinsip dan Satu Hukum

Peserta yang hadir ialah peserta yang

Dua hari Open Space Technology

Strategi yang mengambil

Strategi yang menggunakan

Soft Systems Methodology

Strategi yang mengambil

Soft Systems Methodology

Soft Systems Methodology

Soft Systems Methodology

Soft Systems Methodology

Soft Systems Methodology

Soft Systems Methodology

Formula berikut digunakan:

Soft Systems Methodology

Soft Systems Methodology