‫مرمص‬

‫دًؾٍى لي ػجطګٍ‬
‫‪8/8/2010‬‬ ‫ترتيبونكى ‪ :‬ډاكټر سيدخالد راشد‬ ‫‪1‬‬
‫‪8/8/2010‬‬ ‫ترتيبونكى ‪ :‬ډاكټر سيدخالد راشد‬ ‫‪2‬‬
 ‫ورـػوا لم ذهطك‬

‫ژباړى‪ :‬بّشني ڇې مٍهږ ػجا ِاد ډِطلٍړهړى دى‬

‫بلې ! ًمؾي ػجطاو غظّم اهغان ڇې د هړۍ پي ګٍټ ګٍټ هې ِ ې‬
‫ًطى ورځ همي لي همي هٍم لع ځلي پي لٍدػپّنطوهٍ او رادٍِګاهٍ هې‬
‫لٍړِږي‬

‫‪8/8/2010‬‬ ‫ترتيبونكى ‪ :‬ډاكټر سيدخالد راشد‬ ‫‪3‬‬

 ‫هي بې ظطـاهي لضاوت وشُ هٍ!!‬
‫وبي ه جو شُ ڇې هبُ کطِم ضلُ هللا غلّي وػلم ًؾي ػپّڅلې ًغجُ وى ڇې هړۍ ثي ِ ُ د‬
‫ػٍلۍ ‪ ،‬امن او ػٍکالۍ پّؾام راوړ‪ً ،‬ؾي مٌال ڇې ٍِ اهغان دبو اهغان د وِوٍ ثږى وو هٍ دؽي‬
‫ػجط ششطّت پي هړۍ کې د ػٍکالۍ او ًٍػاِوې ثٍغ پٍرثي کړ‪ً.‬لجي ڇې بشطِت هٍر لي ژوهصاهي‬
‫ػجٍماهي شٍى وو هٍ ًمصؽي داهغاهّت لٍى مرغن د مػوٍِت هي سالُ اهغاهُ خغص کې هٍى‬
‫ػاى پٍکٍلي ‪ً ،‬ؾي ِ ُ پي سٍځښت راوػجي اود هٍي ژوهص لپارى ِ ُ ًؾي ثي داػې هٍې ثګالرې‬
‫وروښٍدې ڇې پلُ هّصو ِ ې پي بشطي ټٍلوٍ کې ً د ورورولۍ او مّوې ـضا راموځ ثي کٍلي‪ً .‬ؾي‬
‫ٍِاځې پي سبطو اوثكطِطوهٍ بغوي هي هٍلي بلنې غمال ِ ُ د ًٍػا ژوهص همٍهې سلنٍ ثي وړاهصې هړې ‪.‬‬
‫ِثطب ثي پي مز رااړولٍ ػطى ثط ًطڅي دمشي ِ ې د اوس او سظرج ثطموځ دخګړې ًؾي اور مړهړ ڇې‬
‫ثط ػلٍهٍ هلٍهٍ پٍرې ِ ې لمبې بلې وې او د ډِطو ځٍاهاهٍهنطۍ ِ ې سٍړلې وې هي ٍِاځې داڇې د‬
‫خګړې اورمړ شٍ بلنې د هللا پي مطػجي د اهغاهُ ثارِز دؽي ػجط او غظّم ششطّت پي ډِطى همي‬
‫مٍدى هې ًؾي پطوهُ دښموان د هن ورځې ثطټٍلٍ سٍاږى دوػجان وګطځٍل ‪.‬‬

‫‪8/8/2010‬‬ ‫ترتيبونكى ‪ :‬ډاكټر سيدخالد راشد‬ ‫‪4‬‬

 ‫دلوړواو سپيڅلو اخالقو خاوند‬

‫دًؾي د اساللٍ پي اړى لطاهکطِم ـطماِ ُ‪:‬‬

‫سلق غظّم‬
‫ٍ‬ ‫ٰ‬
‫لػلَ‬ ‫اهک‬
‫ً‬
‫ژباړى‪ :‬اى پّؾمبطى! ِكّوا ثي د لٍړو اساللٍ درلٍدوهکَ ِ ې‬

‫‪8/8/2010‬‬ ‫ترتيبونكى ‪ :‬ډاكټر سيدخالد راشد‬ ‫‪5‬‬

 ‫هٍم اسالق ؟‬
‫ذضطات ضرابي هطامٍ رضَ هللا غوٌم لي ذضطت غاِشې رضَ هللا‬
‫غوٌا هي وپٍښجو ڇې د هبُ هطِم ضلَ هللا غلّي وػلم اسالق څي‬
‫وو؟ هٍ ًؾې رضَ هللا غوٌا پي ځٍاب هې ووِو ڇې ‪:‬‬
‫هان سلكي الكطان‬

‫‪8/8/2010‬‬ ‫ترتيبونكى ‪ :‬ډاكټر سيدخالد راشد‬ ‫‪6‬‬

 ‫للم او للمٍال‬
‫‪ ‬دًمصؽي اِت هي مشکې هللا خو شاهي ـطماِ ُ ‪ :‬ګٍاى دى للم او ًؾي څي ڇې للمٍال ِ ُ‬
‫لّکُ‪.‬ڇې ثي د سپو رب پي لٍرِوي لٍّهې هي ِ ُ‪.‬‬
‫‪ ‬پي دؽي اِت کې هللا خلي شاهي )د ِغعطون )هلمي ڇې دخمػې ضّؾي لطي هارولې دى ڇې‬
‫د مفغطِوٍ پي وِوا پي غمٍمُ ډول ټٍل للمٍال ِادوي اوددې مػوا ورهٍي ڇې د ژوهصاهي پي ًط‬
‫اړخ کې لّکوې کٍهکُ کي ًؾي ډاک ټطان دي او لي ثششّص هي وروػجي د هغشې پي لّکلٍللم‬
‫سٍځٍي او کي لاضّان دي او پطِکړې لّکُ ‪،‬کي ًؾي ثارِز لّکٍهکُ دي اوثارِز لّکُ اوکي‬
‫ټٍلوپًٍان دي او ټٍلوې پي اړى لّکوي کٍي ټٍل بي ػجا د لٍړو اساللٍ او ػجط ششطّت پي اړى‬
‫موفُ لّکوي هي کٍي بلکې پطبشطِت بي ػجا لٍرِوې او اذغاهات د ثو لپارى پي ِادػاثُ‬

‫‪8/8/2010‬‬ ‫ترتيبونكى ‪ :‬ډاكټر سيدخالد راشد‬ ‫‪7‬‬

 ‫ًٍ! د اِت ػطى ػم ‪:‬‬
‫دثارِز پي اوږدو کې داػې ډِط سلک ثّطشٍي ڇې ددې سبطې ػطى ػطى ڇې‬
‫هبُ کطِم ضلَ هللا غلّي وػلم پّؾمبطي هي موُ سٍ د ًؾي د ػجط ‪،‬‬
‫ػپّڅلُ او ًطاړسّظ ششطّت پي اړى پي زړى پٍرې لّکوې لطي‪.‬د هړۍ ًط‬
‫وګړى د ًؾي د شان پي پاهۍ او ػپّڅلجّا ګٍاًُ ورهٍي ‪ً ،‬مؾي مٌال ًم‬
‫ډِطو زِاثٍ سلنٍ د هبُ هطِم ضلَ هللا غلّي وػلم د اساللٍ څشي د اؽّظمن‬
‫هّصو لي املي اِمان راوړى وو او دًؾي پّؾمبطي ِ ُ مولَ وى‬

‫‪8/8/2010‬‬ ‫ترتيبونكى ‪ :‬ډاكټر سيدخالد راشد‬ ‫‪8‬‬

 ‫دلجي ًم ‪:‬‬

‫‪ ‬پي دؽي هوصارى هې دهړۍ د ًؾي مشٌٍرو هامغلماهٍ ػّاػجٍالٍ ‪ ،‬للمٍالٍ او‬
‫ثارِز پًٍاهٍ وِواوې ‪،‬لّنوې او ثطٍِطوهي راسغجو شٍي ڇې پي بّالبّلٍ‬
‫وسجٍهٍهې ِ ې د اػالم د ػجط پّؾمبط پي اړى سپو هظطوهي ښنارى هړي او‬
‫دًؾي رِښجّوٍلُ ِ ې ثاِّص هړى دى‪.‬‬

‫‪8/8/2010‬‬ ‫ترتيبونكى ‪ :‬ډاكټر سيدخالد راشد‬ ‫‪9‬‬

‫د هړۍ ثط ټٍلٍ ػجط داِطۀ المػارف ‪ENCYCLOPEDIA BRITANICA‬‬

‫پي ‪ ۱۲‬خلص هې واِ ُ ڇې ‪:‬‬

‫[ پي لٍمړِوٍ موابػٍ هې د ثفطّالثٍ ٍِ ػجطى‬
‫ه جلي داپي ډاګي هٍي ڇې ًؾي (مرمص )‬
‫ٍِداػې شطِؿ ‪ ،‬رِښجٍهې او ضادق اهغان وو‬
‫ڇې پي سپو وست هې ِ ې د ټٍلٍ ًؾي سلنٍ‬
‫اذجطام او درهاوى ځاهجي رااړولَ وو ڇې ددى پي‬
‫څّط شطِؿ او دراهي وو ]‬

‫‪8/8/2010‬‬ ‫ترتيبونكى ‪ :‬ډاكټر سيدخالد راشد‬ ‫‪10‬‬

 ‫خان وِلّم ډرپط واِ ُ ڇې ‪:‬‬

‫د لغعوعّن لي مطګ هي روػجي پي ‪ ۵۶۹‬مّالدي هال د‬

‫غطبٍ پي مني هې ًؾي اهغان ػجطګې وؽٍړولې ڇې د ټٍلٍ‬
‫اهغاهاهٍ څشي زِات ِ ې پي اهغاهُ ټٍلوي اؽّظ پطوت دى‬
‫‪ .........‬دا اهغان مرمص د ى‬
‫‪John William‬‬
‫‪Draper, A‬‬
‫‪History of the‬‬
‫‪Intellectual‬‬
‫‪Development‬‬
‫‪of Europe,‬‬
‫‪London 1875,‬‬
‫‪Vol. 1, pp.‬‬
‫‪329-330.‬‬

‫‪8/8/2010‬‬ ‫ترتيبونكى ‪ :‬ډاكټر سيدخالد راشد‬ ‫‪11‬‬

 ‫خٍرج بطهارد شاى واِ ُ‪:‬‬
‫‪ ‬ما ًؾي (مرمص ضلَ هللا غلّي وػلم) معالػي هړ ‪ًًٍ ،‬مؾي‬
‫زړى راښنٍهنې اهغان ‪ ،‬زما پي اهص سٍ د ٰ‬
‫غّغَ غلّي ػالم پي‬
‫ځاى باِص ًمصى ثي د اهغاهّت د هاخُ ِا سالضٍن‬
‫وربشښٍهنُ لكب ورهړل شُ‪.‬‬
‫‪ ‬زى پي دې غكّصى ِم هي ڇّطې د ًؾي پي څّط ٍِ ششطّت ثي‬
‫ددې هٍي وست دِن جاثٍري ًم ورػپارل شٍى واى هٍ ًؾي‬
‫بي پي دې ثٍاهّصالي واى ڇې ػجٍهظې پي داػې ٍِ ظطِكي ذو‬
‫هړې ڇې ثطټٍلٍ اړِوي ػٍهالُ او سٍښُ وروبشښُ‪.‬‬
‫‪ ‬ما د مرمص (ضلَ هللا غلّي وػلم ) د غكّصې پي اړى دا‬
‫وړاهصوِوي ال دمشي هړې دى ڇې داګطوًي بي ارومطو د ػباهۍ‬
‫اروپا لپارى داػې د مولٍ وړ وي لني څطهګي ڇې هوۍ اروپا ثي‬
‫‪(Sir George Bernard Shaw in‬‬ ‫ِ ې موو پّو شٍي دي‪.‬‬
‫‪'The Genuine Islam,' Vol. 1,‬‬
‫)‪No. 8, 1936.‬‬

‫‪8/8/2010‬‬ ‫ترتيبونكى ‪ :‬ډاكټر سيدخالد راشد‬ ‫‪12‬‬

 ‫هي ڇّطې پي راثلٍهنٍ ػلٍ هلٍهٍ هې پي اروپا او اهګلغجان باهصې‬ ‫‪‬‬
‫هٍم مضًب واهموُ ټّوګٍي هٍ زما پي اهص سٍ ًؾي ٍِاځې اػالم‬
‫هّصالى شُ اوبع‪.‬‬
‫ًؾي د ٍِ مضًب ثبلّؼ وهړ ‪ ،‬د ٍِ دولت بوغټ ِ ې هّښٍدى ‪ٍِ ،‬‬ ‫‪‬‬
‫ملت ِ ې خٍړ هړ ‪ ،‬اساللُ اروهي ِ ې راموځ ثي هړل او ٍِ زِات‬
‫شمّط ػّاػُ او ټٍلوّظ اضالذات او ػمٍهې ِ ې راموځ ثي هړې‪.‬‬
‫ًؾي داػې ٍِ ځٍاهموي او سٍځوصى ټٍلوي راموځ ثي هړى ڇې دًؾي‬ ‫‪‬‬
‫الرښٍهې ِ ې پي غمو هې پّادى هٍلې او پي بشپړ ډول ػطى ِ ې‬
‫اهغاهُ اـنار ‪ ،‬الٍاك او هلمات د ًط راثلٍهنُ وست لپارى بصل‬
‫هړل‪.‬‬

‫‪8/8/2010‬‬ ‫ترتيبونكى ‪ :‬ډاكټر سيدخالد راشد‬ ‫‪13‬‬

‫د ًوصوػجان د مّغٍر پي ښارهې د اهحٍهٍ د ارټع هالج دـلغفې د څاهګې مشط پطوـّغط راما هطشوا‬
‫راو د اػالم د ػجط پّؾمبط ذضطت مرمص ضلَ هللا غلّي وػلم پي اړى واِ ُ ڇې ‪:‬‬

‫د هللا دؽي رػٍل پي ټٍلوي هې پي دومطى ػجطى هڈي بصلٍن راوػت ڇې دغطبٍ غظثموصو او درهٍ هٍرهٍّ بّا ذبشُ‬ ‫‪‬‬
‫ؽالم ذضطت بالل ثي د لٍراهٍ د ورهړې وړاهصِظوهي هٍل‪.‬‬

‫د ذضطت مرمص [ضلَ هللا غلّي وػلم] د ششطّت ټٍلٍ اړسٍهٍ ثي رػّصل ػجٍهظمن دي ‪.‬زى ٍِاځې دًؾي ٍِ‬ ‫‪‬‬
‫څطك ګٍرم ‪ ،‬د ښنلٍ موظطو ٍِى ښنلې لړۍ دى‪ً .‬ؾي مرمص (ص) ٍِ خوطال وو‪ ،‬مرمص پاڇا وو ‪ ،‬دا مرمص‬
‫ػطلښنط وو ‪ً ،‬ؾي ٍِ ػٍداګطوو ‪ ،‬دؽي مرمص بلٍهنَ او دغٍثګط وو ‪ً ،‬مصا مرمص ٍِ سعّب وو ‪ ،‬دا مرمص ٍِ‬
‫مطلد وو ‪ ،‬دا د ِجّماهٍ پواځاى وو ‪ ،‬مّطموٍ ثي د سالضٍن وربشښٍهنَ وو ‪ً ،‬ؾي لاضُ وو ‪ً ،‬ؾي ولُ وو او‬
‫دؽي ټٍل لٍړ او ػپّڅلُ هطداروهي پي ٍِ غظّم ششطّت هې راټٍل شٍي وو‪.‬‬

‫‪8/8/2010‬‬ ‫ترتيبونكى ‪ :‬ډاكټر سيدخالد راشد‬ ‫‪14‬‬

 ‫راما هطشوا راو‪:‬‬
‫‪ ‬مرمص ضلَ هللا لي دِوصارۍ هي ًم ډِطلٍړ وو پط ًؾي ضلَ هللا غلّي وػلم د‬
‫اهغاهّت بطِصوهي سجم شٍي وو‪ .‬د اهغاهاهٍ ػطى مّوي او سٍاسٍږي دًؾي پي سټي‬
‫هې اؽګو شٍې وى ‪.‬د اهغاهاهٍ ڇٍپړ ‪ ،‬دًؾٍي د شان لٍړول ‪ ،‬ثظهّي او پاهٍالې ‪،‬‬
‫ًؾٍي ثي ػمي الرښٍل او د اهغان سشي رِښجٍهَ اهغان خٍړول دًؾي د ژوهص‬
‫مٍسي وى ‪.‬‬
‫‪ ‬د هړٍِالې ورورولۍ او اهغاهُ بطابطۍ لپارى ڇې ًؾي ضلَ هللا غلّي وػلم هٍم اضٍل‬
‫هړۍ ثي وړاهصې هړي پي ټٍلوّظ لراظ دبشطِت دػطلٍړي المو ګطځّصلُ دي‪.‬‬

‫‪8/8/2010‬‬ ‫ترتيبونكى ‪ :‬ډاكټر سيدخالد راشد‬ ‫‪15‬‬

 ‫لٍمړى مكام‬
‫‪ MICHAEL H. HART‬مّناِو اِچ ًارټ پي سپو ه جاب [ د هړۍ د ػلٍ‬
‫ػجطواؽّظلطوهنٍ اهغاهاهٍ مطاثب] هې پي سپو اهص د هړۍ ػو هٍماهص ششطّجٍهي پطثلي هړي او‬
‫مرمص ضلَ هللا غلّي وػلم ثي ِ ې ثط ټٍلٍ لٍمړې مكام ورهړې‬

‫‪8/8/2010‬‬ ‫ترتيبونكى ‪ :‬ډاكټر سيدخالد راشد‬ ‫‪16‬‬

 ‫‪THE 100: A RANKING OF THE MOST‬‬
‫‪INFLUENTIAL PERSONS IN HISTORY‬‬
‫[ زما دا ؽٍراوى ڇې ولې مې مرمص د هړۍ د ػلٍ‬
‫ػجطو اؽّظلطوهنٍ اهغاهاهٍ دلغت پي لٍمړي ػط هې‬
‫راوػت شاِص ډِطو ثي غحّب وبطِښُ او هّصالى شُ‬
‫هٍر ډِط زما داهار د پٍښجوې الهصې راولُ سٍ لّنن‬
‫ًؾي (مرمص) پي اهغاهُ ثارِز هې ٍِا ځّوَ ػړى دى‬
‫ڇې د ژوهص پي مضًبُ او ؽّطمضًبُ دواړو اړسٍهٍهې‬
‫لي ذصى وراوښجې هامّاب وو ]‬

‫‪8/8/2010‬‬ ‫ترتيبونكى ‪ :‬ډاكټر سيدخالد راشد‬ ‫‪17‬‬

 ‫د غظمت او ػجطثٍب مػّار‬
‫‪LAMAR TINE‬المارټاِن ڇې ٍِ مشٌٍرثارِز پٍى دى هلي ڇې د بشطي‬ ‫‪‬‬
‫ارزښت او غظمت پي اړى ؽږِږي هٍ پي ډِط ډاډ ػطى واِ ُ ڇې ‪ :‬هي ڇّطې د مكطص‬
‫ػجطثٍب ‪ ،‬د امناهاثٍ همٍالې او د پاِلٍ پي زړى پٍرې والې او ارزښت د ٍِ اهغان‬
‫دهبٍغ ٍِاځّوُ درې شطاِط وي هٍ بّا څٍك دا خطائت هٍالى شُ ڇې د مػاضط‬
‫ثارِز هٍم ػجط ششص د مرمص (ضلَ هللا غلّي وػلم ) ػطى پطثلي هړي‪.‬‬
‫ًؾي د شلٍ هړٍِالٍ او ٍِی ػجطې روذاهی امپطاظٍرۍ بوغټ اِښٍدوهکی وو هي ًؾي‬ ‫‪‬‬
‫ټٍل مكّاػٍهي وګٍرو ڇې د ٍِ اهغان لٍړثّا او ػجطثٍب پطې هچ هّصالى شُ هٍ باِص‬
‫وپٍښجٍ ڇې ‪ :‬اِا لي ًؾي ( مرمص) څشي هٍم بو ػجط ششطّت ًم شجي ؟‬
‫‪(Alphonse de Lamar tine, HISTOIRE DE LA‬‬ ‫‪‬‬
‫)‪TURQUIE, Paris, 1854, Vol. II, pp 276-277‬‬

‫‪8/8/2010‬‬ ‫ترتيبونكى ‪ :‬ډاكټر سيدخالد راشد‬ ‫‪18‬‬

 ‫دًوصوػجان مشٌٍرى شاغطى ػطوخوُ هاِډو‪:‬‬

‫[ زى د اػالم دؽي هي وِشو هّصوهنُ ٍِوالُ ډِطى اؽّظموي‬

‫هړې ِم ڇې هلي څٍك د اػالم پي داِطى هې ورهوٍځُ هٍ‬
‫ػمصالػي ٍِدبو ورورګطځُ هي ًؾي مططي وي ‪ ،‬هي‬
‫الحظاِطي ‪ ،‬هي ًوصوػجاهَ او هي پي لوصن هې اوػّصوهنې‬
‫ثطك ‪ .‬مططِا ًوصوػجان ثي ٍِاځې پي دې ػجطګي ه جو‬
‫هّږي ڇې دا دٍِڇا مٍرهَ ټاټٍبَ دى‪].‬‬

‫‪8/8/2010‬‬ ‫ترتيبونكى ‪ :‬ډاكټر سيدخالد راشد‬ ‫‪19‬‬

 ‫ػطوخوُ هاِډو ٍِځو بّا‬

‫ً‬
‫‪ [ ‬دا لٍمړهې مضًب دى ڇې د خمٌٍرِت ثلكّن ِ ې ًم وهړ او غمال ِ ې پلُ هړ ًم‬
‫ى‬
‫وښٍدى ‪ .‬هلي ڇې د مغحص هي د اذان هارى پٍرثي هّږي هٍ د ٍِ دبظګط هي هٍّلې ثط پاڇا‬
‫پٍرې ټٍل مغلماهان مغحص ثي راټٍلّږي ‪ ٍِ ،‬دبو ػطى اوږى پي اوږى ودرِږي اوپي‬
‫دې ډول د ورځې پوځي ځلې دخمٌٍرِت رِښجٍهُ او غملُ بّلګي وړاهصې هٍي او دا‬
‫اغالهٍي ڇې هللا لي ټٍلٍ لٍى دى ‪.‬‬

‫‪8/8/2010‬‬ ‫ترتيبونكى ‪ :‬ډاكټر سيدخالد راشد‬ ‫‪20‬‬

 ‫د مٌطباهۍ خًٍط‬
‫دٍِان ڇاهص شطما لّنُ ڇې ‪:‬‬
‫‪ [ ‬مرمص ضلَ هللا غلّي وػلم د مٌطباهۍ خًٍط وو ‪ ،‬دًؾي اؽّظ ثو د ًؾي پي‬
‫ڇارڇاپّطسلنٍ مرغٍس شٍى او ًّڅنلي دًؾي اؽّظ ًّطهړل شٍى هي دى‪].‬‬
‫‪(D.C. Sharma, THE PROPHETS OF ‬‬
‫‪THE EAST, Calcutta, 1935, pp.‬‬
‫)‪12‬‬

‫‪8/8/2010‬‬ ‫ترتيبونكى ‪ :‬ډاكټر سيدخالد راشد‬ ‫‪21‬‬

 ‫دًوصواهٍ ػجط ػّاػُ مشط او الرښٍد مٌاثما ګاهصي‬

‫ماؽٍښجو د ًؾي بٌجطِن اهغان پي اړى وپًٍېږم ‪ً،‬اؽي‬

‫ڇې د مّلٍّهٍهٍ اهغاهاهٍ پي زړوهي واهمن دى‬
‫‪ ‬کلي مې ڇې د ًؾي د ژوهصلّک دوًم ټٍک بوصاوى هٍ‬
‫پي دې مې اـغٍس کاوى ڇې ما ددؽي ػجط ششطّت‬
‫د ژوهص پي اړى کاـی مػلٍمات هي درلٍدل‪.‬‬

‫‪8/8/2010‬‬ ‫ترتيبونكى ‪ :‬ډاكټر سيدخالد راشد‬ ‫‪22‬‬

 ‫ثٍرى هي‪ ،‬بلنې اساللُ لٍړثّا‬
‫زى پي دې سبطى لي ذصى ًم زِات ډاډى شٍم ڇې د ژوهصاهي پي ًؾي ورځٍکې ٍِاځې ثٍرى هي وى ڇې‬
‫د اػالم لپارى ِ ُ ځای ګ ټلی وو‪.‬‬
‫دا د ذضطت مرمص ضلی هللا غلّي وػلم د ژوهص ػادى ثٍب‪ ،‬پطځان بشپړ ډاډ ‪ ،‬د سپو ًصف بي‬
‫اړى ژموجٍب‪ ،‬د ملګطو ػطى وـاداری ‪ ،‬د ًؾي زړورثّا ‪ ،‬د ډار هي مٍخٍدِت او پي سپو کار او‬
‫ًصف کې د هللا بشپړاظاغت او مووي وى ‪ً ًٍ ،‬مصؽي شّان وو او هي ثٍرى ڇې ًطڅي ِ ُ د ًؾي‬
‫مشې ثي راوړل او پطټٍلٍ ػجٍهظو او سوډوهٍ ِ ُ ًؾي ثي بطی ورباسښي‪.‬‬

‫مٌاثما ګاهصي‬

‫‪8/8/2010‬‬ ‫ترتيبونكى ‪ :‬ډاكټر سيدخالد راشد‬ ‫‪23‬‬

 ‫پطوـېغط ًٍرګ رهج واِ ُ ڇې‬

‫‪" ‬د ملجٍهٍ د ٍِالُ ًؾي ټٍلوي ڇې مرمص ضلی هللا غلّي وػلم راموڅ ثي کړې و ه د‬
‫اهغاهی ورورولۍ او هړٍِال ٍِوالی داػې اضٍل ِ ې وړاهصې کړي ڇې د هړۍ د هٍرو‬
‫ملجٍهٍ لبارى د رڼا د څطک بېلګي لطی‪“.‬‬
‫‪ " ‬د هړى ًّڅ لٍم او ملت د ملجٍهٍدٍِوالُ اهځٍرثي د ذكّكت دخامٍ پي اؽٍػجٍهې‬
‫د اػالم ػطى ػّالُ هي شُ هٍالى‪".‬‬

‫‪8/8/2010‬‬ ‫ترتيبونكى ‪ :‬ډاكټر سيدخالد راشد‬ ‫‪24‬‬

 ‫ًطاړسّظ او بشپړ ششطّت‬
‫مرمص ضلۍ هللا غلّي وػلم ٍِ ښٍهکی وو ‪ ٍِ ،‬ټٍلوّظ‬
‫اضالح راوړوهکی وو ‪ ،‬د اساللٍ ٍِ الرښٍد وو ‪ ٍِ ،‬اداري‬
‫مشط وو ‪ ٍِ ،‬رِښجٍهی او اِمان لطوهکی ملګطی وو ‪ ٍِ ،‬زړى‬
‫راښکٍهکی دوػت وو ‪ٍِ ،‬وـالطوهکی مېړى وو ‪ ٍِ ،‬مٌطبان‬
‫پالروو ‪.......‬داټٍلې ځاهګړثّاوې پي ٍِ ششص کی راټٍلې‬
‫شٍې وې‪.‬‬
‫پطوـېغط ًٍرګ رهج‬

‫‪8/8/2010‬‬ ‫ترتيبونكى ‪ :‬ډاكټر سيدخالد راشد‬ ‫‪25‬‬

 ‫اثالن او ػجطثٍبٍهي‬
‫‪ ‬ثٍماس کارالئو پي سپو ک جاب [ اثالن او ػجطثٍبٍهي ] کې‬
‫واِ ُ ڇې ‪:‬‬
‫‪" ‬څطهګي ٍِ ششص پي ېٍاځې ډول ددوى لغّظو هي پي کم‬
‫وست کې وکٍالی شٍ ڇې خوګی لباېو ‪ ،‬او بې رِښٍ کٍڇّان‬
‫پي ٍِ مٌضب ‪ ،‬مجمصن او ځٍاکمن لٍم بصل کړل‪".‬‬
‫‪{HEROES AND ‬‬
‫‪HEROWORSHIP by‬‬
‫}‪THOMAS CARLYLE‬‬

‫‪8/8/2010‬‬ ‫ترتيبونكى ‪ :‬ډاكټر سيدخالد راشد‬ ‫‪26‬‬

 ‫ثٍماس هارالِو زِاثٍي ڇې‪:‬‬

‫ػطاػط پي ټٍلي هړۍ هې د ِجّماهٍ پالوځاٍِهي د ًؾي هبُ د لٍرِوې او اذغان پٍروړي دي‬
‫څٍك ڇې پشپلي ًم ِجّم پّصا شٍې وو‪ .‬پي ٍِ ـعطي ڇاپّطِال هې پي رالٍى شٍي دؽي‬
‫ششص هې د اهغاهّت ‪ ،‬هّنۍ او وروګلٍۍ ـعطي ځٍاهٍهٍ ػطراټٍهٍلې وو ‪.‬‬

‫‪8/8/2010‬‬ ‫ترتيبونكى ‪ :‬ډاكټر سيدخالد راشد‬ ‫‪27‬‬

 ‫‪ John Austin‬واِ ُ ‪:‬‬

‫‪ ‬د ٍِ هال څشي پي لږڅي زِاثي مٍدى هې ًؾي ضلَ هللا غلّي وػلم پي ذكّكت هې‬
‫داػې ٍِ ځٍاك پطالس د مصِوې روذاهُ ‪ ،‬هٍماهص او ػجط واهمن شٍڇې ټٍلي هړۍ‬
‫ِ ې ولړزولي‬
‫‪‬‬ ‫‪John Austin "Muhammad the Prophet of Allah," in T.P.'s and‬‬
‫‪Cassel's Weekly for 24th September 1927.‬‬

‫‪8/8/2010‬‬ ‫ترتيبونكى ‪ :‬ډاكټر سيدخالد راشد‬ ‫‪28‬‬

 ‫‪ Bosworth Smith‬واِ ُ‬
‫[ ًؾي (ضلَ هللا غلّي وػلم) د دولت او مضًبُ ڇارو‬
‫دواړومشط وو ‪ .‬دًؾي پي ځان هې لّطط او پاپ ( مضًبُ‬
‫مشطثٍب) دواړى ٍِځاى شٍي وو‪ .‬داػې مضًبُ مشط ڇې د‬
‫پاپاهٍ ؽٍهصې ػجطې او لٍې دغٍې ِ ې هي هٍلې او داػې‬
‫لّطط ڇې لښنطې ِ ې هي وى ‪،‬ششطُ ػاثٍهنې ِ ُ هي‬
‫درلٍدل ‪ ،‬پي ماڼٍّ هې هي اوػّصى او پطسلنٍ ِ ې سطاج ِ ُ‬
‫ًم هي وو اِښَ‪.‬‬
‫‪Bosworth Smith,‬‬
‫‪MOHAMMAD AND‬‬
‫‪MOHAMMADANISM,‬‬
‫‪London, 1874, p. 92.‬‬

‫‪8/8/2010‬‬ ‫ترتيبونكى ‪ :‬ډاكټر سيدخالد راشد‬ ‫‪29‬‬

 ‫بٍػٍرت ػمت زِاثٍي ڇې‪:‬‬

‫مرمص ضلَ هللا غلّي وػلم ٍِاځې او ٍِاځې ًمصا وِو ڇې ماػطى د‬
‫ػجط واهمن خو خاللي الرښٍهي دى هٍ ځني ًؾي ضلَ هللا غلّي‬
‫وػلم د واهموۍ لي وػاِلٍ پطثي واهمن وو‪ً .‬ؾي د واهموۍ د‬
‫وػاِلٍ هلي ًم پطواى هي دى هړى‪ .‬دًؾي ژوهص د ٍِ غام وګړي د‬
‫ژوهص پي ثٍګي وو‪.‬‬

‫‪8/8/2010‬‬ ‫ترتيبونكى ‪ :‬ډاكټر سيدخالد راشد‬ ‫‪30‬‬

 ‫پطوـّغٍر راما هطشوا راو‬
‫مرمص ضلَ هللا غلّي وػلم د وِطې او خګړې پطمٌال ًم د خګړې ډګطپي‬
‫اهغاهُ ارزښجٍهٍ ښنلې هړ‪ .‬پي ټّوګي ػطى ِ ُ الرښٍهي وهړى ڇې سّاهت مي‬
‫هٍئ ‪ ،‬ڇو او دوهي مي هٍئ ‪ ،‬پطژموٍ وـاوهړئ ‪ ،‬وغصې مي ماثٍئ ‪ ،‬ؽړئ‬
‫مي ؽٍڅٍئ ‪ ،‬هٍڇوّان ‪ ،‬مّطموې او زاړى ػړي مي وژهئ ‪ ،‬د سطماو وهې مي‬
‫راؽٍرځٍئ او مي ِ ې ػٍځٍئ ‪ ،‬مٍّى لطوهنې وهې ًم مي ؽٍڅٍئ پي‬
‫راًباهٍ او غبادت هٍهنٍ باهصې ِطؽو مي هٍئ ‪ً .‬ؾي ضلَ هللا غلّي وػلم‬
‫ڇې د سپو ځان د دښمواهٍ ػطى هٍم ػلٍك وهړ دًؾي دپّطواهٍ لپارى ٍِى‬
‫ػجطى همٍهي دى ‪.‬‬

‫‪8/8/2010‬‬ ‫ترتيبونكى ‪ :‬ډاكټر سيدخالد راشد‬ ‫‪31‬‬

 ‫د ډِنارټ لي هظطى‬
‫هامو او پٍرى بلٍهنُ پي هړۍ هې د ګٍثٍ پي شماروي ‪ً .‬ؾي پي سپو ه جاب‬
‫‪ Mein Kamp‬هې سپو داهظط څطګوص هړى دى ڇې ‪ :‬د‬
‫بلٍهنُ ‪،‬مفنط‪ ،‬موجظم ‪ ،‬مشط اولاِص ټٍلې ځاهګړثّاوې پي ٍِ ششص هې‬
‫پي ٍِوست راؽٍهډِصل شاذ او هادردي او ًمصا اضو ػجطثٍب او غظمت‬
‫دى سٍ هړۍ د ذضطت مرمص ضلَ هللا غلّي وػلم پي وخٍد هې د ؽٍښې‬
‫او پٍػجنُ داهغان پي بڼي دا ټٍلې ځاهګړثّاوې ه جلې دې‪.‬‬

‫‪8/8/2010‬‬ ‫ترتيبونكى ‪ :‬ډاكټر سيدخالد راشد‬ ‫‪32‬‬

 ‫‪W. Montgomery Watt‬څي لّنُ؟‬
‫د سپلې ګطوًې او غكّصې لپارى دمرمص ضلَ هللا غلّي وػلم ػطښوصهي ‪ ،‬د ًؾي‬
‫ڇارڇاپّط دًؾي سلنٍ اساللُ لٍړثّا ڇې دى ِ ې د سپو مشط پي ثٍګي مولَ‬
‫وو ‪ ،‬او د ًؾي ضلَ هللا غلّي وػلم ػجطې الس ثي راوړهې ټٍل د مرمص ضلَ‬
‫هللا غلّي وػلم پي بوغټّظى ػپّڅلجّا داللت هٍي ‪ .‬ددې ذكاِكٍ پي رڼا هې‬
‫دمرمص ضلَ هللا غلّي وػلم د پّؾمبطى دروغ ګڼو د ػجٍهظو د ذو پطځاى‬
‫ػجٍهظې زِږوي‪ .‬لي دې ًم اسٍا دردوهنې ال دادى ڇې د اهغاهُ ثارِز دؽي‬
‫ػجط ششطّت مرمص ضلَ هللا غلّي وػلم پي ډِطى همي اهصازى ػطى ػجاِو‬
‫شٍى دى ‪.‬‬

‫‪8/8/2010‬‬ ‫ترتيبونكى ‪ :‬ډاكټر سيدخالد راشد‬ ‫‪33‬‬

 ‫د رػالت د شمع پجوګان‬
‫د ًمصې ځاهګړثّاوو او ښنلٍ اساللٍ پاِلي وى ڇې ضرابي‬
‫هطامٍ دپجوګاهٍ پي څّط د رػالت پي دؽي شمع سپو‬
‫ځاهٍهي لطباهٍل ‪.‬‬
‫لٍ هوت ـظا ً ؽلّظا الكلب لوفضٍ من ذٍلم‬
‫هي ڇّطې ثي پي زړى هلم او بصسلكي واى هٍ دا ټٍل بي دې‬
‫لي شاوسٍا څشي ثښجّصلُ واى‪.‬‬

‫‪8/8/2010‬‬ ‫ترتيبونكى ‪ :‬ډاكټر سيدخالد راشد‬ ‫‪34‬‬

 ‫ًٍ ! ًمصؽي ػجط او غظّم اهغان‬

‫ڇې د اهغاهّت او اساللٍ ټٍل بطِصوهي پطې سجم‬

‫شٍي وو هللا خو شاهي د اللٌاهصى بشط د الرښٍهې‬
‫او ًصاِت لپارى د وروػجُ پّؾمبط پي ثٍګي ؽٍرى‬
‫هړى وو‪.‬‬

‫‪8/8/2010‬‬ ‫ترتيبونكى ‪ :‬ډاكټر سيدخالد راشد‬ ‫‪35‬‬

 ‫او بّا ًمصؽي ػجطى ًغجُ هللا خو شاهي د اهغاهّت لپارى بّلګي ؽٍرى هړى وى او پي‬
‫لطاهنطِم هې مٍمواهٍ ثي ـطماِ ُ ڇې ‪:‬‬
‫‪ ‬لنم ـُ رػٍل هللا اػٍة ذغوة‬
‫‪ ‬ژباړى‪ :‬بې شني ثاػې ثي د هللا د رػٍل پي ژوهص هې ښي بّلګي او همٍهي ( پّطوي ) دى‪.‬‬

‫‪8/8/2010‬‬ ‫ترتيبونكى ‪ :‬ډاكټر سيدخالد راشد‬ ‫‪36‬‬

 ‫هي ؽٍاړو! ڇې د هاِواثٍ ػجط واهمن راڅشي راضُ وي او د د دهّا دژوهص هّنمطؽُ او د‬
‫اسطت ثلپاثۍ سٍښۍ مٍ پي بطسي شُ‬

‫هٍ راځۍ!‬
‫ددؽي غظّم او ػجط اهغان پّطوي دسپو ژوهصثګالرى وګطځٍو او د‬
‫اهغاهّت د ػٍهالۍ ًؾي پّؾام ڇې دى هړۍ ثي راوړى دى د ټٍل‬
‫اهغاهّت ؽٍږوهٍ ثي ورػاوو!!!‬

‫‪8/8/2010‬‬ ‫ترتيبونكى ‪ :‬ډاكټر سيدخالد راشد‬ ‫‪37‬‬

 ‫ِاٌِاالضِن اموٍ ضلٍ غلّي وػلمٍ ثغلّما‬

‫لي پاملطهې څشي مٍ ٍِ هړۍ‬

‫مووي‬

‫ػجاػې د دغاګاهٍ ًّلي من ‪ :‬ډاه ټطػّصسالصراشص‬

‫‪8/8/2010‬‬ ‫ترتيبونكى ‪ :‬ډاكټر سيدخالد راشد‬ ‫‪38‬‬