Φξοηςόπ Μαθηςικόπ Υπξλξγιρςήπ:

Η απξδξυή ςξσ από μαθηςέπ και καθηγηςέπ ςηπ

Α’ Γσμμαρίξσ
Νικόλαξπ Κξμςόπ, Κχμρςαμςίμξπ Χαςζηθεξδώοξσ
co9kont1@ionio.gr, co9chatz@ionio.gr
Τμήμα Πληροφορικής, Ιόμιο Παμεπιστήμιο

Πεοίληφη
Μετά από περίπου ένα χρόνο λειτουργίας του έργου «Φορητός Μαθητικός Υπολογιστής» στο πλαίσιο
της Δράσης «Ψηφιακή Τάξη» σε επιλεγμένα μαθήματα της Α’ Γυμνασίου, παρουσιάζονται τα
αποτελέσματα μιας πιλοτικής έρευνας σχετικά με την αποδοχή τους, τόσο από μαθητές όσο και από
καθηγητές. Μέσα από διάφορες δραστηριότητες, παρατήρησης της εκπαιδευτικής διαδικασίας και
συζήτησης με μαθητές και καθηγητές, σε σχολείο της Κέρκυρας, συμπεραίνουμε ότι η χρήση του
φορητού ηλεκτρονικού υπολογιστή βοηθάει την εκπαιδευτική διαδικασία ως συμπληρωματικό εργαλείο
καθώς επίσης και ότι η μαθητές δεν έχουν αντιληφθεί επακριβώς για ποιο λόγο τους δόθηκε ο
υπολογιστής. Ωστόσο, ενισχύεται η συνεργατικότητα, η συμμετοχή και η εξοικείωση των μαθητών με τις
Νέες Τεχνολογίες. Δεν πρόκειται για ένα παιχνίδι αλλά για ένα εργαλείο βελτίωσης της υβριδικής
οργάνωσης της διαδικασίας. Παράλληλα συμβάλει στην ενίσχυση της διαδραστικότητας των
παραδοσιακών εποπτικών μέσων δίνοντας έμφαση στο ρόλο του μαθητή στην εκπαιδευτική διαδικασία.
Λένειπ κλειδιά: Ψηφιακή Τάξη, φορητός μαθητικός υπολογιστής, ηλεκτρονικό βιβλίο, υβριδική
διδασκαλία, απανταχού υπολογίζειν

Ειραγχγή
Τελευταία ολοένα και αυξάνονται οι χώρες που εντάσσουν την χρήση των ηλεκτρονικών
υπολογιστών και ειδικότερα των φορητών, στα προγράμματα σπουδών όλων των βαθμίδων
εκπαίδευσης (Weaver & Nilson, 2005). Ακόμη και μαθητές αναπτυσσόμενων χωρών, όπως η
Ινδία, η Ουρουγουάη και Φιλιππίνες, έχουν λάβει από το μη κερδοσκοπικού Ίδρυμα One
Laptop per Child (OLPC) ή αλλιώς XO, φορητούς ηλεκτρονικούς υπολογιστές οι οποίοι
στοιχίζουν λιγότερο από 100 € κυρίως λόγω της ειδικής κατασκευής τους, με σκοπό να έχουν
ίσες ευκαιρίες στη γνώση, να εξερευνούν και να εκφράζονται μέσα από τις Νέες Τεχνολογίες
(Hourcade et al, 2008). Στην Ελλάδα, από το σχολικό έτος 2009-2010 οι μαθητές της Α’
Γυμνασίου έχουν πλέον τη δυνατότητα να μελετούν τα μαθήματά τους από τα ψηφιακά
βιβλία, τα οποία περιέχονται στον υπολογιστή, για διδασκαλία τεσσάρων μαθημάτων: της
Βιολογίας, της Γεωγραφίας, της Ιστορίας και των Μαθηματικών.
Υπάρχει πληθώρα ερευνών που περιγράφουν ολόκληρα εκπαιδευτικά συστήματα τα
οποία βασίζονται στον όρο “απανταχού υπολογίζειν” και έχουν ως κύριο εργαλείο
υπολογιστές αντί των παραδοσιακών βιβλίων (Brown & Petitto, 2003). Τα περισσότερα από
αυτά τα καινοτόμα εκπαιδευτικά συστήματα έχουν θετικό αντίκτυπο στους μαθητές, ωστόσο
υπάρχουν και ορισμένα με αρνητικό (Fitch, 2004). Οι ερευνητές θεωρούν ότι η χρήση του
υπολογιστή στις αίθουσες διδασκαλίας κρίνεται απαραίτητη γιατί έτσι βελτιώνονται οι
επιδόσεις των μαθητών, ακόμη και των πιο αδυνάτων και επίσης δίνεται δυνατότητα
διαμόρφωσης της κριτικής και δημιουργικής τους σκέψης λόγω της πληθώρας των
πληροφοριών που μπορούν να αντλήσουν. Επιπρόσθετα, ο Driver (2002) συμπέρανε ότι ο
2 schoolit10

συνδυασμός υπολογιστή και Διαδικτύου πέρα από τη βελτίωση της επίδοσης των μαθητών,
ενισχύει την ομαδικότητα και τη συνεργατικότητα στην τάξη.
Όσον αφορά την στάση των εκπαιδευτικών στις νέες μεθόδους διδασκαλίας οι απόψεις
διίστανται. Αυτό συμβαίνει πρώτον, γιατί δεν υπάρχει επαρκής επιμόρφωση πάνω στην
μεθοδολογία διδασκαλίας με χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή και δεύτερον, λόγω της
απροθυμίας τους να εντάξουν τη χρήση των Νέων Τεχνολογιών στο μάθημα που
διδάσκουν. Αιτία στα προηγούμενα αποτελούν δημοσιευμένες έρευνες των οποίων τα
συμπεράσματα είναι αρνητικά όσον αφορά την αποδοχή του Η/Υ. Πιο συγκεκριμένα, ο
Schwartz (2003) έπειτα από πειραματική διαδικασία με φοιτητές Νομικής Σχολής, αναφέρει
ότι κατά την διάρκεια της διάλεξης, η πλειοψηφία των μαθητών έκανε χρήση του
Διαδικτύου, ψάχνοντας διάφορες πληροφορίες ή παίζοντας, παιχνίδια με αποτέλεσμα να
αποπροσανατολίζονται και να μην παρακολουθούν. Επιπροσθέτως, πολλοί είναι αυτοί που
θεωρούν ότι επειδή ο κάθε μαθητής έχει δικό του υπολογιστή, απομονώνεται χάνοντας το
ομαδικό πνεύμα που καλλιεργείται στην τάξη (Bebell, 2005). Εξαίρεση αποτελεί το πείραμα
των Granberg & Witte (2005), οι οποίοι συμπέραναν πως δεν υπάρχει καμία ουσιώδης
διαφορά στις επιδόσεις των μαθητών, σε σχέση με την χρήση ή όχι φορητών υπολογιστών
στην εκπαιδευτική διαδικασία.
Το παρόν άρθρο αποτελεί μια προέρευνα που πραγματοποιήθηκε λίγο πριν την
συμπλήρωση του πρώτου σχολικού έτους από την ένταξη των υπολογιστών στο
Εκπαιδευτικό Σύστημα του Υπουργείου Παιδείας, Δια βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων,
και έχει ως στόχο αφενός την εξαγωγή ερευνητικών ερωτημάτων για μελλοντική έρευνα και
αφετέρου την καταγραφή απόψεων σχετικά με τους υπολογιστές που παρέλαβαν δωρεάν.
Επιπροσθέτως, σε μία προσπάθεια να συμβάλλουμε στην έρευνα, δίνουμε απαντήσεις σε
κάποια καίρια ερωτήματα: 1) Κατά πόσο αυτοί καλύπτουν τις προσδοκίες των μαθητών; 2)
Ενισχύεται, εν γένει, η ενεργητική συμμετοχή των μαθητών; 3)Υπάρχουν προβλήματα που
συντελούν στην καθυστέρηση του μαθήματος;

Μεθξδξλξγία
Δείγμα
Το δείγμα της έρευνας αποτέλεσαν οι 18 μαθητές (9 αγόρια και 9 κορίτσια) της Α’
Γυμνασίου στην πόλη της Κέρκυρας. Πρόκειται για μαθητές οι οποίοι έχουν γνώσεις
χειρισμού Η/Υ, δεδομένου ότι χρησιμοποιούν τους φορητούς υπολογιστές τουλάχιστον από
τον Οκτώβριο του 2009. Επίσης στην έρευνα συμμετείχαν και 3 καθηγητές που διδάσκουν
στο ίδιο με τους μαθητές σχολείο.

Διαδικασία
Για την ολοκλήρωση της πειραματικής διαδικασίας της έρευνας χρειάστηκαν 5 ημέρες. Κατά
την διάρκεια όλων αυτών των ημερών, η παρουσία μας ήταν το κατά δύναμη πιο
διακριτική, έτσι ώστε οι μαθητές να μην επηρεαστούν από αυτή και το αποτέλεσμα να μην
αποκλίνει από του φυσιολογικού. Χρησιμοποιήθηκε ως στυλ αξιολόγησης η επιτόπου
παρατήρηση, έτσι ώστε να έχουμε την δυνατότητα να μελετήσουμε την διάδραση των
μαθητών με τον φορητό υπολογιστή, τη συμπεριφορά, και τις ευκολίες και δυσκολίες που
τυχόν αυτοί αντιμετωπίσουν, έτσι ακριβώς όπως λαμβάνει χώρα στην πραγματική χρήση
του συστήματος. Ιδιαίτερη ήταν και η συμβολή των διδασκόντων του σχολείου, οι οποίοι
μέσα από ημιδομημένες συζητήσεις συνέβαλαν ώστε να εξαχθούν πιο έγκυρα
συμπεράσματα.
schoolit10 3

Πρέπει να αναφερθεί πως δεν υπήρξε παρέμβαση από μέρους μας στην εκπαιδευτική
διαδικασία για καμία από τις παρακάτω δραστηριότητες και δεν έγινε pre-test, δεδομένης
της εξοικείωσης των μαθητών με την χρήση των υπολογιστών. Πιο συγκεκριμένα
διεξήχθησαν οι παρακάτω δραστηριότητες.
 1η δραστηριότητα: Το στάδιο αυτό είχε σκοπό να καταγράψει και να διερευνήσει τις
απόψεις των μαθητών για τους φορητούς υπολογιστές που τους δόθηκαν κατά την
έναρξη της σχολικής χρονιάς. Κατά την διάρκεια μιας σχολικής ώρας και έπειτα από
συζήτηση με τους μαθητές και τον καθηγητή σχετικά με την χρήση των υπολογιστών
στην εκπαίδευση, ζητήθηκε από αυτούς να γράψουν σε αυτοκόλλητα χαρτάκια
σημειώσεων (post-it) που μοιράσθηκαν, τρία πράγματα που τους αρέσουν, τρία πού
δεν τους αρέσουν και τρία που θα ήθελαν να αλλάξουν στους συγκεκριμένους
υπολογιστές. Έπειτα τα αυτοκόλλητα χαρτάκια επικολληθήκαν στον πίνακα της τάξης
και ομαδοποιήθηκαν σύμφωνα με τις απαντήσεις των μαθητών και ακολούθησε
συζήτηση με τους μαθητές και τον καθηγητή.
 2η δραστηριότητα: Το στάδιο αυτό της έρευνας περιλάμβανε την ανάδειξη θετικών
στοιχείων του μαθήματος με τον φορητό υπολογιστή σε σχέση με την παραδοσιακή
διαδικασία. Η δραστηριότητα αυτή έλαβε χώρα κατά την διάρκεια διδασκαλίας των
μαθημάτων της Ιστορίας και της Γεωγραφίας. Καθόλη την διάρκεια της διδακτικής
ώρας, οι μαθητές χρησιμοποιούσαν τον φορητό ηλεκτρονικό υπολογιστή αντί του
σχολικού βιβλίου. Οι καθηγητές ήταν ελεύθεροι να διεξάγουν το μάθημα σύμφωνα με
την κρίση τους, με τον περιορισμό να ζητήσουν τουλάχιστον πέντε φορές από τους
μαθητές να αναζητήσουν συγκεκριμένα σημεία στο ηλεκτρονικό βιβλίο, σύμφωνα με
λέξεις κλειδιά. Πιο συγκεκριμένα, μια από τις ερωτήσεις των καθηγητών ήταν
“Μετακινηθείτε στην ενότητα που αναφέρεται στην …”, “Ας διαβάσουμε την
παράγραφο που ξεκινάει με την φράση …” κ.α.. Επίσης, ο καθηγητής της Γεωγραφίας
ζήτησε από τους μαθητές να ψάξουν σε χάρτη του βιβλίου διάφορες τοποθεσίες.

Αποτελέσματα
1η Δραστηριότητα
Επιλέχθηκε η συγκεκριμένη δραστηριότητα σε μια προσπάθεια να αντικαταστήσει την
παραδοσιακή συνέντευξη, κυρίως λόγω της νεαρής ηλικίας του δείγματος. Έτσι, μας δόθηκε
η ευκαιρία, μέσα από μια δραστηριότητα που μοιάζει με παιχνίδι, να εκμαιεύσουμε
πολύτιμες απαντήσεις από αυτούς και να βγάλουμε τα συμπεράσματά μας.
Από τις απαντήσεις των μαθητών σχετικά με αυτά που τους αρέσουν, προκύπτει πως η
χρήση του Διαδικτύου έρχεται πρώτη στις προτιμήσεις, ενώ ακολουθούν τα παιχνίδια και η
χρήση πολυμέσων. Σε ότι αφορά την χρήση του Διαδικτύου, οι μαθητές προτιμούν τις
πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης (facebook, twitter, myspace), τις online συζητήσεις (msn,
skype), το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο και τη αναζήτηση πληροφοριών.
Αναφορικά με τις απαντήσεις για αυτά που δεν αρέσουν στους μαθητές οι απαντήσεις
αφορούν σε μεγαλύτερο βαθμό το υλικό (hardware), με το μέγεθος της οθόνης να ξεχωρίζει
από τα υπόλοιπα. Αρκετοί μαθητές έγραψαν πως δεν τους αρέσει η ισχύς του επεξεργαστή
καθώς και το μέγεθος της μνήμης RAM. Ωστόσο, υπήρχαν και αναφορές σχετικά με την
έλλειψη οδηγού CD-Rom. Όσον αφορά το λογισμικό (software), στους μαθητές δεν αρέσει
το εκπαιδευτικό λογισμικό του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, ενώ υπήρχαν αναφορές σχετικά
με την έλλειψη παιχνιδιών και λογισμικού προστασίας από ιούς. Τέλος, σε ορισμένους
μαθητές δεν αρέσει το γεγονός ότι μεταφέρουν τα σχολικά τους βιβλία παράλληλα με τον
φορητό υπολογιστή.
4 schoolit10

Μεταξύ των απαντήσεων για τα τρία πράγματα που θα ήθελαν οι μαθητές να αλλάξουν
στους φορητούς υπολογιστές, η απάντηση που ξεχωρίζει είναι η έλλειψη ασύρματης
δικτύωσης στις αίθουσες διδασκαλίας, για να συνδέονται στο Διαδίκτυο. Όσον αφορά το
υλικό των φορητών υπολογιστών οι μαθητές θα προτιμούσαν μεγαλύτερο μέγεθος οθόνης,
πληκτρολογίου, περισσότερη διάρκεια μπαταρίας και μια πιο εύχρηστη πινακίδα αφής.
Όσον αφορά το λογισμικό, θα ήθελαν περισσότερα δωρεάν παιχνίδια και μια πιο πρόσφατη
έκδοση λειτουργικού συστήματος.

Εικόνα 1: Αποτελέσματα 1ης Δραστηριότητας

2η Δραστηριότητα
Τα αποτελέσματα αυτής της δραστηριότητας δεν ήταν τα αναμενόμενα, καθώς υπήρχαν
αρκετά προβλήματα που ταλαιπωρούσαν την εκπαιδευτική διαδικασία. Καταρχήν, αξίζει
να τονιστεί πως, το δείγμα δεν ήταν σταθερό, διότι κάποιοι από τους μαθητές αντιμετώπιζαν
τεχνικό πρόβλημα στον υπολογιστή, κάποιοι τον είχαν ξεχάσει στο σπίτι και κάποιοι άλλοι
δεν είχαν εγκατεστημένο το εκπαιδευτικό υλικό του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου. Οι μαθητές
με τους υπολογιστές χρησιμοποιούσαν τα βιβλία σε ηλεκτρονική μορφή (pdf), ενώ οι
υπόλοιποι τα συμβατά βιβλία του μαθήματος.
Λόγω του μικρού μεγέθους των φορητών υπολογιστών αλλά και της δύσχρηστης
πινακίδας αφής (touchpad) που διαθέτουν – σύμφωνα με τους μαθητές – επικρατούσε
σύγχυση στην αίθουσα, κυρίως στις περιπτώσεις κατά τις οποίες ο καθηγητής ζητούσε να
μεταφέρονται σε διάφορα κομμάτια του ηλεκτρονικού βιβλίου. Αυτό είχε ως συνέπεια
μερικοί μαθητές να μην καταφέρνουν ποτέ να μεταφερθούν στο εκάστοτε κομμάτι του
βιβλίου, ενώ άλλοι να μεταφέρονται με μεγάλη καθυστέρηση. Δεν έλειπαν βέβαια και οι
μαθητές που ζητούσαν βοήθεια από τον διπλανό συμμαθητή τους ή άλλοι που
χρησιμοποιούσαν “κλασικό” ποντίκι αντί της πινακίδας αφής λόγω της πιο φιλικής του
λειτουργίας (εικόνα 3).
Σύμφωνα με τους καθηγητές, ένα άλλο πρόβλημα που ταλαιπωρούσε τους μαθητές, με
αποτέλεσμα την καθυστέρηση στη μαθησιακή διαδικασία, ήταν η αδυναμία υποστήριξης της
λειτουργίας της Εύρεσης στα ηλεκτρονικά βιβλία.
schoolit10 5

Τις φορές που ζητήθηκε από τον καθηγητή να εντοπίσουν στον χάρτη του βιβλίου στο
βιβλίο διάφορες τοποθεσίες, αρκετοί ήταν οι μαθητές, που δυσκολεύτηκαν να τις βρουν
κυρίως λόγω της μικρής οθόνης, ενώ ενθουσιάστηκαν από την χρήση του εργαλείου ζουμ,
έπειτα από παρότρυνση συμμαθητών τους.

Εικόνα 2: Στιγμιότσπο από την 2η Εικόνα 3: Μαθητής τρησιμοποιεί το

Δραστηριότητα “κλασικό” ποντίκι

Αξίζει να σημειωθεί πως μετά από επανειλημμένες αποτυχημένες προσπάθειες

αναζήτησης στο ηλεκτρονικό βιβλίο, αρκετοί από τους μαθητές έδειχναν σημάδια κούρασης
και δυσαρέσκειας, με αποτέλεσμα να μην συμμετέχουν στο μάθημα. Έτσι παρατηρήθηκαν
μαθητές που έπαιζαν παιχνίδια, και άλλοι που ήταν συνδεδεμένοι στο Διαδίκτυο, μέσω
ελεύθερων δικτύων της περιοχής, καθώς χρησιμοποιούσαν κυρίως το facebook και άλλες
εφαρμογές του (εικόνα 5).
Ακόμη, ένα άλλο σοβαρό πρόβλημα που παρατηρήθηκε ήταν η αδυναμία σημειώσεων
στο ηλεκτρονικό βιβλίο. Έτσι οι μαθητές παράλληλα με τον υπολογιστή είχαν και το
συμβατό βιβλίο ώστε να μπορούν να σημειώνουν σε αυτό.
Τέλος, θα πρέπει να τονιστεί ιδιαιτέρως, ότι παρόλο που υπήρχαν τα προαναφερθέντα
προβλήματα, η αποδοχή της ένταξης αυτού του εποπτικού μέσου ήταν θερμή, όχι μόνο από
τους μαθητές, αλλά και από τους καθηγητές. Και αν ορισμένες φορές υπήρχαν τεχνικά
προβλήματα, αυτά λύθηκαν γρήγορα – με την παρέμβαση του καθηγητή – δίχως να υπάρχει
καθυστέρηση της παράδοσης του μαθήματος.

Εικόνα 4: Μαθητής παίζει παιχνίδια κατά Εικόνα 5: Μαθητής Προσπαθεί να συνδεθεί

την διάρκεια του μαθήματος στο Διαδίκτυο
6 schoolit10

Σσζήςηρη – Πεοαιςέοχ έοεσμα

Αναμφίβολα, το πρώτο βήμα έγινε και τα αποτελέσματα είναι ενθαρρυντικά. Η ολοένα
ανάπτυξη του Διαδικτύου και η αυξανόμενη ενσωμάτωση των Νέων Τεχνολογιών στα
σχολεία, θα αποτελέσουν κινητήριο μοχλό για την πλήρη ένταξη τους σε όλες τις βαθμίδες
εκπαίδευσης (Hopper, 2001). Ο σκοπός της παρούσας έρευνας ήταν να εξαχθούν αφενός
ερευνητικά ερωτήματα για μελλοντική έρευνα και αφετέρου να καταγραφτούν οι απόψεις
των μαθητών και των καθηγητών, σχετικά με τους μαθητικούς φορητούς υπολογιστές. Τα
αποτελέσματα έδειξαν πως τόσο οι μαθητές, όσο και οι καθηγητές είναι πρόθυμοι να
στηρίξουν αυτή την νέα υβριδική μέθοδο διδασκαλίας, συμβάλλοντας μάλιστα με τον δικό
τους τρόπο στην επίλυση ορισμένων προβλημάτων, όπως αυτά που προαναφέρθηκαν.
Συνοψίζοντας τα αποτελέσματα της έρευνας, θα μπορούσαμε να καταλήξουμε στο
συμπέρασμα, ότι οι μαθητές έχουν σχηματίσει διαφορετική άποψη για την συγκεκριμένη
δράση. Πιο συγκεκριμένα, θεωρούν ότι οι υπολογιστές τους δόθηκαν, ώστε να
χρησιμοποιούνται ως υποστηρικτικό εργαλείο για το σχολείο και κυρίως για αναζήτηση στο
Διαδίκτυο, ή ακόμα καλύτερα ως μια παιχνιδομηχανή, δεδομένου ότι οι περισσότερες
απαντήσεις αφορούσαν τα παιχνίδια και τα κοινωνικά περιβάλλοντα. Ενώ, στόχος της
δράσης ήταν η υποστήριξη της διδασκαλίας με την χρήση των Νέων Τεχνολογιών.
Επίσης, οι εκπαιδευτικοί είναι πρόθυμοι να επιμορφωθούν, ώστε να βελτιώσουν τις
γνώσεις τους, πάντα με γνώμονα την “απογείωση” του παραδοσιακού μαθήματος. Βέβαια, η
έρευνα δεν σταματάει εδώ. Θα πρέπει να επεκταθεί και να γίνει λεπτομερής αξιολόγηση του
υπάρχοντος εκπαιδευτικού λογισμικού, καθώς επίσης και σχεδιασμός νέου, το οποίο θα
ενισχύει και θα ενθαρρύνει την μάθηση. Τέλος, χρειάζεται αξιολόγηση του σχεδιασμού των
μαθητικών υπολογιστών, ώστε να ελαχιστοποιηθούν τυχόν προβλήματα ευχρηστίας.

Εσυαοιρςίεπ
Θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε όλους τους καθηγητές και μαθητές που συμμετείχαν στη
έρευνα μας και μας έδωσαν την ευκαιρία να μάθουμε μέσα από τις εμπειρίες τους. Επίσης θα
θέλαμε να ευχαριστήσουμε τον διδάσκοντα μας, υπότροφο Marie Curie και λέκτορα του
Τμήματος Πληροφορικής του Ιονίου Πανεπιστημίου Δρ. Κωνσταντίνο Χωριανόπουλο, για
τις πολύτιμες συμβουλές του και τον Σχολικό Σύμβουλο Πληροφορικής της Περιφέρειας
Ιονίων Νήσων κ. Γεράσιμο Πολυμέρη, για τα στοιχεία που έδωσε, όσον αφορά την
επιμόρφωση των εκπαιδευτικών.

Αματξοέπ
Bebell, D. (2005). Technology promoting student excellence: An investigation of the first year of 1:1
computing in New Hampshire middle schools. Ανακτήθηκε στις 20 Απριλίου 2010 από:
http://www.bc.edu/research/intasc/PDF/NH1to1_2004.pdf
Brown D.G. and Petitto K.R. (2003). The status of ubiquitous computing, Educase Review 38, pp. 25–33.
Driver M. (2002). Exploring student perceptions of group interactions and class satisfaction in the web-
enhanced classroom, The Internet and Higher Education 5, pp. 35–45.
Fitch J.L. (2004). Student feedback in the college classroom: a technology solution, Educational Technology
Research and Development 52, pp. 171–181.
Granberg E. and Witte J. (2005). Teaching with laptops for the first time: lessons from a social science
classroom, New Directions for Teaching and Learning 101, pp. 51–59.
Hopper, K. B. (2001). Is the Internet a classroom? TechTrends, 45(5), 35-44.
Hourcade, J., Beitler, D., Cormenzana, F., and Flores, P. (2008). Early olpc experiences in a rural
uruguayan school. In CHI '08 Extended Abstracts on Human Factors in Computing Systems
(Florence, Italy, April 05 - 10, 2008). CHI '08. ACM, New York, NY, pp. 2503-2512.
schoolit10 7

Schwartz J. (2003). Professors vie with Web for class’s attention, New York Times (January 2), p. A1.
Weaver B.E. and Nilson L.B. (2005). Laptops in class: What are they good for? What can you do with
them?, New Directions in Teaching and Learning 101 , pp. 3–13.