Διερεύνηση Προσωπικών

Αξιών
Οικονόμου Ανδρέας
Γεωργιάδης Μιχάλης
Μενεξές Γεώργιος

2ο Πανελλήνιο Συνέδριο Εξελικτικής

Ψυχολογίας
Αλεξανδρούπολη, Μάιος 2010
29/5/2010 Επικοινωνία: anoiko@gmail.com 1
 Αξίες
Όσα πράγματα (ή ιδιότητες, ή θεσμούς, ή αρχές
ζωής ή λειτουργίες...)  οι άνθρωποι τα θεωρούν
σημαντικά  για τη ζωή τους ή ζηλευτά και
επιθυμούν να τα αποκτήσουν (ή να τα
πρεσβεύουν και να τα εφαρμόζουν στη ζωή
τους...) αυτά ονομάζουν αξίες και
διακηρύσσουν ή αποδέχονται ότι αυτά «αξίζουν
τον κόπο»  για να αποκτηθούν και να υπηρετούν
τη ζωή, για να την κάνουν πιο ευχάριστη ή
σεβαστή.

29/5/2010 Επικοινωνία: anoiko@gmail.com 2

 Οι αξίες των εκπαιδευτικών

και η σημασία τους

Το αξιακό σύστημα που διέπει την
προσωπικότητα του εκπαιδευτικού
αποτελεί το υπόβαθρο, πάνω στο οποίο
δια-μορφώνονται οι στάσεις του και από
το οποίο τροφοδοτούνται οι «διαθέσεις»
που μπορεί να αποβούν αρνητικοί ή
θετικοί παράγοντες για τη μαθησιακή
ανάπτυξη των μαθητών του.

29/5/2010 Επικοινωνία: anoiko@gmail.com 3

 Τα ερευνητικά
ερωτήματα
Τα βασικά ερωτήματα στα οποία επιχειρείται να δοθεί απάντηση
μέσα από αυτή την έρευνα αφορούν:
α) το στάδιο της προσωπικής και ηθικής ανάπτυξης των
εκπαιδευτικών
β) τη συμβατότητα των προσωπικών αξιών των εκπαιδευτικών με
τους σκοπούς του εκπαιδευτικού συστήματος, και
γ) τη χρήση των ευρημάτων από τους φορείς της έρευνας, τους
διδάσκοντες στο ΕΠΠΑΙΚ και τους συντάκτες των
προγραμμάτων σπουδών του.

29/5/2010 Επικοινωνία: anoiko@gmail.com 4

 Το ερωτηματολόγιο (1)
Χρησιμοποιήθηκε ερωτηματολόγιο
για τη διερεύνησης αξιών που
κατασκευάστηκε με βάση το
ερωτηματολόγιο που χρησιμοποιεί
το Διεθνές Πανεπιστήμιο της Florida
για τις ανάγκες του Στρατηγικού
Σχεδιασμού του για τη Νέα Χιλιετία (
http://www.fiu.edu/~pie/docs/msp05280
)
29/5/2010 Επικοινωνία: anoiko@gmail.com 5
 Το ερωτηματολόγιο (2)
Αποτελείται από έναν κορμό 80 αξιών που
αναφέρονται με μια ή δυο λέξεις, σε κάθε μια από
τις οποίες καλούνται οι ερωτώμενοι να επιλέξουν
πόσο σημαντική τη θεωρούν με βάση πεντάβαθμη
κλίμακα: καθόλου, λίγο, αρκετά, πολύ, πάρα πολύ.
Επίσης, υπάρχουν ερωτήσεις για το φύλο, την ηλικία,
την οικογενειακή κατάσταση, τον αριθμό των
παιδιών και την προϋπηρεσία.
Τέλος, υπάρχει ερώτηση επιλογής από τον κατάλογο
των 5 σημαντικότερων αξιών.

29/5/2010 Επικοινωνία: anoiko@gmail.com 6

 Το δείγμα
• Τα υποκείμενα της έρευνας ήταν οι
σπουδαστές του ΕΠΠΑΙΚ της ΑΣΠΑΙΤΕ που
βρίσκονταν στο τελευταίο στάδιο της
επαγγελματικής τους προετοιμασίας ως
εκπαιδευτικών.
• Απάντησαν συνολικά 95 σπουδαστές:
54 γυναίκες (56,84%) και 41 άνδρες
(43,16 %).

29/5/2010 Επικοινωνία: anoiko@gmail.com 7

 Στατιστική Ανάλυση (Ι)
• Για τη διερεύνηση της δομής του συστήματος των
προσωπικών αξιών των σπουδαστών της ΑΣΠΑΙΤΕ,
εφαρμόστηκε η ανάλυση σε κύριες συνιστώσες με
ορθογώνια περιστροφή των παραγοντικών
αξόνων.
• Η αξιοπιστία, με την έννοια της εσωτερικής
συνέπειας των παραγοντικών δομών, ελέγχθηκε
και αξιολογήθηκε με βάση την τιμή α του
Cronbach.

29/5/2010 Επικοινωνία: anoiko@gmail.com 8

 Στατιστική Ανάλυση (ΙI)
• Για την ανάπτυξη τυπολογίας των σπουδαστών,
εφαρμόστηκε η ιεραρχική ανάλυση σε
συστάδες.
• Ως μέτρο ανομοιότητας των σπουδαστών
χρησιμοποιήθηκε το τετράγωνο της
Ευκλείδειας απόστασης και ως μέθοδος
σχηματισμού συστάδων το κριτήριο Ward.
• Οι αναλύσεις έγιναν με το στατιστικό πακέτο
SPSS 15.0.

29/5/2010 Επικοινωνία: anoiko@gmail.com 9

 Οι πιο σημαντικές αξίες
(2010)
Αξίες Μ.Ο. Αξίες Μ.Ο.

01. Αγάπη 4,9 60. Φιλία 4,6

57. Υγεία 4,9 63. Αξιοπρέπεια 4,6
19. Ελευθερία 4,8 66. Γέλιο 4,6
25. Εσωτερική 4,7 48. Προσωπική 4,5
αρμονία ανάπτυξη
70. Έρωτας 4,7 56. Τιμιότητα 4,5
09. Αυτοεκτίμηση 4,7 65. Αυτοπραγμάτωση 4,5
15. Δικαιοσύνη 4,6 69. Εμπιστοσύνη 4,5
18. Ειρήνη 4,6 76. Σεξουαλική ζωή 4,5
36. Οικογένεια
29/5/2010
4,6 80. Χιούμορ
Επικοινωνία: anoiko@gmail.com
4,5
10
 Οι λιγότερο σημαντικές αξίες
Αξίες Μ.Ο.
17.     Δύναμη 3,5
33.     Κύρος 3,5
37.     Ομαδική 3,5
εργασία
43.     Περιπέτεια 3,5
46.     Πρόκληση 3,5
20.     Εμφάνιση 3,4
62.     Αμφισβήτηση 3,4
16.     Διπλωματία 3,3
40.     Παράδοση 3,3
44.     Πίστη - 3,3
Θρησκεία
29/5/2010 50.     Σημαία
Επικοινωνία: anoiko@gmail.com 3,3 11
 Κορυφαίες Αξίες 1ης
Επιλογής 2010
Αξία Ποσοστό %

Υγεία 28,4

Αγάπη 23,2

Οικογένεια 10,5

Αυτοπραγμάτωση 8,4

29/5/2010 Επικοινωνία: anoiko@gmail.com 12

 Ο πυρήνας των αξιών 2007
-πρώτη επιλογή-

Αξία Συχνότητα %

Υγεία 31 34,4

Αγάπη 25 27,8

Οικογένεια 16 17,8

29/5/2010 Επικοινωνία: anoiko@gmail.com 13

 Κορυφαίες Αξίες 2ης
Επιλογής 2010
Αξία Ποσοστό %

Αγάπη 22,1

Υγεία 10,5

Οικογένεια 8,4

Δικαιοσύνη 7,4

29/5/2010 Επικοινωνία: anoiko@gmail.com 14

 Ο πυρήνας των αξιών 2007
-δεύτερη επιλογή-

Αξία Συχνότητα %

Οικογένεια 28 31,5

Αγάπη 19 21,3

Ελευθερία 12 13,5

29/5/2010 Επικοινωνία: anoiko@gmail.com 15

 Κορυφαίες Αξίες 3ης
Επιλογής 2010
Αξία Ποσοστό %

Οικογένεια 11,6

Αγάπη 9,5

Ελευθερία 9,5

Υγεία 8,4

29/5/2010 Επικοινωνία: anoiko@gmail.com 16

 Ο πυρήνας των αξιών 2007
-τρίτη επιλογή-

Αξία Συχνότητα %

Αγάπη 16 18,0

Οικογένεια 13 14,6

Ειρήνη 11 12,4

29/5/2010 Επικοινωνία: anoiko@gmail.com 17

 Κορυφαίες Αξίες 4ης
Επιλογής 2010
Αξία Ποσοστό %

Ελευθερία 8,4

Υγεία 8,4

Οικογένεια 7,4

Δικαιοσύνη 4,2

29/5/2010 Επικοινωνία: anoiko@gmail.com 18

 Κορυφαίες Αξίες 5ης
Επιλογής 2010
Αξία Ποσοστό %

Χιούμορ 11,6

Αυτοπραγμάτωση 8,4

Έρωτας 7,4

Εσωτερική Αρμονία 5,3

29/5/2010 Επικοινωνία: anoiko@gmail.com 19

 Πρώτος παράγοντας
Cronbach's α = 0.96
61. Αλληλεγγύη
11. Βοήθεια προς τους
άλλους
77. Συναδελφικότητα
15. Δικαιοσύνη
37. Ομαδική εργασία
58. Υπευθυνότητα
26. Ευγένεια
72. Κατανόηση
78. Φιλαλήθεια
10. Αυτοέλεγχος
29/5/2010
71. Θετικότητα
Επικοινωνία: anoiko@gmail.com 20
 Δεύτερος Παράγοντας
Cronbach's α = 0.84

43. Περιπέτεια
46. Πρόκληση
59. Φαντασία
29. Θάρρος
13. Δημιουργικότητα
30. Ικανότητα
62. Αμφισβήτηση
17. Δύναμη
02. Αισθητική
05. Ανεξαρτησία
67. Διεκδίκηση
29/5/2010 68. Δυνατότητα αλλαγών
Επικοινωνία: anoiko@gmail.com 21
 Τρίτος Παράγοντας
Cronbach’s α = 0.79

41. Πατρίδα
55. Τάξη
44. Πίστη - Θρησκεία
50. Σημαία
51. Σταθερότητα
40. Παράδοση
04. Αναγνώριση
54. Συντήρηση
33. Κύρος
24. Εργασία
23. Επίτευξη
36. Οικογένεια
29/5/2010 Επικοινωνία: anoiko@gmail.com 22
 Ανάλυση συστάδων
Ward method

Η ανάλυση έδωσε τρεις συστάδες:

• Σ1 (24 άτομα, 30,5%)

• Σ2 (54 άτομα, 56,8 %)

• Σ3 (12 άτομα, 12,6%)

29/5/2010 Επικοινωνία: anoiko@gmail.com 23

 Ανάλυση συστάδων

29/5/2010 Επικοινωνία: anoiko@gmail.com 24

 Ανάλυση συστάδων

29/5/2010 Επικοινωνία: anoiko@gmail.com 25

 Συσχέτιση Συστάδων και
Παραγόντων
F1 F2 F3
Σ1 -.60 -1.06 .00
Σ2 .26 .50 .44
Σ3 .28 .30 -1.98
Total .00 .00 .00
R2 0.161 0.500 0.613
p <0.00 <0.00 <0.001
1 1
29/5/2010 Επικοινωνία: anoiko@gmail.com 26
 Δεύτερη συστάδα (Σ2)
• Η ομάδα αυτή είναι η πολυπληθέστερη. Παρουσιάζει «υψηλό
σκορ» και στους τρεις άξονες αξιών. Συνδυάζει προτίμηση
προς τη συλλογικότητα, το «επιχειρείν» και το ρίσκο, αλλά
επιλέγει σε μεγάλο βαθμό τη συντηρητική προοπτική.
• Θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως αυτοί που βλέπουν
τις ικανότητες του «επιχειρείν» σε μια τεχνοκρατική
διάσταση, απογυμνωμένες από την κοινωνική προοπτική
τους και τη δημοκρατική διάσταση ως στοιχείο της
γενικότερης προόδου.

29/5/2010 Επικοινωνία: anoiko@gmail.com 27

 Σ2
• Το γεγονός ότι επιλέγουν αξίες που ανήκουν στην
κατηγορία της συλλογικότητας, καθιστά την παρουσία
τους και την προβολή των απαιτήσεών τους πιο
δυναμική.
• Η οικονομική κρίση που περιορίζει τις επαγγελματικές
προοπτικές των υποψήφιων εκπαιδευτικών δημιουργεί τις
προϋποθέσεις για την εκδήλωση μιας συμπεριφοράς που
χαρακτηρίζεται από άμβλυνση της κοινωνικής
ευαισθησίας και όξυνση των σκληρύνσεων. Η αλληλεγγύη
επιδεικνύεται μεταξύ των μελών της ομάδας που έχουν
τις ίδιες ικανότητες, ενώ έλλειψη ανοχής επιδεικνύεται
σε όσους δεν τις διαθέτουν.

29/5/2010 Επικοινωνία: anoiko@gmail.com 28

 Σ2
• Η οικονομική κρίση συντείνει στο να
συμπεριφέρονται τα μέλη αυτών των
«προσοντούχων» ομάδων με τις
συντηρητικές πλευρές της συνείδησή τους.
• Το δεδομένο ότι στην πλειονότητά της (2:1)
αυτή η ομάδα αποτελείται από γυναίκες, που
είναι ίσως πιο ευάλωτη μερίδα του πληθυσμού
σε περίοδο κρίσης, μάλλον επιτείνει την
εκδήλωση αυτής της συμπεριφοράς.

29/5/2010 Επικοινωνία: anoiko@gmail.com 29

 Σ2
• Οι υποθέσεις αυτές με βάση τα στοιχεία της
παρούσης έρευνας ενισχύονται και από τα
βιώματα του εκπαιδευτικού προσωπικού της
ΑΣΠΑΙΤΕ που αποκόμισαν από τη συμπεριφορά
μερίδας σπουδαστών, αλλά βρίσκονται και σε
αναλογία με τις γενικότερες πολιτικές
συγκλίσεις που αναπτύσσονται αυτήν την
περίοδο.

29/5/2010 Επικοινωνία: anoiko@gmail.com 30

 Πρώτη συστάδα (Σ1)
• Δεν παρουσιάζει τα χαρακτηριστικά της
συλλογικότητας ούτε του επιχειρείν, ενώ σε
ό,τι αφορά την συντήρηση κινείται στο μέσο
όρο.

• Θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως η ομάδα

των «λουφαδόρων», που αποκρύπτεται και δεν
εκτίθεται. Δεν μπαίνει στις συγκρούσεις και
στις αντιθέσεις. Δεν αναλαμβάνει
πρωτοβουλίες

29/5/2010 Επικοινωνία: anoiko@gmail.com 31

 Τρίτη συστάδα (Σ3)
• Η ομάδα αυτή φορτώνει και στους
τρεις άξονες, ώστε να μπορεί να
χαρακτηριστεί ως η «προοδευτική»
και «ανοικτή», αλλά είναι η πιο
ολιγάριθμη.
• Το γεγονός αυτό ίσως μπορεί να
ερμηνευτεί από το ότι το σύνολο των
μελών αυτής της ομάδας δεν έχει
καμία οικογενειακή δέσμευση.
29/5/2010 Επικοινωνία: anoiko@gmail.com 32
 Το προφίλ των συστάδων
2007
• Σ3 (53): επιλέγουν αξίες που ταξινομήθηκαν
υψηλά και συνδέονται με υψηλό βαθμό επιζήτησης
προσωπικής ασφάλειας (είχαν προϋπηρεσία και
σχεδόν βέβαιη απορρόφηση στην επαγγελματική
δομή της εκπαίδευσης: δημοσιοϋπαλληλικό
ιδανικό).
• Σ2 (32): επιλέγουν αξίες που συνδέονται με
εσωστρέφεια και εσωτερική ισορροπία
• Σ1 (10): διακρίνονται από αρνητισμό και
παραίτηση. Συνδυάζουν αφενός την επιζήτηση
κοινωνικού μηχανισμού ασφάλειας με μια
αρνητική στάση στις διανθρώπινες σχέσεις και με
χαμηλό
29/5/2010
επίπεδο αυτοεκτίμησης
Επικοινωνία: anoiko@gmail.com 33
 Συμπεράσματα - Προτάσεις
 Επαναλαμβάνεται και το 2010, η γενική τάση της
επιζήτησης ασφάλειας μέσω ανάπτυξης αμυντικών
μηχανισμών εσωτερικών και εξωτερικών.
 Όμως το 2007 κυρίαρχη ήταν συστάδα στην οποία
επιλέγονταν οι αξίες της ασφάλειας που βρίσκονταν σε
απόσταση από το επιχειρείν και την ανάληψη ρίσκου. Η
προώθηση καινοτομικής αντίληψης και νοοτροπίας ήταν
προτεραιότητα για την εκπαίδευση των εκπαιδευτικών.
 Τώρα (2010), σε ό,τι αφορά την κυρίαρχη συστάδα, με
δεδομένο ότι οι υποψήφιοι εκπαιδευτικοί δεν επιλέγονται με
κριτήριο την προϋπηρεσία, αλλά αποκλειστικά με τα
ακαδημαϊκά προσόντα, εξηγεί το ότι τα μέλη που την
αποτελούν διαθέτουν ένα υψηλότερο βαθμό αυτοπεποίθησης
– αυτοεκτίμησης: ευνοϊκή στάση απέναντι στην ανάληψη
ρίσκου και χρήση δημιουργικών προσεγγίσεων.

29/5/2010 Επικοινωνία: anoiko@gmail.com 34

 Συμπεράσματα - Προτάσεις
 Όμως, αυτή η στάση φαίνεται να συνδυάζεται με την αντίληψη ότι
πρέπει να διασφαλιστεί όχι από ένα ανοικτό πλαίσιο κοινωνικής -
πολιτικής οργάνωσης, αλλά μέσα από την αυταρχική επιβολή. Οι
όροι της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης φαίνεται ότι
λειτουργούν ως παράγοντες με συνάφεια προς την στάση αυτή. Οι
συνθήκες του πλαισίου μάλλον αποτελούν εμπόδιο για ολοκλήρωση
της προσωπικής ανάπτυξης.
 Οι εκπαιδευτές του ΕΠΠΑΙΚ θα πρέπει ίσως να δώσουν έμφαση σε
εκείνα τα στοιχεία του προγράμματος, μέσα από τα οποία μπορεί να
αναπτυχθούν θετικές κοινωνικές στάσεις και συμπεριφορές.

29/5/2010 Επικοινωνία: anoiko@gmail.com 35

 Σας ευχαριστούμε
για την
προσοχή σας!

29/5/2010 Επικοινωνία: anoiko@gmail.com 36