‫ا

ل ا ي 
  آ‬
‫ص  م ا  وا م ا‬
‫‪ I‬ــ ا !ت ا ‬
‫‪ 1‬ــ ا !ت ا ) &‪%‬آ (‬
‫" ث ا ل ا  آ     ر ا ا      دون إ أي‬
‫(' & ا ‪ %‬ا‪$‬ر‪ . #‬أي ن ا ‪ , - . /‬اازن ور   & ا  ا* ‬
‫‪ ,  4‬اازن و‪. Qr = K '012 3 -*14‬‬
‫‪+,‬ل &*)( ‪:‬‬
‫‪  & 2 89 -*14‬ل ‪ 7‬ا*‪-‬وم ) ‪ Br2 (aq‬و‪ ;/‬ا س ) ‪ 3 =" > , Cu ( s‬أ"‪4‬ت ا س ‪ II‬و‬
‫أ"‪4‬ت ا*‪-‬وم ) ‪ @A, Br − (aq‬ا‪1‬د ا  ‪:‬‬
‫) ‪Cu ( s ) + Br2 ( aq ) → Cu 2 + ( aq ) + 2 Br − ( aq‬‬
‫‪ 27‬اازن ‪B‬ا ا‪K = 1, 25.10 25 : 89‬‬
‫‪ 1‬ــ أ‪E @A,‬رج ا‪ / 89‬ا  ا*  ‪ .‬ذا ‪ =A‬؟‬
‫‪2‬‬
‫‪Cu 2+  .  Br − ‬‬
‫= ‪Qr ,i‬‬ ‫‪i‬‬ ‫‪i‬‬
‫‪E‬رج ا‪  89‬ا  ا*  ه ‪= 0 :‬‬
‫‪[ 2 ]i‬‬
‫‪Br‬‬
‫أي أن ‪ Qr ,i < K‬و‪K / 2‬ر ‪ /‬ا ‪ J‬ا*‪ J  ، -L‬ن ) ‪ Br − (aq‬و‬
‫) ‪. Cu 2+ (aq‬‬
‫‪ 2‬ــ ‪  , /‬ا*‪-*   O  4-‬ور ا س ‪ " / II‬ي ‪ J‬أ"‪4‬ت ا س ‪ Cu 2+ (aq ) II‬و‬
‫أ"‪4‬ت ا*‪-‬ور ) ‪، Br − (aq‬ن ‪1‬د ا‪ 89‬ا'‪: 1‬‬
‫) ‪Cu 2 + ( aq ) + 2 Br − ( aq ) → Cu ( s ) + Br2 ( aq‬‬
‫أ‪ 27 @A,‬اازن ’‪ / K‬ه‪ RB‬ا  ‪ .‬ذا ‪ =A‬؟‬
‫‪1‬‬
‫= ' ‪ K‬أي أن ‪ 27‬اازن ‪- UV‬ة ‪#‬ا و‪A‬وي ‪ *"-‬ا‪ -9S‬أي أن‬ ‫‪ 27‬اازن ه ‪= 8, 3.10−26 ≃ 0‬‬
‫‪K‬‬
‫ا ‪ , / #‬ازن ‪ .‬و‪ O 4W/ 2‬ر   ‪.‬‬
‫‪ 2‬ــ ا !ت ا  ‪.‬‬
‫آ ‪ &" X‬أن ‪ -*4‬أو ‪  -A4‬آ    ‪ J‬ار ‪ /‬ا ‪ J‬ا‪1‬آ‪ J  Y‬ره‬
‫ا ؟‬
‫أ ــ ارا‪ K‬ا‪ :  *"-‬ا  ‪ 8‬ا‪. 2-‬‬
‫‪ ;4‬ا‪-‬آ @ ا‪ @"-‬ا[‪ 3*4# 8‬وان & أ‪*4‬ب ‪ " U 8L J‬ي ‪& 4 O  J‬‬
‫‪  & 10mℓ‬ل ‪ 7‬ا*‪-‬وم ) ‪- Br2 ( aq‬آ ;‪ 10mmol / ℓ R‬و ‪  & 20mℓ‬ل ‪-2‬ور ا*‪ K‬م‬
‫‪-‬آ ;‪ 1, 0 mol / ℓ R‬و ‪  & 20mℓ‬ل آ*‪"-‬ت ا س ‪-‬آ ;‪ -/ / -U4 . 1, 0 mol / ℓ R‬ا]‪*4‬ب‬
‫إ‪-‬ودان ‪ ،‬ا]ول & ا‪-U‬ا‪ ^ /‬وا[‪ & 4‬ا س ) ‪-E‬ا( ا س ( ‪ 8S4 .‬ا‪-a‬ود"& ‪ *2‬‬
‫‪ -‬ا‪- 1,5V -A‬آ@ ‪ J‬اا ‪ b‬أ* ‪" > 2 - -‬ن ا@ ا‪*-  @A‬‬
‫‪-W2‬ود ا س وا‪-W2 %*- com %2-‬ود ا‪-U‬ا‪. ^ /‬‬
‫‪ 1‬ــ  &  ‪ J‬ا ر ا‪ 2-‬ا‪B‬ي "‪ 3f-9‬ا ‪.‬‬
‫"‪-9‬ض ا  را "‪ -* -‬ا]* ‪ & - -‬إ‪-‬ود ا س ‪  4‬إ‪-‬ود ا‪-U‬ا‪. ^ /‬‬
‫‪ 2‬ــ ا‪ , J  =K‬ا‪ h‬ت ا‪ 2-‬‬
‫ا‪-a‬و‪4‬ت ‪-  :‬ك ‪ /‬أ‪0K‬ك ا‪ %2-‬و‪ /‬ا‪-a‬ود"& و‪ j/‬ا ‪ J‬ا‪1‬آ‪ J  Y‬ا ر ا‪2-‬‬
‫أي & إ‪-‬ود ا‪-U‬ا‪  4 ^ /‬إ‪-‬ود ا س‬

‫‪Allal mahdade‬‬ ‫‪http://sciencephysique.ifrance.com‬‬ ‫‪Page 1‬‬

 ‫ا]"‪4‬ت ‪-  :‬ك ‪ /‬ا ل ‪ 3# > 2‬ا ‪4‬ت ) ) ‪  4 ( K + ( aq ), Cu 2+ ( aq‬اد ا‪%*-‬‬
‫‪ @2‬ا‪ ،  @A‬و‪ 3#‬ا]‪4 4‬ت )) ‪  4 ( SO42 − ( aq ), Br − ( aq‬ا]‪4‬د ا‪ @2 %*-‬ا‪@#‬‬
‫ ‪.‬‬
‫‪ 3‬ــ آ ‪ X‬ر ا ‬
‫‪-‬ور  ر آ‪ 2-‬ا‪-9‬وض &‬
‫(‪-‬ف ا ؟‬
‫‪ bf m,04‬ا س وا‪9E‬ء ان‬
‫ا]زرق ‪ J‬إ‪-‬ود ا‪-U‬ا‪^ /‬‬
‫اد ‪ -A94 ،‬ذ‪ 2 p‬وث‬
‫ا‪;E‬ال ا ‪4‬ت ) ‪Cu 2+ ( aq‬‬
‫وذ‪2 p‬آ‪A‬ب إ‪-‬و‪4‬ت ‪:‬‬
‫‪Cu 2+ ( aq ) + 2e − = Cu‬‬
‫‪2‬ار إ‪-‬ود ا س ا]‪4‬د‬
‫‪ m,04‬ا‪-9V‬ار ا ل ‪> ,‬‬
‫‪q‬آ‪A‬ت ا]‪4 4‬ت ) ‪ Br − (aq‬وذ‪p‬‬
‫‪  2‬ا‪-a‬و‪4‬ت إ‪ J‬إ‪-‬ود‬
‫ا‪-U‬ا‪ @A, ^ /‬ا‪1‬د ا  ‪:‬‬
‫‪2 Br − ( aq ) = Br2 ( aq ) + 2e −‬‬
‫و‪W/ 2‬ن ا‪ 89‬ا ث ‬
‫‪-‬ور ا ر ا‪: 2-‬‬
‫) ‪Cu 2 + ( aq ) + 2 Br − ( aq ) → Cu ( s ) + Br2 ( aq‬‬
‫ ا
  ‪ /‬ا* ر ‪ (1‬ا‪ /0‬اآ‪8‬‬ ‫َ‬ ‫أي أن ا ‪ &  7‬ا أ‪ )6‬أو َ‬
‫‪َ 4‬‬
‫‪ *& /0‬ره ا( ‪ / .‬ه‪%‬ا ا ل ا ي < ا;‪. ( :‬‬
‫‪ II‬ــ ا‪7‬را= ا; < ا;‪: ( :‬‬
‫أ‪7‬ء ا  ‪ 8‬ا‪0E 8 2-‬ل اة ‪ ∆t‬آ  ا‪2-‬ء ‪ & Q‬إ‪-‬ود إ‪ J‬أ‪-E‬ى ‪2‬ا‪ K‬ا‬
‫ا‪. 2-‬‬
‫إذا آ‪L ^4‬ة ا ر ا‪ 2-‬ارة ‪ /‬ا ‪0E 27 I 8‬ل ‪W/ ∆t‬ن ‪. Q = I .∆t‬‬
‫‪ s14‬أن آ  ا‪2-‬ء ‪  2 *-‬دة ا‪-a‬و‪4‬ت ا & إ‪-‬ود إ‪ J‬أ‪-E‬ى *‪ -‬ا‬
‫‪I .∆t‬‬
‫= ) ‪. n(e −‬‬ ‫‪ '012‬ا  ‪ Q = n(e − ).F :‬أي أن‬
‫‪F‬‬
‫‪ 4‬ــ ‪ /‬ا‪h‬ط ا‪ *"-‬ا‪ j2A‬أو‪ - *1 #‬آ ا س ا‪0E 4‬ل ا  ‪ 8‬ا‪0E 2-‬ل‬
‫اة ‪ -*14 ، ∆t‬أ‪0E 34‬ل اة ا;  ‪ / -" ∆t‬اارة  ر ‪. 27 I 3L‬‬
‫‪ vh4‬اول ا‪: 89 9V‬‬
‫‪ Cu ( aq ) +‬ا‪ 89‬ا  ‬
‫‪2‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪−‬‬
‫) ‪2 Br ( aq ) → Cu ( s ) + Br2 ( aq‬‬
‫‪ ,‬ا‬ ‫ام‬ ‫آ ت ادة‬ ‫) ‪n(e −‬‬
‫ا* ‬ ‫‪0‬‬ ‫‪CV‬‬ ‫' ‪C 'V‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪∆t‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪CV − x‬‬ ‫‪C 'V '− x‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪2x‬‬
‫‪−‬‬
‫‪n(e ) I .∆t‬‬
‫= ‪n(Cu ) = x‬‬ ‫=‬ ‫‪# @A,‬ول ام "‬
‫‪2‬‬ ‫‪2.F‬‬
‫و‪W/ 2‬ن آ ا س ان‪:‬‬
‫‪I .∆t‬‬
‫= ) ‪m(Cu ) = n(Cu ).M (Cu‬‬ ‫) ‪M (Cu‬‬
‫‪2F‬‬

‫‪Allal mahdade‬‬ ‫‪http://sciencephysique.ifrance.com‬‬ ‫‪Page 2‬‬

 ‫‪ III‬ــ ا< ا;‪  ( :‬ل آ رور ا@ د م‬
‫آ ‪-14 X‬ف ‪ J 01/‬اا= ا‪  4‬إ‪4‬ز   ‪ 8‬آ‪ 2-‬؟‬
‫ا‪B0‬ط ا
)( ‪2‬‬
‫‪ x4‬أ‪ 2 U 8L J 2*4‬ل آرور ا‪S‬د"م ‪،‬‬
‫‪ / -U4‬آ‪-( 8‬ف ‪*4x‬ب إ‪-‬ودا & ا‪-U‬ا‪^ /‬‬
‫و‪ 8S4‬ا‪-a‬ود"& ‪ -  *2‬ا‪-A‬‬
‫) ‪ / ، (3, 5V‬ث ر '‪-A‬ي ‪.‬‬
‫‪- 12‬ور ‪ by2‬د'‪ & "-L 8E4 ، j‬ارق *‪0‬‬
‫‪ / "4]2‬ا‪-9‬ع ا‪B‬ي "‪ 3 / #‬ا]‪4‬د ‪m,0/ ،‬‬
‫ا‪9E‬ء ن ا]‪ / BEq4 s7 ، "4‬أ‪*4‬ب ا‪*E‬ر ' ‪0‬‬
‫& ا ل ا‪#‬د ‪-/ /‬ع اد و‪ X y4‬إ ‪3‬‬
‫'‪-‬ات & ا‪ 9‬ل ا‪ m,0/ ، & 9‬أن ‪{*S" 34‬‬
‫ورد" ‪.‬‬
‫‪ 1‬ــ & ‪0E‬ل ‪-#‬د ا]‪4‬اع ا   اا‪#‬ة ‪/‬‬
‫ا ل وادا ‪ J‬ا;دو‪#‬ت ‪;$‬ل‪}/‬آ‪A‬‬
‫ا  ‪,‬د ا‪09‬ت ا& ‪,‬و‪  7‬آ‪8‬‬
‫إ‪-‬ود ؟‬
‫) ‪O2 ( g ) / H 2O (ℓ), C ℓ 2 ( g ) / C ℓ − ( aq‬‬
‫) ‪H 2O (ℓ) / H 2 ( g ), Na + ( aq ) / Na ( s‬‬
‫ ه ا]‪4‬اع اا‪#‬ة ‪ /‬ا ل ؟‬
‫‪−‬‬ ‫‪+‬‬
‫ا‪-U‬ا‪ ، ( 89" O ) ^ /‬اء ‪ ،‬أ"‪4‬ت ا‪S‬د"م ‪ ، Na‬أ"‪4‬ت ارور ‪C ℓ‬‬
‫‪ s14‬أ‪  34‬ا]‪4‬د  ث أآ‪A‬ة ‪ ،‬ا]‪4‬اع ا    ا "& أن ‪ @1‬دور ا‪;$‬ل ه ‪O;$‬ت‬
‫ا;دو‪#‬ت ا  ‪O2 ( g ) / H 2O (ℓ), C ℓ 2 ( g ) / C ℓ − ( aq ) :‬‬
‫ا]آ‪A‬ن ا& ‪,‬و‪  7‬ا]‪4‬د ه ‪:‬‬
‫‪1‬‬
‫‪H 2O ( ℓ ) = O2 ( g ) + 2 H + (aq) + 2e −‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2Cℓ (aq) = C ℓ 2 ( g ) + 2e −‬‬
‫‪−‬‬

‫‪ s14‬أ‪  34‬اد " ث ا‪;E‬ال ‪ ،‬ا]‪4‬اع ا    ا "& أن ‪ @1‬دور ا}آ‪ A‬ه }آ‪A‬ات‬
‫ا;دو‪#‬ت ا  ‪:‬‬
‫) ‪H 2O (ℓ) / H 2 ( g ), Na + ( aq ) / Na ( s‬‬
‫ا‪O;EO‬ن ا& ‪,‬و‪  7‬اد ه ‪:‬‬
‫)‪Na + (aq) + e − = Na( s‬‬
‫)‪2 H 2O(ℓ) + 2e − = H 2 ( g ) + 2 HO − (aq‬‬
‫‪ 2‬ــ & ا‪-‬وا; ا;ة ‪ ،‬ا‪ =K‬اا= ا‪0E 01/ 4‬ل ه‪B‬ا ا  ‪. 8‬‬
‫& ‪0E‬ل ا‪ &*" ~,0‬أ‪ J 34‬آ‪ 8‬إ‪-‬ود"& ا‪04‬ق ‪.‬ز ‪.‬‬
‫‪A J‬ى ا]‪4‬د و‪ @A,‬ا‪-‬ا; أزرق ا]‪ "4‬أن ا‪U‬ز ا‪ 9" j‬ن ه‪B‬ا ا‪-‬ا; أي أن ا‪U‬ز ه‬
‫‪ 7‬ار ‪ Cℓ 2‬أي أن ا‪ 89‬ا ث ه ‪2C ℓ − ( aq ) = C ℓ 2 ( g ) + 2e − :‬‬
‫ اد "‪. j‬ز ‪ 7‬ا رو‪ H 2 & #‬و"ل ر ان اردي ‪ 9‬ل ا‪ J & 9‬ن أ"‪4‬ت‬
‫ا روآ‪  A‬و‪ 89/ 2‬ا ث ه ‪2 H 2O (ℓ) + 2e − = H 2 ( g ) + 2 HO − ( aq ) :‬‬
‫‪ 3‬ــ أ‪ ^*7‬ا‪1‬د ا ‪B  S‬ا ا  ‪ 8‬ا‪. 2-‬‬
‫) ‪2 H 2O (ℓ) + 2C ℓ − ( aq ) → H 2 ( g ) + 2 HO − ( aq ) + C ℓ 2 ( g‬‬

‫‪Allal mahdade‬‬ ‫‪http://sciencephysique.ifrance.com‬‬ ‫‪Page 3‬‬

 ‫‪)*& IV‬ت ا< ا;‪( :‬‬
‫ــ  ‪ - y‬و  ا‪ & "1‬ا‪;9‬ات‬
‫ــ  ‪ €12 - y‬ااد آء ‪ 8 /#‬وأ"‪4‬ت ا*‪U-‬ت واء ا]وآ‪   A‬و‪ 7‬ار و‪7‬‬
‫ا رو‪ & #‬إ ‪...‬‬
‫ــ إدة ‪ & L‬ا*ر"ت ا‪ A‬رات واا‪ X‬ا ‬
‫‪ 1‬ــ ا آ‪ E‬ا ‪(DD‬‬
‫"ن ا‪-‬آ‪ s‬ا‪ & VV-‬إ‪-‬ود"& & ا‪V-‬ص ‪ .‬أ‪,‬ه ‪ [2 JU‬أوآ‪  A‬ا‪V-‬ص ‪.‬‬
‫ا ل ا‪]a‬آ‪-‬و  ا‪B‬ي "‪ 3 / -U‬ه‪B‬ان ا‪-a‬ودان ه ‪ €, & % E‬ا*‪p "-‬‬
‫) ‪ 2 H + ( aq ) + SO42− ( aq‬وآ*‪"-‬ت ا‪V-‬ص ‪. PbSO4 ( s ) II‬‬
‫"& ‪-‬آ‪ s‬أن "‪ 8Uh‬آ ‪ {" > , ،‬ا' ا‪  2-‬إ‪ J‬دارة ‪E‬ر‪  #‬وذ‪ p‬أ‪7‬ء ار‬
‫ا ‪4 ،‬ل أن ا‪-‬آ‪-9" s‬غ ‪.‬‬
‫"& ‪-‬آ‪ s‬أن "‪ 8Uh‬آ‪-4  8*A‬آ@ ‪ 3 2- & 2‬ا "‪-9‬ض  ‪  3‬را  ‪1 R‬آ‪Y‬‬
‫ ‪  J‬ر ا‪4 ، „"-9‬ل أن ا‪-‬آ‪. & h" s‬‬
‫‪1‬د ا‪ 89‬ا  ث ‪- /‬آ‪ s‬ر‪: VV‬‬
‫‪ ,‬ا‪ULO‬ل آ ‪:‬‬
‫ ا@ ا‪- @#‬آ‪ " s‬ث ا‪;EO‬ال ذو ا‪1‬د ا  ‪:‬‬
‫)‪PbO2 ( s ) + SO42 − ( aq ) + 4 H + ( aq ) + 2e − = PbSO4 ( s ) + 2 H 2O (ℓ‬‬
‫ ا@ ا‪- @A‬آ‪  s‬ث أآ‪A‬ة ‪:‬‬
‫‪Pb( s ) + SO42 − ( aq ) = PbSO4 ( s ) + 2e −‬‬
‫ر ا ‪ @A,‬ا ‪ J‬ا*‪1 -L‬د ا‪: 89‬‬
‫) ‪PbO2 ( s ) + 2 SO42 − ( aq ) + 4 H + ( aq ) + Pb( s ) → 2 PbSO4 ( s ) + 2 H 2O (ℓ‬‬
‫‪ , /‬ا‪ULO‬ل آ‪: 8*A‬‬
‫‪ „"-9 , /‬ا‪-‬آ‪ 3 L &" s‬وذ‪-2 p‬آ *‪ -  b 3‬ا‪-9" -A‬ض  را ‪ /‬ا ‪J‬‬
‫ا‪1‬آ‪ Y‬ا‪ m,0‬أ‪7‬ء ا‪ / . „"-9‬ه‪ RB‬ا  "ن ا‪-‬آ‪* s‬رة &  ‪ 8‬آ‪ 8*A" 2-‬ا'‬
‫‪/‬ر ا ‪  4‬ا ‪ J‬ا‪1‬آ‪ J  Y‬ار ا ‪.‬‬
‫) ‪2 PbSO4 ( s ) + 2 H 2O (ℓ) → PbO2 ( s ) + 2 SO42 − ( aq ) + 4 H + ( aq ) + Pb( s‬‬
‫  ‪ :‬ا‪1‬د ‪  2 & h 82' - .‬ا‪-‬آ‪ 3 L & / s‬و*رة د '‪- 1" & h 82‬آ‪s‬‬
‫‪ 2‬ــ ا !ت ا وا !ت ا  ‪ E (1‬ا‪GH‬ء‬
‫ــ ا ل ا ا‪-‬ا‪. Y9 j/‬‬
‫أ‪- K 34‬ورة ‪1  # 2‬ة ‪  ،‬ث ‪ 0E‬ة  ‪O‬ت   "‪ 7  / 8E‬ا]وآ‪، 8[ . &  A‬‬
‫ا‪0K‬ك ا‪ U‬ز ‪ /‬و‪ , %K‬ا و‪ j/‬ا‪ 89‬ذي ا‪1‬د ‪:‬‬
‫)‪C6 H12O6 ( aq ) + 6O2 ( g ) → 6CO2 ( g ) + 6 H 2O (ℓ‬‬
‫وه  ل  ‪ /‬ا ‪ J‬ا*‪-  -L4 ، -L‬ارة و"‪A‬ه‪ / VE s‬ا ‪9‬ظ ‪ J‬در‪-, #‬ارة‬
‫‪ sA#‬ا‪A4O‬ن ‪, /‬ود ‪ ، 37°C‬وذ‪ 2 p‬ل ا' ا‪-/‬ة ‪ /‬ا‪1‬م إ‪ J‬ا' ا‪0‬ز  م‬
‫ا‪2 392 sA‬ا‪ 89 K‬آ   " ‪ / 8S‬آ‪ &  E 8‬ا‪ "0E b # / 82 ، sA‬ا ‬
‫‪ s /‬ا]‪ ,‬ء ‪.‬‬
‫ــ ا ل ا‪-A‬ي ا‪-‬ا‪- j/‬آ @ ا‪. y‬‬
‫ْ& ا‪-‬آ @ ا‪ / y‬ا*ت ار‪ & ،   /‬إ‪4‬ج ا‪"-A‬ت و‪ 7‬ا]وآ‪ &  A‬ا‪& '04‬‬ ‫" ّ‬
‫‪ 7‬أوآ‪  A‬ا‪2-‬ن واء ا‪ / &"-/‬ا‪0U‬ف اي ‪ .‬و"‪ s‬ذ‪ p‬و‪-A' 89 j/‬ي ‪ 8y92‬ا'‬
‫ااردة & أ‪ 1L‬ا‪. Yh‬‬
‫) ‪6CO2 ( g ) + 6 H 2O (ℓ) → C6 H12O6 ( aq ) + 6O2 ( g‬‬

‫‪Allal mahdade‬‬ ‫‪http://sciencephysique.ifrance.com‬‬ ‫‪Page 4‬‬