E VRTETA KA VETM NJ FYTYR

( Dialog me historin)
Refleksion pas leximit t autobiografis s Rexhep Llozans, Jet n ankth

E vrteta ka vetm nj fytyr. Njerzit, pr arsye nga m t uditshmet i veshin t

vrtets dy, tri e m shum fytyra, q n fakt jan maska. Por e v rteta nuk i pranon
maskat, ajo i hedh n shportn e mbeturinave t historis.
E vrteta vonohet por nuk humbet, thot fjala e urt popullore. Nj e vrtet e
ndaluar, nj e vrtet e prangosur dhe e mbuluar me maska, po i heq ato pas gjysm
shekulli. Si nj Ago Ymer, duke bartur nj peng, nj fjal t pathn, nj t vrtet t
pastr e sublime, q deri von mbahej e fshehur n memoriet e atyre pak dshmitarve t
gjall, ose duke u prcjell nga baballar t plakur n bij t z n me prditshmrin, me
luftn pr ekzistenc dhe luftn e pa kompromis pr t mbajtur gjall etnin , vjen pas 50
vitesh me nj Jet n ankth nn sqetull, shkruar nga duar q kan filluar ti dridhen nga
83 vitet e mundimshme, brumosur n mendje n net t e gjata e t ftohta t burgjeve, ku
diktator t ndryshm e kishin privuar nga ajo pr t ciln ai kishte luftuar gjithmon:
LIRIA.
Rexhep Hamit Llozana, n moshn 83 vjeare, prezanton sot memoaret e veta, n
2 vllime, me 1000 faqe rrfim, fotografi, d okumente. Pos pjess hyrse ku flet pr fisin e
Kelmendit, t cilit i takon dhe prejardhjen e familjes s tij, pjesa tjetr e librit sht nj
rrfim i sinqert, i ngroht dhe i rrjedhshm. Autori askund nuk thot at q ka dgjuar
nga dikush, ai rrfen ashtu si e ka par me syt e tij, si e ka dgjuar me vesht e tij dhe e
ka prjetuar n lkurn e tij. Kjo e vrtet, bie ndesh me disa t vrteta tjera, si ajo e
Bogomir Stankoviqit, Fadil Hoxhs e disa tjerve, por i mbetet historianve, studiuesve
dhe inteligjencs kosovare ta fusin npr rntgenin e s vrtets e ta tregojn pastaj se
cila sht fytyra e s vrtets, e cila maska.
Shtpia e Hamit Llozans gjat Lufts s II -t Botrore ka qen erdhe e gueriles
partizane. Me tre djem e nj vajz t armato sur e t kyur aktivisht n luft, me nj nn
q me vite ka ndar nga buka e kalamajve pr t ushqyer ilegalt, familja Llozana ka
qen dhe mbetet simbol i guximit, atdhedashuris, sakrifics dhe humanitetit. Por, arqet
serbo-sllave n Kosov dhe Anamora v, pas lirimit (n thonjza), ndrruar vetm
kapelat: nga ato etnike, n ato partizane, kurse planet pr zhdukjen masive t
shqiptarve etnik nga Kosova filluan ti zbatojn me metoda m perfide. Fillimisht duke
zbatuar maksimn Kush nuk sht me ne, sht kundr nesh, pastaj nn maskn e gjoja
vllazrim-bashkimit, kto arqe vazhduan zbatimin e memorandumeve t
Garashaninit dhe ubrilloviqit. Ploja e Tivarit dhe shum t tjera, burgosjet dhe vrasjet
pa gjyq, dnimet drakonike, shprnguljet pr Tu rqi ishin dshmit e dukshme , maja e
ajsbergut t ktyre skenareve makabre e monstruoze. Duke u vn n mbrojtje t s
drejts dhe s vrtets, Rexhep Llozana fillon odisejadn e tij nga nj vend n tjetrin, nga
nj kontinent n tjetrin, nga nj burg n tj etrin. Kur ta ktheva Kosov shpinn, e lash
bor e gjeta dimn do t kndoj rapsodi Dervish Shaqa, fatin e shum kosovarve.
Ankthi nuk i ndahet, familja i persekutohet, prindrit i vdesin pa mundur ti varros me
duart e tij. Por, sa burgu dhe largsia nga atdheu, m shum e mundon maska n fytyrn e
s vrtets. N vendet kye t historis s Gjilanit t Lufts s II -t Botrore, emri i tij,
emrat e vllezrve Shabanit e Ibrahimit dhe motrs Fatimes -Tushs mungojn. Historia e
mes-shekullit XX shtrembrohet n munges t tij. Por, historia e Gjilanit nuk mund t
shkruhet pa familjen Llozana, m ka pas thn para 12 viteve msuesi dhe poeti, tash
edhe gazetar, Xhevat Latifi, kur un i rrfeja nga jeta e Rexhep Llozans, n baz t
rrfimeve t gjyshes sime t ndjer, halls Rab, halls s autorit Jet n ankth.
Jet n ankth sht nj rrfim autobiografik i rrjedhshm, q t ngrthen e t
mban pezull, deri n fund. Kapitull pas kapitulli, rrfimi mbahet i freskt dhe i
kuptueshm, me shum dialog, si skenar filmi, me shum rrfime autentike. Rexhep
Llozana bn dialog me historin . Ai i hodhi n letr ato q na rrfente neve familjarve t
tij, bijve e nipave e strnipave me qindra e mijra her. Ai, n ngrehinn e historis, me
duart q kan filluar ti dridhen, si nj mjeshtr murator, hedh sot gurin q mban emrin e
tij dhe t familjes s tij.
Por ky sht fillimi. Ky libr do t zgjoj sigurisht debate e argumente, do t
zgjoj krshri dhe interesim. Autori, q nuk mund t shkruaj m me laps pr s hkak t
tremorit senil, nuk mund ta prdor kompjuterin pr shkak t kompleksitetit t tij q sht
inkompatibil me moshn, sht pajisur me nj diktafon, t cilit i flet n ditt e nett e
pleqris s tij, q i flet si mikut, si ndrgjegjes.
E lus Allahun ti fal jet t gjat pr t vazhduar rrfimin e tij mbreslns.
Jet n ankth sht nj pilul pr luftimin e ankthit...
Ua rekomandoj si mjek.

Gjilan, 22.11.2008